Jaarstukken GGD Hart voor Brabant

Jaarstukken 2014 GGD Hart voor Brabant

Inhoudsopgave Inleiding ...................................................................................................... 3 Verslag van de directie ................................................................................ 4 Besluit.......................................................................................................... 6 1.

2.

3.

4.

Programma publieke gezondheid ..................................................................7 1.1

Leefomgeving ...................................................................................... 8

1.2

Jeugd ................................................................................................. 12

1.3

Veiligheid .......................................................................................... 15

Financiën ....................................................................................................18 2.1

Algemeen .......................................................................................... 18

2.2

Bezuinigingen .................................................................................... 18

Bijzondere onderwerpen .............................................................................19 3.1

Weerstandsvermogen en risicobeheersing ........................................ 19

3.2

De risico’s .......................................................................................... 20

3.3

Onderhoud kapitaalgoederen ............................................................ 23

3.4

Bedrijfsvoering .................................................................................. 23

3.5

Financiering ....................................................................................... 29

3.6

Verbonden partijen ............................................................................ 30

3.7

Samenwerkingsverbanden ................................................................ 31

3.8

Rechtmatigheid ................................................................................. 32

Jaarrekening ...............................................................................................33 4.1

Samenstelling algemeen bestuur per 31 december 2014................... 33

4.2

Grondslagen voor waardering van activa en passiva ......................... 34

4.3

Grondslagen voor bepaling van het resultaat .................................... 35

4.4

Balans per 31 december 2014 ........................................................... 37

4.5

Toelichting op de balans .................................................................... 38

4.6

Staat van baten en lasten programma publieke gezondheid (Resultatenrekening over 2014) ........................................................ 48

4.7

Toelichting op staat van baten en lasten (de resultatenrekening) ..... 49

4.8

Kasstroomoverzicht 2014 .................................................................. 54

4.9

Toelichting op het kasstroomoverzicht 2014 ..................................... 55

4.10 Bijdrage 2014 per gemeente ............................................................. 56 4.11 Bezoldiging topambtenaren ............................................................... 57 4.12 Kostenverdeelstaat HSC 2014 ............................................................ 60 4.13 Single information Single audit.......................................................... 63 5.

Overige gegevens ......................................................................................64 5.1

Voorstel resultaatbestemming ........................................................... 64

5.2

Gebeurtenissen na balansdatum ........................................................ 64


Pagina 2 van 64

Inleiding Voor u liggen het jaarstukken 2014 van de GGD Hart voor Brabant. Met dit verslag leggen wij verantwoording af aan het algemeen bestuur van de GGD over de verschillen tussen begroting en werkelijkheid in prestaties en financiën. Het algemeen bestuur van de GGD is bevoegd om de jaarstukken 2014 vast te stellen. De exploitatie van de GGD sluit af met een resultaat van € 144.222 positief. De onafhankelijk accountant heeft een goedkeurende verklaring afgegeven bij de jaarrekening. Leeswijzer In het verslag van de directie leest u een samenvatting van de ontwikkelingen en resultaten binnen het programma publieke gezondheid, ontwikkelingen van de GGD-organisatie, de financiën en de bedrijfsvoering. Daarna staat in hoofdstuk 1 voor de onderdelen Leefomgeving, Jeugd en Veiligheid een verslag van de ontwikkelingen, de prestaties en toelichtingen op eventuele verschillen tussen begroting en realisatie. In hoofdstuk 2 lichten we het financiële resultaat voor 2014 toe. De bijzondere (wettelijk verplichte) onderwerpen staan in hoofdstuk 3. In hoofdstuk 4 vindt u de jaarrekening 2014 en in hoofdstuk 5 het voorstel van de resultaatbestemming 2014. ‘s-Hertogenbosch, 9 april 2015, het dagelijks bestuur van de GGD Hart voor Brabant, C.J.M.A. van Esch,

W.A.G. Hillenaar,

secretaris

voorzitter

Vastgesteld in de vergadering van het algemeen bestuur van de GGD Hart voor Brabant van 9 juli 2015,

C.J.M.A. van Esch,

W.A.G. Hillenaar,

secretaris

voorzitter


Pagina 3 van 64

Verslag van de directie De GGD Hart voor Brabant voert als gemeentelijke gezondheidsdienst voor 27 gemeenten de publieke gezondheidszorg uit voor ruim 1 miljoen inwoners. Hij voert de volgende taken uit: jeugdgezondheidszorg, gezondheidsbevordering, infectieziekten-bestrijding, hygiënezorg en medische milieukunde, onderzoek, (beleids-)adviezen en de geneeskundige hulpverlening (GHOR). Daarnaast vervult de GGD een rol in de sociale transities in opdracht van gemeenten op het gebied van decentralisatie van de jeugdzorg, de Wmo en de Awbz. De GGD werkt nauw samen met twee andere diensten voor de publieke gezondheidszorg: de Regionale Ambulancevoorziening en de Veiligheidsregio’s waar de GHOR bestuurlijk onder valt. Verder werkt hij samen met welzijnsorganisaties, huisartsen, geestelijke gezondheidszorg, verslavingszorg, scholen en landelijk met onder meer met het RIVM, het ministerie van VWS en de brancheorganisatie GGD GHOR Nederland. De gemeenten vragen om een GGD organisatie die dichterbij, proactief, integraal, slagvaardig en vanuit een eigen visie innovatief werkt. Programma publieke gezondheid In 2014 zorgde de GGD onder andere voor: -

1.789 meldingen infectieziekten;

-

1.950 publieksadviezen over infectieziekten;

-

28.032 immunisaties (vaccinaties);

-

1.350 inspecties van kindercentra, scholen en gastouders;

-

8.704 tbc-screeningen (ook in justitiële inrichtingen en asielzoekerscentra);

-

6.829 soa-consulten;

-

268 adviezen medische milieukunde;

-

271.711 contacten met jeugdigen en een totaalbereik van 106.500 jeugdigen;

-

36.842 gezondheidsonderzoeken bij jeugdigen;

-

10.988 spraak-/taalonderzoeken.

De resultaten uitgedrukt in prestatie-indicatoren staan verantwoord in de onderdelen Leefomgeving (paragraaf 1.1), Jeugd (1.2) en Veiligheid (1.3). De hoofdlijnen daarin zijn: -

Bij Leefomgeving blijft het speerpunt liggen op het preventief beïnvloeden van gezondheidsbedreigingen en het bestrijden van infectieziekten. Daarnaast voerden we samen met partners een scala van activiteiten uit. Naast onze reguliere activiteiten richtten we onze inzet in 2014 op:

-

-

voorbereidingen voor een ebola-uitbraak;

-

het tweede onderzoek naar de Q-koorts (in Herpen);

-

onderzoek social marketing alcoholpreventie jongeren;

-

het vertalen van het Nationaal Programma Preventie van VWS naar de regio’s

-

het vernieuwen van de regionale volksgezondheidstoekomstverkenning.

Bij Jeugd startten we met het invoeren van het nieuwe basispakket jeugdgezondheidszorg (JGZ) en sloten we aan bij de wijze waarop gemeenten wijkteams of basisteams Jeugd &


Pagina 4 van 64

Gezin1 vormgeven, vanuit de gedachte: één gezin, één plan. In lijn hiermee sloten we convenanten met huisartsen in Midden-Brabant en Brabant-Noord en werken we actief samen met huisartsen in de Meijerij. We werkten de achterstanden in de gezondheidsonderzoeken weg, maar het invoeren van het nieuwe basispakket JGZ leidde tot een nog uit te voeren eenmalige inhaalslag. Aan het nieuwe pubercontactmoment gaven we vorm via maatwerk per regio. Niet bestede middelen gaan terug naar de betreffende gemeenten. We bekeken samen met gemeenten hoe onze onderzoeks- en adviesfunctie beter kan aansluiten bij hun verantwoordelijkheid in het jeugddomein. Dit resulteerde in diverse onderzoeksopdrachten. Uit de prestatie-indicatoren blijkt onze inzet aan veel projecten en samenwerkingsverbanden. -

Bij Veiligheid werkten we de raakvlakken uit tussen de publieke gezondheid en de sociale en fysieke veiligheid. We herzagen het GGD-rampenopvangplan en de psychosociale hulpverlening. We realiseerden de éénloketfunctie bij de GHOR: 24/7 telefonische bereikbaarheid en een nieuw piketrooster voor sleutelfunctionarissen. Diverse GGDdisciplines participeerden in de bemoeizorg.

Prestatie-indicatoren In het jaarverslag 2014 staat al een eerste set prestatie-indicatoren. In actieve samenspraak met gemeenten startten we in 2014 met het verfijnen van de indicatoren. In de begroting 2016 komen adequate indicatoren die de relevantie van het programma publieke gezondheid weerspiegelen. Taakanalyse Met een productenboek rondden we een belangrijk onderdeel van de takenanalyse af. Samen met bestuurders en ambtenaren maaktenen we een overzicht van mogelijke bezuinigingen en hun effecten. Op basis hiervan brachten we bezuinigings- en investeringsscenario’s in discussie. Het resultaat hiervan landde in de voorjaarsnota 2016 waarover het algemeen bestuur in april een besluit nam. Dit in aanvulling op de besluiten die hij in 2014 al nam over het basispakket JGZ en de huisvesting van de consultatiebureaus. Trends De trends op gebied van de publieke gezondheid zijn: -

het toenemend belang van preventie binnen de zorg;

-

de toename van gezondheidsverschillen tussen hoog- en laagopgeleiden;

-

het voeren van eigen regie, zelfdiagnose en tonen van veerkracht van mensen;

-

een hogere (mondiale) infectiedruk door internationalisering en resistentie van microorganismen;

-

een toenemende invloed op de zorg van zorgverzekeraars en gemeenten;

-

transparantie over prijs, proces en kwaliteit van de zorg o.a. door internet en social media;

-

een maatschappij die zich meer en meer wijzigt in een netwerksamenleving.

De gemeenten zetten maximaal in op de participatie van burgers en vragen aan de GGD meer op het gebied van visie, meedenkkracht en flexibiliteit in inhoud, tarieven en besturing. 1

In deze jaarstukken gebruiken we, voor de leesbaarheid, voor al deze soorten teams verder één woord: wijkteams.


Pagina 5 van 64

In 2015 zetten we dan ook verder in op doorontwikkeling van het programma publieke gezondheid, meer integraliteit tussen onze regioafdelingen en programma’s en een flexibeler en meer van buiten naar binnen opererende organisatie waarbij de werkvloer meer ruimte krijgt voor initiatieven. De organisatie was dus ook in 2014 volop in beweging. Vooral het nieuwe basispakket JGZ en de deelname aan wijkteams leidden tot veel veranderingen in processen, werkwijzen, gevraagde competenties en inhoudelijke kennis en kunde. We faciliteerden onze medewerkers hierin door een opleiding Oplossingsgericht werken, deels GGD-breed en deels door aansluiting bij trainingen van onze partners. Bedrijfsvoering De bedrijfsvoering van de GGD ontwikkelde zich in 2014 op veel onderdelen, waarvan de belangrijkste zijn: -

planmatig door ontwikkelen van de organisatie in lijn met het project GGD Dichtbij: -

het inhoudelijk door ontwikkelen van het programma publieke gezondheid;

-

het versterken van de integraliteit tussen de regioafdelingen;

-

het koppelen van de regioafdelingen en de programma-afdelingen;

-

een flexibeler, ondernemender en meer van buiten naar binnen opererende organisatie;

-

een grotere transparantie en communicatie naar bestuur, management en medewerkers;

-

de start van de 1e fase van het Klantcontactcentrum, gericht op betere dienstverlening;

-

het uitvoeren van het herhuisvestingsplan voor de consultatiebureaus;

-

een nieuw functiewaarderingssysteem, werktijdenregeling en werkkostenregeling;

-

intensieve aandacht voor de individuele medewerker, vanwege het ziekteverzuim van 5,65% en het rapportcijfer van 6,2 van de medewerkers voor de GGD als werkgever;

-

het aantal klachten was 125 (2013: 109), waarvan we 79% afhandelden binnen de geplande termijn (2013: 75%);

-

intensieve aandacht voor informatiebeveiliging en strategische informatiebeleid;

-

het door ontwikkelen van de planning en control (beheersing en verantwoording).

Financieel De jaarrekening sluit af met een positief exploitatieresultaat van € 144.222 dat we als resultaatbestemming ten gunste brengen van de algemene reserve. Inclusief de resultaat-bestemming 2014 bedraagt de algemene reserve per 1 januari 2014 € 2,9 miljoen. Dit is toereikend voor de dekking van de risico’s.

Besluit 1. Wij stellen het algemeen bestuur voor om de jaarstukken 2014 vast te stellen. 2. Wij stellen het algemeen bestuur voor om het positieve resultaat van € 144.222 toe te voegen aan de algemene reserve. Het dagelijks bestuur van de GGD Hart voor Brabant,

C.J.M.A. van Esch,

W.A.G. Hillenaar,

secretaris

voorzitter


Pagina 6 van 64

1.

Programma publieke gezondheid

De GGD Hart voor Brabant is een gemeenschappelijke regeling van 27 gemeenten in de regio’s Midden-Brabant, de Meierij en Brabant-Noordoost. In het GGD-jaarplan 2014 zijn missie, visie strategie als volgt verwoord: Missie De missie van de GGD luidt: de GGD bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid van iedereen, met speciale aandacht voor risicogroepen. Gezondheid is de basis voor een gezond leven: gezondheid telt! Visie De missie van de GGD heeft zich met het project GGD Dichtbij vertaald in de volgende visie: -

wij dragen bij aan het versterken van de eigen kracht van de burgers;

-

wij willen in coproductie met partners en burgers gezondheidsverschillen verkleinen;

-

onze kernwaarden zijn betrokken, burgergericht buitengericht en transparant;

-

onze medewerkers nemen verantwoordelijkheid in professioneel handelen en wij faciliteren hen hierin;

-

wij zijn een opleidings-GGD en staan open voor maatschappelijke stages.

Strategie Aan de hand van deze visie bepaalden we ook een strategie en succesbepalende factoren: -

Verbeteren van gezondheid van risicogroepen (lage SES) om gezondheidsverschillen te verkleinen, ook bij volwassenen en ouderen.

-

Vergroten van de fysieke en sociale veiligheid van de bevolking vanuit de publieke gezondheidstaak.

-

Inzetten van effectieve preventieve zorg op maat om toestroom van jeugd naar zwaardere zorg te verminderen

-

Bieden van gezondheidsinformatie en beleidsadvies op maat op het niveau van populaties en/of gebieden.

-

Inrichten en inregelen van transparante bedrijfsvoering afgestemd op de vraag van de opdrachtgevers.

-

Versterken van competenties van management en medewerkers die passen bij de in- en externe ontwikkelingen.

-

Maatschappelijke betrokkenheid tonen.

Speerpunten Het algemeen bestuur benoemde de volgende speerpunten: 1. gelijke kansen: door het terugdringen van gezondheidsachterstanden; 2. gezonde omgeving: door een bijdrage te leveren voor een gezonde fysieke en sociale omgeving; 3. vitale bevolking: door te investeren in preventie. De inzet en resultaten staan in de hierna volgende onderdelen Leefomgeving, Jeugd en Veiligheid.


Pagina 7 van 64

1.1

Leefomgeving

1.1.1 Wat zijn de ontwikkelingen? Het accent binnen dit onderdeel ligt op het signaleren, voorkomen en/of bestrijden van infectieziekten, op gezondheidsbevordering en op onderzoek en ontwikkeling. Speerpunt hierbij zijn het preventief beïnvloeden van gezondheidsbedreigingen en het bestrijden van infectieziekten. Ook in Brabant blijft het bestrijden van infectieziekten, zoals Ebola, Q-koorts, nieuwe influenza A, tuberculose en kinkhoest actueel. Denk bijvoorbeeld aan de grote instroom van asielzoekers, o.a. in de opvangcentra in Overloon, Oisterwijk en Gilze. De tuberculosebestrijding nam hierdoor toe. Ook de resistentie tegen antibiotica blijft een toenemend probleem voor de volksgezondheid. Bij het grote economische belang van landbouw en veeteelt in Brabant en het gevaar van zoönosen, geur en fijnstof voor de gezondheid is ook het bestrijden van dit laatste een permanent thema. We leven in een maatschappij waarbij mensen meer zelf verantwoordelijkheid moeten gaan nemen voor hun gezondheid. Daarbij worden we steeds ouder en is er een stijgende tendens van chronische ziekte en grotere gezondheidsverschillen door een ongezonde leefstijl. Preventie gericht op een andere houding en gezond gedrag van mensen blijft daarom van belang. Te meer omdat gezondheid een grote invloed heeft op de kwaliteit van leven en participatie in de samenleving. 1.1.2

Wat hebben we gedaan?

We zetten ons in 2014 in voor onder andere de volgende activiteiten: -

Het voorbereiden op een eventuele uitbraak van Ebola, landelijk en regionaal, door informatiebijeenkomsten, overleggen met ziekenhuizen en oefenen.

-

We deden onderzoek naar de Q-koorts in Herpen, samen met de patiëntenvereniging Q-uestion, de Academische werkplaats Nijmegen en andere partners. Voor dit onderzoek nodigden we iedereen van 18 jaar en ouder in Herpen uit. Alle (1.517) deelnemers kregen in mei hun persoonlijke uitslag en advies; ruim 1/3 maakte Q-koorts door.

-

Het beleid is afgeleid van het Nationaal Programma Preventie van VWS. Daarin staan de uitdagingen voor de komende jaren: gezondheidsbescherming en- bevordering. In 2014 begonnen we met een vertaling hiervan naar de regio’s.

-

We rondden een onderzoek af naar de mogelijkheden van sociale marketing bij alcoholpreventie voor jongeren.

-

Bij gemeenten evalueerden we de plaats van de regionale volksgezondheidstoekomstverkenning (rVTV). Het resultaat is dat de rVTV verandert van een statisch, vierjaarlijks product naar een continu programma dat vorm geeft aan onze informatie- en adviesrol, onder een nieuwe naam: Gezond INZIGT. We gebruiken daarbij natuurlijk de resultaten van de landelijke VTV die in juni 2014 uitkwam.

In de beheersbegroting 2014 benoemden we zes prestatie-indicatoren. De realisatie hiervan is als volgt: -

Maximale gezondheidsbevordering voor kwetsbare groepen: in elke gemeente is er een integrale aanpak op tenminste één van deze speerpunten. -

In alle gemeenten voeren we alcoholprojecten uit voor jongeren en hun ouders.

-

In Dongen en Gilze en Rijen hebben we speciale aandacht voor diabetes.


Pagina 8 van 64

-

In Waalwijk, Dongen, Gilze en Rijen, Boxtel, Vught, ’s-Hertogenbosch en Tilburg is er aandacht voor voeding en beweging, vooral bij jongeren (JOGG-projecten in Tilburg, Dongen, Veghel, Oss en ’s-Hertogenbosch).

-

In de subregio’s Maasland en Uden/Veghel voeren we een project depressie uit bij jongeren. Ook besteedden we daar aandacht aan rookvrije schoolpleinen.

-

In het Land van Cuijk, Vught en ‘s-Hertogenbosch zetten we interventies in om ouderen langer gezond en vitaal te houden.

-

Aanpassen leefstijl voor jongeren en hun ouders: collectieve activiteiten zijn verbonden aan het sociale domein op wijkniveau. -

In bijna alle gemeente lopen projecten Gezonde school en Jeugdimpuls.

-

Tilburg is akkoord met het aanwijzen van wijkadviseurs voor collectieve activiteiten.

-

In Loon op Zand en Gilze en Rijen bereidden we, samen met de wijkteams, het opstellen van een wijkpreventieplan voor.

-

In de Meijerij overlegden we met gemeenten om in 2015 bij de wijkteams samen met de partners collectieve preventieplannen op te stellen.

-

In ‘s-Hertogenbosch startten we de samenwerking met Divers en Sport.

-

In Brabant-Noordoost voeren we via het CJG activiteiten uit in de wijk zoals het mamacafé in Sint-Oedenrode, Peutertijd in Veghel en Kinderkoken ‘superchefs’.

-

Verbeteren van de leefomgeving en de gezondheid door een integrale aanpak. 1. Elke regioafdeling neemt - in verbinding met een wijkteam - deel in een collectief project rond de gezondheid én participatie van kwetsbare volwassenen en/of ouderen. -

De GGD is in iedere regio actief in de wijkteams.

-

In het Land van Cuijk, Vught en ‘s-Hertogenbosch zetten we interventies in om ouderen langer gezond en vitaal te houden.

2. In 2014 komen er 5 best practices waarin we rekening houden met laaggeletterden. -

We herschreven de uitnodigingen voor de gezondheidsonderzoeken van de JGZ.

-

In de Meijerij voerde een stagiaire een project laaggeletterdheid uit.

3. In elke regio maken we voor én met wijkbewoners met gezondheidsachterstand een plan voor de bevordering van gezondheid en participatie.

-

-

In Tilburg en ‘s-Hertogenbosch loopt een meerjarenplan wijkgezondheidswerk.

-

In Bernheze, Tilburg en Boxtel voerden we pilots wijktools uit.

-

In Boxtel en Vught voeren we wijkgezondheidswerk uit.

Vergroten van de toegankelijkheid van het zorgaanbod: in 2014 voert elke regioafdeling een pilot uit met als doel het leveren van informatie en advies op maat, op basis van een kennisvraag van een gemeente op het gebied van een van de drie transities. -

De gemeente Tilburg gaf de GGD samen met het IMW de opdracht om het Toegangteam Midden-Brabant te ontwikkelen. Dit team functioneert in de hele regio en voor het hele sociale domein.

-

In Uden is de GGD betrokken bij de pilot 5401 Uden: het voor 6.000 mensen realiseren van een effectieve structuur voor preventie en ondersteuning met en voor burgers waarbij eigen kracht en de kracht van het sociaal netwerk het uitgangspunt zijn.


Pagina 9 van 64

-

In Midden-Brabant zijn we betrokken bij de opzet van de monitor regionaal beleidskader Jeugdzorg. Daarnaast is er in Tilburg de evaluatie van de wijkteams.

-

Versterken samenredzaamheid van de burgers: 1. We zijn actief betrokken bij 9 wijken of scholen die werken aan een gezonde, beweegvriendelijke en groene omgeving. -

In Tilburg zijn we actief betrokken bij buurtmoestuinen en groene speelplaatsen op basisscholen. Verder zitten we in een aantal netwerken zoals het Stedelijk platform en de werkgroep voor Centrum Architectuur (o.a. in de Spoorzone).

-

In de Tilburgse Vogeltjesbuurt is het project Fitte Vogels afgerond waarbij 25 wijkbewoners zich in 100 dagen een gezonde leefwijze aanleerden. De topper viel in 100 dagen 17 kilo af.

-

In Heusden hebben vier scholen een groene speelplaats.

-

In Uden zijn we betrokken bij een groen kinderdagverblijf en in Mill en Sint-Hubert en Cuijk bij beweeg-moestuinen.

-

In Brabant-Noordoost voerden we gesprekken over gezonde kinderopvang, gezonde school en de aanpak van overgewicht.

-

In Veghel is er het convenant Gezond beleid basisonderwijs.

-

Oss start in 2015 een proeftuin keten-aanpak overgewicht.

-

In ‘s-Hertogenbosch deden we een project ketenoptimalisatie overgewicht en guppiesport.

2. We voeren 8 projecten uit in verbinding met een 1e lijns-/zorggroep. -

In Midden-Brabant is er een convenant Jeugd Samenwerking (Huis)artsengemeenten.

-

Er is een platform Eerstelijns GGZ Midden-Brabant, een onderdeel hiervan is het project ‘ontwikkelen van de basis GGZ Midden-Brabant’, met in elk van de vijf groepen een jeugdarts.

-

In Dongen en Gilze en Rijen zijn vier multidisciplinaire overleggen (met huisartsen) actief over onder andere diabetes.

-

In Dongen is er De Sluitende Keten (optimalisering ketenzorg).

-

Netwerk Zorg en Welzijn Oisterwijk is actief.

-

Dementievriendelijk Hilvarenbeek zorgt ervoor dat de juiste informatie beschikbaar is voor betrokkenen en mantelzorgers.

-

In Tilburg zijn er in de Reeshof structurele afspraken over de samenwerking schoolJGZ-huisarts.

-

In Tilburg-Noord is er een halfjaarlijks overleg tussen het JGZ-team en huisartsen.

-

In enkele Tilburgse wijken loopt het project Tikkie Dik (samenwerking JGZ, fysiotherapeuten, diëtisten en een sportschool) voor de begeleiding bij overgewicht.

-

In Brabant-Noordoost hebben we contact met de huisartsen in Maasland.

-

In Bernheze loopt een Pilot wijkscan, samen met Robuust en met subsidie van ZonMW.

-

In Maasland en Uden/Veghel voeren we een (gesubsidieerd) project depressie uit bij jongeren, samen met andere organisaties en scholen.


Pagina 10 van 64

-

In de Meierij is er een intensieve samenwerking met het maatschappelijk werk en MEE. We zijn betrokken bij een regionaal ADHD-overleg tussen Herlaarhof, GGZ Oost-Brabant, huisartsen en aantal basis-GGZ-praktijken. Daarnaast heeft de GGD een samenwerkingsverband met verloskundigen, ziekenhuis en vaste afspraken met de Kraamzorg voor de overdracht naar de jeugdgezondheidszorg.

-

De Pandapoli is een samenwerking met het Jeroen Bosch Ziekenhuis om goede nazorg te bieden voor dysmature en premature pasgeborenen.

-

In ’s-Hertogenbosch-Oost werkt de GGD samen met het gezondheidscentrum Samen Beter en Vivent.

-

In ’s-Hertogenbosch-Noord is er een samenwerking met het gezondheidscentrum Noord en VGZ rond de aanpak van overgewicht bij ouderen.

-

In Boxtel-Oost was er een groot samenwerkingsproject met gemeente, gezondheidscentrum, Robuust, wijkraad, fysiotherapie en maatschappelijk werk.

3. We verkennen in elke regio samen met een private partij de mogelijkheden voor concrete samenwerking. -

In elke regio lopen projecten in samenwerking met private partijen. Zie hierboven door de voorbeelden.

-

In ’s-Hertogenbosch loopt ook en project, gefinancierd door CZ, om ernstig overgewicht aan te pakken met leefstijlcoaches voor kinderen.

-

Verder lopen er projecten samen met sportverenigingen, Brabant Water, supermarkten, theaters, scholen, leerlingen en ouders, partners en gemeenten.

-

Proactief handelen in relatie tot dreigende infectieziekten: tijdig signaleren naar de burgemeester. Bij incidenten bij milieu en infectieziekten nemen we maatregelen en voeren we activiteiten uit samen met de partners in de gemeenten en met burgers. -

We informeerden – indien nodig – de burgemeesters tijdig. De meldingen waren: enkele voedselinfectie-uitbraken, kinkhoest en waterpokken en schurft bij een asielzoekerscentrum.

-

Over Ebola en kinkhoest verstuurden we tien mailingen, naar huisartsen en gemeenten.

-

De GGD gaf 34 presentaties, over bijvoorbeeld schurft en Ebola.

-

In het geopende asielzoekerscentrum in Overloon liep één van de twee grote onderzoeken naar tuberculose. Het andere onderzoek startten we in Sint-Michelsgestel waar een vrouw met open longtuberculose overleed aan medische complicaties.


Pagina 11 van 64

1.2

Jeugd

1.2.1 Wat zijn de ontwikkelingen? Transities en passend onderwijs In 2014 werd de Wet passend onderwijs van kracht: alle kinderen moeten een plek krijgen op een school die past bij hun mogelijkheden. Ook als zij extra ondersteuning nodig hebben. Op 1 januari 2015 werden de gemeenten verantwoordelijk voor de jeugdzorg en een deel van de Awbz. 2014 Stond in het teken van de voorbereiding op deze transities. Uitgangspunten zijn onder andere het versterken van de kracht van gezinnen zelf en kinderen met risico’s eerder signaleren en met lichte ondersteuning proberen terug te brengen naar het gewone leven. De jeugdgezondheidszorg (JGZ) levert een bijdrage aan het gezond en veilig opgroeien van kinderen en jeugdigen op een manier die zo goed mogelijk aansluit bij deze ontwikkelingen. JGZ nieuwe stijl Kinderen en gezinnen verschillen, dus ook de manier waarop ze ondersteund moeten worden. Die ondersteuning krijgt vorm via wijkteams en ook Passend onderwijs vraagt ondersteuning op maat. Deze ontwikkelingen maakten een nieuw basispakket JGZ nodig, maar ook een andere manier van deelnemen in het sociale domein. In juli stelde het algemeen bestuur het nieuwe basispakket vast. We startten met de invoering die doorloopt tot midden 2015. Dit is een grote operatie: o.a. een andere planning, andere bekwaamheden, andere teams, aanpassingen van consultatiebureaus, herinrichting digitaal dossier en informeren van ouders en partners. We monitoren daarom permanent de uitvoering. De grootste risico’s liggen bij het faciliteren van medewerkers, ondersteunende ICT en scholing, coaching en communicatie. We werkten de in 2013 ontstane achterstand in de gezondheidsonderzoeken weg, maar het invoeren van het nieuwe basispakket leidt tot een eenmalige inhaalslag bij de 5-, 9- en 11-jarigen. Daarom zijn er nog in te lopen screeningen en onderzoeken die we in 2015 uitvoeren. De capaciteit hiervoor kost € 0,6 miljoen, waarvan we uit de exploitatie 2014 € 450.000 reserveerden in de bestemmingsreserve implementatie basispakket JGZ 2015. Het restant financieren we binnen de begroting 2015. Vanaf 1 januari 2015 is er een wettelijk contactmoment voor jongeren van 14 jaar en ouder, in vrijwel alle gemeenten: ziekteverzuimpreventie en -begeleiding. In 2014 startten we met de voorbereiding en waar mogelijk met de uitvoering. Verbinding met onze partners De JGZ werkt samen met het hele veld van de zorg voor jeugdigen. Belangrijke partners zijn de gezondheidszorg, de jeugdhulpverlening en het onderwijs. De contacten met deze partners kunnen bijdragen aan het beter of sneller signaleren van problemen. Het belang van en de noodzaak tot samenwerken met andere organisaties en professionals neemt toe. De JGZ sluit aan bij de samenwerkingsverbanden die nu ontstaan in het sociale domein, op maat per gemeente. Van oudsher werken jeugdarts en huisarts samen, maar het verbeteren en versterken hiervan is nodig: in de Jeugdwet krijgen de huisarts en jeugdarts namelijk een belangrijke rol bij de toeleiding naar o.a. de jeugdzorg en de jeugd-ggz. Een andere belangrijke zorgketen waar we bij betrokken zijn, is de gezondheidszorg rond het jonge kind.


Pagina 12 van 64

Informatie en advies Gemeenten willen inhoudelijke en beleidsinformatie voor hun lokale beleidsvorming. De GGD heeft veel kennis over de jeugd en de wijze waarop deze kennis te genereren is. We willen gemeenten graag ondersteunen met informatie en advies en hebben daarbij ook aandacht voor de bijdrage van het digitaal dossier. We overleggen regionaal met gemeenten hoe onze onderzoeks- en adviesfunctie nog beter kan aansluiten bij hun verantwoordelijkheid voor de jeugd. 1.2.2 Wat hebben we gedaan? Hieronder een overzicht van de prestatie-indicatoren uit de beheersbegroting 2014. -

We gaan met alle gemeenten in gesprek over onze rol en deelname in de transitieontwikkelingen in het sociale domein. Dit is gerealiseerd.

-

In zeker de helft van de gemeenten nemen we deel aan pilots en wijkteams -

Voorbeelden van pilots zijn: pilot connect (Gilze en Rijen), pilot Kompaan de Bocht (Goirle), pilot samen zorgteam (Hilvarenbeek), frontlijn ontwikkeling (Loon op Zand), ontwikkeling voorveld (Oisterwijk). In Tilburg maken we deel uit van de elf toegangsteams en coördineren we vijf teams. In Waalwijk nemen we deel aan het MASS-project (complexe problemen).

-

In ’s-Hertogenbosch zitten we in de basisteams jeugd en gezin en vervullen we een brugfunctie naar de wijkteams. In de andere Meierijgemeenten zitten we in de basisteams van de CJG’s.

-

In de subregio’s Maasland en Uden/Veghel maakten we jeugdverpleegkundigen en jeugdartsen vrij voor de zes basisteams jeugd en gezin. In het Land van Cuijk startten we onlangs.

-

Elke regio heeft structureel overleg met het primair en voortgezet onderwijs om heldere afspraken te maken over de bijdrage van de JGZ in de transities en passend onderwijs. -

In Tilburg is er vanuit de toegangsteams overleg over passend onderwijs. Een jeugdarts neemt deel aan Plein 013/Loket 013 (regionaal). Het samenwerkingsverband PO/VO 3010 is gestart om onderwijs en zorg nader tot elkaar brengen. Er is een structureel afstemmingsoverleg tussen het onderwijs en de Toegang. Er zijn twee projecten gestart over het optimaliseren van de samenwerking met het onderwijs.

-

In Waalwijk zijn we betrokken in LEA-Noord.

In de Meijerij en in Brabant-Noordoost is er nog geen structureel overleg met de koepels. -

De GGD biedt het onderwijs ondersteuning in de vorm van extra advisering en voorlichting. We nemen deel aan bijna alle zorgadviesteams of zorgteams. In Brabant-Noordoost is nog wel een slag te maken in het basisonderwijs. We hebben daarnaast met alle (voor-)scholen regelmatig contact over individuele kinderen of gezinnen naar aanleiding van vragen vanuit school of de JGZ. Waar nodig adviseren we en geven we – met toestemming van ouders informatie over de ontwikkeling van kinderen.


Pagina 13 van 64

-

Besluit over het basispakket JGZ in juli 2014; afstemmen van de invoering met partners. In juli 2014 keurde het algemeen bestuur het plan van aanpak en de invoering goed. We stemden het invoeringsplan af met ambtenaren en er was een bijeenkomst met een vertegenwoordiging van scholen. We polsten de mening van ouders tijdens een focusgroepsinterview en in de klantenraad. Met andere partners stemden we lokaal af tijdens de reguliere contacten.

-

We zijn actief betrokken bij negen wijk- of schoollocaties waar gewerkt wordt aan gezonde, beweegvriendelijke en groene omgeving -

In Tilburg zijn we actief betrokken bij een aantal buurtmoestuinen en groene speelplaatsen op basisscholen. Verder participeren we in netwerken als het Stedelijk platform en de werkgroep voor Centrum Architectuur (onder andere de inrichting van de Spoorzone). Het project Fitte Vogels is succesvol afgerond in een impulswijk. In Heusden hebben vier scholen een groene speelplaats.

-

We droegen bij aan het thema overgewicht (met gezond traktatiebeleid, gezonde schoolkantine, rookvrije schoolpleinen en alcoholvrije schoolfeesten).

-

In ‘s-Hertogenbosch namen we deel aan veel activiteiten op het gebied van gezonde wijken en scholen (overgewicht) en bewegen (guppiesport).

-

In Uden zijn we betrokken bij een groen kinderdagverblijf en in Mill en Sint Hubert en Cuijk bij beweeg-moestuinen.

-

In 2014 voeren we acht projecten uit in verbinding met de eerste lijn/zorggroep. We zijn betrokken bij een groot aantal projecten en samenwerkingsverbanden. Voor voorbeelden: zie hierboven en: -

Midden-Brabant: Platform Eerstelijns GGZ;

-

Healthy Pregnancy 4all voor de -9 maanden zorg;

-

Meierij: intensieve samenwerking met maatschappelijk werk en MEE, Divers, Partis (Sint Michielsgestel) en Contour de Twern (Boxtel en Haaren);

-

-

samenwerking rondom de geboortezorg;

-

samenwerking over hulp aan a.s. ouders met een verstandelijke beperking;

-

project Kans, gericht op overgewicht;

-

Oss: overleg met de huisartsen;

-

Oss: project ‘ketenontwikkeling overgewicht (in voorbereiding).

In 2014 verkennen we in elke regio samen met een partij uit de private sector de mogelijkheden voor samenwerking. In elke regio zijn projecten samen met diverse private partijen, zie de voorbeelden hierboven. We werken mee in projecten met sportverenigingen, Brabant Water, supermarkten, theaters, scholen, leerlingen en ouders, partners en gemeenten.

-

We benaderen de huisartsenkoepels actief en 20% van de jeugdartsen maakt concrete samenwerkingsafspraken met de huisarts -

We sloten convenanten in Midden-Brabant en Brabant-Noord.


Pagina 14 van 64

-

We participeren o.a. in vier multidisciplinaire overleggen in Dongen en Gilze en Rijen, in het overleg Jeugd-GGZ in Heusden, in de werkgroep met huisartsen in Waalwijk en met een aantal huisartsen in Tilburg.

-

Het project CMO Reeshof is succesvol afgerond en we maakten structurele afspraken voor 2015.

-

In Midden-Brabant is een actieplan voor de verdere samenwerking.

-

In de Meierij werken we wel actief samen, maar zijn samenwerkingsafspraken nog niet geformaliseerd. Dit wordt een actiepunt voor 2015.

-

In Oss is er structureel overleg met de huisartsen.

We krijgen minstens twee opdrachten om een onderzoek uit te voeren om gemeenten te voorzien van gegevens die toepasbaar zijn voor hun beleidsvorming in de transities. -

We voeren Jeugd in Beeld uit in Dongen, Gilze en Rijen, Goirle, Heusden, Hilvarenbeek, Loon op Zand en Waalwijk.

-

We nemen deel aan de werkgroep Resultaatsturing en verantwoording transitie jeugdzorg regio Noordoost-Brabant.

-

We zijn projectleider bij de uitvoering van de beleidsmonitor jeugdhulp regio Hart van Brabant.

-

We stellen wijkprofielen op voor Goirle en Tilburg en voeren procesevaluaties uit naar de werking van de frontlijn-teams in Tilburg.

-

We nemen deel aan de werkgroep Informatievoorziening Jeugdhulp voor de gemeenten in Brabant-Noord.

-

In Sint-Michielsgestel evalueren we het effect van het VVE-beleid.

-

Op ons initiatief is er in Oss een verkenning naar een onderzoek pilot wijkteams en ontwikkeling participatienetwerk.

-

Prestatie-indicator: in mei 2014 zijn de achterstanden in de gezondheidsonderzoeken opgelost. Hiertoe houden we vanaf eind 2013 een monitor bij om de voortgang en het aantal ingehaalde screeningen nauwlettend te volgen. De achterstanden 2013 in de gezondheidsonderzoeken JGZ liepen we conform planning in, maar de invoering van het nieuwe basispakket JGZ leidde tot een nog uit te voeren eenmalige inhaalslag bij de 5-, 9- en 11-jarigen.

1.3

Veiligheid

1.3.1

Wat zijn de ontwikkelingen?

Onze taak op het gebied van fysieke en sociale veiligheid is: de gevolgen van crises zoveel mogelijk voorkomen, beperken en bestrijden. De fysieke veiligheid kan worden bedreigd door gevolgschade van ongevallen, calamiteiten en rampen, bijvoorbeeld in de vorm van vroegtijdig overlijden, letsel en fysieke of psychische gezondheidsschade. Bij sociale veiligheid gaat het meer om schade die mensen elkaar aandoen, zoals criminaliteit, overlast en huiselijk geweld. We zien mede door de transities in het sociale domein steeds meer behoefte aan de integratie van publieke gezondheid en veiligheid. Dit vertaalt zich door naar het bevorderen van de integrale


Pagina 15 van 64

bredere kijk op publieke gezondheid en veiligheid en een daarop gerichte competentieontwikkeling van GGD-medewerkers. In 2014 werkten we de raakvlakken tussen publieke gezondheid en sociale en fysieke veiligheid uit in een notitie, die we in 2015 met alle GGD-medewerkers delen. 1.3.2

Wat hebben we gedaan?

We herzagen het deelproces psychosociale hulp bij incidenten (PSHi) in een handboek, samen met onze partners. We voerden trainingen uit voor de leden van het kern- en opvangteam. Zes maal was er een PSHi-opschaling waarbij teamleden bijeenkwamen en zes maal een telefonische afstemming. Na een inzet evalueren we altijd. Analyse op de verleende hulp vindt nog niet plaats. De geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen geschiedt door het Bureau Grootschalige Publieke Gezondheid, een samenwerking van GHOR Brabant-Noord en de GHOR Midden- en West-Brabant, met inhoudelijke rapportage naar de besturen van die veiligheidsregio’s. De verbindingen tussen de bureaus en de twee GGD’en is geborgd op directie-, management- en medewerkersniveau, met de twee directeuren publieke gezondheid voor de organisaties en met een stuurgroep en een projectgroep. In de beheersbegroting 2014 stonden vier prestatie-indicatoren. De realisatie hiervan is als volgt: -

Realisatie van de één loket functie: een jaarrooster met daarin volgens vastgestelde competenties opgeleide managers We hebben een jaarrooster met daarin opgenomen de volgens vastgestelde competenties opgeleide managers. De sleutelfunctionarissen zijn opgenomen en gepland in een nieuw piketrooster. De bereikbaarheid van de crisisorganisatie verbeterde door een 24/7 telefonisch bereikbaar loket. De bijdrage van de witte kolom aan de crisiscommunicatie is herzien. Een communicatieadviseur is aan het piketrooster toegevoegd.

-

Hoofdstructuur GGD-rampenopvangplan (GROP)/psychosociale hulpverlening: -

een herzien en getest GROP dat afstemden met partners en waarvoor we voldoende scholing en voorlichting gaven aan de GGD-medewerkers;

-

de crisiscoördinatoren volgen 2 dagen basisscholing en inhoudelijk trainingen en namen deel aan alarmerings- en opkomstoefeningen. -

We herzagen het GROP en stemden het af met onze partners.

-

Sleutelfunctionarissen zijn geschoold.

-

In pakken 2015 gaan we verder met de bevordering van het crisisbewustzijn bij alle GGD-medewerkers. De crisiscoördinatoren volgen allen scholing en training.

-

We dragen bij aan de zelfredzaamheid van de burgers door deze samen met de onderdelen Jeugd en Leefomgeving verder te ontwikkelen. -

De GGD-brede training Oplossingsgericht werken leverde een bijdrage aan het (helpen) versterken van de eigen kracht van de burgers. Deze training voor GGD’ers startte in mei en loopt door tot mei 2015. In totaal is dan 87% van de medewerkers getraind.

-

De GGD heeft verschillende posities in drie regio’s. In Midden-Brabant participeert de GGD in het bemoeizorgteam van het Zorg- en Veiligheidshuis in het multidisciplinair casusoverleg en als casemanager en coördinator. Aan enkele doelgroepen van zorgmijders en kwetsbare burgers geven we sociaal-medische zorg en advies.


Pagina 16 van 64

In de Meierij is het Centrum voor trajecten Bemoeizorg (CvTB) verantwoordelijk voor de vangnet- en adviestaak. Een GGD-verpleegkundige neemt in verschillende regiogemeenten deel aan het multidisciplinair casusoverleg en onderhoudt intensief contact met het CvTB. Zij wordt vooral geraadpleegd en ingezet voor advies en interventie bij vervuilde woningen. In Brabant-Noordoost bereidden we samen met centrumgemeente Oss een herinrichtingsproject Bemoeizorg Brabant-Noordoost voor. Dit leidde tot het aanwijzen van de GGD als projectleider en houder van het budget. -

In het algemeen zal het signaleren van problemen de komende jaren dichterbij de burger gaan plaatsvinden, door de wijkteams. De expertise van bemoeizorgers wordt benut om de competenties van de wijkteams op dit gebied te bevorderen.

-

Herinrichten van de sociale veiligheid: vastgestelde visie en daarna een plan van aanpak waarin de afstemming met de onderdelen Jeugd en Leefomgeving zichtbaar is. Inventarisatie van de huidige situatie is uitgevoerd en formulering en effectuering van de gewenste situatie zal in 2015 gaan plaatsvinden.


Pagina 17 van 64

2.

Financiën

2.1

Algemeen

De exploitatie van de GGD sluit af met een positief resultaat van € 144.222. Dit is inclusief de inzet van bestemmings-/algemene reserves van € 1.158.578 waartoe het algemeen bestuur besloot. Het bedrijfsresultaat is het resultaat van onze inspanningen om binnen de budgetten te blijven. Een toelichting op de staat van baten en lasten staat in paragraaf 4.7.

2.2

Bezuinigingen

In 2012 en 2013 bezuinigde de GGD tot ongeveer 8% van de gemeentelijke bijdrage van € 31 miljoen. Om in 2014 een sluitende begroting te kunnen realiseren voerden we bezuinigingsmaatregelen door om daarmee autonome kostenstijgingen en na-ijleffecten van taakstellingen uit 2013 te compenseren. Het ging om een bedrag van € 886.250: -

het aandeel van de GGD Hart voor Brabant in Hét Servicecentrum

€ 145.000

-

materiële kosten

€ 211.250

-

ambtelijke formatie, inhuur derden, interne mobiliteit

€ 530.000

We konden deze bezuinigingen realiseren, behalve de besparingen door interne mobiliteit, die we konden opvangen door een hogere omzet.


Pagina 18 van 64

3.

Bijzondere onderwerpen

3.1

Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Het weerstandvermogen brengt tot uitdrukking hoe de GGD financiële tegenvallers op kan vangen zonder dat dit dwingt tot beleidsombuigingen en/of bezuinigingen. Algemene reserves zijn bedoeld als financiële buffer, om niet voorzienbare tegenvallers te kunnen opvangen. Het algemeen bestuur neemt hierover de besluiten. Bestemmingsreserves worden ingesteld voor een specifieke doelstelling en moeten worden opgeheven als deze is bereikt. Voor deze reserves wordt een bestedingsplan opgesteld. Bestemmingsreserves lenen zich naar hun aard niet voor een normering, deze worden ingesteld op grond van een bestuursbesluit. Het algemeen bestuur bepaalde in 2003 en 2005 de minimale omvang van de algemene reserve op € 750.000: voor het basispakket minimaal € 250.000 en voor aanvullende diensten en markttaken minimaal € 500.000. Als maximum stelde hij in juni 2008 vast: € 5,10 miljoen. Bedragen boven dit maximum betaalt de GGD terug aan de gemeenten of het algemeen bestuur neemt hierover een besluit. Per 31 december 2014 is de stand van de reserves € 9,9 miljoen, waarvan: -

algemene reserve € 2,9 miljoen (inclusief onbestemd resultaat 2014);

-

bestemmingsreserves: -

reserves derden € 1,6 miljoen;

-

reserve huisvesting € 5,3 miljoen.

De paragraaf risico’s brengt in beeld wat de belangrijkste risico’s zijn en hoe we daarmee omgaan. Daarbij richten we ons op zowel de uitgaven- als inkomstenkant. De stand van de algemene reserve (eind 2014) is toereikend voor de dekking van de in paragraaf 3.2 benoemde en gekwantificeerde risico’s:


Pagina 19 van 64

Totaal Risico bedrag (in miljoen €)

Kans

Maatregel

Risico bedrag na maatregel i.r.t. Algemene Reserve (in miljoen €)

Persioenoverdracht

0,13

hoog

voorziening

0,00

Huisvesting (leegstand verhuur)

0,23

hoog

verwerkt in begroting

0,00

Aanvullende dienstverlening

0,56

middel

voorziening en sturing door management (beperkte invloed)

0,50

pm

laag

beveiligingsmaatregelen

pm

Verlof saldi

0,78

laag

voorziening bovenmatig verlof

0,47

BTW risico (Omzetbelasting)

0,51

hoog

voorziening

0,00

Publieke Gezondheid Asielzoekers

0,10

middel

-

0,10

Vennootschapsbelastingplicht overheidsbedrijven

0,10

hoog

verwerkt in begroting

0,00

Huisvesting (financiering Vogelstraat)

0,46

middel

analyse huisvesting

0,46

pm

hoog

dotering of onttrekking algemene reserve

pm

Risico

ICT

Indexering gemeentelijke bijdrage TOTAAL

3.2

1,53

De risico’s

Bij het risicobeleid maken we een onderscheid tussen twee typen risico’s: -

beleidsrisico’s zijn de risico’s die het bestuur heeft aanvaard zijn als gevolgen van het gevoerde beleid;

-

bedrijfsrisico’s zijn alle risico’s van de reguliere begrotingsuitvoering en bedrijfsvoering. Ze zijn dus inherent aan onze beleids- en bedrijfsvoering en kunnen sterk uiteenlopen. De meest significante bedrijfsrisico’s zijn benoemd. Binnen de planning & controlcyclus houden we de vinger aan de pols en treffen we adequate maatregelen bij financiële knelpunten. We informeren het bestuur daarover via de bestuursrapportages.

Wanneer de GGD een risico loopt dat we niet binnen de reguliere begroting kunnen opvangen, moeten we de algemene reserve aanspreken. Er zijn geen regels voor het aanvullen van de algemene reserve; hier zullen we handelen naar de financiële situatie van dat moment.

3.2.1

Bedrijfsrisico’s

Pensioenoverdracht Bij de overgang van de jeugdgezondheidszorg voor de 0- tot 4-jarigen kwamen we met de pensioenfondsen overeen dat zij een collectieve waardeoverdracht mogelijk maken. De eventuele kosten hiervan komen voor rekening van de GGD en van de individuele medewerker.


Pagina 20 van 64

Het ABP bracht deze kosten voor de GGD in kaart. Voor beide pensioenfondsen is een dekkingsgraad vereist van 105% gedurende drie aaneengesloten kwartalen. Omdat hiervan nog geen sprake was in de afgelopen periode kon deze waardeoverdracht nog niet plaatsvinden. Gezien de ontwikkeling van de dekkingsgraden bij pensioenfondsen in 2014 en de eisen van de Nederlandse Bank is onze verwachting tot realisatie de collectieve waardeoverdrachten in 2014 niet uitgekomen. Ook voor de nabije toekomst zien we dit nog niet gebeuren en blijven we de kosten reserveren in een voorziening, die overigens geactualiseerd is voor het personeelsbestand van eind 2014. Huisvesting Het aantal huurders van de GGD neemt af en het blijkt lastig om leegstand te voorkomen. Dit leidt tot het risico van lagere huuropbrengsten. Vooralsnog schatten we in de begroting 2016 de opbrengsten ongeveer € 223.000 lager in dan voor 2015. Aanvullende dienstverlening Ongeveer 30% van de omzet (48,9 miljoen) van de GGD komt uit plustaken (€ 14,3 miljoen). Dit zijn geen wettelijke taken en dus hier is sprake van het gebruikelijke ondernemersrisico. Naast directe kosten voor deze taken, dragen deze taken ook bij aan de overheaddekking van de GGD. Dat kan gevolgen hebben voor de dekking van de overige producten (basispakket). Jaarlijks vormen we een voorziening voor oninbare vorderingen (€ 60.000) waarmee het risico is afgedekt (en ook door een verbeterd debiteurenbeheer). Uitgaande van een risicomarge van 4 % op de omzet is sprake van een financieel risico op de kosten van de bedrijfsvoering van € 560.000. ICT De risico’s van ICT-voorzieningen nemen toe, vanwege het toenemende belang voor de reguliere bedrijfsvoering en door het steeds opener karakter van ICT en de bedreigingen die dat oplevert. Ook stellen de overheid en partners hogere veiligheidseisen. Daarnaast moet de GGD voldoen aan de NEN-normering voor de zorg en aan de eisen van de onafhankelijke accountant. Technisch hebben we al veel geregeld. In 2014 maakten we een begin met de invoering van een Informatiebeveiligingsmanagementsysteem en specifieke beveiligings-processen. Verlofsaldi Het resterend verlof van een medewerker aan het einde van een kalenderjaar gaat automatisch over naar het volgend jaar en dit verlof mag wettelijk niet vervallen. Vanwege de beheersbaarheid beperken we deze overschrijving: de medewerker vraagt dit schriftelijk aan als het meer is dan 72 uur. Dit heet bovenmatig verlof. Eind 2014 bedragen de totale verlofsaldi € 781.000, waarvan € 308.000 (bovenmatig verlof) als reservering op de balans staat. Daarom resteert er een risico van € 473.000; hiervan is de kans dat het zich voordoet echter laag. Btw-risico In 2011 voerden we via o.a. een steekproef een boekenonderzoek uit over de omzetbelasting over 2008 t/m 2010. Met de belastingdienst konden we een aantal losse btw-onderwerpen oplossen, maar daar hoort het afwikkelen van deze steekproefresultaten niet bij. Inmiddels verscherpten we onze control-aandacht voor btw-zaken in 2014. Rekening hiermee houdend en met de nog af te wikkelen vraagstukken namen we een bedrag op om btw-risico’s zoveel mogelijk af te dekken. Jaarstukken 2014 GGD Hart voor Brabant

Pagina 21 van 64

3.2.2

Beleidsrisico’s

Publieke gezondheid asielzoekers Vanaf 2014 sloot GGD GHOR Nederland een contract voor 2 jaar met het COA over de publieke gezondheidszorg voor asielzoekers, met een optie van 2 keer een verlenging van 1 jaar. De vergoeding is kostendekkend, maar het risico voor de GGD ligt in sterke fluctuaties in het aantal asielzoekers: de definitieve afrekening is namelijk gebaseerd op de feitelijke bezetting per maand. Het COA wil in de toekomst verder bezuinigen op vooral het meerwerk JGZ en de gezondheidsvoorlichting en op het (landelijke) werk van de GGD GHOR Nederland. Daarnaast heeft de GGD een aantal permanent gedetacheerde medewerkers van de voormalige Stichting Medische Opvang Asielzoekers waarvan een persoon die niet volledig inzetbaar is. Dit kan leiden tot extra jaarlijkse kosten voor vervanging tot een maximum van € 100.000.

Vennootschapsbelastingplicht Door een nieuwe wet over de vennootschapsplicht voor overheidsondernemingen wordt een aantal overheidsondernemingen vanaf 2016 belastingplichtig, met een vrijstelling voor overheidstaken. Onder deze wijziging vallen onder andere de vaccinaties tegen (tropische) ziekten en de hygiëneadviezen aan bedrijven en instellingen. Een uitwerking van de vennootschapsplicht voor GGD’en vindt in de eerste helft van 2015 plaats. Een eerste globale benadering geeft voor de GGD een financieel risico van circa € 100.000 per jaar. Huisvesting In 2003 besloten de gemeenten tot een aanvullende bijdrage door de gemeenten in de Meierij voor de huurkosten van de GGD-locatie aan de Vogelstraat in ’s-Hertogenbosch, de zogenaamde autonome kosten (€ 271.573). Deze afspraak loopt tot en met 2018. Daarnaast onttrekken we jaarlijks € 100.000 aan de reserve Huisvesting Den Bosch voor de huisvestingslasten. Verder is er een garantiebeleggingsproduct (uit de verkoop van het voormalig GGD-gebouw Sint Teunislaan) met een looptijd tot 31 december 2018. Ook deze opbrengst zetten we in voor deze huisvestingslasten, voor 2016 en 2017 € 85.000 en € 80.000. In 2018 volgt de volledige uitkering van het garantieproduct (ca. € 2.000.000). Vanaf 2019 komt hierdoor de jaarlijkse renteopbrengst zwaar onder druk te staan omdat dan het (zeer beperkte) rendement op belegging in schatkistbankieren ervoor in de plaats komt: een jaarlijkse opbrengst van rond de € 9.000. De huurovereenkomst van het pand aan de Vogelstraat heeft echter een looptijd tot eind 2019 terwijl voor de in 2003 geïnvesteerde verbouwingen in 20 jaar worden afgeschreven. Dit geeft bij een vertrek uit het pand in 2019 een potentieel boekwaardeverlies van ca. € 600.000. Voor 2014-2018 kwamen we met de verhuurder een (tijdelijke) verlaging van de huurprijs overeen van € 284.000 per jaar, die we toevoegen aan de huisvestingsreserve. Bij ongewijzigd beleid en voortzetting van de huisvesting in de Vogelstraat is er dus vanaf 2019 een structureel tekort op de huisvesting van € 460.000. We moeten bezien of de huisvesting in de Vogelstraat na 2019 nog langer haalbaar en wenselijk is. Bij huisvesting elders moeten we het financieringstekort 2019, de afwaardering van de boekwaarde en de verhuis- en inrichtingskosten financieren uit de huisvestingsreserve.


Pagina 22 van 64

Indexering gemeentelijke bijdrage Het bestuur heeft een indexeringssystematiek vastgesteld die de systematiek volgt van de gemeente Tilburg. Hierin zit een correctiecomponent over de twee voorgaande jaren, wat resulteert in een gewogen nominale ontwikkeling bij de voorjaarsnota en begroting. Deze kan afwijken van de nominale ontwikkeling van het betreffende boekjaar bij het opstellen van de beheersbegroting (incidentele indexeringsverschillen). Deze verschillen kunnen positief of negatief zijn, wat dan leidt tot een mutatie op de algemene reserve.

3.3

Onderhoud kapitaalgoederen

Voor zijn eigen huisvesting huurt de GGD al zijn gebouwen. Daarnaast hebben we één gebouw in eigendom dat we verhuren aan de Regionale Ambulancevoorziening Brabant Midden-West-Noord. De GGD is verantwoordelijk voor het gebruikersonderhoud van een deel van zijn huurpanden. Daarnaast liggen voor de locatie in ‘s-Hertogenbosch de kosten van normaal eigenaarsonderhoud bij de GGD. Voor al dit onderhoud is er een meerjarenonderhoudsplan, dat we jaarlijks actualiseren. Dit plan dient als basis voor de bepaling van de toereikendheid van de jaarlijkse dotatie aan de onderhoudsvoorziening en voor de stand hiervan aan het eind van het jaar. De GGD heeft verder dienstauto’s, ICT-voorzieningen en medische instrumenten in eigen beheer.

3.4

Bedrijfsvoering

De ondersteuning van de bedrijfsvoering hebben we belegd bij Hét Servicecentrum (HSC). Het management van HSC heeft voor deze functies dus een secundaire verantwoordelijkheid. Met als referentie het GGD-jaarplan 2014 realiseerden we in 2014 een groot aantal ambities op het gebied van de optimalisering bedrijfsvoering, die we hierna toelichten. Organisatie De afgelopen jaren veranderde er veel voor onze GGD. In 2012 fuseerden we met de JGZ van drie thuiszorgorganisaties en kantelden we naar een regio-indeling. Het jaar 2013 was een jaar van bezuinigingen en het financieel weer op orde krijgen van de organisatie. In 2014 startten we met het invoeren van een nieuw basispakket jeugdgezondheidszorg en in september kregen we, na een fase met een interim-directeur, een nieuwe directeur. Beiden oriënteerden zich intensief op de sterk veranderende omgeving en op de mate waarin de GGD zich moet ontwikkelen. Om de vragen van de burgers beter en sneller te kunnen beantwoorden, richtten we een klantcontactcentrum (KCC) in. In 2014 startten we onder meer met het inrichten van een kennisbank en de aanschaf van een nieuwe telefooncentrale waarmee we de afhandeling kunnen optimaliseren. In 2014 kregen ouders via het ouderportaal inzicht in de afspraken voor hun kinderen en in 2015 breiden we dit uit zodat ze zelf afspraken kunnen plannen. Het KCC doet verder de beantwoording van inhoudelijke vragen aan klanten en is er ook een aansluiting met het Centrum Jeugd en Gezin. Alle medewerkers (met uitzondering van de GHOR) ontvingen in 2014 een definitief inpassingsbesluit in de nieuwe generieke functies en bijbehorende inschaling. Deze inpassing leidde tot zo’n


Pagina 23 van 64

200 bezwaarschriften (ca. 30 casussen) die een advies kregen van de bezwarencommissie, waarvan een zeer beperkt deel gegrond. De directie nam deze adviezen over en daarmee is het fuwatraject afgerond. Voor de medewerkers van de GHOR verwachten we de afronding in 2015. Vanaf 2015 voerden we met instemming van de Ondernemingsraad de nieuwe werktijdenregeling in. Het scholingsbeleid in relatie tot de individuele loopbaanontwikkeling verkreeg (nog) geen instemming; we willen hierover in 2015 tot overeenstemming komen, waarbij we ter borging van de kwaliteit van het personeel GGD breed opleidingen willen faciliteren. De OR stemde ook in met de wijze waarop de afronding van standplaatstoewijzing gaat plaatsvinden. Met instemming van het Georganiseerd Overleg rondden we in 2014 de evaluatie van het overgangsprotocol voor de overgang van de medewerkers voor de JGZ 0-4. Met het GO is tevens overeenstemming bereikt tot het invoeren van diverse personele regelingen rond de werkkostenregeling per 1 januari 2015. Personeel Ziekteverzuim Door de post-fusie periode en alle veranderingen van de afgelopen tijd steeg het ziekteverzuim tot 5,65% bij een streefcijfer van 4,2%. De verzuimfrequentie blijft stabiel rond de 0,95.

VERZUIMPERCENTAGE Kort verzuim (0 t/m 7 dagen)

0,64%

Middenlang verzuim (8 t/m 43 dagen)

0,64%

Lang verzuim (44 t/m 365 dagen)

3,48%

Langdurig verzuim (> 365 dagen)

0,89%

TOTAAL

5,65%

Het verzuim heeft een fysieke of psychische achtergrond. Het grootste aandeel is langdurig. Bij het psychisch verzuim gaat het vaak om de beleving van medewerkers van werk en werkdruk. In overleg met de bedrijfsarts organiseren we daarom in 2015 voor managers workshops over verzuimgesprekken. Om sneller te kunnen reageren op vooral personeelsuitval bij kortdurend verzuim startten we in januari 2015 met een personele flexpool voor jeugdartsen, jeugdverpleegkundigen en assistenten op de consultatiebureaus. Daarnaast namen in de begroting 2015 een stelpost op voor compenserende inzet bij verzuim om de productie in het primaire proces zoveel mogelijk te waarborgen. Formatie De gemiddelde formatie en bezetting van de GGD (excl. HSC) is 434 fte. Hierbij sturen wij actief op een flexibele personele schil: voor inhuurkrachten gemiddeld 8,31% van de totale formatie.


Pagina 24 van 64

Formatie (in FTE) ONDERDEEL

BEGROOT*

WERKELIJK

VERSCHIL

9,78

8,96

-0,82

Jeugd

42,67

47,24

4,57

Leefomgeving

78,46

79,33

0,87

1,50

1,32

-0,18

114,60

122,26

7,66

Meierij

81,81

90,57

8,76

Brabant-Noordoost

86,52

84,48

-2,04

415,34

434,16

18,82

Bestuur en Organisatie

Veiligheid Midden-Brabant

TOTAAL

* de financiële budgetten voor ziektevervanging en pubercontactmoment zijn in de begroting niet vertaald naar fte.

Mobiliteit AANTAL MEDEWERKERS* In dienst gekomen (instroom)

36

Uitdienst getreden (uitstroom)

28

Intern andere functie (doorstroom) Bestand totaal per 31-12-2014

8 628

*exclusief medewerkers HSC en inhuur derden

Deze tabel geeft een beeld van de mobiliteit. Met diverse medewerkers maakten we maatwerkafspraken over externe mobiliteit of interne herplaatsing. Medewerkersgesprekken en medewerkerstevredenheid. In 2014 waren er ten opzichte van 2013 fors meer doelstellings-, voortgangs- en beoordelingsgesprekken met medewerkers en we zetten dus flinke stappen naar ons ambitieniveau om met 95% van de medewerkers zo’n gesprek te voeren. Het in 2014 gehouden medewerkerstevredenheidsonderzoek gaf een respons van 56% waarbij de medewerker de GGD als werkgever het cijfer 6,2 geeft. Het onderzoek omvatte onder andere het creëren van andere interne cultuur en houding op gebied van samenwerken, waarderen, personele ontwikkelmogelijkheden en pro-activiteit. De resultaten zijn per team omgezet in verbeteracties die onderdeel uitmaken van hun teamplan 2015. Kwaliteit HKZ-certificering2 In 2014 doorliep de GGD met succes de certificeringstoets volgens de nieuwe HKZ-normen. De externe auditors beoordeelden de minors (tekortkomingen) als toereikend en sloten ze. Tijdens de audit in oktober waren er twee nieuwe minors: een op het registreren in het digitaal dossier van de toestemming van cliënt/ouder over het overleg met derden en een op de tijdige vervolgaanpak op geconstateerde risico’s bij inhoudelijke werkprocessen. De minor op de veiligheid

2

HKZ betekent: Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector, een stichting die zorgt voor certificatieschema’s.


Pagina 25 van 64

van medewerkers op de consultatiebureaus bleef open omdat we nog niet alle verbeteringen hadden doorgevoerd. Deze drie minors komen terug tijdens het reguliere bezoek in april 2015. Verbetercyclus In 2014 waren er 89 interne verbeterrapporten, in een nieuw softwaresysteem, waarmee we de verbeterpunten beter konden monitoren. We verbeterden ook het proces Meldpunt Incidenten Cliëntenzorg. In 2015 introduceren we een nieuwe aanpak om meldingen te analyseren en scholen hiervoor medewerkers. De ontwikkeling van een managementsysteem voor informatiebeveiliging en de samenvoeging met het bestaande kwaliteitsmanagementsysteem ronden we in 2015 af. Klantenonderzoeken, klantenraad en oordeel gemeenten. In 2014 deden we klantonderzoeken bij technische hygiënezorg, TBC, Jeugd 0-4 jaar, infectieziektebestrijding en gezondheidsbevordering. Gemiddeld rapportcijfer: 8,4. Ambtenaren waren zeer tevreden over het Bureau GMV. Gemiddeld rapportcijfer: 7,6. Eind 2014 zetten we een klantonderzoek onder gemeenten uit. In 2015 worden de resultaten bekend. In 2015 stellen we een plan voor het uitvoeren en ontwikkelen van klantonderzoeken vast, verdeeld over de programma’s en klantgroepen. De klantenraad is hierbij betrokken. In 2014 informeerden we de Klantenraad over onderwerpen als het basispakket JGZ, huisvesting, resultaten van de jeugdmonitor en de rol van de GGD in de wijkteams. Daarnaast bevroegen we de raad actief over klantcontacten in het nieuwe Klantcontactcentrum, de klachtenprocedure, het vernieuwen van de klanttevredenheidsonderzoeken en het thema alcohol en ouders. De ervaringen met de klantenraad in het tweede jaar zijn positief: het is zinvol om de klantenraad mee te laten denken in de rol van klant (burger), al is de groep geen representatieve afspiegeling van onze klanten. Verbreding van de klantenraad en een actievere inbreng op inhoudelijke onderwerpen zijn dan ook de belangrijkste aandachtspunten voor 2015. In 2014 vroegen we de gemeenten om een oordeel over het functioneren van de GGD. De respons van 13 gemeenten geeft het volgende beeld: de meeste gemeenten zijn redelijk tevreden over de informatie- en beleidsadvisering door de GGD. Aandachtspunten zijn: -

het meer vraaggericht werken;

-

meer onderscheidend en richtinggevende advisering op maat

-

de effectverantwoording van interventies;

-

meer aandacht voor kwetsbare groepen in relatie tot sociale veiligheid.

De gemeenten zijn tevreden over de informatie voor hun gezondheidsbeleid en noemen als verbeterpunt meer informatie op maat van de individuele gemeente en de rapportagefrequentie. Ze zijn tevreden tot zeer tevreden over de dienstverlening in de aanpak van de infectieziektenbestrijding: de deskundigheid en het proactieve oppakken en doorpakken als dat nodig is. Klachten In totaal ontvingen we in 2014 125 klachten (2013: 109). Daarvan werkten we 79% binnen de geplande datum af (in 2013: 75%). De klachten gaan vooral over de organisatie (62) en inhoud (49). Van de 62 klachten over de organisatie gaan er 18 over de bereikbaarheid van de GGD en 15 over de planning van afspraken De verdeling van de klachten over de gemeenten:


Pagina 26 van 64

GEMEENTE

AANTAL

Bernheze

3

Boekel

's-Hertogenbosch

AANTAL

GEMEENTE

AANTAL

13

Sint Anthonis

--

Heusden

9

Sint-Michielsgestel

1

Boxmeer

--

Hilvarenbeek

--

Sint-Oedenrode

--

Boxtel

7

Landerd

1

Tilburg

28

Cuijk

2

Loon op Zand

3

Uden

4

Dongen

3

Maasdonk

Veghel

5

Gilze en Rijen

5

Mill en Sint Hubert

1

Vught

3

Goirle

2

Oisterwijk

2

Waalwijk

3

Grave

--

Oss

7

Buiten werkgebied

4

Schijndel

2

Onbekend

13

Haaren

2

GEMEENTE

1

In september 2014 voerden we een nieuwe procedure in met de klachtenfunctionaris dichter bij de organisatie en de norm dat de manager bij een klacht binnen 5 werkdagen telefonisch contact opneemt met de klager. In 2015 sturen we gerichter op doorlooptijden van het eerste contact met de klager en op de afhandeling van de klacht. Informatievoorziening en automatisering Op het gebied van informatievoorziening hebben we in 2014 de volgende koers uitgezet: samenwerking en afspraken met andere GGD’en, waar mogelijk landelijk, voor informatiebeveiliging, standaarden voor gegevensuitwisseling en de IT-strategie rond cliëntdossiersystemen. Risico’s van ICT-voorzieningen zijn, zeker met veranderingen in de zorg en verdergaande samenwerking met partners een belangrijk thema. De veiligheidseisen zijn hoog. Ook vanuit de NEN-normen en de onafhankelijk accountant moet de GGD aan strenge eisen voldoen. Inherent aan de keten-samenwerking verandert ook het risicoprofiel van de organisatie. Dat vraagt om aangepast beleid, afspraken en ICT-maatregelen. Er is technisch al veel geregeld. We namen Zorgmail in gebruik voor gestructureerd berichten uitwisseling binnen de JGZ. In het kader van informatiebeveiliging startten we met het opstellen van een informatiebeveiligingsbeleidsplan. Er is een bewustwordingscampagne uitgevoerd voor informatieveiligheid en gestart met het inrichten van een managementsysteem informatiebeveiliging. De toegangsbeveiliging is met wachtwoordbeleid en maatregelen beter geregeld. Andere maatregelen zijn geformuleerd en deels gestart. We informeerden o.a. onze softwareleveranciers over de eisen waaraan ze moeten voldoen op het gebied van informatie-beveiliging. Begin 2015 ronden we het in 2012 gestarte project digitalisering van de JGZ-dossiers af. Door de volledige digitalisering van alle kinddossiers hebben we nu over een goed archief waarin de informatie (inclusief historie) van de kinderen jaar geborgd en altijd beschikbaar is. Het aantal te digitaliseren dossier bleek aanzienlijk groter dan bij de start geraamd, wat dan ook leidde tot een langere doorlooptijd van het project en hogere projectkosten. Dit is mede veroorzaakt door de integratie van de JGZ 0-4, waarbij niet duidelijk was hoeveel fysieke dossiers we nog moesten digitaliseren. Bij de keuze om deze dossiers toch op dezelfde manier te digitaliseren, keken we naar de kosten van de opslag van deze dossiers. Daarnaast zou opslag betekenen dat van deze dossiers de historie niet meer op te vragen zou zijn. De overschrijding van € 100.000 die hiervan het gevolg was, vingen we binnen de exploitatie op.


Pagina 27 van 64

Planning & control Om het prospectief karakter van de P&C cyclus te versterken hebben we de volgende bedrijfsvoeringszaken in 2014 gerealiseerd: -

het opstellen van nieuwe workloadmodellen voor Jeugd en Leefomgeving3;

-

het invoeren van een nieuw verplichtingenadministratiesysteem dat de bestel- en factureringsprocedure efficiënter ondersteunt;

-

het opleveren van de eerste fase van het nieuwe personeelsinformatie- en salarissysteem;

-

het uitlijnen van het tijdschrijfsysteem en maandelijkse productierapportages voor de sturing door het management;

-

met het productenboek rondden we een belangrijk onderdeel van de takenanalyse af. Op basis hiervan brachten we bezuinigings- en investeringsscenario’s in bestuurlijke discussie waarover bij de voorjaarsnota 2016 bestuurlijke besluitvorming plaatsvond.

-

in actieve samenspraak met gemeenten startten we met het benoemen en definiëren van prestatie- en outcome-indicatoren. Het doel is om voor de begroting 2016 adequate en robuuste prestatie- en outcome-indicatoren te benoemen die een weerspiegeling zijn van de voor gemeenten bestuurlijke relevantie van het programma publieke gezondheid;

-

het vaststellen van het nieuwe inkoop- en aanbestedingsbeleid op basis van de gewijzigde wetgeving, voor inkooptrajecten boven en onder de aanbestedingsgrens van € 207.000.

Communicatie Onze communicatie was gericht op publieksinformatiefunctie voor risicogroepen zoals: Think before you Drink, Soa/Sense, reizigerszorg, het onderzoek Q-Herpen en de gezondheidsmonitors voor gemeenten, maar ook naar aanleiding van de enkele incidenten en calamiteiten. Verder richtten onze communicatie-inspanningen zich dit jaar op organisatieontwikkeling: het basispakket JGZ, de GGD-takenanalyse, de bezuinigingen, positionering en corporate branding, het pubercontactmoment, de transities, de frontlijnontwikkelingen, de trainingen Oplossingsgericht Werken en de ontwikkelingen van een nieuwe werkwijze rond de regionale volksgezondheid toekomstverkenning. Facilitaire zaken/huisvesting Aanbestedingen Op basis van de in 2014 vastgestelde aanbestedingskalender doorliepen we de volgende aanbestedingstrajecten:

3

-

warmedrankenautomaten (Douwe Egberts);

-

training oplossingsgericht werken (Vraagkracht);

-

Personeels- en salarisinformatiesysteem (Youforce/Raet);

-

Microsoftlicenties;

-

multifunctionals (Ricoh);

In het workloadmodel berekenen we de personele capaciteit voor uitvoering van de taken, op basis van normen voor indirecte

en directe activiteiten. Het workloadmodel is daarna een verdeelsysteem van personele capaciteiten. Verfijningen nadien is op basis van praktijkervaringen mogelijk. Dit kan nodig zijn bij knelpunten in de praktijk. Ook kunnen de managers binnen de kaders van het workloadmodel beslissen over een gedifferentieerde inzet van hun personele capaciteit in hun regio op grond van verschillen in geboortecijfers, sociaal economische karakter van wijken, etc.


Pagina 28 van 64

-

payroll- en uitzenddienstverlening (Tempo Team);

-

integrale telecommunicatievoorzieningen (definitieve gunning in 2015).

Naast het uitzetten van inkoopopdrachten in de markt ontstaat er sinds 2014 steeds vaker de situatie waarbij de GGD niet de inkoper maar de verkoper in een aanbestedingstraject is. De eerste aanbesteding waarbij de GGD verkoper is, startte in 2014 en betreft forensische geneeskunde. Binnen dit traject is de politie de aanbestedende dienst. De aanbesteding loopt door in 2015. Huisvesting Het algemeen bestuur stelde in juli het huisvestingsplan voor de consultatiebureaus vast. In de komende jaren voeren we dit plan uit en nemen daarbij ‒ zo nodig versneld ‒ de gevolgen mee van de invoering van het basispakket JGZ. In 2014 zochten we met verschillende gemeenten naar oplossingen binnen de financiële kaders. Waar dit niet mogelijk was, maakten we met de gemeenten afspraken over financiering. In 2014 vonden de volgende mutaties plaats in de consultatiebureaus: 1. Berkel-Enschot, locatie Abdisstraat is opgeheven, verhuizing naar Brede school aan de Schoolmeesterstraat 2 in Berkel-Enschot; 2. locatie in ’s-Gravenmoer, Hoofdstraat 2E is gesloten op 31-12-2014; 3. locatie in Sprang-Capelle, Julianalaan 5 is gesloten op 31-12-2014; 4. locatie Rosmalen, Dorpstraat 58-60 is verhuisd naar een goedkopere multifunctionele accommodatie Perron 3 in Rosmalen; 5. ’s-Hertogenbosch, Hinthammerstraat 145, locatie is gesloten op 30-9-2014; 6. locatie Den Dungen, Groot Grinsel 16 is gesloten op 30-9-2014; 7. locatie Schaijk, Netjeshof 1-A blijft in 2015 nog open, de gemeente betaalt de kosten; 8. locatie Volkel, Aert Willemstraat 6 is gesloten per 1-6-2014; De GGD onderhandelde met de verhuurder van het pand Vogelstraat ’s-Hertogenbosch over een aanpassing van de huurprijs. Dit leidde tot een huurverlaging voor 2014 t/m 2018. Daarna wordt bezien of en hoeveel de huur wordt aangepast. Dit is de belangrijkste oorzaak van het voordeel op de huurkosten 2014 van € 250.000. Het volledige bedrag is toegevoegd aan de reserves. Het gebruik van het documentmanagementsysteem vertraagde omdat het nodig bleek om het invoeringsplan te actualiseren. De verdere invoering start nu in 2015.

3.5

Financiering

Op basis van de Wet financiering decentrale overheden heeft de jaarrekening een financieringsparagraaf en is er een treasurystatuut. Centraal aspect in de wet en het treasurybeleid is het beheersen van risico's op het gebied van treasury. De doelstellingen van de treasuryfunctie zijn: -

het beheersen van financiële risico's, liquiditeitsrisico's en kredietrisico's;

-

het continue verzorgen van voldoende liquiditeit voor de organisatie;

-

het minimaliseren van de rentelasten binnen het vastgelegd risicoprofiel;

-

het maximaliseren van de renteopbrengsten binnen het vastgelegd risicoprofiel.


Pagina 29 van 64

Met het eigen vermogen van de GGD kunnen we alle activa financieren. Dit heeft als voordeel dat we geen rente hoeven te betalen en de intern doorberekende rente ten goede komt aan de GGD zelf. Verder is er hierdoor een goede solvabiliteit. Voor 2014 geldt, conform de wet, voor de GGD een kasgeldlimiet van € 4,1 miljoen (8,2% van het begrotingstotaal). De renterisiconorm bedraagt, conform de wet, voor 2014 € 10 miljoen (20% van het begrotingstotaal). Omdat de GGD in 2014 geen kortlopende kredietfaciliteiten heeft en ook geen langlopende schulden heeft uitstaan, voldoen we aan de wettelijke eisen. Hieronder staande liquiditeits- en solvabiliteitsratio’s van de afgelopen drie jaar:

2014

2013

2012

Liquiditeitsratio (obv current ratio)

1,07

0,83

0,70

Solvabiliteitsratio

87%

57%

49%

De belegging van de opbrengst (€ 3,40 miljoen) van het vroegere GGD-gebouw aan de Sint Teunislaan in 's-Hertogenbosch levert jaarlijks een bijdrage (€ 200.000) aan de huisvestingslasten van het nieuwe gebouw. Een minimale waarde voor de ingelegde som (€ 2,13 miljoen) aan het eind van de 15 jarige looptijd (2018) is gegarandeerd. De marktwaarde per 31 december 2014 bedraagt € 2,7 miljoen en is daarmee hoger dan de boekwaarde van € 2,5 miljoen. De boekwaarde is gebaseerd op de geamortiseerde kostprijs. Overstap huisbankier en schatkistbankieren Eind 2013 is het zogenaamde schatkistbankieren ingevoerd. Dit betekent dat publiekrechtelijke lichamen geen overtollige middelen (banktegoeden) mogen aanhouden, maar deze in de schatkist moeten storten. Voor de GGD heeft dit op korte termijn geen gevolgen omdat wij geen overtollige middelen hebben. Vanaf 2018 kan dit wel financiële gevolgen hebben omdat dan sprake is van een vrijval in de belegging in vastrentende obligaties. Voor zover dan sprake is van vrij beschikbare (overtollige) liquide middelen zullen deze gedwongen herbelegd worden bij het Rijk. Gelet op de zeer beperkte rendementsvergoeding van het Rijk zal dit vanaf 2018 de exploitatie fors onder druk zetten (zie huisvesting in paragraaf risico’s). In paragraaf 4.5 bij de toelichting op de balans vindt u de berekening benutting drempelbedrag schatkistbankieren conform de regelgeving vanuit BBV.

3.6

Verbonden partijen

Stichting GGDplus Deze stichting is in 2006 opgericht met als doel de gezamenlijke belangenbehartiging voor de GGD‘en in Noord-Brabant en Zeeland. GGDplus belast de kosten aan de deelnemende GGD’en belastingvrij door. Dit was mogelijk omdat de Belastingdienst GGDplus zag als een besloten kring, maar zij trekt die goedkeuring in. GGDplus heeft in 2014 haar ontbinding voorbereid en de overblijvende taken vanaf 2015 ondergebracht bij de deelnemende GGD’en. De Stichting is per 1 januari 2015 ontbonden. Het eigen vermogen bedroeg eind 2014 € 394.026. Het vreemd vermogen van GGDplus bedroeg eind 2014 € 137.672. Het resultaat van GGDplus in 2014 is -/- € 15.011 en zal worden onttrokken uit de reserve.


Pagina 30 van 64

3.7

Samenwerkingsverbanden

De GGD Hart voor Brabant acteert in diverse samenwerkingsverbanden zoals Centra voor Jeugd en Gezin, Academische werkplaatsen, infectieziektebestrijding en talloze andere op lokaal, regionaal en landelijk niveau. Hieronder lichten we de twee samenwerkingsverbanden toe met de grootste financiële impact op de GGD.

3.7.1

Hét Servicecentrum

Hét Service Centrum is een samenwerkingsverband tussen de GGD West-Brabant, de GGD Hart voor Brabant, de RAV Brabant Midden-West-Noord, de Veiligheidsregio West en Midden Brabant en GGD Noord- en Oost-Gelderland met als doel het gezamenlijk uitvoeren van de ondersteunende diensten, zoals financiën, informatisering en automatisering, Human Resources Services (HRS), kwaliteit en facilitaire zaken met als vestigingsplaats Tilburg. Deze samenwerking is vastgelegd in een overeenkomst ‘kosten voor gemene rekening’ waarin de verdeling van kosten en risico’s is vastgelegd. Met deze overeenkomst worden zowel de kosten als de risico’s over de deelnemende partijen verdeeld, waarmee het risico van btw-heffing is afgedekt. Op 1 januari 2015 trad de Veiligheidsregio West en Midden Brabant uit het samenwerkingsverband. De GGD is penvoerder en heeft voor het HSC een aparte administratie ingericht. HSC wordt geleid door de directeuren van de deelnemers. Het eigen en vreemd vermogen van HSC is opgenomen in geconsolideerde jaarrekening van de GGD Hart voor Brabant. Op basis van de overeenkomst ‘kosten voor gemene rekening’ komt in 2014 48,12 % van de totale kosten HSC voor rekening van de GGD Hart voor Brabant. In 2014 was een doorbelasting begroot van € 5,3 miljoen en de werkelijke kosten waren € 5,4 miljoen, zie de staat van baten en lasten in paragraaf 4.12. 3.7.2

Bureau GMV (Gezondheid, milieu en veiligheid)

Dit samenwerkingsverband is in 1994 opgericht door GGD’en in Brabant en Zeeland. De GGD‘en in Brabant en Zeeland bundelden in dit bureau hun krachten op gebied van gezondheid, milieu en veiligheid. Gezondheid en aandacht voor de beleving van de inwoners van gezondheid, milieu & veiligheid staan hierbij centraal. De GGD’en zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit en de producten van het bureau. Vestigingsplaats is Tilburg. Een onderzoek onder ambtenaren wees uit aan dat zij zeer tevreden zijn over het bureau GMV (gemiddeld een 7,6). Aanbevelingen waren onder andere: handhaaf de bereikbaarheid, vergroot de bekendheid, adviseer proactief en neem een stelliger standpunt in, ook als daarvoor nog geen eenduidige wetenschappelijke onderbouwing onder ligt. De kosten van het bureau worden verdeeld over de deelnemende GGD’en op basis van inwoners. De GGD West-Brabant treedt op als penvoerder. Het eigen vermogen van Bureau GMV bedroeg begin 2014 € 101.832 en eind 2014 € 35.399 negatief. Het vreemd vermogen van Bureau GMV bedroeg begin 2013 € 146.514 en eind 2013 € 355.602. Bureau GMV belast de kosten aan de deelnemende GGD’en belastingvrij door. Dit was mogelijk omdat GMV door de belastingdienst werd gezien als een besloten kring. Maar de belastingdienst keurt dit niet meer goed en vanaf 2015 is GMV daardoor zelfstandig belastingplichtige voor de btw. Jaarstukken 2014 GGD Hart voor Brabant

Pagina 31 van 64

Het resultaat van GMV in 2014 is -/- € 81.959 en wordt afgerekend met de deelnemende GGD’en.

3.8

Rechtmatigheid

De GGD volgt voor de rechtmatigheidsaspecten de Kadernota 2013 van de Commissie BBV. Door de Financiële verordening, de controlebepalingen en de hieruit voortvloeiende nota’s voldoet de GGD aan de wetten en regels rond het financieel beheer. Actualisering van deze stukken is in concept gereedgekomen in 2014. De externe onafhankelijk accountant moet vanaf 2004, naast een oordeel omtrent de getrouwheid, ook een oordeel omtrent de rechtmatigheid van de in de jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties opnemen in zijn controleverklaring.


Pagina 32 van 64

4.

Jaarrekening

4.1

Samenstelling algemeen bestuur per 31 december 2014

GEMEENTE

NAAM

Bernheze

J. Glastra van Loon

Boekel

H. Willems

Boxmeer

W. Hendriks-van Haren

Boxtel

M. Lestrade

Cuijk

W. Hillenaar

Dongen

P. Panis

Gilze en Rijen

A. van der Veen

Goirle

M. Immink

Grave

A. Henisch

Haaren

J. van den Brand

s-Hertogenbosch

G. Snijders

Heusden

M. Mulder

Hilvarenbeek

B. Roks

Landerd

M. Böhmer

Loon op Zand

W. Ligtenberg

Mill en Sint Hubert

E. van Daal

Oisterwijk

P. Smit

Oss

H. Hoeksema

Schijndel

E. Witlox

Sint Anthonis

R. Aben-Bellemakers

Sint-Michielsgestel

A. van den Dungen

Sint-Oedenrode

J. Hendriks-van Kemenade

Tilburg

H. Kokke M. Hendrickx

Uden

T. Vonk

Veghel

R. van Rinsum

Vught

S. Heijboer

Waalwijk

H. Heuverling


Pagina 33 van 64

Samenstelling dagelijks bestuur op 31 december 2014 -

W. Hillenaar, voorzitter

-

R. van Rinsum

-

G. Snijders

-

M. Hendrickx

-

H. Hoeksema

-

J. van den Brand

-

M. Immink

Directie in 2014 -

H. Backx, voorzitter van de directie (tot 1 maart 2014);

-

K. van Esch, voorzitter van de directie (vanaf 1 september 2014);

-

A. van der Zijden, directeur.

4.2

Grondslagen voor waardering van activa en passiva

Algemeen De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders wordt vermeld, zijn de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. De baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico's die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen als zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van voorgaand jaar. Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of vervaardigingsprijs onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de verwachte economische levensduur. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Met op balansdatum verwachte bijzondere waardeverminderingen wordt rekening gehouden. Voor de toekomstige kosten van groot onderhoud aan de bedrijfsgebouwen is een voorziening voor groot onderhoud gevormd. De toevoeging aan de voorziening wordt bepaald op basis van het geschatte bedrag van het onderhoud en de periode die tussen de werkzaamheden van groot onderhoud verloopt.


Pagina 34 van 64

Financiële vaste activa De onder financiële vaste activa opgenomen beleggingen, die bestemd zijn om de uitoefening van de werkzaamheid van de onderneming duurzaam te dienen, worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere marktwaarde. Afwaardering vindt plaats ten laste van de resultatenrekening. Voorraden De aanwezige voorraden worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Vorderingen Vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde, onder aftrek van de nodig geachte voorzieningen wegens oninbaarheid. Liquide middelen De liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courant schulden zijn opgenomen onder de schulden aan kredietinstellingen onder de kortlopende schulden. Reserves Reserves zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op balansdatum bestaan, waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen nodig is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die nodig zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De onderhoudsvoorziening (groot onderhoud) wordt gedoteerd op basis van het lange termijn onderhoudsplan. De werkelijke onderhoudskosten worden ten laste van deze voorziening gebracht. Overige voorzieningen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde en zijn geoormerkte gelden van derden en worden ook conform behandeld.

4.3

Grondslagen voor bepaling van het resultaat

Algemeen Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De resultaten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin ze zijn gerealiseerd.


Pagina 35 van 64

Kosten De kosten worden bepaald op historische basis en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Personeelsbeloningen Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de resultatenrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. Financiële baten en lasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva.


Pagina 36 van 64

4.4

Balans per 31 december 2014 31-12-2014 €

€

31-12-2013 €

€

Activa 1

Materiële vaste activa

8.082.099

9.416.992

2.475.093

2.582.221

45.713

56.406

Financiële activa Beleggingen liquide middelen 2

Voorraden

3

Debiteuren

Vlottende activa

4 5

6

Vorderingen op verbonden partijen Overige vorderingen en overlopende activa

1.266.797

1.662.307

0

9.872

7.198.078

2.379.943

Liquide middelen Totaal activa

8.464.874

4.052.122

230.236

1.357.463

19.298.015

17.465.204

Passiva 7

Eigen vermogen Algemene reserve

2.786.065

3.004.884

Bestemmingsreserves

6.918.420

6.762.855

Onbestemd resultaat

8

144.222

Voorzieningen

210.375 9.848.707

9.978.114

1.530.242

1.001.446

Vlottende passiva Schulden aan kredietinstellingen 9

Crediteuren

Schulden aan verbonden 10 partijen

151.116

300.593

1.562.652

966.920

30.831

68.090

11

Belastingen en premies sociale verzekeringen

1.893.457

1.712.633

12

Overige schulden en overlopende passiva

4.281.010

3.437.407

Totaal passiva


7.919.066

6.485.644

19.298.015

17.465.204

Pagina 37 van 64

4.5 1

Toelichting op de balans

Materiële vaste activa

Aanschafwaarde per 01-01-2014

Gronden en

Bedrijfs-

Inven-

Automatis.

Vervoers-

Medische

Overige

Terreinen

gebouwen

tarissen

apparatuur

middelen

Instrumenten

Activa

€

€

€

€

€

€

€

Totaal

€

669.089

6.621.798

3.891.725

4.526.241

706.583

1.417.606

0

2.187.490

2.938.043

2.675.834

509.458

360.453

1.037.186

9.708.464

669.089

4.434.308

953.682

1.850.407

197.125

1.057.153

255.230

9.416.994

Investeringen

0

5.345

47.381

132.187

35.580

83.326

3.457

307.276

Desinvesteringen

0

2.884

62.802

0

65.041

0

0

130.727

Herwaardering

0

Afschrijvingen

0

244.579

216.603

762.540

99.528

141.210

94.693

1.559.153

Vrijval afschrijvingen

0

288

62.086

0

46.539

0

0

108.913

669.089

4.192.478

722.541

1.220.054

114.675

999.269

163.994

8.082.099

0%

2% - 5%

10%

20% - 33%

20%

10%

10% - 20%

Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde per 01-01-2014

Boekwaarde per 31-12-2014

Afschrijvingspercentages

61.203

61.203

De financiële activa worden toegelicht in paragraaf 3.5.


1.292.416 19.125.458

Pagina 38 van 64

2

3

Voorraden 31-12-2014

31-12-2013

€

€

Vaccins

38.667

48.608

Reizigersproducten

7.046

7.800

Totaal

45.713

56.406

31-12-2014

31-12-2013

€

€

Nominaal

1.355.396

1.682.989

Voorziening dubieuze debiteuren

(88.599)

(20.682)

1.266.797

1.662.307

Debiteuren

In de debiteuren zijn de volgende vorderingen met verbonden partijen/ samenwerkingsverbanden opgenomen: 31-12-2014

31-12-2013

€

€

Stichting GGDplus

114.964

288.933

Bureau Gezondheid, Milieu en Veiligheid

96.713

82.087

211.677

371.020

In de debiteuren zijn vorderingen op openbare lichamen opgenomen van totaal € 792.260 (2013: € 602.514).


Pagina 39 van 64

4

Vorderingen op verbonden partijen

Stichting GGDplus

31-12-2014

31-12-2013

€

€

0

9.872

0

9.872

Over het gemiddeld saldo van deze rekening-courant verhoudingen wordt geen rente berekend. Over aflossing en zekerheden is niets overeengekomen. 5

Overige vorderingen en overlopende activa 31-12-2014

31-12-2013

€

€

Vooruitbetaalde bedragen

1.208.747

1.201.775

Voorschotten

28.394

30.611

GGD West-Brabant

45.829

0

Overige (incl. schatkistbankieren)

5.915.108

1.147.557

7.198.078

2.379.943

Op de volgende pagina staat de berekening benutting drempel bedrag schatkistbankieren.


Pagina 40 van 64

Berekening benutting drempelbedrag schatkistbankieren (bedragen x € 1000) Verslagjaar (1)

Drempelbedrag

364 Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 Kwartaal 4

(3a) = (1) > (2)

Kwartaalcijfer op dagbasis buiten 's Rijks schatkist aangehouden middelen Ruimte onder het drempelbedrag

(3b) = (2) > (1)

Overschrijding van het drempelbedrag

(2)

358

182

150

146

6

181

213

218

-

-

-

-

(1) Berekening drempelbedrag Verslagjaar (4a) (4b) (4c)

Begrotingstotaal verslagjaar Het deel van het begrotingstotaal dat kleiner of gelijk is aan € 500 miljoen Het deel van het begrotingstotaal dat de € 500 miljoen te boven gaat

(1) = (4b)*0,0075 + (4c)*0,002 met een Drempelbedrag minimum van €250.000

48.480 48.480 -

364

(2) Berekening kwartaalcijfer op dagbasis buiten 's Rijks schatkist aangehouden middelen Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 Kwartaal 4 (5a) (5b) (2) - (5a) / (5b)

Som van de per dag buiten 's Rijks schatkist aangehouden middelen (negatieve bedragen tellen als nihil) Dagen in het kwartaal Kwartaalcijfer op dagbasis buiten 's Rijks schatkist aangehouden middelen

32.227

16.580

13.810

13.434

90

91

92

92

358

182

150

146

De Wet financiering decentrale overheden verplicht (ook) de GGD om per december 2013 zijn overtollige liquide middelen aan te houden in de schatkist, met een drempel van 0,75% van het jaarlijkse begrotingstotaal, met een minimum van € 250.000 en een maximum van € 2,5 miljoen. Het drempelbedrag is in december 2013 vastgesteld op € 362.580. Tot begin februari moest het afromen handmatig worden uitgevoerd. In deze tijd is ten gevolge van de inrichting van het betalingsproces niet dagelijks afgeroomd, wat resulteert dat o.a. in de maand januari 2014 hierdoor te veel gelden buiten de schatkist zijn aangehouden. Vanaf half februari 2014 draagt de BNG Bank zorg voor het automatisch afromen. Begin maart is het drempelbedrag naar beneden aangepast (€ 140.000), vanwege het feit dat het kan voorkomen dat er nog ontvangsten binnen komen bij de bank nadat afroming heeft plaatsgevonden. Het banksaldo kon hierdoor alsnog boven het drempelbedrag uitkomen. Het definitieve begrotingstotaal bedraagt in 2014 € 48.479.986. Het drempelbedrag komt hierdoor uit op een bedrag van € 363.600. Ondanks de aanloopsituatie heeft er geen overschrijding plaatsgevonden van het drempelbedrag per kwartaal. De introductie van schatkistbankieren heeft een strakke monitoring van de liquiditeit tot gevolg.


Pagina 41 van 64

6

Liquide middelen 31-12-2014

31-12-2013

€

€

Banken

217.685

1.345.879

Kruisposten

5.174

8.546

Kas

7.377

3.038

230.236

1.357.463

Onder de liquide middelen zijn geen deposito’s begrepen en ze kunnen daarom zo nodig direct opgenomen worden.


Pagina 42 van 64

7

Eigen vermogen

Stand

Resultaat

Dotatie

Onttrekking

Stand

1-1-2014

bestemming

2014

2014

31-12-2014

€

€

€

€

€

3.004.884

210.375

150.000

579.194

2.786.065

0

0

450.000

0

450.000

Reserve wegwerken achterstanden

200.000

0

0

200.000

0

Reserve infectieziektebestrijding (0,19 per inwoner)

110.107

0

0

110.107

0

47.662

0

0

0

47.662

Reserve wachtgeld tuberculosebestrijding COA

285.251

0

0

0

285.251

Reserve exploitatie tubercolose screening

818.566

0

0

0

818.566

Reserve elektronisch kinddossier

169.277

0

0

169.277

0

5.131.992

0

284.949

100.000

5.316.941

9.767.739

210.375

884.949

1.158.578

9.704.485

Onbestemd resultaat GGD HvB 2013

128.145

-128.145

0

-144.222

144.222

Onbestemd resultaat GHOR BN 2013

82.230

-82.230

0

0

0

Algemene Reserve Reserve weerstandvermogen Bestemmingsreserves Reserve implementatie basispakket JGZ 2015

Reserve digitalisering tuberculosebestrijding plus

Reserve Huisvesting Stand voor resultaat bestemming

Totaal Eigen Vermogen


9.978.114

-

884.949

Pagina 43 van 64

1.014.356

9.848.707

Algemene reserve In 2014 hebben de volgende mutaties op de Algemene Reserve plaatsgevonden: -

verwerking van de resultaatbestemming 2013; dotatie van € 210.375;

-

dotatie; conform bestuursrapportage 2014-2 het verwachte werkelijke indexverschil 2014 van € 150.000;

-

onttrekking; verwerking van het resultaat GHOR Brabant-Noord 2013, uitbetaling aan de Veiligheidsregio Brabant-Noord van € 82.230 (conform resultaatbestemming 2013);

-

onttrekking; van de werkelijke benutting van de transitiemiddelen van € 496.964 (begroot was € 500.000). In tabel hieronder staan de gerealiseerde inzet en kosten en het vastgestelde budget per regio en voor Leefomgeving.

Regio UREN Brabant-Noordoost 1.405 Leefomgeving* 1.227 Meierij 2.454 Midden-Brabant 4.290 Totaal 9.376 * betreft de inzet van epidemiologen

REALISATIE € 67.781 € 91.695 € 119.369 € 218.118 € 496.964

€ € € € €

BUDGET 142.617 60.608 106.064 189.929 499.218

Bestemmingsreserves Hieronder lichten we de mutaties op de bestemmingsreserves toe: -

De dotatie van € 450.000 aan de reserve implementatie basispakket JGZ 2015 conform de toelichting in hoofdstuk 1.2.1. (In de bestuursrapportage 2014-2 was een ingeschatte dotatie voorzien van € 250.000).

-

De onttrekking van € 200.000 betreft de volledige benutting van de bestemmingsreserve ‘wegwerken achterstanden’;

-

Onttrekking € 110.107: de voor 2014 resterende middelen van een tijdelijke onttrekking van € 0,19 per inwoner, totaal € 190.000 uit de bestemmingsreserve infectieziektebestrijding (IZB) voor de dekking voor de extra formatie voor de achterwachtfunctie. Vanaf 2015 wordt deze € 0,19 per inwoner vanuit de gemeentelijke bijdrage gefinancierd (begroting 2015).

-

De onttrekking van € 161.000 uit de bestemmingsreserve tuberculosebestrijding (tbc) is gegeven het resultaat in 2014 een jaar opgeschort waardoor de financiering van de huidige tbc exploitatie tot en met 2019 is gewaarborgd;

-

een onttrekking van € 169.277 uit de bestemmingsreserve elektronisch kinddossier (ekd) voor de dekking van de hieraan verbonden projectkosten. Zoals in de jaarstukken 2013 staat, wordt deze reserve in 2014 volledig benut.

-

de dotatie van € 284.949 aan de reserve huisvesting ‘s-Hertogenbosch op basis van de lagere huisvestingskosten (bestuursrapportage 2014-2);

-

een structurele onttrekking, tot 2018, van € 100.000 uit de bestemmingsreserve huisvesting voor de dekking van de hogere huisvestingskosten van het huidige pand in ’s-Hertogenbosch (beheersbegroting 2013).


Pagina 44 van 64

8

Voorzieningen

Stand

Dotatie

Onttrekking

Stand

1-1-2014

2014

2014

31-12-2014

€

€

€

€

Onderhoudsvoorziening Voorziening huisvesting Oss

468.494

150.000

26.999

591.495

55.000

0

0

55.000

Voorziening CJG Den Bosch (voormalig Stg STOP)

129.572

0

0

129.572

Mobiliteitsvoorziening personeel

348.380

745.942

340.147

754.175

Totaal Voorzieningen

1.001.446

895.942

367.146

1.530.242

Onderhoudsvoorziening Voor al het onderhoud van gebouwen heeft de GGD een meerjarenonderhoudsplan. Conform dit plan doteren we jaarlijks een bedrag aan de onderhoudsvoorziening. Ook onttrekken we er jaarlijks uit naar aanleiding van dit onderhoudsplan. Voorziening huisvesting Oss De GGD huurt een pand in Oss en verhuurt dat onder. Er zijn geen contractuele afspraken tussen de GGD en de onderhuurder om bij vertrek het pand weer in de oorspronkelijke staat te brengen. Hierdoor is er een financieel risico waarvoor we een voorziening troffen. Voor 2014 hoeven we geen onttrekkingen ten laste van deze voorziening te doen. Voorziening CJG ‘s-Hertogenbosch (Stichting STOP) De voorziening exploitatie resultaat CJG betreft de geliquideerde Stichting STOP waarvan de GGD Hart voor Brabant vereffenaar is. Deze voorziening is gevormd in verband met een wachtgeldrisico en het risico van nagekomen kosten. Het betreft hier de resterende middelen vanuit de betreffende stichting. In 2014 hebben zich geen mutaties voorgedaan. Mobiliteitsvoorziening personeel Met diverse medewerkers maakten we maatwerkafspraken gericht op externe mobiliteit. Samenhangend met de in 2014 getroffen regelingen met enkele HSC- en GGDmedewerkers vond hiervoor conform het BBV een dotatie aan de voorziening plaats.

9

Crediteuren In de crediteuren zijn geen schulden aan verbonden partijen opgenomen.


Pagina 45 van 64

10 Schulden aan verbonden partijen/ samenwerkingsverbanden 31-12-2014

31-12-2013

€

€

Stichting GGDplus

1.074

1.074

Bureau Gezondheid, Milieu en Veiligheid

29.757

67.016

30.831

68.090

Over het gemiddeld saldo van deze rekening-courant verhoudingen wordt geen rente berekend. Over aflossing en zekerheden is niets overeengekomen. 11 Belastingen en premies sociale verzekeringen 31-12-2014

31-12-2013

€

€

Omzetbelasting

57.223

18.001

Loonheffing en sociale lasten

1.836.234

1.694.632

1.893.457

1.712.633

31-12-2014

31-12-2013

€

€

Verlofgelden

308.281

307.155

Nog te betalen bedragen* en **

3.375.008

2.132.831

Vooruit ontvangen bedragen**

585.862

863.465

GGD West-Brabant

0

71.220

Overige

11.859

62.735

4.281.010

3.437.407

12 Overige schulden en overlopende passiva

* De stijging van de nog te betalen bedragen van 2013 naar 2014 wordt voornamelijk veroorzaakt door de volgende posten (afgeronde bedragen): - Pubercontactmoment € 300.000 - Correctie btw-risico € 233.000 - Afrekening projecten € 250.000 - Kosten minnelijke regelingen € 320.000 ** Daarnaast is ten behoeve van een correcte vergelijking 2014-2013 een her classificatie in de cijfers 2013 gepresenteerd van nog te betalen bedragen naar vooruit ontvangen bedragen.


Pagina 46 van 64

13 Niet uit de balans blijkende verplichtingen

Locatie 's-Hertogenbosch, Vaaltweg Uden Uden Dongen Gilze Rijen Goirle Waalwijk Waalwijk Drunen Heusden Hilvarenbeek Diessen Kaatsheuvel Oisterwijk Tilburg, Dalemdreef Tilburg, Hoefstraat Tilburg, Hoogvensestraat Tilburg, Dirigentenlaan Udenhout 's-Hertogenbosch, Vogelstraat Waspik Tilburg, Ringbaan West Oss, Raadhuishof (OUD) Sprang-Capelle Tilburg, Pater van den Elsenplein Tilburg, Dubbeldamstraat Berkel Enschot Moergestel Loon op Zand Tilburg, Roelof Kranenburgplein Berghem Boekel Erp Erp Erp Geffen Haps Heesch Heeswijk-Dinther Herpen Lith Nistelrode Nuland Oss, Anton Jurgenshuis Oss, Anton Jurgenshuis Oss, Leygraaf Overloon Ravenstein Sint Anthonis Sint Oedenrode Veghel (Pantein) Veghel (vd Ven) Wanroij Zeeland (nieuwe locatie) Vierlingsbeek Boxmeer Berlicum Boxtel 's-Hertogenbosch, Groen van Prinstererlaan 's-Hertogenbosch, Rompertcentrum 's-Hertogenbosch, Palmboomstraat Empel Helvoirt (nieuw contract 10 jr. per 1-7-2015) Rosmalen, Groote Wielenlaan Rosmalen, Hof van Hollantlaan Sint Michielsgestel Vught Vlijmen, Wijkgebouw Oss, Kerkstraat Grave s-Hertogenbosch, Heltheuvelpassage huur s-Hertogenbosch, Helftheuvelpassage serv. Mill TOTAAL

Einddatum Opzeg termijn Onbepaald Onbepaald 31-12-2017 Onbepaald 11-5-2018 21-1-2019 31-10-2016 Onbepaald 31-3-2018 31-12-2019 Onbepaald 20-10-2022 Onbepaald 31-3-2021 Onbepaald Onbepaald 30-6-2018 31-12-2020 Onbepaald 31-5-2015 31-12-2019 30-11-2020 Onbepaald 30-4-2017 1-1-2015 31-12-2017 31-12-2017 31-12-2021 31-12-2017 Onbepaald Onbepaald Onbepaald Onbepaald Onbepaald Onbepaald 1-8-2020 31-3-2018 Onbepaald Onbepaald Onbepaald 1-5-2015 Onbepaald Onbepaald Onbepaald 30-9-2016 Onbepaald 30-9-2016 1-11-2017 Onbepaald Onbepaald Onbepaald Onbepaald 31-8-2016 Onbepaald 31-12-2019 31-12-2017 31-12-2016 31-12-2017 Onbepaald 31-12-2017 31-12-2017 onbepaald 1-10-2015 1-7-2025 30-6-2025 30-6-2020 1-12-2019 31-12-2017 31-12-2017 31-12-2015 1-7-2016 30-9-2018 Onbepaald 31-12-2018

6 Maanden 1 Jaar 1 Jaar 1 Maand 1 Jaar 1 jaar 1 jaar 1 Jaar 1 Jaar 1 Jaar 3 Maanden 1 Jaar 6 Maanden 1 Jaar 1 Jaar 6 Maanden 6 Maanden 1 Jaar 1 Jaar opgezegd 1 Jaar 1 Jaar 6 Maanden 13 Maanden huur tot 30-6 1 Jaar 1 Jaar 1 jaar 1 Jaar 1 Jaar 1 Jaar 3 Maanden 1 Jaar nvt 1 maand 1 Jaar 1 Jaar 3 Maanden 1 Jaar 1 Jaar opgezegd 6 Weken 6 Maanden 6 Maanden 1 Jaar 2 Maanden 1 Jaar 3 Maanden 3 Maanden 1 Jaar 1 Jaar 1 Jaar 1 Jaar 3 Maanden 1 jaar 1 Jaar 1 Jaar 6 Maanden nnb 1 Jaar 1 Jaar 6 Maanden opgezegd 1 jaar 14 Maanden 2 maanden 1 Jaar 1 Jaar 1 Jaar 1 Jaar 1 Jaar 6 Maanden nnb 1 Jaar


jaarhuur € 37.498,16 € € 54.467,88 € € 81.622,32 € € 18.549,80 € € 16.204,60 € € 20.151,60 € € 24.570,00 € € 22.017,28 € € 29.351,16 € € 27.033,12 € € 8.975,16 € € 25.082,18 € € 3.142,75 € € 35.046,60 € € 28.903,60 € € 41.537,84 € € 23.432,88 € € 23.836,56 € € 39.722,36 € € 24.562,68 € € 433.998,72 € € 22.733,64 € € 1.019.909,72 € € 140.048,36 € € 17.997,56 € € 25.850,89 € € 17.571,84 € € 21.084,00 € € 20.275,24 € € 14.848,02 € € 25.093,17 € € 2.200,20 € € 25.205,83 € € 3.580,00 € € 2.640,00 € € 7.895,00 € € 10.372,56 € € 9.842,04 € € 37.248,84 € € 20.506,08 € € 750,67 € € 16.911,68 € € 17.855,38 € € 7.240,44 € € 51.916,92 € € 5.828,76 € € 16.502,08 € € 5.166,08 € € 14.726,04 € € 20.254,56 € € 25.086,96 € € 12.170,32 € € 27.722,76 € € 1.835,16 € € 12.230,28 € € 24.462,00 € € 56.085,24 € € 9.096,88 € € 24.472,50 € € 23.841,00 € € 33.488,20 € € 22.488,00 € € 1.920,00 € € 14.080,00 € € 34.272,44 € € 24.780,84 € € 33.891,48 € € 48.523,12 € € 40.104,48 € € 11.478,64 € € 13.829,40 € € 20.136,32 € € 10.400,00 € € 24.614,76 € €

< 1 jaar 18.749 54.468 81.622 1.546 16.205 20.152 24.570 22.017 29.351 27.033 2.244 25.082 1.571 35.047 28.904 20.769 23.433 23.837 39.722 10.234 433.999 22.734 509.955 140.048 8.999 25.851 17.572 21.084 20.275 14.848 25.093 550 25.206 3.580 220 7.895 10.373 2.461 37.249 20.506 751 1.951 8.928 3.620 51.917 971 16.502 5.166 3.682 20.255 25.087 12.170 27.723 459 12.230 24.462 56.085 9.097 24.473 23.841 33.488 11.244 1.440 14.080 34.272 24.781 33.891 48.523 40.104 11.479 13.829 20.136 10.400 24.615 2.506.705

1-5 jaar € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € €

163.245 38.256 61.603 20.475 66.040 108.132 100.329 140.186 58.582 95.346 1.735.995 90.935 186.731 51.702 35.144 84.336 40.550 31.580 23.338 38.938 12.377 9.471 18.482 48.921 48.924 56.085 18.194 47.682 66.976 56.320 137.090 99.123 132.742 97.046 80.209 6.915 55.375 39.000 73.844 4.276.220

> 5 jaar € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € €

72.467 43.808 23.837 20.839 42.168 4.605 77.440 188.498 12.390 486.053

Totaal € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € €

18.749 54.468 244.867 1.546 54.461 81.755 45.045 22.017 95.391 135.166 2.244 197.877 1.571 219.041 28.904 20.769 82.015 143.019 39.722 10.234 2.169.994 134.507 509.955 326.780 8.999 77.553 52.716 147.588 60.826 14.848 25.093 550 25.206 3.580 220 44.080 33.711 2.461 37.249 20.506 751 1.951 8.928 3.620 90.855 971 28.879 14.637 3.682 20.255 25.087 12.170 46.205 459 61.151 73.386 112.170 27.291 24.473 71.523 100.464 11.244 1.440 147.840 359.861 136.295 166.633 145.569 120.313 11.479 20.744 75.511 49.400 98.459 7.268.977

Pagina 47 van 64

4.6

Staat van baten en lasten programma publieke gezondheid (Resultatenrekening over 2014) Realisatie

Begroting

Realisatie

2014

2014

2013

€

€

€

31.139.465

31.164.861

30.789.673

610.215

911.368

10.276.478

8.789.651

10.607.935

Opbrengsten markttaken

1.516.370

1.450.000

1.477.852

Opbrengsten secundaire diensten

2.498.331

2.366.000

3.355.070

452.139

138.409

1.730.294

2.330.683

2.420.000

26.999

30.000

75.363

48.850.680

47.270.289

48.036.187

29.734.156

Baten 14 Opbrengsten basistakenpakket Opbrengsten pubercontactmoment Opbrengsten plustaken

Overige opbrengsten Bijdrage aan GHOR Brabant-Noord door Veiligheidsregio Brabant-Noord (94,9%) Onttrekking voorzieningen Totale Baten Lasten 15 Personeelskosten

29.877.445

29.688.665

Kosten pubercontactmoment

614.050

911.368

Afschrijvingskosten

984.205

1.205.000

1.133.014

16 Huisvestingskosten

4.573.249

4.910.000

4.793.265

17 Overige bedrijfskosten

6.880.685

6.210.115

7.762.522

5.361.651

5.273.838

5.518.767

Kosten Hét Service Center Dotatie voorzieningen

744.440

150.000

115.110

49.035.725

48.348.986

49.056.834

-185.045

-1.078.698

-1.020.647

108.800

113.591

1.191.095

-76.245

-965.107

170.448

Buitengewone baten

0

0

0

Buitengewone lasten

53.162

0

0

53.162

0

0

-129.407

-965.107

170.448

Totale Lasten

18 Financiële Baten en Lasten RESULTAAT UIT GEWONE BEDRIJFSVOERING

Buitengewoon resultaat RESULTAAT VOOR MUTATIE RESERVES Toevoeging Reserve

-884.949

-41.000

-1.247.528

Onttrekking Reserve

1.158.578

1.006.107

1.287.456

RESULTAAT NA MUTATIE RESERVES

144.222

0

210.375


Pagina 48 van 64

4.7

Toelichting op staat van baten en lasten (de resultatenrekening)

Afwijkingen tussen de begroting 2014 na wijzigingen en de realisatie 2014 verklaren we hieronder voor zover de afwijking meer bedraagt dan € 50.000. Opbrengsten basispakket Lagere opbrengsten van het rijksvaccinatieprogramma vormen de hoofdoorzaken van de lager dan begrote opbrengsten. Opbrengsten en kosten Pubercontactmoment Dit budget wordt voor € 300.000 niet benut. Ongeveer twee derde hiervan wordt veroorzaakt doordat in Midden Brabant het overgrote deel van de inzet pas vanaf september kon plaatsvinden. Alle onbenutte middelen worden uitgekeerd aan de betreffende gemeenten/regio.

Regio Brabant-Noordoost Meierij Midden-Brabant Totaal

Realisatie € € € €

230.366 208.619 175.065 614.050

Budget € € € €

303.986 229.632 377.762 911.380

De GGD had in enkele gemeenten een kleine overschrijding op het budget, waardoor de kosten € 3.835 hoger zijn dan de opbrengsten. Opbrengsten plustaken Onze opbrengsten uit plustaken zijn circa € 1,5 miljoen hoger dan begroot en kennen diverse oorzaken: -

Grotere plus afname Midden-Brabant

€ 238.000

-

Grotere plus afname Meierij

€ 183.000

-

Grotere plus afname Brabant-Noordoost

€ 130.000

-

Hogere opbrengst publieke gezondheidszorg asielzoekers

€ 206.000

-

Doorgeschoven project opbrengst infectieziektebestrijding

€ 114.000

-

Hogere TBC-opbrengst

€ 145.000

-

Hogere opbrengst projecten academische werkplaats

€ 128.000

-

Niet begrote boekingswijze vanwege kosten voor gemene rekening GHOR Brabant Noord

-

€ 128.000

Hogere subsidie zorgopleidingen (groter aantal artsen is in 2014 gestart dan geraamd)


€ 226.000

Pagina 49 van 64

Opbrengsten markttaken Dit betreft de opbrengsten uit het product reizigerszorg. Waar we in de afgelopen jaren een dalende trend constateerden, zette deze neerwaartse lijn zich in 2014 niet door. Het product reizigerszorg toont een licht hogere omzet dan begroot. Opbrengsten secundaire diensten De hogere opbrengst van € 132.000 wordt door 2 factoren veroorzaakt: lagere huisvestingsopbrengsten van €45.000 en hogere opbrengsten vanuit samenwerkingsverbanden voor totaal € 178.000. Dit betreffen vooral opbrengsten vanuit GGD WestBrabant, GGDplus en Zeebralim, de samenwerking tussen de GGD’en in Zeeland, Brabant en Limburg. Overige opbrengsten Het surplus ten opzichte van de begroting komt voort uit nagekomen opbrengsten uit voorgaande jaren voor € 317.000. Een specificatie van de nagekomen opbrengsten: -

Vaccinatie-opbrengsten

€

12.000

-

Projectopbrengsten/afrekeningen

€ 180.000

-

Btw-teruggave voorgaande jaren

€

23.000

-

afrekening Hepatitis B 2013

€

18.000

-

TBC/IZB declaraties zorgverzekeraars (nieuwe regeling)

€

33.000

-

diversen

€

51.000

Bijdrage GHOR Brabant-Noord Vanaf 2014 is er een kosten voor gemene rekening overeenkomst van kracht tussen de GGD Hart voor Brabant en de Veiligheidsregio Brabant-Noord. Met de regel ‘bijdrage GHOR BN …’ in onze staat van baten en lasten presenteren we de begrote en werkelijke bijdrage van de Veiligheidsregio Brabant-Noord. De lagere kosten realisatie in 2014 van de GHOR Brabant-Noord resulteert in een lagere bijdrage van de Veiligheidsregio Brabant-Noord van € 89.000. Het totaal van beide partijen betreft een lagere bijdrage van € 95.000. Personeelskosten De personeelskosten omvatten medewerkers met een ambtelijke aanstelling en uitzend/payroll constructies. In de personeelskosten zitten incidentele posten en raamden we over 2014 de loonbegroting 0,33% te hoog ten opzichte van de werkelijke stijging. Per saldo verklaart dit € 100.000 overschrijding. De overige overschrijding heeft een direct verband met de hogere opbrengsten.

Kosten pubercontactmoment Zie opbrengsten pubercontactmoment.


Pagina 50 van 64

Afschrijvingskosten In 2014 wordt een voordeel op de investeringskosten van € 220.000 gerealiseerd als gevolg van het uit- en achterblijven van de geplande investeringen. Huisvestingskosten De lagere huisvestingskosten van € 337.000 zijn vooral het resultaat van de lagere huurkosten van het pand aan de Vogelstraat te ’s-Hertogenbosch. Met de verhuurder is een reductie van de jaarlijkse huurkosten á € 284.000 voor de periode 2014-2018 uit onderhandeld. Dit voordeel wordt gedoteerd aan de huisvestingsreserve. Daarnaast heeft de GGD, conform zijn huisvestingsplan, enkele panden verlaten waardoor de overige lagere kosten hoofdzakelijk veroorzaakt worden. Overige bedrijfskosten De overige bedrijfskosten tonen een overschrijding van het budget van ruim € 600.000. Deze overschrijding wordt voornamelijk veroorzaakt door: -

Nagekomen kosten (waarvan de belangrijkste zijn: de aanpassing van de post btw-risico á € 233.000 en de afwikkeling van facturen forensische geneeskunde á € 57.000)

€ 375.000

-

hogere kosten EKD-project

€

85.000

-

doorgeschoven IZB-project (niet begroot)

€

87.000

-

niet begrote boekingswijze kosten voor gemene rekening GHOR Brabant-Noord en GHOR Midden- en West-Brabant

€ 219.000

-

overschrijding onderhoud aan en aanschaf van medische goederen

€

54.000

-

hogere kosten reizigersvaccins (i.v.m. hogere omzet)

€

26.000

-

hogere kosten hardware/communicatie apparatuur

€

17.000

De budgetoverschrijding op de overige bedrijfskosten worden gedrukt door voordelen op volgende budgetten: -

lagere kosten wagenpark (brandstof: € 18.000 en onderhoud € 13.000)

€

31.000

-

lagere kosten telefonie (hogere cash-back dan begroot)

€ 100.000

-

lagere licentiekosten

€

76.000

-

lagere kosten samenwerkingsverbanden (GGDplus)

€

39.000

Kosten Hét Servicecentrum Een kostenoverzicht van Hét Servicecentrum met toelichting staat in paragraaf 4.1.2. Buitengewone lasten De buitengewone lasten betreffen het saldo van de afwaardering van de inventaris van consultatiebureau locaties ter waarde van € 61.000 en de boekwinst op de overname van enkele activa van € 8.000, per saldo een nadeel van € 53.000.


Pagina 51 van 64

Incidentele baten en lasten Het volume van vooral de plustaken kan en zal jaarlijks fluctueren. Op basis van de omzetverwachtingen berekenen we de workload en nemen dit op in de begroting. In de risicoanalyse namen we als uitgangspunt dat er sprake is van een risico op de kosten van de bedrijfsvoering. Daarom is er hier geen sprake van incidentele opbrengsten en kosten zoals bedoeld in het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten. Conform de Notitie incidentele en structurele baten en lasten van de Commissie BBV leggen we de focus bij de incidentele uitschieters in lasten en baten. In 2014 zijn dit: Onttrekking reserve transities; € 497.000 baten en lasten Onttrekking reserve achterstanden; € 200.000 baten en lasten Onttrekking EKD reserve; € 169.000 baten en € 259.000 lasten Dotatie reserve implementatie basispakket JGZ 2015; € 450.000 lasten Dotatie mobiliteitsvoorziening personeel (incl. HSC € 151.000); € 746.000 lasten.

14 Opbrengsten basistakenpakket 31-12-2014

31-12-2013

€

€

Gemeentelijke bijdrage / bijdrage 0-4 jarigen

28.119.242

27.516.910

Structurele bijdrage elektronisch kind dossier (ekd)

1.294.266

1.278.974

Rijksvaccinatieprogramma

1.725.957

1.993.789

31.139.465

30.789.673

31-12-2014

31-12-2013

€

€

Lonen en salarissen

20.501.071

19.752.965

Sociale lasten

5.501.716

5.374.437

Personeel derden

2.969.951

2.864.011

Personele inzet voor het pubercontactmoment*

(411.627)

0

Overige personeelskosten

1.316.334

1.742.743

29.877.445

29.734.156

15 Personeelskosten

*i.v.m. aparte presentatie van het pubercontactmoment en voor de aansluiting personeelskosten in staat van baten en lasten is deze post hier in mindering gebracht.


Pagina 52 van 64

16 Huisvestingskosten 31-12-2014

31-12-2013

€

€

Huur en servicekosten

3.884.590

4.115.642

Belastingen en heffingen

33.086

40.757

Onderhoud- en schoonmaakkosten

655.573

636.866

4.573.249

4.793.265

31-12-2014

31-12-2013

€

€

Autokosten

146.894

164.462

Kantoorkosten

432.320

541.232

Diensten derden

3.218.084

3.583.004

Uitbetaling resultaat derden

82.230

257.507

Pubercontactmoment*

(202.423)

0

Overige

3.203.580

3.216.317

6.880.684

7.762.522

31-12-2014

31-12-2013

€

€

Leningen U/G

0

0

Rekening-courant

9.659

46.976

Rentebaten deposito

6.269

0

Beleggingen

92.872

1.144.119

108.800

1.191.095

17 Overige bedrijfskosten

*i.v.m. aparte presentatie van het pubercontactmoment en voor de aansluiting personeelskosten in staat van baten en lasten is deze post hier in mindering gebracht.

18 Financiële baten en lasten


Pagina 53 van 64

4.8

Kasstroomoverzicht 2014 Realisatie

Begroting

Realisatie

2014

2014

2013

€

€

€

144.222

-457.328

210.375

1.450.240

1.247.616

1.726.287

-273.629

457.328

-39.929

528.796

-87.251

382.455

1.705.407

1.617.693

2.068.813

Kasstroom uit operationele activiteiten Resultaat (voor bestemming) Aanpassingen voor: Afschrijvingen Mutatie reserves Mutatie voorzieningen Mutatie werkkapitaal: Mutatie voorraad Mutatie vorderingen Mutatie overlopende activa Mutatie kortlopende schulden Mutatie overlopende passiva Totaal kasstroom uit operationele activiteiten

10.693

0

-10.441

405.382

0

733.434

-4.818.135

0

-683.905

589.819

0

-3.124.845

843.603

0

222.021

-2.968.638

0

-2.863.736

-1.119.009

1.160.365

-584.548

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen

-307.276

-1.306.727

-703.886

Desinvesteringen

191.930

0

32.971

Financiële vaste activa

107.128

0

103.409

-8.218

-1.306.727

-567.506

Aflossingen op ontvangen langlopende leningen

0

0

0

Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten

0

0

0

-1.127.227

-146.362

-1.152.054

1.357.463

1.800.862

2.509.517

Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten

Mutatie Liquide Middelen Liquide middelen per begin boekjaar Liquide middelen per einde boekjaar Mutatie Liquide Middelen


230.236

1.654.500

1.357.463

-1.127.227

-146.362

-1.152.054

Pagina 54 van 64

4.9

Toelichting op het kasstroomoverzicht 2014

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. Ontvangsten en uitgaven uit/voor interest zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. In tegenstelling tot voorgaand jaar is, conform de gewijzigde BBV, het saldo op de schatkistbankrekening verantwoord onder de overlopende activa. Om een juiste vergelijking te kunnen maken zijn ook de cijfers van 2013 hierop aangepast.


Pagina 55 van 64

4.10

Bijdrage 2014 per gemeente bijdrage per inwoner basistakenpakket

bijdrage per inwoner basistakenpakket lokale accenten

bijdrage per inwoner autonome kosten

Totale bijdrage per inwoner

bijdrage basistakenpakket uniform deel

bijdrage basistakenpakket lokale accenten

bijdrage autonome kosten

bijdrage JGZ 0-4 jarigen uniform

bijdrage JGZ 0-4 jarigen lokale accenten

bijdrage elektronisch kinddossier

Totaal gemeentelijke bijdragen 2014

Dongen

25.376

11,90

1,59

0,00

13,49

301.974

40.347,84

0

303.355

28.080

31.934

705.692

Gilze en Rijen

25.846

11,90

1,59

0,00

13,49

307.567

41.095,14

0

351.089

42.092

33.118

774.962

Goirle

22.902

11,90

1,59

0,00

13,49

272.534

36.414,18

0

259.567

30.761

28.643

627.919

Heusden (Drunen)

25.075

11,90

1,59

0,00

13,49

298.394

39.869,47

0

290.789

30.348

33.202

692.603

Hilvarenbeek

15.078

11,90

1,59

0,00

13,49

179.428

23.974,02

0

195.245

16.455

19.619

434.721

Loon op Zand

23.081

11,90

1,59

0,00

13,49

274.664

36.698,79

0

279.731

39.431

27.916

658.441

Oisterwijk

25.770

11,90

1,59

0,00

13,49

306.663

40.974,30

0

277.488

34.653

31.516

691.294

208.470

11,90

1,59

0,00

13,49

2.480.793

331.467,30

0

2.498.443

308.647

251.257

5.870.608

Waalwijk

46.449

11,90

1,59

0,00

13,49

552.743

73.853,91

0

548.077

45.707

55.185

1.275.567

Boxtel

30.435

11,90

1,59

0,95

14,44

362.177

48.391,65

28.913

345.285

47.570

39.091

871.428

Haaren

13.567

11,90

1,59

0,95

14,44

161.447

21.571,53

12.889

119.344

33.316

17.371

365.938

Heusden (Vlijmen)

18.158

11,90

1,59

0,95

14,44

216.079

28.871,00

17.250

221.267

17.334

22.135

522.935

Schijndel

23.262

11,90

1,59

0,95

14,44

276.818

36.986,58

22.099

237.934

65.618

28.795

668.250

's-Hertogenbosch

142.756

11,90

1,59

0,95

14,44

1.698.796

226.982,04

135.618

1.752.339

165.328

171.365

4.150.429

Sint-Michielsgestel

28.040

11,90

1,59

0,95

14,44

333.676

44.583,60

26.638

296.305

43.677

36.919

781.799

Vught

25.560

11,90

1,59

0,95

14,44

304.164

40.640,40

24.282

287.517

21.916

32.900

711.420

Bernheze

29.774

11,90

1,59

0,11

13,60

354.311

47.340,66

3.275

377.901

30.689

40.671

854.188

Boekel

10.061

11,90

1,59

0,11

13,60

119.726

15.996,99

1.107

137.571

10.801

14.069

299.271

Boxmeer

28.229

11,90

1,59

0,11

13,60

335.925

44.884,11

3.105

364.946

33.915

35.767

818.543

Cuijk

24.737

11,90

1,59

0,11

13,60

294.370

39.331,83

2.721

303.972

31.129

31.749

703.273

Grave

12.724

11,90

1,59

0,11

13,60

151.416

20.231,16

1.400

160.762

12.331

15.921

362.060

Landerd

15.227

11,90

1,59

0,11

13,60

181.201

24.210,93

1.675

179.159

14.950

20.314

421.510

Maasdonk

11.215

11,90

1,59

0,11

13,60

133.459

17.831,85

1.234

153.621

14.937

15.139

336.221

Mill en Sint Hubert

10.918

11,90

1,59

0,11

13,60

129.924

17.359,62

1.201

132.089

11.568

13.727

305.869

Oss

84.852

11,90

1,59

0,11

13,60

1.009.739

134.914,68

9.334

1.074.420

72.915

106.260

2.407.583

Sint Anthonis

11.756

11,90

1,59

0,11

13,60

139.896

18.692,04

1.293

155.671

14.584

15.410

345.547

Sint-Oedenrode

17.921

11,90

1,59

0,11

13,60

213.260

28.494,39

1.971

209.808

10.828

22.980

487.342

Uden

40.951

11,90

1,59

0,11

13,60

487.317

65.112,09

4.505

508.559

39.477

52.036

1.157.006

37.438

11,90

1,59

0,11

13,60

506.152

46.530

gemeenten

aantal inwoners per 1 november 2013

(bedragen in euro's)

Tilburg

Veghel TOTAAL

1.035.628


445.512

59.526,42

4.118

12.323.973

1.646.649

304.627

Pagina 56 van 64

12.528.406 1.315.587

49.250

1.111.089

1.294.266

29.413.508

4.11

Bezoldiging topambtenaren

Op 1 januari 2013 trad de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) in werking. Het bezoldigingsmaximum in 2014 voor GGD Hart voor Brabant is € 230.474. Het toepasselijke WNT-maximum per persoon of functie is berekend naar rato van de omvang (en voor topfunctionarissen tevens voor de duur) van het dienstverband, waarbij het dienstverband nooit groter kan zijn dan 1,0 fte. Naast de hieronder vermelde topfunctionarissen zijn er geen overige functionarissen die in 2014 een bezoldiging boven het WNT-maximum ontvingen of waarvoor in eerdere jaren een vermelding op grond van de WOPT of de WNT heeft plaatsgevonden of had moeten plaatsvinden. Er zijn in 2014 geen ontslaguitkeringen aan overige functionarissen betaald die op grond van de WNT dienen te worden gerapporteerd.


Pagina 57 van 64

Informatie Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (WNT) 2014

Naam / functie

Directie H.A.M. Backx C.J.M.A. van Esch A. van der Zijden*

Dienst Topfunctio betrek -naris king

Belastbare Belastbare duur van Beloningen Beloningen onkosten- onkostenhet dienstbetaalbaar betaalbaar vergoeding vergoeding Totaal Totaal verband in Beloning op termijn op termijn en en bezoldiging bezoldiging het jaar € € € € € € € in dagen 2013 2014 2013 2014 2013 2014 2013

Beloning € 2014

omvang van het dienstver band in het jaar fte

(herreke nde) WNT norm €

ja ja ja

ja ja nee

25.500 37.230 -

116.196 -

4.623 9.503 -

31.944 -

74 25 -

-

30.197 46.758 -

148.140 -

59 122 n.v.t.

0,2 0,3 n.v.t.

38.412 76.825 n.v.t.

ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja

nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee

-

-

-

-

-

-

-

-

n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.

n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.

17.286 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524

* verloning vindt plaats via de GGD West Brabant

Dagelijks Bestuur W. Hillenaar R. van Rinsum G. Snijders M. Hendrickx H. Hoeksema J. van den Brand M. Immink J. Hendriks-van Kemenade R. Weterings S. Sperber


Pagina 58 van 64

Informatie Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (WNT) 2014

Naam / functie

Algemeen bestuur A. Donkers H. Willems W. Hendriks-van Haren T. de Man-Pollman W. Hillenaar M. Starmans-Gelijns W. Starreveld S. Sperber G. Adams J. van den Brand G. Snijders J. Weyers W. van Engeland B. Roks P. Raaijmakers W. Ligtenberg R. van de Ven E. van Schipstal M. Pieters H. Hoeksema P. Roozendaal R. Aben-Bellemakers J. Maas J. Hendriks-van Kemenade M. Frenk R. Weterings T. Vonk R. van Rinsum W. Seuren H. Heuverling J. Glastra van Loon M. Lestrade P. Panis A. van der Veen M. Immink A. Henisch M. Mulder M. Böhmer E. van Daal P. Smit E. Witlox A. van den Dungen H. Kokke M. Hendrickx T. Vonk S. Heijboer

Dienst Topfunctio betrek -naris king

ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja


nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee nee

Belastbare Belastbare duur van Beloningen Beloningen onkosten- onkostenhet dienstbetaalbaar betaalbaar vergoeding vergoeding Totaal Totaal verband in Beloning op termijn op termijn en en bezoldiging bezoldiging het jaar € € € € € € € in dagen 2013 2014 2013 2014 2013 2014 2013

Beloning € 2014 -

-

-

-

Pagina 59 van 64

-

-

-

-

n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.

omvang van het dienstver band in het jaar fte

(herreke nde) WNT norm €

n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.

11.524 11.524 11.524 11.524 17.286 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524 11.524

4.12

Kostenverdeelstaat HSC 2014 Realisatie

Begroting

Realisatie

2014

2014

2013

€

€

€

Bedrijfslasten: Salariskosten

7.447.912

7.378.018

7.112.703

Personeel derden

349.944

248.000

480.629

Overige personeelskosten

458.460

188.651

174.779

Afschrijvingskosten

574.948

709.812

609.208

1.534.007

1.383.050

1.523.170

151.528

89.700

348.380

Overige bedrijfskosten Toevoeging voorziening Algemene kosten

63.020

-

86.903

Interne dienstverlening

732.217

732.217

735.905

Onvoorzien

147.859

227.580

207.998

11.459.894

10.957.028

11.279.675

Som der bedrijfslasten Bedrijfsresultaat Financiële baten en lasten Resultaat uit gewone bedrijfsvoering Aanwending voorziening Te verdelen kosten

11.459.89422.50011.482.394340.147

10.957.02810.957.028-

11.279.67539.01411.318.689-

11.142.247-

10.957.028-

11.318.689-

GGD Hart voor Brabant

5.361.662

5.264.009

5.518.765

GGD West Brabant

2.951.450

2.903.465

3.050.756

RAV Midden West Noord

1.936.278

1.913.952

2.012.953

Veiligheidsregio MWB

317.352

291.735

288.452

GGD Noord- en Oost Gelderland

575.505

583.867

447.763

-

-

RESULTAAT


-

Pagina 60 van 64

Toelichting Algemeen Het resultaat uit reguliere bedrijfsvoering van Hét Servicecentrum bleef ruim binnen de begroting. De overschrijding bij de totale kosten van HSC wordt veroorzaakt door de frictiekosten die verbonden zijn aan de bezuinigingsopdracht 2015 en de uittreding van de Veiligheidsregio per 1 januari 2015. Hét Servicecentrum sluit hierdoor af met een negatief resultaat van € 185.224. Dit bedrag wordt verrekend volgens de kostenverdeelsleutel over de samenwerkingspartners. Salariskosten en personeel derden De salariskosten (samen met personeel derden) laten een overschrijding in relatie tot de begroting zien van € 171.838. Hiervan heeft echter een bedrag ad € 185.000 betrekking op frictiekosten die al zijn uitbetaald in 2014 (hiervan valt € 130.000 ten laste van de voorziening in 2014). Daarom resteert voor going concern kosten een gering surplus ten opzichte van de begroting. Dit wordt enerzijds veroorzaakt door een te hoge raming van de loonindex voor 2014 (salariskosten te hoog begroot) en anderzijds het niet invullen van vacatureruimte. Hiertegenover staat het nadeel dat voortvloeit uit het kostenverhogend effect van het FUWA-traject en de kosten ter vervanging van (langdurig) ziekteverzuim. Overige personeelskosten De overige personeelskosten laten op het eerste oog een forse overschrijding zien van € 269.809. Echter hierin zijn tevens opgenomen, de niet begrote, outplacementkosten voor oudmedewerkers van € 260.000. Ter dekking van deze kosten is ultimo 2013 een voorziening opgenomen, maar deze voorziening is tot stand gekomen na vaststelling van de HSC-begroting 2014. Afschrijvingskosten Voor 2014 stonden investeringen gepland voor Youforce en Mobile Device Management (MDM). Het MDM-project schoof door naar 2015. Youforce is op 1 januari 2015 in gebruik genomen, en daarom starten ook per die datum de afschrijvingen. Dit resulteert in lagere afschrijvingslasten. Overige bedrijfskosten en algemene kosten De overschrijding van € 124.277 is vooral te verklaren vanwege het feit dat de kosten verbonden aan de salarisrun voor de 0-4 jarigen GGD Hart voor Brabant per abuis niet zijn begroot in 2014. Daarnaast zijn de kosten voor de zogenaamde 13e run in 2014 hoger dan gebruikelijk. Per saldo een nadeel van € 60.000. Daarnaast zijn er niet voorziene onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd aan nieuwe softwaresystemen, wat leidt tot een nadeel van € 28.000. Toevoeging voorziening Het realiseren van de bezuiniging 2015 en de uittreding van de Veiligheidsregio resulteren in frictiekosten voor HSC. Het betreft hier de kosten verbonden aan minnelijke regelingen en ww-verplichtingen. Een deel van deze kosten zijn al gerealiseerd in 2014, maar het grootste deel is voorzien voor toekomstige verplichtingen.


Pagina 61 van 64

Interne dienstverlening Deze kosten hebben betrekking op de doorbelasting van GGD West-Brabant en GGD Hart voor Brabant voor huisvesting, telefonie, kantine, kantoorartikelen. Deze post is conform begroting. Ontwikkelingsbudget HSC beschikt over een ontwikkelingsbudget voor het opvangen van onvoorziene zaken (o.a. langdurig ziekteverzuim) en voor het investeren in de organisatie zelf. Initieel bedraagt de hoogte van het ontwikkelingsbudget 5% van de loonsom van het betreffende jaar (2014: € 368.900). Maar om te komen tot een sluitende begroting 2014 is het ontwikkelingsbudget voor 2014 verminderd tot een bedrag ad € 227.850. De besteding van dit budget in 2014 ziet er als volgt uit:

Ontwikkelingsbudget 2014

€ 227.580

Kosten functioneringstrajecten

€

2.723

Projectleider personeel/salaris informatiesysteem

€

57.917

Opleiding medewerkers personeel/salaris informatiesysteem

€

28.780

Organiseren verzekeringsportefeuille + project werkkostenregeling

€

7.889

Deloitte advisering (koers HSC, uittreding Veiligheidsregio, BTW steekproef)

€

35.307

Teambuilding en HSC klantendag

€

1.151

Langdurig ziekteverzuim

€

-

Overig

€

1.593

Flexibele beloning

€

12.500

Totale besteding t.l.v. Leiding

€

147.860

Subtotaal saldo ontwikkelingsbudget

€

79.720

Functiewaarderingstraject 2014

€

50.660

Totaal verwachte besteding t.l.v. verschillende disciplines

€

50.660

Ontwikkelingsbudget niet besteed

€

29.060

Financiële baten en lasten Eind 2012 heeft een voorfinanciering aan HSC plaatsgevonden voor het serverpark door drie klantenorganisaties. Over een periode van vier jaar wordt deze voorfinanciering aan de klanten terugbetaald met een rentetarief van 2% per jaar over het resterend bedrag per jaar. In 2014 is in totaal € 22.500 aan rente betaald aan de klantenorganisaties. In de begroting was hier per abuis geen rekening mee gehouden. In de begroting 2015 is deze fout gecorrigeerd.


Pagina 62 van 64

4.13

VWS

Single information Single audit

H3

SiSa bijlage verantwoordingsinformatie 2014 op grond van artikel 3 van de Regeling informatieverstrekking sisa - d.d. 2 januari 2015 Seksualiteitscoördinatie- Aantal consulten (jaar T) Aantal gevonden SOA's (jaar Aantal SOA- onderzoeken en hulpverlening + seksualiteitshulpverlening in T) in het verzorgingsgebied (jaar T) in het aanvullende curatieve het verzorgingsgebied. verzorgingsgebied SOA bestrijding Subsidieregeling publieke gezondheid Gemeenten Aard controle D1 Indicatornummer: H3 / 01

16.313


Aard controle D1 Indicatornummer: H3 / 02

2.702

Aard controle D1 Indicatornummer: H3 / 03

14.922

Pagina 63 van 64

5.

Overige gegevens

5.1

Voorstel resultaatbestemming

5.1.1

Afrekening GHOR-budget

De GGD voert de GHOR-taken uit voor de Veiligheidsregio Brabant-Noord. Bestuurlijk is afgesproken dat nadelige en voordelige exploitatieresultaten verrekend worden met die veiligheidsregio. De rijkssubsidie en de gemeentelijke bijdrage lopen ook via de Veiligheidsregio Brabant-Noord. Door de constructie ‘kosten voor gemene rekening’ tussen de GGD en de Veiligheidsregio BrabantNoord zijn er vanaf 2014 afrekeningen meer van het GHOR-resultaat.

5.1.2

Algemene reserves

De exploitatie van de GGD Hart voor Brabant sluit over het boekjaar 2014 af met een positief resultaat van € 144.222. We stellen voor om dit resultaat conform vigerend beleid aan de algemene reserves te doteren.

5.2

Gebeurtenissen na balansdatum

Er hebben zich geen gebeurtenissen na balansdatum met financiële impact voorgedaan.


Pagina 64 van 64

Jaarstukken GGD Hart voor Brabant

Recommend Documents