Introductie netwerk en analytisch kader groene groei Prof. dr. Marjan Hofkes en Prof. dr. Harmen Verbruggen Vrije Universiteit Seminar Netwerk Groene Groei 8 september 2015, Den Haag
Netwerk Groene Groei Seminar Technologische Ontwikkeling en Groene Groei Prof. dr. Marjan Hofkes Prof. dr. Harmen Verbruggen 8 september 2015
vrije Universiteit
amsterdam
Netwerk Groene Groei
Analytisch Kader Groene Groei
vrije Universiteit
amsterdam
Hamvraag: Groene Groei: kan het en zo ja hoe bereiken we het?
vrije Universiteit
amsterdam
Kan Economische Groei samengaan met behoud van milieukwaliteit? Groeipessimisten
versus groeioptimisten Pessimisten: economische groei gaat ten koste van het natuurlijk kapitaal/ milieukwaliteit en/of milieubeleid gaat ten koste van groei Optimisten: economische groei is nodig om milieubeleid te financieren en/of natuurlijk kapitaal is nodig om te kunnen blijven produceren vrije Universiteit
amsterdam
Optimisten versus pessimisten Wie
hebben er gelijk? Analytisch kader Complex; veel inzichten in de literatuur Smulders, Toman en Withagen (2014) Vandaag: enkele eenvoudige noties en inzichten Eerst terug naar de bron vrije Universiteit
amsterdam
Bronnen van Groei Drijvende
krachten achter groei in per capita inkomen zijn kapitaalaccumulatie (investeringen) en technologische ontwikkeling, op hun beurt gedreven door investeringsopbrengsten en innovaties Belangrijke achterliggende aannames over substitutiemogelijkheden (bijv tussen arbeid, kapitaal en natuurlijke hulpbronnen), afnemende meeropbrengsten en het proces van technologische ontwikkeling vrije Universiteit
amsterdam
Bronnen van Groei Door
afnemende meeropbrengsten zal de prikkel tot investeren steeds verder afnemen waardoor er uiteindelijk geen kapitaalaccumulatie meer plaatsvindt (neoklassiek) Voor l.t groei is technologische ontwikkeling nodig
vrije Universiteit
amsterdam
Bronnen van Groei - Effecten van technologische ontwikkeling (TO) zijn tweeledig: 1. Direct effect: toename van output 2. Indirect: ondersteunt de kapitaalaccumulatie door vergroten van de investeringsopbrengsten (bij complementariteit van inputs) Tevens invloed op gebruik van verschillende inputs, waaronder natuurlijke hulpbronnen, in het productieproces vrije Universiteit
amsterdam
Economie met natuurlijke hulpbronnen - In een groeiende economie zal de vraag naar natuurlijke hulpbronnen/vervuilende inputs meegroeien tenzij de relatieve prijzen meestijgen - Door beperkte beschikbaarheid zal de groei uiteindelijk stoppen, tenzij dit gecompenseerd wordt door TO - Die TO moet zodanig zijn dat de effectieve input groeit terwijl de input zelf niet groeit: factor vermeerderende TO vrije Universiteit
amsterdam
Groene Groei is mogelijk als er voor alle begrensde productiefactoren sprake is van onbegrensde factor- vermeerderende TO De effectieve input groeit terwijl de input zelf niet groei: dan kan de output groeien bij gelijkblijvend gebruik van natuurlijke hulpbronnen en blijven de returns to capital en dus de prikkel tot investeren op peil. efficiënter gebruik van energie, grondstoffen en materialen vrije Universiteit
amsterdam
Hulpbron- vermeerderende TO: efficiënter gebruik van energie, grondstoffen en materialen Vbb: electriciteitsbesparende maatregelen, verhoging brandstofefficiëntie, waterzuiveringstechnologie, bodemhersteltechnologie, ‘waterloze’ wasmachine. N.B. Rebound effect vrije Universiteit
amsterdam
Cruciale rol voor TO: Groene groei is mogelijk als er voldoende groene TO is. Dit is niet gegarandeerd: moet technisch mogelijk zijn en voldoende prikkels nodig Wat is TO eigenlijk? TO kan gezien worden als voorraad kennis die groeit door innovatieactiviteiten, learning by doing, learning by investing, … vrije Universiteit
amsterdam
Cruciale rol voor TO (vervolg): TO komt niet uit de lucht vallen: Voor de activiteiten die leiden tot TO is inzet van schaarse productiefactoren nodig Omvang van TO zal afhangen van bijbehorende kosten en baten Kosten en baten worden beïnvloed door veranderingen in het gebruik van natuurlijke hulpbronnen vrije Universiteit
amsterdam
Interacties Reducties
in het gebruik van natuurlijke hulpbronnen leiden tot minder groei en minder investeringen; crowding out effect. Anderzijds prikkel tot hulpbronvermeerderende innovaties als hulpbron schaars wordt tevens productiviteitseffect van schoner milieu Smulders&Di Maria (2012):milieubeleid kan tot crowding out van bruine technologieën en crowding in van groene technologieën vrije Universiteit amsterdam leiden
Beleid moet corrigeren voor externaliteiten en ontbrekende markten, dus in kader van GG: enerzijds
richten op vermindering van gebruik van natuurlijke hulpbronnen en vervuilende emissies (carbon tax, negatieve externaliteit) anderzijds TO in de juiste, groene, richting (bij)sturen (R&D-subsidie, positieve externaliteit maar: de externaliteiten interacteren en: het beleid interacteert met de bronnen van groei vrije Universiteit
amsterdam
Beleidsinzichten uit de literatuur Doordat
de totale waarde van de spillovers van groene technologie toenemen met het milieubeleid kan het, onder voorwaarden, optimaal om een hogere R&D subsidie voor groene technologie te geven (Gerlagh et al 2014) Beleid gericht op groene innovaties kan, onder voorwaarden de kosten van milieubeleid verzachten vrije Universiteit
amsterdam
Beleidsinzichten (vervolg) Er
kan sprake zijn van een lock-in in bruine technologieën: het initieel grotere marktaandeel werkt dan zelfversterkend (Acemoglu et al 2012) Omgekeerd kan het onder bepaalde voorwaarden voldoende zijn om met tijdelijk beleid de richting van de TO bij te sturen, totdat er een lock-in in de groene technologieen ontstaat (Acemoglu et al 2012) vrije Universiteit
amsterdam
Van bruine groei naar groene groei In
transitieperiode trade-off tussen groei en milieu: kost gaat voor de baat uit Reductie in gebruik van natuurlijke hulpbronnen vermindert de groei Verdringing van investeringen in (bruine) technologie en creatieve destructie Wellicht per saldo groei in totale investeringen, maar op k.t. ten koste van consumptie vrije Universiteit
amsterdam
Conclusies In
theorie kan het, maar is ambitieus Het is ambitieus: er is voldoende TO, in de juiste richting, nodig Realisme: dat is niet gegarandeerd Rol voor beleid Rekening houden met interacties
vrije Universiteit
amsterdam
Conclusies Analytisch
kader geschetst, m.n. gericht op rol TO en innovatie, echter Bekende barrières: politieke haalbaarheid, internationale concurrentiepositie, internationale coordinatie, uitvoeringsproblemen etc. Aanvullende instrumenten: slimme marktprikkels, dynamiek bevorderende weten regelgeving? Rol overheid versus bedrijfsleven? vrije Universiteit
amsterdam
