Intercultureel leren Workshop Studievoormiddag 6 juni 2014
Aan de slag
2-6-2014
• Hoeveel procent van mijn vrije tijd breng ik door met mensen van mijn eigen culturele achtergrond versus mensen met een andere culturele achtergrond?
2-6-2014
• In welke mate voel ik mij op mijn gemak in een andere culturele groep?
2-6-2014
• In welke situatie(s) voel ik mijzelf een ‘culturele outsider’?
2-6-2014
Intercultureel leren
2-6-2014
Intercultureel leren • Vraagt om reflectie: Mensen die werken met andere culturen moeten wel weten van zichzelf: welk pakket heb ik bij? Hoe kijk ik naar relaties? Hoe kijk ik naar overleven in deze maatschappij? Als je je nog niet bewust bent van hoe je zelf kijkt, hoe kun je dan verstaan hoe iemand anders er naar kan kijken? (Sociaal werker, focusgroep). 2-6-2014
Intercultureel leren • Essentieel is het inzicht dat jouw kijk op de wereld maar één van de vele mogelijke is… • Intercultureel leren heeft met een basishouding te maken, met het aanscherpen van vaardigheden maar zeker ook met ‘anders leren kijken’ 2-6-2014
Intercultureel leren • Model om naar intercultureel leren te kijken: DMIS (Developmental Model of Intercultural Sensitivity) – Milton Bennett (2003, 2004) 2-6-2014
Reflectie-opdracht • Schat in: – In welk stadium van leren jij je bevindt – In welk stadium van leren jouw organisatie zich bevindt – In welk stadium de Vlaamse samenleving zich bevindt
2-6-2014
Ontwikkelingsmodel voor interculturele sensitiviteit
2-6-2014
Interculturele sensitiviteit • Het vermogen om culturele verschillen en gelijkenissen te herkennen, te begrijpen en het eigen gedrag daar aan aan te passen • Het gaat over de mate waarin culturele verschillen effectief overbrugd worden, een inclusieve ruimte wordt geschapen en verschillen vanuit een wederzijds aanpassingsperspectief worden 2-6-2014 benaderd
Interculturele sensitiviteit • Continuüm • DMIS-model benoemt verschillende fases tussen – Monoculturele mindset/oriëntering en – Interculturele/globale mindset 2-6-2014
2-6-2014
Monoculturele mindset • Begrijpt culturele verschillen en gelijkenissen vanuit de eigen culturele waarden en praktijken (enkelvoudig denken) • Gebruikt brede stereotypen om culturele verschillen te vatten • Percipieert en ervaart op eenvoudige wijze culturele verschillen en gelijkenissen 2-6-2014
Interculturele mindset • Begrijpt culturele verschillen en gelijkenissen vanuit de eigen culturele waarden en praktijken en die van de ander (meervoudig denken) • Gebruikt culturele generaliseringen om cultureel verschil te erkennen • Percipieert en ervaart culturele verschillen en gelijkenissen op een 2-6-2014 complexe wijze
6 oriëntaties in het ontwikkelingsmodel
2-6-2014
6 oriëntaties • • • • • •
Ontkenning Polarisering Minimalisering Acceptatie Aanpassing Integratie 2-6-2014
Ontkenning
2-6-2014
Ontkenning • Leven en laten leven, dat is wat ik zeg • Zolang we allemaal dezelfde taal spreken, is er geen probleem • Ik kan in elke cultuur succesvol zijn, ik ervaar nooit cultuurshock • Alle grote steden zijn gelijk, veel gebouwen, teveel auto’s, Mac Donalds 2-6-2014
Ontkenning • Culturele verschillen worden niet ervaren of alleen in de zin van een ongedifferentieerde ‘ander’: ‘de vreemdeling’, ‘de immigrant’ • Reacties: – Desinteresse – Vermijden (en dus wereldbeeld beschermen) 2-6-2014
Ontkenning • Organisatieniveau: – Er is geen systematisch ‘divers’ aanwervingsbeleid – Bestaande culturele diversiteit wordt als een probleem gedefinieerd
2-6-2014
Polarisering
2-6-2014
Polarisering • Waarom spreken deze mensen mijn taal niet? • Wat een seksistische samenleving! • Mensen van andere culturen zijn niet zo open van geest als de mensen van mijn cultuur 2-6-2014
Polarisering • Deze mensen zijn zo stedelijk en gesofisticeerd, in niets te vergelijken met de oppervlakkige mensen in mijn thuisland • Ik ben beschaamd over mijn landgenoten, dus ik breng al mijn tijd door met de lokale bevolking 2-6-2014
Polarisering • Cultureel verschil wordt op een gepolariseerde manier begrepen: wij en zij. • Twee vormen: – Verdediging (negatieve stereotyperingen van de andere cultuur, positieve stereotyperingen van de eigen cultuur) – Omkering (andere culturen zijn superieur, ‘going native’) 2-6-2014
Polarisering • Organisatieniveau: – Gevoelens van superioriteit leiden tot niet sensitief gedrag ten aanzien van cliënten – Culturele verschillen in de organisatie worden gezien als een obstakel dat best vermeden wordt 2-6-2014
Minimalisering
2-6-2014
Minimalisering • Gewoontes verschillen, natuurlijk, maar wanneer je hen echt leert kennen, zijn ze zoals ons • De context mag verschillend zijn, de basisbehoefte om te communiceren is overal op de wereld gelijk • Mensen worden door dezelfde dingen gemotiveerd. • Iedereen wil toch in een democratie leven?
2-6-2014
Minimalisering • Elementen uit het eigen wereldbeeld worden als ‘universeel’ ervaren • Verschillen worden herleid/ingepast in vertrouwde categorieën • Gelijkenissen worden verwacht en anderen worden eventueel gecorrigeerd om aan die verwachting te voldoen • Echte basiswaarden ‘mogen’ niet verschillen 2-6-2014
Minimalisering • Op organisatieniveau: – Overdrijven van de eigen sensitiviteit ten aanzien van diversiteitsthema’s – Claimen dat men ‘tolerant’ en ‘kleurenblind’ is – Werknemers uit minderheidsgroepen blijven niet lang want ervaren deze ‘statements’ als hypocriet 2-6-2014
Acceptatie
2-6-2014
Acceptatie • Mensen in andere culturen zijn verschillend op manieren waarover ik vroeger nog niet had nagedacht • Hoe meer culturen je kent, hoe beter je vergelijkingen kan maken • Soms is het verwarrend, weten dat waarden verschillend zijn in andere culturen, respectvol willen zijn maar toch ook je eigen kernwaarden willen handhaven 2-6-2014
Acceptatie • Cultureel verschil wordt in context ervaren. Je ziet dat gedrag en waarden, ook de eigen, bestaan in onderscheiden culturele contexten. • Je vertrekt van de idee dat culturen alternatieve, levensvatbare oplossingen hebben voor de organisatie van het menselijk bestaan. Je bent nieuwsgierig naar alternatieven voor de eigen culturele oplossingen.
2-6-2014
Acceptatie • Acceptatie wil niet zeggen dat je de waarden van andere mensen overneemt maar wel dat je de distinctieve realiteit van elk cultureel wereldbeeld accepteert
2-6-2014
Acceptatie • Op organisatieniveau: – Erkenning van de waarde van diversiteit – Actieve inspanningen om een diversiteit aan medewerkers aan te trekken en te behouden – Discussie over welke beleids- en procedure aanpassingen nodig zijn 2-6-2014
Aanpassing
2-6-2014
Aanpassing • Ik weet dat zij zich inspannen om zich aan te passen aan mijn stijl, het is dus fair dat ik hen halfweg probeer te ontmoeten • Hoe meer ik deze cultuur begrijp, hoe beter ik de taal beheers • Om dit dispuut op te lossen, ga ik van benadering moeten veranderen 2-6-2014
Aanpassing • Je bent in staat om bewust van perspectief te wisselen en intentioneel je gedrag te veranderen: zelf-reflexief bewustzijn • Interculturele empathie: je accepteert niet alleen de andere organisatie van de realiteit maar je kan je eigen ervaring herorganiseren op een manier die meer lijkt op de manier van een andere cultuur (en je ervaring is authentiek)
2-6-2014
Aanpassing • Op organisatieniveau: – Training in zowel interculturele vaardigheden als in interculturele cognitie en perceptie
2-6-2014
Integratie
2-6-2014
Integratie • Ik voel me soms marginaal in groepen maar ik ben wel in staat om met tamelijk gemak in – en uit te voegen • Wat ook de situatie is, ik kan er meestal naar kijken vanuit een variatie aan culturele gezichtspunten • Mijn besluitvaardigheid is verbeterd door verschillende referentiekaders te 2-6-2014 hanteren
Integratie • De persoonlijke identiteit is niet meer bepaald in termen van de ene of de andere cultuur (typisch voor bi-culturele, multiculturele personen) • Dominante ervaring van bijvoorbeeld tweede generatie jongeren • Breed repertorium van culturele perspectieven en gedragingen 2-6-2014
Integratie • Op organisatieniveau: – Elk beleid, issue en actie is in zijn culturele context onderzocht en getaxeerd op sterktes en beperkingen – Beleid en procedures zijn erop gericht diversiteit effectief te gebruiken
2-6-2014
Bespreking Jij Je organisatie De samenleving 2-6-2014
