successierechten.book Page i Monday, February 24, 2014 3:14 PM
Inhoudstafel
Inhoudstafel WAARSCHUWING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
vii
HANDLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ix
DEEL 1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1
DEEL 2 Wat moet men op burgerlijk vlak weten vóór de indiening van de aangifte van nalatenschap? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
De huwelijksstelsels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Algemeenheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samenstelling van de vermogens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De rechten van de schuldeisers. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De vereffening van het stelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9 9 12 15 16
Hoofdstuk 2. Het openvallen van de nalatenschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18
Hoofdstuk 3. Afdeling 1. Afdeling 2. Afdeling 3. Afdeling 4.
De wettelijke erfopvolging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De wettelijke erfgenamen en hun rechten . . . . . . . . . . . . . . De erfrechten van de langstlevende echtgenoot . . . . . . . . . De erfrechten van de wettelijk samenwonende . . . . . . . . . . Het passief van de nalatenschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21 21 24 25 27
Hoofdstuk 4. De reserve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29
Hoofdstuk 5. De testamentaire erfopvolging. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33
Hoofdstuk 6. De keuze – Burgerlijke regels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
36
Hoofdstuk 7. Voorbeelden van erfopvolging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
39
DEEL 3 Wat moet men op fiscaal vlak weten vóór de indiening van de aangifte van nalatenschap? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
41
Hoofdstuk 1. Verschillen tuisen successierecht en recht van overgang bij overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
43
Hoofdstuk 2. Belastbare overdrachten en verrichtingen . . . . . . . . . . . . . . .
45
Hoofdstuk 3. De voorafgaande schatting. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
53
Hoofdstuk 1. Afdeling 1. Afdeling 2. Afdeling 3. Afdeling 4.
LARCIER
i
successierechten.book Page ii Monday, February 24, 2014 3:14 PM
Handboek Successierechten
DEEL 4 De aangifte van nalatenschap: wat moet men weten met betrekking tot de vorm en de indiening? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
59
Hoofdstuk 1. De aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
61
Hoofdstuk 2. Personen die gehouden zijn tot indiening . . . . . . . . . . . . . . .
63
Hoofdstuk 3. Bevoegd kantoor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
65
Hoofdstuk 4. Indieningstermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
67
Hoofdstuk 5. Afwezigheid van aangifte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
69
Hoofdstuk 6. De verplichte vermeldingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
70
DEEL 5 De aangifte van nalatenschap: wat moet men inschrijven op het actief? . .
73
Titel I. Het reële actief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
75
Hoofdstuk 1. Het belastbare actief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
75
Hoofdstuk 2. De voorwaardelijke goederen, de eventuele rechten en de kwestieuze of met nietigheid bezwaarde goederen . . . . . . .
76
Hoofdstuk 3. Bijzonderheden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
79
Hoofdstuk 4. Begroting van het actief in een aangifte van nalatenschap of van overgang bij overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
85
Titel II. Het fictieve actief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
90
Hoofdstuk 1. Het huwelijksstelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
90
De schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Toepasbare beginselen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het bewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Inningsregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
93 93 99 101
Hoofdstuk 3. De bedingen ten behoeve van een derde,. . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 1. Algemene beginselen die van toepassing zijn op het beding ten behoeve van een derde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Bijzondere voorwaarden voor de toepassing van artikel 8 W.Succ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Voorbeelden van contracten onderschreven door personen die niet gehuwd zijn onder een stelsel van gemeenschap . .
106
Hoofdstuk 2. Afdeling 1. Afdeling 2. Afdeling 3.
ii
106 107 111
LARCIER
successierechten.book Page iii Monday, February 24, 2014 3:14 PM
Inhoudstafel
Afdeling 4. Contract onderschreven door echtgenoten gehuwd onder een stelsel van gemeenschap. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 5. Vrijstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
116 127
Hoofdstuk 4. De ficties. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
136
Hoofdstuk 5. De vermoedens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
149
DEEL 6 De aangifte van nalatenschap: wat kan men inschrijven op het passief? . .
155
Hoofdstuk 1. De aangenomen schulden in het kader van de nalatenschap van een rijksinwoner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
157
Hoofdstuk 2. De verdachte schulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
163
Hoofdstuk 3. De aangenomen schulden in het kader van de nalatenschap van een niet-rijksinwoner. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
165
DEEL 7 De invordering van de successierechten: Wie moet de successierechten betalen? Wie kan worden vervolgd? Wat zijn de waarborgen van de Staat?
167
Hoofdstuk 1. Bijdrage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
169
Hoofdstuk 2. Verplichting. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
170
Hoofdstuk 3. Termijnen van betaling. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
173
Hoofdstuk 4. Wijzen van betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
175
Hoofdstuk 5. Waarborgen van de Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
176
DEEL 8 Aan derden opgelegde verplichtingen: wie is ertoe gehouden inlichtingen te verstrekken? Wat moet aan de fiscus worden meegedeeld?. . . . . . . . . .
179
DEEL 9 De bewijsmiddelen: Wie moet wat bewijzen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
185
Hoofdstuk 1. Bewijsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
187
Hoofdstuk 2. Wettelijke vermoedens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
189
Hoofdstuk 3. De controleschatting. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
191
LARCIER
iii
successierechten.book Page iv Monday, February 24, 2014 3:14 PM
Handboek Successierechten
DEEL 10 De boeten – De teruggaven – De verjaringen – De vervolgingen . . . . . . . . .
195
Hoofdstuk 1. De boeten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
197
Hoofdstuk 2. De teruggaven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
200
Hoofdstuk 3. De verjaringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
202
Hoofdstuk 4. De vervolgingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
205
DEEL 11 Algemene beginselen voor de belastingheffing: Hoe de rechten berekenen?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
207
Hoofdstuk 1. Het tarief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
209
Hoofdstuk 2. Afdeling 1. Afdeling 2. Afdeling 3. Afdeling 4. Afdeling 5.
Vereffening van de rechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Belastbaar emolument . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vergoedingsrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Abattementen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verminderingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Berekening van de rechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
213 213 214 215 215 217
DEEL 12 Waals Gewest: Hoe de rechten berekenen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
219
Hoofdstuk 1. Het tarief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
221
Hoofdstuk 2. Vereffening van de rechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
225
Hoofdstuk 3. Verminderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
228
Hoofdstuk 4. Vrijstellingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
231
Hoofdstuk 5. Overdracht van ondernemingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
233
Hoofdstuk 6. Omslag van het passief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
236
Hoofdstuk 7. Afwikkelingsmethode. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
237
DEEL 13 Brussels Hoofdstedelijk Gewest: Hoe de rechten berekenen? . . . . . . . . . . .
241
Hoofdstuk 1. Het tarief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
243
Hoofdstuk 2. Vereffening van de rechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
247
Hoofdstuk 3. Verminderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
249
iv
LARCIER
successierechten.book Page v Monday, February 24, 2014 3:14 PM
Inhoudstafel
Hoofdstuk 4. Vrijstellingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
252
Hoofdstuk 5. Overdracht van ondernemingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
253
Hoofdstuk 6. Omslag van het passief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
257
Hoofdstuk 7. Afwikkelingsmethode. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
258
DEEL 14 Vlaams Gewest: Hoe de rechten berekenen?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
261
Hoofdstuk 1. Het tarief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
263
Hoofdstuk 2. Vereffening van de rechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
266
Hoofdstuk 3. Verminderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
269
Hoofdstuk 4. Vrijstellingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
271
Hoofdstuk 5. Familiale ondernemingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
273
Hoofdstuk 6. Omslag van het passief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
275
Hoofdstuk 7. Afwikkelingsmethode. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
276
DEEL 15 De handelingen van het alledaagse leven en de successierechten. Wat moet men in gedachten houden alvorens men een contract ondertekent, bepaalde handelingen of verrichtingen stelt? Wat zijn de belangrijkste technieken voor successieplanning? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
279
Hoofdstuk 1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
281
Hoofdstuk 2. De contracten onder de levenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 1. De aankoop van een (roerend of onroerend) goed . . . . . . . Afdeling 2. De verkoop van een (roerend of onroerend) goed met voorbehoud van een levenslang recht . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. De verdeling met toekenning van levenslange rechten . . . . Afdeling 4. De zuivere verkoop van een (roerend of onroerend) goed. . Afdeling 5. De bijzondere bedingen vervat in een verkoopovereenkomst Afdeling 6. Begrippen van successieplanning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
283 283 287 288 290 290 292
Hoofdstuk 3. De bankverrichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 1. De inschrijving van effecten of van bankrekeningen . . . . . . Afdeling 2. De opening van een bankkluis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
295 295 297
Hoofdstuk 4. De huwelijksovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 1. Algemeenheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
299 299
LARCIER
v
successierechten.book Page vi Monday, February 24, 2014 3:14 PM
Handboek Successierechten
Afdeling 2. Begrippen van successieplanning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
300
Hoofdstuk 5. De schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 1. Algemeenheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Begrippen van successieplanning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
305 305 306
Hoofdstuk 6. De verzekeringscontracten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 1. Algemeenheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Begrippen van successieplanning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
311 311 312
Hoofdstuk 7. Het testament. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
316
Hoofdstuk 8. De maatschap. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
320
Hoofdstuk 9. De bedingen van aanwas – De tontine. . . . . . . . . . . . . . . . . .
323
DEEL 16 De keuze van de erfgerechtigde: welke valkuilen zijn er in het wetboek der successierechten vervat? Waarmee moet men rekening houden bij het maken van een keuze? Voorbeelden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
327
DEEL 17 Samenvattende tabellen en tarieven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
333
DEEL 18 Bijlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
345
Bijlage 1.
Blanco model van aangifte van nalatenschap . . . . . . . . . . . .
347
Bijlage 2.
Voorbeeld van aangifte van nalatenschap . . . . . . . . . . . . . . .
355
BIBLIOGRAFIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
361
vi
LARCIER
successierechten.book Page vii Monday, February 24, 2014 3:14 PM
Waarschuwing
Waarschuwing Het onderhavige werk is in de eerste plaats een praktisch handboek dat bestemd is voor een zeer ruim publiek: – studenten die de basis van de materie willen begrijpen om ze beter te kunnen toepassen in de cursussen die zowel op de hogescholen, universiteiten als in de postgraduaten fiscaliteit worden gegeven; – particulieren die, geconfronteerd met een overlijden of gewoonweg bekommerd om hun nalatenschap te verzekeren, de fiscale gevolgen beter willen begrijpen; – professionelen (notarissen, advocaten, fiscale adviseurs, boekhouders) die vlug de fundamentele beginselen willen raadplegen, hun geheugen willen opfrissen of het handboek als naslagwerk willen gebruiken. Het is een bewuste keuze om niet alle artikelen te bespreken. Sommige artikelen worden op een beknopte manier benaderd om de eenvoudige reden dat het niet onze bedoeling was om onderwerpen te bestuderen die voorbehouden zijn voor een kleine kring van specialisten en die in een beperkt milieu aan de orde zijn, zoals de verbintenissen opgelegd aan derden. Wij willen eveneens de nadruk leggen op het feit dat dit handboek de gebruiker een antwoord zal bieden op tal van vragen inzake nalatenschappen. Sommige nalatenschappen worden echter gekenmerkt door bijzonderheden die het advies van een specialist vereisen. De complexiteit van sommige gevallen en de interferentie van bepaalde regels van het burgerlijk recht kunnen de afwikkeling van een nalatenschap immers bemoeilijken.
LARCIER
vii
successierechten.book Page viii Monday, February 24, 2014 3:14 PM
