Inhoudsopgave. 1. Terugblik Context Vooruitblik 15. Leeswijzer 3

Jaarplan

2015

Inhoudsopgave

Leeswijzer 3

1. Terugblik 1.1

Strategie 2014 - 2018

3 3

1.2 Kernprojecten

4

1.3

8

Ondersteunende activiteiten

2. Context

12

2.1 Verantwoordelijkheid

12

2.2 Veel veranderingen in weten regelgeving

12

2.3 Financiële educatie staat internationaal op de kaart

13

2.4 Het onderwijscurriculum wordt aangepast

14

2.5 Ondernemerschap wordt belangrijker

14

3. Vooruitblik 3.1

Bevorderen van verantwoord financieel gedrag

3.2 Projecten en activiteiten 2015

02

Wijzer in geldzaken • Jaarplan 2015

15 15 16

1. Terugblik Afgelopen jaar was een belangrijk ijkpunt voor het platform Wijzer in geldzaken. Er is een start gemaakt met een nieuwe strategie en een nieuwe missie. Centrale taak de komende jaren is de stap zetten van financiële bewustwording naar verantwoord financieel gedrag. In algemene zin staat het belang van het hebben van voldoende veerkracht om financiële schokken op te vangen centraal. Met andere woorden, is men voldoende voorbereid om (mogelijke) levensgebeurtenissen en hun financiële impact. Geconcludeerd werd dat het lastig is om normgedrag te identificeren omdat dit afhangt van de individuele situatie van mensen. Dat betekent dat bij bestaande en nieuwe activiteiten en projecten telkens de vraag moet worden gesteld welk gedrag we willen bevorderen en op welke manier dit het beste kan worden gerealiseerd. Hiermee werd in 2014 een start gemaakt. De doelstellingen die Wijzer in geldzaken zich voor 2014 stelde zijn – dankzij de inzet van alle partners - grotendeels behaald. Hierbij borduurde het platform voort op de successen van de kernprojecten uit voorgaande jaren. Dit hoofdstuk bevat een overzicht van de belangrijkste resultaten.

1.1 Strategie 2014 - 2018 In maart 2014 lanceerde Wijzer in geldzaken een nieuwe strategie. De missie van het platform is aangescherpt tot:

Wijzer in geldzaken is hét platform waarin partners hun krachten bundelen om verantwoord financieel gedrag in Nederland te bevorderen. In Wijzer in geldzaken komt de kennis en deskundigheid samen van de partners en deelnemers over uiteenlopende financiële onderwerpen die voor consumenten van belang zijn. Namens de partners treedt zij op als overkoepelende wegwijzer vóór consumenten. Hierbij betrekt Wijzer in geldzaken drie componenten van verantwoord financieel gedrag: management van geld, financieel plannen en financiële producten kiezen. Daarnaast is vastgesteld dat de volgende vijf strategische uitgangspunten de komende jaren richting geven aan de programma’s, activiteiten en projecten van Wijzer in geldzaken: 

03


Zie Strategisch Programma Wijzer in geldzaken 2014 - 2018

1. Bevorderen van verantwoord financieel gedrag in Nederland staat centraal; 2. Focus op specifieke levensgebeurtenissen en bijbehorende doelgroepen; 3. Meer impact op? door krachtenbundeling van de deelnemende partners; 4. Meer impact door professionalisering; 5. Meer impact door innovatie. In 2014 is gestart met het operationaliseren van deze nieuwe strategie. Waar mogelijk worden de nieuwe missie en strategische uitgangspunten als uitgangspunt genomen in lopende projecten (zoals de Pensioen3daagse en de ontwikkeling van online tools en content). Om de vernieuwde strategie verder vorm te geven was er in juni 2014 een expert meeting,

Leeswijzer

Hoofdstuk 1 bevat een terugblik op de belangrijkste resultaten van 2014. Hoofdstuk 2 beschrijft de belangrijkste trends en ontwikkelingen die invloed hebben op de plannen van Wijzer in geldzaken. In hoofdstuk 3 staan de projecten en activiteiten die voor 2015 op het programma staan.

waarin experts uit het platform met elkaar discussieerden over de vraag: wat is verantwoord financieel gedrag? Ook tijdens de platformbijeenkomst van 1 oktober getiteld Struisvogelpolitiek en kuddegedrag stond dit centraal met de vraag: hoe kan verantwoord financieel gedrag worden bevorderd?

1.2 Kernprojecten 1.2.1 Week van het geld Tijdens schooljaar 2013-2014 vond de vierde editie van de Week van het geld plaats van 10 tot en met 14 maart. De Week van het geld ondersteunt de strategische doelstelling “… dat financiële competenties structureel worden geïntegreerd in het schoolcurriculum”. Net als voorgaande jaren deden ruim honderd partners mee aan de Week van het geld – met een grote diversiteit aan activiteiten (gastlessen, webinars, toneelvoorstellingen, ouderavonden, et cetera). Door de inzet van al deze partners was ook de vierde editie van de Week van het geld een groot succes.

04


Ter ondersteuning van de evaluatie van de Week van het geld is kwantitatief, online onderzoek gedaan onder schooldirecteuren en leerkrachten, contactpersonen van partners en ouders en kinderen. Het merendeel van de doelstellingen uit het projectplan is gehaald. De naamsbekendheid van de Week van het geld binnen het primair onderwijs is groot. De Week van het geld staat met 88% op de derde plaats na de kinderboekenweek (96%) en de nationale voorleesdagen (90%). 37% van de scholen in het onderzoek heeft deelgenomen aan de Week (2012: 33%). We weten op basis van het aantal gastlessen (bijna 5.000) dat deelname in werkelijkheid hoger was. Er was meer vraag van scholen voor deelname. Het aantal beschikbare gastdocent bleef hierbij achter, waardoor niet altijd aan de vraag kon worden voldaan. Verder hebben ruim 70 gemeenten meegedaan aan de Week van het geld. De bekendheid van de Week van het geld onder ouders van kinderen tussen de 8 en 12 jaar (41%) is t.o.v. 2012 (53%) iets gedaald. De doelstelling is daarmee net niet gehaald. Deelnemende organisaties geven de Week van het geld het rapportcijfer 8.

Het lesmateriaal dat is geïntroduceerd door Wijzer in geldzaken in samenwerking met educatieve uitgeverij Zwijsen (zie verderop) wordt door 75% van de gebruikers als goed of uitstekend beoordeeld. Ruim één op de vijf respondenten heeft deze lespakketten gebruikt tijdens de Week van het geld. Deze lespakketten zijn in 2014 33.000 keer gedownload. Alle scholen ontvingen de Week van het geld krant. De gemiddelde waardering was 7,4. Er was voor ruim 600.000 euro aan media aandacht rondom de Week van het geld op Radio/TV en in print. Het openingsevenement, en het feit dat drie bewindslieden actief waren tijdens de Week (Dijsselbloem, Dekker en Klijnsma), leverden een belangrijke bijdrage aan de media-aandacht. Ondanks de goede resultaten, is er ruimte voor verbetering. Na afloop van de Week van het geld trok de stuurgroep een aantal lessen. De kracht van de Week van het geld is dat er veel partijen deelnemen. Dat is tegelijkertijd de achilleshiel. De impact van de Week van het geld kan worden versterkt door – in lijn met de strategie: (1) op een aantal fronten de krachten nog meer te bundelen en (2) in te zetten op het bevorderen van verantwoord financieel gedrag.

Dit is uitgewerkt in de volgende conclusies en besluiten voor de volgende editie van de Week van het geld: • Als partners het label Week van het geld centraal stellen in hun communicatie-uitingen, wordt het gezamenlijk label verder versterkt. • Door afstemming van de kernevenementen – zoals het gezamenlijk openingsevenement – in de stuurgroep, wordt versnippering van persaandacht voorkomen. • Het expertteam wordt uitgebreid met SZW en OCW om te zorgen voor een bredere vertegenwoordiging vanuit partners. • Duidelijker afspraken ten aanzien van communicatie naar scholen kan verwarring en verwatering voorkomen. Algemene communicatie ten aanzien van de Week van het geld naar scholen (bijvoorbeeld een save the date) gebeurt centraal vanuit het programmabureau en dat partners zorgdragen voor de één-op-één-communicatie naar scholen. • Er was veel vraag vanuit scholen naar gastlessen. Aan deze vraag kon niet altijd worden voldaan. De “koude matching” wordt in 2015 verbeterd zodat scholen en partners 

Deze lessen zijn inmiddels verwerkt in het projectplan van de Week van het geld 2015.

05


beter aan elkaar kunnen worden gekoppeld. • Een gezamenlijke evaluatie onder deelnemen de scholen zorgt voor kwalitatief betere metingen en voorkomt dat scholen door meerdere partijen worden benaderd. Het programmabureau voert deze evaluatie uit en neemt daarin eventuele wensen van partners ten aanzien van hun activiteiten mee. • Centraal bij het ontwikkelen van activiteiten staat het bevorderen van verantwoord financieel gedrag.

1.2.2 Verankering in het onderwijs Als onderdeel van de strategische doelstelling om leren omgaan met geld een plek te geven in het schoolcurriculum breidde Wijzer in geldzaken in 2014 de samenwerking met educatieve uitgeverijen uit.

Zwijsen Het materiaal dat Wijzer in geldzaken in samenwerking met Zwijsen ontwikkelde in het kader van de Week van het geld in 2014 werd geëvalueerd onder docenten. Op basis van de evaluatie is het materiaal aangepast. Het materiaal bestaat uit vier lesblokken voor elk van de groepen 3 tot en met 8 (één lesblok per thema), en een aanvullend lesblok over verzekeren voor groep 8. Vanaf november

kunnen docenten de lesblokken bestellen. Dat deden zij massaal. Eind 2014 hadden ruim 7.000 klassen het materiaal besteld.

Malmberg Malmberg ontwikkelde in samenwerking met Wijzer in geldzaken extra lessen ‘omgaan met geld’ als onderdeel van hun twee methodes Reken (Pluspunt en De wereld in getallen) voor het basisonderwijs. Via digibordsoftware van beide methodes worden de lessen automatisch aan alle gebruikers van deze methodes aangeboden binnen de context van bestaande rekenlessen. Het materiaal van Zwijsen en Malmberg kan het hele jaar door docenten worden ingezet en het sluit aan bij de lesmethoden die al in de klas worden gebruikt. In 2014 ontwikkelde Wijzer in geldzaken de “leerlijn omgaan met geld” voor het primair onderwijs. De leerlijn biedt een praktische handreiking waarmee producenten van lesmateriaal en docenten voor het primair onderwijs aan de slag kunnen om financiële vaardigheden een plek te geven in de klas. De leerlijn biedt een overzicht van leerdoelen in groep 1 tot en met 8 die aansluiten bij het niveau van de leerlingen en bij de meest gebruikte (reken)methoden. De leerdoelen

zijn een praktische uitwerking van de competenties en vaardigheden uit de Basisvisie Financiële Educatie (SLO, Sardes, 2009) en de Leerdoelen en –competenties voor kinderen en jongeren (Nibud, 2013).

1.2.3 Pensioen3daagse Van 28 tot en met 30 oktober vond de vierde editie van de Pensioen3daagse plaats. Alle doelstellingen van de Pensioen3daagse 2014 zijn gerealiseerd. Ruim 250 organisaties organiseerden een activiteit tijdens de Pensioen3daagse. De deelnemende partijen geven de Pensioen3daagse gemiddeld het rapportcijfer van 7,5. De tool Wat moet ik doen voor mijn pensioen, een dit jaar ontwikkelde tool met geïndividualiseerde pensioentips en actiepunten, werd door ruim 75.000 mensen gedaan. 90% van hen rondde de tool af. Ruim 8% van de werknemers in loondienst (30-55 jaar) geeft aan actie te (gaan) ondernemen als gevolg van de Pensioen3daagse. 23% van de mensen in de leeftijd 55-67 jaar kent de Pensioen3daagse. De Pensioen3daagse heeft, na vier jaar investeren, goede naamsbekendheid bij stakeholders. Tegelijkertijd kost het tot nu toe steeds weer enorme inspanning om te zorgen

06


dat er organisaties gaan deelnemen en activiteiten organiseren. Door gebruik te maken van online tools – zoals de tool Wat moet ik doen voor mijn pensioen - kan met minder moeite een groter bereik gegenereerd worden. Bij deelnemende organisaties bestaat de behoefte om gedurende het gehele jaar pensioen onder de aandacht te brengen, niet alleen tijdens Pensioen3daagse. Dit moment in het jaar is wel een ijkpunt en is daarmee drager van het gezamenlijke initatief. De conclusie is dat, om het effect van de Pensioen3daagse verder uit te bouwen, de aanpak moet worden aangepast, zonder weg te gooien wat er is opgebouwd.

1.2.4 Online In 2014 werden de succesvolle online resultaten van Wijzeringeldzaken.nl en Facebook van 2013 op basis van de vernieuwde strategie verder uitgebouwd. Dit gebeurde aan de hand van de volgende uitgangspunten: • Wijzer in geldzaken wijst consumenten op laagdrempelige wijze de weg naar betrouwbare informatie over geldzaken. • Bij de doorontwikkeling van www.wijzeringeldzaken.nl wordt zo goed mogelijk gebruik gemaakt van informatie van

partners en wordt ingespeeld op technologische ontwikkelingen. • De online activiteiten dragen bij aan het bevorderen van verantwoord financieel gedrag. Verantwoord financieel gedrag bestaat voor een groot gedeelte uit het beschikken over voldoende veerkracht zodat zij eventuele financiële schokken kunnen opvangen. Mensen moeten vooruitkijken om zekere en mogelijke gebeurtenissen in de gaten te hebben. Zo zijn zij beter in staat afwegingen te maken als die gebeurtenissen zich voor doen. De informatie en online tools, rekenhulpen en checklists helpen daarbij.

Resultaten 2014, meten is weten Om online resultaten te kunnen meten maakt Wijzer in geldzaken gebruik van een aantal tools. Voor de statistieken van de sites en tools wordt Google Analytics gebruikt. Sinds eind 2014 is daar een online enquêtetool aan toegevoegd. Bezoekers van de (specifieke pagina’s) van de website wordt een korte enquête (maximaal drie vragen) voorgelegd. Dit kan helpen om de informatie en tools op de site te verbeteren. Daarnaast zijn statistieken van facebook en de online tools een informatiebron. In 2014 is het bezoekers aantal van Wijzer in

geldzaken verder gestegen naar 2 miljoen bezoekers. De groei ten opzichte van 2013 (+500.000) komt voor het grootste gedeelte door het gebruik van de online tools en rekenhulpen die het afgelopen jaar ontwikkeld zijn. Hoe relevanter en praktischer de content, hoe meer bezoekers. Focus ligt steeds op begrijpelijke taal om zo moeilijke financiële zaken zo makkelijk mogelijk weer te geven. Waar mogelijk en nodig geeft de site direct en daarmee antwoord op de vraag wat kan of moet de bezoeker doen, gezien zijn vraag. Het thema met de meeste bezoekers is al een aantal jaar AOW en pensioen. Twintig procent van de bezoekers bekijkt één of meerdere pagina’s met dit thema. De rekenhulp Bereken je AOW leeftijd werd afgelopen jaar 260.000 keer ingevuld, de tool “Wat moet in doen voor mij pensioen?” werd ruim 75.000 keer afgemaakt. Naast AOW en Pensioen zijn de thema’s Geldzaken op orde, Wonen, Kinderen, Studeren en Werken/Ontslag belangrijke thema’s op wijzeringeldzaken.nl. De Rekenhulpen zijn het afgelopen jaar in totaal 720.000 keer ingevuld. Naast de AOW leeftijd zijn de tools voor het bereken van je WW uitkering, de Heffings kortingen en een aantal hypotheek tools het meest geraadpleegd.

07


Geslacht 32%

Wat betekent dit voor mij 68%

Vrouw Man

Profiel van de bezoeker Bijna 70% van de bezoekers van wijzeringeldzaken. nl is man en ruim de helft is boven de 55 jaar. Ruim eenderde is tussen de 36 en 55 jaar oud. Ruim 40% heeft een HBO of WO opleiding.

Opleiding (hoogst genoten opleiding) 4,3% 23,1%

12,6%

Basisonderwijs

28,4%

LBO/VBO/ VMBO/MAVO HAVO/VWO

8,8%

22,9%

MBO HBO WO



Online enquête op Wijzeringeldzaken.nl van 24 december 2014 tot 5 januari 2015 (n=35.032)

In 2014 heeft Wijzer in geldzaken de online tool Wat betekent dit voor mij? gelanceerd. Deze online tool helpt de consument inzicht te krijgen in kabinetsmaatregelen die voor zijn/haar persoonlijke financiële situatie van belang zijn. Bij iedere maatregel wordt inzichtelijk gemaakt (1) wat er verandert, (2) welke financiële gevolgen dit mogelijk heeft en (3) wat je kunt doen. Doel is dat de consument zich hiermee bewust wordt van keuzes die hij/zij kan maken om zijn/haar financiën bij te sturen. In 2014 hebben ruim 114.000 mensen de tool gestart. 94% van de mensen die de eerste vraag invult, maakt de tool helemaal af. Dat is een hoog percentage. Iedere bezoeker kreeg gemiddeld 30% van de bezoeker komt van een mobiel apparaat, een tablet of smartphone.

Sociale media Facebook heeft het afgelopen jaar een ware vlucht genomen. Had de pagina van het platform in januari nog zo’n 20.000 fans, eind december stond de teller op ruim 53.000. Dat je met zoveel fans een groot bereik kunt realiseren, bleek afgelopen juli. Ruim 800.000 mensen lazen het bericht over de veranderingen voor de portemonnee per 1 juli 2014. Ook op Twitter en LinkedIn is het platform

nog steeds actief, vooral om de professionele doelgroep te bereiken.

1.3 Ondersteunende activiteiten 1.3.1 Onderzoek Ook in 2014 was onderzoek een belangrijke pijler ter ondersteuning van de activiteiten van het platform. Op initiatief van het platform vonden in 2014 de volgende onderzoeken plaats: • Evaluaties van de Pensioen3daagse onder partners en werkzame Nederlanders. • Evaluaties van de Week van het geld onder partners, schoolleiders, docenten, ouders en kinderen. • Monitor verantwoord financieel gedrag (voorheen Publieksmonitor). • Pensioenmonitor. • Gebruikersonderzoek als onderdeel van de online tools Wat moet ik doen voor mijn pensioen? en Wat betekent dit voor mij? • Onderzoek “screening ondernemerschapsen financiële competenties in het vmbo” (SLO) • Deskresearch financieel gedrag van kinderen en jongeren. • Onderzoek financiële educatie & ondernemerschap in het vmbo. • Kwalitatief onderzoek naar de rol van

08


werkgevers bij het stimuleren van financieel verantwoord gedrag van werknemers. De belangrijkste resultaten van de evaluatieonderzoeken zijn verwerkt in de resultaten van de kernprojecten (zie vorig hoofdstuk). De resultaten van het gebruikers onderzoek naar de online tools waren aanleiding om de tool verder te verbeteren. Hieronder volgt een samenvatting van de belangrijkste resultaten van de overige onderzoeken.

Monitor financieel gedrag (voorheen Publieksmonitor) De monitor financieel gedrag meet sinds 2013 trends en ontwikkelingen in het financieel gedrag in Nederland. In 2014 werd – ten opzichte van de vorige editie – de levensgebeurtenis ‘overlijden’ toegevoegd en er is een aantal vragen ter voorbereiding op de platformbijeenkomst gesteld. In tegenstelling tot 2013 werd geen analyse uitgevoerd van de beïnvloeders van verantwoord financieel gedrag, omdat verwacht mag worden dat hierin in een jaar tijd weinig verandering plaatsvindt. De resultaten zijn vergelijkbaar aan die uit 2013, met een paar nuanceverschillen. De financiële

situatie van respondenten was beter dan het jaar ervoor. Ook zien consumenten het komende jaar iets zonniger in. Dit komt vooral door hogere zorgkosten en belastingen (of minder toeslagen). Men anticipeert minder op de verre toekomst (langer dan tien jaar) en men vergelijkt minder offertes voor het afsluiten van een complex financieel product. De meerderheid beoordeelt de eigen financiële situatie als (zeer) goed.

Pensioenmonitor De pensioenmonitor 2014 laat een constant beeld zien ten aanzien van de pensioenkennis, houding en -gedrag ten opzichte van het jaar ervoor. Circa driekwart van de beroepsbevolking maakt zich nauwelijks tot geen zorgen over hun levensstandaard na pensionering. Dit is gedeeltelijk onbewust, dat wil zeggen zonder zich verdiept te hebben in hun financiële situatie na pensionering. Hoewel een meerderheid van de beroepsbevolking zich wel eens heeft verdiept in zijn inkomsten/uitgaven na pensionering, is drie kwart van de beroepsbevolking (helemaal) niet zeker van de te ontvangen pensioenuitkering. Net als vorig jaar geeft een meerderheid aan maatregelen te hebben getroffen om dezelfde levensstandaard te behouden na pensionering. Het gaat dan om sparen, minder uitgeven te zijner tijd, en

vermogensopbouw via eigen woning. Op de controlevraag of deze maatregelen inderdaad bedoeld zijn als pensioenvoorziening, wordt dit maar door een deel van hen (60% sparen en een kwart voor lagere uitgaven en eigen woning) volledig bevestigd. Ten opzichte van 2013 is het thema ‘overlijden’ toegevoegd omdat dit eveneens een belangrijk onderdeel is van vele pensioenregelingen. Daarnaast is gekeken hoe goed mensen op de hoogte zijn van hun AOW-leeftijd. De belangrijkste maatregelen om eenzelfde levensstandaard te kunnen garanderen voor het huishouden na overlijden van een van de volwassenen, is het afsluiten van een verzekering en vermogensopbouw via de eigen woning. Bij de meeste levensgebeurtenissen wordt echter geen rekening gehouden met de financiële situatie voor de nabestaanden. Het kopen van een eigen woning is hier een positieve uitzondering op, maar ook hierbij gaat het nog altijd om een minderheid die er rekening mee heeft gehouden. Wat betreft de AOW-leeftijdstool is interessant dat meer dan de helft de AOW later gaat krijgen dan verwacht. Slechts een kleine groep beseft dat

09


de AOW-leeftijd meegroeit met de levensverwachting en dus op een hogere leeftijd kan uitkomen dan 67 jaar.

Onderzoek SLO ondernemendheid en ondernemerschap De Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) heeft in opdracht van Wijzer in geldzaken een screening uitgevoerd in hoeverre het huidige onderwijsaanbod in het vmbo een bijdrage levert aan ondernemerschapsen financiële competenties. Vooralsnog wordt hieraan nauwelijks of geen structurele aandacht besteed. Vanaf 2016 zal in het vmbo een nieuw examenprogramma worden ingevoerd en wordt Ondernemen een keuzedeel van 100 à 120 Studiebelastingsuren. In het onderzoek wordt een begrippenlijst van kennis, inzichten, vaardigheden en competenties geboden, passend bij ondernemendheid en ondernemerschap. Volgens het onderzoek ligt er een kans om een leerlijn financiële vaardigheden te laten aansluiten of onderdeel te laten uitmaken van deze onderwerpen. Idealiter komt er volgens de SLO een leerlijn ondernemen dat drie fasen kent: ondernemendheid – ondernemerschap – je eigen onderneming. Financiële geletterdheid is hierbij een onmisbaar onderdeel.

Deskresearch financieel gedrag van kinderen en jongeren De afgelopen jaren zijn er door verschillende instanties onderzoeken uitgevoerd naar het financieel gedrag van kinderen en jongeren. Er was behoefte aan inzicht in dit bestaande onderzoek, de belangrijkste conclusies daaruit en ook naar nog ontbrekende inzichten. Conclusies over de verzamelde bronnen: • Er ontbreekt onderzoek over in hoeverre jongeren zijn voorbereid op hun financiële verantwoordelijkheid als volwassene. • Het aantal studies naar de invloedfactoren van financieel gedrag is beperkt. • De effectiviteit van interventies om financieel gedrag te bevorderen is weinig onderzocht. Conclusies uit de onderzoeken zelf: • De meeste jongeren tot 18 gaan verantwoord met geld om. • Ouders hebben een prominente rol in leren omgaan met geld. • 50% van de jongeren zegt op school geen onderwijs in financiële vaardigheden te hebben gehad.

Onderzoek financiële educatie & ondernemerschap in het vmbo Bij de invoering van het nieuwe vmboexamenprogramma in 2016 wordt Ondernemen een keuzevak (zie hierboven). Dit gegeven vormde de aanleiding voor een kwalitatief en kwantitatief onderzoek op vmbo-scholen naar de vraag hoe docenten en leerlingen in het vmbo aankijken tegen de relatie tussen ondernemerschap en financiële vaardigheden. Op 13 vmbo-scholen werden met 30 docentengroepsgesprekken gevoerd, en zijn 324 leerlingen middels een vaste vragenlijst geënquêteerd. Belangrijkste conclusies: • 77% van leerlingen vindt les over omgaan met geld (heel) belangrijk. • Docenten zien de noodzaak hiervan, maar enkelen zien wel relatie met wat ouders (behoren te) doen. • 26% van leerlingen zegt later ondernemer te willen worden; 27% misschien. • Docenten aarzelen over directe relatie tussen financiële vaardigheden en ondernemerschapsonderwijs. • Leerlingen zien wel een direct verband.

10


1.3.2 Netwerk Kennisdeling in het netwerk draagt bij aan de missie van Wijzer in geldzaken.

Bijeenkomsten In 2014 organiseerde Wijzer in geldzaken een aantal activiteiten om kennisdeling tussen partners en deelnemers te bevorderen.

Platformbijeenkomst De platformbijeenkomst van 1 oktober in Diergaarde Blijdorp had als titel “Struisvogelpolitiek en kuddegedrag”. Een aantal vooraanstaande wetenschappers (Marcel Zeelenberg, Daniel Goldstein) en mensen uit de praktijk (Voedingscentrum, Belastingdienst, Nederland Schoon, Veilig Verkeer Nederland) sprak over het bevorderen van verantwoord (financieel) gedrag. De belangstelling was – met meer dan 150 aanmeldingen – erg hoog. De deelnemers aan het symposium gaven gemiddeld als rapportcijfer een 7,7.

Expert meetings Gedurende het jaar vonden diverse expert meetings plaats rondom specifieke thema’s: • Als onderdeel van de kernprojecten (Pensioen3daagse en Week van het geld) vonden expert meetings plaats om de plannen, de voortgang en de resultaten van

deze twee kernprojecten te bespreken. • Ter voorbereiding op de platformbijeenkomst vond op 3 juli een expertmeeting plaats waarin de volgende vragen centraal stonden: Wat ambiëren we als platform en wat verstaan we onder verantwoord financieel gedrag? Over de ambitie van het platform ontstond een uitgebreide discussie, waarbij de focus lag op wegblijven van langdurige schulden en meer subjectief: het zonder geldzorgen kunnen functioneren en zelf tevreden zijn met je financiële zaken. Overeenstemming bestond over het belang van het hebben van veerkracht zodat financiële schokken kunnen worden opgevangen en een gewenste levensstijl gehandhaafd kan worden. Geconcludeerd werd dat het lastig is om normgedrag te identificeren omdat dit afhangt van de individuele situatie van mensen. De resultaten zijn meegenomen in de paragraaf over verantwoord financieel gedrag (3.1). • Op 27 november vond een expertmeeting over financiele vaardigheden in het voortgezet onderwijs plaats. Op basis van de resultaten van het onderzoek financiele educatie & ondernemerschap in het vmbo is met onderwijsexperts creatief nagedacht over het structureel verankeren van financiële

vaardigheden in het schoolcurriculum. • Gedurende het jaar vond een aantal bijeenkomsten plaats van de projectgroep “Rol werkgevers bij verantwoord financieel gedrag werknemers”. Tijdens de bijeenkomsten stond de vraag centraal op welke manier werkgevers kunnen worden gestimuleerd om een rol op zich te nemen bij het bevorderen van verantwoord financieel gedrag van hun werknemers. Aanleiding was het rapport “schuldhulpverlening in bedrijf”. In de projectgroep zijn SZW, Nibud, Divosa, NVVK en Wijzer in geldzaken vertegenwoordigd. De projectgroep gaf opdracht tot een onderzoek (zie hierboven) en maakte een plan van aanpak (zie hieronder).

Nieuwsbrieven Via nieuwsbrieven en nieuwsflitsen werd het netwerk het hele jaar door geïnformeerd over de activiteiten van het platform.

1.3.3 Communicatie Communicatie maakt integraal onderdeel uit van alle projecten en activiteiten van Wijzer in geldzaken. Kracht van het platform ligt in het vertalen van ingewikkelde informatie in makkelijke taal voor een zo breed mogelijk publiek. Een aantrekkelijke vormgeving ondersteunt dit. Om afstand in communicatie en tussen het platform en de consument zo klein mogelijk te houden is in alle (online) communicatie richting consument gekozen voor de je/jij vorm. Waar mogelijk biedt het platform een tool, welke actie kan of moet de consument doen? Online wordt doorverwezen naar informatie van organisaties aangesloten bij het platform als de consument daarmee geholpen is. Om bekendheid te generen wordt gebruik gemaakt van een combinatie van media aandacht op basis van publiciteit en selectieve inzet van betaalde media zowel online als op radio, televisie en print. Afhankelijk van doelgroep en doelstellingen en beschikbare middelen wordt bepaald welke media wanneer ingezet worden om bereik te genereren.

Redactionele samenwerking 

11

Schuldhulpverlening in Bedrijf. Handreiking en onderzoek over werknemers met schulden. Divosa & Nibud, 2012.


Het afgelopen jaar is ook een aantal malen succesvol gebruikgemaakt van redactionele samenwerkingen. Hier volgen een paar

voorbeelden van succesvolle samenwerkingen. Olaf Simonse schrijft als hoofd van het programmabureau tweewekelijks columns voor de site van De Financiële Telegraaf. Deze columns worden zeer goed gelezen. Met Omroep Max is samengewerkt tijdens de Pensioen3daagse. Olaf Simonse trad namens het platform op in het programma Tijd voor Max en beantwoordde een aantal vaak gestelde vragen over pensioen. Met Nu.nl werd samengewerkt om de online tools Wat betekent dit voor mij? en Wat moet ik doen voor mijn Pensioen? bij een breed publiek onder de aandacht te brengen.

2. Context Mensen moeten op allerlei terreinen steeds meer financiële verantwoordelijkheid nemen. Daar hebben ze hulp bij nodig, want geldzaken zijn ingewikkeld en lastig. Het blijft ook de komende jaren belangrijk mensen, zowel kinderen als volwassenen, te stimuleren tot verantwoord financieel gedrag. Er liggen ook kansen. Dit hoofdstuk zet een paar trends en ontwikkelingen op een rij die komend jaar voor Wijzer in geldzaken van belang zijn.

2.1 Verantwoordelijkheid Nederlanders moeten steeds meer eigen verantwoordelijkheid nemen voor hun geldzaken en zelf bepalen wat het beste is in hun situatie. Deze trend werd al in de jaren ‘90 van de vorige eeuw ingezet. Uit deze tijd stamt ook de term participatiemaatschappij, die het huidige kabinet voorstaat. Onder invloed van grote financiële en demografische druk verwacht de overheid meer actieve inzet van burgers. De rolverdeling is daarbij als volgt: de overheid definieert 

12

Sterk land, sterke mensen. Over het bezielend verband in de samenleving. Dreeslezing door minister-president Mark Rutte (2013).


doelstellingen en randvoorwaarden en legt die vast in wetten. De overheid legt burgers een gewenst handelingsperspectief voor en ziet toe of de gewenste resultaten bereikt worden. Zo niet, dan grijpt de overheid in. De verwezenlijking van doelstellingen wordt zoveel mogelijk overgelaten aan burgers, maatschappelijk middenveld en marktpartijen. Het Sociaal en Cultureel Planbureau onderzocht in hoeverre dit veranderende paradigma zich in de praktijk vertaalt naar een andere verantwoordelijkheidsverdeling. Het SCP stelt dat dit voor een groot aantal onderwerpen inderdaad het geval is. Veel daarvan hebben grote impact op de huishoudportemonnee nu of in de toekomst. In het hoger onderwijs is de studiefinanciering steeds sterker gekoppeld aan prestaties. Op het terrein van arbeidsongeschiktheid, werkloosheid en zorg gelden striktere gedragscondities aan mensen die aanspraak willen maken op publieke voorzieningen. Bij de zorgverzekering moeten mensen zelf een verzekeraar kiezen en besluiten wat voor een verzekering zij willen. Het persoonsgebonden budget wordt strikter 

SCP (2012). Sociaal en Cultureel Rapport, Hoofdstuk 14. Verschuivende verantwoordelijkheden.

gereguleerd. Ook op het terrein van nabestaandenpensioen, wonen en kinderopvang is verantwoordelijkheid verschoven van overheid naar individu. Het lijkt erop dat deze trend zal doorzetten. Denk bijvoorbeeld aan de invoering het nieuwe studieleenstelsel, het aanscherpen van de hypotheekregels en de beperking van de hypotheekrenteaftrek. Op het terrein van ouderdomspensioenen komt een groter deel van het risico deelnemers terecht. Ook wordt de pensioenleeftijd verhoogd en in de nationale pensioendialoog dringt een aantal partijen aan op meer keuzevrijheid.

2.2 Veel veranderingen in weten regelgeving De afgelopen jaren zijn er veel veranderingen geweest die direct effect hebben op de huishoudportemonnee van burgers. De tien verschillende kindregelingen die er waren zijn samengevoegd in vier nieuwe regelingen. De hypotheekrente-aftrek wordt de komende jaren verder afgebouwd. De basisbeurs wordt

afgeschaft en vervangen door de mogelijkheid om te lenen voor je studie bij de overheid. De heffingskortingen worden stapsgewijs meer inkomensafhankelijk . Het maximale aftrekbare opbouwpercentage voor pensioen is verlaagd en de AOW-leeftijd verhoogd. Dit zijn maar een paar van de veranderingen die plaatsvinden. Voor mensen is het moeilijk om het effect van deze maatregelen op hun persoonlijke financiële situatie te doorzien en eventueel noodzakelijke maatregelen te nemen.

2.3 Financiële educatie staat internationaal op de kaart Internationaal is de aandacht voor financiële educatie de afgelopen jaren verder gegroeid. Inmiddels zijn 240 instituties uit 112 economieën lid van het International Network for Financial Education (INFE) van de OESO. Al ruim 45 landen hebben een nationale aanpak voor financiële educatie. In de slotverklaringen van de achtereenvolgende G20-toppen is expliciet aandacht voor het belang van financiële educatie. Inkomend G20-voorzitter Turkije heeft aangekondigd dat financiële educatie in 2015 prioriteit zal krijgen.

13


Nederland wordt gezien als voorbeeldland voor financiële educatie. De Nederlandse platformaanpak van Wijzer in geldzaken krijgt internationaal steeds meer navolging. Het integreren van financiële competenties in het onderwijs is in bijna alle landen een belangrijke doelstelling. Bijna alle landen hebben hetzelfde probleem: het curriculum is vol en docenten zijn niet geëquipeerd om financiële vaardigheden te onderwijzen. In steeds meer landen zijn succesvolle samenwerkingsverbanden met het ministerie van Onderwijs aangegaan en is het onderwerp in het officiële curriculum opgenomen.

Het feit dat financiële geletterdheid sinds 2012 wordt gemeten in het Programma for International Student Assessment (PISA) onderstreept het belang dat wordt gehecht aan de financiële vaardigheden van jongeren. Een belangrijke trend is dat – ook internationaal – het accent in financiële educatie verschuift van het vergroten van kennis naar het bevorderen van vaardigheden en verantwoord financieel gedrag.

Een paar voorbeelden van internationale financiële-educatieprogramma’s in het onderwijs: • Nieuw Zeeland heeft een curriculum met vijf deelgebieden waarvan financial literacy er één is. Waarschijnlijk de meest uitgebreide integratie in het curriculum. • In Australië, VK, Peru en Spanje zijn financiële vaardigheden opgenomen in het curriculum. • In Maleisië zijn financiële vaardigheden in 2014 opgenomen in het curriculum voor basisonderwijs, in 2017 volgt voortgezet onderwijs. • India is bezig om financiële competenties in het curriculum op te nemen. De verwachting is dat dit gaat lukken wegens commitment Premie & MinFin. • In Indonesië zitten financiële vaardigheden in het curriculum voor studenten. • Portugal heeft nauwe samenwerking met het ministerie van Onderwijs.

2.4 Het onderwijscurriculum wordt aangepast

2.5 Ondernemerschap wordt belangrijker

Wijzer in geldzaken bepleit al sinds haar oprichting het belang van het bevorderen van financiële vaardigheden van kinderen en jongeren. Immers, jong geleerd is oud gedaan. Ouders en scholen hebben hierbij een belangrijke rol. Wijzer in geldzaken pleit dan ook voor structurele aandacht voor financiële vaardigheden op school. Door de gezamenlijke inspanningen van de partners van Wijzer in geldzaken is de aandacht voor financiële vaardigheden in het onderwijs de afgelopen jaren gegroeid. Maar die aandacht blijft versnipperd en is nog niet structureel. Het ministerie van OCW heeft aangekondigd te gaan werken aan een toekomstgericht curriculum. Dit biedt kansen om financiële vaardigheden een meer structurele plek in het onderwijs te geven.

Het aantal kleine ondernemers neemt toe. Deze vormen de motor van economische groei. Ondernemers hebben financiële vaardigheden nodig om hun onderneming draaiende te houden, maar ook om tegenvallers in de toekomst op te vangen en een plan te hebben voor wanneer ze stoppen met de onderneming. Waar voor werknemers een heleboel zaken bijna vanzelf geregeld zijn, wordt van ondernemers verwacht dat ze dit zelf doen. Ondernemers vormen dan ook in toenemende mate een belangrijke doelgroep bij het bevorderen van verantwoord financieel gedrag.



Zie Strategisch Programma Wijzer in geldzaken 2014 - 2018  Zie brief van de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aan de Tweede Kamer met als titel “Toekomstgericht funderend onderwijs”.

14


3. Vooruitblik De uitdaging voor het komend jaar is om de nieuwe missie van Wijzer in geldzaken zichtbaar te maken in de projecten en activiteiten van het platform, en tegelijkertijd voort te borduren op de resultaten die de afgelopen jaren zijn geboekt. Wijzer in geldzaken stelt het bevorderen van verantwoord financieel gedrag centraal in alle projecten en activiteiten. De kernprojecten worden – al dan niet in aangepaste vorm – voortgezet. Daarnaast vindt innovatie plaats door een aantal projecten voor specifieke doelgroepen en/of levensgebeurtenissen. En Wijzer in geldzaken zet in 2015 een aantal belangrijke stappen om structurele verankering van financiële vaardigheden in het onderwijs te realiseren: het platform breidt samenwerking met de grote educatieve uitgevers uit en zet zich in om financiële vaardigheden in het curriculum onder te brengen. Bij alle projecten van het platform staan twee aspecten centraal: (1) het bevorderen van verantwoord financieel gedrag van consumenten en (2) krachtenbundeling door partners. Er wordt gebruik gemaakt van kennis en expertise die bij partners en in de wetenschap aanwezig is over het bevorderen van verantwoord financieel gedrag. En bij het

15


bereiken van consumenten wordt steeds gekeken op welke wijze partners hun eigen activiteiten kunnen verbinden aan activiteiten van Wijzer in geldzaken en van partners onderling.

3.1 Bevorderen van verantwoord financieel gedrag In het strategisch programma 2014-2018 staat het bevorderen van verantwoord financieel gedrag van consumenten centraal. Hierin is nog niet omschreven welk concreet gedrag financieel verantwoord is. Daarom wordt de komende jaren voor een aantal thema’s of doelgroepen uitgewerkt wat wordt verstaan onder verantwoord financieel gedrag. In 2015 gebeurt dat voor de doelgroep ZZP-ers.

3.1.1. Wat is verantwoord financieel gedrag? Verantwoord financieel gedrag kan worden ondergebracht in drie dimensies: management van geld, financieel plannen en het bewust kiezen van financiële producten. Uit onderzoek blijkt dat deze drie los staan van elkaar: een consument die verantwoord gedrag vertoont bij één dimensie vertoont dit niet automatisch ook bij een andere dimensie. In het strategisch

programma is nog niet omschreven welk concreet gedrag financieel verantwoord is. Keuzes die in het recente verleden zijn gemaakt bij bijvoorbeeld het opstellen van onderzoeken, geven wel een denkrichting aan. Bij de monitor financieel gedrag 2013 (voorheen publieksmonitor genoemd) gaat het bijvoorbeeld om betaal-, spaar- en leengedrag, anticiperen op mogelijke en zekere gebeurtenissen die financiële gevolgen hebben en het keuzegedrag als het gaat om financiële producten. Met een aantal partners is het afgelopen jaar gesproken over de invulling van verantwoord financieel gedrag. Hierbij bleek dat normgedrag lastig te formuleren is, zeker als het gaat om de negatieve kant, het vaststellen van onverantwoord financieel gedrag. De omstandigheden van de consument blijken vaak bepalend te zijn. Rood staan is bijvoorbeeld voor niemand handig, maar als je over voldoende buffer beschikt en de roodstand kort duurt, dan is ‘onverantwoord’ een te vergaande term. Tegelijkertijd is het wel zo dat dit gedrag voor de meeste consumenten verantwoord is en in ieder geval niet onverantwoord. Niet rood staan (‘bij rood stop je’) blijft daarom een uitgangspunt dat het platform zal uitdragen. Overeenstemming

bestond verder over het belang dat mensen beschikken over voldoende veerkracht om eventuele financiële schokken op te kunnen vangen. Een zeker behoud van iemands levens standaard is wenselijk. Het is belangrijk dat mensen anticiperen op toekomstige levens gebeurtenissen. En als zulke gebeurtenissen zich voordoen, dat zij dan de juiste afwegingen maken.

3.1.2. Levensgebeurtenissen en normgedrag Eén van de andere uitgangspunten van het Strategisch Programma is een focus op levensgebeurtenissen. Het gaat dan om het gedrag tijdens maar ook ter voorbereiding op de gebeurtenis. Normgedrag moet daarom uiteindelijk gekoppeld worden aan levensgebeurtenissen, waarbij dit gedrag veelal richtinggevend geformuleerd zal zijn. Dit laatste geldt vooral voor de dimensie ‘financieel plannen’. Zo is verantwoord pensioengedrag eerder door het platform gedefinieerd als “het tijdig nemen van (aanvullende) maatregelen als voor een huishouden een ontoereikend of voor hen onaanvaardbaar tekort aan financiële middelen dreigt bij pensionering dan wel bij overlijden van een van de gezinsleden of ex-partner.”. 

16

Toelichting op Pensioenmonitor 2013, http://www.wijzeringeldzaken.nl/media/1059418/ toelichting pensioenmonitor 2013.pdf


Welke precieze maatregelen de consument dan moet nemen, is afhankelijk van zijn persoonlijke situatie en voorkeuren. Voor de dimensie ‘management van geld’ kan normgedrag makkelijker positief geformuleerd worden. Hierbij richt het platform zich op die normen die voor een grote groep van waarde zijn of een grote problematiek in zich bergen. Dit kan met de tijd verschillen. Voor de dimensie ‘bewust financiële producten kiezen’ kan concreter gedrag benoemd worden, zoals de door de consument te volgen stappen. Verantwoord financieel gedrag is dan bijvoorbeeld het periodiek controleren of de afgesloten financiële producten nog steeds bij de consument en zijn huishouden passen.

3.2 Projecten en activiteiten 2015 Bij het initiëren van projecten en activiteiten staan telkens drie vragen centraal: • Welk verantwoord financieel gedrag willen we bevorderen? • Wat is de meest effectieve manier om dit te realiseren? • Hoe kunnen we kennis, expertise en kanalen van partners zo effectief mogelijk inzetten?

3.2.1 Week van het geld 2015 Van 9 tot en met 13 maart vindt de vijfde editie van de Week van het geld plaats. Deze editie borduurt voort op de successen van de afgelopen jaren. De nieuwe strategie en missie van het platform Wijzer in geldzaken voor de komende 5 jaar legt focus op het bevorderen van ‘verantwoord financieel gedrag’ in Nederland. Eén van de doelstellingen van Wijzer in geldzaken is “… dat financiële competenties structureel worden geïntegreerd in het schoolcurriculum” . Ter ondersteuning van deze doelstelling organiseert Wijzer in geldzaken in het schooljaar 2014 – 2015 de 5e editie van de Week van het geld. De aanbevelingen van de vorige editie zijn vertaald naar uitgangspunten en doelstellingen. Evenals voorgaande jaren organiseren deelnemende partijen hun eigen activiteiten in de Week van het geld. Meer dan voorgaande jaren wordt het gezamenlijk label Week van het geld centraal gesteld in de communicatie-uitingen, zodat dit label verder wordt versterkt. Het lesmateriaal van het 

Zie Projectplan Week van het geld 2015

platform – ontwikkeld door Zwijsen – neemt een belangrijke plek in tijdens de activiteiten van de Week van het geld. Er komt een matchingsysteem voor gastlessen, dat door alle partners kan worden gebruikt om scholen en gastdocenten aan elkaar te koppelen. Centraal bij alle activiteiten staat – in lijn met de missie van Wijzer in geldzaken – het bevorderen van verantwoord financieel gedrag. Wijzer in geldzaken stuurt hierop aan bij deelnemende partijen aan de Week van het geld. Tijdens de Week van het geld vindt er één gezamenlijke pilotactiviteit plaats in het voortgezet onderwijs.

3.2.2 Nationale Onderwijs Tentoonstelling De Nationale Onderwijstentoonstelling is een tweejaarlijkse beurs waar onderwijzend Nederland samenkomt en staat voor bijblijven, innoveren, oriënteren en investeren. De beurs trekt ruim 42.000 bezoekers uit alle verschillende onderwijssoorten. De stand van Wijzer in geldzaken op deze beurs staat voor PO volledig in het teken van het promoten van de Week van het geld. Het gezamenlijk lesmateriaal van Wijzer in geldzaken wordt onder de aandacht gebracht evenals het totale aanbod van activiteiten en tips om aan de slag te gaan met financiële educatie van partners. Voor het VO worden materialen en activiteiten van partners onder de aandacht

17


gebracht. De beurs vindt plaats van 27 tot en met 31 januari 2015.

3.2.3 Voortgezet onderwijs De afgelopen jaren is gebleken dat er veel behoefte bij partners bestaat om ook gezamenlijk op te trekken richting het voortgezet onderwijs. Ook vanuit het voortgezet onderwijs zelf blijkt grote behoefte om (meer structureel) aandacht te besteden aan financiële vaardigheden. En uit onderzoek blijkt dat jongeren op school financiële vaardigheden willen leren (zie paragraaf 1.3.1). Er liggen ook kansen. Zo wordt het curriculum voor het funderend onderwijs herzien (zie verderop) en wordt het examenprogramma voor het vmbo aangepast. In 2015 worden de resultaten van de expertmeeting van november omgezet in een plan. Een aantal ingrediënten van dit plan zullen zijn: 1. Maak gebruik van beschikbare materialen met betrekking tot financiële educatie; 2. Sluit aan bij wat er al in het onderwijs gebeurt en maak gebruik van de ontwikkelingen die op stapel staan (herziening vmbo-programma; herziening curriculum); 3. Werk samen met educatieve uitgevers.

3.2.4 Curriculum2032 Op 17 november jl. kondigde de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in een brief aan de Tweede Kamer de start aan van een koersbepaling voor de vorming van een toekomstgericht curriculum voor het funderend onderwijs. De nieuwe strategie en missie van het platform Wijzer in geldzaken voor de komende 5 jaar legt focus op het bevorderen van ‘verantwoord financieel gedrag’ in Nederland. Eén van de doelstellingen van Wijzer in geldzaken is “… dat financiële competenties structureel worden geïntegreerd in het schoolcurriculum”. De aangekondigde curriculumwijziging betekent dus een uitgelezen kans om dit strategisch doel te realiseren. Wijzer in geldzaken ontwikkelt een strategie om voor financiële vaardigheden een 

Kamerbrief over Toekomstgericht funderend onderwijs dd. 17 november 2014, ref. 690041, hier te downloaden.  In de brief wordt onder funderend onderwijs verstaan: het primair en voortgezet onderwijs, inclusief het speciaal onderwijs. Met deze bepaling wijkt de staatssecretaris af van andere en vaker gehanteerde bepalingen, waarbij met het funderend onderwijs het basisonderwijs, en de onderbouw van het voortgezet onderwijs (tot en met 2vmbo, 3havo en 3vwo) wordt verstaan.  Zie strategisch programma Wijzer in geldzaken, 2014-2018

plek te verwerven in het curriculum. Daarbij wordt waar mogelijk gebruik gemaakt van de kracht van het platform en haar partners. Belangrijk in de aanpak is om aan te sluiten bij de onderwerpen die in het toekomstig curriculum zeker een belangrijke plek zullen krijgen (21ste eeuwse vaardigheden, kritisch denken, probleemoplossingsvaardigheden, digitale geletterdheid, et cetera).

3.2.5 ZZP-ers ZZP-ers vormen een belangrijke doelgroep. Zij hebben te maken met specifieke uitdagingen, bijvoorbeeld op het terrein van pensioen en arbeidsongeschiktheid. Bovendien groeit de groep ZZP-ers. De afgelopen jaren is er meerdere malen gepoogd om activiteiten te organiseren speciaal voor ZPP-ers. De ervaring heeft echter geleerd dat deze groep heel moeilijk bereikt kan worden. Het meest voor de hand ligt een intensieve samenwerking met belangen organisaties van ZZP-ers. In 2015 onderzoekt Wijzer in geldzaken op welke wijze de krachten in het netwerk kunnen worden gebundeld om verantwoord financieel gedrag van ZZP-ers te bevorderen.

18


3.2.6 Pensioen 2015 Het concept van de Pensioen3daagse wordt wezenlijk aangepast (zie ook: evaluatie Pensioen3daagse 2014), zonder weg te gooien wat er is opgebouwd. Hiervoor wordt – in overleg met de expertgroep – een voorstel uitgewerkt, dat vervolgens wordt verwerkt in een plan van aanpak voor het thema Pensioen in 2015, inclusief een vernieuwde aanpak van de Pensioen3daagse.

3.2.7 Online Strategie Bij alle activiteiten van Wijzer in geldzaken is online een belangrijk kanaal om een groot bereik te genereren en om daarmee bij te dragen aan het realiseren van de missie: het bevorderen van verantwoord financieel gedrag. Zowel door het plaatsen van content op zelfbeheerde kanalen, als door online samenwerkingen.

Positionering De door Wijzer in geldzaken zelf beheerde kanalen hebben ieder hun eigen positionering. De website Wijzeringeldzaken.nl is de wegwijzer voor betrouwbare informatie over geldzaken. Daarnaast is deze site het visitekaartje van het

platform. De site biedt informatie voor het professionele netwerk zoals publicaties en onderzoeken. Daarnaast biedt de site informatie en tools voor gericht op professionele doelgroepen (onderwijs, werkgevers) De websites www.weekvanhetgeld.nl en www.wijzeringeldzaken.nl/Pensioen3daagse zijn vooral bedoeld als visitekaartje van deze projecten. Belangrijke elementen zijn activiteiten en deelnemende organisaties. Voor informatie op het gebied van Pensioen en Financiële opvoeding wordt doorverwezen naar themapagina’s op wijzeringeldzaken.nl In 2012 is gestart met een eigen facebookpagina: Facebook.com/wijzeringeld. Op deze pagina worden 2-3 keer per week praktische informatie en handige tips over geldzaken gedeeld met de fans. Vanuit deze posts wordt veelvuldig doorgeklikt naar informatie en tools op de website. Voor de zakelijke doelgroep op de sociale media worden het twitter.com/wijzeringeld account en de Linkedingroep ingezet. Op deze kanalen staat informatie over activiteiten van het platform voor professionele stakeholders.

Uitgangspunten bij online communicatie over geldzaken • Laagdrempelig: makkelijke woorden, overzichtelijk, artikelen zijn niet te lang, gelaagd (er wordt doorverwezen naar gerelateerde artikelen); • Relevant: informatie sluit aan bij levensgebeurtenissen of bij actuele onderwerpen uit de media; • Zo persoonlijk mogelijk; • Met handelingsperspectief: wat kan of moet de consument doen? • Met relevante doorverwijzing naar de meest relevante partner(s). Online communicatie maakt integraal onderdeel uit van alle projecten en activiteiten van Wijzer in geldzaken. Kracht van het platform ligt in vertalen van ingewikkelde informatie in makkelijke taal voor een zo breed mogelijk publiek. Om afstand in communicatie en tussen het platform en de consument zo klein mogelijk te houden is in alle (online) communicatie richting consument gekozen voor de je/jij vorm.

Steeds meer mobiele bezoekers Het aantal bezoekers van de Wijzeringeldzaken. nl is in 2014 gestegen naar 2 miljoen. Eénderde van deze bezoekers bekeek de website via een

19


tablet of smartphone. In december was het aandeel van deze mobiele bezoeker al gestegen naar 38%. De verwachting is dat dit percentage in 2015 verder toenoemt. Om de website aan te passen aan de laatste stand van de techniek en om ook mobiel goed bekeken te kunnen worden, was er een technische aanpassing nodig. De huidige site is in 2009 gebouwd en de techniek is verouderd. Daarom is in 2014 gestart met de herbouw van de site zodat deze in zijn geheel “adaptive” is voor verschillende aparaten. Dit betekent dat de gehele site zich aanpast aan het apparaat waarmee bij bekeken wordt. Ook het contentmanagementsysteem wordt geactualiseerd, zodat informatie makkelijker op de site gezet wordt, en beter wordt vormgegeven. Van de gelegenheid wordt gebruik gemaakt om het ontwerp op te frissen, zonder dat herkenbare elmenten verloren gaan. Deze vernieuwde website is aan het begin van het tweede kwartaal gereed.

Doelstelling online 2015 In 2015 wordt ingezet op het vasthouden van opgebouwd bereik. Op de website sturen we in 2015 op continuering van het aantal bezoeken (2 miljoen). Naar verwachting zal het lanceren van de technische vernieuwing leiden tot een verdere groei van het aantal mobiele bezoekers,

zeker is dat deze bezoekers vanaf het tweede kwartaal veel beter hun informatie mobiel online kunnen vinden. Ook het ontwikkelen van nieuwe tools en themapagina’s n.a.v. actuele en of relevante onderwerpen en levensgebeurtenissen zal ertoe leiden dat meer bezoeken succesvol zijn en hun doel bereiken. Het aantal Facebook fans(per eind 2014: 53.000) zal verder toenemen. Maar wat Facebook betreft is de belangrijkste dat het bereik en effect van de posts bij verschillende doelgroepen verder vergroot wordt. Hierbij zal waar mogelijk ook samenwerking gezocht worden met andere organisaties om de bezoekers zoveel mogelijk relevante informatie en tips te kunnen geven.

3.2.8 Financieel dashboard Wijzer in geldzaken verricht in 2015 een haalbaarheidsstudie naar een digitaal hulpmiddel voor consumenten waarmee ze één totaaloverzicht krijgen van al hun eigen financiële data (bankrekeningen, verzekeringen, pensioenen etc). Momenteel vergt het creëren van overzicht veel handelingen: inloggen bij de verschillende aanbieders en het bij elkaar zoeken van relevant papierwerk. Het totaaloverzicht zou dit proces kunnen vergemakkelijken en zorgen voor overzicht bij de consument en eventueel diens adviseur of begeleider.

Overzicht is nodig voor inzicht in de financiële situatie en financiële planning. Bij de verkenning wordt onder meer op onderstaande aspecten ingegaan: • Doel en reikwijdte korte en lange termijn; • Kosten, kostentoedeling en baten; • Beheer en governance van het hulpmiddel of platform; • Organisatie en verantwoordelijkheid van realisatie van het hulpmiddel; • Samenhang met andere initiatieven (pensioenregister, poliskluis) • Draagvlak onder en samenwerking met sector, toezichthouders, Nibud,en andere (mogelijke) betrokkenen als consumentenorganisaties en schuldhulpverlening; • Toegang tot en veiligheid van de gegevens; • Technische (on)mogelijkheden; • Tools die al in de markt aanwezig zijn; • Eventuele benodigde wetgeving of andere politiek-bestuurlijke draagvlak.

3.2.9 Werkgevers Werkgevers kunnen een belangrijke rol spelen bij het bevorderen van verantwoord financieel gedrag van hun werknemers. Zij staan in rechtstreeks contact met hun werknemers en zijn

20


veelal op de hoogte van grote veranderingen in het leven van de werknemer en mogelijk ook van hun financiële situatie. Dit speelt zeker op het moment dat een werkgever met loonbeslagen te maken krijgt en/of de arbeidsproductiviteit afneemt vanwege financiële problemen of andersoortige problemen met financiële gevolgen (bijv. scheiding). Daarnaast speelt de werkgever een belangrijke rol in de persoonlijke financiën gelet op onder meer de salarisverstrekking en de pensioenopbouw. Een projectgroep bestaande uit Nibud, Divosa, NVVK, Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Wijzer in geldzaken ontwikkelde in 2014 een plan van aanpak dat erop gericht is werkgevers te stimuleren hun werknemers te ondersteunen bij verantwoord financieel gedrag en om tijdig mogelijke financiële problemen te signaleren en adresseren. In 2015 wordt de eerste fase van dit plan van aanpak uitgevoerd. In deze fase wordt een eerste versie van een digitaal overzicht met relevante informatie over mogelijke acties voor werkgevers ontwikkeld. Dit wordt besproken en getest met maximaal vijf werkgevers.

3.2.10 Netwerk In 2015 organiseert Wijzer in geldzaken één platformbijeenkomst. Daarnaast worden netwerkbijeenkomsten en expertmeetings georganiseerd in het kader van diverse projecten. Op 20 en 21 april 2016 organiseert Wijzer in geldzaken het jaarlijkse OESO-congres over financiële educatie. De voorbereidingen hiervoor zullen deels in 2015 plaatsvinden. Daarnaast wordt gekeken of de samenwerking met een aantal partijen kan worden uitgebreid, bijvoorbeeld gemeenten, werkgevers, stakeholders en media. De samenwerking met educatieve uitgeverijen wordt uitgebouwd. Tenslotte wordt gekeken op welke wijze kennisuitwisseling tussen wetenschappers op het terrein van verantwoord financieel gedrag en partners kan worden bevorderd.

3.2.11 Onderzoek In 2015 worden de volgende onderzoeken uitgevoerd: • Monitor financieel gedrag; • Financial Literacy Survey (OESO).

Daarnaast worden onderzoeken uitgevoerd om de kernprojecten te evalueren. En in 2015 wordt minimaal één gedragswetenschappelijk experiment opgezet, dat zich richt op de effectiviteit en interventie op kennis, competenties en gedrag.

3.2.11 Communicatie In 2015 vindt een pilot plaats voor een serie programma’s over geldzaken met een regionale televisiezender.

3.2.12 Overige thema’s en doelgroepen Naast de activiteiten in de paragrafen hierboven wordt aan de volgende additionele thema’s / doelgroepen aandacht besteedt: • In samenwerking met het ministerie van OCW en DUO worden nieuwe studenten voorbereid op het nieuwe leenstelsel. Er wordt een brochure ontwikkeld die aan alle nieuwe studenten wordt verspreid. • In samenwerking met Nibud wordt onderzocht op welke manier met de Geldplannen die zij ontwikkelen een zo breed mogelijk publiek kan worden bereikt. • De tool voor digitale huishoudboekjes op de website van Wijzer in geldzaken wordt geactualiseerd.

21


Wijzer in geldzaken Postbus 20201 2500 EE Den Haag [email protected] www.wijzeringeldzaken.nl @wijzeringeld www.facebook.com/wijzeringeld

Inhoudsopgave. 1. Terugblik Context Vooruitblik 15. Leeswijzer 3

Recommend Documents