INHOUD Inleiding bij de eerste editie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xxxi Inleiding bij de tweede editie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xxxv Inleiding bij de derde editie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xxxvii Gebruikte afkortingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xxxix Verkort geciteerde auteurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xli EERSTE DEEL. VERZEKEREN Hoofdstuk I. Een historische schets. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Hoofdstuk II. Wat is verzekering? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Afdeling 1. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Wanneer is een risico verzekerbaar? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Onzekere gebeurtenissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Toekomstige en mogelijke gebeurtenissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De totstandkoming van de gebeurtenissen moet buiten de wil van de verzekeringnemer, de verzekerde of de begunstigde vallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Hoe wordt de verzekerbaarheid van een risico gemeten? . . . . . . . . . § 1. Algemene criteria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Bijzondere criteria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. De verevening van risico’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De juridische grondslag van de risicoselectie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Risicoverevening door medeverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Risicoverevening door herverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 5. De prijs van het risico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 6. Risicoselectie en segmentatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11 17 17 18
19 20 20 21 22 22 24 25 26 28 30
Hoofdstuk III. Algemene indeling van de verzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Afdeling 1. Privéverzekeringen en sociale verzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Afdeling 2. Privé- en publieke verzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Intersentia
v
Inhoud
Afdeling 3. Landverzekeringen en zeeverzekeringen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. Vrije en verplichte verzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 5. Verzekeringen van gemeen recht en “wetsverzekeringen” . . . . . . . . Afdeling 6. Premieverzekeringen en bijdrageverzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 7. Verzekeringen tot vergoeding van schade en verzekeringen tot uitkering van een vast bedrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 8. Verzekeringstakken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 9. Grote risico’s en massarisico’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
37 38 39 40 40 42 43
Hoofdstuk IV. Verzekering en economie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Hoofdstuk V. Verzekering en maatschappij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Afdeling 1. Aansprakelijkheid en verzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De afwezigheid van verzekering als autonome grond van aanspra kelijk heid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Het verzekerd-zijn bij de aansprakelijkheidsbeoordeling . . . . . . . . . § 3. Verzekering en schadebegroting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Bestaat er een recht op verzekering? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Verzekering en discriminatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Historiek van het juridisch verbod op discriminatie in verzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Het spanningsveld tussen het juridisch discriminatieverbod en de verzekeringstechniek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Gevolgen van het juridisch verbod van discriminatie op de verzekeringstechniek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Het kader van het juridisch verbod op discriminatie in verzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Antidiscriminatiewetten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Specifieke antidiscriminatiemaatregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
47 49 50 54 55 57 57 60 62 63 63 68
TWEEDE DEEL. ONDERNEMINGSRECHT Hoofdstuk I. Het overheidstoezicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 Afdeling 1. Vrijheid van vestiging en van dienstverrichting . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Mededinging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderafdeling 1. Het Europese mededingingsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De krachtlijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
vi
74 88 88 88 91
Intersentia
Inhoud
§ 3. De groepsvrijstelling van Verordening 267/2010 . . . . . . . . . . . . . . . . 95 1. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 2. Gemeenschappelijke compilaties, tabellen en onderzoeken . . 98 3. Gemeenschappelijke dekking van bepaalde soorten risico’s (pooling) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 4. Standaardpolisvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Onderafdeling 2. Het Belgische mededingingsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Afdeling 3. De Belgische controlereglementering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Onderafdeling 1. De Belgische controlereglementering m.b.t. de bedrijfsvoering van de verzekeringsondernemingen . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 § 1. Het toepassingsgebied van de Controlewet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 § 2. De toelatingsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 1. Verzekeringsondernemingen naar Belgisch recht en verzekeringsondernemingen die ressorteren onder het recht van een staat die geen lid is van de EER . . . . . . . . . . . . . 108 a. Gemeenschappelijke bepalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 b. Bijzondere bepalingen voor niet-EER-verzekeringsondernemingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 2. Verzekeringsondernemingen die onder het recht van een andere lidstaat van de EER ressorteren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 3. Bijzondere bepalingen voor de uitoefening van een verzekeringsactiviteit in het buitenland door een verzekeringsonderneming naar Belgisch recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 Onderafdeling 2. De financiële controle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 § 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 § 2. Financiële waarborgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 1. De solvabiliteitsmarge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 a. Wat is de solvabiliteitsmarge? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 b. Waaruit bestaat de solvabiliteitsmarge? . . . . . . . . . . . . . . . 117 c. Hoe wordt de solvabiliteitsmarge samengesteld? . . . . . . . 118 d. De berekening van de solvabiliteitsmarge in de verzekeringstakken niet-leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 1) De berekening t.o.v. het jaarlijks bedrag van de premies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 2) De berekening t.o.v. de gemiddelde schadelast van de laatste drie jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 e. De berekening van de solvabiliteitsmarge voor de verrichting leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 1) De eerste berekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 2) De tweede berekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 2. Het waarborgfonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 3. De technische reserves of provisies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Intersentia
vii
Inhoud
a. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. Wat zijn provisies voor lopende risico’s? . . . . . . . . . . . . . . c. Wat zijn provisies voor te betalen schades? . . . . . . . . . . . . d. Wat zijn wiskundige provisies? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e. Provisies en fiscaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. De dekkingswaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Jaarrekeningen en boekhoudnormen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De bewaring van bescheiden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Toezichtsfuncties binnen de verzekeringsondernemingen . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Compliance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. Uitbesteding van verzekeringsdiensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderafdeling 3. De controle- en adviesorganen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De Nationale Bank van België (de Bank) en de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Bevoegdheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. Toezicht op de identiteit en de geschiktheid van de aandeelhouders van een verzekeringsonderneming . . . . b. Toezicht op de identiteit en de geschiktheid van personen die deelnemen aan het bestuur, beleid of effectieve leiding van de verzekeringsonderneming . . . . c. Erkenning van en toezicht op de commissarissen en actuarissen in de verzekeringsonderneming. . . . . . . . . . . d. Voorafgaande controle op de statuten en jaarrekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e. Interventiemaatregelen tot behoud van de financiële waarborgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f. Beschikkingsdaden bij dreigende aantasting van het Belgische of internationale financiële stelsel . . . . . . . . . . . g. Door de FSMA opgelegde herstelmaatregelen . . . . . . . . . 1) Ten aanzien van de verzekeringsondernemingen . . . 2) Ten aanzien van verzekerings- of herverzekeringstussenpersonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De Commissie voor de Verzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderafdeling 4. Afstand en intrekking van de toelating. . . . . . . . . . . . . Onderafdeling 5. Saneringsmaatregelen en liquidatieprocedures . . . . . . § 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Saneringsmaatregelen van Belgische verzekeringsondernemingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
viii
121 123 123 123 124 124 125 126 127 127 129 130 131 131 131 137 137
138 138 139 139 141 142 142 143 144 145 146 146 148
Intersentia
Inhoud
§ 3. Sanering van verzekeringsondernemingen die ressorteren onder staten die geen lid zijn van de Europese Economische Ruimte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Faillissement en andere liquidatieprocedures die op insolventie berusten, van Belgische verzekeringsondernemingen . . . . . . . . . . . § 5. Faillissement van verzekeringsondernemingen die ressorteren onder staten die geen lid zijn van de Europese Economische Ruimte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. Liquidatie van Belgische verzekeringsondernemingen die niet op insolventie berust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 7. Liquidatie van verzekeringsondernemingen die ressorteren onder staten die geen lid zijn van de Europese Economische Ruimte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 8. De vereffening van bijzondere vermogens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 9. Uitvoerbeperkingen van de activa van de verzekeringsonderneming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 10. Regels gemeenschappelijk aan saneringsmaatregelen en liquidatieprocedures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 11. Saneringscommissarissen en liquidateurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderafdeling 6. De omzetting van onderlinge verzekeringsverenigingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderafdeling 7. De overdracht van rechten en verplichtingen uit verzekeringsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderafdeling 8. Medeverzekering en herverzekering . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Medeverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Herverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderafdeling 9. Bijzondere bepalingen betreffende het aanvullend toezicht op Belgische verzekeringsondernemingen in een verzekeringsgroep of in een financiële dienstengroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderafdeling 10. Aansprakelijkheid en sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Burgerrechtelijke sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Strafrechtelijke sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Administratieve sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderafdeling 11. Verzet en beroep tegen beslissingen van de Bank en de FSMA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderafdeling 12. Verzekeringsgarantiestelsels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
148 148
149 149
149 150 151 151 152 153 154 155 155 156
158 158 159 160 160 161 162
Hoofdstuk II. De verzekeringsdistributie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 Afdeling 1. De klassieke distributiekanalen: de verzekeringsmakelaars en de verzekeringsagenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 Intersentia
ix
Inhoud
§ 1. Het wettelijke kader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Het Europese recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het Belgische recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. De verzekeringsbemiddeling in de Wet betreffende de verzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. Informatieplichten en gedragsregels. . . . . . . . . . . . . . . . . . 1) Het eerste KB van 21 februari 2014, niveau 1, over de regels voor de toepassing van de artikelen 27 tot 28bis van de wet van 2 augustus 2002 betreffende het toezicht op de financiële sector en de financiële diensten op de verzekeringssector . . . . . . . 2) Het tweede KB van 21 februari 2014, niveau 2, inzake de krachtens de wet vastgestelde gedragsregels en regels over het beheer van belangenconflicten, wat de verzekeringssector betreft . . . . . . . . . . c. De Handelsagentuurwet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d. De handelsvertegenwoordiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e. De Arbeidsongevallenwet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Het statuut van de verzekeringstussenpersoon . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De verzekeringsmakelaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De verzekeringsagent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. De verzekeringssubagenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. De verbonden verzekeringsagent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. De algemeen agent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Enkele specifieke distributiekanalen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Directe verzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Bancassurfinance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Definitie en verschijningsvormen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De bank en de zelfstandige bankagent als verzekeringstussenpersoon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. De verzekering voor rekening als mogelijke omzeiling van de reglementering verzekeringsbemiddeling . . . . . . . . . . . . . . § 3. Affinity marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. S(upermarkt)insurance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. E-commerce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. De contractuele verhoudingen tussen de verzekeringstussenpersonen, de verzekeringsondernemingen en de verzekerden . . . . . . . . . . . . . . § 1. De juridische grondslag van de activiteiten van de verzekeringstussenpersoon: aannemingsovereenkomst versus lastgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Het recht op commissieloon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De courtagegebruiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het KB Leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . x
163 163 164 164 171
174
176 180 181 182 183 183 183 183 184 184 185 185 187 187 188 188 189 189 190 191
192 195 195 197
Intersentia
Inhoud
§ 3. De verzekeringsportefeuille . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De aansprakelijkheid van de verzekeringstussenpersoon . . . . . . . . a. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. De algemene aansprakelijkheidsnormen . . . . . . . . . . . . . . c. De verhoogde aansprakelijkheid van de verzekeringstussenpersoon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d. De bewijslastregeling en het oorzakelijk verband . . . . . . e. Verzekeringsplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Het faillissement van de verzekeringstussenpersoon . . . . . . . . . . . 1. De producentenrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Overdracht van de verzekeringsportefeuille . . . . . . . . . . . . . . .
197 198 198 198 200 201 203 204 204 205
Hoofdstuk III. Privacy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 Afdeling 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Het inwinnen en beheren van persoonlijke gegevens . . . . . . . . . . . § 1. De wet tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (WVP) . . . . . . § 2. De wisselwerking tussen de WVP en de Wet Kruispuntbank Sociale Zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De wisselwerking tussen de WVP en de WMPC (thans Boek VI WER) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De wet op de privédetectives . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
207 208 209 211 212 212
Hoofdstuk IV. Marktpraktijken en consumentenbescherming in de verzekeringssector . . 215 Afdeling 1. De voorlichting van de consument . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De gemeenrechtelijke informatieplicht van de verzekeraar . . . . . . § 2. De informatieplicht in de verzekeringswetgeving . . . . . . . . . . . . . . 1. In de schadeverzekeringen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. In de persoonsverzekeringen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Tegenover derden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Reclame en vergelijkende reclame . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Onrechtmatige bedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. Het gezamenlijk aanbod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 5. Overeenkomsten op afstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 6. De eerlijke handelsgebruiken en de consumentenbelangen. . . . . . Afdeling 7. Dienstenweigering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 8. Sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
218 218 219 219 220 221 222 223 226 228 230 232 232
xi
Inhoud
Hoofdstuk V. Overheidsopdrachten en verzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 Afdeling 1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Enkele bijzondere bepalingen voor verzekeringsdiensten in de Overheidsopdrachtenwet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Gunningswijze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Bekendmaking van voorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Berekening van het geraamde bedrag. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Algemene aannemingsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Enkele bijzondere aspecten van de verzekeringsdiensten bij de toepassing van de Overheidsopdrachtenwet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Het tijdstip van de premiebetaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De verlenging van de verzekeringsovereenkomst. . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. Rechtsbescherming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
235 238 238 239 239 240 240 240 241 243
DERDE DEEL. DE VERZEKERINGSOVEREENKOMST Hoofdstuk I. Verzekeringswetgeving en reglementering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247 Hoofdstuk II. Het toepassingsgebied van de Wet betreffende de verzekeringen en haar verhouding tot de vroegere wetten en uitvoeringsbesluiten op de landverzekeringsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 Afdeling 1. De Wet betreffende de verzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 Afdeling 2. De Wet op de landverzekeringsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 Hoofdstuk III. Inwerkingtreding van de Wet betreffende de verzekeringen – Het overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 Afdeling 1. Inwerkingtreding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 Afdeling 2. Het overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 Hoofdstuk IV. Inwerkingtreding van de Wet op de landverzekeringsovereenkomst (WLVO) – Het overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271 Hoofdstuk V. De structuur van de Wet betreffende de verzekeringen en van de WLVO . . 281 Afdeling 1. De Wet betreffende de verzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281 Afdeling 2. De Wet op de landverzekeringsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 xii
Intersentia
Inhoud
Hoofdstuk VI. Algemene kenmerken van de Wet betreffende de verzekeringen, inzonderheid van de verzekeringsovereenkomst in Deel 4 en Deel 5 . . . . . . 285 Afdeling 1. Deel 4 WVerz. is hoofdzakelijk van dwingend recht . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Deel 4 WVerz. is systematisch opgebouwd en gedetailleerd . . . . . Afdeling 3. Deel 4 WVerz. is consument vriendelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. Deel 5 WVerz. is hoofdzakelijk van aanvullend recht . . . . . . . . . .
285 289 290 291
Hoofdstuk VII. Kenmerken van de verzekeringsovereenkomst. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 Hoofdstuk VIII. Het ontstaan van de verzekeringsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 Afdeling 1. De toestemming en het herroepingsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. De bekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Het voorwerp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. De oorzaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
301 305 306 311
Hoofdstuk IX. Verzekering ten behoeve van derden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315 Hoofdstuk X. Bewijs van het bestaan en van de inhoud van de verzekeringsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325 Hoofdstuk XI. Interpretatie van de verzekeringsovereenkomst. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 Hoofdstuk XII. Verzekeringsovereenkomsten en IPR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343 Afdeling 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. De verzekeringsovereenkomsten gesloten tot 17 december 2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderafdeling 1. EVO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Inhoud van de verwijzingsregels voor directe verzekeringsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderafdeling 2. Communautaire IPR van de richtlijnen omgezet in het Belgische recht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Inhoud van de verwijzingsregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
343
Intersentia
xiii
349 349 349 351 353 353 354
Inhoud
§ 3. De inhoud van de lex contractus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Dwingende bepalingen en bepalingen van algemeen belang . . . . . Afdeling 3. Verzekeringsovereenkomsten vanaf 17 december 2009 . . . . . . . . . Onderafdeling 1. Verordening EG Rome I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Inhoud van de verwijzingsregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Herverzekeringsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Schadeverzekeringen tot dekking van grote risico’s . . . . . . . . 3. Schadeverzekeringen tot dekking van massarisico’s en levensverzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De inhoud van de lex contractus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Dwingende bepalingen en bepalingen van algemeen belang . . . . . Onderafdeling 2. Belgisch recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. Recht van toepassing op de rechtstreekse vordering . . . . . . . . . . . .
362 362 363 365 365 366 366 366 367 369 370 370 371
VIERDE DEEL. DE VERBINTENISSEN VAN PARTIJEN IN DE SCHADEVERZEKERINGSOVEREENKOMSTEN TITEL I. DE VERBINTENISSEN VAN DE VERZEKERINGNEMER IN ALLE SCHADEVERZEKERINGSOVEREENKOMSTEN . . . . . . . . . . . . . 377 Hoofdstuk I. De informatieplicht van de verzekeringnemer bij het sluiten van de verzekeringsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379 Afdeling 1. Van verzwijging naar mededelingsplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. De verzwijging in de zin van artikel 9 Wet 1874, thans artikel 233 WVerz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Verzwijging en dwaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. Enkele beperkingen van artikel 9 Wet 1874, thans artikel 233 WVerz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 5. De mededelingsplicht van artikel 5 WLVO, thans artikel 58 WVerz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 6. Vragenlijst van de verzekeraar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 7. Genetische gegevens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 8. Mededeling van moraliteitsfactoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 9. Medische informatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 10. Onbetwistbaarheidsbedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 11. Sanctie bij schending van de mededelingsplicht . . . . . . . . . . . . . . § 1. Het opzettelijk verzwijgen of opzettelijk onjuist meedelen van gegevens (art. 6 WLVO, thans art. 59 WVerz.) . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Het onopzettelijk verzwijgen of onopzettelijk onjuist meedelen van gegevens (art. 7 WLVO, thans art. 60 WVerz.) . . . . . . . . . . . . . xiv
379 381 383 383 385 386 388 392 393 393 394 394 398
Intersentia
Inhoud
1.
De miskenning van de mededelingsplicht wordt vóór het schadegeval ontdekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De miskenning van de mededelingsplicht wordt na het schadegeval ontdekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Voor beide partijen onbekende omstandigheden bij het sluiten van de overeenkomst (art. 7 § 4 WLVO, thans art. 60 § 4 WVerz.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 12. De hernegotiatieplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
398 399
400 400
Hoofdstuk II. De betaling van de premie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403 Afdeling 1. Definitie en kenmerken van de premieschuld . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Premieschuld is haalschuld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De premie is in beginsel jaarlijks en vooraf betaalbaar . . . . . . . . . . § 3. De premie is in beginsel deelbaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Op wie rust de premiebetalingsverplichting? . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Premiewanbetaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Schorsing van dekking – Definitie en kenmerken . . . . . . . . . . . . . . § 2. De aanmaning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Effecten van de schorsing van dekking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Effecten van de opzegging van de overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Rente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. Betalingsfaciliteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 7. Premiewanbetaling en collectieve schuldenregeling . . . . . . . . . . . . § 8. Premiewanbetaling in de WAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. Het voorrecht van de verzekeraar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 5. Wijzigingen van de premie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
403 403 404 404 406 406 408 410 411 412 412 413 413 413 414 416
Hoofdstuk III. De wijziging van het risico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419 Afdeling 1. De vermindering van het risico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. De verzwaring van het risico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Definitie en kenmerken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Mededelingsplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Gevolgen van de schending van de mededelingsplicht . . . . . . . . . .
419 421 421 424 425
Hoofdstuk IV. De melding van het schadegeval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427
Intersentia
xv
Inhoud
TITEL II. SPECIFIEKE VERBINTENISSEN VAN DE VERZEKERINGNEMER IN DE SCHADEVERZEKERINGSOVEREENKOMSTEN . . . . . . 431 Hoofdstuk I. Schadevoorkomings- en schadebeperkingsplicht – Reddingskosten . . . . . . . 433 Afdeling 1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433 Afdeling 2. Schadevoorkomingsmaatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435 Afdeling 3. Schadebeperkingsmaatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436 Hoofdstuk II. De plaatsgesteldheid mag niet worden gewijzigd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439 TITEL III. DE VERBINTENISSEN VAN DE VERZEKERAAR IN DE ZAAKVERZEKERINGSOVEREENKOMSTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441 Hoofdstuk I. Het betalen van de overeengekomen vergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443 Afdeling 1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Verzekering van winst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Verzekerbare waarde, verzekerde waarde en verzekerde som . . . . Afdeling 4. Verzekering tegen aangenomen waarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
443 445 446 447
Hoofdstuk II. Onderverzekering en de evenredigheidsregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449 Afdeling 1. Wanneer is er onderverzekering? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Onderverzekering leidt tot toepassing van de evenredigheidsregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Uitzonderingen op de evenredigheidsregel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemene uitzonderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Wettelijk geregelde uitsluitingen en temperingen van de evenredigheidsregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De verzekering met voorafgaande taxatie . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De overdracht van verzekerde kapitalen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. De eenvoudige brandrisico’s, in het bijzonder de woningverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. De woningverzekering (art. 3 § 2 KB 24 december 1992). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. Enkele andere omstandigheden waarin de evenredigheidsregel geen effect kan sorteren (art. 3 § 3 KB 24 december 1992) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xvi
449 450 451 451 452 452 455 458 459
459
Intersentia
Inhoud
§ 3. Conventionele uitsluitingen en beperkingen van de evenredigheidsregel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De indexatie van verzekerde kapitalen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De verzekering op eerste risico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. De verzekering op absoluut eerste risico . . . . . . . . . . . . . . b. De verzekering op relatief eerste risico . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Het verbod van exclusiviteitsclausules . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
461 461 462 462 463 464
Hoofdstuk III. Contractueel bedongen vergoedingsbeperkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467 Afdeling 1. Minimum- en maximumwaarborgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Schadevrijstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Uitkeringsvrijstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. Catastrofeclausules . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
467 468 468 469
Hoofdstuk IV. Verzekering tegen nieuwwaarde en onder verzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471 Hoofdstuk V. Het tijdstip van de betaling van de schadevergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473 Afdeling 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. De betaling van de schadevergoeding in de brandverzekering eenvoudige risico’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. De begroting van het minimumvoorschot in de brandverzekering en natuurrampen eenvoudige risico’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. De heropbouwperiode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 5. Interesten van rechtswege . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
473 475 478 480 480
Hoofdstuk VI. De betaling van de schadevergoeding en de positie van de bevoorrechte en hypothecaire schuldeisers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483 Afdeling 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483 Afdeling 2. De rechten van bevoorrechte en hypothecaire schuldeisers in de brandverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484 Hoofdstuk VII. De betaling van de schadevergoeding in geval van faillissement van de verzekerde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487
Intersentia
xvii
Inhoud
Hoofdstuk VIII. De betaling van de schadevergoeding aan minderjarigen, onbekwaamverklaarden en andere onbekwamen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489 TITEL IV. DE VERBINTENISSEN VAN DE VERZEKERAAR IN DE PRESTATIE- EN KOSTENVERZEKERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491 Hoofdstuk I. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493 Hoofdstuk II. Prestatie- en kostenverzekeringen zijn schadeverzekeringen . . . . . . . . . . . . . 495 Hoofdstuk III. De rechtsbijstandsverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499 Afdeling 1. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. De wettelijke en reglementaire grondslag van de rechtsbijstandsverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Het toepassingsgebied van de wettelijke bepalingen . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. Schadegeval en risico in de rechtsbijstandsverzekering . . . . . . . . . Afdeling 5. De aard van de rechtsbijstandsverzekering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 6. Belangenconflicten en meningsverschillen in de rechtsbijstand . . § 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Het voorkomen van belangenconflicten tussen de rechtsbijstandsverzekeraar en de verzekerde . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 7. De fiscale behandeling van de rechtsbijstandsverzekeringsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
499 500 503 504 508 509 509 510 512
TITEL V. DE VERBINTENISSEN VAN PARTIJEN IN DE KREDIETEN BORGTOCHT VERZEKERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513 Hoofdstuk I. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515 Hoofdstuk II. Niet-toepasselijke of aanvullende wetsbepalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521 Hoofdstuk III. Toepassingsgebied van de wettelijke bepalingen inzake krediet- en borgtocht verzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523
xviii
Intersentia
Inhoud
Hoofdstuk IV. De definitieve weigering van dekking in geval van premiewanbetaling . . . . 525 Hoofdstuk V. Het onopzettelijk verzwijgen of het onopzettelijk onjuist meedelen van gegevens bij de aangifte van het risico en de verzwaring van het risico . . . . . 527 Hoofdstuk VI. Het verhaalsrecht van de krediet verzekeraar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529 Hoofdstuk VII. De overdracht van de rechten en verplichtingen die uit de overeenkomst voortvloeien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531 TITEL VI. DE VERBINTENISSEN VAN PARTIJEN IN DE AANSPRAKELIJK HEIDSVERZEKERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 533 Hoofdstuk I. Toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 535 Hoofdstuk II. Verplichtingen van de aansprakelijkheidsverzekeraar na het einde van de overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537 Hoofdstuk III. Serieschade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 543 Hoofdstuk IV. De leiding van het geschil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547 Hoofdstuk V. Betaling door de verzekeraar van de hoofdsom, de interest en de kosten . . . 551 Hoofdstuk VI. De vrije beschikking over de vergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555 Hoofdstuk VII. Kwitantie ter afrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557 Hoofdstuk VIII. Schadeloosstelling door de verzekerde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 559
Intersentia
xix
Inhoud
Hoofdstuk IX. Het eigen recht van de benadeelde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 561 Hoofdstuk X. Tegenstelbaarheid van de excepties, nietigheid en verval van recht . . . . . . . . 571 Afdeling 1. De wettelijk verplichte b.a.-verzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 572 Afdeling 2. De niet-verplichte b.a.-verzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575 Hoofdstuk XI. Het recht van verhaal van de aansprakelijk heidsverzekeraar op de verzekeringnemer en op de verzekerde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579 Afdeling 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579 Afdeling 2. WAM en verhaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 583 Hoofdstuk XII. De tussenkomst in de rechtspleging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591 TITEL VII. BRANDVERZEKERING EN AANSPRAKELIJKHEIDSVERZEKERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595 Hoofdstuk I. De huurdersaansprakelijkheid bij brand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 597 Hoofdstuk II. De met brand samenhangende aansprakelijkheidsvorderingen . . . . . . . . . . . 607 Hoofdstuk III. Aansprakelijkheid voor schade veroorzaakt door brand of ontploffing . . . . 609 Hoofdstuk IV. Burenhinder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611 VIJFDE DEEL. DE PERSOONSVERZEKERINGEN TITEL I. PERSOONSVERZEKERINGEN IN HET ALGEMEEN . . . . . . . . . 617 Hoofdstuk I. Begripsomschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 619
xx
Intersentia
Inhoud
Hoofdstuk II. Gemeenschappelijke bepalingen voor alle persoonsverzekeringen . . . . . . . . 623 Afdeling 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Naamgebondenheid van de polis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Medische informatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. Verzekering van zeer jonge kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
623 624 625 629
Hoofdstuk III. Het onderscheid tussen persoonsverzekeringsovereenkomsten en levensverzekeringsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 631 Hoofdstuk IV. Enkele fiscale aspecten van de individuele ongevallen-, ziekte- en invaliditeitsverzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635 Afdeling 1. De individuele ongevallenverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635 Afdeling 2. De individuele ziekte- en invaliditeitsverzekering . . . . . . . . . . . . . 635 TITEL II. PRIVATE ZIEKTEVERZEKERINGSOVEREENKOMSTEN . . . . 637 Hoofdstuk I. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 639 Hoofdstuk II. De niet-beroepsgebonden ziekteverzekeringsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . 643 Hoofdstuk III. De individuele voortzetting van een beroepsgebonden ziekteverzekeringsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 647 TITEL III. DE LEVENSVERZEKERING. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 651 Hoofdstuk I. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653 Hoofdstuk II. De verschijningsvormen van de levensverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 657 Afdeling 1. De overlijdensverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De levenslange overlijdensverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De tijdelijke overlijdensverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. De verzekering bij lang leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De verzekering van een uitgesteld kapitaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
657 657 658 658 658
Intersentia
xxi
Inhoud
§ 2. De lijfrenteverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 658 Afdeling 3. De gemengde verzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 659 Afdeling 4. De nieuwe producten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 660 Hoofdstuk III. De basistechniek van de levensverzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 663 Afdeling 1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. De fundamenten van de individuele levensverzekeringstechniek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Rentenieren, bankieren en verzekeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Rentenieren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Bankieren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De eenmalige terugbetaling. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De methode van de constante aflossing . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. De methode van de constante annuïteiten . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Verzekeren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. De combinatie van renterekening en sterftetafels . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Sterftetafels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Interestvoet of rekenrente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Enkele cijfervoorbeelden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De uitgestelde kapitaalverzekering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De overlijdensverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Lijfrenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 5. De wiskundige reserve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 6. Reductie en afkoop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De reductie of premievrijmaking van de levensverzekeringsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De afkoop van de levensverzekeringsovereenkomst . . . . . . . . . . . . Afdeling 7. De winstdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
663 663 664 664 665 668 669 669 669 670 670 670 670 673 673 673 675 677 678 680 680 680 681 682
Hoofdstuk IV. Het recht van de levensverzekeringsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 685 Afdeling 1. Wat is een levensverzekeringsovereenkomst? . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. De totstandkoming van het levensverzekeringscontract . . . . . . . . § 1. Specifieke informatieverplichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Publicitaire mededelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het verzekeringsvoorstel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Verplichte polisbepalingen en mededelingen . . . . . . . . . . . . . .
xxii
685 688 688 688 689 690
Intersentia
Inhoud
4.
Bijzondere regels met betrekking tot verzekeringen uit de groep activiteit ‘leven’ verbonden met beleggingsfondsen . . . § 2. Witwas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Bijzondere fiscale fraudemechanismen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Het verzekerde risico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De onbetwistbaarheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De dwaling omtrent de leeft ijd van de verzekerde . . . . . . . . . . 3. Uitgesloten risico’s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. Premiebetaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. De rechten van de verzekeringnemer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Het recht van begunstiging en van herroeping van begunstiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De aanwijzing van de begunstigde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De herroeping van de begunstiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Afkoop en reductie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Het voorschot op de polis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. De inpandgeving en de overdracht van de rechten uit de overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. De rechten van de begunstigde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Het recht op de verzekeringsprestaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De aanvaarding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De rechten van de erfgenamen van de verzekeringnemer ten aanzien van de begunstigde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De situatie vóór 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De leer van de arresten van het Grondwettelijk Hof van 26 juni 2008 en 16 december 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. De situatie na de arresten van het Grondwettelijk Hof . . . . . . § 4. De rechten van de schuldeisers van de verzekeringnemer ten aanzien van de begunstigde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 5. De levensverzekeringsovereenkomst afgesloten door in gemeenschap van goederen gehuwde personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De toestand vóór 1992. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De toestand vanaf 21 september 1992 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Het arrest van het Arbitragehof van 26 mei 1999 . . . . . . . . . . . . . . . § 5. De toestand na het arrest van het Arbitragehof van 26 mei 1999 . 1. De meerderheidsopvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De gevolgen volgens de meerderheidsopvatting . . . . . . . . . . . 3. Het arrest van het Hof van Cassatie van 24 januari 2011 . . . .
Intersentia
690 691 694 696 697 697 698 698 700 701 701 702 702 705 706 708 708 710 710 711 712 712 716 718 719 720 720 721 721 722 723 723 725 726
xxiii
Inhoud
4.
De groepsverzekering na het arrest van het Grondwettelijk Hof van 27 juli 2011 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Wetgevend initiatief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 6. De levensverzekeringsovereenkomst afgesloten door personen gehuwd onder het stelsel van scheiding van goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 7. De overlijdensverzekering en het erfrecht van de echtgeno(o)t(e) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 8. De gevolgen van echtscheiding of van scheiding van tafel en bed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting . . . . . . . . § 2. Echtscheiding door onderlinge toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Scheiding van tafel en bed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 9. Wettelijk en feitelijk samenwonenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 10. Enkele fiscale aspecten van de individuele levensverzekeringsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Levensverzekering en personenbelasting. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Gefiscaliseerde en gedefiscaliseerde levensverzekeringsproducten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De fiscale behandeling van de premiebetaling . . . . . . . . . . . . . 3. Het belastingstelsel van de verzekeringsprestaties . . . . . . . . . § 2. De individuele levensverzekering en de successierechten . . . . . . . .
726 728 729 729 730 730 731 731 732 733 733 733 735 737 739
Hoofdstuk V. De schuldsaldoverzekering voor eigen en enige gezinswoning . . . . . . . . . . . . 743 ZESDE DEEL. UITGESLOTEN RISICO’S – SAMENLOOP VAN VERZEKERINGEN – SUBROGATIE – OVER DRACHT VAN VERZEKERINGSOVEREENKOMSTEN – DUUR EN EINDE VAN DE VERZEKERINGSOVEREEN KOMST TITEL I. UITGESLOTEN RISICO’S . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 749 Hoofdstuk I. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 751 Hoofdstuk II. De omvang van de dekking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 755 Hoofdstuk III. Het verval van dekking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 759
xxiv
Intersentia
Inhoud
Hoofdstuk IV. Het bewijs van de omvang van de dekking en van het verval van dekking. . 763 Hoofdstuk V. Wettelijk van dekking uitgesloten risico’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 767 Afdeling 1. Opzettelijk veroorzaakte schadegevallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Grove schuld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Oorlog, gelijkaardige feiten en burgeroorlog . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. Catastroferisico’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Oproer- en molestrisico’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Aanslagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Terrorisme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Natuurrampen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Nucleaire risico’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
767 776 781 784 784 785 785 790 793
TITEL II. SAMENLOOP VAN VERZEKERINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 795 TITEL III. DE SUBROGATIE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 805 Hoofdstuk I. De persoonlijke subrogatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 807 Hoofdstuk II. De zakelijke subrogatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 821 TITEL IV. DE OVERDRACHT VAN VERZEKERINGSOVEREENKOMSTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 827 TITEL V. DUUR EN EINDE VAN DE OVEREENKOMST . . . . . . . . . . . . . . . 829 Hoofdstuk I. Duur van de overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 831 Afdeling 1. Algemene regel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Uitzonderingen op de algemene regel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De ziekte- en levensverzekeringsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . § 2. Kapitalisatieverrichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Verzekeringsovereenkomsten betreffende de door de Koning bepaalde risico’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Verzekeringsovereenkomsten waarvan de duur korter is dan één jaar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. De arbeidsongevallenverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
831 832 832 833 834 835 835
xxv
Inhoud
Hoofdstuk II. Wijziging en beëindiging van de verzekeringsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . 837 Afdeling 1. Wijziging van de premie en/of van de verzekeringsvoorwaarden in de loop van de uitvoering van de overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Beëindiging van de verzekeringsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . Onderafdeling 1. Nietigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderafdeling 2. Verval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onderafdeling 3. Verbreking van de overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Het uitdrukkelijk ontbindend beding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De verzekeringsovereenkomst kan worden beëindigd na schadegeval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Het overlijden van de verzekeringnemer kan de overeenkomst beëindigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Intuitu personae-contracten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Verzekeringen tot uitkering van een vast bedrag. . . . . . . . . . . § 5. Overdracht onder levenden van de verzekerde zaak beëindigt de overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Overdracht van onroerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Overdracht van roerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. Het faillissement van de verzekeringnemer kan een einde stellen aan de verzekeringsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Faillissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b. Persoonsverzekeringen en kredietverzekeringen . . . . . . . c. De WAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Gerechtelijk akkoord met boedelafstand. . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. De wet betreffende de continuïteit van ondernemingen (WCO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 7. Beëindiging van de verzekeringsovereenkomst door wettelijke opheffing van een dekkingsbeperking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 8. De remediëring van de ontijdige verbreking van een verzekeringsovereenkomst van bepaalde duur . . . . . . . . . . . . . . . . .
837 839 839 842 843 843 844 844 846 846 847 847 847 848 849 849 849 849 852 853 853 853 854 855
Hoofdstuk III. Opzeggingswijzen van de verzekeringsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 857
xxvi
Intersentia
Inhoud
ZEVENDE DEEL. GESCHILLENBESLECHTING TITEL I. DE VERJARING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 861 Hoofdstuk I. De verjaring en de land-verzekeringsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 863 Afdeling 1. De verjaringstermijn (art. 34 WLVO, thans art. 88 WVerz.) . . . . . § 1. De rechtsvordering die voortvloeit uit een verzekeringsovereenkomst (art. 34 § 1 lid 1, 2 en 4 WLVO, thans art. 88 § 1 lid 1, 2 en 4 WVerz.). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De rechtsvordering van de verzekerde tegen de verzekeraar bij wijze van regresvordering in de aansprakelijkheidsverzekering (art. 34 § 1 lid 3 WLVO, thans art. 88 § 1 lid 3 WVerz.) . . . . . . . . . § 3. De rechtsvordering van de benadeelde tegen de aansprakelijkheidsverzekeraar (art. 34 § 2 WLVO, thans art. 88 § 2 WVerz.) . . § 4. De regresvordering van de verzekeraar tegen de verzekerde (art. 34 § 3 WLVO, thans art. 88 § 3 WVerz.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. De schorsing en de stuiting van de verjaring (art. 35 WLVO, thans art. 89 WVerz.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De schorsing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De stuiting. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Doorbreking van de relativiteit van de stuiting en van de schorsing van de verjaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
863
863
867 868 872 873 873 875 880
Hoofdstuk II. De verjaring en andere dan de landverzekeringsovereenkomsten . . . . . . . . . 881 Hoofdstuk III. Wetgevende en jurisprudentiële ontwikkelingen betreffende verjaring van misdrijven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 885 Afdeling 1. Wijzigingen van het straf- en strafprocesrecht. . . . . . . . . . . . . . . . . 885 Afdeling 2. Jurisprudentiële evoluties. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 886 Hoofdstuk IV. Het misdrijf als grondslag van een aansprakelijk heidsvordering. . . . . . . . . . 889 Afdeling 1. De verjaring van het aflopende misdrijf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Het schadevoorval is geen eenduidig begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Het schadevoorval in het licht van de rechtspraak van het Hof van Cassatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. De verjaring van het voortdurende misdrijf . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Intersentia
889 890 891 892
xxvii
Inhoud
Afdeling 3. De verjaring van voortgezette of collectieve misdrijven. . . . . . . . . 893 Afdeling 4. De verjaring van gewoontemisdrijven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 893 Hoofdstuk V. Bestaat er een verband tussen artikel 34 WLVO (thans art. 88 WVerz.) en artikel 78 WLVO (thans art. 142 WVerz.)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 895 Hoofdstuk VI. De wet tot wijziging van sommige bepalingen betreffende de verjaring . . . . 897 Afdeling 1. Aanvang en berekening van de verjaringstermijn . . . . . . . . . . . . . . 901 Afdeling 2. Schorsing en stuiting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 902 Afdeling 3. Bijzondere bescherming van minderjarigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 902 Afdeling 4. Bedrog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 903 Afdeling 5. De reeds verkregen verjaring. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 903 Afdeling 6. De actio judicati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 904 Afdeling 7. Het door de rechter verleende voorbehoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 904 Afdeling 8. Het overgangsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 905 TITEL II. DE GERECHTELIJKE BESLECHTING VAN VERZEKERINGSGESCHILLEN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 907 Hoofdstuk I. De beslechting van nationale verzekeringsgeschillen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 909 Afdeling 1. De volstrekte bevoegdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De waarde van de vordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De aard van de vordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De hoedanigheid van de partijen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. De territoriale bevoegdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. De specifieke bevoegdheid van het Benelux Gerechtshof . . . . . . . .
909 909 910 912 913 914
Hoofdstuk II. De beslechting van internationale verzekeringsgeschillen. . . . . . . . . . . . . . . . 915 Afdeling 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Vorderingen tegen de verzekeraar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Vorderingen van de verzekeraar tegen de verzekeringnemer, de verzekerde of de begunstigde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. Forumbedingen betreffende verzekeringsgeschillen . . . . . . . . . . . . Afdeling 5. Conflicten tussen Belgische bevoegdheidsbepalingen, de Verordening, de EEX- en EVEX-Verdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
xxviii
915 918 919 920 922
Intersentia
Inhoud
TITEL III. DE BUITENGERECHTELIJKE GESCHILLENREGELING . . . . 923 Hoofdstuk I. De buitengerechtelijke klachtenregeling van de verzekeringnemers, verzekerden, begunstigden en derden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 925 Afdeling 1. De Ombudsdienst Verzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 925 Afdeling 2. De minnelijke regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 927 Afdeling 3. Protocolakkoord rechtsbijstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 928 Hoofdstuk II. De buitengerechtelijke geschillenregeling tussen verzekeraars. . . . . . . . . . . . 931 Hoofdstuk III. De buitengerechtelijke geschillenregeling tussen verzekeraars en verzekeringstussenpersonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 933 Afdeling 1. De gedragsregels van de verzekeringstussenpersoon . . . . . . . . . . . 933 Afdeling 2. De courtagegebruiken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 934 Hoofdstuk IV. De partijbeslissing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 937 Hoofdstuk V. Bindende en niet-bindende adviezen of derdenbeslissingen . . . . . . . . . . . . . . 939 Hoofdstuk VI. De mediatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 943 Afdeling 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Vormen van mediatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Mediatie en mediatie-verzoening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Institutionele mediatie en mediatie ad hoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Belang voor het verzekeringsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
943 944 944 945 945
Hoofdstuk VII. Arbitrage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 947 Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 953 Trefwoordenregister . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1013
Intersentia
xxix