Interview - bodemonderzoek Eerste stap in behalen rijksdoelstellingen bodem
Zicht op bodemkwaliteit voor gemeente Bunschoten I N G E N I E U R S B U R E AU , L A B O R ATO R I U M E N O P L E I D I N G S I N ST I T U U T
Nederland heeft zich als doel gesteld om voor 2015 spoedeisende risicolocaties voor verontreinigde bodem te saneren of te beheersen. Provincies en gemeenten zijn gestart met het werk dat hieraan vooraf gaat: het inventariseren en onderzoeken van de risicolocaties. Gemeente Bunschoten maakte voor dit traject gebruik van het investeringsbudget stedelijke vernieuwing van de provincie Utrecht. Resultaat is dat de gemeente inzicht krijgt in de bodemkwaliteit. En dat komt van pas bij de ontwikkeling van Bunschoten. ‘Met het beschikbare budget lieten we eerst bepalen welke locaties mogelijk verontreinigd zijn. En welke daarvan met spoed gesaneerd moeten worden en dus een mogelijk risico voor de volksgezondheid vormen,’ legt Judith Stijger, beleidsmedewerker Ruimtelijke Ordening en Veiligheid, uit. Eerst werd hiervoor het bodeminformatiesysteem van de gemeente geraadpleegd, waarin de historie van het bodemgebruik staat. Van de locaties die mogelijk spoedeisend waren, liet de gemeente de bodem onderzoeken. Compleet bodemonderzoek Op basis van een aanbesteding kreeg de gemeente aanbiedingen van verschillende bodemonderzoeksbureaus. Search won de aanbesteding en voerde het complete bodemonderzoek uit. ‘Bunschoten heeft traditioneel veel opgehoogde grond en gedempte sloten. Dat komt omdat we in Veenweidegebied liggen, een grondsoort die de eigenschap heeft weg te zakken. Bij die ophogingen is voorheen vaak asbest gebruikt. Voor ons was het belangrijk dat de pagina 8
Wat als de bodemeigenaar ‘nee’ zegt? Het klinkt als een eenvoudig traject. Toch bleek er tijdens het onderzoek nog ergens een schoentje te wringen. De grondeigenaar moest namelijk toestemming geven. Stijger: ‘Grondeigenaren stelden zichzelf de vraag wat het hen loont om mee te werken. Het is niet in alle gevallen gelukt om hen van het belang te overtuigen.’ Om toch een helder totaalbeeld te krijgen, zochten de onderzoekers een praktische oplossing. Die bleek soms in een bodemonderzoek in de openbare ruimte, net buiten de perceelsgrens, te liggen.
‘Een gemeente is altijd in ontwikkeling. Het is dan goed om vooraf de bodemkwaliteit in beeld te hebben.’ Het resultaat Naast het behalen van de landelijke doelstellingen, levert het onderzoek Bunschoten ook belangrijke inzichten voor de toekomst. ‘Een gemeente is altijd in ontwikkeling,’ benadrukt Stijger. ‘Het is dan ook goed om vooraf de bodemkwaliteit in beeld te hebben. Op het moment dat je iets met de grond gaat doen, ben je al een stap verder. Als aanvullend onderzoek nodig is, verhoog je met deze basis de kwaliteit van eventueel vervolgonderzoek. Dat kan dan heel gericht plaatsvinden.’
Colofon
In-for-mail is een nieuws- en informatieblad en verschijnt 4x per jaar. Overname van artikelen of gedeelten daarvan is alleen toegestaan met bronvermelding.
Redactie Search, Postbus 83 5473 ZH Heeswijk (N.Br.)
Nieuwe e-learning voor VCA en BHV pag. 7
Concept & realisatie david-raakt.nl Vestigingen: Heeswijk (hoofdkantoor) Meerstraat 7, Postbus 83 5473 ZH Heeswijk (N.Br.) Tel. +31 (0)413 29 29 82 Fax +31 (0)413 29 29 83
[email protected]
verder in dit nummer: Razendsnel van niveau 3 naar 5. Gefeliciteerd Ippel en Coldmix!
Amsterdam Petroleumhavenweg 8 1041 AC Amsterdam Tel. +31 (0)20 506 16 16 Fax +31 (0)20 506 16 17
[email protected]
Van 0 naar 100 km/u in 6 seconden kán elektrisch SJG Weert oefent ontruimingen
Groningen Stavangerweg 21-23 9723 JC Groningen Tel. +31 (0)50 571 24 90 Fax +31 (0)50 311 66 46
[email protected]
Ruim drie miljoen euro aan schoolboeken Martinuscollege gered
www.searchbv.nl www.duurzaamheid-search.nl www.asbest-search.nl www.annemarierakhorst.nl www.eugenejanssenfoundation.nl
Alles over duurzaamheid en asbest in twee gratis apps Nieuwe e-learning voor VCA en BHV Rechtstreeks in contact met experts over vraagstukken
Zicht op bodemkwaliteit voor gemeente Bunschoten
Landelijke 24-uursservice
+31 (0)413 29 29 82
Staatssecretaris Atsma vraagt om extra inspanningen voor asbestveiligheid
Congres in teken van nieuwste asbestfeiten Op zoek naar de laatste asbestfeiten, bezochten ruim 500 vertegenwoordigers uit de branche op 27 oktober de Jaarbeurs. De gelegenheid? Het Nationale AsbestFeitenCongres, de grootste ontmoetingsplaats voor de asbestmarkt in Nederland. Bijzondere sprekers stonden met het publiek stil bij de laatste feiten. Zo onderstreepte staatssecretaris Atsma van Infrastructuur en Milieu het belang van inventarisaties met de voorlopige onderzoeksresultaten over het inzicht in het aanwezige asbest in scholen.
aanwezigen de gelegenheid de samenwerking op te zoeken. Udo Waltman, bedrijfsdirecteur van Search Laboratorium en Opleidingen: ‘Op dit congres grijpen we de kans met elkaar te spreken in plaats van over elkaar. Dat die behoefte er is, blijkt wel uit het overweldigend aantal inschrijvingen.’
Atsma: ‘Er moet een tandje bij’
Met het Nationale AsbestFeitenCongres bood organisator Search Ingenieursbureau de SEAHEE0070
onderzoekers zowel het bodemonderzoek uitvoerden als een asbestkansenkaart ontwikkelden,’ verklaart Stijger.
Sprekers zetten de feiten op een rij Een enthousiaste Anne-Marie Rakhorst, algemeen directeur van Search en dagvoorzitter van het congres, opende de middag door de feiten op een rij te zetten. Zes bijzondere sprekers, die asbest steeds vanuit een ander
Reportage - AsbestFeitenCongres
Interview - Co 2 -prestatieladder Razendsnel van niveau 3 naar 5 op de CO2 - prestatieladder
Gefeliciteerd Ippel en Coldmix!
‘Volgend jaar intensiveren de controles op niet-gecertificeerde bedrijven.’
‘We moeten inventariseren.’ Joop Atsma (Ministerie Milieu en Infrastructuur)
Marga Zuurbier (Arbeidsinspectie)
‘Verhuurder en verkoper kunnen zich steeds minder schuilen achter onbekendheid.’ Sonja van der Kamp (Boekel de Nerée)
oogpunt bekijken, volgden haar voorbeeld. Voor staatssecretaris Atsma de gelegenheid een appèl te doen op ieders verantwoordelijkheid voor een gezond en (asbest)veilig Nederland: ‘Naast de asbestbranche, spreek ik ook specifieke sectoren als scholen en gemeenten op deze verantwoordelijkheid aan.’ En juist van die sector verwacht hij op korte termijn meer inspanning. ‘Er moet een tandje bij’, stelde hij. Onderzoek biedt kansen Als laatste spreker presenteerde Michel Baars, bedrijfsdirecteur van Search Ingenieursbureau, de opmerkelijkste uitkomsten van de Nationale Asbestenquête. Baars riep de aanwezigen op het rapport als startpunt pagina 2
Wat hebben jullie in die periode gedaan om niveau 5 te bereiken? Ippel: ‘De belangrijkste stap is het maken van relevante ketenanalyses. Daarin onderzocht Search de emissies en reductiemogelijkheden in het productieproces van twee belangrijke producten: de fundering van de wegportalen en van de geluidsschermen.’ Coldmix: ‘De ketenanalyses vragen om een nog ruimere kijk op CO2vermindering. Marktpartners aansporen mee te gaan met de maatregelen, dat is de meest interessante kant van trede 5. Zo verspreidt duurzaamheid zich als een olievlek in de branche. De vraag is hoe de opdrachtgever daar zijn rol in gaat vervullen.’
‘Op 1 februari 2012 gaan de nieuwe schema’s voor SC 530 en SC 540 in.’ Udo Waltman (Search)
‘Laten we ook de praktijk met elkaar borgen.’ Alfred van den Bosch (de Alliantie)
‘25% van de deelnemende corporaties heeft nog geen specifiek asbestbeleid, maar wil dit wel binnen een jaar opstellen.’ Michel Baars (Search)
te zien voor verbeteringen. ‘Volgend jaar kan ik u het verschil laten zien. Hopelijk deelt u in de tussentijd ongelofelijk veel kennis en helpt u elkaar om de resultaten verder te verbeteren.’ Vooruitkijken naar 2012 Dagvoorzitter Rakhorst durfde alvast vooruit te kijken: ‘In een jaar kunnen we samen veel doen. Wat mij betreft spreken we nu af dat we elkaar in 2012 weer ontmoeten!’ Cabaretier Armand Schreurs wist tot slot de dag op een humoristische manier samen te vatten met zijn poppentheater. Kijk voor meer informatie over het congres op www.asbest-search.nl
Interactie tijdens vragen kwartiertje environment inspires...
In september kregen zowel Ippel Civiele Betonbouw als Coldmix goed nieuws: beide bedrijven zijn gecertificeerd op niveau 5 van de CO2-prestatieladder, het hoogst haalbare niveau. Door duurzaamheid in hun bedrijfsvoering én in hun primaire processen toe te passen, laten ze zien duurzaam ondernemerschap serieus te nemen. Infrabedrijven Coldmix en Ippel trokken succesvol gezamenlijk op. Tijd voor een gesprek met Maarten Adriaans van Ippel en Ton Kneepkens van Coldmix, beiden kartrekkers van de certificering.
In mei behaalden jullie niveau 3 op de ladder. Jullie besloten binnen 3 maanden voor niveau 5 te gaan. Wat was het voordeel? Coldmix: ’Als we binnen 3 maanden na certificering voor trede 3 de juiste vervolgstappen zetten, dan was het bereiken van niveau 5 met een beperkte audit mogelijk. Kostentechnisch is dat ook interessant. Ippel streefde vanaf de start al naar trede 5, en hierdoor was de keuze snel gemaakt.’
Wat merk je nu binnen de organisatie? Coldmix: ‘Een grote verandering is dat er nu een energieboekhouding naast de financiële boekhouding ligt. Daar stuurt het bedrijf ook op. Bij elke afweging bekijken we waar we winst behalen door duurzaam te werken.’ Ippel: ‘Bij het inrichten van die energieboekhouding trokken we samen op. Ippel is weliswaar echt een ander bedrijf, we leren wel van elkaar als het gaat om beleid en procedures. Intern zijn we ons bewuster van ons brandstofgebruik.’ Coldmix: ‘Als je aan de slag gaat met de maatregelen, uitlegt wat je doet en wat het oplevert, doen ook collega’s actief en geïnspireerd mee.’
Wat wilden Ippel en Coldmix bereiken met de CO2-reductie? Ippel: ‘Zonder certificering doet een bedrijf eigenlijk niet meer mee bij aanbestedingen. Voor ons dé hoofdreden om hierin te stappen. Tijdens het traject naar trede 5 bleek dat CO2-reductie ook andere kansen creëert. De maatregelen kunnen geld opleveren.’ Coldmix: ‘Coldmix wil zich hiermee onderscheiden van haar concurrenten, door wegonderhoud meer vanuit duurzaamheid te benaderen. Nu wordt bij onderhoud vooral naar geld gekeken. Maar juist het milieuaspect zorgt vaak dat je voordeliger werkt.’ pagina 3
environment inspires...
Reportage - AsbestFeitenCongres
Interview - Co 2 -prestatieladder Razendsnel van niveau 3 naar 5 op de CO2 - prestatieladder
Gefeliciteerd Ippel en Coldmix!
‘Volgend jaar intensiveren de controles op niet-gecertificeerde bedrijven.’
‘We moeten inventariseren.’ Joop Atsma (Ministerie Milieu en Infrastructuur)
Marga Zuurbier (Arbeidsinspectie)
‘Verhuurder en verkoper kunnen zich steeds minder schuilen achter onbekendheid.’ Sonja van der Kamp (Boekel de Nerée)
oogpunt bekijken, volgden haar voorbeeld. Voor staatssecretaris Atsma de gelegenheid een appèl te doen op ieders verantwoordelijkheid voor een gezond en (asbest)veilig Nederland: ‘Naast de asbestbranche, spreek ik ook specifieke sectoren als scholen en gemeenten op deze verantwoordelijkheid aan.’ En juist van die sector verwacht hij op korte termijn meer inspanning. ‘Er moet een tandje bij’, stelde hij. Onderzoek biedt kansen Als laatste spreker presenteerde Michel Baars, bedrijfsdirecteur van Search Ingenieursbureau, de opmerkelijkste uitkomsten van de Nationale Asbestenquête. Baars riep de aanwezigen op het rapport als startpunt pagina 2
Wat hebben jullie in die periode gedaan om niveau 5 te bereiken? Ippel: ‘De belangrijkste stap is het maken van relevante ketenanalyses. Daarin onderzocht Search de emissies en reductiemogelijkheden in het productieproces van twee belangrijke producten: de fundering van de wegportalen en van de geluidsschermen.’ Coldmix: ‘De ketenanalyses vragen om een nog ruimere kijk op CO2vermindering. Marktpartners aansporen mee te gaan met de maatregelen, dat is de meest interessante kant van trede 5. Zo verspreidt duurzaamheid zich als een olievlek in de branche. De vraag is hoe de opdrachtgever daar zijn rol in gaat vervullen.’
‘Op 1 februari 2012 gaan de nieuwe schema’s voor SC 530 en SC 540 in.’ Udo Waltman (Search)
‘Laten we ook de praktijk met elkaar borgen.’ Alfred van den Bosch (de Alliantie)
‘25% van de deelnemende corporaties heeft nog geen specifiek asbestbeleid, maar wil dit wel binnen een jaar opstellen.’ Michel Baars (Search)
te zien voor verbeteringen. ‘Volgend jaar kan ik u het verschil laten zien. Hopelijk deelt u in de tussentijd ongelofelijk veel kennis en helpt u elkaar om de resultaten verder te verbeteren.’ Vooruitkijken naar 2012 Dagvoorzitter Rakhorst durfde alvast vooruit te kijken: ‘In een jaar kunnen we samen veel doen. Wat mij betreft spreken we nu af dat we elkaar in 2012 weer ontmoeten!’ Cabaretier Armand Schreurs wist tot slot de dag op een humoristische manier samen te vatten met zijn poppentheater. Kijk voor meer informatie over het congres op www.asbest-search.nl
Interactie tijdens vragen kwartiertje environment inspires...
In september kregen zowel Ippel Civiele Betonbouw als Coldmix goed nieuws: beide bedrijven zijn gecertificeerd op niveau 5 van de CO2-prestatieladder, het hoogst haalbare niveau. Door duurzaamheid in hun bedrijfsvoering én in hun primaire processen toe te passen, laten ze zien duurzaam ondernemerschap serieus te nemen. Infrabedrijven Coldmix en Ippel trokken succesvol gezamenlijk op. Tijd voor een gesprek met Maarten Adriaans van Ippel en Ton Kneepkens van Coldmix, beiden kartrekkers van de certificering.
In mei behaalden jullie niveau 3 op de ladder. Jullie besloten binnen 3 maanden voor niveau 5 te gaan. Wat was het voordeel? Coldmix: ’Als we binnen 3 maanden na certificering voor trede 3 de juiste vervolgstappen zetten, dan was het bereiken van niveau 5 met een beperkte audit mogelijk. Kostentechnisch is dat ook interessant. Ippel streefde vanaf de start al naar trede 5, en hierdoor was de keuze snel gemaakt.’
Wat merk je nu binnen de organisatie? Coldmix: ‘Een grote verandering is dat er nu een energieboekhouding naast de financiële boekhouding ligt. Daar stuurt het bedrijf ook op. Bij elke afweging bekijken we waar we winst behalen door duurzaam te werken.’ Ippel: ‘Bij het inrichten van die energieboekhouding trokken we samen op. Ippel is weliswaar echt een ander bedrijf, we leren wel van elkaar als het gaat om beleid en procedures. Intern zijn we ons bewuster van ons brandstofgebruik.’ Coldmix: ‘Als je aan de slag gaat met de maatregelen, uitlegt wat je doet en wat het oplevert, doen ook collega’s actief en geïnspireerd mee.’
Wat wilden Ippel en Coldmix bereiken met de CO2-reductie? Ippel: ‘Zonder certificering doet een bedrijf eigenlijk niet meer mee bij aanbestedingen. Voor ons dé hoofdreden om hierin te stappen. Tijdens het traject naar trede 5 bleek dat CO2-reductie ook andere kansen creëert. De maatregelen kunnen geld opleveren.’ Coldmix: ‘Coldmix wil zich hiermee onderscheiden van haar concurrenten, door wegonderhoud meer vanuit duurzaamheid te benaderen. Nu wordt bij onderhoud vooral naar geld gekeken. Maar juist het milieuaspect zorgt vaak dat je voordeliger werkt.’ pagina 3
environment inspires...
Reportage - duurzame mobiliteit
INTERVIEW - BEDRIJFSHULPVERLENING
Ruud Koornstra: ‘Duurzaam ondernemen is leuk!’
BHV op maat in de zorg
Talloze voorbeelden van duurzame mobiliteit te zien op evenement
SJG Weert oefent ontruimingen Search uit. Ze passen bij de reële risico’s voor ons ziekenhuis en de aanwezige toestellen. Zo trainden we bij de blusoefening bijvoorbeeld met de pas aangeschafte ‘blusbom’.
Bekijk het filmpje van deze unieke dag op www.duurzaamheid-search.nl. Ook de lak, de carrosserie, het dak en het interieur zijn duurzaam.
Eigen oefening voor OK Onder andere de operatiekamers (OK) hebben een eigen calamiteitenplan. Een calamiteit in een OK-ruimte kan tenslotte tijdens een operatie gebeuren. Daarom oefenden deze medewerkers tijdens de Landelijke Chirurgendagen OK-specifieke situaties.
Elektrisch rijden voor elke beurs Voorbeelden genoeg tijdens de expositie. De Fisker Karma was in goed gezelschap van de elektrische Smart, elektrische fietsen, scooters, tuktuks, vrachtwagens en Binkie, de duurzame vuilniswagen van Van Gansewinkel. Elektrisch rijden is dus mogelijk voor elke beurs en voor diverse doeleinden. Producten die duurzaam en mooi zijn, en tegelijkertijd geld opleveren, hebben de toekomst. Toch is nog niet iedereen overtuigd van de haalbaarheid van deze combinatie. Voor Anne-Marie Rakhorst, ondernemer en directeur van Search, aanleiding om te laten zien dat dit wel kan. Met Search organiseerde zij voor ruim 150 gasten op 30 september, haar verjaardag, hèt evenement over duurzaam rijden. Op de exclusieve bijeenkomst maakte ook de duurzame sportwagen Fisker Karma zijn opwachting. Samen met duurzaam ondernemer Ruud Koornstra en Kroymans Nederlanddirecteur Geert-Jan Tax deelde Anne-Marie Rakhorst haar toekomstvisie met het
publiek. ‘De toekomst is duurzaam, ook als het gaat om mobiliteit. Laten we het niet bij praten houden. Alleen met concrete voorbeelden tonen we critici dat duurzaamheid loont.’ Na de inspirerende verhalen konden de aanwezigen de elektrische voertuigen zelf bekijken in de beeldentuin van Interart Beeldentuin & Galerie. Een ritje in de Fisker Karma De Fisker Karma trok veel bekijks. Een aantal gelukkigen stapten zelfs in voor een proefritje. De duurzame sportwagen is niet alleen de zuinigste en schoonste hybride auto van dit moment, maar accelereert ook van 0 naar 100 kilometer per uur in 6 seconden.
Zien is geloven Ruud Koornstra, duurzaam ondernemer, benadrukte met een aantal prachtige anekdotes ook de kracht van deze voorbeelden. Volgens hem moeten we geen revolutie van hogerhand verwachten: ‘Begin bij jezelf. Ga duurzaam ondernemen. Het is leuk! En je wordt aan alle kanten geholpen.’
Elektrische motorfiets Orphiro
Bedrijfshulpverlening (BHV) in de zorg vraagt om een eigen aanpak. Hoe ontruim je razendsnel een ziekenhuis gevuld met mensen die niet zelfredzaam zijn? Het SJG Weert oefent hier jaarlijks op aan de hand van levensechte scenario’s. Dit jaar gingen 200 BHV’ers aan de slag met het ontruimen en het blussen van een brand. Willy Peeters, hoofd BHV van het ziekenhuis, vertelt erover. ‘Veiligheid maakt in ons ziekenhuis deel uit van het meerjarenplan en blijft in ontwikkeling. Zo hebben we vorig jaar een vernieuwde BHV-organisatie opgezet. Daarin is de bedrijfshulpverlening volledig afgestemd op het SJG Weert. Het nieuwe concept pasten we dit voorjaar toe op de trainingen.
Oprichting Eugène Janssen Foundation In maart van dit jaar overleed ondernemer en Search directeur Eugène Janssen. Tijdens zijn leven legde hij niet alleen hart en ziel in zijn onderneming, maar sponsorde ook diverse maatschappelijke projecten. Zijn wens was om dit ook na zijn dood voort te zetten. Daarom is de Eugène Janssen Foundation opgericht.
maken. We ondersteunen projecten in ontwikkelingslanden die leiden tot blijvende oplossingen in de aanpak van armoede, honger en ziekte.
Kijk op www.eugenejanssenfoundation.nl voor meer informatie.
Dan hebben wij de ideale training: leerzaam, praktisch en oplossingsgericht. De trainings- en examenplanner geeft u een handig overzicht van de mogelijkheden. Staat uw training er niet bij? Maakt u liever gebruik van e-learning of wilt u uw training in-company organiseren? Dat kan: Search levert graag maatwerk.
De stichting staat voor een betere kwaliteit van leven op plekken in de wereld waar we echt het verschil kunnen pagina 4
environment inspires...
‘Dat één van de docenten zelf uit de zorg kwam, was voor de medewerkers een plus.’
Toets voor ontruimingsplan Voor het ziekenhuis zijn de oefeningen ook een goede toets voor het ontruimingsplan. Dingen die beter kunnen, passen we aan in het plan en nemen we mee voor volgend jaar. Daar ben ik alweer druk mee bezig. Bijzonder, want dan is ook de afdeling Intensive Care aan de beurt!’
Realistische scenario’s Na een korte behandeling van de theorie, bootsten de medewerkers in de oefening twee scenario’s na op de polikliniek. Die scenario’s werken we vooraf samen met
Praktijkgericht trainen in uw organisatie Als u op zoek bent naar meer kennis over… • veiligheid (VCA) • bedrijfshulpverlening (BHV) • asbest • duurzaamheid
Maakt u het verschil? U kunt uw gift overmaken op rekeningnummer 46.14.91.117 op naam van Stichting Eugène Janssen Foundation, Heeswijk.
Inspelen op aanwezige kennis Het maatwerk zie je ook terug in de trainingen. Al onze bedrijfshulpverleners zijn bijvoorbeeld verpleegkundigen en al standaard opgeleid om eerste hulp te verlenen. De training moest daarop aansluiten: zo scholen we alleen bij waar nodig.
BHV heeft aandacht Onder de verpleegkundigen leeft BHV, dat merk je wel aan het aantal aanmeldingen. Na de training hoorde ik dat de medewerkers enthousiast waren over de scenario’s en de interactie met de docent. Dat één van de docenten zelf uit de zorg kwam, was voor hen een plus.
pagina 5
U kunt de trainings- en examenplanner bij ons aanvragen. Of neem een kijkje op onze website. Hier vindt u gemakkelijk en snel ons aanbod. U kiest een training naar wens en rondt uw inschrijving direct online af. Nieuwsgierig? Kijk snel op www.searchopleidingen.nl. n
sse nis ursu enmpany c k elein-acroning erk
u act
!
consul tw maa opleidings
e-le
ent
www.searchopleidingen.nl environment inspires...
Reportage - duurzame mobiliteit
INTERVIEW - BEDRIJFSHULPVERLENING
Ruud Koornstra: ‘Duurzaam ondernemen is leuk!’
BHV op maat in de zorg
Talloze voorbeelden van duurzame mobiliteit te zien op evenement
SJG Weert oefent ontruimingen Search uit. Ze passen bij de reële risico’s voor ons ziekenhuis en de aanwezige toestellen. Zo trainden we bij de blusoefening bijvoorbeeld met de pas aangeschafte ‘blusbom’.
Bekijk het filmpje van deze unieke dag op www.duurzaamheid-search.nl. Ook de lak, de carrosserie, het dak en het interieur zijn duurzaam.
Eigen oefening voor OK Onder andere de operatiekamers (OK) hebben een eigen calamiteitenplan. Een calamiteit in een OK-ruimte kan tenslotte tijdens een operatie gebeuren. Daarom oefenden deze medewerkers tijdens de Landelijke Chirurgendagen OK-specifieke situaties.
Elektrisch rijden voor elke beurs Voorbeelden genoeg tijdens de expositie. De Fisker Karma was in goed gezelschap van de elektrische Smart, elektrische fietsen, scooters, tuktuks, vrachtwagens en Binkie, de duurzame vuilniswagen van Van Gansewinkel. Elektrisch rijden is dus mogelijk voor elke beurs en voor diverse doeleinden. Producten die duurzaam en mooi zijn, en tegelijkertijd geld opleveren, hebben de toekomst. Toch is nog niet iedereen overtuigd van de haalbaarheid van deze combinatie. Voor Anne-Marie Rakhorst, ondernemer en directeur van Search, aanleiding om te laten zien dat dit wel kan. Met Search organiseerde zij voor ruim 150 gasten op 30 september, haar verjaardag, hèt evenement over duurzaam rijden. Op de exclusieve bijeenkomst maakte ook de duurzame sportwagen Fisker Karma zijn opwachting. Samen met duurzaam ondernemer Ruud Koornstra en Kroymans Nederlanddirecteur Geert-Jan Tax deelde Anne-Marie Rakhorst haar toekomstvisie met het
publiek. ‘De toekomst is duurzaam, ook als het gaat om mobiliteit. Laten we het niet bij praten houden. Alleen met concrete voorbeelden tonen we critici dat duurzaamheid loont.’ Na de inspirerende verhalen konden de aanwezigen de elektrische voertuigen zelf bekijken in de beeldentuin van Interart Beeldentuin & Galerie. Een ritje in de Fisker Karma De Fisker Karma trok veel bekijks. Een aantal gelukkigen stapten zelfs in voor een proefritje. De duurzame sportwagen is niet alleen de zuinigste en schoonste hybride auto van dit moment, maar accelereert ook van 0 naar 100 kilometer per uur in 6 seconden.
Zien is geloven Ruud Koornstra, duurzaam ondernemer, benadrukte met een aantal prachtige anekdotes ook de kracht van deze voorbeelden. Volgens hem moeten we geen revolutie van hogerhand verwachten: ‘Begin bij jezelf. Ga duurzaam ondernemen. Het is leuk! En je wordt aan alle kanten geholpen.’
Elektrische motorfiets Orphiro
Bedrijfshulpverlening (BHV) in de zorg vraagt om een eigen aanpak. Hoe ontruim je razendsnel een ziekenhuis gevuld met mensen die niet zelfredzaam zijn? Het SJG Weert oefent hier jaarlijks op aan de hand van levensechte scenario’s. Dit jaar gingen 200 BHV’ers aan de slag met het ontruimen en het blussen van een brand. Willy Peeters, hoofd BHV van het ziekenhuis, vertelt erover. ‘Veiligheid maakt in ons ziekenhuis deel uit van het meerjarenplan en blijft in ontwikkeling. Zo hebben we vorig jaar een vernieuwde BHV-organisatie opgezet. Daarin is de bedrijfshulpverlening volledig afgestemd op het SJG Weert. Het nieuwe concept pasten we dit voorjaar toe op de trainingen.
Oprichting Eugène Janssen Foundation In maart van dit jaar overleed ondernemer en Search directeur Eugène Janssen. Tijdens zijn leven legde hij niet alleen hart en ziel in zijn onderneming, maar sponsorde ook diverse maatschappelijke projecten. Zijn wens was om dit ook na zijn dood voort te zetten. Daarom is de Eugène Janssen Foundation opgericht.
maken. We ondersteunen projecten in ontwikkelingslanden die leiden tot blijvende oplossingen in de aanpak van armoede, honger en ziekte.
Kijk op www.eugenejanssenfoundation.nl voor meer informatie.
Dan hebben wij de ideale training: leerzaam, praktisch en oplossingsgericht. De trainings- en examenplanner geeft u een handig overzicht van de mogelijkheden. Staat uw training er niet bij? Maakt u liever gebruik van e-learning of wilt u uw training in-company organiseren? Dat kan: Search levert graag maatwerk.
De stichting staat voor een betere kwaliteit van leven op plekken in de wereld waar we echt het verschil kunnen pagina 4
environment inspires...
‘Dat één van de docenten zelf uit de zorg kwam, was voor de medewerkers een plus.’
Toets voor ontruimingsplan Voor het ziekenhuis zijn de oefeningen ook een goede toets voor het ontruimingsplan. Dingen die beter kunnen, passen we aan in het plan en nemen we mee voor volgend jaar. Daar ben ik alweer druk mee bezig. Bijzonder, want dan is ook de afdeling Intensive Care aan de beurt!’
Realistische scenario’s Na een korte behandeling van de theorie, bootsten de medewerkers in de oefening twee scenario’s na op de polikliniek. Die scenario’s werken we vooraf samen met
Praktijkgericht trainen in uw organisatie Als u op zoek bent naar meer kennis over… • veiligheid (VCA) • bedrijfshulpverlening (BHV) • asbest • duurzaamheid
Maakt u het verschil? U kunt uw gift overmaken op rekeningnummer 46.14.91.117 op naam van Stichting Eugène Janssen Foundation, Heeswijk.
Inspelen op aanwezige kennis Het maatwerk zie je ook terug in de trainingen. Al onze bedrijfshulpverleners zijn bijvoorbeeld verpleegkundigen en al standaard opgeleid om eerste hulp te verlenen. De training moest daarop aansluiten: zo scholen we alleen bij waar nodig.
BHV heeft aandacht Onder de verpleegkundigen leeft BHV, dat merk je wel aan het aantal aanmeldingen. Na de training hoorde ik dat de medewerkers enthousiast waren over de scenario’s en de interactie met de docent. Dat één van de docenten zelf uit de zorg kwam, was voor hen een plus.
pagina 5
U kunt de trainings- en examenplanner bij ons aanvragen. Of neem een kijkje op onze website. Hier vindt u gemakkelijk en snel ons aanbod. U kiest een training naar wens en rondt uw inschrijving direct online af. Nieuwsgierig? Kijk snel op www.searchopleidingen.nl. n
sse nis ursu enmpany c k elein-acroning erk
u act
!
consul tw maa opleidings
e-le
ent
www.searchopleidingen.nl environment inspires...
Interview - asbestonderzoek
NIEUWS
Alles over duurzaamheid en asbest in twee gratis apps
Feitelijke blik helpt gemeente Stede Broec bij asbestvondst
Ruim drie miljoen euro aan schoolboeken Martinuscollege gered en gevreesd. De boeken bleken helemaal niet verontreinigd met asbest en het nieuwbouwgedeelte kon snel weer open. Lydia Groot: ‘We hebben meteen de procedure opgestart om de boeken veilig te stellen. Een enorme opluchting. Niet alleen financieel: binnen twee weken zoveel nieuwe boeken regelen is onmogelijk.’ In het oude gebouw loopt het onderzoek naar een goede aanpak nog verder. Tot die tijd is noodhuisvesting geregeld.
Voor augustus 2012 moeten alle Nederlandse scholen, gebouwd voor 1994, een asbestinventarisatie laten doen. Een maatregel die de overheid vorig jaar instelde. Klinkt als routinewerk. In Stede Broec liep dat even anders. Toen tijdens de zomer in de school voor voortgezet onderwijs - het Martinuscollege - asbest werd gevonden, braken spannende tijden aan voor de gemeente en de school. Konden ze de aangeschafte schoolboeken voor de 2.200 leerlingen nog redden? En waar moesten de leerlingen les volgen? De verplichte inventarisatie bracht de aanwezigheid van asbest in de school aan het licht. De Arbeidsinspectie sloot toen de volledige school. Twee weken voor de start van het nieuwe schooljaar had het Martinuscollege geen lesruimte meer en leken ook de schoolboeken, ter waarde van drie miljoen euro, klaar om af te voeren.
de hoogte gebracht. Omdat het inventarisatiebureau dat door de school was ingeschakeld niet vóór de start van het schooljaar kon zorgen voor aanvullende informatie en een helder advies, belde de Milieudienst naar Search Ingenieursbureau. ‘We hadden behoefte aan een nuchtere kijk op asbest. Die vonden we snel bij de adviseurs van Search. Snel, helder en oplossingsgericht,’ vertelt Lydia Groot, wethouder van de gemeente. …terug naar de feiten Aanvullend onderzoek maakte snel duidelijk dat de situatie een stuk minder ernstig was dan tot dan toe werd gesteld
Verplichte inventarisatie … en dan? De situatie bij het Martinuscollege was een samenloop van omstandigheden. Toch zegt de hulpvraag van Stede Broec wel iets over de impact van de overheidsmaatregel. De wethouder begrijpt hoe de maatregel ontstaan is, maar geeft aan: ‘Het is behoorlijk ondoordacht en overtrokken. Wat gebeurt er als er asbest gevonden wordt? Wie betaalt de rekening? Daar is onvoldoende over nagedacht. En dat belandt nu op het bordje van de gemeenten.’ Raad bijgepraat over asbest De raadsleden besluiten over het geld dat voor asbestsanering noodzakelijk is. In die rol is kennis over het thema belangrijk. ‘Daarom hielden we een informatieavond voor de raadsleden’, licht Lydia Groot toe: ‘Dat maakte voor hen duidelijk wat asbest precies is en met welke wetgeving ze te maken hebben.’ Goed voor nu, en voor eventuele nieuwe overheidsplannen in de toekomst.
Een logische stap om onze kennis over deze thema’s verder te verspreiden. Beide Apps zijn nu gratis te downloaden in de Appstore.
environment inspires...
App Asbestfeiten Wat is asbest, waar komt het voor en wat ermee te doen? Vragen waar de Asbestfeiten App op een interactieve manier antwoord op geeft. En wie een asbestcalamiteit heeft, kan 24 uur per dag gebruik maken van de speciale calamiteitenbutton. De app is ook beschikbaar voor de iPhone.
App Duurzame boeken De eerste duurzame boeken-App voor de iPad is een feit. Auteur Anne-Marie Rakhorst leidt u langs een aantal verschillende duurzaamheidsboeken. Het boek: ‘Duurzaam herbestemmen kàn’ is gratis en volledig digitaal te lezen.
Nieuwe e-learning voor VCA en BHV In december neemt Search een nieuwe e-learning omgeving in gebruik. Cursisten die kiezen voor een opleiding via internet, volgen de trainingen VCA en BHV in een moderne en mooi vormgegeven leeromgeving. De succesvolle methode die we eerder toepasten, is in een compleet nieuw jasje gestoken. Cursisten worden in de trainingen verrast met een originele introductie op de onderwerpen. Bijvoorbeeld met een filmpje, case of strip.
Helder foto- en filmmateriaal maakt de aan te leren handelingen begrijpelijk. Door de stof in deze leeromgeving vraaggericht aan te bieden, gaan we uit van de bestaande kennis. Als het antwoord op de vraag bekend is, gaat de cursist door. Zo niet, volgt meer uitleg. Dat werkt snel en efficiënt. Nieuwsgierig? Bekijk de demo op www.searchopleidingen.nl!
Rechtstreeks in contact met experts over vraagstukken Dat is dé manier om snel over een schat van informatie te beschikken. Om die mogelijkheid te bieden, ontwikkelde Search recent twee nieuwe platformen over asbest en over duurzaamheid. Op de nieuwe websites vinden bezoekers werkelijk alle relevante achtergrondinformatie, prikkelende discussies, ambitieuze visies en pragmatische tips over duurzaamheid of asbest.
Van paniek… Heel wat spookverhalen deden inmiddels de ronde in de Noord-Hollandse gemeente. Naast de gemeente, waren de Milieudienst, de Arbeidsinspectie en GGD gealarmeerd en werden ouders op pagina 6
Alles wat u wilt weten over duurzaamheid en asbest is nu te bekijken op uw iPad en iPhone!
pagina 7
De behoefte aan informatie over de thema’s is onverminderd groot en het delen van kennis blijft heel belangrijk. Het platform biedt bij uitstek de gelegenheid om dit te doen. Dagelijkse updates en reacties zijn in één oogopslag zichtbaar. De komende maanden volgen ook aantal andere thema’s zoals ‘Energie’.
Een kijkje nemen kan op www.asbest-search.nl en www.duurzaamheid-search.nl environment inspires...
Interview - asbestonderzoek
NIEUWS
Alles over duurzaamheid en asbest in twee gratis apps
Feitelijke blik helpt gemeente Stede Broec bij asbestvondst
Ruim drie miljoen euro aan schoolboeken Martinuscollege gered en gevreesd. De boeken bleken helemaal niet verontreinigd met asbest en het nieuwbouwgedeelte kon snel weer open. Lydia Groot: ‘We hebben meteen de procedure opgestart om de boeken veilig te stellen. Een enorme opluchting. Niet alleen financieel: binnen twee weken zoveel nieuwe boeken regelen is onmogelijk.’ In het oude gebouw loopt het onderzoek naar een goede aanpak nog verder. Tot die tijd is noodhuisvesting geregeld.
Voor augustus 2012 moeten alle Nederlandse scholen, gebouwd voor 1994, een asbestinventarisatie laten doen. Een maatregel die de overheid vorig jaar instelde. Klinkt als routinewerk. In Stede Broec liep dat even anders. Toen tijdens de zomer in de school voor voortgezet onderwijs - het Martinuscollege - asbest werd gevonden, braken spannende tijden aan voor de gemeente en de school. Konden ze de aangeschafte schoolboeken voor de 2.200 leerlingen nog redden? En waar moesten de leerlingen les volgen? De verplichte inventarisatie bracht de aanwezigheid van asbest in de school aan het licht. De Arbeidsinspectie sloot toen de volledige school. Twee weken voor de start van het nieuwe schooljaar had het Martinuscollege geen lesruimte meer en leken ook de schoolboeken, ter waarde van drie miljoen euro, klaar om af te voeren.
de hoogte gebracht. Omdat het inventarisatiebureau dat door de school was ingeschakeld niet vóór de start van het schooljaar kon zorgen voor aanvullende informatie en een helder advies, belde de Milieudienst naar Search Ingenieursbureau. ‘We hadden behoefte aan een nuchtere kijk op asbest. Die vonden we snel bij de adviseurs van Search. Snel, helder en oplossingsgericht,’ vertelt Lydia Groot, wethouder van de gemeente. …terug naar de feiten Aanvullend onderzoek maakte snel duidelijk dat de situatie een stuk minder ernstig was dan tot dan toe werd gesteld
Verplichte inventarisatie … en dan? De situatie bij het Martinuscollege was een samenloop van omstandigheden. Toch zegt de hulpvraag van Stede Broec wel iets over de impact van de overheidsmaatregel. De wethouder begrijpt hoe de maatregel ontstaan is, maar geeft aan: ‘Het is behoorlijk ondoordacht en overtrokken. Wat gebeurt er als er asbest gevonden wordt? Wie betaalt de rekening? Daar is onvoldoende over nagedacht. En dat belandt nu op het bordje van de gemeenten.’ Raad bijgepraat over asbest De raadsleden besluiten over het geld dat voor asbestsanering noodzakelijk is. In die rol is kennis over het thema belangrijk. ‘Daarom hielden we een informatieavond voor de raadsleden’, licht Lydia Groot toe: ‘Dat maakte voor hen duidelijk wat asbest precies is en met welke wetgeving ze te maken hebben.’ Goed voor nu, en voor eventuele nieuwe overheidsplannen in de toekomst.
Een logische stap om onze kennis over deze thema’s verder te verspreiden. Beide Apps zijn nu gratis te downloaden in de Appstore.
environment inspires...
App Asbestfeiten Wat is asbest, waar komt het voor en wat ermee te doen? Vragen waar de Asbestfeiten App op een interactieve manier antwoord op geeft. En wie een asbestcalamiteit heeft, kan 24 uur per dag gebruik maken van de speciale calamiteitenbutton. De app is ook beschikbaar voor de iPhone.
App Duurzame boeken De eerste duurzame boeken-App voor de iPad is een feit. Auteur Anne-Marie Rakhorst leidt u langs een aantal verschillende duurzaamheidsboeken. Het boek: ‘Duurzaam herbestemmen kàn’ is gratis en volledig digitaal te lezen.
Nieuwe e-learning voor VCA en BHV In december neemt Search een nieuwe e-learning omgeving in gebruik. Cursisten die kiezen voor een opleiding via internet, volgen de trainingen VCA en BHV in een moderne en mooi vormgegeven leeromgeving. De succesvolle methode die we eerder toepasten, is in een compleet nieuw jasje gestoken. Cursisten worden in de trainingen verrast met een originele introductie op de onderwerpen. Bijvoorbeeld met een filmpje, case of strip.
Helder foto- en filmmateriaal maakt de aan te leren handelingen begrijpelijk. Door de stof in deze leeromgeving vraaggericht aan te bieden, gaan we uit van de bestaande kennis. Als het antwoord op de vraag bekend is, gaat de cursist door. Zo niet, volgt meer uitleg. Dat werkt snel en efficiënt. Nieuwsgierig? Bekijk de demo op www.searchopleidingen.nl!
Rechtstreeks in contact met experts over vraagstukken Dat is dé manier om snel over een schat van informatie te beschikken. Om die mogelijkheid te bieden, ontwikkelde Search recent twee nieuwe platformen over asbest en over duurzaamheid. Op de nieuwe websites vinden bezoekers werkelijk alle relevante achtergrondinformatie, prikkelende discussies, ambitieuze visies en pragmatische tips over duurzaamheid of asbest.
Van paniek… Heel wat spookverhalen deden inmiddels de ronde in de Noord-Hollandse gemeente. Naast de gemeente, waren de Milieudienst, de Arbeidsinspectie en GGD gealarmeerd en werden ouders op pagina 6
Alles wat u wilt weten over duurzaamheid en asbest is nu te bekijken op uw iPad en iPhone!
pagina 7
De behoefte aan informatie over de thema’s is onverminderd groot en het delen van kennis blijft heel belangrijk. Het platform biedt bij uitstek de gelegenheid om dit te doen. Dagelijkse updates en reacties zijn in één oogopslag zichtbaar. De komende maanden volgen ook aantal andere thema’s zoals ‘Energie’.
Een kijkje nemen kan op www.asbest-search.nl en www.duurzaamheid-search.nl environment inspires...
Interview - bodemonderzoek Eerste stap in behalen rijksdoelstellingen bodem
Zicht op bodemkwaliteit voor gemeente Bunschoten I N G E N I E U R S B U R E AU , L A B O R ATO R I U M E N O P L E I D I N G S I N ST I T U U T
Nederland heeft zich als doel gesteld om voor 2015 spoedeisende risicolocaties voor verontreinigde bodem te saneren of te beheersen. Provincies en gemeenten zijn gestart met het werk dat hieraan vooraf gaat: het inventariseren en onderzoeken van de risicolocaties. Gemeente Bunschoten maakte voor dit traject gebruik van het investeringsbudget stedelijke vernieuwing van de provincie Utrecht. Resultaat is dat de gemeente inzicht krijgt in de bodemkwaliteit. En dat komt van pas bij de ontwikkeling van Bunschoten. ‘Met het beschikbare budget lieten we eerst bepalen welke locaties mogelijk verontreinigd zijn. En welke daarvan met spoed gesaneerd moeten worden en dus een mogelijk risico voor de volksgezondheid vormen,’ legt Judith Stijger, beleidsmedewerker Ruimtelijke Ordening en Veiligheid, uit. Eerst werd hiervoor het bodeminformatiesysteem van de gemeente geraadpleegd, waarin de historie van het bodemgebruik staat. Van de locaties die mogelijk spoedeisend waren, liet de gemeente de bodem onderzoeken. Compleet bodemonderzoek Op basis van een aanbesteding kreeg de gemeente aanbiedingen van verschillende bodemonderzoeksbureaus. Search won de aanbesteding en voerde het complete bodemonderzoek uit. ‘Bunschoten heeft traditioneel veel opgehoogde grond en gedempte sloten. Dat komt omdat we in Veenweidegebied liggen, een grondsoort die de eigenschap heeft weg te zakken. Bij die ophogingen is voorheen vaak asbest gebruikt. Voor ons was het belangrijk dat de pagina 8
Wat als de bodemeigenaar ‘nee’ zegt? Het klinkt als een eenvoudig traject. Toch bleek er tijdens het onderzoek nog ergens een schoentje te wringen. De grondeigenaar moest namelijk toestemming geven. Stijger: ‘Grondeigenaren stelden zichzelf de vraag wat het hen loont om mee te werken. Het is niet in alle gevallen gelukt om hen van het belang te overtuigen.’ Om toch een helder totaalbeeld te krijgen, zochten de onderzoekers een praktische oplossing. Die bleek soms in een bodemonderzoek in de openbare ruimte, net buiten de perceelsgrens, te liggen.
‘Een gemeente is altijd in ontwikkeling. Het is dan goed om vooraf de bodemkwaliteit in beeld te hebben.’ Het resultaat Naast het behalen van de landelijke doelstellingen, levert het onderzoek Bunschoten ook belangrijke inzichten voor de toekomst. ‘Een gemeente is altijd in ontwikkeling,’ benadrukt Stijger. ‘Het is dan ook goed om vooraf de bodemkwaliteit in beeld te hebben. Op het moment dat je iets met de grond gaat doen, ben je al een stap verder. Als aanvullend onderzoek nodig is, verhoog je met deze basis de kwaliteit van eventueel vervolgonderzoek. Dat kan dan heel gericht plaatsvinden.’
Colofon
In-for-mail is een nieuws- en informatieblad en verschijnt 4x per jaar. Overname van artikelen of gedeelten daarvan is alleen toegestaan met bronvermelding.
Redactie Search, Postbus 83 5473 ZH Heeswijk (N.Br.)
Nieuwe e-learning voor VCA en BHV pag. 7
Concept & realisatie david-raakt.nl Vestigingen: Heeswijk (hoofdkantoor) Meerstraat 7, Postbus 83 5473 ZH Heeswijk (N.Br.) Tel. +31 (0)413 29 29 82 Fax +31 (0)413 29 29 83
[email protected]
verder in dit nummer: Razendsnel van niveau 3 naar 5. Gefeliciteerd Ippel en Coldmix!
Amsterdam Petroleumhavenweg 8 1041 AC Amsterdam Tel. +31 (0)20 506 16 16 Fax +31 (0)20 506 16 17
[email protected]
Van 0 naar 100 km/u in 6 seconden kán elektrisch SJG Weert oefent ontruimingen
Groningen Stavangerweg 21-23 9723 JC Groningen Tel. +31 (0)50 571 24 90 Fax +31 (0)50 311 66 46
[email protected]
Ruim drie miljoen euro aan schoolboeken Martinuscollege gered
www.searchbv.nl www.duurzaamheid-search.nl www.asbest-search.nl www.annemarierakhorst.nl www.eugenejanssenfoundation.nl
Alles over duurzaamheid en asbest in twee gratis apps Nieuwe e-learning voor VCA en BHV Rechtstreeks in contact met experts over vraagstukken
Zicht op bodemkwaliteit voor gemeente Bunschoten
Landelijke 24-uursservice
+31 (0)413 29 29 82
Staatssecretaris Atsma vraagt om extra inspanningen voor asbestveiligheid
Congres in teken van nieuwste asbestfeiten Op zoek naar de laatste asbestfeiten, bezochten ruim 500 vertegenwoordigers uit de branche op 27 oktober de Jaarbeurs. De gelegenheid? Het Nationale AsbestFeitenCongres, de grootste ontmoetingsplaats voor de asbestmarkt in Nederland. Bijzondere sprekers stonden met het publiek stil bij de laatste feiten. Zo onderstreepte staatssecretaris Atsma van Infrastructuur en Milieu het belang van inventarisaties met de voorlopige onderzoeksresultaten over het inzicht in het aanwezige asbest in scholen.
aanwezigen de gelegenheid de samenwerking op te zoeken. Udo Waltman, bedrijfsdirecteur van Search Laboratorium en Opleidingen: ‘Op dit congres grijpen we de kans met elkaar te spreken in plaats van over elkaar. Dat die behoefte er is, blijkt wel uit het overweldigend aantal inschrijvingen.’
Atsma: ‘Er moet een tandje bij’
Met het Nationale AsbestFeitenCongres bood organisator Search Ingenieursbureau de SEAHEE0070
onderzoekers zowel het bodemonderzoek uitvoerden als een asbestkansenkaart ontwikkelden,’ verklaart Stijger.
Sprekers zetten de feiten op een rij Een enthousiaste Anne-Marie Rakhorst, algemeen directeur van Search en dagvoorzitter van het congres, opende de middag door de feiten op een rij te zetten. Zes bijzondere sprekers, die asbest steeds vanuit een ander