Informatiesessie Isolatie van buitenmuren

Technische cyclus 2014 : Energetisch performante nieuwbouw en renovaties

Informatiesessie ‘Isolatie van buitenmuren’

Brussel, 13 februari 2014

Programma

12u30

Onthaal met broodjeslunch

13u00

Inleiding   

De verschillende isolatiesystemen voor buitenmuren Eisen en EPB‐regelgeving Regionale premies

13u15

Isolatie langs de binnenzijde en (na‐)isolatie van spouwmuren   

Diagnose van bestaande muren Ontwerp Keuze en dimensionering van de techniek en onderdelen

14u15

Pauze

14u30

Isolatie van muren langs de buitenzijde  

Bepleistering op isolatie (ETICS) Andere systemen

15u30

Mogelijke invloeden op de geluidisolatie van het gebouw

15u50

Vraag en antwoord

16u00

Slotwoord

Georganiseerd op initiatief van de Technologische Dienstverlening Duurzaam Bouwen en Duurzame ontwikkeling in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, gesubsidieerd door Innoviris. In samenwerking met de cel Energie‐Leefmileu en het opleidingsplatform Duurzaam Bouwen van de Confederatie Bouw Brussel‐Hoofdstad

12/02/2014

Technologische Dienstverlening Duurzaam Bouwen en Duurzame Ontwikkeling in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Prioritaire thema’s: • • • • • • • •

Energie en gebouwen Renovatie en onderhoud van muren en gevels Akoestisch comfort Toegankelijkheid van gebouwen Duurzaam materiaalgebruik Innovatieve prospectie Technology watch (in samenwerking met SIRRIS) Houtbouw en groendaken

Missie: Met de steun van de Technologische Dienstverlening “Ecobouwen en Duurzame ontwikkeling” in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gesubsidieerd door het Brussels Instituut voor Onderzoek en Innovatie (InnovIRIS)

• Rechtstreekse en multidisciplinaire technische ondersteuning • Informatie en collectieve vorming • Marktverkenning, informatieverspreiding en innovatiestimulering

Doelgroep: Alle Brusselse ondernemingen actief in de bouwsector

Technische cyclus 2014

In samenwerking met de Confederatie Bouw Brussel Hoofdstad

Energetisch performante nieuwbouw en renovaties

Isolatie van buitenmuren

Antoine Tilmans

Technische cyclus 2014 – « Isolatie van buitenmuren » – 13/02/2014 - Page 1

Poincarélaan 79 1060 Brussel

Gesubsidieerd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest via InnovIRIS

[email protected]  +32 (0)2 529 81 06 www.wtcb.be\go\td-duurzaambouwen Technische cyclus 2014 – « Isolatie vanbuitenmuren +32 (0)2 653 07 29 » – 13/02/2014 - Page 2

Isolatie van buitenmuren Programma

Technische cyclus 2014 Energetisch performante nieuwbouw en renovaties

Isolatie van buitenmuren Inleiding



1

12/02/2014

Energieprestatie van gebouwen? BNE

Bouwschil :

K

Thermische isolatie Luchtdichtheid

Umax

De energiebalans in een gebouw Technische installaties:

1. Energiebehoeften verminderen

Verwarming Koeling

n50

Hernieuwbare energie Zonnewinsten

Ventilatie syst.

NEB

Warm tapwater

Comfort : Zonnewinsten

ER

Verlichting

Surch.

Ventilatiedebieten

2. Hoge prestaties systemen Voorrang geven aan hernieuwbare energie Dan fossiele energie gebruiken

Hulpfuncties (pompen,…)

Thermische massa Ventil.

Omgeving : Klimaat

Globale energieprestatie

Orientatie

Ep

Beschaduwing



EPB regelgevingen

EPB regelgeving

Geldende eisen en aangekondigde verstrengingen

Toekomstige eisen in Brussels

Woningen

Besluit van 21 februari 2013 van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering: Algemene regel, vanaf 1/1/2015 :

Eisenniveau

E

≤ 45 kWh/m²jaar

p Primair energieverbruik ≤ 45 kWh/m² jaar voor woningen ≤ 95-2.5*C kWh/m² jaar voor kantoren en diensten Luchtdichtheid n50 ≤ 0.6 (vanaf 2018) n n50 ≤ 0.6 NEB verwarming ≤ 15 kWh/m² jaar met een ventilatiesysteem mat een warmtrewisselaar die een rendement van 80% (woningen) of 70% (kantoren en scholen) heeft Oververhitting eis 50

EPBD Recast – 31/12/2020 Near zero energy building

BNE

≤ 15 kWh/m²jaar

= Passief gebouw! ! ! Technische cyclus 2014 – « Isolatie van buitenmuren » – 13/02/2014 - Page 7


2

12/02/2014

Thermische verliezen

Thermische isolatie

Berekening op het niveau van het gebouw

Buitenmuren - eisen

Thermische verliezen van een gebouw

Buitenmuur met een buitengevelisolatiesysteem met pleisterafwerking

Verliezen vie de wanden (1D) Oppervlakte, U-waarde, buitenomgeving + verliezen via bouwknopen (2D) of (3D) 2D  lengte, lineaire verliezen Ψe, buitenomgeving 3D  aantal, puntverliezen Χe

Brussels 2015 : U = 0.12 W/m²K 30 cm!

Voor EPS met λ = 0.04 W/mK Tableau annonçant les évolutions prévues des exigences Umax/Rmin en Région wallonne Technische cyclus 2014 – « Isolatie van buitenmuren » – 13/02/2014 - Page 9

De EPB-aanvaarde bouwknopen


Isolatietechnieken bij renovatie Buitenisolatie Voordelen : Gunstig hygrotermisch gedrag Bestande muur is beschermd Beperkte koudebruggen Thermische massa blijft behouden

Groote diktes mogelijk Geen impact op binnenafwerking Geen plaatsverlies langs binnen

Nadelen : Wijziging van het uitzicht langs buiten

 +3 K‐punten Technische cyclus 2014 – « Isolatie van buitenmuren » – 13/02/2014 - Page 11

Hoge kost Technische cyclus 2014 – « Isolatie van buitenmuren » – 13/02/2014 - Page 12

3

12/02/2014

Isolatietechnieken bij renovatie

Isolatietechnieken bij renovatie

Na-isolatie van spouwmuren

Binnenisolatie

Voordelen :

Voordelen : Uitzicht langs buiten blijft ongewijzigd

De binnen- en buitenafwerking blijven behouden Geen ruimte-inname

Groot potentieel Fasering van de werken

Groot potentieel Korte uitvoeringstermijn Relatief goedkope techniek

Relatief goedkope techniek

Nadelen : Hygrische belasting van het metselwerk

Kwaliteitssysteem

Binnenvolume vermindert

Nadelen :

Thermische massa vermindert

Isolatiedikte is beperkt Hygrische belasting van de gevel Niet altijd toepasbare

Koudebruggen Trio architecture

Niet altijd toepasbare …



Inleinding Energiepremies Premies in het Vlaamse gewest Isolatie langs buiten

2 ≤ R : 15 €/m²

Na-isolatie spouwmuren

6 €/m²

Premies in Brussels Isolatie langs buiten

3.5 ≤ R : 40 €/m²

Isolatie langs binnen

2.0 ≤ R : 20 €/m²

Technische cyclus 2014


1.0 ≤ R : 8 €/m²

Energetisch performante nieuwbouw en renovaties

Premies in Wallonië Isolatie langs buiten www.energiesparen.be www.ibgebim.be energie.wallonie.be

Isolatie van buitenmuren 2 ≤ R < 3.5 : 30€/m²

Isolatie van spouwmuren

3.5 ≤ R : 50 €/m² Isolatie langs binnen

1.5 ≤ R : 20 €/m²


1.5 ≤ R : 10 €/m²



4

12/02/2014

Thermische isolatie van spouwmuren


Opbouw van de spouwmuur

Keuze van de dragende blok 1 Buitenspouwblad Wienerberger Porotherm R50

Ploegsteert Thermobloc

2 Luchtspouw

Xella Ytong

3 Thermisch isolatiemateriaal 4 Dragende binnenmuur

Wienerberger Porotherm PR42

Topargex

5 Bepleistering

1

2 3

4

5

Cogetherm, France Bron : ArgeXtra, Scandinavie




Thermische impact de dragende binnenmuur

Impact van de voegen

U = 0.23 W/m²K

U = 0.22 W/m²K

Waarden bij ontstentenis 16% voor binnenmetselwerk 28% voor buitenmetselwerk

Warmtegeleidbaarheid van het metselwerk

U = 0.21 W/m²K λUi metselwerk Toename ten gevolge van voegen

‐6%

Voegfractie

Cellenbetonblok λ = 0.12 W/mK

Baksteen λ = 0.27 W/mK

Betonblok λ = 1.27 W/mK

10cm PUR λ = 0.023 W/mK


‐4%

Thermische impact van de dragendemuur is beperkte Maar belangrijke rol in de behandeling van bouwknopen!


0.1 0.20 99%

0.15 0.24 62%

0.2 0.29 43%

λUi,mat [W/mK] 0.25 0.3 0.33 0.37 32% 25%

0.4 0.46 16%

0.5 0.55 10%

Veronderstellingen : voeg van 15mm (λU,joint = 0.93 W/mK), blok van B29 X H19  12% van voegen

 In geval van een “isolerende” blokken kunnen verlijmd metselwerken interessant zijn  Globale impact op het isolatieniveau van de muur blijft beperkt : maximum 10%


5

12/02/2014



Thermische impact van spouwankers

Isolatiedikte

Spouwankers vormen punctuele koudebruggen door het isolatiemateriaal Meestal : 5 ankers/m²

Umax W/m²K 0.24 MW EPS Mur creux Spouwmuur XPS Blocs de béton Hollecreux blokken van PUR lourds 14cm zwaar beton 14cm PF CG

7

9

11

13

15

17

19

21

 = 0.031

 = 0.05

 = 0.031

 = 0.05

 = 0.028

23

25

 = 0.045

 = 0.023

 = 0.035

 = 0.022

 = 0.045  = 0.038

 = 0.055

Diameter 4mm Gegalvaniseerde staal

Bron : Borgh SA

Vb. impact voor een gewone spouwmuur: U-waarde U-waarde met spouwankers Impact

0.41 0.44 8%

0.30 0.33 9%

0.24 0.26 9%

0.20 0.22 9%

Umax W/m²K 0.12 MW EPS Spouwmuur XPS Blocs creux de béton Holle blokken lourds 14cmvan PUR zwaar beton 14cm PF CG

17

19

21

23

25

27

29

31

33

35

3

 = 0.031  = 0.031  = 0.028  = 0.023

 = 0.035

 = 0.022  = 0.038

 Impact van de spouwankers rond 10% Technische cyclus 2014 – « Isolatie van buitenmuren » – 13/02/2014 - Page 21




De plaatsing van de isolatie

De plaatsing van de isolatie Grotere isolatiediktes vereisen een plaatsing in meerdere lagen

De isolatie wordt bevestigd met pluggen, idealiter na het optrekken van het dragend metselwerk.

Illustration maison massive‐passive

De spouwmembranen kunnen bvb tussen beide isolatielagen worden aangebracht of tegen de isolatie worden bevestigd

Bron : Borgh‐Combifix



6

12/02/2014



De plaatsing van de isolatie

Het belang van bouwknopen…

Baksteensteenmetsel‐ werk f = 0.66 e = 0.278 W/mK

f = 0.79 e = ‐0.033 W/mK

Een nazicht van de plaatsing van het isolatiemateriaal door de hoofdaannemer en de opdrachtgever vòòr het optrekken van het buitenspouwblad kan betwisting bij de oplevering (eventueel infraroodonderzoek) voorkomen. Bron : WTCB contact 32 (4/2011)

Betonsteenmetselwerk



Na-isolatie van spouwmuren Referenties


TV 246

Isolatie van buitenmuren Na-isolatie van bestande spouwmuren  Zie www.wtcb.be en www.butgb.be Technische cyclus 2014 – « Isolatie van buitenmuren » – 13/02/2014 - Page 27


7

12/02/2014



Kwaliteitssysteem

Beoordeling van de geschiktheid van een spouwmuur





Welke spouwmuren komen in aanmerking?

Vochtbelasting op de gevels

Een bestaande spouw moet aan volgende voorwaarden voldoen om in aanmerking te komen voor doeltreffende navulling: De spouw heeft een nominale breedte van minimaal 50 mm.

◘ In aanmerking te nemen ruwheidscategorie

De bestaande metselwerkgevel, en in het geval van bepleisterde gevels ook het pleisterwerk, moet in goede staat verkeren, met goede staat van voegwerk en met een afwerking met een grote dampdoorlatendheid, geen scheurvorming, geen tekenen van regendoorslag, vorstschade of andere vormen van degradatie. Er mag geen sterke belasting van de gevel door slagregen (invloed van wind en blootstelling) of ten gevolge van thermische lengteveranderingen bestaan. Er mag geen extreem vochtig binnenklimaat in het te isoleren gebouw voorkomen (bij binnenklimaatklasse 4, bv. zwembaden, is na-isolatie van spouwmuren af te raden). Technische cyclus 2014 – « Isolatie van buitenmuren » – 13/02/2014 - Page 31


8

12/02/2014



Maximale gevelhoogte ifv de ruwheidscategorie

Vochtbelasting van de gevels: bescherming

http://www.bbri.be/antenne_norm/eurocodes/modules/category/cat_nl.html





Binnenklimaat Na-isoleren van spouwmuren wordt afgeraden voor gebouwen met een binnenklimaatklasse IV



Materiaaleigenschappen van de gevel


9

12/02/2014



Materiaaleigenschappen van de gevel Na-isoleren van spouwmuren wordt afgeraden in het geval van metselstenen met een open structuur of open voegen tussen de metselstenen

Materiaaleigenschappen van de gevel: gevelsteen Technische fiche? Vorstschade zichtbaar (waar, beeld van de schade…)

In het geval van vorstschade of zichtbare afschilfering kan men de spouwmuur na-isoleren wanneer de gevel van een bescherming voorzien wordt (vb. bebording, ETICS, …) eventueel in combinatie met een buitenisolatie Technische cyclus 2014 – « Isolatie van buitenmuren » – 13/02/2014 - Page 37




Materiaaleigenschappen van de gevel: stel- en voegmortel

Materiaaleigenschappen van de gevel: afwerking

Indien de stelmortel vorstgevoelig is dient men een regendichte gevelbekleding te voorzien (bebording, ETICS,…)

In het geval van dampremmende gevelafwerkingen (vb. geëmailleerde baksteen) is na-isolatie van de spouwmuur niet aangewezen

In het geval de voegmortel vorstgevoelig is, volstaat het om het metselwerk ter hervoegen met een vorstbestendige mortel



10

12/02/2014



Materiaaleigenschappen van de gevel: afwerking


Wanneer de gevel van een dampdichte verf voorzien is, kan na-isolatie slechts overwogen worden wanneer het metselwerk zeer vorstbestendig is

◘ Toestand van de luchtspouw

Het gebruik van dampopen verven (d < 0,05 m) levert normaalgesproken geen problemen op. Technische cyclus 2014 – « Isolatie van buitenmuren » – 13/02/2014 - Page 41






◘ Spouwankers

Detaillering / schade



11

12/02/2014



Detaillering / schade Spouwdrainering

Detaillering / schade Scheuren





Luchtdichtheid

Luchtdichtheid

Om infiltraties te vermijden, dient het binnenspouwblad van een luchtdichte afwerking (vb. Bepleistering, cementering,…) te zijn voorzien.



12

12/02/2014



Luchtdichtheid

Isolatieproducten Kunststofschuim Polyurethaan Ureumformaldehyde

Granulaten EPS Perliet Silicaatschuimkorrels …

Vezels Rotswol Technische cyclus 2014 – « Isolatie van buitenmuren » – 13/02/2014 - Page 49

Glaswol




Voorbereidende werken

Voorbereidende werken Spouwafsluitingen

Doorboringen van de spouw (vb. ventilatie- en afvoerkanalen) afdichten aan de omtrek

Niet de bedoeling om aangrenzende spouwen mee te isoleren

Vermijden dat isolatiemateriaal via de doorvoeren kan ontsnappen Voorkomen dat de doorvoeropening door het isolatiemateriaal verstopt raakt


Gebruik maken van: spouwafdichting (vb. kettingborstels) verticaal boven elkaar geplaatst vulopeningen injecteren (bij gebruik van isolatieschuim)


13

12/02/2014



Voorbereidende werken

Verbetering van het isolatieniveau

Spouwdikte meestal tussen 50 en 70mm Warmtegeleidbaarheid van isolatiematerialen : 0.034 – 0.038 W/mK Warmtedoorgangscoëfficiënt kan met een factor 2 tot 3 afnemen





Controle

Mogelijke opmerkingen na de uitvoering Tragere droging van het gevelmetselwerk Geringe kleur- en aspectverschillen in de voegmortel. Ook ten gevolge van een verschillende veroudering kunnen de opgevulde boorgaten soms meer zichtbaar zijn. Elke latere afwerking rechtstreeks op het gevelmetselwerk (bepleistering, verf,…) moet voldoende dampopen zijn.



14

12/02/2014

Binnenisolatie Referenties


Isolatie van buitenmuren Binnenisolatie  Zie www.wtcb.be, www.energiesparen.be en energie.wallonie.be Technische cyclus 2014 – « Isolatie van buitenmuren » – 13/02/2014 - Page 57

Binnenisolatie


Binnenisolatie

Aandachtspunten

Beperkte droging Impact van de binnenisolatie Energiebesparing MAAR

Bestaande gevel

Verlaging gemiddelde metselwerktemperatuur Toename amplitude temperatuurvariaties Vochtbelasting (beperkte droging)

Geïsoleerde gevel

Risico op inwendige condensatie Koudebruggen Regenabsorptie tijdens regenbui

Gereduceerde droging

Krus, M., Sedlbauer, K., Künzel, H.M., (2005), Innendämmng aus Bauphysikalischer Sicht, Fachtagung Innendämmung, Münster, 21. April 2005. Technische cyclus 2014 – « Isolatie van buitenmuren » – 13/02/2014 - Page 59


15

12/02/2014

Binnenisolatie

Binnenisolatie

Risicos

Diagnostiek : zichtbare schade Binnenisolatie Vorstschade Scheurvorming Vochtproblemen (schimmels, rot,…) Vorstschade van installaties (waterleidingen,…) Koudebruggen

 Voorafgaande diagnose nodig !



Binnenisolatie

Binnenisolatie

Diagnostiek : Blootstelling aan vocht en vorst

Regenbelasting van de gevels NW – SE : Geringe regenbelasting



16

12/02/2014

Binnenisolatie

Binnenisolatie

Regenbelasting van de gevels : voorbeeld

Diagnostiek : blootstelling aan vocht en vorst

Orientatie SSW  matige tot hoge regenbelasting

Verdiepings : andehalve baksteen (29cm)

Gelijkvloer : 2 bakstenen (39cm)

Dorpel, daklijst, plint  bijkomende bescherming

Trio architecture Technische cyclus 2014 – « Isolatie van buitenmuren » – 13/02/2014 - Page 65


Binnenisolatie

Binnenisolatie

Diagnostiek : blootstelling aan vocht en vorst

Diagnostiek : materiaaleigenschappen

Trio architecture



17

12/02/2014

Binnenisolatie

Binnenisolatie





Binnenisolatie

Binnenisolatie

Diagnostiek : binnenklimaat

Gelijmde systemen

Klasse 3

Klasse 1

Klasse 4

1. 2. 3. 4. 5.

Bestaande gevel Kleefmiddel Isolatie Dampscherm Binnenafwerking

Aandachtspunten • Vlakheid • Ondergrond voldoende draagkrachtig, vrij van verontreinigingen, behang, loszittende delen • Vochtbestendig ondegrond  geen gips‐ of kalkgebonden bepleistering of behangpapier

Klasse 2 Technische cyclus 2014 – « Isolatie van buitenmuren » – 13/02/2014 - Page 71


18

12/02/2014

Binnenisolatie

Binnenisolatie

Gelijmde systemen : plaatsing van panellen Volvlakkige verkleving

• •

Gelijmde systemen : voorbeeld

Plaatsing met noppen

Goede vlakheid van de ondergrond is nodig Minder kans op luchtrotatie indien correct toegepast

• •

Kan vlakheidsafwijkingen in de bestaande muur opvangen doorlopende verlijming te voorzien aan de rand van de platen om lucht circulatie te vermijden Trio architecture



Binnenisolatie

Binnenisolatie

Gelijmde systemen : geïntegreerde prefabsystemen

Voorzetwand bevestigd op bestaande muur

1. Binnenafwerking (+dampscherm) 2. Isolatie (EPS, PUR, XPS, minerale wol,…) 3 & 4. Kleefmiddel

Geïntegreerde prefabsystemen • Beschikbaar voor volledige verdiepingshoogte • Aandacht voor bouwdetails (aansluiting met vensters, enz.)


Aandachtspunten • Vlakheid • Geen luchtspouwen achter de isolatie • Indien houtskelet, verduurzamingsbehandeling is nodig • Dampopen isolatie  dampscherm nodig • Indien er technische uitrustingen voorzien moeten worden in de wand, dient men deze laatste te voorzien van een technische ruimte


19

12/02/2014

Binnenisolatie

Binnenisolatie

Voorzetwand bevestigd op bestaande muur : voorbeeld

Systemen met onafhankelijk voorzetwand Voordeel : • Interessant voor metselwerk dat grote vlakheids‐ of verticaliteitsgebreken vertoont Aandachtspunt: • Geen luchtspouwen tussen het isolatiemateriaal en de bestaande muur

Isoproc cvba

Isoproc cvba



Binnenisolatie

Binnenisolatie

Systemen met onafhankelijk voorzetwand

Dampscherm Doel van het dampscherm Dampdiffusie in de muuropbouw beperken en inwendige condensatie vermijden Convectieve luchtstromingen rond isolatie uitsluiten

Niet steeds noodzakelijk: afhankelijk van het type isolatie, de isolatiedikte, bestaande muuropbouw, afwerking,… Gekarakteriseerd door de waterdampdiffusieweerstand µd [m] Laat toe een luchtdichtheid te bekomen Technische cyclus 2014 – « Isolatie van buitenmuren » – 13/02/2014 - Page 79


20

12/02/2014

Binnenisolatie

Binnenisolatie

Dampscherm : dimensioneringsmethode

Isolatiematerialen

Vereenvoudigde methode toepasbaar indien: EPS

Gevel geschikt om te isoleren

XPS

Cellen‐glas

PUR

Minerale wol

Cellulose

Hout‐vezel

Thermische weerstand van de aanvullende isolatie beperkt tot 2,5 m²K/W Binnenklimaatklasse 1 of 2 Voorbeeld: Een volle gevelmuur met een dikte van 29 cm die langs de buitenzijde voorzien werd van een cementbepleistering en die langs de binnenzijde geïsoleerd werd met EPS‐platen. De bestaande binnenafwerking werd verwijderd. Het isolatiemateriaal heeft de volgende eigenschappen: Dikte (d): 6 cm Lambda‐waarde (λ): 0,04 W/mK ‐> warmteweerstand R (=d/ λ) = 1,5 m²K/W Waterdampdiffusieweerstandsfactor (µ): 60 ‐> Waterdampdiffusieweerstand (µd) = 3,6 m Minimaal te voorziene dampdiffusieweerstand voor het systeem = 1,7 m ‐> Dampscherm niet noodzakelijk



Binnenisolatie Isolatiedikte

Binnenisolatie Isolation par l'intérieur

Rmin m²K/W 2.0 MW WF CG EPS XPS PUR PF

2

4

6

8

10

12

14

16

 = 0.031

18

20

 = 0.06

 = 0.038

 = 0.055

 = 0.031

 = 0.05

 = 0.028  = 0.023  = 0.022

22

 = 0.05

 = 0.038

 = 0.045  = 0.035  = 0.045

Bedankt voor uw aandacht!

Vragen ?



21

Inhoud

“Informatiesessie: Isolatie van buitenmuren” 13 februari 2013

Isolatie van muren langs de buitenzijde


◘ Inleiding ◘ Bepleistering op isolatie (ETICS) ◘ Andere systemen ◘ Nuttige links

Inge Dirkx, projectleider, Labo Ruwbouw‐ en Afwerkingsmaterialen Buitenisolatie van muren – 13/02/2014 - 1

Inleiding

Buitenisolatie van muren – 13/02/2014 - 2

Inleiding

◘ Om de energetische prestaties van gevels te verbeteren komen zowel binnen-, buiten- als spouwisolatie in aanmerking. ◘ Buitenisolatie biedt bouwfysisch de meeste voordelen, ondermeer doordat  Grotere isolatiediktes mogelijk zijn,  Koudebruggen gemakkelijk kunnen worden weggewerkt en  De thermische inertie van de structuur optimaal wordt benut.


◘ In sommige gevallen is een combinatie van isolatietechnieken aangewezen:  Buitenisolatie van spouwmuren: navullen van de bestaande spouw om convectiestromingen tegen te gaan  Wanneer buitenisolatie geen optie is: spouwisolatie combineren met binnenisolatie om de binnenoppervlaktetemperatuur van de afwerking ter hoogte van koudebruggen te verhogen


Thermische isolatie langs buiten ETICS, vetures,

Verticale vêtages, houten Spouwmuur buitengevel bebording, cladding uit natuursteen

‘Nieuw’

√

‘Bestaande’

√

√ √ (onder voorwaarden)

Thermische isolatie verdeeld

Thermische isolatie langs binnen

- Isolerend metselwerk - Geïsoleerde skeletbouw

Afwerking + binnenisolatie

√

X

Niet van toepassing

√ (onder voorwaarden)


Inleiding


Functionele eisen: regendichtheid Buitenisolatiesystemen moeten verder worden afgewerkt met een regenwerende bekleding:

Keuze van buitenisolatietechniek op basis van

• • • • •

Functionele eisen: ◘ Regendichtheid; ◘ Vorstbestendig; ◘ Thermische vervormingen; ◘ Schokweerstand; ◘ Onderhoud;

Houten bebording Natuursteen gevelbekleding Leien ETICS …

• Gevelbekleding zonder luchtspouw

Esthetische eisen: ◘ Uitzicht; ◘ Vervuiling; ◘ Veroudering; ◘ …

• Gevelbekleding met luchtspouw (2‐3 cm) achter de bekleding Buitenisolatie van muren – 13/02/2014 - 7

→ belang van de relatieve dichtheid van de enige barrière tegen de weersomstandigheden (gelijmde bekleding) → hygrothermisch gedrag! luchtspouw (2‐3 cm) achter de bekleding → rela eve dichtheid: dubbele barrière (de luchtspouw vormt een capillaire onderbreking en kan een decompressiekamer vormen)


Inhoud

ETICS Het systeem


◘ ETICS = “External Thermal Insulation Composite System with rendering” ◘ Buitenbepleistering op isolatie ◘ Gesloten systeem

◘ Inleiding ◘ Bepleistering op isolatie (ETICS)       

Het systeem Referentiedocumenten Uitvoeringsprincipes Aandachtspunten – Detaillering Onderhoud Case study Besluit

◘ Andere systemen ◘ Nuttige links Buitenisolatie van muren – 13/02/2014 - 9


ETICS Referentiedocumenten in België

ETICS Het systeem

 BUtgb Informatieblad 2003/2 (STS buitenisolatie in opmaak)

◘ Geen capillariteitsonderbreking noch ventilatie achter de bekleding ◘ Bepleistering is bescherming met lage capillariteit ◘ Gering buffereffect: snelle afwatering op de gevel

 Technische  WTCB- Infofiches Voorlichting 209  N° 37 : Film (nieuwe TV ‘ETICS’ in opmaak)

 N° 47: Checklist

⇒ Water trachten uit gevelvlak af te leiden ⇒Detaillering van belang!!

www.wtcb.be



ETICS Uitvoeringsprincipes Plaatsing van de isolatie Verlijming en/of mechanische bevestiging

Bepleistering op isolatie – ETICS ◘ Verlijming

Uitvoeringsprincipes

 3 methodes ▪ Kambedmethode ▪ Noppenmethode ▪ Strokenmethode.

 Aandachtspunten: ▪ Randen volledig verlijmen (vervorming) ▪ Verlijming minimaal 40 % ▪ Geen kleefmortel tussen de voegen Buitenisolatie van muren – 13/02/2014 - 13


ETICS

ETICS


Mechanische bevestiging: met behulp van pluggen met schotel

Mechanische bevestiging: met behulp van pluggen met schotel

Principes de mise en oeuvre

- Pluggen volgens ETAG 014 (ETA) - Afstand tussen de bevestigingspluggen en de rand van de plaat = ~ 100 mm - Minstens 35 mm verankerd in de draagkrachtige ondergrond. De tussenliggende lagen zoals een bepleistering, raaplagen etc. Worden niet als draagkrachtig beschouwd. - Techniek afhankelijk van de windbelasting!

plaatsing ‘verzonken’

Categorie van kunststoffen ankers A B C D

Alternatieve methode: bevestiging met PVC profielen

plaatsing ‘in het vlak’

plaatsing ‘bovenop de wapening’

Beoogde ondergrond voor het gebruik Beton met normale dichtheid Metselwerk uit volle elementen (‘solid masonry’) Metselwerk uit geperforeerde elementen of uit elementen met holtes Beton met lichte granulaten (2)

E

Cellenbeton (2)

- (1)

(platen uit) hout

(1) : niet beoogd door ETAG014 (2) : ook als metselelementen Tabel : classificatie van kunststoffen ankers in functie van het beoogde gebruik (type ondergrond), volgens ETAG014. Buitenisolatie van muren – 13/02/2014 - 15


ETICS

ETICS


Uitvoeringsprincipes ◘ Aaneensluitende plaatsing van de isolatieplaten

Plaatsing van de isolatie ◘ Aandachtspunten

 Zoniet vullen met PUR-schuim (richtlijnen fabrikant)  Zonodig oneffenheden wegschuren indien materiaal schuurbaar is

 Vlak  Verspringende voegen (scheurvorming)  Vertanding ter hoogte van hoeken



ETICS

ETICS



◘ Ter hoogte van openingen: isolatie uit één geheel  Voegen mogen niet samenvallen met aansluitingsvoegen tussen verschillende materialen

Aanbrengen van de bepleistering:  Plaatsing van de toebehoren en verstevigingswapeningen  Op maat zagen van de ‘toebehoren’  Aanmaken van het kleefmiddel (grondpleister) en verlijmen van de toebehoren en verstevigingswapeningen  Aanbrengen van het 'gewapende' grondpleister  Aanmaken en verwerken van de producten  Aanbrengen van het afwerkpleister  Eventueel afschuren/bevochtigen van het verharde grondpleister  Aanbrengen van een eventuele grondlaag  Aanmaken en verwerken van het afwerkpleister ... inachtnemen van de voorgeschreven wachttijden! 20



Omvang van de werken De werken omvatten doorgaans:

Bepleistering op isolatie – ETICS Aandachtspunten

→ Plaatsen en het gebruik van de nodige steigers → Bescherming van het schrijnwerk en beglazing tijdens het aanbrengen van het pleister → Ontstoffen van de ondergrond → Aanbrengen van een primer, indien nodig voor de combinatie ondergrond-systeem → Levering en plaatsing van de toebehoren, isolatie en de verschillende pleisterlagen → Voorzien van een bescherming tegen ongunstige weersomstandigheden tijdens de uitvoering → Reinigen en het verwijderen van afval na de uitvoering De volgende elementen zijn normaal niet inbegrepen in de werken (tenzij anders vermeld in de contractuele bepalingen): - zandstraling, opruwen van de ondergrond - het verwerken van grote oneffenheden van de ondergrond - het verwijderen of neutraliseren van ontkistingsproducten - het aanbrengen van een raaplaag om de oppervlakken buiten de tolerantie te verbeteren - de bescherming tegen corrosie van bestaande metalen delen - het demonteren en opnieuw monteren van afvoergoten, leidingen enz. Voor het aanvatten van de werken, dient de opdrachtgever alle nuttige aanwijzingen te verstrekken betreffende de na te leven niveaus, de te behandelen oppervlakken, de afwerkingsdetails bij de aansluitingen met de andere bouwelementen,… 22


Coördinatie met de andere vakgebieden


ETICS Aandachtspunten : Opvatting

Alvorens over te gaan tot isolatiewerken: → alle “binnenwerken uitvoeren die vocht met zich meebrengen” in verband met de vloeren en de muren, onder voorbehoud van andersluidende bepalingen. → de raamkaders moeten geplaatst zijn, de doorboringen in de gevel uitgevoerd, etc met aandacht voor de water- en winddichtheid, door middel van duurzame en stabiele materialen. Het schrijnwerk moet reeds voldoende zijn behandeld en/of beschermd. → alle elementen zoals bv. roosters, regenwaterafvoer, kabelleidingen, dakranden, raamdorpels moeten geplaatst zijn overeenkomstig het plan en moeten beschermd zijn

Keuze van het systeem ◘ Schokbestendigheid  Belangrijk criterium op de benedenverdieping  Gebruikscategorie (opgenomen in ETA en ATG)

→ de nodige maatregelen nemen om vochtopstijging te voorkomen → ervoor zorgen dat tijdens de ruwbouwwerken insijpeling van regenwater in de muren voorkomen wordt. Daartoe dienen de afvoerleidingen voor regenwater zo snel mogelijk te worden aangelegd. → De aansluitingen van ETICS tegen de ramen, deuromlijstingen,... moeten binnen de normale diktegrenzen kunnen worden uitgevoerd. → De details van plinten, omtrek van de ramen, randen,… moeten in overeenstemming zijn met de richtlijnen en rekening houden met de dikte van de isolatie en het pleister

◘ Indien mechanische schade: zo snel mogelijk te herstellen!

23



ETICS Aandachtspunten : Opvatting

Toleranties voor ETICS

Uit WTCB‐ Contact 2012/4

Indien niets vermeld, wordt afwerkingsgraad ‘normaal’ toegepast. Afwerkingsgraad ‘speciaal’ enkel op aanvraag én enkel geldig indien een voorafgaandelijk verslag is opgesteld dat aangeeft dat de ondergrond de toleranties respecteert en dat de constructieve voorzieningen afgestemd zijn op de techniek van ETICS.


ETICS Aandachtspunten: ‘Ondergrond’


‘Ondergrond’

◘ Geen abnormale bevochtiging vertonen  Eventuele vochtproblemen eerst oplossen

◘ Stabiel, zuiver en samenhangend  geen verfresten, mos, schadelijke zouten, etc

◘ Maximaal toegelaten afwijkingen respecteren  Grote oneffenheden wegwerken bvb door raaplaag ⇒ Deze extra werken horen niet tot het normale takenpakket van de ETICS-aannemer ⇒ Bij twijfel: trekproeven (lijm, ankers)

◘ Buitenschrijnwerk, dorpels, dakafdekking, waterafvoeren,... moeten geplaatst zijn



ETICS Detaillering muurvoet


◘ ETICS start minimaal 30 cm boven het maaiveld of het niveau van de buitenverharding  Schokken, spatwater, capillariteit ◘ Sokkelprofiel met goed werkende druiplijst ◘ Muurvoet : specifieke oplossingen +/- 2 cm

 Bijvoorbeeld: ▪ Aangepaste isolatie (waterbestendig)

≥ 30 cm

≥ 30 cm

▪ Bij voorkeur plint als afwerking

 +/- 2cm terugliggend ten opzichte van ETICS ◘ Enkele gunstige oplossingen  Thermische onderbreking van sokkelprofiel (Alu → PVC)  Wapeningsweefsel ter hoogte van sokkelprofiel: erop geklikt (Alu), eraan gelast (PVC), specifieke oplossingen  Drainagezone met kiezels Buitenisolatie van muren – 13/02/2014 - 29



ETICS Detaillering muurvoet ◘ Risico op (vocht)schade bij niet naleven van de principedetails met mogelijk degradatie van ETICS



ETICS Detaillering aansluiting met ramen en deuren


◘ Dorpel voorzien van zijdelingse opstanden ◘ Druiplijst van de dorpel minstens 30 mm uit het gevelvlak  Water zo goed mogelijk uit gevelvlak afleiden

◘ Tussen schrijnwerk en isolatie: gecomprimeerde zwelband ◘ Tussen pleister en schrijnwerk:  Ofwel een stopprofiel en een elastische geschikte kitvoeg  Ofwel enkel een kitvoeg (belang van onderhoud)





◘ Positie van ramen

◘ Positie van ramen

Voorkeur: terugliggend tov buitenvlak van ETICS

Gelijkliggend met buitenvlak is mogelijk, maar risicovol (scheurvorming, waterinfiltratie, koudebrug)

◘ Aandachtspunten: conformiteit met EPB-knopen, luchtdichtheid, waterdichtheid, akoestiek,... Buitenisolatie van muren – 13/02/2014 - 35




◘ Potentiële risico: waterinfiltratie, loskomen en blaasvorming

Onderhoud kitvoegen van belang (zie ook “Onderhoudsgids voor duurzame gebouwen”)


ETICS Aansluiting met dakranden van platte daken ◘ ◘ ◘ ◘

Druiplijst minstens 30 mm uit gevelvlak Dakrandprofiel Voldoende oversteek Goede werking


ETICS Aansluiting met dakranden van platte daken ◘ Potentieel risico: preferentiële vervuiling

≥ 5 cm ≥ 3 cm

Verwering van voegmortel (→ speciale hulpstukjes ter beschikking)



ETICS

Aansluiting met dakranden van platte daken

ETICS Aansluiting met dakranden van hellende daken



ETICS Aansluiting met doorboringen

Bepleistering op isolatie – ETICS Onderhoud

Opm: Het bevestigen van elementen die grote belastingen moeten opnemen of die instaan voor de veiligheid tegen vallen (bvb leuning van balkon) moet voldoende diep in de ondergrond gebeuren. Alle doorboringen van het pleister zullen voorzien worden van een geschikte soepele voeg. Buitenisolatie van muren – 13/02/2014 - 43


Onderhoud

ETICS Onderhoud

WTCB Infofiche 47

◘ Regelmatig onderhoud, nodig zowel om technische als om esthetische redenen. ◘ De frequentie van het onderhoud is afhankelijk van:     

het systeem het goede ontwerp van de details de goede uitvoering van de constructiedetails de omgeving van het bouwwerk zijn blootstelling aan vocht

◘ Na de verwerking van ETICS moet de bouwheer waken over het onderhoud.


ETICS Case-study : renovatie


ETICS Case-study



ETICS Case-study

ETICS Case-study


ETICS Case-study


ETICS Case-study



ETICS - Bepleistering op isolatie Besluit

ETICS Case-study

◘ Gebruik van goedgekeurde systemen (ATG) ◘ Belang van opvatting, ontwerp, oplevering van “ondergrond” (Ontwerper/architect) ◘ Correcte uitvoering, aandacht voor detailleringen (Aannemer) ◘ Geschikt onderhoud na de uitvoering (Opdrachtgever)



Harde op de isolatie verlijmde bekledingen

Inhoud Isolatie van muren langs de buitenzijde

Drie systemen: 1. Prefabsystemen 2. Directe verlijmingstechniek op aangepaste isolatie 3. Verlijming op gewapende grondlaag van ETICS (maw. het afwerkpleister wordt vervangen door een harde bekleding)

 Inleiding  Bepleistering op isolatie (ETICS)  Andere systemen  Harde bekledingen op isolatie  Houten gevelbebordingen

 Nuttige links



Harde bekledingen in situ verlijmd op isolatie Opbouw

Gevels met harde bekledingen verlijmd op isolatie

 Isolatie  Eventueel afdichtingslaag (oa. gewapende grondlaag)  Geschikte lijm  Harde bekleding: ▪ Baksteenstrips ▪ Natuursteen ▪ Keramische tegels  Eventueel voegmortel



Houten gevelbekledingen


Technische Voorlichting 243

Uitvoering • Regendichtheid volgens tweetrapsdichting. • Luchtscherm voldoende luchtdicht om te voorkomen dat waterdruppels worden doorgeblazen naar de achterliggende isolatie en muur !

◘ Inhoud: ▪ ▪ ▪ ▪ ▪ ▪ ▪ ▪ ▪

Type van de gevelbekledingen en materiaalkeuze Eisen voor gevelbekledingen Bescherming tegen vocht Werking van de opbouw Houtbescherming Uitvoering Detaillering Oplevering Pathologie/Gebreken





Uitvoering

Uitvoering

◘ Opbouw van de bebording

◘ Luchtspouw

 principe van de tweetrapsdichting

Binnen: onderdruk

‐

+

‐

+

‐

+

‐

+

‐

+

 Voor horizontale en verticale bekleding: minimum 15 mm + + +

Buiten: overdruk

+ + A


B


Houten gevelbekleding Houten gevelbekledingen

Afwerking en onderhoud

Uitvoering ◘ Luchtspouw  Binnendringen van insecten, vogels of kleine knaagdieren vermijden: gebruik rooster aanbevolen


• Men kan het hout voorzien van een afwerkingsbehandeling (beits, olie of verf), of op natuurlijke wijze laten vergrijzen. • Geen afwerking voorzien kan leiden tot niet homogene verkleuring van de gevel.


Nuttige links Andere gevelbekledingsmaterialen

http://www.wtcb.be

◘ WTCB-Contact en Infofiches

http://energie.wtcb.be http://www.bbri.be/antenne_norm http://www.butgb.be http://www.brusselsretrofitxl.be/projects/innov-etics/ Buitenisolatie van muren – 13/02/2014 - 65

Bedankt voor jullie aandacht



11/02/2014

Isolatie van buitenmuren Mogelijke invloeden op de geluidisolatie van gebouwen Lieven DE GEETERE, dr. ir.

Inhoud • • • •

Gevelgeluidisolatie Isoleren langs buiten Na-isoleren van de spouw Isoleren langs binnen

Adjunct-afdelingshoofd Afdeling akoestiek [email protected] +32 2 655 77 11 Met de steun van de Technologische Dienstverlening “Ecobouwen en Duurzame ontwikkeling” in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gesubsidieerd door het Brussels Instituut voor Onderzoek en Innovatie (InnovIRIS)

Isolatie van buitenmuren – Invloeden op de geluidisolatie – 13/02/2014 – Pagina 1

Gevelgeluidisolatie


Gevelgeluidisolatie

Van in-situ eis (gevelvlak) naar labo eis (element) lawaaibelasting

Labo-karakterisatie van gevelelementen geluidverzwakkingsindex RAtr = Rw + Ctr Rw (C;Ctr) = 39 (-4;-10) dB

DAtr : in-situ geluidisolatie van een gevelvlak • volume van de te beschermen ruimte • oppervlakte van het gevelvlak

RAtr = Rw + Ctr = 29 dB

R’Atr : samengestelde geluidisolatie van het gevelvlak • voorspellingsmodellen (EN 12354-3) • default-eisen (NSN S 01-400-1)

grote elementen : RAtr

stadsverkeer

kleine elementen : DneAtr

geluidisolatie in labo


=

invallende geluidintensiteit [dB(A)]

-

doorgelaten geluidintensiteit [dB(A)]


1

11/02/2014

Gevelgeluidisolatie

Gevelgeluidisolatie

Veelal bepaald door beglaasde delen / ventilatie

Veelal bepaald door beglaasde delen / ventilatie

60

60 Massief enkelvoudig Massief spouwmuur

50

50 NPR 5272

40

40 EN 12354‐1

RAtr [dB] 30

RAtr [dB] 30

20

20

10

10

0

Courante elementen

0 1

10

100

1000

1

10

Oppervlaktemassa [kg/m²]

50


Isoleren langs buiten

100

1000

Oppervlaktemassa [kg/m²] Isolatie van buitenmuren – Invloeden op de geluidisolatie – 13/02/2014 – Pagina 6


Akoestische karakterisatie: RAtr

Principe van de voorzetwand

Direct

RAtr = Rw + Ctr

RAtr = Rw + Ctr)

Geluidsverzwakkingsindex R [dB]

RAtr > 0 dB

10 dB

stijvere tussenlaag lichtere binnenafwerking

50

80

fr Isolatie van buitenmuren – Invloeden op de geluidisolatie – 13/02/2014 – Pagina 7

RAtr < 0 dB

meer soepele tussenlaag zwaardere binnenafwerking

125

fr

200

315 500 800 Frequentie [Hz]

1250

2000

3150

5000

fr


2

11/02/2014



Meetresultaten: ETICS

Aandachtspunten: vensteraansluitingen Basiswand: 380 mm snelbouw, 1‐zijdig bepleisterd

isolatiemateriaal

J. Nurzinsky (BRI ‐ Poland), “The effect of additional thermal lining on the acoustic performance of a wall”, Acoustics’08, Paris, 2008


Na-isoleren van de spouw



Ingeblazen minerale wolvezels

Akoestische karakterisatie: RAtr / Rw & RA

RAtr 52 dB

90

62 dB

70 60 50

Direct

40

46 dB

30

RAtr = Rw + Ctr Direct RAtr = Rw + Ctr)

48 dB

f df

D

20 10

F F

Rw RA = Rw + C

Rw RA = Rw + C)

Gesimuleerde waarden (Insul v6.3)

0

50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000

Sound reduction index R [dB]

80

Frequency band [Hz] Isolatie van buitenmuren – Invloeden op de geluidisolatie – 13/02/2014 – Pagina 11

directe gevelisolatie

indirecte luchtgeluidisolatie tussen appartementen Isolatie van buitenmuren – Invloeden op de geluidisolatie – 13/02/2014 – Pagina 12

3

11/02/2014



Invloed op gevelisolatie: RAtr

Conclusies

 analoog aan buitenisolatie  Normaal gezien verwaarloosbare akoestische impact in massiefbouw indien vensters aanwezig

Invloed op flankerende geluidisolatie: RA

 Verbetering bij thermo‐akoestische voorzetwand • MW, E‐EPS , cellulosevlokken, houtvezelvlokken, PU‐vlokkenschuimen, … • binnenafwerking op onafhankelijke draagstructuur (of trillingsontkoppeld)

Basiswand: 160 mm beton

R

 Veelal verzwakking bij thermische voorzetwand • gekleefd systeem op basis van stijve schuimen (PU, EPS, XPS, …) of harde isolatiematerialen (houtwolcement, cellenglas, minerale isolatieplaten, …). • gekleefd systeem op basis van soepele tussenlagen < 50 mm dik

f CSTB – Guide – “Concilier efficacité énergétique et acoustique dans le bâtiment” , 2010

10 13

100 160



4

Informatiesessie Isolatie van buitenmuren

Recommend Documents