Wmo richtlijn
Indicatieadvisering voor Hulp bij het Huishouden Versie 1.0
Colofon Uitgave:
Centrum Indicatiestelling Zorg, december 2006
Postadres: CIZ Postbus 232 3970 AE Driebergen Tel: 030-698 16 30 E-mail:
[email protected]
Voorwoord De basis voor deze Wmo richtlijn Hulp bij het huishouden is het CIZ protocol huishoudelijke verzorging voor de indicatiestelling AWBZ en het protocol Gebruikelijke Zorg, beide uit 2005. De functie Huishoudelijke Verzorging (HV) is per 1 januari 2007 uit de AWBZ gehaald en in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) als Hulp bij het Huishouden (HH) opgenomen. Om tot deze Wmo richtlijn te komen is het AWBZ protocol Huishoudelijke Verzorging en Gebruikelijke Zorg aangepast op basis van de Wmo modelverordening en modelbeleidsregels van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Deze modelverordening en modelbeleidsregels zijn bedoeld voor gemeenten als hulpmiddel voor het opstellen van een eigen Wmo verordening en beleidsregels. In de toelichting op de modelverordening stelt de VNG: “In deze modelverordening is vorm gegeven aan het compensatiebeginsel zonder de regels van de Wet voorzieningen gehandicapten en de regels rond de functie huishoudelijke verzorging uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) geheel los te laten. Dit is van belang om niet een vacuüm te laten ontstaan, te meer daar het overgangsrecht zoals geregeld in de Wmo bestaande cliënten maximaal één jaar het behoud van de oude rechten op grond van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten of de Wet voorzieningen gehandicapten biedt.” Het is de verwachting dat in de toekomst gemeenten eigen beleid zullen gaan maken wat mogelijk meer af zal wijken van de functie huishoudelijke verzorging zoals die was in de AWBZ.
RichtlijnWMO.doc
Pagina 2 van 20
Inhoudsopgave Voorwoord ................................................................................................................... 2 Inhoudsopgave ............................................................................................................ 3 Inleiding...................................................................................................................... 4 1. Uitgangspunten voor Hulp bij het huishouden ............................................................ 5 1.1. Als er beperkingen zijn bij het voeren van een huishouden .................................. 5 1.2. Onderdelen van hulp bij het huishouden ............................................................ 5 1.3. De leefeenheid is primair zelf verantwoordelijk ................................................... 5 1.4. Onderscheid Hulp bij het huishouden, OB en AB ................................................. 6 1.5. Voorliggende voorzieningen ............................................................................. 6 1.6. Ruilzorg......................................................................................................... 6 1.7. Particuliere huishoudelijke hulp ........................................................................ 7 1.8. Revalideren.................................................................................................... 7 1.9. Technische hulpmiddelen en woonvoorzieningen................................................. 8 2. Gebruikelijke Zorg ................................................................................................. 9 2.1. Gezondheidsproblemen of (dreigende) overbelasting........................................... 9 2.2. Fysieke afwezigheid ........................................................................................ 9 2.3. Huishoudelijke taken: uitstelbaar en niet uitstelbaar ......................................... 10 2.4. Bijdrage van kinderen aan het huishouden....................................................... 10 3. Normering huishoudelijke taken in minuten ............................................................ 11 3.1. Huishoudelijke werkzaamheden...................................................................... 11 3.1.1. Boodschappen voor het dagelijkse leven doen .................................................. 11 3.1.2. Maaltijdverzorging: bereiding broodmaaltijd/warme maaltijd.............................. 11 3.1.3. Licht poetswerk in huis: kamers opruimen ....................................................... 12 3.1.4. Huishoudelijke werkzaamheden: stofzuigen, wc/badkamer schoonmaken ............ 12 3.1.5. Verzorging kleding/linnengoed ....................................................................... 13 3.2. Organisatie van het huishouden...................................................................... 13 3.2.1. Opvang en/of verzorging van kinderen/volwassen huisgenoten (anderen helpen met zelfverzorging) en anderen helpen bij het bereiden van maaltijden ................................................................................................... 13 3.2.2. Normering activiteiten ten behoeve van de verzorging van kinderen ................... 14 3.2.3. Dagelijkse organisatie van het huishouden....................................................... 14 3.3. Hulp bij ontregelde huishouding, in verband met psychische stoornissen ............. 14 3.3.1. Psychosociale begeleiding, tevens observeren .................................................. 15 3.3.2. Advies, instructie, voorlichting, gericht op het huishouden ................................. 15 3.4. Deskundigheid per activiteit ........................................................................... 16 4. Veelgestelde vragen ............................................................................................. 17 4.1. Maaltijdverzorging en boodschappen doen in de Wmo ....................................... 17 4.2. Opvang en verzorging van kinderen bij uitval van een van de ouders .................. 17 4.3. Uitval van ouder in éénoudergezin .................................................................. 18 4.4. Ouderlijke zorgplicht bij echtscheiding............................................................. 18 4.5. Huishoudelijke verzorging in terminale situaties. .............................................. 18 4.6. Hulp bij het huishouden boven de 75 jaar ........................................................ 18 4.7. Hulp bij het huishouden bij huisstofmijtallergie................................................. 18
RichtlijnWMO.doc
Pagina 3 van 20
Inleiding De gemeente heeft de plicht om burgers met beperkingen in staat te stellen om een huishouden voeren. Hiertoe behoort zowel de hulp bij het huishouden als de Wmowoonvoorzieningen. In de modelverordening wordt er van uitgegaan dat: “een persoon pas behoefte kan hebben aan hulp bij het huishouden indien dat huishouden in een voor hem geschikte woning is gesitueerd.” Dit betekent dat woonvoorzieningen voorliggend kunnen zijn op Hulp bij het huishouden, bijvoorbeeld een woningsanering of het plaatsen van een wasmachine op een verhoging. De hulp bij het huishouden kan in 3 vormen als voorziening worden verstrekt: 1. Hulp bij het huishouden als algemene voorziening 2. Hulp bij het huishouden in natura 3. Persoonsgebonden budget (PGB) voor hulp bij het huishouden Ad. 1
In de modelverordening is dit omschreven als: “een snelle en eenvoudige dienstverleningsoplossing zonder veel administratieve rompslomp voor gemeente en aanvrager. Gedacht moet worden aan het vormen van direct beschikbare hulp bij het huishouden vanuit bijvoorbeeld een wijksteunpunt met name voor eenvoudige werkzaamheden, al dan niet op basis van een kortdurende hulpbehoefte.” De • • •
regels voor algemene voorzieningen zijn de volgende: Het gaat om een voorziening die in tijd een korte duur heeft; Het gaat om een voorziening die betrekking heeft op lichte, niet complexe zorg; Of het gaat om een voorziening ten behoeve van een incidentele zorgbehoefte.
Denk hierbij bijvoorbeeld aan lichte, niet complexe zorg, zoals tijdelijke hulp bij het huishouden na een ziekenhuisopname. Het is niet mogelijk om een algemene voorziening als PGB te ontvangen. Er wordt geen eigen bijdrage gevraagd. Ad. 2/3
Het primaat ligt bij de hulp bij het huishouden als algemene voorziening. Cliënten kunnen in aanmerking komen voor hulp bij het huishouden in natura of PGB als de hulp bij het huishouden als algemene voorziening een onvoldoende oplossing biedt of niet beschikbaar is.
Ad. 1/2/3
Gemeenten kunnen de hulp bij het huishouden aanbieden in uren of in klassen. Gemeenten kunnen de maximale geldigheidsduur van de indicatie bepalen.
RichtlijnWMO.doc
Pagina 4 van 20
1. 1.1.
Uitgangspunten voor Hulp bij het huishouden Als er beperkingen zijn bij het voeren van een huishouden Hulp bij het huishouden is aan de orde als er beperkingen zijn bij het voeren van een huishouden. Dat kan zich uiten in vervuiling (van de woning of van kleding), verwaarlozing (gezondheidsrisico’s, persoonlijke verzorging, voeding en vocht) of ontreddering van zichzelf of van afhankelijke huisgenoten waardoor het functioneren in huis maar ook buitenshuis belemmerd wordt.
1.2.
Onderdelen van hulp bij het huishouden Hulp bij het huishouden kan als voorziening veelomvattend zijn. Het kan gaan van het motiveren tot of aansturen van, tot het instrueren en zonodig overnemen van: Het zorgen voor eten en drinken: aanschaffen van voedingsmiddelen, bereiden en tot zich doen nemen van voeding en drinken, afvoeren van vuilnis. De essentiële hygiëne van de huishouding: schone bedden, kleding, sanitair, vloeren stofzuigen en dweilen. Incidentele werkzaamheden als het schoonhouden van ramen, kasten et cetera. Verzorgen van dieren en planten. Het verzorgen van de aanwezige hulpbehoevende personen (volwassenen en kinderen). De veiligheid van en de regie over het huishouden.
1.3.
De leefeenheid is primair zelf verantwoordelijk Onder een leefeenheid wordt verstaan “alle bewoners die een gemeenschappelijke woning bewonen met als doel een duurzaam huishouden te voeren”. De leefeenheid is primair zelf verantwoordelijk voor het eigen huishouden, met inbegrip van het bevorderen en instandhouden van gezondheid, levensstijl en de wijze waarop de huishouding wordt gevoerd. Hulp bij het huishouden is er als aanvulling op de eigen mogelijkheden. Als er sprake is van kamerverhuur, rekenen we de huurder van de betreffende ruimte niet tot het huishouden. Als mensen zelfstandig1 samenwonen op een adres en gemeenschappelijke ruimten delen, veronderstellen we dat het aandeel in het schoonmaken van die ruimten bij uitval van een van de leden wordt overgenomen door de andere leden van een leefeenheid. Het eventuele positieve advies voor HH betreft dan alleen de eigen woonruimte (kamers) van de zorgvrager en een evenredig deel van het schoonmaken van de gemeenschappelijke ruimten. Er zijn situaties die op een grensgebied liggen. Bij kloostergemeenschappen bijvoorbeeld is wel sprake van een leefeenheid, maar is over het algemeen een taakverdeling, die zich niet leent voor overname. In die situatie kan wel geadviseerd worden voor bijvoorbeeld het schoonmaken van de eigen kamer indien men dit zelf niet meer kan. Gemeenschappelijke ruimten die kenmerkend voor kloosters zijn kunnen niet worden geadviseerd omdat zij het niveau sociale woningbouw te boven gaan (bibliotheken, gebedsruimten, gemeenschapsruimten, refters) en behoren tot de eigen verantwoordelijkheid van de gemeenschap.
1
RichtlijnWMO.doc
Denk aan woongroepen, kamerverhuur, hat-eenheden, meerdere generaties in een huis.
Pagina 5 van 20
1.4.
Onderscheid Hulp bij het huishouden, OB en AB De begeleiding bij Hulp bij het huishouden is gericht op motiveren, aansturen, instrueren en zo nodig het overnemen van het huishouden. Ondersteunende Begeleiding (OB) is aan de orde wanneer er structurele regieproblemen zijn die zich uiten op meerdere gebieden van het dagelijks leven en de sociale redzaamheid in het algemeen in het geding is. Activerende Begeleiding (AB) is aangewezen als min of meer duurzame verbetering van het functioneren in het algemeen wordt beoogd. Leeftijd of het niet gewend zijn aan huishoudelijk werk kunnen invloed hebben op het vermogen van andere leden uit de leefeenheid om huishoudelijke taken over te nemen. Als dit noodzakelijk is door uitval van een van de leden kan aan de gezonde anderen een instructie worden gegeven voor het aanleren van vaardigheden op huishoudelijk gebied. Ook het trainen van huisgenoten om bepaalde huishoudelijke handelingen te verrichten of om te gaan met huishoudelijke hulpmiddelen valt als activiteit onder de Hulp bij het huishouden: instructie. Het gaat dan om een kortdurende indicatie voor beperkte tijd, waarin de noodzakelijke huishoudelijke vaardigheden worden aangeleerd.
1.5.
Voorliggende voorzieningen De wetgever beschouwt een aantal voorzieningen als voorliggend; dat wil zeggen dat wanneer een adequate oplossing wordt geboden door het gebruik maken van deze voorzieningen, deze optie voorgaat op een Wmo-voorziening. Van algemeen gebruikelijke voorzieningen dient gebruik te worden gemaakt voorzover die beschikbaar en passend zijn: Tot de algemeen gebruikelijke voorzieningen behoren (niet limitatieve lijst): kinderopvang (crèche, kinderdagverblijf, overblijfmogelijkheden op school); voor- en naschoolse opvang; oppascentrale; maaltijddienst; hondenuitlaatservice; boodschappendienst. De voorliggende voorziening moet beschikbaar en passend zijn. Als dit niet het geval is, dan is er geen sprake van een voorliggende voorziening. De indicatiesteller moet de sociale kaart goed in beeld hebben, zodat adequaat beoordeeld kan worden of een voorliggende voorziening daadwerkelijk beschikbaar en passend is. Niet relevant is of men gebruik wil maken van een voorliggende voorziening. Het is in principe ook niet relevant welke kosten aan de voorliggende voorziening zijn verbonden, tenzij sprake zou kunnen zijn van een zogenaamd extreem laag inkomen als geldt bij het begrip algemeen gebruikelijk: een inkomen dat door kosten op grond van de ziekte of het probleem onder de bijstandsnorm uitkomt of dreigt uit te komen door deze kosten. Het is echter afhankelijk van het gemeentelijk beleid, of dit toegepast wordt en hoe.
1.6.
Ruilzorg In de Wmo-modelbeleidsregels staat, overgenomen uit het protocol van overdracht, betreffende uitruil van zorg het volgende: “Onder ruilzorg wordt zorg verstaan waarbij de cliënt een indicatie heeft voor huishoudelijke verzorging maar in de praktijk een andere vorm van AWBZ-zorg ontvangt, bijvoorbeeld persoonlijke verzorging. Voor ruilzorg bestaat geen
RichtlijnWMO.doc
Pagina 6 van 20
wettelijke basis2. Het gaat hierbij om ontstane gedragslijnen. Dergelijke gedragslijnen (al dan niet neergelegd in protocollen) vinden geen basis in de AWBZ en overige relevante wet- en regelgeving. Het gemeentebestuur is juridisch niet gebonden aan deze gedragslijnen. Het verdient aanbeveling dat de gemeente hierover een standpunt inneemt, bijvoorbeeld in het visiedocument. Leidend voor het college is de indicatie en niet de daadwerkelijk geleverde zorg.” Uitruil van zorg betekende in de AWBZ dat de functie HV waarvoor gebruikelijke zorg van toepassing was uitgeruild kon worden tegen een AWBZ functie waarop gebruikelijke zorg niet van toepassing was. Wat veel voorkwam was de uitruil van PV en HV. Een lid van de leefeenheid verleende persoonlijke verzorging aan de hulpvrager en kon ervoor kiezen om persoonlijke verzorging uit te ruilen tegen de functie huishoudelijke verzorging: de gebruikelijke zorger voerde de taken op het gebied van de PV uit, de AWBZ voerde de HV uit. Het uitruilen van AWBZ-zorg en Wmo-zorg is niet mogelijk. Gemeenten kunnen wel in de verordening opnemen dat het in bepaalde situaties, bijvoorbeeld bij dreigende overbelasting van een gebruikelijke zorger die zijn of haar partner persoonlijke verzorging biedt, mogelijk is om Hulp bij het huishouden toe te kennen ondanks dat er sprake is van gebruikelijke zorg.
1.7.
Particuliere huishoudelijke hulp Particuliere zorg was onder de AWBZ geen voorliggende voorziening. Niemand kon worden gedwongen zelf te voorzien in een verzekerde voorziening. Het was een keuze van verzekerde zelf. Onder de Wmo ligt dit anders. Gemeenten kunnen ervoor kiezen om particuliere hulp bij een bepaald inkomen als voorliggende voorziening aan te duiden. Ook kunnen gemeenten stellen dat als cliënten al jaren particuliere hulp hebben, en zij na het ontstaan van beperkingen Hulp bij het huishouden aanvragen, er geen sprake is van meerkosten. In de beslisboom Hulp bij het huishouden is het als volgt opgenomen als variant3: 1. Als een cliënt minder dan 9 maanden van een jaar particuliere hulp heeft gehad en de reden van de aanvraag is gelegen in het feit dat het financieel niet meer haalbaar is of er een andere moverende reden is dan wordt de particuliere hulp niet als algemeen gebruikelijk beschouwd. 2. Als een cliënt 9 maanden van een jaar particuliere hulp heeft en, op moment van de aanvraag, nog steeds hulp heeft die activiteiten overneemt (waarmee de cliënt bij het voeren van het huishouden problemen ondervindt) dan wordt de particuliere hulp als algemeen gebruikelijk beschouwd voor de overgenomen activiteiten en volgt er een negatieve indicatie. 3. Als een cliënt 9 maanden van een jaar particuliere hulp heeft en, op moment van de aanvraag, nog steeds hulp heeft die niet alle activiteiten overneemt (waarmee de cliënt bij het voeren van het huishouden problemen ondervindt) dan kan er een indicatie komen voor de activiteiten die niet overgenomen worden.
1.8.
Revalideren Wanneer bepaalde aandoeningen die de oorzaak vormen voor de huishoudelijke beperkingen naar de mening van de (CIZ-) arts nog behandelmogelijkheden biedt, kan in de regel geen Hulp bij het huishouden positief worden geadviseerd. Het gaat hierbij dan met name om Moeilijk
2 Een uitzondering vormt het meervoudige persoonsgebonden budget (bijvoorbeeld combinaties van huishoudelijke verzorging en persoonlijke verzorging). Binnen de PGB-spelregels van de AWBZ mag de cliënt schuiven tussen de zorgfuncties. 3 Een variant is een afwijking van de standaard instelling van de beslisboom waarmee gemeenten hun eigen beleid kunnen bepalen.
RichtlijnWMO.doc
Pagina 7 van 20
Objectiveerbare Aandoeningen (MOA) en psychische aandoeningen. HH kan in een dergelijke situatie immers antirevaliderend werken. Wel kan HH naast een te volgen behandeling of revalidatie positief worden geadviseerd. Hierover is afstemming met de behandelaar nodig. Een dergelijk indicatie(advies) heeft dan in principe een korte geldigheidsduur, afgeleid van de duur van het behandel- of revalidatietraject.
1.9.
Technische hulpmiddelen en woonvoorzieningen Er is geen positief advies voor Hulp bij het huishouden als de problemen van de cliënt afdoende kunnen worden opgelost met technische hulpmiddelen of woonvoorzieningen. Hulpmiddelen kunnen bestaan uit algemeen gebruikelijke huishoudelijke apparatuur, zoals een wasmachine of stofzuiger. Deze hulpmiddelen dienen uit oogpunt van verantwoorde werkomstandigheden ook voor een helpende aanwezig te zijn. Daarnaast kan gebruik gemaakt worden van al aanwezige hulpmiddelen, zoals een droogtrommel of een afwasmachine. Als dergelijke apparaten niet aanwezig zijn maar wel een adequate oplossing zouden bieden voor het probleem, is de aanschaf van deze hulpmiddelen voorliggend op het inzetten van hulp. Woonvoorzieningen kunnen bijvoorbeeld keukenaanpassingen of het plaatsen van een verhoging voor een droger/wasmachine betreffen maar ook woningsanering. Hulpmiddelen kunnen ook gefinancierd zijn uit een andere betalingsregeling, gericht op of aangepast aan de handicap van de cliënt (AWBZ, Regeling hulpmiddelen of Wmo).
RichtlijnWMO.doc
Pagina 8 van 20
2. Gebruikelijke Zorg Gebruikelijke zorg is de normale, dagelijkse zorg die partners of ouders en inwonende kinderen geacht worden elkaar onderling te bieden omdat ze als leefeenheid gemeenschappelijk een woning bewonen en op die grond een gezamenlijke verantwoordelijkheid hebben voor het functioneren van het huishouden. Gebruikelijke zorg is ook alleen aan de orde als er een leefeenheid is die gemeenschappelijk een woning bewoont. Uitwonende kinderen vallen hier dus buiten.
2.1.
Gezondheidsproblemen of (dreigende) overbelasting Een indicatiesteller kan besluiten dat een huisgenoot of partner geen gebruikelijke zorg kan leveren als deze zodanige gezondheidsproblemen heeft dat de indicatiesteller redelijkerwijs moet concluderen dat de betreffende taken niet door hem uitgevoerd kunnen worden. Een indicatiesteller moet altijd onderzoeken of een leefeenheid, gegeven de voor die leefeenheid geldende gebruikelijke zorg, door de (chronische) uitval van een gezinslid niet alsnog onevenredig belast wordt en overbelasting dreigt. Wanneer partner of huisgenoot gezondheidsproblemen en beperkingen heeft of door de combinatie van een (volledige) werkkring of opleiding en het voeren van het huishouden overbelast dreigt te raken, zullen de (medische) gegevens ter onderbouwing daarvan door de betrokkene moeten worden aangeleverd. Het CIZ moet zich daar dan een geobjectiveerd oordeel over vormen. Wanneer de dreigende overbelasting wordt veroorzaakt door een combinatie van werk en gebruikelijke zorg en andere activiteiten dan werk en huishouden, gaan werk en gebruikelijke zorg voor. Het beoefenen van vrijetijdsbesteding kan op zich geen reden zijn om een indicatie te geven voor gebruikelijke zorg. In geval de leden van een leefeenheid dreigen overbelast te raken door de combinatie van werk en verzorging van de zieke partner/huisgenoot, kan een indicatie worden gesteld op de onderdelen die normaliter tot de gebruikelijke zorg worden gerekend. In eerste instantie zal die indicatie van korte duur zijn om de leefeenheid de gelegenheid te geven de onderlinge taakverdeling aan de ontstane situatie aan te passen. Hetzelfde geldt als een partner/ouder ten gevolge van het plotseling overlijden van de andere ouder dreigt overbelast te raken door de combinatie van werk en verzorging van de inwonende kinderen.
2.2.
Fysieke afwezigheid Indien de huisgenoot van een zorgvrager vanwege werk fysiek niet aanwezig is wordt hiermee bij de indicatieadvisering uitsluitend rekening gehouden, wanneer het om aaneengesloten perioden van tenminste zeven etmalen gaat. De afwezigheid van de huisgenoot moet een verplichtend karakter hebben en inherent zijn aan diens werk; denk hierbij aan offshore werk, internationaal vrachtverkeer en werk in het buitenland. Wanneer iemand aaneengesloten perioden van tenminste zeven etmalen van huis is, is er in die periode feitelijk sprake van een éénpersoonshuishouden en kan er geen gebruikelijke zorg worden geleverd.
RichtlijnWMO.doc
Pagina 9 van 20
2.3.
Huishoudelijke taken: uitstelbaar en niet uitstelbaar Onder huishoudelijke taken vallen zowel de uitstelbare als de niet-uitstelbare taken. Het verzorgen van –overigens gezonde- kinderen valt ook onder de Hulp bij het huishouden. • Niet-uitstelbare taken zijn maaltijd verzorgen, de kinderen verzorgen, afwassen en opruimen; • Wel-uitstelbare taken zijn boodschappen doen, wasverzorging, zwaar huishoudelijk werk: stofzuigen, sanitair, keuken, bedden verschonen.
2.4.
Bijdrage van kinderen aan het huishouden In geval de leefeenheid van de zorgvrager mede bestaat uit kinderen, dan gaat de indicatiesteller ervan uit, dat de kinderen, afhankelijk van hun leeftijd en psychosociaal functioneren, een bijdrage kunnen leveren aan de huishoudelijke taken. • Kinderen tot 5 jaar leveren geen bijdrage aan de huishouding. • Kinderen tussen 5-12 jaar worden naar hun eigen mogelijkheden betrokken bij lichte huishoudelijke werkzaamheden als opruimen, tafel dekken/afruimen, afwassen/afdrogen, boodschap doen, kleding in de wasmand gooien. • Kinderen vanaf 13 jaar kunnen, naast bovengenoemde taken hun eigen kamer op orde houden, d.w.z. rommel opruimen, stofzuigen, bed verschonen. Taken van een 18-23 jarige Van een meerderjarige gezonde huisgenoot wordt verwacht dat deze de huishoudelijke taken overneemt wanneer de primaire verzorger uitvalt. Een 18-23 jarige wordt verondersteld een eenpersoonshuishouden te kunnen voeren. De huishoudelijke taken voor een éénpersoonshuishouden zijn: • schoonhouden van sanitaire ruimte, • keuken en een kamer, • de was doen, • boodschappen doen, • maaltijd verzorgen, • afwassen en opruimen. Te normeren naar 2 uur uitstelbare, zware huishoudelijke taken en 3 uur lichte, niet uitstelbare huishoudelijke taken per week. Daarnaast kunnen zij eventuele jongere gezinsleden verzorgen en begeleiden.
RichtlijnWMO.doc
Pagina 10 van 20
3. Normering huishoudelijke taken in minuten 4. 3.1.
Huishoudelijke werkzaamheden Voor de huishoudelijke verzorging zijn standaardindicaties ontwikkeld die ook gebruikt kunnen worden bij de hulp bij het huishouden en zijn opgenomen in bijlage 1. In deze paragraaf wordt per activiteit een normtijd aangegeven.
3.1.1.
Boodschappen voor het dagelijkse leven doen
TOTAAL
1 maal per week
60 min p/w
Boodschappenlijst samenstellen Boodschappen inkopen en opslaan - wekelijks
Factoren meer/minder hulp: Indien het cliëntsysteem bestaat uit meer dan 4 personen, of er zijn kinderen < 12 jaar, kan er 2x per week boodschappen worden geïndiceerd; +30 min, wanneer afstand tot de winkels groot is,
3.1.2.
Maaltijdverzorging: bereiding broodmaaltijd/warme maaltijd
TOTAAL warm
30 min p.k
TOTAAL brood
15 min p.k. Broodmaaltijd klaarzetten Tafel dekken en afruimen Koffie/thee zetten Afwassen (machine-handmatig) Eten bereiden
- voorbereiden - koken
Opslaan en beheer levensmiddelenvoorraad Afwassen en opruimen
Factoren meer/minder hulp Aanwezigheid kinderen < 12 jaar: + 20 min per keer.
4
De normtijden zoals die hier worden gepresenteerd zijn afgeleid van de in de indicatiepraktijk van het CIZ gebruikelijke. Deze normeringen zijn van oorsprong ontwikkeld binnen de setting van de thuiszorg.
RichtlijnWMO.doc
Pagina 11 van 20
3.1.3.
Licht poetswerk in huis: kamers opruimen
TOTAAL Activiteiten
60-90 min p.w. Afwassen, indien geen maaltijdvoorbereiding is geïndiceerd Handmatig: 15 – 30 minuten per keer Machine in- en uitruimen: 10 minuten per keer Hand en spandiensten Opruimen
Totaal dagelijkse beurt interieur is afhankelijk van de grootte van de woning en de specifieke kenmerken van het cliëntsysteem: 15 tot 40 minuten per keer
Stof afnemen/ragen Bedden opmaken
Factoren meer/minder hulp PG problematiek/communicatieproblemen. Aantal kinderen onder de 12. Huisdieren: bij allergie: eerst sanering. Allergie voor huisstofmijt, COPD: in gesaneerde woning. Ernstige beperkingen in gebruik van armen en handen. Alleen de kamers die in gebruik zijn, worden schoongehouden. Voor een cliëntsysteem zonder kinderen max. 20 min per keer, voor een cliëntsysteem met kinderen < 12 max. 30 min per keer. Frequentie: In principe max. 3 maal per week 20-30 min. Dit betekent dat iemand die naast overname zwaar huishoudelijk werk 1.5 ook overname van licht huishoudelijk werk 1.4 nodig heeft, in de praktijk één klasse boven de klasse voor 1.5 uitkomt. Dus klasse 2 (klein huis, tot 3 kamers/seniorenwoning/ 1 persoon) of 3 (groot huis/3 kamers of meer/ tweepersoons huishouden)
3.1.4.
Huishoudelijke werkzaamheden: stofzuigen, wc/badkamer schoonmaken TOTAAL
Zwaar huishoudelijk werk: de omvang van de benodigde ondersteuning is meer afhankelijk van de grootte en inrichting van de woning dan van de aanwezigheid van een extra persoon.
1 persoonshuishouden/ < 2 kmrs klasse 1 1x per 3 uur in de 14 dgn, 2 persoonshuishouden/ > 3 kmrs klasse 2
Stofzuigen Schrobben dweilen soppen: sanitair en keuken Bedden opmaken/verschonen Opruimen huishoudelijk afval
Factoren meer /minder hulp: zie ook onder 4.1.3.
RichtlijnWMO.doc
Pagina 12 van 20
In grote woningen met hoge bezettingsgraad, vervuilingsgraad, COPD problematiek5 of
aanwezigheid van jonge kinderen is een hogere klasse reëel. Verzorgen van huisdieren valt in de marge van de klasse. Frequentie: Met de genoemde verrichtingen worden de wekelijkse activiteiten bedoeld.
3.1.5.
Verzorging kleding/linnengoed TOTAAL
1 pers. 60 min 2 pers. 90 min per week Kleding en linnengoed sorteren en wassen in wasmachine Centrifugeren, ophangen, afhalen, Was drogen in droogmachine Vouwen, strijken6, opbergen Ophangen/afhalen wasgoed
Factoren meer minder werk Aantal kinderen < 16 jaar + 30 min per kind per week. Bedlegerige patiënten + 30 min. Extra bewassing i.v.m. overmatige transpiratie, incontinentie, speekselverlies enz.: + 30 min. Frequentie: eenmaal per week, huishoudens met kleine kinderen maximaal 3x per week.
3.2.
3.2.1.
Organisatie van het huishouden
Opvang en/of verzorging van kinderen/volwassen huisgenoten (anderen helpen met zelfverzorging) en anderen helpen bij het bereiden van maaltijden De grondslag ligt bij de ouder. Deze is tijdelijk niet in staat om de ouderrol op zich te nemen. TOTAAL
Tot max. van 40 uur aanvullend op eigen mogelijkheden Wassen en aankleden Hulp bij eten en/of drinken Maaltijd voorbereiden Sfeer scheppen, spelen Opvoedingsactiviteiten
Factoren meer/minder werk
5 6
RichtlijnWMO.doc
Na sanering. Alleen bovenkleding.
Pagina 13 van 20
Aantal kinderen -/+. Leeftijd kinderen -/+. Gezondheidssituatie/functioneren kinderen/huisgenoten. Aanwezigheid gedragsproblematiek +. Samenvallende activiteiten7 -.
Klasse: afhankelijk van de situatie, indien kinderen < 6 jaar gecombineerd met HH activiteiten tot een max. omvang van 40 uur per week.
3.2.2. Normering activiteiten ten behoeve van de verzorging van kinderen Deze normtijden worden gebruikt bij het berekenen van de totale benodigde tijd voor de activiteiten met betrekking tot kinderen. Hiervoor wordt de normtijd vermenigvuldigd met het aantal keer per dag en het aantal keer per week. Dit levert dan de totaaltijd op van de activiteiten met betrekking tot kinderen.
Naar bed brengen
10 min per keer per kind
Uit bed halen
10 min per keer per kind
Wassen en kleden
30 min per dag per kind
Eten en/of drinken geven
20 min per maaltijd
Babyvoeding (flesje/potje)
10 min per keer per kind
Naar school/crèche brengen/halen
15 min per keer per gezin
Het is hierbij mogelijk om taken te combineren. Als kinderen op hetzelfde tijdstip naar bed gaan, telt dat voor 1 keer en niet per kind. De frequentie is gerelateerd aan de leeftijd en ontwikkelingsfase van het kind.
3.2.3.
Dagelijkse organisatie van het huishouden TOTAAL
30 min p.w. administratieve werkzaamheden t.b.v. klant8 organisatie huishoudelijke activiteiten plannen en beheren van middelen m.b.t. het huishouden
Factoren meer/minder werk: Communicatieproblemen. Aantal huisgenoten, vooral kinderen < 16. (psychosociale) problematiek bij meerdere gezinsleden. Frequentie 1 x per week klasse 1-2.
3.3.
Hulp bij ontregelde huishouding, in verband met psychische stoornissen
7 8
RichtlijnWMO.doc
Activiteiten die tegelijkertijd kunnen worden uitgevoerd. Alleen in combinatie met andere huishoudelijke activiteiten, valt bij beperkt regelvermogen onder OB.
Pagina 14 van 20
3.3.1.
Psychosociale begeleiding, tevens observeren TOTAAL
In combinatie met activiteiten onder 1 en 2
30 min p.w.
Formuleren doelen/bijstellen doelen met betrekking tot het huishouden Helpen handhaven/verkrijgen/herkrijgen structuur in het huishouden Helpen handhaven vergroten van zelfredzaamheid m.b.t. budget Begeleiden ouders bij opvoeding kinderen9 Begeleiden kinderen10
3.3.2.
Advies, instructie, voorlichting, gericht op het huishouden
TOTAAL
30 min per keer instructie omgaan met hulpmiddelen Instructie licht huishoudelijk werk Instructie textielverzorging - boodschappen doen - koken
Factoren meer/minder werk: Communicatieproblemen +. Frequentie: 3 x per week max. 6 weken
9
Eerst mate van gebruikelijke zorg bepalen; vervolgens overlap met OB en Jeugdzorg. Idem.
10
RichtlijnWMO.doc
Pagina 15 van 20
3.4.
Deskundigheid per activiteit
Er zijn gemeenten die de geadviseerde activiteiten per deskundigheid gespecificeerd willen hebben: HH1: Hulp bij huishoudelijke werkzaamheden HH2: Hulp bij de organisatie van het huishouden HH3: Hulp bij een door een psychische stoornis ontregeld huishouden
RichtlijnWMO.doc
Activiteiten
Deskundigheid
1.1
Boodschappen doen
HH1
1.2
Maaltijd bereiden: broodmaaltijd
HH1
1.3
Maaltijd bereiden: warme maaltijd
HH1
1.4
Licht poetswerk in huis: kamers opruimen
HH1
1.5
Huis schoonmaken, stofzuigen, wc/badkamer reinigen
HH1
1.6
Kleding/linnengoed wassen (“de was doen”)
HH1
1.7
Huishoudelijke spullen in orde houden (kleding, apparaten, etc.)
HH1
2.1
Anderen in huishouden helpen met zelfverzorging
HH2
2.2
Anderen helpen bij bereiden maaltijden, etc.
HH2
2.3
Dagelijkse organisatie van het huishouden
HH2
3.1
Psychosociale begeleiding; tevens observeren
HH3
3.2
Advies, instructie, voorlichting (gericht op het huishouden)
HH3
Pagina 16 van 20
4. 4.1.
Veelgestelde vragen Maaltijdverzorging en boodschappen doen in de Wmo Maaltijdbereiding en boodschappen doen vindt niet structureel plaats binnen de Wmo hulp bij het huishouden. Cliënten moeten voor de maaltijdbereiding en boodschappen in eerste instantie een beroep doen op de eventueel aanwezige –meerderjarige, gezonde- huisgenoten (gebruikelijke zorg). Als deze door beperkingen in het zelfzorgvermogen de warme maaltijd niet kunnen verzorgen, moet worden nagegaan welke mogelijkheden mantelzorg, vrijwilligers en voorliggende of algemeen gebruikelijke voorzieningen bieden. Te denken valt aan kant en klaarmaaltijden, gemeentelijke maaltijdvoorziening, boodschappendiensten of bezorging aan huis. Indien voorliggende voorzieningen niet tegemoet kunnen komen aan de eisen van een, door een arts voorgeschreven, dieet, kan deze taak in de thuissituatie worden geadviseerd. In leefeenheden met jonge (<12 jr. ) kinderen kan in een crisissituatie voor een beperkte periode, in combinatie met activiteit 2.1. een indicatie gesteld worden. Als de huisgenoten door onvoldoende kennis of vaardigheden niet in staat zijn om te koken, wordt hen aangeboden om het koken te leren. De geldigheidsduur is afhankelijk van de situatie maar maximaal 6 weken.
4.2.
Opvang en verzorging van kinderen bij uitval van een van de ouders Ouders hebben een zorgplicht voor hun kinderen. De ouders zorgen voor de opvoeding van hun kinderen. Dit houdt in: het zorgen voor hun geestelijk en lichamelijk welzijn en het bevorderen van de ontwikkeling van hun persoonlijkheid (en naar draagkracht voorzien in de kosten van dit alles). Deze zorgplicht strekt zich uit over opvang, verzorging, begeleiding en opvoeding die een ouder (of verzorger), onder meer afhankelijk van de leeftijd en verstandelijke ontwikkeling van het kind, normaal gesproken geeft aan een kind, inclusief de zorg bij kortdurende ziekte. Bij uitval van één van de ouders neemt de andere ouder de gebruikelijke zorg voor de kinderen over. Gebruikelijke zorg voor kinderen omvat in ieder geval de aanwezigheid van een verantwoordelijke ouder of derde persoon conform de leeftijd en ontwikkeling van het kind. Opvang valt niet onder de Hulp bij het huishouden. Verzorging van de kinderen kan, zonodig, wel onder de Hulp bij het huishouden vallen. Eigen oplossingen gaan voor Indien nodig dient de ouder gebruik te maken van de voor hem/haar geldende regeling voor zorgverlof. De indicatiesteller onderzoekt, in geval er mantelzorg aanwezig is, wat in redelijkheid met mantelzorg kan worden opgevangen. Is dit niet mogelijk dan dient de ouder gebruik te maken van (een combinatie van ) crèche, opvang op school, buitenschoolse opvang, gastouder ed. (de zogenaamde algemeen gebruikelijke voorliggende voorzieningen). Het verplichte gebruik van alternatieve opvangmogelijkheden voor kinderen is redelijk, onafhankelijk van de financiële omstandigheden. Voorkomen van crisis en ontwrichting Zijn deze mogelijkheden reeds maximaal gebruikt of afwezig, of is er slechts kortdurend overbrugging nodig in noodgevallen, dan kan Hulp bij het huishouden worden ingezet. Structurele opvang van kinderen valt niet onder de Hulp bij het huishouden. Niet-structurele opvang van kinderen kan alleen bij ontwrichting of calamiteiten tot een indicatie(advies) voor Hulp bij het huishouden voor een beperkte tijd leiden. Verzorging van de kinderen kan, zonodig, wel een onder de Hulp bij het huishouden vallen.
RichtlijnWMO.doc
Pagina 17 van 20
4.3.
Uitval van ouder in éénoudergezin Indien er sprake is van uitval van de ouder in een éénoudergezin, of beide ouders ondervinden beperkingen in de opvang en verzorging van de kinderen, wordt er eerst nagegaan wat mantelzorg opvangt, en wat vrijwilligers als vervangende mantelzorg, voorliggende voorzieningen en algemeen gebruikelijke voorzieningen kunnen opvangen. Oppas en opvang van gezonde kinderen vallen in principe niet onder de Wmo, daarvoor zijn andere, algemeen gebruikelijke en voorliggende voorzieningen voorhanden. Wel is er een indicatie mogelijk voor de verzorging van de kinderen conform leeftijd. Gebruik van kinderopvang/crèche als voorliggende voorziening voor oppas en opvang van gezonde kinderen tot 5 dagen per week is redelijk. Indien indicatiesteller zich ervan heeft vergewist dat de voorliggende algemeen gebruikelijke voorzieningen niet aanwezig of niet toepasbaar zijn of zijn uitgeput is bij uitval van de ouder in een éénoudergezin afhankelijk van de leeftijd en ontwikkeling van het kind een advies voor Hulp bij het huishouden mogelijk tot 40 uur per week voor oppas en opvang van gezonde kinderen. Een dergelijke indicatie is in principe van korte duur (maximaal 3 maanden), de periode waarin een eigen oplossing moet worden gevonden.
4.4.
Ouderlijke zorgplicht bij echtscheiding Bij echtscheiding vervalt het samenwonen en daarmee dus ook de gebruikelijke zorg voor het huishouden en de onderlinge persoonlijke verzorging van partners. De zorgplicht voor de kinderen verdwijnt niet. Bij uitval van de verzorgende ouder moet wel onderzoek gedaan worden naar de mogelijkheid van opvang van de kinderen door de niet thuiswonende ouder door te kijken naar de voor de rechtbank vastgelegde afspraken tussen de ex-echtgenoten. Voor die perioden dat de kinderen bij de verzorgende -uitgevallen- ouder zijn kan er dan een indicatie voor opvang zijn. Als de zorgplicht door de niet-verzorgende ouder kennelijk niet wordt nagekomen, beschouwen we de situatie als een éénoudergezin.
4.5.
Huishoudelijke verzorging in terminale situaties. In terminale of andere chronische situaties waarin gebruikelijke zorgers zwaar belast worden met zorgtaken kunnen de normeringen betreffende gebruikelijke zorg soepeler worden gehanteerd.
4.6.
Hulp bij het huishouden boven de 75 jaar Wanneer in redelijkheid niet (meer) kan worden verondersteld dat een nieuwe taak als het huishouden nog is te trainen of aan te leren, zoals bij ouderen op hoge leeftijd (> 75 jaar) kan, indien nodig, hulp voor die zwaar huishoudelijke taken worden geïndiceerd die anders tot de gebruikelijke zorg zouden worden gerekend.
4.7.
Hulp bij het huishouden bij huisstofmijtallergie Bij allergie voor huisstofmijt zal er advisering rond het saneren van de woning plaatsvinden door de daartoe bevoegde instanties, i.c. de CARA/COPD verpleegkundige (VP AIV). Een vraag naar Hulp bij het huishouden zal dus pas aan de orde zijn wanneer sanering van de woning reeds heeft plaatsgevonden. Voor het stofvrij houden van de woning kan één klasse extra worden geïndiceerd.
RichtlijnWMO.doc
Pagina 18 van 20
RichtlijnWMO.doc
Bijlage 1
Op weg naar standaardisatie HH
Tijdnormering Hulp bij het huishouden. Let op: tijdnormering is indicatief. Altijd individuele afweging maken. Als er reden is om af te wijken van deze normeringen, kan dat, mits onderbouwd, altijd. HH alleenstaande (seniorenwoning/ flat) Nr
activiteiten
minuten
uren
klasse
1.1
boodschappen doen voor het dagelijks leven
60 p week
1u
K1
1.2
broodmaaltijd bereiden
15 p keer
1u45
K1
1.3
warme maaltijd bereiden
30 p keer
3u30
K2
1.4
licht huishoudelijk werk (kamers opruimen etc)
60 p week
1u
K1
1.5
zwaar huishoudelijk werk (huis schoonmaken, stofzuigen, wc/badkamer reinigen etc)
90 p week
1u30
K1
1.6
de was doen (kleding/linnengoed wassen)
60 p week
1u
K1
1.7
huishoudelijke spullen in orde houden
minuten
uren
klasse
Veel voorkomende combinaties
-
1.4 + 1.5
licht + zwaar
150
2u30
K2
1.4 + 1.6
licht + was
120
2u
K2
1.5 + 1.6
zwaar + was
150
2u30
K2
1.4 + 1.5 + 1.6
licht + zwaar + was
210
3u30
K2
1.2 + 1.4 + 1.5 + 1.6
brood (7x) + licht + zwaar + was
315
5u15
K3
HH alleenstaande (eengezinswoning) Nr
activiteiten
minuten
uren
klasse
1.1
boodschappen doen voor het dagelijks leven
60 p week
1u
K1
1.2
broodmaaltijd bereiden
15 p keer
1u45
K1
1.3
warme maaltijd bereiden
30 p keer
3u30
K2
1.4
licht huishoudelijk werk (kamers opruimen etc)
60 p week
1u
K1
1.5
zwaar huishoudelijk werk (huis schoonmaken, stofzuigen, wc/badkamer reinigen etc)
180 p week
3u
K2
1.6
de was doen (kleding/linnengoed wassen)
60 p week
1u
K1
1.7
huishoudelijke spullen in orde houden
minuten
uren
klasse
Veel voorkomende combinaties
RichtlijnWMO.doc
-
1.4 + 1.5
licht + zwaar
240
4u
K3
1.4 + 1.6
licht + was
180
3u
K2
1.5 + 1.6
zwaar + was
240
4u
K3
1.4 + 1.5 + 1.6
licht + zwaar + was
300
5u
K3
1.2 + 1.4 + 1.5 + 1.6
brood (7x) + licht + zwaar + was
405
6u45
K3
Pagina 19 van 20
RichtlijnWMO.doc
Bijlage 1
Op weg naar standaardisatie HH
HH twee-/meerpersoonshuishouden (woonsituatie niet van belang) Nr
Activiteiten
Minuten
Uren
Klasse
1.1
Boodschappen doen voor het dagelijks leven
60 p week (evt +)
1u
K1
1.2
Broodmaaltijd bereiden
15 p keer (evt +)
1u45
K1
1.3
Warme maaltijd bereiden
30 p keer (evt +)
3u30
K2
1.4
Licht huishoudelijk werk (kamers opruimen etc)
90 p week (evt +)
1u30
K1
1.5
Zwaar huishoudelijk werk (huis schoonmaken, stofzuigen, wc/badkamer reinigen etc)
180 p week (evt +)
3u
K2
1.6
De was doen (kleding/linnengoed wassen)
90 p week (evt +)
1u30
K1
1.7
Huishoudelijke spullen in orde houden
Minuten
Uren
Klasse
Veel voorkomende combinaties
-
1.4 + 1.5
Licht + zwaar
270
4u30
K3
1.4 + 1.6
Licht + was
180
3u
K2
1.5 + 1.6
Zwaar + was
270
4u30
K3
1.4 + 1.5 + 1.6
Licht + zwaar + was
360
6u
K3
465
7u45
K4
1.2 + 1.4 + 1.5 + Brood (7x) + licht + zwaar + was 1.6
‘evt +’ houdt in, dat extra tijd geïndiceerd kan worden bij grotere leefeenheden, aanwezigheid kleine kinderen, extra bewassing etc
HH overige activiteiten alleenstaanden/twee- of meerpersoonsleefeenheden Nr
Activiteiten
Minuten
Uren
Klasse
2.1
Anderen helpen in huis met zelfverzorging
2.2
Anderen helpen in huis bij bereiden maaltijd
2.3
Dagelijkse organisatie van het huishouden
30 p week
0u30
K1
3.1
Psychologische begeleiding
30 p week
0u30
K1
3.2
Advies, instructie, voorlichting *
30 p keer (max 3 keer p week, 6 weken)
1u30
K1
tot max 40 uur p week
* als AIV om huishouden aan te leren; dan geen tijd voor AIV adviseren, maar aan te leren activiteiten adviseren in tijd en AIV aanklikken om aan te geven dat het om aanleren van die activiteiten gaat.
RichtlijnWMO.doc
Pagina 20 van 20
