Inleiding. Graag bieden wij u hierbij het jaarverslag 2012 aan van de stichting Cares Kampen, Bureau voor Vluchtelingen- en Migrantenwerk. De belangenbehartiging voor vluchtelingen en migranten is, mede door steeds wijzigende landelijke wet- en regelgeving, voortdurend in beweging. In 2012 werd o.a. de nieuwe Wet Inburgering ingevoerd, waarbij gelukkig wel de financiële vergoeding van het Rijk aan gemeenten voor dit doel in stand bleef – in eerste instantie leek deze helemaal te zullen vervallen. Daarnaast besloot het kabinet - Rutte II tot een kinderpardon. Kinderen die langer dan vijf jaar in de asielprocedure zitten, kunnen nu in aanmerking komen voor een verblijfsvergunning. Hiermee kwam eindelijk zekerheid voor deze groep. De COA startte in 2012 een nieuwe aanpak voor de huisvesting van statushouders, waarbij nieuwkomers die in Kampen worden gehuisvest uitsluitend uit AZC’s in de regio Overijssel komen, bijvoorbeeld uit Almelo en Schalkhaar. Alleen wanneer in Kampen 1egraads familie woont of er sprake is van een medische reden plaatst de COA nog buiten de regio. In Kampen kregen we in 2012 voor het eerst te maken met zogenoemde hervestigde vluchtelingen. Nederland nodigt elk jaar zo’n 500 vluchtelingen uit die vaak al jaren in een uitzichtloze situatie in een vluchtelingenkamp wonen. De overgang naar een Nederlandse gemeente is voor deze mensen groot. Dit vroeg om extra begeleiding door vrijwilligers, van tevoren rond de inrichting van de woningen, die cliënten na aankomst op Schiphol direct moesten betrekken, en voor de begeleiding daarna. Er kwamen 4 alleenstaande mannen uit Birma en twee Pakistaanse gezinnen als uitgenodigde vluchtelingen naar Kampen. In 2012 startte ook het project Netwerkcoaching. In samenwerking met de Stichting Welzijn in Kampen werd “Goed voor elkaar” opgezet, gericht op het versterken van sociale netwerken voor mensen voor wie het hebben van sociale contacten niet vanzelfsprekend is. Dit project werd mede mogelijk gemaakt door financiële steun van de Provincie Overijssel. Het reguliere werk voor de cliënten van Cares ging intussen gewoon door. Er werden diverse activiteiten georganiseerd, het tweejarig Taalcoachproject, dat in 2011 was afgerond, werd succesvol voortgezet, er kwamen nieuwkomers, er vonden gezinsherenigingen plaats en er vertrokken mensen. In 2012 namen we afscheid van beroepskracht mevr. Margriet de Haan; het team werd in de loop van 2012 weer uitgebreid met mevrouw Yvonne Joosten- Seijerling, die twee dagen per week taken op het gebied van maatschappelijke en juridische dienstverlening uitvoert. Vanwege het stopzetten van de subsidie moets helaas fietsenmaker Rasoel Javanbakht in 2012 worden ontslagen; hij zet zijn werk voor als vrijwilliger. Dankzij de inzet van zowel betaalde als onbetaalde medewerkers hebben wij ook in 2012 weer veel kunnen betekenen voor allochtone èn autochtone inwoners van Kampen Daarnaast speelden diverse ontwikkelingen op het terrein van zowel overheids- als gemeentebeleid. Het doelgroepgerichte welzijnswerk zoals dat jaren is uitgevoerd maakt langzaam plaats voor een geïntegreerd aanbod, dat veel meer gericht is op de wijken en uitgaat van de participatie van burgers. De gemeente, die te maken heeft met overheveling van taken vanuit de landelijke overheid, heeft in verschillende beleidsnota’s aangegeven in welke richting zij denkt te ontwikkelen. Voor het welzijnswerk betekent dit dat er behoefte is aan een geïntegreerde aanpak, en daarmee aan een grotere en meer flexibele organisatie die sneller op de maatschappelijke behoeften kan inspelen. In 2012 is dan ook een traject ingezet om te komen tot een fusie tussen de de Stichting Welzijn in Kampen (voorheen de Vrijwilligerscentrale en de stichting Welzijn Ouderen), het Jongerenwerk en Cares. Deze fusie zal uiterlijk per 1 januari 2014 zijn beslag krijgen. Wij hopen dat u dit verslag met plezier zult lezen; vragen of opmerkingen naar aanleiding hiervan zijn altijd welkom. Marian Stoffer Coördinator.
1
Hoofdstuk 1. Visie, missie, doelstelling en strategie. 1.1. Visie. Cares behartigt de belangen van alle migranten in de gemeente Kampen. Zij komt op voor de belangen van vluchtelingen die bescherming zoeken in Nederland en tracht met de overheid in dialoog te blijven over het vluchtelingenbeleid in brede zin. Voor cliënten in de asielprocedure zet Cares zich in voor het verkrijgen van bescherming tegen vervolging, na statusverlening assisteert zij hen bij het opbouwen van een nieuw bestaan in de Nederlandse samenleving. Deze maatschappelijke begeleiding biedt zij ook aan migranten met een niet-vluchtelingen achtergrond. Daarnaast tracht zij migranten te activeren tot deelname aan het maatschappelijk leven en streeft zij ernaar hun integratie te bevorderen. De Stichting benadert haar cliënten vanuit de visie dat het competente mensen betreft die door hun (gedwongen) vertrek uit het land van herkomst een tijdelijke achterstand in de nieuwe samenleving hebben. Door aan te sluiten bij hun mogelijkheden streeft zij een zo snel mogelijk zelfstandig kunnen functioneren voor hen na.
1.2. Missie. De Stichting Cares Kampen komt op voor de rechten van asielzoekers, vluchtelingen en migranten en helpt hen bij het opbouwen van een nieuw bestaan in Nederland. Zij streeft daarbij naar participatie, emancipatie en integratie voor haar cliënten.
1.3. Doelstelling. De doelstelling van de Stichting Cares Kampen zoals in haar statuten vermeld luidt: “De Stichting heeft ten doel het zich op basis van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens inzetten voor de bescherming van asielzoekers, vluchtelingen en nieuwkomers door persoonlijke steun en belangenbehartiging bij hun toelating, opvang en maatschappelijke participatie in het werkgebied van de stichting, en voorts al hetgeen met het vorenstaande rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin van het woord.
1.4. Strategie. Het aanbod van Cares is gericht op emancipatie, integratie en participatie, waarbij de visie die de stichting ten aanzien van vluchtelingen hanteert ook toegepast wordt op de andere migrantengroepen: het gaat om zelfstandige mensen die slechts een tijdelijke achterstand hebben in de Nederlandse samenleving; begeleiding dient erop gericht te zijn deze achterstand zo snel als mogelijk is in te lopen. Daarbij wordt uitgegaan van de individuele behoeften van de cliënt en anderzijds ook van de behoeften en eisen vanuit de samenleving. Dit laatste houdt in dat het aanbod per individu en per doelgroep kan verschillen. De Turkse doelgroep vraagt om een andere aanpak dan de doelgroep vluchtelingen; mannen in het algemeen een andere dan vrouwen, jongeren een andere dan ouderen. Het uitgangspunt van het streven naar zelfstandig functioneren in de Nederlandse samenleving, ieder volgens de eigen mogelijkheden, is echter voor ieder gelijk. De Stichting Cares is een professionele organisatie, die met de inzet van betaalde en onbetaalde medewerkers haar activiteiten verricht. De inzet van vrijwilligers is voor Cares van cruciaal belang: vrijwilligers zijn in staat uitstekend maatwerk te leveren doordat zij laagdrempelig en tijdsintensief kunnen werken, persoonlijke betrokkenheid kunnen bieden en gebruik kunnen maken van het eigen lokale netwerk. Daarnaast werkt de inzet van vrijwilligers bevorderend voor het politiek en lokaal draagvlak en wordt op deze wijze een brugfunctie vervuld naar de lokale samenleving. Cliënten worden zo op een informele wijze geïntroduceerd in de samenleving, waarmee een basis wordt gelegd voor sociale integratie. Cares voert haar werkzaamheden uit door de inzet van 8 beroepskrachten en ongeveer 10 vrijwilligers.
2
Hoofdstuk 2. De organisatie. 2.1. Structuur. De Stichting Cares Kampen, Bureau voor Vluchtelingen- en MigrantenWerk, is een zelfstandige stichting die is aangesloten bij de Vereniging VluchtelingenWerk Nederland (VVN) door middel van een samenwerkingsovereenkomst met de provinciale stichting VluchtelingenWerk Overijssel. Deze organisatie komt op voor de belangen van alle vluchtelingen die bescherming zoeken in Nederland en tracht met de overheid in dialoog te blijven over het vluchtelingenbeleid in brede zin. De VVN biedt haar leden ondersteuning op het gebied van beleidsbepaling en deskundigheidsbevordering. Het hoofdkantoor is gevestigd in Amsterdam. De Stichting Cares Kampen was tot halverwege 2007 aangesloten bij de federatie IJssel-Vecht, een samenwerkingsverband van de 13 lokale werkgroepen in de Provincie Overijssel die niet tot Twente behoren. In dat jaar is toegewerkt naar een fusie van de regionale afdelingen IJssel-Vecht en Twente, die in de tweede helft van 2007 haar beslag kreeg. De lokale afdelingen gingen hierbij allen op in de nieuwe Stichting VluchtelingenWerk Overijssel, die is gevestigd in Deventer. Vanwege haar aandeel migrantenwerk paste de Stichting Cares echter slecht in deze constructie en besloot zij derhalve niet mee te gaan in deze fusie. In overleg met de nieuwe provinciale stichting wordt naar een vorm van samenwerking gezocht waarbij de stichting Cares een zelfstandige organisatie blijft maar haar lidmaatschap van de Vereniging VluchtelingenWerk Nederland behoudt. De organisatiestructuur van de stichting wordt hieronder schematisch weergegeven: Bestuur
Coördinator Marian Stoffer I Sociaal Cultureel Werker
Sociaal Cultureel Werker
Sociaal Cultureel Werker
Harro Okkema
Annelies Hulsebosch
Margriet de Haan Vrijwilligers
Sociaal Cultureel Werker
Sociaal Cultureel Werker
____________
Mustafa Marangoz Stagiaire
Contactpersoon
Fietsenmaker/ beheer gebouw Rasoul Javanbakht
Het bestuur van Cares bestaat uit 3 leden. De staf wordt gevormd door 8 beroepskrachten. Daarnaast is een financieel-administratief medewerkster in dienst bij de vier welzijnsinstellingen binnen de gemeente Kampen, die ook voor Cares taken uitvoeren. Deze zijn formeel in dienst bij de Stichting Vrijwilligerscentrale en daarom niet weergegeven in bovenstaand schema. In het kader van een In- en Doorstroom baan (ID-baan) is een fietsenmaker werkzaam. De werkgroep wordt gevormd door ca. 10 vrijwilligers, die functioneren in verschillende taakgroepen. Tenslotte is jaarlijks een stagiaire werkzaam bij Cares.
3
2.1.1. Het bestuur. Het bestuur van Cares bestond in 2012 uit drie personen: mevrouw J. Jens-Rozendal, interim-voorzitter, de heer A. Th. Hendriks, penningmeester, en mevrouw M. Westerink, interim-secretaris. Het bestuur ontwikkelt samen met de beroepskrachten het beleid van de stichting en is verantwoordelijk voor de uitvoering daarvan. Naast overleg met de beroepskrachten behoort daartoe ook het contact op bestuurlijk niveau met de gemeente, met verwante organisaties voor maatschappelijk welzijn en met VluchtelingenWerk Overijssel. Tenslotte treedt het bestuur op als werkgever voor de beroepskrachten. 2.1.2. De beroepskrachten. In 2012 waren bij Cares 8 personen in dienst: een coördinator, vijf sociaal cultureel werkers, waarvan een specifiek voor de Turkse gemeenschap, een contactpersoon voor de Turkse gemeenschap, en een fietsenmaker/beheerder in het kader van een In- en Doorstroombaan (ID-baan). Vanweg het intrekken van de subsidie voor deze banen moest het dienstverband met de fietsenmaker/beheerder in 2012 helaas worden beëindigd. Daarnaast was vanuit de stichting Welzijn in Kampen een financieel administratief medewerkster gedetacheerd bij Cares. De coördinator, mevrouw Drs. M. Stoffer, is eindverantwoordelijk voor de werkorganisatie. Zij houdt zich op de hoogte van nationale, internationale en plaatselijke ontwikkelingen die verband houden met Vluchtelingen- en migrantenwerk in het algemeen. Zij bereidt het beleid voor de stichting voor, ondersteunt het bestuur waar nodig en draagt zorg voor de implementatie en uitvoering van beleid. Daarnaast onderhoudt zij contacten met verwante organisaties en neemt zij namens Cares deel aan activiteiten die de doelstelling van de stichting ondersteunen. Zij vertegenwoordigt het bestuur in het contact met bestuurlijke organisaties binnen de gemeente. De coördinator woont de bestuursvergaderingen bij en heeft daarin een adviserende stem. De sociaal cultureel werkers verzorgen de begeleiding van cliënten van de Stichting Cares. Zij zijn aanwezig als achtervang bij de spreekuren, die door gespecialiseerde vrijwilligers worden gehouden, en onderhouden ten behoeve van de cliënten contacten met maatschappelijke en juridische organisaties zoals de afdeling Sociale Zaken van de gemeente, de Vreemdelingenpolitie, het maatschappelijk werk, advocatenkantoren enz. Zo nodig bezoeken zij de cliënten thuis. Daarnaast zijn zij verantwoordelijk voor de administratieve verwerking van de hulpverlening en het maken en onderhouden van dossiers. De sociaal cultureel werkers hebben daarnaast elk hun eigen specifieke taken. De contactpersoon voor de Turkse gemeenschap vervult voornamelijk een brugfunctie naar de groep Turkse vrouwen. Het team werd daarnaast in 2012 versterkt door een stagiaire van de opleiding Maatschappelijk werk en Dienstverlening aan de Hogeschool Windesheim.
2.1.3. De vrijwilligers Eind 2012 werkten ca. 100 vrijwilligers voor de stichting Cares Kampen. De onbetaalde medewerkers functioneren in de volgende werkgroepen: - het begeleidingsteam maatschappelijke begeleiding - de juridische commissie - de activiteitencommissie - de commissie voor Voorlichting en PR - de Taalschool - Het Taalcoachproject - vrijwilligers voor de spreekuren - werkgroep voor de bardiensten in de ontmoetingsruimte
4
- de werkgroep vrouwenactiviteiten - docenten computerlessen - het werkervaringsproject - de Stichting STOOK: Stichting Turkse Opvoedings Ondersteuning Kampen - het Turkse Jongerencomité - De stichting Steunfonds VluchtelingenWerk - daarnaast is een aantal vrijwilligers actief voor bijzondere taken: administratieve ondersteuning, het invullen van formulieren tijdens spreekuren, het beheer van tweedehands meubelen en dergelijke. Om de vrijwilligers te ondersteunen en goed toe te rusten voor de diverse taken die zij binnen het vluchtelingen- en migrantenwerk kunnen vervullen wordt hen de mogelijkheid geboden scholingen, cursussen en trainingen rondom verschillende onderwerpen te volgen. Het Bureau Training & Opleiding van Vluchtelingenwerk Nederland biedt een programma aan dat per half jaar wordt herhaald zodat nieuwe vrijwilligers snel kunnen instappen. Het programma kent een bepaalde opbouw en begint bij “basisinformatie” over vluchtelingen in Nederland en wat Vluchtelingenwerk voor hen kan doen; vervolgens kunnen vrijwilligers zich specialiseren in bepaalde onderwerpen zoals de juridische procedure, het omgaan met psychosociale problemen of het begeleiden van het Taal-Onderwijs-Werk-traject. Naast de modules en cursussen worden ook vaardigheidstrainingen gegeven met onderwerpen als Interculturele Communicatie, Omgaan met Vooroordelen en Begeleiding. Daarnaast worden voor beroepskrachten cursussen en trainingen gegeven over Organisatieontwikkeling, Netwerkvorming, PR en Voorlichting e.d. en zijn er specifieke trainingen voor bestuurders van vluchtelingenwerkgroepen en voor stagiaires. Veel van deze scholingen en trainingen zijn gericht op het vluchtelingenwerk, maar ook bruikbaar voor het werken met migranten. Van de modulen en cursussen, die voor deze regio in Zwolle worden gegeven, wordt regelmatig gebruik gemaakt door vrijwilligers. De beroepskrachten volgen van tijd tot tijd studiedagen en congressen over uiteenlopende onderwerpen die vluchtelingen en / of migranten betreffen. Op lokaal niveau worden daarnaast thema-avonden gehouden waarin wat meer inhoudelijk wordt ingegaan op actuele zaken. Vaak worden deze bijeenkomsten georganiseerd in samenwerking met vluchtelingenwerkgroepen uit de regio of voor de hele regio Overijssel. 2.1.4. Medezeggenschapsstructuur In een organisatie waar vrijwilligers zo’n centrale plaats innemen is het belangrijk dat inspraak en medezeggenschap goed geregeld zijn. Inspraak van de beroepskrachten is geregeld: - via contacten met de coördinator, individueel of in teamvergaderingen - via aanwezigheid van de coördinator bij de bestuursvergaderingen - via contact met een daartoe aangewezen bestuurslid met de portefeuille personeel Inspraak van de vrijwilligers is geregeld: - via de vergaderingen van de taak- of functiegroep waarin de vrijwilliger functioneert; bij deze vergaderingen is altijd een beroepskracht aanwezig. - het contact met de beroepskrachten in werkbegeleidingsgesprekken - een tweemaal per jaar plaats vindende bijeenkomst met het bestuur; de frequentie van deze bijeenkomsten is statutair vastgelegd. Inspraak van cliënten is geregeld: - via contacten met de beroepskrachten tijdens de inloopspreekuren - via bijeenkomsten met een specifieke doelgroep binnen de doelgroep, bijvoorbeeld Turkse vrouwen - via bijeenkomsten met zelforganisaties en belangenverenigingen, zoals de stichting STOOK, de Eritrese vereniging of de Somalische vereniging.
5
2.2. Huisvesting van de stichting Cares. Cares heeft de beschikking over 4 kantoren, twee spreekkamers, een kantine en twee vergaderruimten op de eerste verdieping van het pand Vloeddijk 79. Van de kantine en de vergaderruimten wordt ook door andere instellingen in het pand gebruik gemaakt. De kantine is tijdens de spreekuren geopend als ontmoetingsruimte voor cliënten en vrijwilligers. Daarnaast is de fietsenmakerij gevestigd aan de achterkant van het pand op de begane grond, met een ingang in de Groenestraat. Daarboven bevindt zich een lokaal van de Taalschool van Cares. De huisvesting in het pand Welzijn / Vloeddijk 79 is voor Cares zeer geschikt. Contacten met andere welzijnsorganisaties verlopen soepel vanwege de fysieke nabijheid, er is meer overleg en samenwerking. In het pand waren in 2012 eveneens gehuisvest de stichting Welzijn in Kampen ( voorheen de stichting Vrijwilligerscentrale Kampen en de stichting Welzijn Senioren Kampen), de stichting Terminale Thuiszorg, de Stichting Vrouwenraad Kampen, Art. 1 Overijssel (voorheen AntiDiscriminatie Bureau), de stichting Prokino en de stichting Present.
6
Hoofdstuk 3. Overzicht vluchtelingen en migranten. In de gemeente Kampen zijn volgens de meest recente bevolkingscijfers (Kampen in cijfers 2010-2011) in totaal 4130 allochtonen. Dit is ongeveer 8,7% van de totale bevolking. De grootste groep allochtonen wordt gevormd door de Turken; hun aandeel is in de afgelopen periode stabiel gebleven op 9%. Binnen de groep allochtonen wordt vaak onderscheid gemaakt tussen westerse en niet-westerse allochtonen. Dit onderscheid wordt gemaakt, omdat verondersteld wordt dat de achterstanden bij niet-westerse allochtonen groter zijn, omdat hun etnische achtergrond verder afstaat van de Nederlandse samenleving. In Kampen is ruim de helft van de groep allochtonen van niet-westerse afkomst.
Vergeleken met het landelijk gemiddelde wonen in Kampen weinig allochtonen: ongeveer 9% tegenover 20% in Nederland. Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek zal tot 2030 het aandeel westerse en niet-westerse allochtonen stijgen. In Kampen is die stijging relatief sterker dan landelijk, waarbij het overigens niet om grote aantallen gaat. Bevolking in Nederland en in Kampen in procenten, in 2010 en 2030. Landelijk 2010
Landelijk 2030
Kampen 2030
Kampen 2010
Turken
2,3%
2,6%
2,0%
2,3%
Overige niet westerse allochtonen
8,8,%
11,7%
2,9%
8,7%
Westerse allochtonen
9,0%
10,1 %
3,9%
5,5%
Totaal allochtonen
20,1%
24,4%
8,7%
16,6%
Autochtonen
79,9%
75,6%
91,3%
83,4%
100,0%
100,0%
100,0%
100%
Totaal
De leeftijdsopbouw van de allochtone bevolking is jonger dan die van de autochtone bevolking. De eerste groep bestaat voor een groter deel uit jongeren, met name tussen de 18 en 24 jaar, bij de tweede groep is het percentage 55-plussers hoger. De jongste categorie wordt gevormd door de niet-westerse allochtonen, gevolgd door de Turken. Het percentage 65-plussers is het hoogst onder de autochtonen, gevolgd door de westerse allochtonen. Opvallend is het lage percentage 65-plussers onder de niet-westerse allochtonen: dat is slechts 2 %.
7
De samenstelling van de huishoudens verschilt voor de diverse categorieën: onder de Turken zijn relatief weinig alleenstaanden en veel huishoudens met kinderen, bij de andere groepen veel meer eenpersoonshuishoudens en veel minder huishoudens met kinderen. Bij alle categorieën is het aantal 1 eenpersoonshuishoudens in de afgelopen 9 jaar toegenomen.
De grootste groepen cliënten van Cares worden gevormd door de nieuwkomers met een vluchtelingenachtergrond, in 2012 afkomstig uit ---21 verschillende landen, en door de groep Turkse inwoners van Kampen. Op deze beide cliëntgroepen wordt hieronder nader ingegaan.
3.1. Vluchtelingen. In 2012 zijn 15% minder eerste asielverzoeken ingediend dan een jaar eerder. In totaal ging het om 9.810 verzoeken. In 2011 waren dat er nog 11.590. Door de dalende tendens in het aantal eerste asielaanvragen zakt Nederland van de zevende naar de achtste plaats op de lijst van Europese lidstaten met het hoogste aantal asielverzoeken. Bovenaan staat Duitsland met ruim 49.000 aanvragen. Frankrijk en Zweden staan op de tweede en derde plaats. In totaal stond in de hele EU de teller in oktober 2012 op circa 225.000 asielaanvragen. Hoewel de daling van het aantal eerste asielaanvragen doorzet, blijft het aantal tweede en volgende asielverzoeken stijgen. Dat waren er in het afgelopen jaar 3.820. Dat is stijging van 26% , waarbij het gaat om procedures waarbij de uitkomst voor de vreemdeling vaak negatief blijft. De vertrekcijfers laten in 2012 een lichte daling zien. Dat komt vooral door de daling in het aantal personen dat aan de grens de toegang tot Nederland wordt geweigerd. Verder was het afgelopen jaar gedwongen terugkeer naar Irak en Somalië niet mogelijk. Daarnaast was de regeling voor langdurig in Nederland verblijvende kinderen, het zogeheten kinderpardon van invloed op de terugkeerbereidheid van gezinnen.
In de gemeente Kampen worden de landelijke trends van de afgelopen jaren op afstand gevolgd. Vanaf 2004 werden de gevolgen van de destijds dalende instroom voor het eerst ook in de gemeente Kampen merkbaar: aan het einde van dat jaar telde Cares zo’n 35 cliënten minder dan het jaar daarvoor. In 2005 zette deze daling zich verder door, maar in een lager tempo. In 2006 was er nauwelijks nog sprake van vermindering, en eind 2007 telde Cares ongeveer evenveel vluchtelingen onder haar cliënten als in 2004. In 2008 is een grote groep statushouders gehuisvest in de gemeente Kampen: dertig personen met een verblijfsvergunning asiel en 33 met een pardonvergunning. In 2009 werden nog eens 26 personen met een verblijfsvergunning gehuisvest en 4 met een pardonvergunning. In 2010 zijn 24 personen met een asielstatus en 3 personen met een pardonvergunning gehuisvest, op in totaal 17 adressen. In 2011 werden 26 personen met een asielstatus gevestigd op in totaal 20 adressen. In 2012 werden in totaal eveneens 26 personen gehuisvest, op 12 verschillende adressen. In het kader van hervestiging zijn 2 gezinnen uit Pakistan en 4 alleenstaande mannen uit Myanmar via de vluchtelingenkampen van de UNHCR, waar zij verbleven, naar Nederland gekomen. Zij vielen onder de groep zogenoemde uitgenodigde vluchtelingen, waarvan Nederland er elk jaar 500 huisvest. De woningen in Kampen zijn door vrijwilligers en medewerkers van Cares ingericht, omdat deze mensen na aankomst op Schiphol direct naar de plaats van bestemming doorreizen en hun huis dan kunnen betrekken. Daarnaast zijn via gezinshereniging een gezin uit Birma en twee gezinnen uit Irak met hun echtgenoot/vader herenigd. De meeste cliënten die in 2012 vanuit de asielzoekerscentra naar Kampen kwamen hebben de Irakese of Somalische nationaliteit.
1
Bron: Integratiemonitor 2010 gemeente Kampen
8
Asielzoekers en vluchtelingen die eind 2012 bekend waren bij Cares:
Nationaliteit
Afghanistan Angola Armenië Azerbeidzjan Bosnië Burundi China Dem.Rep.Congo Eritrea Ethiopië Georgië Guinee Irak Iran Kosovo Myanmar Nepal Nigeria Pakistan Rusland Russ.Fed. Sierra Leone Soedan Somalië Sri Lanka Syrië Turkije Zimbabwe overige
Vergunning tot verblijf asiel/regulier 44
Vergunning tot verblijf pardonregeling
In procedure
Zonder procedure
1 1
14 8 5 1 37 8 16 2 2 83 31 7 1 3 8 3 6 5 13 28 2 8 6
2 10 4 18 2 2 4 1 5 5 8
4
2
4 3 4 1 1
4
2
1
Totaal
45 1 16 18 9 1 55 10 18 2 6 1 93 36 8 7 1 5 8 3 6 9 16 32 2 9 6 1 4
Totaal 350 75 6 433 2 Oud cliënten die nauwelijks of geen gebruik meer maken van de diensten van Cares zijn hier niet meer meegeteld.
9
3.2. Allochtonen van Turkse afkomst. De Turkse gemeenschap vormt de grootste minderheidsgroep in Kampen. Hierin wijkt de gemeente niet af van andere plaatsen in Overijssel. Volgens cijfers van het CBS vormt de Turkse bevolking 38% van het totaal aantal minderheden. De meerderheid van de Turkse Kampenaren is afkomstig uit het district Posof in Oost-Turkije. Er is echter geen sprake van een homogene groep; er zijn verschillende subgroepen te onderscheiden (jongeren, ouderen, mannen, vrouwen, afkomstig uit verschillende delen van Turkije of naar religieuze 2 achtergrond), waartussen soms aanzienlijke verschillen bestaan.
Cijfers van het CBS, volgens opgave van de stichting Varya in Almelo, laten de volgende verdeling zien:
De huishoudensamenstelling van de Turkse groep laat een ander beeld zien dan bij andere andere groepen: onder de Turken zijn relatief weinig alleenstaanden en veel huishoudens met kinderen. Bij de andere niet-westerse allochtone groepen, westerse allochtonen en autochtonen zien we relatief veel meer eenpersoonshuishoudens en veel minder huishoudens met kinderen.
2
Website Variya 2007; demografie
10
Tabel 2.8 Huishoudens naar herkomstgroep, op 1 januari 2010
1persoonshuishoudens
2persoonshuishoudens zonder kinderen
3-en meerpersoonshuishoudens zonder kinderen
1-ouderhuishoudens
huishoudens met kind(eren)
33
57
18
21
158
Overige NWA
121
76
17
53
176
WA
223
256
19
44
248
Totaal allochtonen AU 4900 5677 140 762 6440
377
389
54
118
582
4900
5677
140
762
6440
Totaal
5277
6066
194
880
7072
Turken
Bron: gemeente Kampen, GBA/bewerking O&S
Een aantal burgers met Turkse achtergrond is verenigd in zelforganisaties, zoals de Moskeevereniging, die naast religieuze ook een beperkt aantal sociaalculturele activiteiten biedt, de Stichting Turkse Onderwijs Ondersteuning Kampen (STOOK) en de stichting Elele, die wisselende doelen in Turkije ondersteunt. Via de bezoekvrouw en deze instanties beschikt Cares over een adressenbestand van 227 adressen, waarvan 74 tot de ouderen kunnen worden gerekend en 153 tot de jongere generatie.
11
Hoofdstuk 4. Het aanbod van Cares. 4.1. Uitgangspunten. Het aanbod van Cares is gericht op emancipatie, integratie en participatie, waarbij de visie die de stichting ten aanzien van vluchtelingen hanteert ook toegepast wordt op de andere migrantengroepen: het gaat om zelfstandige mensen die slechts een tijdelijke achterstand hebben in de Nederlandse samenleving. Begeleiding dient erop gericht te zijn deze achterstand zo snel als mogelijk is in te lopen. Daarbij wordt uitgegaan van de individuele behoeften van de cliënt enerzijds, en anderzijds ook van de behoeften en eisen vanuit de samenleving. Dit laatste houdt in dat het aanbod per individu en per doelgroep kan verschillen. De Turkse doelgroep vraagt om een andere aanpak dan de doelgroep vluchtelingen; mannen in het algemeen een andere dan vrouwen, jongeren een andere dan ouderen. Het uitgangspunt van het streven naar zelfstandig functioneren in de Nederlandse samenleving, ieder volgens de eigen mogelijkheden, is echter voor ieder gelijk. De stichting Cares Kampen, Bureau voor Vluchtelingen- en MigrantenWerk, ondersteunt mensen bij het verwerven van een volwaardige plek in onze samenleving. De dienstverlening en gehanteerde methodieken variëren daarbij, de vraag en mogelijkheden van cliënten staan steeds centraal. Om aan te geven op welke wijze Cares de door de gemeente geformuleerde resultaatverwachtingen denkt te realiseren heeft zij haar aanbod omschreven in een aantal producten. Deze worden hieronder gepresenteerd. Voor een goed begrip van de producten wordt eerst de werkwijze van Cares uiteengezet.
4.2. Werkwijze. De werkwijze van de stichting Cares is samen te vatten in de volgende basisprincipes: Kenniscentrum Van centraal belang in het toerusten van cliënten om zelfstandig hun weg te kunnen vinden in onze samenleving is het toegankelijk maken en verstrekken van informatie. Het gaat daarbij in eerste instantie om informatie over essentiële zaken als Vreemdelingenwet, wonen, onderwijs, werk en welzijn. De gehanteerde werkwijze hierbij is vooral het houden van baliediensten en spreekuren en een digitale informatievoorziening. Asielzoekers, vluchtelingen en andere migranten, maar ook medewerkers van gemeenten en instellingen, particulieren met een specifieke vraag, politieke partijen en media doen steeds vaker een beroep op de specialistische kennis van Cares. Maatwerk in begeleiding Cares heeft vanuit haar ervaring met vluchtelingen de zogenoemde individuele maatschappelijke begeleiding ontwikkeld. Op basis van vraaggericht werken wordt een plan van aanpak overeengekomen waarbij duidelijk einddoelen zijn benoemd, taken en verantwoordelijkheden zijn verdeeld en evaluatiemomenten afgesproken. De begeleiding gebeurt op een 1-op-1-basis door vrijwilligers onder eindverantwoordelijkheid van beroepskrachten. Gezien hun specifieke situatie blijkt deze persoonlijke begeleiding voor vluchtelingen zeer waardevol en vaak onmisbaar. Vluchtelingen en ook bepaalde groepen andere allochtonen ontberen immers veelal een sociaal netwerk, waardoor Cares in de praktijk vaak de enige organisatie is waar zij met hun vragen terecht kunnen. Inmiddels is gebleken dat ook andere nieuwkomers en oudkomers, afhankelijk van hun situatie, baat kunnen hebben bij een op maat gesneden dienstverlening.
12
Netwerk Cares heeft een uitstekende kennis van de sociale kaart en bouwt en onderhoudt netwerken met alle instanties waar de dienstverlening aan de cliënten bij gebaat is. In de dienstverlening van Cares speelt informeren over en bemiddeling en doorverwijzing naar de diverse instanties op het terrein van inburgering
en integratie een belangrijke rol (ROC, CWI, re-integratiebedrijven, het maatschappelijk- en welzijnswerk, etc.). De nieuwkomer moet uiteindelijk zelf zijn/haar weg in de samenleving kunnen vinden. Daarbij is het vergroten van de toegankelijkheid van instellingen en het slechten van eventuele drempels van belang. Netwerken zijn van groot belang: vanuit de dynamiek hiervan ontstaan vaak initiatieven voor verdere samenwerking en gezamenlijke projecten. Belangenbehartiging Cares signaleert wanneer er obstakels zijn voor succesvolle integratie. Obstakels kunnen zowel ontstaan door leemtes in het aanbod als door persoonlijke omstandigheden van de cliënt. Maar ook uitsluitingsmechanismen in wet- en regelgeving en discriminatie zijn actuele thema’s waarop actie wordt ondernomen. Dit betekent dat Cares, naast informatieverstrekking en persoonlijke begeleiding, diverse aanvullende activiteiten en projecten ontplooit om de belangen van de doelgroep te behartigen. Een intensieve, soms onzichtbare, maar zeer belangrijke taak. Vrijwilligersorganisatie Cares is een professionele organisatie, die met de inzet van betaalde en onbetaalde medewerkers haar activiteiten verricht. De stichting heeft een netwerk van vrijwilligers in de verschillende geledingen van de gemeente Kampen. Dit is een belangrijk onderscheid ten opzichte van andere dienstverlenende organisaties. De inzet van vrijwilligers is om meerdere redenen van onschatbaar belang: gedifferentieerd - Lokaal actieve vrijwilligers, ondersteund door een professionele werkorganisatie, vormen de beste garantie voor het creëren van lokaal draagvlak. Door hun persoonlijke betrokkenheid en het gebruik van hun eigen lokale netwerk vervullen vrijwilligers een brugfunctie naar de lokale en Nederlandse samenleving. De vluchteling of migrant wordt op een zodanige en informele wijze geïntroduceerd in de samenleving, dat daarmee een basis wordt gelegd voor sociale integratie. - Vrijwilligers zijn in staat uitstekend maatwerk te leveren doordat zij laagdrempelig en tijdsintensief kunnen werken en persoonlijke betrokkenheid kunnen bieden. Een dergelijke intensieve begeleiding kan nooit door beroepskrachten worden geboden. - De inzet van vrijwilligers uit de doelgroep levert een waardevolle bijdrage aan hun eigen integratie en aan die van leden uit hun achterban. De activiteiten die in de producten staan benoemd, worden voor een aanzienlijk deel uitgevoerd door vrijwilligers. Cares is een aantrekkelijke organisatie voor vrijwilligers die vanuit beroepsleven, ervaring en/of studie over specifieke deskundigheid en competenties beschikken. De organisatie vernieuwt en verbetert zichzelf door de inbreng van deze vrijwilligers. Vrijwilligers die werkzaam zijn bij Cares krijgen een basisopleiding en worden vervolgens via werkbegeleiding en een aanbod van cursussen en trainingen voortdurend geschoold en ondersteund.
4.3. Kernproducten Voor het leveren van een substantiële bijdrage aan de door de gemeente geformuleerde beleidsdoelstellingen en – instrumenten heeft Cares een achttal kernproducten ontwikkeld. Met deze producten wordt het fundament gelegd voor een goede (integratie-)start in Nederland en wordt voorzien in informatie en advies aan doelgroep en samenleving. De stichting beschikt daarnaast over een gedifferentieerd aanbod van diensten op specifieke aandachtsvelden die
13
afhankelijk van lokaal of landelijk beleid, externe samenwerkingspartners, samenstelling cliëntengroep e.d., kunnen worden ingezet. De uitvoering hiervan kan variëren: deze kan structureel of incidenteel zijn, en alleen door Cares of in samenwerking met anderen worden uitgevoerd.
4.3.1. Taalactiviteiten. De doelgroep waarop de taalactiviteiten van Cares zijn gericht bestaat uit allochtonen die niet inburgerplichtig zijn. Het doel is: Het bevorderen van de kennis van de Nederlandse taal met het oog op (tijdelijk) verblijf in Nederland, Het hiermee bevorderen van integratie in de Nederlandse samenleving Onder het kernproduct Taalactiviteiten vallen: Het geven van taallessen in groepsverband Het houden van thema-bijeenkomsten waar cursisten kunnen oefenen met de Nederlandse taal De uitvoering van de taalactiviteiten ligt bij deskundige vrijwilligers en beroepskrachten. De taallessen worden alle gegeven door de vrijwillige medewerkers van de Taalschool. De Taalschool van de stichting Cares is opgericht in 2001. Een van de gevolgen van de strengere aanpak onder de nieuwe Vreemdelingenwet 2001 was dat asielzoekers na het ontvangen van een eerste negatieve beschikking op hun asielaanvraag geen gebruik meer mochten maken van een aantal voorzieningen, waaronder lessen in de Nederlandse taal. Dit betekende voor de voormalige bewoners van de opvangcentra Espagnol en de Terp dat zij bij de inwerkingtreding van deze maatregel in 2001 geen aanspraak meer mochten maken op deze lessen, die in de centra door de COA werden aangeboden. Dit was aanleiding voor de oprichting van de Taalschool van Cares, waar zij sindsdien terecht kunnen. De lessen werden in 2012 uitgevoerd door een groep van zo,n 18 vrijwilligers. Er vertrokken drie docenten, waarvan twee door verhuizing, er kwamen vijf nieuwe docenten voor in de plaats. Dankzij hen kunnen asielzoekers die nog in afwachting van de uitslag op hun asielverzoek verkeren, maar geen gebruik meer mogen maken van voorzieningen, toch de Nederlandse taal leren. Daarnaast is het aanbod ook uitgebreid naar zogenoemde oudkomers: vluchtelingen die al langer in Nederland wonen maar om uiteenlopende redenen geen taallessen hebben gevolgd, deelnemers uit de Turkse gemeenschap en andere migranten. De zogenoemde nieuwkomers, die zich nieuw in Nederland vestigen, kunnen niet deelnemen; zij vallen onder de Wet Inburgering Nieuwkomers en volgen lessen in een speciaal traject dat wordt uitgevoerd door daartoe gecertificeerde aanbieders. Daarnaast melden zich ook buitenlandse partners van Nederlanders, die nog in afwachting zijn van hun verblijfsvergunning en het daarbij behorende inburgeringstraject, zich aan voor de Taalschool, evenals partners en gezinsleden van buitenlandse werknemers uit andere Europese landen, en partners van studenten aan een van de universiteiten. Soms vinden aanmeldingen plaats via organisaties als Dimence of maatschappelijk werk de Kern. Behalve het leren van de Nederlandse taal biedt de Taalschool ook dagstructurering en de mogelijkheid tot het in contact komen met anderen. De leerlingen komen dan ook eveneens naar de taallessen vanwege het contact met elkaar, de persoonlijke aandacht en de gezellige sfeer.
14
In 2012 telde de Taalschool zo’n 100 cursisten, waarvan 35 in de avondgroepen. Deze groepen bestaan voornamelijk uit werknemers in de glastuinbouw in IJsselmuiden, afkomstig uit Tsjechië en Polen. Voor hen is een specifiek aanbod ontwikkeld dat gericht is op communicatie op de werkvloer, die ook vanuit het oogpunt van veiligheid wenselijk wordt geacht. In de zomervakantie werd door een groep vrijwilligers les gegeven aan de groep hervestigde vluchtelingen, zodat zij alvast een voorschot konden nemen op het inburgeringstraject. Naast de specifieke lessen aan deze groepen wordt op 5 verschillende niveaus les gegeven. In 2012 vonden per week 18 lessen van anderhalf tot twee klokuren plaats. Na langdurig gebruik werden in 2012 de oude lesmethodes vervangen door nieuwe: Spreekvaardig voor de reguliere lessen, voor de gevorderden Nederlands op niveau”. Een ander onderdeel van het product Taalactiviteiten wordt gevormd door de themabijeenkomsten die worden georganiseerd met het oog op het oefenen met de Nederlandse taal en op sociale activering. Hier worden in kleine groepen gesprekken gevoerd rond verschillende onderwerpen. De deelnemers kunnen het geleerde in praktijk brengen door actief mee te doen. Ieder kan zijn of haar eigen ervaringen inbrengen. De groepen worden begeleid door vrijwilligers. Project Taalcoaches In 2010 is het tweejarig project Taalcoaches van start gegaan; in 2011 is dit voortgezet en formeel afgerond. Vanwege het succes is het echter in 2012 voortgezet. Dit project beoogde de ondersteuning van inburgerbehoeftigen en inburgerplichtigen door middel van het inzetten van vrijwillige taalcoaches en sluit aan bij de door minister Vogelaar in 2008 gelanceerde campagne “Het begint met Taal”. Inzet hiervan is het creëren van een breder maatschappelijk draagvlak voor inburgering. Daarvoor wordt een beroep gedaan op burgers om inburgeraars te ondersteunen bij het verwerven van de Nederlandse taal, door samen te oefenen en samen dingen te ondernemen. Dit wordt vorm gegeven door het vormen van zogenoemde taalkoppels, waarbij een vrijwilliger wordt gekoppeld aan een inburgeraar en zij samen een taalcoachtraject doorlopen. In Kampen werd in overleg met Cares besloten om gelden voor het minimaal aantal trajecten, te weten 30 taalkoppels, aan te vragen. In de periode van 1 januari 2010 – 31 december 2011 hebben in totaal 41 trajecten van minimaal zes maanden gelopen, waarvan 21 in 2010 en 20 in 2011. In 2012 zijn 15 maatjes gekoppeld. De werkwijze is als volgt: een vrijwillige taalcoach en een cliënt worden gekoppeld , waarbij zorgvuldig rekening wordt gehouden met sekseverschil, leeftijd, wensen en interesses. Het koppel ontmoet elkaar op wekelijkse basis. Plaats en tijd worden door het koppel zelf bepaald, evenals de activiteit die wordt ondernomen. De duur van een taalcoachtraject was minstens zes maanden, na deze periode wordt bekeken of een vervolg wenselijk of nodig is. Gedurende het traject vindt monitoring plaats. Beide leden van het koppel worden telefonisch of per mail benaderd over de voortgang van het traject. Na een half jaar vindt met hen een evaluatie plaats. Tijdens de bijeenkomsten wordt zoveel mogelijk aangesloten bij onderwerpen waar de cliënt mee bezig is, zoals de portfolio die binnen het inburgeringstraject moet worden gemaakt, een lesmethode die wordt gevolgd, maar ook de post, actualiteiten of een telefoongesprek om een afspraak te maken met een instantie. Ook gaan de taalkoppels samen op stap met het doel om in een 'praktijksituatie’ te oefenen met de taal. Als hulpmiddelen worden het Jeugdjournaal, DVD’s, de krant, woordspelletjes, tijdschriften, kinderboeken en dergelijke gebruikt. Door met elkaar te praten, de krant te lezen en samen activiteiten te doen (bijv. wandelen, koken, museumbezoek) kan geoefend worden met de Nederlandse taal. Juist door het laagdrempelige een-op-een contact ontstaat er een fijne sfeer om te leren. Het is mooi dat ook de taalcoach leert van andere culturen en gewoontes. Zo worden inburgeraars ondersteund bij het leren van Nederlands en tegelijk wegwijs gemaakt in de gemeente Kampen. Het taalcoachproject is een extra aanvulling voor, tijdens of na de verplichte inburgeringscursus.
15
Vanuit Cares worden er trainingen, materialen en intervisiebijeenkomsten aangeboden. Ook wordt er elk jaar een ontmoetingsactiviteit voor alle taalkoppels georganiseerd. In 2012 vonden 4 intervisiebijeenkomsten plaats en werd voor taalcoaches en taalschooldocenten een training “Uitspraak en Intonatie” verzorgd door het Landelijk Netwerk Thuisorganisaties . Tenslotte werd een gezellige culinaire avond georganiseerd, met gerechten uit diverse landen en een quiz over de Nederlandse keuken.
Taalcoach Boukje Kronemeijer en Svifang (China): “Mijn taalmaatje is 31 jaar, getrouwd en moeder van twee kinderen van 6 en bijna 3 jaar oud. Ze komt 1x per week bij mij thuis en dan oefenen we vooral haar spreekvaardigheid. Het gebruik van de taal blijft het moeilijkst, spanning en verlegenheid spelen daarbij een grote rol. Als oefenmateriaal gebruiken we o.a. kinderboeken. Svifang leest hardop en waar nodig verbeter ik de uitspraak. Samen een huis aan huis krant doornemen werkt ook heel goed, het vergroot haar woordenschat voor de praktische dingen van alledag. Maar verwoorden wat haar dagelijks bezighoudt is minstens zo belangrijk en vraagt van Svifang een grote concentratie. Als de kinderen vakantie hebben komen ze vaak mee en dan merk ik meteen dat ze het Nederlands gaan gebruiken, ook onderling. Voor kleine Pieter is dat heel belangrijk, op school trekt hij zich nu wat terug. Ik ben nu ongeveer twee jaar taalcoach. Het contact met Svifang en ook met haar kinderen is gezellig. Ik vind de zoektocht hoe en waarmee ik haar kan helpen met de taal boeiend en leerzaam. Voor Svifang is heel is heel duidelijk dat ik alleen kan helpen met de taal. Alles kan ter sprake komen, maar voor andere problemen kan ze terecht bij de Stichting Cares. Zij hebben de deskundigheid die daarvoor nodig is. Een uitspraak van taalmaatje Svifang: “Een taalcoach is iemand die je alles kunt vragen!”
16
4.3.2. Huisvesting statushouders. De doelgroep van het kernproduct Huisvesting wordt gevormd door statushouders die nog in de centrale opvang verblijven. Het doel is: Voldoen aan de door het rijk opgelegde taakstelling huisvesting statushouders Het vergroten van de zelfredzaamheid van cliënten die zich in Kampen vestigen Activiteiten die in dit kader worden ontplooid: Actieve bemiddeling en begeleiding bij huisvesting overeenkomstig de taakstelling Cliënten zodanig ondersteunen tijdens de eerste periode van vestiging dat zij zelfstandig gebruik weten te maken van de verschillende instellingen in de gemeente. Cliënten vertrouwd maken met de regelgeving en gebruiken in en rond de woning. Deze activiteiten worden uitgevoerd door beroepskrachten en vrijwilligers. Zij zorgen voor: Deelname aan het regieteam huisvestingstaakstelling Het onderhouden van contacten met de andere ketenpartners (gemeente, COA, woningcorporaties) Opstellen en uitvoeren van een plan van aanpak aan de hand van een checklist Wonen Hulp bij inrichting e.d. door vrijwilligers In 2011 zijn 26 personen gehuisvest, op in totaal 12 adressen. Vanaf 1 oktober 2012 werkt de COA met een nieuwe aanpak voor huisvesting statushouders: Zodra een asielzoeker op het AZC een verblijfsvergunning krijgt gaat de COA-regievoerder een gesprek aan en wordt een "koppeling" gemaakt met een gemeente in de regio van het AZC. Dit om te voorkomen dat nieuwkomers bij verschillende gemeenten op de wachtlijst staan. Binnen 10 weken moet de gemeente passende woonruimte aanbieden, wat de statushouder niet mag weigeren. Daarna moet binnen 2 weken regelzaken (inschrijven, uitkering, verhuizing) rond zijn. Nieuwkomers die in Kampen worden gehuisvest komen uitsluitend uit AZC’s in de regio Overijssel, bijv. Almelo en Schalkaar. AZC Dronten valt onder regio Flevoland, dus buiten onze regio. Daarnaast worden de personen die door gezinshereniging komen in Kampen bij hun partner/ouder gehuisvest. Alleen als er in Kampen familie 1e graads woont, als men hier werk heeft of er is sprake van een bijzondere gezondheidssituatie kan de COA buiten de regio plaatsen. In het kader van hervestiging kwamen 2 Pakistaanse gezinnen en 4 alleenstaande mannen uit Myanmar naar Kampen. Zij vielen ook onder de taakstelling voor het huisvesten van statushouders vanuit de centrale opvang, die die gemeenten elk half jaar opgelegd krijgen. In samenwerking met Delta Wonen, Beter Wonen,
de gemeente en Cares wordt geschikte woonruimte aangeboden. De statushouders worden door Cares begeleid naar de verschillende afspraken met de verhuurder, de vorige bewoner, afdeling Burgerzaken, het UWV en de afdeling Werk en Inkomen van de gemeente. Cares geeft hulp en advies bij alle regelzaken rond de verhuizing. De drie huizen voor de uitgenodigde vluchtelingen zijn voor hun komst door vrijwilligers van Cares ingericht, omdat zij deze na aankomst op Schiphol meteen moesten betrekken. (zie foto)
17
4.3.3. Juridische begeleiding Het kernproduct Juridische begeleiding richt zich op de doelgroep asielzoekers en vluchtelingen. Het doel is:
Het bieden van ondersteuning aan cliënten in procedures in het kader van de Vreemdelingenwet Het vergroten van de zelfredzaamheid en rechtszekerheid van cliënten op het gebied van Vreemdelingenzaken.
Activiteiten en diensten die in dit kader worden ontplooid: Verzamelen van relevante informatie/documenten Toeleiding naar en ondersteuning van rechtsbijstandverlener Intermediair zijn tussen cliënt en overige ketenpartners Bewaken van het toelatingstraject en verblijfsrechtelijke positie in relatie tot termijnen Het geven van informatie en voorlichting over de asielprocedure Houders van een tijdelijke verblijfsvergunning effectief voorbereiden op het moment van omzetting, verlenging of intrekking verblijfsvergunning. Voorlichting over terugkeer en alternatieven voor verblijf in Nederland en bewaking eventueel traject Voorlichting over en ondersteuning bij gezinshereniging Voorlichting en ondersteuning bij gezinsvorming Hulp en ondersteuning bij overige zaken op het gebied van vreemdelingenrecht Het begeleiden van individuele procedures Vreemdelingenwet en aanverwante procedures (b.v. klachten over advocaat of IND etc.) De uitvoering van deze werkzaamheden is in handen van juridisch geschoolde vrijwilligers en beroepskrachten. De stichting Cares kent hiervoor een aparte juridische commissie, die in 2012 bestond uit 8 leden, 5 vrijwilligers en 3 beroepskrachten. De taak van deze commissie is vooral om de begeleiders bij te staan voor wat betreft rechtsbescherming van hun cliënten. De leden zijn juridisch geschoold en zijn op de hoogte van de procedures waarmee cliënten te maken hebben of krijgen en van de wijzigingen in de wet- en regelgeving. De hulp van deze deskundigen kan worden ingeroepen door begeleiders die over onvoldoende juridische kennis beschikken om hun cliënt te kunnen helpen of bij bijzonder complexe juridische problemen. Een aantal leden van deze commissie assisteert ook bij de spreekuren. Om de zes weken komen de leden van de juridische commissie bijeen om de juridische problemen van cliënten te bespreken en waar mogelijk oplossingen aan te dragen. Alle zaken die bij Cares bekend zijn worden nagelopen, alle mogelijkheden en onmogelijkheden nagegaan en met de cliënten besproken. Als blijkt dat terugkeer de enige optie is wordt dat duidelijk uitgelegd. Er wordt dan hulp geboden bij eventuele terugkeer, zoals het achterhalen van documenten, het leggen van contacten en het regelen van de reis. Het komt echter veelvuldig voor dat ambassades niet meewerken aan het verstrekken van reisdocumenten, waardoor ook deze procedure niet lukt. Zolang men in Kampen verblijft kunnen cliënten met of zonder procedures rekenen op ondersteuning door Cares. In 2012 werden opnieuw verschillende aanvragen voor gezinshereniging begeleid. Toestemming werd verleend voor de overkomst van een gezin uit Birma en van twee gezinnen uit Irak. Verschillende aanvragen voor gezinshereniging waren eind 2012 nog in behandeling en een paar aanvragen liggen stil; de Nederlandse ambassade in het betreffende land is gesloten of het gezin kan de ambassade niet bereiken. Andere aanvragen zijn afgewezen omdat volgens
18
de IND de gezinsband is verbroken. Van een aantal cliënten is de verblijfsvergunning ingetrokken, de procedures zijn weer hervat en er is veel onzekerheid over de toekomst. Een cliënt is met onbekende bestemming vertrokken, en een gezin wacht tenslotte op ontwikkelingen rond de regeling “kinderpardon”. In 2012 werden 1258 adviesgesprekken op het gebied van juridische begeleiding met cliënten gevoerd.
Spreekuren Voor vragen op juridisch, maar ook op maatschappelijk gebied, hanteert Cares zogenoemde inloopspreekuren. Deze zijn laagdrempelig en cliënten kunnen er met al hun vragen terecht. Wanneer daar aanleiding toe is worden cliënten vervolgens verwezen naar gespecialiseerde medewerkers. Per week vinden de volgende inloopspreekuren plaats: Algemeen spreekuur: Op maandag, woensdag en vrijdag zijn er inloopspreekuren, waar in eerste instantie alle categorieën cliënten terecht kunnen. Voor het houden van de spreekuren worden hiervoor speciaal geschoolde vrijwilligers ingezet; in 2012 betrof dit 6 vrijwilligers, geassisteerd door een stagiaire. Via een computernetwerk kunnen gegevens uit een cliëntregistratiesysteem worden uitgewisseld, zodat in principe iedere cliënt door elke medewerker kan worden geholpen. De onderwerpen die tijdens deze spreekuren aan de orde komen liggen meestal op het juridische of op algemeen maatschappelijk vlak. Ze zijn zeer divers: veel zaken die de vreemdelingenwet- en regelgeving betreffen, zoals de rechtspositie van kinderen die tijdens de asielprocedure worden geboren, de regels rond naturalisatie, verlenging van de verblijfsvergunning bepaalde tijd asiel of regulier, gezinshereniging, werk, kinderbijslag, studiefinanciering, huisvesting, huursubsidie, vrouwenopvang, verzekeringen, zaken rond scheiding, regelgeving van andere instanties zoals Sociale Zaken, taallessen etc. Tijdens de spreekuren is er aandacht voor de individuele cliënten; brieven worden vertaald en verduidelijkt, zaken worden gecontroleerd, indien nodig wordt contact gezocht met instanties en actie ondernomen. Een en ander gebeurt veelal in het Nederlands of Engels, zo nodig wordt een (telefonische) tolk ingeschakeld. Belastingspreekuur Specifiek voor belastingzaken wordt eenmaal per week een spreekuur gehouden door een op dit gebied deskundige vrijwilliger. Hoewel van Nederlandse afkomst spreekt deze ook vloeiend Turks, zodat ook de Turkse doelgroep haar weg naar hem heeft weten te vinden. Onderwerpen voor dit spreekuur zijn o.a. de aangifte inkomstenbelasting en het aanvragen van voorlopige teruggave en/of toeslagen. Voor dit spreekuur dient een afspraak te worden gemaakt. Stichting Emplooi De stichting Emplooi is een aan VluchtelingenWerk Nederland gelieerd arbeidsbureau. Dit bureau werkt met onbetaalde adviseurs die veelal afkomstig zijn uit het bedrijfsleven en gebruik maken van hun lokale en regionale netwerk voor het begeleiden van vluchtelingen naar passend en betaald werk. Wanneer een baan voor een cliënt wordt gevonden blijft de adviseur ook de eerste periode daarna nog begeleiden. Dit laatste maakt de stichting Emplooi uniek, omdat op deze manier vaak kan worden voorkomen dat cultuurverschillen en wederzijds onbegrip tot een voortijdige beëindiging van het dienstverband leiden. Voor werkzoekenden houdt Emplooi eenmaal per week spreekuur in het kantoor van Cares.
19
Door de vele wijzigingen in de regelgeving en het feit dat cliënten zowel onder oude als nieuwe wetgeving kunnen vallen is voortdurend bijscholing nodig. Om hun taak goed te kunnen uitvoeren zijn door de vrijwilligers verschillende scholingen en trainingen van het Landelijk Bureau VluchtelingenWerk Nederland gevolgd, met als onderwerpen Spreekuurvaardigheden, Omgaan met Cultuurverschillen, Juridische kennis en dergelijke. Daarnaast werd deelgenomen aan scholingen betreffende actualiteiten op het gebied van wet- en regelgeving
4.3.4. Maatschappelijke begeleiding Het kernproduct Maatschappelijke begeleiding heeft als doelgroep alle allochtonen in de gemeente Kampen. Het doel is: Volwaardige deelname aan de samenleving door burgers van autochtone afkomst Cliënten in staat stellen eigen materiële, immateriële en psychosociale problemen op te lossen. Activiteiten en diensten die hieronder vallen zijn:
Verstrekken van informatie over zaken mbt de Wet Inburgering Verschaffen van informatie , voorlichting en advies mbt de materiële rechtspositie (huursubsidie, inkomen, studiefinanciering, belasting, schuldhulpverlening, verzekeringen etc.) Toeleiding naar studie, werk, stage of vrijwilligerswerk Sociale activering van cliënten Vaststellen eventuele (psychosociale) problematiek; waar nodig doorverwijzen en zorgen voor zorgvuldige overdracht Budgetbegeleiding en/of schuldhulpverlening Tolk- en vertaaldiensten Huiswerkbegeleiding voor Turkse leerlingen
In 2012 werden 2982 cliëntcontacten op het gebied van maatschappelijke begeleiding geregistreerd. Maatschappelijke begeleiding is één van de kerntaken van de Stichting Cares. Ook deze taak wordt voornamelijk door geschoolde vrijwilligers uitgevoerd. In 2012 waren er 5 ervaren vrijwilligers die deze werkzaamheden uitvoerden; zij werden daarbij ondersteund door 4 beroepskrachten en een stagiaire. Deze dienstverlening van Cares voor vluchtelingen begint op de dag van aankomst van de cliënt in de gemeente. De begeleider maakt afspraken na de toewijzing van de woning, gaat mee naar de woonstichting en naar de woning, geeft uitleg bij het inschrijven bij de gemeente, het aanvragen van de WWBuitkering en de lening voor het inrichten van de woning. Huur en zorgtoeslag wordt aangevraagd, meterstanden worden gemeld bij Essent en Vitens, huisarts en tandarts worden benaderd en de nodige verzekeringen worden aangevraagd. Wanneer er kinderen in de leerplichtige leeftijd zijn wordt een afspraak met de school van hun keuze gemaakt. De volwassenen worden aangemeld voor het inburgeringstraject. Cliënten krijgen informatie over de spreekuren en de activiteiten bij Cares. Daarnaast wordt door de begeleider gekeken naar de juridische situatie van de cliënt(en). De stand van zaken van eventueel nog lopende procedures en mogelijk op korte termijn te ondernemen acties worden bestudeerd en eventueel wordt de hulp van de juridische commissie ingeroepen. Veelal wordt het dossier door VluchtelingenWerk op het AZC aan de cliënt zelf meegegeven. Is dat niet het geval dan wordt het dossier opgevraagd. De cliënt zelf is altijd in het bezit van het origineel, VluchtelingenWerk en ook de advocaten werken met kopieën. De advocaat wordt ingelicht omtrent het feit dat cliënten verhuisd zijn en verder door Cares begeleid zullen worden. Tenslotte wordt er met cliënten een afspraak gemaakt om naar een van de spreekuren te gaan en het kantoor te bezoeken. Op dit spreekuur wordt hen uitgelegd hoe alles in het kantoor reilt en zeilt, er worden uitnodigingen voor de activiteiten meegegeven en men kan in de fietsenmakerij een fiets kopen.
20
Naast begeleiding via bovengenoemde trajecten kunnen cliënten met vragen op het gebied van maatschappelijke begeleiding ook terecht op de inloopspreekuren. Begeleiding zoals hierboven beschreven is voor de meeste cliënten van Turkse komaf niet meer nodig, omdat zij al langere tijd in Nederland verblijven. De ouderen die zich desondanks in de Nederlandse samenleving niet goed redden, hebben vaak kinderen of een familienetwerk waardoor zij worden geholpen. Deze maken wel gebruik van de spreekuren en eventueel juridische begeleiding, maar niet van de zogenoemde een-op-een begeleiding. Deze kan indien nodig echter wel voor hen worden ingezet. Dat geldt ook voor migranten van andere afkomst. Vaak betreft het gezinsvormers met een Nederlandse partner, waarvoor alleen juridische begeleiding nodig is. Ook deze groep maakt wel gebruik van de spreekuren en veel van deze migranten bezoeken ook de Taalschool of nemen deel aan andere activiteiten. Onder maatschappelijke begeleiding valt tenslotte ook huiswerkbegeleiding van kinderen van Turkse komaf. In 2008 werd door Cares een start gemaakt met de huiswerkklas. Met de stichting STOOK (Stichting Turkse Onderwijs Ondersteuning Kampen), die eerder een betaalde docent voor huiswerkbegeleiding inhuurde, werd afgesproken dat de leden van STOOK binnen de eigen gelederen zouden kijken of er ouders waren die deze taak op zich zouden willen nemen. De ouders van de betrokken kinderen zijn immers ook het beste op de hoogte van de eventuele lacunes die ervaren worden naast of binnen de lesstof die de school aanbiedt. Hierdoor werden 5 vrijwilligers geworven, waarvan de meesten zelf een onderwijsachtergrond hebben. In overleg met hen werd een inventarisatie gehouden onder de Turkse ouders om na te gaan voor welke vakken hun kinderen ondersteuning nodig hadden. Daarbij werd per vak een vrijwillige docent gevraagd, die in een korte serie lessen het vak onderwijst in kleine groepen, zodat er veel ruimte is voor individuele begeleiding. De lessen worden voorafgegaan en afgesloten door een gesprek met de ouders. Op deze manier worden de ouders meer dan voorheen betrokken bij de leerprestaties en -problemen van hun kind, en wordt daarnaast ook het probleem ondervangen dat docenten niet gespecialiseerd zijn in het vak dat ze geven. De ondersteuning wordt geboden aan kinderen vanaf groep 8. In 2012 vonden er 20 trajecten huiswerkbegeleiding plaats. .
4.3.5. Activiteiten gericht op kennismaking met de lokale samenleving. De doelgroep waarop activiteiten in deze categorie gericht zijn bestaat uit alle allochtonen in de gemeente Kampen. Als doel is geformuleerd:
Het vergroten van de toegankelijkheid van de sociale infrastructuur Stimuleren tot participatie in de lokale samenleving Het bevorderen van contact tussen allochtone en autochtone inwoners van de gemeente
Activiteiten die hieronder vallen zijn: Introductie bij culturele-, sport- of vrijwilligersorganisaties d.m.v. excursies Het organiseren van ontspanningsevenementen met als doel het kennismaken met de mogelijkheden tot vrijetijdsbesteding in de gemeente. Voor het organiseren van activiteiten kent Cares een activiteitencommissie, die in 2012 bestond uit 6 leden, drie vrijwilligers en drie beroepskrachten. Zij organiseren onder andere de sociaal-culturele activiteiten die zijn bedoeld als kennismaking met de Nederlandse, in het bijzonder de lokale samenleving, en het bevorderen van de integratie daarin. Er worden activiteiten georganiseerd om cliënten een stukje van de lokale cultuur en infrastructuur te laten zien en
21
hen zo mogelijk te activeren tot deelname aan het sociale leven binnen de reguliere instellingen in Kampen. Daarnaast hebben de activiteiten een sociaal karakter: ze zijn ook bedoeld om mensen een fijne dag te bezorgen in een voor hen vaak moeilijke tijd. In 2012 werden de volgende activiteiten op het gebied van kennismaking met de lokale samenleving georganiseerd:
Een Kledingbeurs, waarbij ook allochtone ondernemers uit Kampen uitgenodigd werden om hun aanbod bekend maken. Hieraan deden o.a. een pedicure, een schoonheidsspecialiste en enkele kappers mee. Een bezoek aan de bibliotheek met een groep cliënten Een boottocht rond Kampen Een bezoek aan Kinderboerderij Cantecleer voor kinderen en ouders De Blijf-Mobiel Beurs, in samenwerking met de gemeente Kampen en een aantal andere organisaties Een fietstocht met barbecue in het buitengebied van Kampen Een bezoek aan het Sinterklaasmuseum, tijdelijk gevestigd in het Walkate archief Kledingbeurs in de kantine van Cares
4.3.6. Publieksvoorlichting. De doelgroep voor activiteiten die vallen onder Publieksvoorlichting wordt gevormd door individuen, organisaties, verenigingen en instellingen in Kampen. Het doel is: Het vormen van een aanspreekpunt voor individuele burgers en organisaties in Kampen op het gebied van vreemdelingenwetgeving en integratiebeleid Het geven van objectieve voorlichting over allochtonen en integratie Het verbreden van draagvlak in de lokale samenleving voor toelating en opvang van vluchtelingen en andere allochtonen het leveren van een bijdrage aan de interculturalisatie van het aanbod van reguliere (zorg)instellingen Activiteiten die hieronder vallen zijn: het geven van voorlichting aan individuele burgers en aan organisaties en instellingen met vragen op het gebied van wet- en regelgeving en integratiebeleid, zowel tijdens de inloopspreekuren als telefonisch of per e-mail Voorlichting aan verenigingen en organisaties over de achtergronden en problematiek van de doelgroep en de werkzaamheden van Cares met als doel draagvlakverbreding Voorlichting aan organisaties en instellingen met als doel interculturalisering en het meer toegankelijk maken van deze instellingen voor de doelgroep
22
De uitvoering van deze activiteiten is in handen van beroepskrachten, in samenwerking met vrijwilligers. Vragen omtrent wet- en regelgeving en integratie worden veelal door de beroepskrachten beantwoord; deze komen vaak telefonisch of via e-mail of de website binnen. Door een van de beroepskrachten wordt de website www.careskampen.nl bijgehouden, waarop actuele informatie is te vinden. Daarnaast heeft Cares sinds 2012 een Facebook-pagina. Voorlichting aan maatschappelijke organisaties en deelname aan manifestaties die gericht zijn op een breed publiek wordt door beroepskrachten en vrijwilligers gezamenlijk uitgevoerd. In 2012 is door de werkgroep PR en voorlichting, bestaande uit 4 personen, opnieuw voorlichting gegeven over diverse onderwerpen: uitgeprocedeerden, problematiek van vluchtelingen, integratie, cultuurverschillen, het werk van Cares in het algemeen, en dergelijke Voorlichting aan instellingen met het oog op interculturalisatie wordt tenslotte uitgevoerd door de beroepskrachten. Zij participeren in diverse netwerken en samenwerkingsverbanden en voeren regelmatig overleg met verschillende organisaties. Op deze wijze proberen zij leemtes in het aanbod of eventuele barrières voor de participatie van allochtonen te signaleren en op te heffen. Daarnaast wordt deelgenomen aan conferenties en symposia om ook hier de belangen van allochtonen voor het voetlicht te brengen. Activiteiten op het gebied van draagvlakverbreding waren in 2012: Organisatie van de Culturele Markt op het Full Color Festival Voorlichting Vrouwenraad tijdens Internationale Vrouwendag Ontmoeting van culturen tijdens de Kinderboekenweek in de bibliotheek Voorlichting voor Rotary Club Iftar-maaltijd voor belangstellenden (zie foto) Voorlichting over Ramadan in de Hanzewijk Buurtdag Hanzewijk Voorlichting via website Voorlichting via Facebookpagina
In het kader van Interculturalisatie werden de volgende activiteiten georganiseerd: 2 netwerkbijeenkomsten met maatschappelijk werk de Kern, het team VIA en Dimence Netwerkbijeenkomst Turkse Senioren Overijssel Themabijeenkomst Interculturele Palliatieve zorg Een serie themabijeenkomsten voor mantelzorgers Een regionale bijeenkomst over armoedebeleid in Zwolle Een themabijeenkomst met het CIZ Een themabijeenkomst rond het WMO-loket Een regionale themabijeenkomst over de zorgvraag en –opvattingen van migrantenouderen, met zorgaanbieders en zorgvragers Blijf Mobiel Beurs De week tegen eenzaamheid De gezonde week, met aandacht voor vragen rondom gezonde leefstijl
23
In totaal werden 9 voorlichtingsactiviteiten met het oog op draagvlakverbreding georganiseerd, en 12 bijeenkomsten op het gebied van interculturalisatie. Daarnaast bereikten Cares 489 informatieverzoeken van individuele burgers en instellingen in Kampen.
4.3.7. Ontmoetingsactiviteiten De doelgroep van de ontmoetingsactiviteiten die door Cares worden georganiseerd wordt gevormd door alle allochtone en autochtone inwoners van de gemeente Kampen. Het doel is:
Het bevorderen van contact tussen allochtone en autochtone inwoners van de gemeente Bevorderen van uitwisseling en wederzijds respect voor elkaars cultuur Het daardoor verbreden van draagvlak voor de doelgroep en haar positie en het creëren van onderling begrip.
De uitvoering van de activiteiten is in handen van deskundige vrijwilligers (ook uit de allochtone doelgroep), in samenwerking met en onder eindverantwoordelijkheid van een beroepskracht In 2012 werden de volgende ontmoetingsactiviteiten georganiseerd: Een serie ontmoetingsochtenden voor Turkse vrouwen Een serie ontmoetingsavonden voor meisjes Ontmoetingsbijeenkomsten voor iedereen in de Buurtkamer Een serie naailessen voor vrouwen Een serie bingo-avonden, waarbij vaak ook gezamenlijk werd gegeten 2 series computercursussen, waaronder een voor allochtone ouderen Tweemaal een feestavond Een kinderbingo Ontmoetingsbijeenkomst rond het thema financiën Een sinterklaasbingo Een vrouwenverwendag Een feestontbijt en buurtbarbecue in de Hanzewijk Het Full Color Festival, dat hierboven is beschreven, is behalve gericht op publieksvoorlichting ook bedoeld als ontmoeting tussen de verschillende culturen in Kampen. Verschillende van deze ontmoetingsactiviteiten werden eveneens georganiseerd in samenwerking met andere organisaties. In totaal werden 12 verschillende ontmoetingsactiviteiten georganiseerd.
24
4.3.8. Informatiebijeenkomsten De doelgroep voor deze activiteiten wordt gevormd door Asielzoekers en Vluchtelingen Overige nieuwkomers Oudkomers Als doel is geformuleerd: Het bestrijden van achterstanden op het gebied van maatschappelijke participatie. De volgende activiteiten vallen hieronder: Het verschaffen van informatie, voorlichting en advies over de materiële rechtspositie: huursubsidie, inkomen/uitkering, studiefinanciering, belastingen en kwijtscheldingen, schuldhulpverlening, kinderbijslag, ziektekostenverzekering, naturalisatie, verblijfs- en reisdocumenten Voorlichting op het gebied van zorg: zorgaanbod in de gemeente, medische voorzieningen, gezond leven etc. Voorlichting op het gebied van psychosociale zorg Voorlichting op het gebied van budgetbeheer De uitvoering van deze activiteiten is in handen van beroepskrachten, vaak in samenwerking met professionals van reguliere (zorg)instellingen. Deze voorlichting wordt op verschillende manieren gegeven en omvat mondelinge en schriftelijke informatieoverdracht aan cliënten, maar ook netwerkontwikkeling met relevante organisaties en (zorg)instellingen, het signaleren van leemtes in het hulpverleningsaanbod of discrepanties tussen het aanbod en de allochtone doelgroep, en participatie in en zo nodig initiatie van relevante netwerkoverleggen. In 2012 werden de volgende informatiebijeenkomsten gehouden:
Een voorlichtingsbijeenkomst over middelengebruik, in samenwerking met bureau verslavingszorg Tactus en IMAO, Islamitisch Maatschappelijk Activeringswerk Overijssel) Voorlichtingsbijeenkomst “wonderen doen met weinig geld” Regionale bijeenkomst over omgaan met geld, in samenwerking met NOOM (Netwerk Oudere Migranten) en de FNV Vrouwenbond Voorlichtingsbijeenkomst “vallen voorkomen” Info-bijeenkomst over puberteit Een serie van 4 bijeenkomsten over geestelijke gezondheid Info-bijeenkomst over Respijtzorg Info-bijeenkomst persoonlijke ontwikkeling Voorlichtingsbijeenkomst brandpreventie door de Brandweer Een serie voorlichtingsbijeenkomsten over middelengebruik, als vervolg op de eerste voorlichtingsbijeenkomst in januari Info-bijeenkomst over zorgverzekeringen Een presentatie over mantelzorg voor cliënten Info-bijeenkomst over opvoeding Voorlichtingsbijeenkomst over zorgpremies
25
4.4. Overige werkzaamheden. Naast de activiteiten die Cares voor haar structurele kernproducten uitvoert zijn er nog andere werkzaamheden, zoals activiteiten die gericht zijn op het vergroten van de toegankelijkheid van de organisatie voor cliënten, het werven en behouden van vrijwilligers, en tijdelijke projecten. Onder deze overige werkzaamheden, die hieronder worden beschreven, valt ook het Steunfonds VluchtelingenWerk Kampen.
4.4.1. Ontmoetingsruimte. Cares wil een laagdrempelige organisatie zijn die toegankelijk is voor iedereen die haar hulp of advies wil. Om de toegankelijkheid te vergroten is tijdens de spreekuren ook de ontmoetingsruimte in de kantine van Vloeddijk 79 geopend. Cliënten en vrijwilligers kunnen hier een kopje koffie of thee drinken, met elkaar praten, TV kijken, verschillende buitenlandse bladen of kranten lezen of een spelletje doen. Vooral van het biljart, het poolbiljart en de tafeltennistafel wordt vaak druk gebruik gemaakt. Achter de bar staan vrijwilligers, die bezoekers van koffie en thee voorzien maar vooral ook een praatje maken en voor gezelligheid zorgen. Ook in 2012 werd weer veelvuldig gebruik gemaakt van de mogelijkheden om elkaar te ontmoeten, het nieuws in binnen- en buitenland te bespreken, contacten te leggen en zich gewoon ergens welkom te voelen. 4.4.2. Ondersteuning en samenwerking Stichting STOOK In 2007 werden gesprekken gevoerd met de Stichting STOOK over de vraag wat beide organisaties voor elkaar zouden kunnen betekenen en welke activiteiten gezamenlijk ontplooid zouden kunnen worden. Afgesproken werd dat Cares de stichting STOOK zou beschouwen als een van de zelforganisaties waarvan zij er meerdere kent, zoals de Somalische Vereniging en de Eritrese Vereniging. Voor hen geldt dat zij tegen betaling van de onkosten gebruik kunnen maken van de faciliteiten van Cares, zoals kopieer- en faxapparatuur, computers en vergaderfaciliteiten. Hierover toonde men zich verheugd, en de afspraak werd gemaakt dat vanuit STOOK nieuwe ideeën zouden worden ontwikkeld voor gezamenlijke activiteiten, vanuit de behoeften die door hen in de achterban zouden worden gesignaleerd. Dit resulteerde in de eerder beschreven huiswerkbegeleiding van Turkse kinderen, en het organiseren van diverse activiteiten. Aangezien er vanuit de Turkse groep werd aangegeven dat er behoefte bestaat aan onderwijs in de Turkse taal en cultuur, is in overleg met STOOK daarnaast een aanbod ontwikkeld voor het geven van Turkse taalles. De lessen worden gegeven door een vrijwilliger die zelf docent is, en vinden wekelijks plaats. In 2012 volgden 20 kinderen uit de basisschoolgroepen 5-6 en 7-8 deze lessen. 4.4.3. Project Netwerkcoaching ‘Netwerkcoach? Goed voor elkaar!’ In mei 2012 is Cares in samenwerking met Stichting Welzijn in Kampen (SWiK) gestart met het project ‘Goed voor elkaar’. Door ziekte, beperking, taalbarrière, ouderdom en andere redenen kunnen mensen in een isolement raken. Sociale contacten hebben is helaas niet voor iedereen vanzelfsprekend. Om het sociale netwerk van deze mensen te versterken wordt een vrijwilliger, een ‘netwerkcoach’, ingezet. “Goed voor elkaar!” is een gezamenlijk project van Stichting Cares, Swik, Steunpunt Informele Zorg Zwolle en Stichting Welzijn Ouderen Zwartewaterland. Het project wordt mede mogelijk gemaakt door financiële steun van de Provincie Overijssel. In totaal zijn er 13 koppels gemaakt, waarvan 3 netwerkcoaches gekoppeld zijn aan clienten van st. Cares vluchtelingenwerk.
26
4.4.4. Stichting Steunfonds VluchtelingenWerk. Naast de Stichting Cares Kampen bestaat de stichting Steunfonds VluchtelingenWerk Kampen. Deze beheert een bankrekening waarop geld kan worden gestort door donateurs. Het geld dat op deze rekening binnenkomt werd tot voor enige jaren voornamelijk gebruikt om gezinsherenigingen te bekostigen. Nadat dit onder de huidige Vreemdelingenwet steeds minder voorkwam is besloten om deze gelden ook voor andere doelen beschikbaar te stellen, waaronder opvang van uitgeprocedeerden. Steeds vaker werd Cares geconfronteerd met mensen voor wie de voorzieningen worden beëindigd. Uitgeprocedeerden worden letterlijk op straat gezet, ook degenen voor wie de uitreispapieren niet tijdig beschikbaar zijn en mensen die door het land van herkomst niet worden geaccepteerd. Behalve grote persoonlijke drama’s levert dit ook problemen van openbare orde op in de betrokken gemeenten. Na het van kracht worden van de Vreemdelingenwet 2000 is daarom binnen de gemeente Kampen overleg gestart tussen verschillende organisaties om na te gaan op welke wijze de kwalijke gevolgen van het op straat zetten van mensen kunnen worden voorkomen. In eerste instantie werd daarbij gedacht aan het creëren van een vorm van noodopvang. Snel werd echter duidelijk dat het ontbreken van financiële middelen hierbij het grootste struikelblok zou vormen: een gemeente zou immers dergelijke voorzieningen uit eigen middelen moeten betalen, en aangezien van tevoren niet vastgesteld kan worden om hoeveel personen het zal gaan is er sprake van een open eind financiering, waarvoor al snel de middelen tekort zullen schieten. Ook de kerken, waaronder degenen die zijn vertegenwoordigd in het Beraad van Kerken, voelen zich bij dit probleem betrokken. In het najaar van 2001 werd een overleg gestart tussen de gemeente, verschillende kerken uit de gemeente Kampen, en de stichting Cares. In dit overleg werd vastgesteld dat er een grote kloof zit tussen theorie en praktijk van de Vreemdelingenwet. Hoewel middelen en fysieke mogelijkheden beperkt zijn spraken alle deelnemers zich uit voor het ondernemen van actie in schrijnende gevallen. Uitgangspunt daarbij is wel dat men moet meewerken aan terugkeer, aangezien er anders geen enkel perspectief is en de opvang heel lang zou kunnen duren, waarvoor de middelen ontbreken. In deze situatie is echter wellicht sobere opvang op tijdelijke basis mogelijk. Om slagvaardig te kunnen handelen is een projectgroep ingesteld en is een protocol ontworpen voor het handelen in dit soort situaties. Daarnaast werd het van groot belang geacht een meldpunt in te stellen voor die gevallen waarin mensen op straat komen te staan. Afgesproken is dat Cares deze rol zal vervullen. In concrete gevallen zal de betrokken organisatie een melding doen bij Cares, waarna de juridische mogelijkheden voor de betreffende cliënt kunnen worden doorgenomen. Op deze wijze wordt samenwerking tussen de verschillende maatschappelijke instanties vormgegeven. Daarnaast kan door registratie van voorkomende gevallen ook een signaal aan de landelijke politiek worden afgegeven. De gelden van de Stichting Steunfonds VluchtelingenWerk worden beschikbaar gesteld voor opvang van uitgeprocedeerden onder de voorwaarden zoals die door de Werkgroep Uitgeprocedeerden zijn opgesteld. Er is een klankbordgroep geformeerd waarin vertegenwoordigers van de 5 grote kerken zitting hebben: de RK Parochie, de Hervormde Kerk, de Nederlands Gereformeerde Kerk, de Gereformeerde Kerk en de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt. Zij zijn verantwoording schuldig aan het bestuur van het Steunfonds, terwijl zowel de kerken als Cares cliënten kunnen inbrengen. Zoals boven vermeld is het Steunfonds afhankelijk van giften. Volgens haar statuten kan zij de ontvangen gelden besteden voor doelen ten bate van individuele cliënten, ter beoordeling van de klankbordgroep. Donateurs kunnen hun giften eventueel oormerken voor specifieke doelen binnen deze categorie. Ook in 2012 heeft het Steunfonds, op voorstel van Cares, een aantal malen financiële steun verleend aan cliënten voor wie dit noodzakelijk was.
27
4.4.5. Stichting Voedselbank Kampen. Voor degenen die financiële ondersteuning ontvangen is het Steunfonds VluchtelingenWerk in 2006 begonnen met het uitdelen van voedselpakketten. Voor cliënten in deze categorie is het vaak bijzonder moeilijk om rond te komen met het kleine bedrag dat zij ontvangen. Al snel werd duidelijk dat er ook vanuit andere groepen cliënten behoefte was aan dergelijke pakketten. Aanvankelijk als afdeling van de Voedselbank Zwolle is vervolgens een kleine groep vrijwilligers gestart met het opzetten van een voedselbank. Deze vrijwilligers benaderden bedrijven met de vraag of zij eventueel restanten van het voedsel dat zij produceren beschikbaar willen stellen voor dit doel. De respons en medewerking waren dusdanig groot dat al snel besloten werd dat het jammer zou zijn wanneer dit voedsel werd weggegooid, en dat dit beter ter beschikking kon worden gesteld aan niet-allochtonen die onder een bepaald minimum leven. In 2007 werd de Voedselbank, evenals het Steunfonds VluchtelingenWerk, een aparte stichting met een eigen bestuur. De Stichting Voedselbank Kampen werkte daarbij nauw samen met het Steunfonds en ook met Cares. In 2009 is daarom besloten tot samenvoeging van deze stichtingen op bestuurlijk niveau. De drie stichtingen bleven wel zelfstandig functioneren, maar hun besturen bestonden grotendeels uit dezelfde personen. Gezien de groei en ontwikkeling van de Voedselbank is echter in 2012 besloten om de stichtingen toch weer te ontkoppelen. Hoewel waar mogelijk wordt samengewerkt heeft de Voedselbank nu een eigen bestuur en eigen vrijwilligers, en is zij ook op een ander adres in Kampen gevestigd.
4.4.6. Samenwerking en externe kontakten. De stichting Cares werkte in 2012 samen met de volgende netwerkpartners en organisaties:
VluchtelingenWerk Nederland Dienst Terugkeer en Vertrek van het Ministerie van Justitie Advocaten Gemeente Kampen - Afd.Publiekszaken Afd.Werk& Inkomen - Afd.Welzijn Delta Wonen/Beter Wonen Overige verhuurders
28
COA Nidos Stichting Maatschappelijk Werk de Kern Dimence (RIAGG) Dimence Zwolle sociale psychiatrie Tolkencentrum INT Translations Zwolle IOM Maatwerk bij terugkeer Nederlands.Migratie Instituut International Social Services Rode Kruis tracing Ambassade/Consulaten van landen van herkomst Leger des Heils Kampen/Zwolle de Herberg Zwolle Rechtbank Comensha (organisatie mensenhandel) AMW de Kern GGD regio IJsselvecht Centrum Jeugd en Gezin Steunpunt Mantelzorg Kampen Vrijwilligerscentrale Kampen Stichting Welzijn Ouderen Stichting Jongerenwerk Kampen Stiching Present Stichting. MEE Icare Stichting Prokino huisartsen Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld Kadera Advies en Meldpunt Kindermishandeling AMK RIBW Verslavingszorg TACTUS Bureau Slachtofferhulp Allochtone Vrouwentelefoon Sensoor Bureau Jeugdzorg
Meldpunt Loverboys Prakton Stichting Emplooi Rollecate Staphorst Agens Deltion College ROC Landstede Overige MBO en HBO-instellingen en ROC’s Duo-groep UWV Zwolle juridisch loket belastingdienst verzekeringsmaatschappijen energie en waterleveranciers, Lococensus, schuldhulpverlening, incassobureaus en deurwaarders, voedselbank uitzendbureaus basisonderwijs voortgezet onderwijs UAF (University Assistance Fund) Leger des Heils Stichting Gave Diverse kerken Stichting Turkse Senioren Kampen Artikel 1 overijsel PCOB Kampen Sportservice Overijssel Stichting Elele Moskee Kampen Stichting CultuurZien Stedelijk Museum Stadsboerderij Kamper Oranje Vereniging Stichting Vrouwenraad Kampen NOOM (Netwerk van Organisaties van Oudere Migranten)
29
TSO ( Turkse Senioren Organisatie Overijssel) Netwerk palliatieve zorg IJsselvecht IOT (St. Inspraakorgaan Turken in Nederland) Sociale Verzekeringbank Nederlands Migratie Instituut Steunpunt Informele Zorg IMAO (Islamitisch Maatschappelijk Activeringswerk Overijssel".) Care for Women FSAN (Federatie Somalische Associaties Nederland) VON (Vereniging Zelforganisaties Nederland) sportverenigingen,
Daarnaast werden door de 3 welzijnsinstellingen Stichting Welzijn in Kampen (een fusie van de voormalige Vrijwilligerscentrale en de stichting Welzijn Senioren), het Jongerenwerk en Cares een aantal gezamenlijke projecten uitgevoerd, zoals de Buurtkamer, ontmoetingsdagen voor ouderen, excursies, computercursussen, themabijeenkomsten, een meidenproject, het Full Color Festival en een aantal feestavonden. Tussen de instellingen vond ook veelvuldig overleg plaats over zaken rond de invoering van Beleidsgestuurde Contractfinanciering door de gemeente, Welzijn Nieuwe Stijl, Wijkgericht werken en burgerparticipatie en overige actuele ontwikkelingen op het gebied van welzijn. Voor een deel was hierbij ook stichting de Kern Maatschappelijk Werk betrokken.
30
