Handleiding voor leerlingen in HAVO-5 Trinitascollege locatie Han Fortmann September 2013
Inhoudsopgave hoofdstuk hoofdstuk hoofdstuk hoofdstuk
1 2 3 4
Inleiding Inleveren en beoordeling Het stappenplan Keuzeonderwerpen aardrijkskunde biologie BSM Duits Engels economie Frans geschiedenis handvaardigheid Informatica Maatschappijwetenschappen M&O muziek natuurkunde Nederlands scheikunde tekenen wiskunde
blz. 3 blz. 4 blz. 5 blz. blz. blz. blz. blz. blz. blz. blz. blz. blz. blz. blz. blz. blz. blz. blz. blz. blz.
6 8 9 9 10 11 13 13 14 15 16 16 17 18 18 19 20 20
Bijlagen 1. 2. 3. 4. 5.
beoordelingsformulier keuzeformulier planningsformulier logboekformulier vaardigheden
blz. blz. blz. blz. blz.
21 23 25 27 29
Deze brochure, het keuzeformulier, het beoordelingsformulier, het planningsformulier en het logboekformulier zijn ook te vinden op de ELO bij het vak ‘examenklassen - profielwerkstuk’
1
2
Hoofdstuk 1
Inleiding
Eén van de onderdelen van het examendossier is het profielwerkstuk (pws). Het pws wordt ook wel aangeduid als de ‘meesterproef’. Je kunt het beschouwen als een grote praktische opdracht. Het doel van het pws is dat je aantoont over een aantal vaardigheden te beschikken. Dit zijn: informatievaardigheden onderzoeksvaardigheden en/of ontwerpvaardigheden communicatieve of presentatievaardigheden Meer informatie over deze vaardigheden is te vinden in bijlage 5. Aan het pws is een aantal wettelijke voorschriften verbonden. Enkele hiervan zijn: Het pws heeft betrekking op minstens één van je vakken met een studielast van 320 uur of meer. Vakken met een studielast kleiner dan 320 uur zijn: maatschappijleer, lo en ckv. Het pws wordt beoordeeld met een cijfer dat meetelt in het combinatiecijfer samen met maatschappijleer. De titel van het pws en het cijfer komen op de eindlijst. Er moet een logboek worden bijgehouden (zie bijlage 4). Naast het eindproduct wordt ook het proces beoordeeld. Dat wil zeggen dat ook je werkzaamheden die leiden tot het eindproduct, in de beoordeling worden meegewogen (zie bijlage 1: beoordelingsformulier). In principe maak je het pws samen met een medeleerling. Wil je hiervan afwijken dan moet je toestemming vragen aan de heer Van Rooijen (RNT). Daarnaast heeft de school bepaald dat het pws in het eerste halfjaar van het examenjaar gemaakt en afgerond moet zijn. Zie hoofdstuk 2 en 3 voor de inleverdata. Het onderwerp van je pws mag je in overleg met een vakdocent zelf bedenken, maar je kunt ook een onderwerp kiezen uit de lijst met mogelijke onderwerpen die je in hoofdstuk 4 van deze brochure aantreft. Overleg altijd eerst met een vakdocent voordat je je keuze invult op het keuzeformulier (bijlage 2). In de volgende hoofdstukken kun je o.a. lezen wanneer je je keuze kenbaar moet maken. De pws-coördinator mevrouw Van der Putten (PTO) zal je daarna op korte termijn berichten of je keuze gehonoreerd kan worden.
3
Hoofdstuk 2
Inleveren en beoordeling
Het profielwerkstuk dient in de eerste helft van het examenjaar gemaakt te worden. Het keuzeformulier dient binnen twee weken bij mevrouw Van der Putten ingeleverd te worden. Leerlingen die hun keuzeformulier te laat inleveren kunnen mogelijk niet bij het vak van hun voorkeur worden ingedeeld. Je zult dan een ander vak en onderwerp moeten kiezen. De inleverdatum voor de voorlopige versie is maandag 16 december 2013. Je levert je voorlopige versie digitaal in, via een centraal inleverpunt op de elo. Sommige begeleiders willen daarnaast een papieren versie ontvangen. De begeleider kijkt het voorlopige pws na en geeft aan welke verbeteringen er nodig zijn. Uiterlijk in de week van 20 januari krijg je het pws van je begeleider terug. De uiterste inleverdatum voor de definitieve versie is woensdag 5 februari 2014. Ook de definitieve versie van je profielwerkstuk lever je in via de elo. Daarnaast moet je een papieren versie bij de pws-coördinator mevrouw Van der Putten inleveren. Na registratie geeft zij de werkstukken aan de begeleiders. Je begeleider kijkt het definitieve werkstuk na en geeft er een cijfer voor (zie bijlage 1 voor het beoordelingsformulier). Het pws wordt ook door een tweede docent gelezen en beoordeeld. Het cijfer voor het profielwerkstuk wordt afgerond op een geheel getal en telt, samen met maatschappijleer, mee in het combinatiecijfer. Plagiaatcontrole: De voorlopige versie van het profielwerkstuk wordt op plagiaat gecontroleerd. Je begeleider en jijzelf weten dan direct of je werk voldoende authentiek is. Er is dan ook nog voldoende tijd om het werkstuk te verbeteren als het plagiaatpercentage (te) hoog is. De begeleider bepaalt welk percentage acceptabel is. Dit kan per vak en/of onderwerp verschillend zijn. Het is toegestaan om uit bronnen te citeren mits de informatie die letterlijk uit bronnen wordt overgenomen als zodanig aangegeven wordt in het pws. Ook bijlagen die letterlijk uit bronnen afkomstig zijn, dienen voorzien te zijn van een bronvermelding (zie ook de ‘richtlijnen voor de bronvermelding’ in bijlage 5). Te laat of niet inleveren van de definitieve versie: Voor profielwerkstukken die op 5 februari 2014 zonder geldige reden niet zijn ingeleverd geldt de volgende procedure: De begeleider geeft een cijfer voor de voorlopige versie Indien geen voorlopige versie is ingeleverd, wordt het cijfer een 1,0 Dit cijfer wordt op vrijdag 21 februari 2014 definitief
4
Hoofdstuk 3
Het stappenplan
Het maken van een pws is niet eenvoudig. Er moet niet alleen veel gedaan worden, er moeten ook veel beslissingen genomen worden. Om alles overzichtelijk te houden werk je volgens het stappenplan. Bij elke stap hoort een datum waarop het betreffende onderdeel uiterlijk afgerond moet zijn. Je krijgt dan van je begeleider te horen of het werk dat je tot dat moment gedaan hebt in orde is en of je verder kunt gaan met de volgende stap. Dit systeem moet er voor zorgen dat noch jij, noch je begeleider aan het eind van het proces voor een grote verrassing komt te staan. Aan de hand van het stappenplan wordt ook de voortgang van je werk beoordeeld (zie bijlage 1: beoordelingsformulier onder het kopje ‘Het proces’). Stap 1: Orientatie Werkzaamheden: Contactmomenten:
Kies een vak, een onderwerp en een partner. Formuleer je voorlopige onderzoeksvraag (overleg met vakdocenten, zoek informatie in mediatheek, enz.). Tijdens dit onderdeel is contact met een vakdocent noodzakelijk; hij moet het keuzeformulier ondertekenen.
Lever het keuzeformulier in bij de pws-coördinator (PTO). Het keuzeformulier moet uiterlijk 18 september (dat is na twee weken) zijn ingeleverd. De indeling bij de begeleiders wordt z.s.m. bekend gemaakt op het bord bij de mediatheek en op de elo. Stap 2: Planning Werkzaamheden:
Contactmomenten:
Formuleer je definitieve onderzoeksvraag en de deelvragen. Maak een onderzoeksplan en een tijdplan: bedenk hoe je je onderzoek wilt gaan uitvoeren en wanneer je de verschillende onderdelen gaat uitvoeren, gebruik het planningsformulier (bijlage 3). Tijdens stap 2 moet er minimaal één contactmoment met je pws-begeleider plaatsvinden. Het is verstandig om vaker contact met je begeleider te hebben.
Stap 2 moet uiterlijk 25 september goedgekeurd zijn door je pws-begeleider. Stap 3: Uitvoering Werkzaamheden:
Contactmomenten:
In deze periode komt het pws te stand. Je gaat: informatie verzamelen en beoordelen, literatuur bestuderen, experimenten uitvoeren, resultaten verzamelen en ordenen, een bronnenlijst maken, enz. Je spreekt met je pws-begeleider af wat je precies af moet hebben voor de contactmomenten. Omdat dit de belangrijkste stap is en veel werk omvat, moet je minimaal twee keer met je pws-begeleider overleggen. Meer contactmomenten is vaak noodzakelijk.
Je werk moet bij deze stap tweemaal goedgekeurd worden door je begeleider; vóór 16 oktober en vóór 20 november. Stap 4: Afronding De voorlopige versie van je pws lever je uiterlijk maandag 16 december in bij je begeleider. Deze versie krijg je in de week van 20 januari 2014 terug met commentaar van je begeleider. De definitieve versie van je pws lever je uiterlijk 5 februari 2014 in (zie ook hoofdstuk 2).
5
Hoofdstuk 4
Keuzeonderwerpen
AARDRIJKSKUNDE Onderwerp Ruimtelijke ordening en ruimtegebruik: uitbreidingen Hal-gebied Altongebied recreatie/natuurgeb. uitbreiding Schiphol uitbreiding Europoort, droogleggen Markerwaard Milieu, milieugebruiksruimte: drinkwatervoorziening gebruik energie (wind, zonne-energie) landbouw/ mest bodemvervuiling door intensieve veeteelt luchtvervuiling door intensieve veelteelt ontbossing Natuurgebieden –inrichting/beheer Nederland als distributieland Nederland als landbouwland Nederland als waterland: transport waterhuishouding taken van waterschappen toerisme Bodemvorming bodemvormende processen Mondiale tegenstellingen op economisch gebied Locale milieuproblemen: oorzaken/gevolgen Ruilverkaveling en Landinrichting: vroeger en nu Maak een reisgids bij een leesboek Sport: verzorgingsgebieden in het betaalde voetbal locatie van nieuwe stadions Proeven: geologie: - simulatie plaattektoniek - grondsoorten eigen omgeving - erosie / sedimentatie eigen idee
Andere vakken die met het onderwerp Presentatievorm te maken hebben In overleg met de docent
bi, sk, na
Idem
bi ec bi
Idem Idem Idem Idem
bi
Idem
ec bi / sk
Idem Idem
gs
Idem
ne bsm
Schriftelijk In overleg met de docent
Informatie over deze opdrachten en de presentatievorm bij VSB.
Het is ook mogelijk om je aardrijkskunde PO te combineren met je pws. Het PO kan bijvoorbeeld een hoofdstuk zijn van je pws. Zie volgende blz.
6
Vervolg AARDRIJKSKUNDE Mogelijke onderwerpen voor een PO / pws: Ak-boek Arm en rijk
Systeem aarde
Landbouw in Europa
Wonen in Nederland
PO onderwerp Arbeidsmigranten in de bollen / tuinbouw Herkomst van kleding in Heerhugowaardse boetieken Migranten in Heerhugowaard
pws onderwerp Het Europese migratievraagstuk
Mondiale bedrijfsverplaatsing / internationale arbeidsverdeling De verdeling van migranten over Nederland / Europa Vergelijk 2 wijken in Heerhugowaard, Vergelijk Heerhugowaard met bezien vanuit verschillende dimensies andere steden in binnen- en buitenland Het verhaal van een asielzoeker Mondiale vluchtelingenstromen / (interview) Asielbeleid Aardbevingen rond Alkmaar als Verschillende oorzaken van aardgevolg van gas- oliewinning bevingen, de gevolgen en maatregelen om de schade te beperken De (opbouw en afbraak van de) kust (Opbouw en afbraak langs de) hele tussen Egmond en Petten Nederlandse kust / andere kusten De duinen tussen IJmuiden + Schoorl Drinkwaterwinning in Nederland en / + drinkwaterwinning of daarbuiten (Mogelijke) natuurrampen in onze Natuurrampen in Nederland en / of omgeving daarbuiten. (oorzaken, gevolgen, oplossingen) De invloed van de EU op agrarische Het EU landbouw beleid en …….. bedrijven in Heerhugowaard Agrarische bedrijven rond Een vergelijking met bedrijven in Heerhugowaard andere gebieden binnen en buiten Nederland Een boerenbedrijf in een gebied met Een vergelijking tussen bedrijven in beperkingen. (Eilandspolder) verschillende gebieden De ruilverkaveling van het Een vergelijking met Geestmerambacht ruilverkavelingen in andere delen van Nederland Toeristische attracties rond Alkmaar / Een vergelijking met andere Heerhugowaard. Een reisgids toeristische centra in Nederland Oud-Overdie als achterstandswijk Oud-Overdie vergelijken met andere achterstandswijken in binnen- en buitenland Overstromingsgevaar in de regio Overstromingsgevaar in Nederland Alkmaar / Heerhugowaard De waterhuishouding van de De waterhuishouding van Heerhugowaard verschillende gebieden in Nederland Ruimtelijke veranderingen in de Vergelijken met andere steden in wijken van Alkmaar / Heerhugowaard Nederland Hoe moet de regio Alkmaareen vergelijking met andere Heerhugowaard bestuurd worden? samenwerkende steden Heerhugowaard als VINEX-lokatie Ruimtelijk beleid in Nederland Heerhugowaard / Alkmaar als Winkelsteden in Nederland. De winkelstad theorie van Christaller
7
BIOLOGIE Bij alle profielwerkstukken voor biologie moet er een natuurwetenschappelijk experiment uitgevoerd worden. Dus geen literatuur onderzoek. Andere onderwerpen zijn ook mogelijk; overleg met je docent. Mens of dier: fysiologie invloed op diverse lichaamsfuncties van koffie, voedingsmiddelen, etc. (géén alcohol, drugs, sigaretten, etc.) oog: afstanden schatten, ruimtelijk inzicht, kleurwaarneming, gezichtsbedrog, etc. oor: bovenste gehoorgrens, gehoordrempel, gehoorschade mp3 speler, etc. smaak: smaakdrempel, smaakverstoring door roken, ouderdom, etc. neus: geurherkenning van stoffen of mensen; reukdrempel, etc. geheugen: korte- en/of lange termijn geheugen, visueel, auditief, etc. concentratievermogen onder diverse omstandigheden reactiesnelheid onder verschillende omstandigheden Mens of dier: Gedrag
voorkeur gezichtsvorm, vorm kin/neus, lichaamsvormen, symmetrie invloed kleur, geur, reclame conditioneren van duiven (oud-jong) integratie proces tussen kippen, konijnen, cavia’s, o.i.d. lichtinvloed op meelworm agressiegedrag bij Siamese kempvis Skinner box bouwen en geconditioneerde reflex meten
Ecologie / planten biomassa in water m.b.v. objectglaasjes in relatie met diepte, vervuiling, stroming broeikaseffect nabootsen in het ß-lab m.b.v. Coach ontwikkeling pekelkreeftjes bij verschillende zoutconcentraties invloed waterkwaliteit op watervlooien: pH, fosfaten, etc. invloed van milieu-invloeden (fosfaten, nitraten, wasmiddelen, etc.) op de ontwikkeling, groei en bouw bij planten (b.v. algen, begonia, bonenplanten, o.i.d.) invloed van osmotische invloeden op de ontwikkeling, groei en bouw bij planten invloed van of compostering op de ontwikkeling, groei en bouw bij planten invloed van groei remmende middelen en groeihormonen op de ontwikkeling, groei en bouw bij planten concurrentie tussen twee of meer plantenpopulaties honingonderzoek of pollenonderzoek: microscopisch diversiteit van plantengroei in relatie met abiotische factoren (eutroof, oligotroof) Biogas uit poep van koe, varken, paard, etc. (bv. slimmere opstelling bouwen) Biobrandstofkit van biorad: optimale condities meten/ onderzoeken voor het enzym cellobiase dat cellulose afbreekt tot bio-ethanol (diverse onderzoekjes mogelijk) Cellen (bacteriën of gist – ook mogelijk met Coach) en moleculen invloed van Yakult of Activia (probiotica) werking van zeep, deodorant, tandpasta, schoonmaakmiddel, etc. soortenrijkdom en milieu voedingsbodems ontwikkelen conserveringsmethodes: pasteuriseren of steriliseren van melk, in zuur bewaren, etc. anaërobe gisting: kaas of wijn maken (optimaliseren productieproces) Eiwitonderzoek in voedsel m.b.v. de Bradfordmethode (kleurreactie en spectrofotometer)
8
BSM Onderwerp Samenhang sportrecords in relatie tot techniekontwikkeling. Vandalisme en sport. Sport en doping. Waarom wel of niet verbieden? Sporten, gezond of ongezond? Hebben sportdranken invloed op de sportprestatie? De invloed van sport op de natuur en omgeving (survival / wintersport) Het nut van sportpsychologie? Sportblessures bij lichamelijke opvoeding op school. Bewegen kinderen (leerlingen op het HF) genoeg? Geweld rond het voetbalveld. De invloed van voeding op sportprestaties.
Andere vakken die met het Presentatievorm onderwerp te maken hebben Geschiedenis Verslag Aardrijkskunde Maatschappijleer Verslag Biologie
Verslag
Biologie Natuurkunde Biologie
Verslag
Aardrijkskunde Economie Filosofie Maatschappijleer Biologie
Verslag
Biologie
Verslag
Filosofie Maatschappijleer Biologie
Verslag
Verslag
Verslag Verslag
Verslag
DUITS Onderwerp Handel D-NL Toerisme/ A – NL D – NL Ungeliebte Nachbarn (vooroordelen) Euregio’s: nut? WO II Hereniging 1990 Duitse wijnen/ bieren Schilderkunst Architectuur = Bauhaus Literatuur = D – NL wisselwerkingen Geld = koppeling NL-D Reclame D – NL Duitsland, Nederland en voetbal Duitsland, Nederland en de Hanze
Andere vakken die met het Presentatievorm onderwerp te maken hebben ec / gs schriftelijk / mondeling ec / ak Idem gs / levo / filosofie / maw Idem Gs / ec / ak Idem gs Idem ec / gs Idem ak / ec Idem ckv / levo Idem ckv / wi Idem ne Idem ec Idem ec / gs / ckv / levo Idem Bsm / gs / ec Idem Gs / ec Idem
9
ENGELS Onderwerp Charles Dickens Tabloids Henry VIII Espionage Magic and mystery
Andere vakken die met het onderwerp te maken hebben gs / ckv ckv / maw gs ckv / levo
Witches William and Mary South-Africa Rugby Peter Stuyvesant Nederland en New York Invloed Nederlands op Engels Invloed Frans op Engels Ebonics Public schools Britain and India
gs / levo gs / ckv gs / maw bsm gs gs gs gs gs gs
10
Presentatievorm Verslag Verslag Verslag Verslag verslag, video, hoorspel Verslag Verslag Verslag verslag, wedstrijd Verslag Verslag verslag, spel verslag, spel Verslag Verslag Verslag
ECONOMIE Stellingen waarbij voor- en tegenargumenten beschreven worden en een gefundeerd standpunt bepaald wordt. Voor- en tegenargumenten worden door literatuuronderzoek en eigen onderzoek middels enquêtes/interviews ed ondersteund. Zelfbedachte stellingen zijn mogelijk. Presentatievorm: schriftelijk verslag eventueel in combinatie met een video, powerpoint, poster of andere presentatievorm. Voorbeelden: Stellingen Hebben traditionele reisbureaus nog bestaansrecht nu consumenten steeds vaker hun reis zelf boeken via internet? Kredietcrisis: hebben banken nog wel een toekomst? Televisiereclame: een achterhaald marketinginstrument? Een vast arbeidscontract: niet meer van deze tijd? Alcohol: kost het de samenleving echt meer dan het oplevert? Roken: kost het de samenleving echt meer dan het oplevert? Sportsponsoring: een goed marketinginstrument voor bedrijven? Maak een sponsoranalyse van een bedrijf dat sporters sponsort Belasting betalen: “Leuker kunnen we het niet maken” (of toch wel?). Welk belastingsysteem vind jij eerlijk? Wie betaalt de babyboom: de babyboomers zelf, jouw ouders, jij of jouw kinderen en kleinkinderen? Milieuvriendelijk: voor de knikkers, de maatschappij of de natuur? Biologische producten: te duur en helemaal niet zo verantwoord? Is studeren wel zo goed voor de Nederlandse economie? Valt er te verdienen aan de Wadden? Opkomende nieuwe industrielanden: kans of bedreiging voor de Westerse landen? (kies één van de BRIC-landen en vergelijk de economie van dit land met die van één of meerdere Westerse landen) Terug naar de gulden? Laten wij ontwikkelingslanden de dupe worden van de kredietcrisis? Globalisering en vrijhandel: vooruitgang of laten we de inrichting van de aarde daarmee over aan de vrije markt? Nog meer landen bij de EU? Is versoepeling van het ontslagrecht de oplossing voor het huidige arbeidsmarktprobleem? Files in Nederland: zijn vervoersproblemen op te lossen? Wordt er in organisaties toneel gespeeld? Is afschaffing van de hypotheekrenteaftrek de oplossing voor het huidige woningmarktprobleem? Wordt China echt de belangrijkste economische grootmacht van de wereld? Verzekeringen: geldklopperij of noodzaak?
11
Verwante onderwerpen Toerisme Conjunctuur, Banken Maatschappijleer, M&O Arbeidsmarkt Overheid, Kosten en opbrengsten Overheid, Kosten en opbrengsten BSM, M&O Overheid Levensloop, overheid, sociale zekerheid MVO, biologie, maatschappijleer MVO, biologie, kosten en opbrengsten Kosten en opbrengsten, economische groei Kosten en opbrengsten, aardrijkskunde Economische groei
EMU, Europa Banken, conjunctuur, onderontwikkeling Globalisering,markten, internationale handel Europa, EU Arbeidsmarkt Kosten en opbrengsten, vervoer M&O, CKV Woningmarkt, belastingen Economische groei, globalisering Verzekeringen, asymmetrische informatie
Vervolg ECONOMIE Stellingen Het verlenen van microkredieten: dé manier om ontwikkelingslanden te helpen? Verhoging van de AOW-leeftijd: liever vandaag dan morgen! Mijn pensioen: ik spaar zelf wel! Bezuinigingen op de kunstsector: logisch in tijden van crisis? De dalende dollar: goed voor de Nederlandse economie of niet? Minimumlonen: afschaffen of verhogen? Zijn Schiphol/de Rotterdamse Haven nog wel zo belangrijk voor de Nederlandse economie? Wat zijn de gevolgen van HIV/Aids voor de Afrikaanse economieën? Is een monopolie echt slecht voor de economie? Economische beslissingen: ratio of emotie? (wordt economisch gedrag gestuurd door psychologische processen of door een rationele afweging van voor- en nadelen) Vrouwen aan de top: een must! Worden arme landen armer en rijke landen rijker? Overheidsingrijpen of marktmechanisme? Zal de kwaliteit van het (hoger) onderwijs verbeteren als het geprivatiseerd wordt?
Verwante onderwerpen Onderontwikkeling, globalisering, banken, Vergrijzing, sociale zekerheid, ruilen over tijd Ruilen over tijd, vergrijzing, verzekeringen Banken, economische groei, tekenen/ handvaardigheid Wisselkoersen, internationale handel Arbeidsmarkt, sociale zekerheid Vervoer, kosten en opbrengsten, internationale handel, toerisme Gezondheidszorg, onderontwikkeling Marktvormen, M&O Psychologie, economische theorieën Emancipatie, maatschappijleer Onderontwikkeling, economische groei Overheid, markten Overheid
Andere mogelijke onderwerpen (voorbeelden): Bedenk je eigen product, voer een marktonderzoek uit en schrijf het bijbehorende marketingplan Bedenk je eigen product, voer een marktonderzoek uit en maak een reclamefilmpje De rekenkamer: wat kost een ………… (doe onderzoek naar de kosten van een product/dienst, zoals in het televisieprogramma De Rekenkamer) Stel je eigen (fictieve) aandelenpakket samen, volg de koersen en analyseer de invloed van je beslissingen op je winst of verlies Klaslokaalexperimenten economie: doe onderzoek naar de effecten van klaslokaalexperimenten Klaslokaalexperimenten economie: bedenk zelf een nieuw experiment en voer ‘m uit
12
Presentatievorm Marketingplan + prototype product Marketingplan + reclamefilmpje Film/schriftelijk verslag Schriftelijk verslag Experiment + onderzoeksverslag Experiment + onderzoeksverslag
FRANS Onderwerp Le système scolaire Politiek Het Franse chanson Het stripverhaal Handelsbetrekkingen Drugs(gebruik) De mode De roddelpers Franse wijnen De Franse keuken Elle/Marie-Claire Frankrijk en Europa Cultuurverschillen tussen NL en F Eetgewoontes in NL en F Het impressionisme Monumenten in Parijs Tourisme NL-F, F-NL Franse rap (Argot, Verlan)
Andere vakken die met het onderwerp te maken hebben en, ne gs mu, ckv te, ckv ec bi, levo te, ckv levo bi, sk, ak
gs ne, levo bi, sk te, ckv ak, gs ak mu, ckv
Presentatievorm in overleg met de docent Idem Idem Idem Idem Idem een modeshow in overleg met de docent Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem
GESCHIEDENIS Het onderwerp voor het profielwerkstuk moet gaan over een deel van de examenstof, namelijk De Verenigde Staten 1865-1965. Het is de bedoeling dat je daar een beperkte periode uit kiest bijvoorbeeld: -
De Amerikaanse burgeroorlog 1861-1865 De USA in de Eerste Wereldoorlog De Roaring twenties De crisis van de jaren ’30 De jaren ’50.
Ook kun je een biografie van een president of een ander belangwekkend persoon uit de Amerikaanse geschiedenis nemen zoals bijvoorbeeld Martin Luther King. Je moet dan wel in een inleidend hoofdstuk goed een beeld van de tijd schetsen waarin deze persoon leefde. Door je te beperken tot één persoon of een beperkte periode, willen we bereiken dat jullie het onderwerp echt goed uitdiepen. Je profielwerkstuk bevat minimaal 20 A4-tjes tekst (dus zonder titelpagina, bronnenlijst etc.). Je moet minstens één, door je docent goedgekeurd, boek over deze periode bestuderen. Daarnaast moet je ook artikelen en/of internetgegevens gebruiken, waarbij je in de bronnenlijst heel duidelijk aangeeft welke je geraadpleegd hebt.
13
HANDVAARDIGHEID Onderwerp Bauhaus Realisme Romantiek De Stijl Brons gieten Industriële vormgeving M.C. Escher De zintuigen “Heilige” kunst (De invloed van) kleuren (Kunst en) speelgoed
Andere vakken die met het onderwerp te maken hebben wi / gs gs gs / talen / ne gs / wi na / sk te / sk wi / te bi gs / te / levo bi gs
Presentatievorm Multimedia presentatie Schriftelijk verslag Idem Idem Video, foto’s Schriftelijk verslag Video Schriftelijk verslag Idem Proefjes + resultaten Schriftelijk verslag
Elk onderwerp dat raakvlakken heeft met één of meer van de volgende factoren, is geschikt voor een profielwerkstuk bij handvaardigheid: - ruimtelijke vormgeving - ruimtelijke kunst - ruimtelijke industriële vormgeving - ruimtelijke ambacht (techniek)
14
INFORMATICA Onderwerp Privacy en computers - gevaren/ beveiliging/ rol overheid/ datamining ? wat weet Facebook van jou? / gezichtsherkenning Grenzen van het Internet - Internet raakt vol - SPAM - IPv6 en andere oplossingen Fractals - theorie - zelf een toepassing schrijven - wat heb je eraan? Optimaal bezorgen - kortste route bepalen om kranten te bezorgen - uitbreiden naar meer klanten Programmeren voor kinderen - schrijf een kleine cursus voor kinderen van groep 7 of 8 van de basisschool - probeer de cursus uit en doe verslag - scratch, alice, easylogo, greenfoot of …… Bouw je eigen applicatie voor je smartphone - Geef eerst een overzicht van programma’s die hiervoor gebruikt kunnen worden - Maak een gefundeerde keuze Toepassingen “in de wolken” - Kritische blik: wat werkt goed, wat niet? - Wat zijn de nieuwste ontwikkelingen? - Onderzoek de mogelijkheden van Google Charts - Onderzoek de mogelijkheden van Prezi - Besturingssysteem in de cloud (Als je al een eigen website hebt:) -.Welke mogelijkheden zijn er om met webstatistieken het bezoek aan je site in kaart te brengen? -.Behandel deze mogelijkheden en kies er dan één waarmee je je eigen site gaat analyseren. Arduino - Bedenk en ontwikkel een toepassing met deze microcontroller. Een toepassing waarbij de arduino reageert op z’n omgeving. - Schrijf er een lesbrief bij die bij informatica gebruikt zou kunnen worden.
15
Andere vakken die met het onderwerp Presentatievorm te maken hebben maatschappijleer Verslag plus poster of PPP In overleg met de docent wiskunde/ geografie/ natuurkunde/ biologie wiskunde
Verslag plus werkende software In overleg met de docent Verslag plus werkende software Een verslag plus een werkende app
Een presentatie in Prezi plus een verslag
Een verslag plus een presentatie.
Een demonstratie van de toepassing plus een verslag en een lesbrief
Maatschappijwetenschappen Het onderwerp is vrij maar moet wel aansluiten bij een van de onderwerpen van maw: politieke besluitvorming, criminaliteit, massamedia, multiculturele samenleving, ontwikkelingssamenwerking, werk. Naast literatuuronderzoek willen we dat je ook een andere onderzoekstechniek zoals een interview of een enquête gebruikt. Voorbeelden van onderwerpen: opkomst van populistische partijen, oorzaken van criminaliteit, gevolgen sociale media, Europese eenwording, het nut van ontwikkelingshulp, asielbeleid, aanpak jeugdwerkloosheid, medialogica, poldermodel, grenzen aan de vrijheid van meningsuiting, de publieke omroep, internationale politieke verhoudingen, maatschappelijke ongelijkheid, integratie, emancipatie.
M&O Onderwerp Eigen onderneming Sportmanagement Huizenmarkt Nederland Hypotheekvormen vergelijken
Presentatievorm Schriftelijk verslag Schriftelijk verslag Schriftelijk verslag Schriftelijk verslag
16
MUZIEK Muzikale stromingen (bijv: middeleeuwen, gregoriaans, renaissance, barok, Weense klassieken, romantiek, impressionisme, expressionisme, docafonie, serialisme, neoclassicisme, minimal music, musique concrete, Elektronische Musik, aleatoriek, blues, new orleansjazz, chicagojazz, kansas cityjazz, swing, cooljazz, freejazz, jazzimprovisatie, rock ‘n’ roll, rhythm & blues, soul, funk, merseybeat, hardrock, symfonische rock, jazzrock, heavy metal, techno, eighties pop, glitterrock, dance, trance, bass ’n drums, hip hop, nederpop, Nederlandstalige pop, Franstalige pop, wereldmuziek, etc.) Componisten/dirigenten (bijv: Beethoven, Mozart, Lennon & McCartney, Andrew Lloyd Webber, Jaques Brel, Bernard Haitink, Jaap van Zweden, etc.) Bands/artiesten (bijv. The Beatles, Anouk, Madonna, musicalverenigingen, bejaardenkoren, popkoren, religieuze koren, etc.) Instrumenten/instrumentengroepen (bijv: ontwikkeling van viool, gitaar, orkest, synthesizer, symfonieorkest, fanfare, niet-westerse instrumenten, muzikale hulpmiddelen als microfoon, versterker, PA-systemen, de computer als muziekproductiemiddel, etc.) Muziek i.r.t. andere kunstvormen (bijv: impressionisme in schilderkunst en in de muziek, popart in kunst en muziek, muziek in videokunst, functie van muziek bij klassieke beschavingen, functie van muziek in commercials, filmmuziek, etc.) Ontwikkeling van muzikale fenomenen (bijv: het volkslied, de symfonie, de musical, de opera, de opera’s van Wagner, filmmuziek, muziek en internet, muziek en ballet, muziek en dans, cabaret, popfestivals, muzak (achtergrondmuziek in bijv. supermarkten), muziek uit andere werelddelen, wereldmuziek, invloeden van wereldmuziek op de westerse muziek, TMF/MTV, muziek in videoclips, muziek in reclame, muziek bij hoorspelen, de muziekstudio, het muziekopnameproces, I-tunes, Spotify, etc.) Theoretisch aspecten (bijv: harmonieleer, ritmiek, melodievoering, het oor, de stem, de toongenerator, digitale muzikale formaten (mp3, wma, wav, aiff) akoestiek, geluid, serialisme, dodecafonie, resonantie, geluidsversterking, de lp, de cd, de geluidsband, muzieksoftware, etc.) Filosofische/sociale aspecten (bijv: Bach en getallensymboliek, relatie tekst en muziek bij Schubert, protestliederen, muziek en identiteit, muziekvakopleidingen, muziekwetenschap, de muziekindustrie, invloed van muziekclips op You Tube, muziek en oorlog/revolutie, muziektherapie, muziekpsychologie, muziek en religie, muziekonderwijs op de basisschool/middelbare school, muzikale voorkeuren van leerlingen op Han Fortmann/ docenten op Han Fortmann, etc.) Praktische activiteit: logboek en (video)verslaggeving van een praktische muzikale workshop (koor, band, musical, (kamer)orkest).
17
NATUURKUNDE Bij alle profielwerkstukken voor natuurkunde moet er een natuurwetenschappelijk experiment uitgevoerd worden. Dus geen literatuur onderzoek. Onderwerp De fiets De LED Geluidshinder Materiaaleigenschappen Wrijving Muziekinstrumenten De dynamo Rendement kooktoestellen Botsingen Valversnelling Leeglopende flessen Bewegingsonderzoek met videometen.
Presentatievorm Verslag Verslag Verslag Verslag Verslag Verslag Verslag Verslag Verslag Verslag Verslag Verslag
NEDERLANDS Overleg voor een onderwerp voor je profielwerkstuk met een docent Nederlands.
18
SCHEIKUNDE Bij alle profielwerkstukken voor scheikunde moet een natuurwetenschappelijk experiment uitgevoerd worden. Dus geen literatuur onderzoek. Andere onderwerpen kunnen ook onderzocht worden, overleg goed met je docent. Onderwerp Drinkwater Oppervlaktewater Grondwater Zeewater Bodemonderzoek Frisdrank Tanderosie Melk Bier Vitamine C Wijn Azijn Aspirine Maagtabletten Wasmiddelen Schelpen Diffusie
Andere vakken die met het onderwerp te maken hebben ak / bi ak / bi ak / bi ak / bi ak / bi bi bi bi bi bi bi bi bi bi na
Presentatievorm in overleg met de docent Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem Idem
ENERGIE CENTRUM NEDERLAND Voor bijzonder goede leerlingen is het mogelijk een profielwerkstuk te maken in samenwerking met de onderzoekers van ECN. De volgende onderwerpen zijn mogelijk, ook andere onderwerpen rond duurzaamheid en groene energie kunnen onderzocht worden. Overleg goed met mw. Nijdeken over de mogelijkheden! Onderwerp een duurzame school energie uit biomassa zonnepanelen de stad van de zon waterstof als brandstof TataSteel RC cup, modelauto race, zie: www.technochallenge.nl
Andere vakken die met het onderwerp te maken hebben bi, sk, ec, m&o bi, sk, ec, m&o na, sk ak, ec, bi, sk na, ak, ec, sk na
19
Presentatievorm in overleg in overleg in overleg in overleg in overleg in overleg
met de docent met de docent met de docent met de docent met de docent met de docent
TEKENEN Het Profielwerkstuk tekenen bestaat uit een beeldend onderzoek (het maken van beeldend werk). De opdrachten die je voor dit onderzoek moet maken, zijn ontleend aan toelatingsopdrachten voor de verschillende beeldende opleidingen. Het idee achter deze opzet is, dat je als beginnend ontwerper / kunstenaar goed voorbereid wordt op een eventueel toekomstig toelatingsexamen van een beeldende opleiding. Mocht je niet van plan zijn een dergelijke opleiding te gaan volgen, maar het gewoon leuk vindt om te fotograferen, te filmen of te tekenen, dan ben je natuurlijk ook welkom. De richtingen waar je uit kan kiezen zijn: - dans mevr. Hendriks - mode mevr. Hendriks - grafische vormgeving (reclame) mevr. Wessels, mnr. Bosker, mevr. Wolters of mnr. Van der Linden - industriële vormgeving (design) mevr. Wessels, mnr. Bosker, mevr. Hendriks, mevr. Wolters of mnr. Van der Linden - autonome kunst mevr. Wessels, mnr. Bosker, mevr. Wolters of mnr. Van der Linden - film (animatie) mnr. Oudejans of mevr. Wolters Als je geïnteresseerd bent, kom dan langs bij één van de begeleiders. Met de begeleider kun je ook overleggen welke opdracht voor jou het meest geschikt is.
WISKUNDE Onderwerp
Bij:
Kegelsneden/ planeetbanen
Wb
Getaltheorie-verzamelingen ‘complexe getallen’ De geschiedenis van de Wiskunde
Wb Wa, Wb, Wd
20
Andere vakken die met het onderwerp Presentatievorm te maken hebben na in overleg met de docent Schriftelijk verslag Schriftelijk verslag
Bijlage 1
Beoordelingsformulier Profielwerkstuk
Titel:
……………………………………………………………………… ………………………………………………………………………
Leerlingen:
…………………………………………………… Klas: ………… …………………………………………………… Klas: …………
Docent:
…………………………… Vak: …..……………………………
HET PROCES: (10p)
beoordeling van de voortgang van het werk (een planning maken, je er aan houden, op tijd inleveren, etc.) max. score
Stap 1 Oriëntatie Opstellen van onderzoeksvraag en deelvragen
1
Stap 2 Planning Maken van een plan van aanpak, tijdsplan en taakverdeling
1
Stap 3 Uitvoering Minimaal 2x overleg met de begeleider over de voortgang van het pws Bijhouden en laten aftekenen logboek
4
Stap 4 Afronding Op tijd inleveren van voorlopige en definitieve versie
4
score
21
Toelichting / opmerkingen / afspraken
DE INHOUD: (90p)
beoordeling van de inhoud van het werk (niveau, originaliteit, afbakening van het onderwerp, logische opbouw, etc.)
max. score
onderdeel INHOUD: Onderzoeksvraag, theorie, resultaten, conclusie, discussie, enz.
50
NIVEAU / INZICHT: Originaliteit, omvang, diepgang, creativiteit, kwaliteit van de bronnen
30
VORMGEVING: Titelpagina, lay-out, taal, spelling, verzorging, enz.
10
TOTAAL: (proces + inhoud)
100
score
Toelichting
Beoordeling: Puntentotaal:
NB:
Eindbeoordeling:
Het cijfer voor het pws telt mee in het combinatiecijfer. Hiertoe wordt het eindcijfer voor het pws afgerond op een heel cijfer.
Datum:
…………………………
Naam begeleider:
…………………………
Handtekening:
.............................
Naam tweede lezer: …………………………
Handtekening:
.............................
22
Bijlage 2
keuzeformulier profielwerkstuk
Namen leerlingen: 1
klas:
2
Onderwerp profielwerkstuk (korte werktitel):
NB:
Indien de vakdocent al vóór de akkoordverklaring een gedetailleerde onderzoeksvraag (eventueel met deelvragen) wenst, noteer deze dan op een apart blad en bewaar dit zelf.
Vak(ken):
Eigen vakdocent(en):
Voorkeur voor begeleider*:
* Bij geen voorkeur: niets invullen. Je voorkeur zal niet altijd gehonoreerd kunnen w orden.
Onderwerp goedgekeurd door: Naam vakdocent:
Paraaf:
23
24
Bijlage 3 Week / datum 36 4 sept 37 11 sept 38 18 sept 39 25 sept 40 2 okt 41 9 okt
PLANNINGSFORMULIER PWS contactmomenten / goedkeuring
activiteit Opstarten pws LUSTRUMACTIVITEITEN
Stap 1 moet afgerond zijn (dwz: keuzeformulier ingeleverd bij PTO). Stap 2 moet goedgekeurd zijn door je pws-begeleider.
Stap 3: voortgang van je pws. Spreek met je begeleider af wat je precies af moet hebben.
42 16 okt 43 23 okt 44 30 okt 45 6 nov 46 13 nov
HERFSTVAKANTIE SE I
Stap 3: voortgang van je pws. Spreek met je begeleider af wat je precies af moet hebben.
47 20 nov 48 27 nov 49 4 dec 50 11 dec
Het voorlopig pws is ingeleverd bij PTO (stap 4). Je krijgt deze versie in week 4 terug van je begeleider met commentaar.
51 maandag 16 dec Week 52 + 1 week 2+3 week 4 22 jan week 5 29 jan Week 6 5 feb
KERSTVAKANTIE SE II
De definitieve versie van het pws is ingeleverd bij PTO (stap 4).
25
26
27
28
Bijlage 5
VAARDIGHEDEN
Bij het maken van het pws moet je over een aantal vaardigheden beschikken. Dit zijn: informatievaardigheden onderzoeksvaardigheden en/of ontwerpvaardigheden communicatieve of presentatievaardigheden Meer informatie over deze vaardigheden is te vinden op de elo: Ga naar ‘vakken’ en klik op ‘1 vaardigheden HF’ Klik op ‘inhoudsopgave’ Scroll naar ‘onderzoeksvaardigheden’ en kies een onderdeel
Richtlijnen voor de bronvermelding Je mag teksten en ideeën van anderen niet letterlijk overnemen, samenvatten of wijzigen en het presenteren als je eigen werk. Dat noemen we plagiaat. Als je voor een werkstuk tóch gebruik wilt maken van bepaalde bronnen, maak je door middel van een bronvermelding duidelijk welke delen van je werkstuk ontleend zijn aan het werk van een ander. Hiermee kan je docent (of een andere lezer) nagaan: welke bronnen je hebt gebruikt (betrouwbaarheid) of je een variatie aan bronnen hebt gebruikt of de bron correct is gebruikt, en of belangrijke bronnen ontbreken. Dit gebruik maken van delen van andermans werk kan op twee manieren: door te parafraseren (in je eigen woorden weergeven) of door te citeren (een stukje van de tekst letterlijk overnemen). Een citaat plaats je altijd tussen aanhalingstekens. Achterin je werkstuk neem je een lijst op van alle bronnen die je hebt geraadpleegd: de bronnenlijst. De publicaties in de bronnenlijst staan in alfabetische volgorde van (eerstgenoemde) auteur. Er zijn verschillende soorten bronnen, die je als volgt beschrijft: Verwijzen naar internetbronnen Achternaam auteur, voornaam of voorletter(s), Titel van het document of de website. Publicatiejaar of update. Geraadpleegd op dag maand jaar, websitepagina. Voorbeelden: Meijden, B. van der, Schiphol als thema voor een geschiedenis-, internet- en/of profielwerkstuk. 1998. Geraadpleegd op 7 juli 2005, http://www.histopia.nl/schiphol.htm Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, WAO: informatie voor werknemers over de kabinetsplannen. Z.d. Geraadpleegd op 3 augustus 2004, http://home.szw.nl/navigatie/rubriek/dsp_rubriek.cfm?rubriek_id=991&subrubriek_id= 995&link_id=30945 29
Verwijzen naar boeken Achternaam auteur, voornaam of voorletter(s), Titel. Eventuele subtitel. Plaats uitgever, uitgever, jaar van eerste uitgave. (Eventueel de geraadpleegde druk). Voorbeelden: Dijk, P. van en F. Jansen, Wereldgids. Reisgids door de literatuur. Amsterdam, Prometheus, 2003. Beijnum, Kees van, De oesters van Nam Kee. Amsterdam, Nijgh en Van Ditmar, 2000. (11e druk, 2002). Verwijzen naar kranten- en tijdschriftartikelen Achternaam auteur, voornaam of voorletter(s), Titel artikel. Eventuele subtitel. In: naam van tijdschrift of krant nummer, publicatiedatum, paginanummer(s). Voorbeeld: Ouwerkerk, D. van en J. van der Grinten, De kracht van zacht. Wat mannen over vrouwelijke vergaderstijlen kunnen leren. In: Interne Communicatie 4, 2004, p. 11-13. Voorbeeld: Dongen, Menno van, Bestuur hoofdstad is niet effectief. In: de Volkskrant, 7 juli 2005. Opmerkingen over de bronnenlijst Staat er bij een bron geen publicatiedatum vermeld? Noteer dan z.d. (zonder datum, zie internetbronnen voorbeeld 2). Is de auteur van een bron niet bekend? Vermeld dan de verantwoordelijke organisatie, zie internetbronnen voorbeeld 2. Is die ook niet bekend? Zet dan de titel vooraan en het publicatiejaar erachter, gevolgd door de rest van de bronvermelding (zie internetbronnen voorbeeld 3). In de bronnenlijst vermeld je deze bron dan bij de eerste letter van de titel. Het adres van een website begint altijd met http:// en is geheel onderstreept. Soms is een publicatie geschreven door meerdere auteurs. Vermeld er hooguit drie. Zijn het er meer, dan vermeld je alleen de eerste drie, met de toevoeging et al of e.a. (= en anderen). Verwijzingen in de tekst van je werkstuk. Als je in de tekst van je werkstuk een bron letterlijk citeert of in je eigen woorden weergeeft, kun je ook op die plaats de bron vermelden. Die bron staat al uitgebreid beschreven in je bronnenlijst, daarom kun je hier volstaan met een verwijzing tussen haakjes, direct achter het citaat of de parafrase. Die verwijzing ziet er als volgt uit: (auteur jaartal: paginanummer) Voorbeeld: Er vielen veel slachtoffers onder de mariniers in Vietnam. Drie procent van de mariniers in Vietnam sneuvelde, en zo’n 17 procent raakte gewond. (Pietersen 2006: p. 97) Deze methode van bronvermelding is ook te vinden op de ELO: Ga naar ‘vakken’ en klik op ‘1 vaardigheden HF’ Klik op ‘inhoudsopgave’ Scroll naar ‘onderzoeksvaardigheden’ Klik op ‘bronvermelding van gebruikte info’ 30
