HOE OOK IK DE OORLOG MEE NAAR HUIS NAM

NIEUW GEËENGAGEERD THEATER OVER BRANDENDE ACTUELE KWESTIES

HOE OOK IK DE OORLOG MEE NAAR HUIS NAM Het onvoorstelbare heeft plaatsgevonden: de Nederlandse missie in Zuid Afghanistan is op dramatische wijze uit de hand gelopen. Gruwelijke geruchten overspoelen de vaderlandse pers: Nederlandse lijken hangen aan de bomen, Talibanstrijders paraderen in Hollands uniform, een peloton soldaten wordt wekenlang gegijzeld. Commandant Kurt Prins, vader van één van de gegijzelden, heeft het gebied hermetisch afgesloten. Wanneer hij overgaat tot beschieting van de NAVOtroepen, wordt special commando Marco V. uitgezonden naar het hart van deze Hollandse duisternis… Na vijf afleveringen mightysociety over ons op drift geraakte landje, is het hoog tijd voor buitenlandse zaken. In dit zesde deel brengt mightysociety ‘the war back home’. mightysociety6 is een duister stuk over verlies en verraad, over oorlog en vleselijke lusten; een oorlogsdrama met een gitzwarte pit. De voorstelling legt kleine en grote verbanden tussen geheim gehouden oorlogen in het Midden-Oosten, utopische dromen van onze politieke leiders, een uit de hand gelopen War on Terror en de huidige militaire, vredesen opbouwmissies die dreigen te verzanden in een uitzichtloos debacle. Dit mightymagazine werpt alvast een blik op de oorlogen en conflicten in het Midden-Oosten. Hierin vind je ook alle informatie over de mightysocietyshows waarin oorlogsveteranenen, defensiespecialisten en politici stevig worden ondervraagd door zowel de moderator als het publiek. Nieuw is ‘mightysociety invites...’: een totaalprogramma met theater, performance, beeldende kunst, muziek, fictieve vredesonderhandelingen en meer.

Bezoek ook onze website www.mightysociety.nl

ZIE ACHTERZIJDE VOOR MEER MIGHTYSOCIETY INFORMATIE EN SPEELLIJST

VERNIETIGENDE SPELDENPRIKKEN

INTERVIEW OLIVIER ROY Door

OpmaakMS6_3.indd 1

Lars Anderson

PAG.4

Door DoorJoeri Erik Boom de Vroedt

OOGGETUIGEN VERTELLEN PAG.5 PAG.2

Irak, Iran, Israel en Palistina Over

28-11-2008 13:05:06

Vernietigende speld De Afghaanse Taliban volhardt; wie zal als eerste zwichten? Door

Joeri Boom

Afghanistan, Kabul, juni 2006. Ik geloof mijn oren niet. Aan de andere kant van de tafel zitten twee generaals die volhouden dat er geen militaire oplossing is voor de oorlog in Afghanistan. Generaal David Richards, de Brit die de Navo-eenheden in Afghanistan leidt, vertelt me dat zijn troepen er zijn om veiligheid en stabiliteit te bieden zodat de Afghaanse economie opleeft en de Taliban de wind uit de zeilen wordt genomen. Ze zijn er niet om te vechten, ‘behalve als het echt moet’. Generaal James Jones, de allerhoogste Navo-commandant en dus Amerikaan, zegt: ‘Dit conflict is uiterst complex. Het is niet goed teveel aan militairen over te laten in dit land.’ Jaren eerder raakte ik gefascineerd door Afghanistan. Sinds 2004 reisde ik naar de hoofdstad Kabul, naar Kandahar in het zuiden, Jalalabad in het oosten en Herat in het westen. Het liefst meed ik westerse militairen. Hun gebruiken kende ik immers al. Maar deze keer volg ik de generaals op hun reis naar Afghanistan, het land waar het Rode Leger zo roemloos ten onder ging. De Russen bloedden dood door duizenden speldenprikken, uitgedeeld door licht bewapende moedjahedien tijdens hun jihad tegen de ongelovige indringers. Als ik generaal was, zou ik peentjes zweten wanneer ik in zo’n land oorlog moest voeren. Ze zeiden dat het een buitenkansje was, meereizen met de generaals. Maar deze militairen zetten geen voet buiten de militaire bases. Over de Taliban spreken ze nauwelijks. Het liefst zouden ze hen negeren, maar dat kan niet meer. Blijkbaar denken de generaals nog altijd dat de Taliban verslagen zijn door de luchtaanvallen eind 2001. Een nieuwe generatie

Talibanstrijders heeft zich echter aangediend en voert haar aanvallen op. Opnieuw woedt de jihad in Afghanistan, nu met westerse ongelovigen als doelwit. De herrezen Taliban bestoken de Navo-eenheden met net zulke speldenprikken als de moedjahedien destijds de Russen. En ze hebben een geducht wapen aan het arsenaal toegevoegd: terreur. Zelfmoordaanslagen, bermbommen en executies van Afghanen die zich met westerlingen inlaten overspoelen het land. Afghanistan, Chora, juni 2007. Vier Nederlandse militairen begeleiden een eenheid van het Afghaanse regeringsleger in één van de gevaarlijkste districten van Uruzgan. Ik trek negen dagen met hen op. Tijdens onze eerste patrouille stuiten we op een groep van zestig Talibanstrijders. Onze troep telt nog geen veertig man. Op het nippertje weten we hun hinderlaag te ontlopen. ‘Ze horen hier niet te zijn’, verzucht majoor Stephan, de Nederlandse commandant. ‘Ze horen te zijn verdreven.’ Een week eerder woedde hier een veldslag. Duizenden Talibanstrijders omsingelden honderdvijftig Nederlandse parachutisten van de Luchtmobiele Brigade. De Nederlanders hielden stand. Enkele dagen later volgde de Nederlandse tegenaanval. Stephans eenheid trok op door de vallei en veegde die schoon. Maar ze zijn terug, de Talibanstrijders. We vinden explosieven en stuiten op ingegraven bermbommen. In het dorp Qal-e-ye-Ragh staan we in de puinhopen van wat eens woonhuizen waren. Hier vielen tientallen burgerdoden. Niet door de hand van de Taliban, maar door Navo-bommen. Majoor Stephan en zijn mannen vechten niet om de oorlog te winnen, maar omdat het hun werk is. Van hen zul je niet horen dat ze hier zijn om de bevolking te helpen. Daarvoor zijn ze iets te vaak in de rug aangevallen vanuit huizen waar ze eerder nog op de thee genood werden. Als ’s avonds de wachtposten zijn uitgezet, drinken we oploskoffie bij het licht van een olielamp. De gesprekken gaan niet over de toekomst van

2 OpmaakMS6_3.indd 2

28-11-2008 13:05:07

eldenprikken Afghanistan, maar over de besteding van duizenden euro’s van hun uitzendtoelage, thuis in Nederland. De mannen zijn niet boos of verbitterd. Waarom zouden ze? Zij zijn geen hulpverleners, maar professionele vechters. Ze weten dat het tientallen jaren duurt om een hardnekkige religieuze guerrilla te bedwingen. Zelfs als ze die tijd hadden, was de kans op succes gering. Als je maar lang genoeg ontelbare speldenprikken uitdeelt, krijg je zelfs het gehardste leger op de knieën, leert de geschiedenis. ‘Wij zijn hier niet om de Taliban te verslaan. Dat moeten de Afghanen zelf doen’, zegt majoor Stephan. ‘Het enige wat we kunnen doen is het Afghaanse regeringsleger zo goed mogelijk opleiden. Hoe vaker wij worden aangevallen tijdens onze patrouilles, hoe beter we hen kunnen leren vechten.’ Afghanistan, Tarin Kowt, juni 2008. Ahmadshah reageert verbaasd als hij ik hem vertel dat de Nederlanders over twee jaar hun biezen pakken. ‘Dan blijven wij dus zitten met de Taliban’, stelt hij. Da’s geen prettig vooruitzicht voor iemand die als tolk werkt voor westerse journalisten. ‘Ik wist niet dat Nederlanders zulke lafaards waren’, zegt hij smalend. Afghanistan leek een beheersbare oorlog tegen een zwakke tegenstander, maar in mei sneuvelden in Afghanistan voor het eerst meer westerse militairen dan in Irak. Wordt het land nu net zo’n dodelijk moeras voor de

Navo als Irak voor de Amerikanen? Voor de Afghanen heeft het verdrijven van de Taliban niet gebracht wat ze hadden verwacht. De democratische regering functioneert nauwelijks, er zitten mensenrechtenschenders in het parlement en het land dreigt een narcostaat te worden. Zelfs de door westerse instructeurs opgeleide politie is corrupt tot op het bot. De economische oplossing van generaal Richards wil maar niet werken. De Taliban voeren inmiddels aanvallen uit onder de rook van Kabul. In de hoofdstad is de Navo niet mee zo geliefd. ‘Vertel je mensen dat het tijd is om te vertrekken’, zegt de imam van Kabuls grootste moskee. We zitten in kleermakerszit op een versleten Persisch tapijt en drinken groene thee. Het is haast knus. Hij laat traag z’n ketting van gebedskraaltjes door zijn vingers glijden. ‘Ga, of anders moeten we jullie verdrijven. Jullie lot zal vreselijk zijn. We hebben veel geleerd toen we tegen de Russen vochten.’ De imam kan het weten. Hij leidde een strijdgroep tijdens de jihad tegen de Soviets. Maar hij vocht ook tegen de Taliban, die volgens hem het geloof perverteren. Blijkbaar haat hij ‘ons’ nog meer dan hen. ‘Er is geen militaire oplossing voor dit conflict’, roepen nu ook de westerse politici in koor. ‘Laten we onderhandelen met de Taliban.’ Die spelen het spelletje mee en doen alsof met hen te praten valt. Maar de Afghanen weten beter. De Taliban zijn geduldig. Zij zullen niet rusten totdat alle ongelovige indringers zijn vermoord of verjaagd. Want zij geloven in de jihad en in de dood door een speldenprik.

OOGGETUIGE IRAN Door

Eric de Vroedt

| theatermaker

Ik keek er bijna naar uit, naar deze dubieuze excursie. Vandaag zou ik langs de plek rijden die jarenlang onderwerp van verhitte discussies is geweest. De plek die Iran tot erelid heeft gebombardeerd van de As van het Kwaad. De plek die wel eens het ontstekingspunt zou kunnen worden voor de Derde Wereldoorlog. Een geheime plek, dag en nacht scherp in de gaten gehouden door geheime diensten, Iranwatchers en paranoïde webloggers: Irans nucleaire centrale in Natanz. Voor ik vertrok, las ik nogmaals de waarschuwing in de Lonely Planet: “Be sure not to loiter too long around the military facility you’ll see. It’s apparently part of Iran’s nuclear program and foreign visitors aren’t welcome!” In een airconditioned bus reed ik door een snikheet landschap. Op de televisie: een slechte Iraanse actiefilm. Maar de echte actie lag buiten. Elk moment konden we de centrale passeren. Ik keek alvast mijn ogen uit. De eerste beelden waren weinig onthullend. De ‘geheime plek’ bleek gewoon pal langs een drukke snelweg te liggen. Hier en daar wat verroest afweergeschut en een paar onbemande uitkijktorens. En er was gewoon een bushalte! Waar een onschuldig uitziende passagier op zijn ritje stond te wachten. Met een smoezelig plastic tasje en een mobiele telefoon in z’n handen stapte hij in en ging op de bank achter mij zitten.

Als de spannende televisiemuziek het tafereel niet had begeleid, was mijn nucleaire ervaring een bittere teleurstelling geworden. Maar de muziek was er en sprak tot mijn James Bond-achtige verbeelding: natuurlijk waren de torens onbemand en het afweergeschut verlaten; dat was onderdeel van het sluwe Perzische complot! Ik zag het voor me: onder deze doorsnee-bedrijfspanden en die hoge zandhopen bevond zich natuurlijk een reusachtig megacomplex. Achter de doordeweekse electriciteitscentrale ging natuurlijk een ondergrondse wereld schuil waar gewiekste wetenschappers onder toezicht van gemeen kijkende geheime agenten dag en nacht werkten aan…De Bom. Bijna was ik er in getrapt! Tot de actiefilm werd onderbroken door reclame. Opgefokte muziek schalde door de bus, Iraanse wasmiddelen schoten over het scherm, mijn James Bond-verbeelding loste op en ik zag gewoon een slecht bewaakte electriciteitscentrale, pal langs de snelweg. Met godverdomme een bushalte. Hoezo: supergeheime nucleaire installaties? Bij de volgende opgeklopte powerpoint-presentatie van een Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, weet deze ooggetuige wel beter!

3 OpmaakMS6_3.indd 3

28-11-2008 13:05:08

vijand

Interview met Midden-Oosten deskundige Olivier Roy Door

Lars Anderson

vijan servatieven zijn ervan overtuigd dat de ondemocratische, slecht functionerende regeringen van islamitische en Arabische landen de oorzaak zijn van de opleving van terrorisme. De wil om te hervormen werd tegengehouden door ‘schurken’ als Saddam. In tegenstelling tot de Realpolitik, ging het Bush en de zijnen juist niet alleen om olie of om Israël, maar om een ideologische hervorming van de islamitische wereld.’

Het Midden-Oosten is een voortdurende brandhaard van schijnbaar onoplosbare conflicten. Sinds 1979 zijn er twee golfoorlogen gevoerd,

De toename van troepen in Irak werkt. Moeten we nu dezelfde tactiek toepassen in Afghanistan?

vonden er gewelddadige confrontaties plaats tussen Israël en Libanon en raasden twee grote intifadagolven over de Westelijke Jordaanoever. En dat was nog allemaal vóór de War on Terror. In de beleving van het Westen stond het Israëlisch-Palestijnse conflict lange tijd centraal. Dat veranderde toen Amerika een wereldwijde War on Terror aankondigde en militairen uitzond naar Bagdad en Kabul. De bemoeienis van Amerika en grote delen van het Westen, de zogenaamde coalition of the willing, hebben de conflictzone uitgebreid. Vandaag wordt het nieuws uit het Midden-Oosten gedomineerd door bloedige verhalen uit Irak, Iran, Afghanistan en Pakistan. De Franse professor Olivier Roy is een vooraanstaand islamdeskundige en Midden-Oostenexpert. Met hem blikt mightysociety terug en vooruit op de gevolgen van de War on Terror voor de regio.

‘Zonder twijfel. Je hebt veel meer grondtroepen nodig om Afghanistan stabiel te krijgen. President Obama weet dat. Keer op keer heeft hij aangegeven dat Afghanistan zijn prioriteit heeft. Hij wil meer troepen sturen, maar het leeuwendeel van zijn legertroepen bevindt zich in Irak. Dus zal hij moeten aankloppen bij zijn westerse bondgenoten, waaronder Nederland.’

In Amerika zijn de meningen verdeeld over het succes van ‘project Irak’. Volgens sommigen is het uitgemond in een regelrecht fiasco. Onderschrijft u dat? ‘Had je me die vraag een jaar geleden gesteld, dan had ik volmondig “ja” geantwoord. Maar nu, na de surge onder generaal Petraeus, waarbij de troepenmacht flink is uitgebreid, is de situatie aanzienlijk verbeterd. Toch moeten we voorzichtig zijn, het is nog veel te vroeg om voorspellingen te doen. Als de surge mislukt, kan Irak alsnog uiteenvallen in een sjiitisch en een soennitisch gedeelte.’ Bewijst het succes van Petraeus op een omslachtige manier toch het gelijk van de neoconservatieve visie van oud-president Bush, dat democratie exporteerbaar is? ‘Nee, absoluut niet. Met de uitbreiding van troepen vaarde Bush een pragmatische koers. Het Amerikaanse leger verloor de greep op Irak. Het zal terugmoeten naar de Realpolitik, waarin het op nuchtere wijze haar vijanden benadert, in plaats van op een ideologische manier een complete regio opnieuw te willen inrichten.’ Ideologisch? Het draaide toch gewoon om olie? ‘Bush’ beweegredenen om Irak binnen te vallen waren in zekere zin oprecht. Hij dacht werkelijk democratie te kunnen brengen. De neocon-

4

OpmaakMS6_3.indd 4

Gaan we dan eindelijk Osama bin Laden vinden? ‘Dat lijkt me niet, want die zit niet meer in Afghanistan. De leiding van Al-Qaeda zit in Pakistan. En de ironie wil dat het goed gaat met Al-Qaeda. De Amerikanen zakken steeds dieper weg in hun moeras, maar Al-Qaeda bloeit, met dank aan Pakistaanse radicale netwerken die bescherming bieden en communicatiemiddelen leveren. Je zou kunnen zeggen dat Al-Qaeda pakistaniseert. Maar andersom al-qaediseren de Pakistaanse radicalen. Zij verlaten de grensgebieden van Pakistan om zich wereldwijd voor Al-Qaeda in te zetten.’ Kunnen we de oplossing van dat probleem aan Pakistan overlaten? ‘Nee, Pakistan is amper in staat om haar eigen problemen op te lossen.

|

28-11-2008 13:05:08

Op zoek naar

and nummer

één

Pakistan vormt het grootste gevaar voor de stabiliteit in het Midden-Oosten. Er is op dit moment niemand die dat land regeert! Het zal waarschijnlijk instorten. Dan ontstaat er pure anarchie.’ Is er eigenlijk wel een winnaar in de War on Terror? ‘Jazeker: Iran. In feite heeft Amerika dat land een enorme dienst bewezen. Het heeft Irans twee grootste vijanden uitgeschakeld: Saddam Hussein in Irak en de Taliban in Afghanistan. Iran is de nieuwe regionale supermacht van het Midden-Oosten.’ Hoe moet het Westen daarmee omgaan? ‘Er is geen eenvoudige oplossing; het is een kwestie van kiezen. Er zal geen stabiel Midden-Oosten zijn zonder op z’n minst stilzwijgende steun van Iran aan het Westen. Iran is de sleutel naar een stabiel Midden-Oosten en een mogelijke beëindiging van de wereldwijde War on Terror. Het Westen moet Iran betrekken bij de ontwikkelingen in het Midden-Oosten. Maar Iran zal alleen bereid zijn tot samenwerking als wij accepteren dat zij een nucleair programma ontwikkelen. Dus moeten we een oogje toeknijpen. Er zit niets anders op.’ Een Iraanse atoombom schrikt u niet af? ‘Het zal natuurlijk gevolgen hebben. Als Iran een kernprogramma heeft, zullen omliggende staten als Egypte, Saudi-Arabië of Turkije dat ook wensen.’ Een aanval op Iran, waar oud-president Bush jarenlang mee dreigde, is geen optie? ‘Amerika zit in een impasse. Het heeft Iran weliswaar omsingeld met troepen in Irak, Saudi-Arabië en Afghanistan, maar in essentie staat het machteloos. Het leger zit op zijn limiet, dat van Iran niet. Dus Amerika kán Iran helemaal niet aanvallen, al zouden ze dat willen. Mocht Amerika toch Iraanse nucleaire installaties bombarderen, dan zal het land keihard terugslaan. Maar nog erger is dat Amerika met zo’n aanval de grote sjiitische gemeenschap in buurland Irak tegen zich in het harnas jaagt. Zij zullen achter Iran gaan staan, waardoor Irak zal instorten. Geen verstandige zet, lijkt me. Overigens stippen we daarmee een ander probleem aan. Door de inval van de Amerikanen in Irak is de regionale machtsbalans tussen de soennieten en de sjiieten ernstig verstoord. De soennieten in Saudi-Arabië en Jordanië voelen zich in het nauw gedreven doordat het oude soennitische Irak veranderd is in een sjiitische staat. De grote kloof tussen soennieten en sjiieten zou in de toekomst wel eens gewichtiger kunnen worden dan het Israëlisch-Palestijnse conflict.’

Moet Israël zich zorgen maken? ‘Zolang Iran Israël gedoogt, geloof ik niet dat het een kernaanval zal uitvoeren. Buiten de ideologische blubber van Ahmadinejad, waarin hij Israël zwart maakt, is het buitenlandbeleid van Iran consequent. Maar wil het beschouwd worden als de grote regionale supermacht, dan moet het terughoudendheid uitstralen. En tot nu toe lukt dat.’ Is het Israëlisch-Palestijnse conflict door de War on Terror verwaarloosd? ‘Dat is mijn hele punt! Bush heeft het conflict acht jaar links laten liggen en Israël vrij spel gegeven. Zijn aandacht ging uit naar de grote brandhaarden. Het conflict is vervallen tot een lokaal probleem. Israël verschanst zich achter een hoge muur en voert op strategische momenten aanvallen uit.’ Is een tweestaten oplossing nog wel mogelijk? ‘Eigenlijk is dat idee ingehaald door de realiteit. Doordat Bush Israël zijn gang heeft laten gaan zijn de joodse nederzettingen in Palestijns gebied flink toegenomen. Dat lijkt haast onmogelijk terug te draaien. Bovendien zijn de Palestijnen zelf hevig verdeeld, kijk maar naar de burgeroorlog tussen FATA en leden van Hamas. Mocht president Obama nog iets willen ondernemen, dan moet hij snel zijn.’ De War on Terror kan pas beëindigd worden als... ‘Als we afstappen van de idee van een wereldwijde War on Terror. Het Westen moet zich de vraag stellen “Wie is onze vijand?”. Je kunt niet én Al-Qaeda én de Taliban én Syrië én Hezbollah én de fundamentalisten in Pakistan én een vijandig regime in Iran bestrijden. Tegelijkertijd! Dus nogmaals: wie is vijand nummer één? Die vraag moeten we beantwoorden, en snel. Pas dan kunnen we echt verder.’ Olivier Roy is onderzoeker aan het Franse Centre National de la Recherche Scientifique en docent aan het Institut d’Etudes Politiques de Paris (IEP). Roy (1949) groeit op in Frankrijk, in een protestants gezin. Op zijn negentiende reist hij naar Afghanistan en Iran, waar hij Farsi leert en in contact komt met de islam. Hij studeert filosofie en ‘Perzische taal en beschaving’. In 1996 promoveert hij in de politieke wetenschappen. Roy is auteur van zo’n tien boeken waarvan The Failure of the Political Islam (1994) geldt als een standaard werk. Recentere, maar net zo invloedrijke boeken zijn: De globalisering van de islam (2005) en De halve maan en de chaos (2008), over de wereldwijde gevolgen van de War on Terror.

5

|

OpmaakMS6_3.indd 5

28-11-2008 13:05:08

‘Wij zijn niet bang om levens te verliezen’ Interview Talat Masood | Door Lars Anderson Amerika voert onaangekondigde aanvallen uit op Pakistaans grondgebied: alles om de radicale islamisten uit te schakelen. Door deze aanpak loopt het Westen het risico een bondgenoot van zich te vervreemden, waarschuwt generaal Talat Masood. Negenendertig jaar diende hij het Pakistaanse leger. Sinds zijn pensioen staat hij bekend als invloedrijk defensieanalist. mightysociety sprak met hem. U waarschuwt Amerika dat ze niet kunnen doorgaan met aanvallen op Pakistaans grondgebied. Maar waarom valt het Pakistaanse leger de extremisten niet zelf aan? ‘Onze soldaten zijn niet getraind in antiguerrilla-technieken. Ze kennen hun zwakheden. Ze weten welke risico´s wel en welke niet te nemen.’ Zo beschouwd is het toch niet gek dat de VS zelf grondtroepen inzet in Pakistan? ‘Ik begrijp Amerika heus wel. Maar met al hun superjets en militair machtsvertoon weten ze niet te winnen in Afghanistan en Irak. Waarom denken ze dat ze tegen de Pakistaanse extremisten wel kans maken? De grote fout die Amerika maakt, is dat ze denken dat het probleem in Pakistan ligt. Onzin: het echte probleem ligt in Afghanistan. De bezetting door de ISAF, waar ook jullie Nederlanders aan meewerken, heeft de extremisten in Afghanistan alleen maar naar het wetteloze grensgebied gejaagd. En daar kunnen we al helemaal niets betekenen.’

Maar het wetteloze grensgebied is toch een Pakistaans probleem? ‘Gedeeltelijk wel, ja. We zouden graag hekken zetten aan de grens, mijnenvelden leggen op strategische plaatsen. Maar dat staat de VS niet toe. We hebben 11.000 bewaakte checkpoints aan de grens; 1.600 soldaten zijn omgekomen bij gevechten in het grensgebied. Pakistan zit op zijn limiet.’ Dan komt de militaire hulp van de VS als geroepen! ‘Niet als de aanvallen het conflict vergroten. Bedenk dat het grensgebied decennialang is genegeerd. Er was geen staatsstructuur, geen troepenmacht, geen veiligheid. Het gebied is getalibaniseerd. Economisch en politiek gezien is het bevroren in de tijd.’ Waarom heeft Pakistan dat niet eerder aangepakt? ‘Omdat je daarvoor een realistisch langetermijnplan nodig hebt. Dat hebben we nog niet. Pakistan zal moeten samenwerken met de NAVO en Amerika. We zijn van elkaar afhankelijk. Maar met hun aanvallen breekt Amerika elke code van respect.’



Pakistan wil terugslaan? ‘Jazeker en, vergis je niet, we hebben een paar troeven in handen. Denk aan het afsluiten van de logistieke toevoer van materieel via Pakistan. Hoe moeten de Amerikanen hun wapens dan naar Afghanistan krijgen? Of de Pakistaanse geheime dienst (ISI) kan

besluiten haar informatie niet langer met Amerika te delen. Geloof me: Amerika moet oppassen dat het niet over de schreef gaat. Mocht het zover komen, dan is Pakistan vastbesloten om zich te verdedigen. En let op: wij zijn niet bang om levens te verliezen.’

ISRAEL EN PALESTINA Door

Eva Ludemann |

journalist

Het is twintig voor twaalf. De Israëlische militair maakt geen haast de auto op de brug te controleren. Leunend tegen een hekje steekt hij nog een peuk op en wist verveeld het zweet van zijn voorhoofd. De julizon staat bijna loodrecht op het golfplaten dak van controlepost Erez in het stuk niemandsland tussen Israël en de Gazastrook. De lucht boven de gehavende, betonnen weg naar Gaza siddert. In de verte, achter talloze hekken en beveiligingssystemen, hangen de vier Palestijnse militairen die me zojuist honderduit ondervroegen. Over Ajax. Hen tot haast manen, was zinloos geweest; de Gazaanse klok tikt langzamer dan die in Israël en het gezegde ‘tijd is geld’ is in het straatarme Gaza onbekend. Nog een kwartier. De Israëlische militair vertrapt de peuk onder zijn kistje, rekt zich uit en staat op. Langzaam trekt hij de dunne handschoentjes aan waarmee hij het chassis van de auto begint af te tasten. Mijn taxichauffeur aan de Israëlische kant van de grens is nog nergens te zien, misschien heeft ook hij vertraging. Zeven minuten verglijden. De militair slaat de motorkap dicht en stopt zijn handschoentjes in de machine voor controle op kruitdeeltjes: er zouden explosieven in de auto kunnen zitten. Dan sloft hij naar zijn kantoortje, waar een collega een verhit debat voert met wat ongetwijfeld een Palestijnse ambtenaar is. Gewone

6

OpmaakMS6_3.indd 6

Palestijnen mogen hier niet komen. Die moeten door de cattle range, zoals de bijna één kilometer lange, overdekte doorgang tussen hoge hekken ook wel wordt genoemd. Als ze de grens al mogen oversteken. Nog twee minuten. Het meisje in uniform achter de balie maant de Palestijn opzij te gaan en bekijkt met een chagrijnig gezicht het Nederlandse paspoort dat haar wordt aangereikt. Ze schreeuwt iets in het Ivriet door een walkie-talkie, krijgt antwoord en schrijft een papiertje uit. Het is twaalf uur, precies op tijd. De slagboom opent. Welkom in Israël. Ik stap snel uit de auto van de Spaanse Arts zonder Grenzen en bedank hem voor de lift; hij gaat helaas niet naar Jeruzalem. De parkeerplaats is verlaten, de taxichauffeur is nergens te bekennen. Even een colaatje, dan maar. Aan het provisorische stalletje van de falafelman geeft een scheefhangende lichtbak de tijd aan: vijf over één. Vijf over één?! Shit. Helemaal vergeten. In Israël is de klok al een uur vooruit gezet, maar de Palestijnen doen dat een week later, in een vergeefs beroep op soevereiniteit. Dat was dan twee uur reizen voor niets, want die afspraak in Jeruzalem, die valt niet meer te halen. Dat wordt nooit wat met die vrede hier. Zelfs over de tijd kunnen ze het niet eens worden.

|

28-11-2008 13:05:10

MIGHTYSOCIETY6 IS OOGGETUIGE IRAK Door

Mark van Assen

| journalist

We zitten op de grond, met onze ruggen tegen de muur. Op de vloer, in het midden van de kamer, op een mooi tafelkleed, staat het eten. Aisha heeft goed haar best gedaan. We eten kip met rijst en dadels. Haar man Salaam heeft ons meegetroond naar hun huis op het platteland in Abu Ghraib. Salaam is onze tolk in deze dagen van net na de invasie. Hij heeft ons Bagdad laten zien, de lege paleizen van Saddam, de armoede in de sloppenwijken, de anonieme lijken van omgekomen burgers, de vreselijk verwonde kinderen in de ziekenhuizen. We zitten in zijn huis, omdat hij een beetje boos op ons is. ‘Saddam is weg’, zei hij. ‘Ik ben blij. Waarom zeuren jullie zo over sjiïeten en soennieten? Ik ben sjiïet. Mijn vrouw is soenniet. En wij zijn heel gelukkig met elkaar. Ik zal het jullie laten zien.’ We eten de kip met rijst en schamen ons een beetje. Aisha kijkt stiekem om de hoek van de deur of we het wel lekker vinden. Salaam knipoogt en lacht haar toe. Wij lachen mee. In de vijf lange jaren daarna, na elke bloedige soennitische aanslag op sjiïeten en andersom, zie ik de blije gezichten van Aisha en Salaam. Ik heb nooit meer iets van ze gehoord.

concept, tekst & regie Eric de Vroedt met Mariana Aparicio Torres, Bram Coopmans, Mustafa Duygulu, Hein van der Heijden, Sadettin Kirmiziyüz, Thirsa van Til scenografie Maze de Boer kostuums Lotte Goos licht Diderik Evers regie-assistentie Annechien de Vocht techniek Marco Steenks productie Maaike Res zakelijke leiding Max van Engen publiciteit Pauline van Kordelaar moderators sideshow Sarah Meuleman, Lars Anderson coördinatie sideshow Josine Gilissen fotografie Sanne Peper hoofd/eindredactie magazine Sarah Meuleman bijdragen magazine Lars Anderson, Mark van Assen, Joeri Boom, Eva Ludemann, Eric de Vroedt foto’s magazine Partizan Public ontwerp magazine 178aardigeontwerpers powered by Toneelgroep Amsterdam met dank aan Florentijn Boddendijk, Mirthe de Bruijne, Remco de Jong, Fallon van der Meeren, Yordana Rodriguez, Jeffrey Vos

MIGHTYSOCIETY INVITES... Rond mightysociety6 wordt voor het eerst onder de noemer mightysociety invites... een thematisch totaalprogramma georganiseerd. Drie weken lang theater, beeldende kunst, talkshows en fictieve vredesonderhandelingen over de brandhaarden in het Midden-Oosten in samenwerking met Theater Frascati en Theater Kikker. Ghedden | van Pieter Verhees De oorlog in Irak volgens YouTube. Een duistere video-installatie van theatermaker en beeldend kunstenaar Pieter Verhees. Een installatie over informatie-overload, over de esthetiek van oorlog, over het dilemma tusssen actief ingrijpen of passief blijven. Theater Frascati 6 t/m 14 jan 19:00 – 23:30 uur (doorlopend) Theater Kikker 3 t/m 7 feb 16:00 - 23:30 uur (doorlopend) Afghan Peace Talks | door Partizan Publik We onderhandelen niet met terroristen! Of toch wel? Neem deel aan deze spannende simulation-game en geef de Afghaanse geschiedenis een wending. Kruip in de rol van oorlogsonderhandelaar, vertegenwoordig de Taliban, de Amerikanen of president Karzai en zorg dat je de beste vredesdeal maakt. Voorkennis is niet vereist, iedere deelnemer wordt van tevoren uitgebreid gebriefd. Let op! Bij de Peace Talks wordt een maaltijd geserveerd. U hoeft dus niet voorafgaand te eten. Theater Frascati 13, 14 jan 18:00 - 20:15 uur

Eet smakelijk | door Ilay den Boer i.s.m. Huis van Bourgondië, detheatermaker Schuif aan bij de sjabbat maaltijd van de Nederlands-Israëlische theatermaker Ilay

OpmaakMS6_3.indd 7

den Boer. Ga samen met zijn moeder, twintig gasten en een gigantische geschiedenis op zoek naar de betekenis van het Joods zijn in het hier en nu. Let op! Bij deze voorstelling wordt een maaltijd geserveerd. U hoeft dus niet voorafgaand te eten. Theater Frascati 15 t/m 17 jan 19:00 – 20:00 Theater Kikker 3, 5, 7 feb 18:30 – 19:30 Make me stop smoking | door Rabih Mroué Rabih Mroué is een Libanese theatermaker en één van de meest kritische kunstenaars die zowel binnen als buiten Libanon hun stem laten horen. Aan de hand van anonieme en persoonlijke video’s, foto’s, krantenknipsels en ooggetuigenverslagen reconstrueert hij in een lecture-performance het door crises en oorlogen verwoeste landschap van Libanon. ‘Magie… hartverscheurend goed’ – Wijbrand Schaap Theater Frascati 17 jan 21:00 – 22:15 uur mightysociety2 | door Bram Coopmans Voor wie deze mighty-knaller miste, nu een herkansing. Een fragment uit mightysociety2, in English! Terry Ezra vertaalde deze koortsachtige monoloog, over een would-be terrorist, gevangen tussen Jihad en de War on Terror. Bram Coopmans, destijds voor zijn rol genomineerd voor een Louis d’Or, leest hem in een geënsceneerde reading nog twee keer voor. Theater Frascati 15 jan 22:45 – 23:15 uur Theater Kikker 5 feb 22:15 – 22:45 uur tg 42 Theatergroep 42 verzorgt op twee avonden een gepaste uitsmijter. Met onder meer fragmenten uit hun project ‘Mensen’; een voorstelling over oorlog, vrede en vrijheid. Theater Frascati 9 jan 22:45 – 23:15 uur Theater Kikker 3 feb 22:15 – 22:45 uur mightysociety-talkshow | door Sarah Meuleman en Eric de Vroedt Theater Frascati 14 jan 23:00 – 00:15 uur ‘Lang Leve het Nieuwe Midden-Oosten!’ Theater Frascati 16 jan 23:00 – 00:15 uur ‘Oorlog in het theater’ Theater Kikker 4 feb 22:30 – 23:45 uur ‘Irak uit de doofpot, of: het einde van Balkenende IV’ Theater Kikker 6 feb 22:30 – 23:45 uur ‘Mission Impossible: Uruzgan – part I’

7 28-11-2008 13:05:13

MIGHTYSOCIETY

MIGHTYSOCIETYSHOWS

mightysociety is een reeks van tien voorstellingen die worden geschreven en geregisseerd door Eric de Vroedt (1972) en gespeeld door steeds andere acteurs. mightysociety is nieuw geëngageerd theater over brandende, actuele kwesties op het scherp van de snede. Sinds de start van het project in 2004 kwamen onderwerpen als mediacratie, terrorisme, globalisering en nieuwe utopieën aan bod. Eric de Vroedt regisseerde buiten mightysociety o.a. de voorstelling A Streetcar Named Desire (TA-2: Toneelgroep Amsterdam en Toneelschuur producties, 2008). Vanaf 2007 wordt mightysociety organisatorisch ondersteund door Toneelgroep Amsterdam.

Met mightysociety6 reist weer een journalistiek platform mee. In de sideshows schuiven prominente gasten aan voor een pittig gesprek, hoor je het laatste nieuws van het slagveld, ontmoet je oud-soldaten, oorlogscorrespondenten, politici en oorlogsstrategen. Sarah Meuleman, Lars Anderson (De Pers) en Eric de Vroedt gaan op zoek naar échte antwoorden op prangende vragen: Waarom zitten we eigenlijk in Afghanistan? Hoe lang moeten we nog wachten op dat Irak-onderzoek? Komt er ooit een oorlog met Iran? Kom naar de sideshows en praat mee! Of bezoek één van de meet&greets waarin wordt nagepraat met de makers van de voorstelling. Check www.mightysociety.nl voor onderwerpen en gasten.

Vanaf het begin bestaat het mightyteam verder uit scenograaf Maze de Boer (o.a. Rijksacademie, longlist Prix de Rome 2009), kostuumontwerpster Lotte Goos (o.a. TA-2, Het Nationale Toneel) en journaliste Sarah Meuleman (o.a. Vrij Nederland).

Politiek-maatschappelijk debat en theater vinden elkaar volkomen vanzelfsprekend in een uniek, tiendelig project van De Vroedt en zijn spelers die het grote gebaar en zwarte humor gelukkig niet schuwen. (de Volkskrant)

MIGHTSOCIETY6 | PROGRAMMA 2009 PLAATS

LOCATIE

WEBSITE

TELEFOON

AANVANG

di 6 wo 7 DO 8 VR 9 ZA 10 DI 13 WO 14 DO 15 VR 16 ZA 17 WO 21 D0 22 VR 23 ZA 24 ZO 25 DI 27 DO 29 VR 30 ZA 31

AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM AMSTERDAM EINDHOVEN BREDA DEN BOSCH DEN BOSCH ALMERE ZWOLLE ANTWERPEN ANTWERPEN ANTWERPEN

FRASCATI FRASCATI FRASCATI FRASCATI FRASCATI FRASCATI FRASCATI FRASCATI FRASCATI FRASCATI Plaza Futura Chassé VERKADEFABRIEK VERKADEFABRIEK SCHOUWBURG THEATER ODEON MONTY MONTY MONTY

theaterfrascati.nl theaterfrascati.nl theaterfrascati.nl theaterfrascati.nl theaterfrascati.nl theaterfrascati.nl theaterfrascati.nl theaterfrascati.nl theaterfrascati.nl theaterfrascati.nl plazafutura.nl chasse.nl verkadefabriek.nl verkadefabriek.nl schouwburgalmere.nl odeondespiegel.nl monty.be monty.be monty.be

020 626 68 66 020 626 68 66 020 626 68 66 020 626 68 66 020 626 68 66 020 626 68 66 020 626 68 66 020 626 68 66 020 626 68 66 020 626 68 66 040 294 68 48 076 530 31 32 073 681 81 60 073 681 81 60 036 845 55 55 038 428 82 88 +32 3 238 91 81 +32 3 238 91 81 +32 3 238 91 81

20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 15:00 20:30 20:30 20:30 20:30

UTRECHT UTRECHT UTRECHT UTRECHT UTRECHT MAASTRCIHT DEN HAAG DEN HAAG DEN HAAG GRONINGEN GRONINGEN BRUSSEL BRUSSEL DORDRECHT ROTTERDAM ROTTERDAM ROTTERDAM

THEATER KIKKER THEATER KIKKER THEATER KIKKER THEATER KIKKER THEATER KIKKER AINSI KORZO KORZO KORZO MACHINEFABRIEK MACHINEFABRIEK BEURSSCHOUWBURG BEURSSCHOUWBURG KUNSTMIN Schouwburg Schouwburg Schouwburg

theaterkikker.nl theaterkikker.nl theaterkikker.nl theaterkikker.nl theaterkikker.nl ainsi.nl korzo.nl korzo.nl korzo.nl de-oosterpoort.nl de-oosterpoort.nl beursschouwburg.be beursschouwburg.be kunstmin.nl rotterdamseschouwburg.nl rotterdamseschouwburg.nl rotterdamseschouwburg.nl

030 231 96 66 030 231 96 66 030 231 96 66 030 231 96 66 030 231 96 66 043 350 55 55 070 363 75 40 070 363 75 40 070 363 75 40 050 368 03 68 050 368 03 68 +32 2 550 03 50 +32 2 550 03 50 078 639 79 79 010 411 81 10 010 411 81 10 010 411 81 10

20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30 20:30

LEEUWARDEN HAARLEM HAARLEM HAARLEM

DE HARMONIE TONEELSCHUUR TONEELSCHUUR TONEELSCHUUR

harmonie.nl toneelschuur.nl toneelschuur.nl toneelschuur.nl

058 233 02 33 023 517 39 10 023 517 39 10 023 517 39 10

20:30 20:30 20:30 20:30

SHOWS

MIGHTYSOCIETY INVITES...

JANUARI

talkshow talkshow

SIDESHOW MEET&GREET

SIDESHOW

DI 3 WO 4 DO 5 VR 6 ZA 7 DI 10 DO 12 VR 13 ZA 14 DI 17 WO 18 VR 20 ZA 21 DI 24 DO 26 VR 27 ZA 28

MS INVITES...

FEBRUARI



talkshow talkshow MEET&GREET

SIDESHOW



SIDESHOW SIDESHOW MEET&GREET SIDESHOW

MAART

DI DO VR ZA

3 5 6 7

MEET&GREET SIDESHOW

wijzigingen voorbehouden

| mightysociety6 is mogelijk gemaakt door financiële steun van het Nederlands Fonds voor Podiumkunsten+, het Amsterdams Fonds voor de Kunst en het LIRA fonds

OpmaakMS6_3.indd 8

28-11-2008 13:05:13