Handelingen van de raad der gemeente Emmen

Handelingen van de raad der gemeente Emmen jaar ____ 2007

bijlagenr. _________ RA07.0006

categorie/agendanr. ________________ A 3a

Onderwerp _______________________________________________________________________ Openbare vergadering van de raad der gemeente Emmen, gehouden op maandag 6 november 2006 te 13.30 uur in het raadhuis te Emmen ▬▬▬▬▬▬▬▬▬ Voorzitter: Plv. voorzitter: Griffier:

de heer C. Bijl de heer J.H. de Wildt de heer G. Marissen, waarnemend griffier

Aanwezig bij de aanvang 35 leden, te weten de heren B.R. Arends, A. Boer en H. Boers, mevrouw Y.J. Boxem-Klein, de heren J. Dijkgraaf, D.J. Douwstra, T. Eerenstein, F. Ensink, T.H. Gerth, A.J. Goudriaan, B.J. Hoekstra en G.J. Horstman, de dames T. Houwing-Haisma en Z.S. HuisingOldengarm, de heren H.J. Hulsegge, H. Huttinga en H. de Jonge, de dames R.G. Logtenberg-de Wolde en A.G. Louwes-Linneman, de heer W.O. Meijer, mevrouw M.J. Meulenbelt, de heren W.L.H. Moinat, L. Oosting, L.T. Pekelsma, T.D. Reitsma, A.W.J. Schoo, H. Smit, P.D. Spreeuwers, J.H.G. Sulmann, J.H. Thole, R. van der Weide, J.H. de Wildt, B.D. Wilms en J.H. Wittendorp en mevrouw J. Zinnemers-Warmolts. Later ter vergadering komt 1 lid, te weten mevrouw S. Rougoor-Mahalbasic. Afwezig 4 leden, te weten: de heren W.W.W. Halm, A. van Hoffen en R.R. Ripassa Tevens aanwezig: de wethouders G. Evenhuis, J. Holman, H.G. Jumelet, J. Kuper, A.J. Sleeking en mevrouw M.H. Thalens-Kolker. A1.

Opening en vaststelling agenda

fen donderdag aanstaande enige tijd in de raadsvergadering aanwezig zijn. Voorts kondigt spreker aan dat de heer Van der Weide van 17.30 tot 20.30 uur afwezig zal zijn en dat de vergadering bij agendapunt 3 en tijdens de avondzitting zal worden voorgezeten door de heer De Wildt. Tevens zij vermeld dat wethouder Kuper vóór agendapunt B1 een mededeling betreffende de EMCO zal doen. Ten slotte stelt spreker zich voor na de algemene beschouwing van de BGE-fractie een schorsing in te lassen.

De voorzitter opent de vergadering en heet de raadsleden, alle aanwezigen en de luisteraars naar Radio Emmen van harte welkom. Hij vermeldt dat er berichten van verhindering zijn van de heren Halm, Van Hoffen en Ripassa en dat mevrouw Rougoor later ter vergadering zal komen. Vanmorgen heeft hij van de heer Halm vernomen dat deze hoopt in december diens raadswerk te kunnen hervatten. Het gaat gelukkig goed met het herstelproces. Jongstleden zaterdag heeft hij voorts de heer Van Hoffen bezocht. Diens ziekte maakt het niet mogelijk vandaag aanwezig te zijn, maar diens geest is nog scherp. De heer Van Hoffen gaf aan diens fractievoorzitter te hebben bestookt met zaken die in de algemene beschouwing van de ChristenUnie-fractie dienden te worden opgenomen. Wat dat voor effect heeft gehad, zal bij het uitspreken van die beschouwing wel blijken! Hopelijk kan de heer Van Hof-

De heer Schoo wil even opmerken zich bijzonder te hebben verheugd over de promotionele activiteiten van de burgemeester en verzoekt iedereen een luid applaus te geven voor het feit dat de burgemeester gisteren de eerste is geworden in de drentse geschiedenisquiz. Déze promotie voor de gemeente Emmen kost niets! (Applaus)

1

Wethouder Kuper wil de raad namens het college op de hoogte brengen van de huidige stand van zaken met betrekking tot de EMCO. Zoals bekend, heeft het EMCO-bestuur net voor de zomervakantie een commissie van advies ingesteld om gevraagd en ongevraagd te adviseren over de financiële situatie en de bedrijfseconomische ontwikkelingen binnen de EMCOgroep. De commissie bestaat uit leden die hun sporen op het terrein van werkvoorzieningschappen hebben verdiend, zoals in Enschede, Eindhoven en Deventer. De commissie heeft de voorstellen ter verbetering van de meerjarige exploitatieresultaten aan een analyse onderworpen. Zij heeft getoetst of deze voorstellen haalbaar zijn en voldoende realiteitswaarde hebben. Op vrijdag 27 oktober en woensdag 1 november heeft de commissie haar bevindingen gepresenteerd aan het dagelijks bestuur, de directie en het algemeen bestuur van EMCO. Zij doet daarbij aanbevelingen over de aansturing van de EMCO. De toetsing van de cijfermatige kant van de verbetervoorstellen is helaas verleden week achterhaald door de presentatie van actuele exploitatiecijfers door de directie. Vergeleken met de financiële prognose van juni jongstleden voorziet de directie een verslechtering van het verwachte resultaat 2007. Mede om die reden heeft het DB van de EMCO het advies van de commissie ten aanzien van de aansturing onmiddellijk opgevolgd en een aantal maatregelen genomen. Het dagelijks bestuur heeft besloten tot een versterking van de financieel-administratieve organisatie. De directeur middelen te ontlasten van (andere) lijnmanagementtaken en het aantrekken van aanvullende externe deskundigheid. Tevens is besloten ter ondersteuning van de algemeen directeur voor het WSW-moderniseringstraject externe deskundigheid toe te voegen op het specifieke terrein van sociale werkvoorziening. Aan de directie is opgedragen zo snel mogelijk helderheid te verschaffen over de actuele financiële situatie. Aan de commissie is gevraagd nader te adviseren over de gevolgen van deze nieuwe feiten en, zo nodig, over aanvullend te nemen maatregelen. Het voorgaande zal tot gevolg hebben dat de vaststelling van de begroting 2007 van de EMCO enige weken vertraging ondervindt. Zodra daartoe aanleiding is, maar in elk geval vóór of uiterlijk in de volgende reguliere raadsvergadering, zal spreker de raad opnieuw informeren over de actuele situatie.

De heer Wilms wil allen in de raad mede namens zijn echtgenote Inge heel hartelijk bedanken voor alle leuke reacties naar aanleiding van de geboorte van hun zoon Dieter. Als kleine tegenprestatie hebben zij gisteren een traktatie in elkaar 'geflanst', die straks bij koffie of thee zal worden gepresenteerd. Het is geen moederkoek, maar een vader- én moederkoek! De voorzitter neemt aan dat het goed gaat met vader, moeder en kind! De heer Wilms laat weten dat het uitstekend met hen gaat. Desgevraagd stelt de raad de opgestelde agenda vast. A2.

Vragenhalfuur

Hiervan wordt geen gebruik gemaakt. A3.

Vervallen

Zoals aangekondigd, wordt het voorzitterschap op dit moment overgedragen aan de vicevoorzitter. De vice-voorzitter denkt dat het voor sommigen een verrassing is dat punt A3 betreffende de herbenoeming van de burgemeester op de agenda staat. Dit is gedaan omdat de provincie dringend heeft verzocht de hele procedure tot herbenoeming zo voortvarend mogelijk aan te pakken, maar de eerlijkheid gebiedt daarbij aan te tekenen dat de provincie zelf wat aan de late kant was. Er is evenwel geen enkele reden om niet op het verzoek van de provincie in te gaan, vandaar dat dit punt op de agenda is geplaatst. Intussen is er al een bijeenkomst van de fractievoorzitters geweest. Het presidium noch de fractievoorzitters zagen enige aanleiding om niet aan het verzoek van de provincie te voldoen. Overigens stond in het voorstel dat de raadsleden dat hebben gekregen een wat vervelende fout. Die is in het voorstel dat op de tafels van de raad is gelegd hersteld. Zonder beraadslaging en zonder hoofdelijke stemming wordt conform het onder A3 vermelde voorstel besloten. De voorzitter neemt de leiding van de vergadering weer over. Hij geeft het woord aan wethouder Kuper voor een mededeling, zoals hiervóór aangekondigd.

De voorzitter stelt vervolgens aan de orde:

2

B1.

Programmabegroting 2007

meente Emmen kan niet geheel los worden gezien van die verkiezingen. Immers, veel van wat in de gemeenten en dus ook in de gemeente Emmen plaatsvindt is, zij het veelal indirect, onlosmakelijk verbonden met de besluitvorming in de Tweede Kamer en van het kabinet. Ik noem enige willekeurige voorbeelden. • In de begroting 2005 van de gemeente Emmen moest voor circa € 14 miljoen bezuinigd worden, wat in hoofdzaak het gevolg was van beleidsmaatregelen van kabinet en CDA, VVD en D66 in de Tweede Kamer. • De versobering van het beleid op het gebied van sociale zaken als gevolg van de invoering van de Wet werk en bijstand, een wet uitgebracht onder het regime van de toenmalige VVD-staatssecretaris van Sociale Zaken, de heer Mark Rutte. • De afschaffing van de Melkert-banen was het gevolg van het kabinetsbesluit op voorstel van CDA-minister De Geus. • De invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning door het kabinet BalkeneindeII. Hierdoor wordt het beleid rond de zorg gedecentraliseerd naar de gemeenten, doch de middelen blijven voor een niet onaanzienlijk deel achter in 'Den Haag'. Naar verluid, gaat het om een bedrag van circa € 1 miljard, dat achter blijft in de AWBZ-potten op rijksniveau. • De afschaffing van de OZB voor gebruikers, waar VVD-minister Zalm zich zo voor heeft ingespannen. De ruimte voor gemeenten om op lokaal niveau nog eigenheid aan het beleid te geven, is hierdoor zeer beperkt geworden. Kortom, de verkiezingen voor de Tweede Kamer en met name de uitslag zijn ook voor de gemeente Emmen van groot belang. Een terugblik op de afgelopen vier jaren leert ons in elk geval dat er in de recente geschiedenis geen enkel kabinet is geweest dat de zeggenschap van de lokale overheden zo heeft ingeperkt. Waar partijen als CDA en VVD de mond vol hebben van eigen verantwoordelijkheid en zelfbeschikking, hebben zij zich in de praktijk ten opzichte van met name de gemeenten niet als zodanig gedragen. Ik betreur deze ontwikkeling. Ik hoop van ganser harte dat op 22 november aanstaande door de kiezers in dit land wordt gekozen voor een ander beleid, een beleid dat de samenleving terug geeft aan de mensen die dicht bij de uitvoering staan, een beleid dat niet vanuit studeer- en werkkamers wordt ingevuld maar ruimte laat voor specifiek lokale situaties. Emmen is immers geen Amsterdam en ook geen Heemstede. In de begroting 2007 gaat het college verder op

De voorzitter verzoekt de raad de eventueel in te dienen amendementen, moties en initiatiefvoorstellen zo snel mogelijk aan de griffier te overhandigen. Tijdens het debat kan altijd nog worden bezien of daarin wijziging dient te worden aangebracht, dan wel of ze al dan niet worden gehandhaafd. Er zal een overzicht van worden gemaakt, zodat iedereen kan volgen over welke amendementen, moties of initiatiefvoorstellen wordt gesproken. Voorts vermeldt hij dat met de fractievoorzitters is afgesproken dat op beperkte schaal ook in eerste termijn mag worden geïnterrumpeerd. Hij stelt zich voor dat eventuele interrupties vooral een verhelderend karakter hebben, aangezien het zwaartepunt van het debat donderdag aanstaande ligt. NB: voor de overzichtelijkheid worden de tijdens de behandeling ingediende amendementen en moties opgenomen op het moment waarop de besluitvorming aan de orde is (zie de pagina's 37 t/m 46 van de zitting van 9 november 2006). De voorzitter stelt naar grootte van de raadsfracties de algemene beschouwingen over de programmabegroting 2007 aan de orde. ALGEMENE BESCHOUWINGEN De heer Arends spreekt namens de fractie van de Partij van de Arbeid als volgt: "Voorzitter. Op 6 maart jongstleden gaven de inwoners van de gemeente inkleuring aan de gemeenteraad van Emmen. Een groot deel van de inwoners deed dat met de wens en het verlangen dat zaken in dit land anders gaan. Het beleid van Balkenende-II van CDA, VVD en D66 genoot nog slechts bij een gering deel van de bevolking vertrouwen. De keuzen bij de raadsverkiezingen werden mede hierdoor ingekleurd. Bij de bespreking van het Bestuursakkoord heb ik al aangegeven dat dit als een grote verantwoordelijkheid op de schouders van de PvdA in Emmen wordt gevoeld. Kunnen wij de wensen, de hoop en het verlangen van zo velen in Emmen waarmaken? Bij de begroting 2007 van de gemeente Emmen moet voor het eerst blijken of de PvdA het vertrouwen van die vele inwoners waard blijkt. Ik zal daar vanzelfsprekend niet zelf een oordeel over vellen; dat laat ik maar aan de inwoners, de kiezers zélf over. Over iets meer dan twee weken vinden de verkiezingen voor de Tweede Kamer der StatenGeneraal plaats. De begroting 2007 van de ge-

3

de weg die is ingeslagen bij de Kadernota 2006 en die is verwoord in de collegebrief 'Uit de startblokken'. De kernthema's zijn: werk, wonen, bereikbaarheid en jeugd. Het zijn thema's waarin de PvdA-fractie zich zeer wel kan vinden. Ze geven aan welke zaken van belang zijn, nu en in de toekomst, voor de ontwikkeling van Emmen. Door middel van een aantal markeringspunten geeft het college aan welke doelen het wil bereiken, afrekenbaar en controleerbaar. Bij de Kadernota 2006 heeft de PvdA-fractie voorstellen gedaan die door het college zijn overgenomen. Deze voorstellen zijn nu terug te vinden in de begroting 2007. Hiervoor onze dank. Het doet de fractie genoegen dat via een open uitwisseling van gedachten en argumenten voorstellen over en weer op draagvlak kunnen rekenen, zonder dat een brij aan moties en amendementen ingediend hoeft te worden. De PvdA-fractie heeft bij de begroting 2007 nog wel enkele zorgpunten. Allereerst wil ik de WMO noemen. Op 28 september jongstleden hebben wij daar als gemeenteraad uitgebreid over gesproken. In 2007 zal er in dit opzicht nog veel op ons af komen. Met tevredenheid heeft de fractie kennisgenomen van de actie van de vier grote steden, die richting het kabinet andermaal hun zorg hebben geuit over de financiering van de uitvoering van de WMO. Deze actie vergroot de aandacht voor dit aspect, dat ook voor Emmen van zo'n groot belang is. Toch is de fractie bezorgd. Het verleden kent namelijk voorbeelden te over dat de vier grote steden juist ten koste van andere gemeenten méér geld van het rijk kregen om hun problemen op te lossen. Een ander punt van zorg blijven voor de PvdAfractie de ontwikkelingen bij de EMCO. Voor ons is zo langzamerhand het moment bereikt waarop de wal het schip keert. Onze fractie is niet zonder meer bereid de tekorten van EMCO coûte que coûte bij te passen uit de middelen van de gemeente. Het zal echt zo moeten zijn dat de EMCO, behoudens een beperkte jaarlijkse bijdrage van de gemeente, z'n eigen broek ophoudt. Alle energie, zowel binnen als buiten EMCO, moet dáárop gericht zijn. Ik wil van deze gelegenheid gebruik maken om met name de ondernemingsraad van EMCO op te roepen zijn verantwoordelijkheid in te vullen, en wel op een wijze die van een OR verwacht mag worden, níét door zich privileges aan te meten en het overleg met de directie structureel te frustreren, waardoor zelfs de vakbonden zich afwenden van de OR. Zo'n OR moet beseffen dat hij niemands belang dient en zeker niet het belang van het personeel. De PvdA-fractie wil vooralsnog vasthouden aan de bijdrage van de gemeente aan de EMCO zoals

vermeld in de begroting. Het meerdere dient de EMCO in principe in de eigen begroting te vinden. Met betrekking tot het in de risicoparagraaf vermelde over de brandveiligheid van scholen, ons derde zorgpunt, heeft de PvdA-fractie op ambtelijk niveau navraag gedaan. Wij hebben begrepen dat hierover binnenkort nadere informatie van het college beschikbaar komt. We zullen die informatie afwachten en hierover zo nodig met het college in gesprek gaan tijdens de eerstvolgende commissievergadering. Ons laatste zorgpunt betreft de staat van reserves en voorzieningen. Deze is wat ons betreft onduidelijk. Andermaal moeten we constateren dat er nog steeds onderhoudsvoorzieningen worden opgevoerd voor panden die niet meer bestaan. Besluitvorming door de raad is schijnbaar nog niet geëffectueerd, terwijl daarop herhaaldelijk is gewezen. De PvdA-fractie vindt dit zorgelijk en heeft dit ook al in het verleden gemeld. De fractie heeft zo langzamerhand het stadium bereikt dat zij met een voorstel wil komen om door een externe instantie de noodzaak en de hoogte van de reserves en voorzieningen te laten beoordelen. Het heeft er alle schijn van dat het college onvoldoende blijk geeft van het besef dat aan de wens van de raad méér inzicht in de reserves en voorzieningen te krijgen dient te worden voldaan. De fractie wil klip en klaar van het college weten op welke termijn de raad inzicht zal worden gegeven in de noodzakelijkheid van de diverse reserves en voorzieningen, de noodzakelijke hoogte daarvan en de eventuele risico's die hieraan mogelijkerwijs verbonden zijn. Mocht het college hierover niet of in onvoldoende mate duidelijkheid kunnen geven, dan zal de PvdAfractie met een voorstel komen om een externe deskundige hiernaar onder auspiciën van de raad onderzoek te laten verrichten. Bij de Kadernota 2006 heeft de PvdA-fractie het college aangespoord een aantal voornemens nader te concretiseren. Wij hebben er kennis van genomen dat dit op een aantal onderdelen is gebeurd. We zullen graag zien dat dit op méér onderdelen wordt gedaan. We zien graag méér ambitie ten aanzien van vermindering van regelgeving. Welke doelstellingen wil het college op dit terrein bereiken? Het lijkt er nu op dat het beleid van het college ter zake blijft hangen op mooie woorden, fraaie volzinnen en goede bedoelingen. Graag vernemen wij van het college welke doelstellingen de raad in dezen mag noteren. Ter illustratie en ter ondersteuning van ons gerechtvaardigde verlangen te komen tot vermindering van de regelgeving wil ik u enig proza overhandigen waarin wordt ingegaan op de vraag: wat als de Ark van Noach in Nederland zou moeten

4

worden gebouwd? Over de woningbouw staat in het Bestuursakkoord vermeld: 'Elk jaar bouwt Emmen 900 woningen, 400 in de sociale sector en 500 in de koopsector, met een gelijkmatige verdeling over Emmen en de dorpen.' Voor de huidige bestuursperiode gaat het om 3.600 woningen, 1.600 huur en 2.000 koop. In programma 5 van de begroting kunnen wij deze aantallen echter niet terugvinden. De productie van woningen heeft terecht een topprioriteit in het beleid van het college. De PvdA-fractie steunt het college hierin volmondig. Wij willen het college evenwel aansporen de ambitie nog meer te verhogen. In het bijzonder zou een verhoogde prioriteit moeten worden gegeven aan jongeren. Graag vernemen wij van het college of het voornemens is aan hen prioriteit te geven en, zo ja, op welke wijze. Afhankelijk van de reactie van het college behouden wij ons het recht voor eventueel in tweede termijn een motie indienen ter ondersteuning van het streven om aan dit beleid prioriteit te geven. In het verlengde van de woningbouwproductie ligt de actualisering van bestemmingsplannen. Het één heeft een duidelijke relatie met het ánder, hoewel ze niet onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Bij de behandeling van het rapport van de rekenkamercommissie betreffende actualisering en digitalisering van bestemmingsplannen zijn door nagenoeg alle partijen uitspraken gedaan over de noodzaak van actualisering. Het college heeft op 6 juli jongstleden toegezegd in het najaar met een plan van aanpak te komen. De PvdA-fractie vertrouwt erop dat dit plan op een zo kort mogelijke termijn komt. Wij willen op voorhand de toezegging doen dat we hiervoor een fors bedrag willen uittrekken, en wel door uit de post nieuw beleid een bedrag van € 35.000,te kapitaliseren. Hierdoor ontstaat er een investeringsruimte van tenminste € 350.000,-. De definitieve toekenning hiervan wil de fractie echter afhankelijk laten zijn van het plan van aanpak. Indien dit plan juist is, zal tot definitieve toekenning van genoemd bedrag kunnen worden overgegaan. Wij kiezen voor deze methodiek omdat we ook lering willen trekken uit andere aanbevelingen van de rekenkamercommissie. We hebben geleerd van ons eerdere voorstel en het raadsbesluit in 2002 om een fors bedrag voor dit doel beschikbaar te stellen. Op die manier willen wij het zeker níét weer doen. Ik zal hieromtrent een amendement indienen namens de fracties van PvdA en CDA. Het college maakt van het thema 'jeugd' terecht een speerpunt van beleid. De PvdA-fractie kan hierbij volledig aansluiten. Waar het gaat om de woningbouw heb ik al nadrukkelijk aandacht

gevraagd voor de huisvesting van jongeren. Het thema 'jeugd' heeft vanzelfsprekend méér aspecten. Immers, alles wat de samenleving vormt, begint bij de jeugd. Welke opvattingen geven we mee, waar spreken we elkaar op aan, wat mogen we van elkaar verwachten, hoe vormen we onze jongeren opdat zij later sociale elementen in onze samenleving zullen zijn? Geen vrijblijvendheid, maar ook geen dwingelandij. Vanuit het sociaal-cultureel werk in NieuwWeerdinge hebben de fracties in de gemeenteraad een e-mail ontvangen waarin wordt gevraagd om financiële ondersteuning ten behoeve van een pilotproject jongerenparticipatie en activering. De PvdA-fractie had al het voornemen hieromtrent met een voorstel te komen. Wij zijn van mening dat in Nieuw-Weerdinge een aansprekend project loopt. Dit project is ontstaan uit gebundelde krachten in het dorp Nieuw-Weerdinge. Naar onze mening laat dit project aansprekende resultaten zien en verdient het daarom voortzetting, in elk geval gedurende ten minste een drietal jaren om de effecten nog beter te kunnen beoordelen. De fractie wil dit lokale project stimuleren en waarderen en wil de ontwikkelingen blijven volgen. Wij zullen hieromtrent een amendement indienen. Binnen het thema 'jeugd' vervult de bibliotheek naar de mening van de PvdA-fractie een niet onbelangrijk rol. Sociale en culturele activering, educatie, taalontwikkeling en –bevordering, leesbevordering en ontmoeting zijn allemaal elementen van het thema 'jeugd' die door de bibliotheek ingevuld kunnen worden. De bibliotheek kan op lokaal niveau worden gestimuleerd zich nadrukkelijk bezig te houden met activiteiten ter zake. Hierop zal het beleid van de gemeente Emmen toegespitst moeten worden: wat verwachten wij in dezen van de bibliotheek? Anderzijds moet de gemeente de bibliotheek ook stimuleren en in staat stellen activiteiten als bedoeld te ontplooien. Hierbij is het met name van belang dat de bibliotheek fysiek bereikbaar is, dus toegankelijk en geopend. Het verruimen van de openingstijden van de bibliotheek kent onmiskenbaar een kostenplaatje. De komst van zelfbediening in de bibliotheek biedt evenwel nieuwe, grote kansen. In Klazienaveen heeft de bibliotheek een pilot uitgevoerd met zelfbediening. Het resultaat is dat de openingstijden fors verruimd gaan worden. De PvdA-fractie is er voorstandster van de bibliotheek, al dan niet in combinatie met het brede-schoolconcept, een prominente rol te laten vervullen binnen het thema 'jeugd'. Wij roepen het college op dit nadrukkelijk bij zijn plannen te betrekken. Om dit ook in praktische zin mogelijk te maken, zal de PvdA-fractie een amendement indienen ten laste

5

van de post nieuw beleid. Ons voorstel is een bedrag van € 50.000,- in gekapitaliseerde vorm ter beschikking te stellen, waardoor ten minste een half miljoen als investeringsbedrag beschikbaar komt om zelfbediening op alle vestigingen in de gemeente Emmen door te voeren. Daar stellen we de verplichting tegenover de openingstijden met circa 25% te verruimen. Het mogelijk duidelijk zijn dat zo'n verruiming naar onze mening ten gunste moet komen van de toegankelijkheid voor jeugd en jongeren. Het college is ambitieus wat zijn plannen voor de huidige bestuursperiode betreft. Bij de behandeling van de Kadernota 2006 heb ik heel nadrukkelijk aangegeven dat de PvdA-fractie het college steunt in zijn ambities. Recentelijk hebben we kennis kunnen nemen van het voornemen van het college samen met het Noorderdierenpark een theatervoorziening in combinatie met een 'elkweer-voorziening' voor het dierenpark te ontwikkelen. Het ziet er naar uit dat dit dossier nu op een zodanige wijze wordt aangepakt dat afronding in deze bestuursperiode een reële mogelijkheid is. De PvdA-fractie juicht deze daadkracht van harte toe. Wij hopen dat het in deze periode tot onherroepelijke besluitvorming over de nieuwbouw komt. We volgen de ontwikkelingen in dezen met meer dan grote interesse. Hierbij zijn we ook zeer geïnteresseerd in de rol van het dierenpark en in de ontwikkelingen bij het dierenpark. Het zal eenieder duidelijk zijn dat het dierenpark voor Emmen van heel grote waarde is. Daarom ook moet de toekomst van het dierenpark voor de gemeenteraad van het grootste belang zijn. Over ruim twee weken zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Aan het begin van mijn betoog heb ik al aangegeven welk belang deze verkiezingen ook voor de gemeenten en dus eveneens voor de gemeente Emmen hebben. Ik wil tot besluit een tot dusverre nog niet genoemd belang noemen. Het betreft de positie van asielzoekers in ons land, in het bijzonder van hen die al langjarig in ons land verblijven en onder het zogenaamde oude asielregime vallen, ook wel de groep van 26.000 asielzoekers genoemd. Herhaaldelijk worden lokale politici, ook in Emmen, geconfronteerd met vaak schrijnende situaties. Daarbij dringen zich gevoelens op van vertwijfeling, wanhoop, onmacht, onbegrip, willekeur, kafkaiaanse bureaucratie en wat al niet meer. Het maakt duidelijk welk een inhumaan beleid in dit rijke land wordt gevoerd. Op lokaal niveau worden we nadrukkelijk met de consequenties hiervan geconfronteerd. Geen regering, laat staan een minister, die in dezen thuis geeft! De minister voor vreemdelingenzaken heeft wel mooie verhalen, maar zij wil niets en doet niets,

althans niets anders dan een onbarmhartige en inhumane beleidslijn volgen. De ministerpresident gaf tijdens de algemene beschouwingen in de Tweede Kamer aan te verlangen naar een VOC-mentaliteit die ons land de Gouden Eeuw heeft bezorgd. Ik verlang naar een mentaliteit die zich uit in de theorieën, de visies, de geschriften en de gedragingen van vele verlichte of doortastende landslieden in onze geschiedenis: Erasmus, Van Oldenbarneveldt, Hugo de Groot, De Spinoza, Titus Brandsma, Jacoba Omvlee en Bertus Zeevat. Zij gaven blijk van een menselijke handelwijze, gebaseerd op christelijk humanisme en verdraagzaamheid die ons land eeuwenlang tentoon heeft gespreid en die ons land mede groot hebben gemaakt. Op de beslissende momenten stonden zij hiervoor, getuigden zij ervan en handelden zij ernaar. Ik hoop dat déze mentaliteit terug zal keren en dat het beleid van de nieuwe regering weer dienovereenkomstig vorm wordt gegeven, een beleid dat mensen die al vele jaren in ons land verblijven de menswaardige verzekering van een menselijke toekomst biedt, een beleid dat ondersteuning van Op 't Stee overbodig maakt." (Tijdens de beschouwing van de heer Arends is mevrouw Rougoor ter vergadering gekomen). De heer Ensink spreekt namens de fractie van het Christen Democratisch Appèl als volgt: "Voorzitter. Ik wil beginnen met het maken van een compliment aan het college voor de goede leesbaarheid, de compactheid en de duidelijkheid van deze begroting. Vandaag bespreken wij de begroting voor het jaar 2007. Het is de eerste begroting van deze raadsperiode. Zowel bij de behandeling van de begroting voor het jaar 2006 in november van het vorig jaar als bij de bespreking van de Kadernota 2006 in juli van dit jaar hebben wij als CDAfractie het CDA-uitgangspunt van de gespreide verantwoordelijkheid uitvoerig aan de orde gesteld. Aan het eind van onze algemene beschouwing hebben wij vastgesteld dat dit uitgangspunt van alle tijden is. Ik heb toen als voorbeeld genoemd het bijbelverhaal in het oude testament over Mozes, die het advies kreeg van zijn schoonvader Jethro zijn taak en werk te delen met meer mensen uit het volk Israël, teneinde niet te bezwijken onder de last van zijn leiderschap. In de collegebrief, zijnde de uitwerking van het Bestuursakkoord, wordt in hoofdstuk 3.2 (bestuurlijke regie) op een uitermate intrigerende wijze aangegeven hoe het college in de komende raadsperiode de gemeente wenst te besturen. Bij de behandeling van de Kadernota 2006 heb ik

6

opgemerkt dat wij als CDA-fractie niet anders kunnen concluderen dan dat het CDA-uitgangspunt 'gespreide verantwoordelijkheid' in het Bestuursakkoord en de uitwerking hiervan in de collegebrief volop tot zijn recht komt. In hoofdstuk 3 (bestuurlijke overwegingen) kunnen wij lezen wat de beleidsfilosofie van het college is voor de komende raadsperiode als het gaat over het 'werken als bestuur'. Ik citeer: 'Het college wil zich in de toekomst meer richten op het scheppen van voorwaarden voor ontwikkeling in onze gemeente, meer dan zich richten op het zelf doen. Regievoering is dan de primaire invalshoek van onze inzet. Wij gaan ervan uit dat de samenleving en de markt deze ambitie mede willen dragen.' Wij kunnen dit uitgangspunt van harte onderschrijven. Toch is deze beleidsfilosofie bepaald niet nieuw. Ik wil dit toelichten. Recent waren mijn vrouw en ik aanwezig op de bijzondere algemene ledenvergadering van de Coöp. Rabobank 'De BeekdalVeste' te Coevorden. Aanleiding voor deze bijzondere vergadering was het 100-jarig bestaan van genoemde bank. Zowel hoogtepunten als dieptepunten werden uitgebreid gememoreerd. Toch miste ik op deze bijeenkomst een diepere beschouwing van de ontstaansgeschiedenis. Als het gaat over de vraag: wat waren de beweegredenen die hebben geleid tot de huidige coöperatieve organisatie in het algemeen?, dan kom je terecht bij de grondlegger Friedrich Wilhelm Raiffeisen. In zijn biografie kunnen wij lezen dat hij in 1845 werd benoemd tot burgemeester van Weyersbusch/ Westerwald. Nog maar net een jaar in functie werd hij geconfronteerd met een enorme hongersnood in zijn gemeente. Hij mobiliseerde de burgers om een coöperatieve bakkerij op te richten en op deze wijze in eigen beheer weer voldoende voedsel te produceren voor de arme bevolking. Een nevenvoordeel was dat ook woekerhandel kon worden bestreden. Kortom: een uitwerking van de gespreide verantwoordelijkheid in combinatie met regievoering in optima forma! Tussen twee haakjes: het is nu, ruim 150 jaar later, toch wel heel navrant dat volgens berichten in de media in de afgelopen zomer in Nederland voor ongeveer € 2 miljard aan voedsel in de vuilnisemmer is gedeponeerd. Nu weer terug naar Emmen! De begroting geeft nog een relatief gering tekort te zien van € 174. 000,-maar het meerjarenperspectief is vanaf 2009 positief. Verder is er € 420.000,- beschikbaar voor nieuw beleid. Bij de bespreking van de Kadernota hebben wij reeds aangegeven dat er een forse bezuinigingsoperatie is geweest die in de Emmer geschiedenis haar weerga niet kent. Desondanks is er veel

gebeurd, bijvoorbeeld de verdere implementatie van het organisatieontwikkelingstraject. Voordat wij nu commentaar geven op de voorstellen in de diverse programmabegrotingen enkele algemene opmerkingen. Instellen nieuwe fondsen: Bij de behandeling van de Kadernota hebben wij reeds aangegeven dat wij ons bijzonder goed kunnen vinden in het voorstel een drietal nieuwe fondsen in te stellen. Daarnaast wordt in de begroting voorgesteld een fonds personele knelpunten in te stellen. Ook dit voorstel heeft onze instemming, want op deze wijze worden de kaderstellende rol van de raad enerzijds en de uitvoerende rol van het college ten aanzien van de omvang van de personeelsformatie anderzijds heel duidelijk. Wij stellen voor een onderzoek te doen naar de mogelijkheid alle budgetten die binnen de diensten beschikbaar zijn voor het inhuren van externe deskundigen eveneens in dit fonds onder te brengen. De EMCO-problematiek: Bij de behandeling van de Kadernota hebben wij reeds opgemerkt dat de CDA-fractie de huidige problematiek van steeds maar oplopende tekorten volstrekt onacceptabel vindt. Het wordt dan ook de hoogste tijd dat door de directie van de EMCO gewerkt wordt aan een betrouwbare begroting. Verder zal ook bij de ondernemingsraad en het personeel van de EMCO het besef moeten doordringen dat de tekorten van de EMCO niet simpelweg bij de deelnemende gemeenten op het bordje kunnen worden gelegd. Als wij zo doorgaan, betekent dit heel eenvoudig dat de bezuinigingen in onze gemeente van de afgelopen jaren geheel teniet worden gedaan door de tekorten bij de EMCO. Wij stellen vast dat de staatssecretaris op 11 oktober jongstleden heeft aangegeven de subsidies van rijkswege verder te willen verlagen. Ook dat maakt de oplossing van de EMCOproblematiek er niet eenvoudiger op. Vervolgens een aantal opmerkingen over de diverse programma's. Programma 1, inwoners en bestuur: In de eerste plaats worden in dit programma de nodige opmerkingen gemaakt over het verbeteren van het betrekken van burgers, overlegpartners etc. bij het gemeentelijk bestuur. Als je dit op een goede wijze wilt doen, moet de informatie van het bestuur helder en duidelijk zijn. Met name de kwaliteit van de verslaglegging van de raadscommissies schiet naar onze mening op dit moment ernstig te kort. Een adequate verslaglegging van de raadscommissies is essentieel voor een goede uitwisseling van informatie van bestuur met de bevolking. Wij dienen een amendement in om € 15.000,- uit te trekken voor een verbetering van de verslaglegging van de raads-

7

commissies. Ten tweede wordt op bladzijde 27 van de beleidsbegroting duidelijke taal gesproken over de terugdringing van de regelgeving in onze gemeente. In de uitgave van het blad Binnenlands Bestuur van 27 oktober jongstleden lezen wij een artikel over dezelfde problematiek in de gemeente Apeldoorn. Wij willen het college de suggestie doen contact op te nemen met Apeldoorn om te zien of de verbetervoorstellen in Apeldoorn ook in Emmen kunnen worden toegepast. Wellicht kan de heer Linschoten, voorzitter van de onderzoekscommissie in Apeldoorn, ook in Emmen een bijdrage leveren. Dus: even Apeldoorn bellen! In dit verband nog de vraag: wanneer wordt de raad geïnformeerd over de eindresultaten van het pilotproject omgevingsvergunning? Deze resultaten zouden eind 2005 reeds bekend zijn! Als het gaat om promotie en acquisitie zien wij graag een vervolg op de Drentse marathon, waarbij de ervaring en de acquisitie in bijvoorbeeld de marathon van Klazienaveen kunnen worden geïntegreerd. Programma 2, economie en werkgelegenheid: In de kwantitatieve doelstellingen lezen wij dat het college het aantal toeristische overnachtingen wil laten toenemen met 75.000 in 2010. Kunt u eens toelichten hoe u dat denkt te bereiken? Verder willen wij de aandacht vestigen op de mogelijkheden van startende ondernemers in de diverse dorpen. Programma 3, veiligheid: In dit programma wordt uitvoerig en gedetailleerd aangegeven hoe het college denkt dat de fysieke, sociale en verkeersveiligheid in 2007 en verder kan worden verbeterd. Toch een paar kanttekeningen. Veiligheid is niet alleen een zaak van de overheid. Naar de mening van de CDA-fractie heeft elke burger hierin ook een taak. Daar komt nog bij dat na de rampen in Volendam en Enschede er wel érg veel regels en dikke boekwerken zijn verschenen. Wij houden dan ook ons hart vast wat er na het rapport van de commissie-Van Vollenhoven over de brand in het cellencomplex bij Schiphol weer aan nieuwe regelgeving over de gemeenten zal worden uitgestort. Onze stelling is: veiligheid bereik je niet alleen met regels! Dan nog een opmerkelijk voorstel over het bevorderen van de verkeersveiligheid in 2007. Ik citeer: 'In 2007 worden alle bewoners van Emmen die 16 jaar worden via een persoonlijke mailing uitgenodigd mee te doen aan de bromfietscursus; ten minste 100 16-jarigen nemen deel aan deze cursus.' Als je dit leest, lijkt het erop dat het college iedereen die 16 jaar wordt via deze mailing aanmoedigt te gaan bromfiet-

sen. Wij zijn het hier volstrekt mee oneens. De overheid, en dus ook de gemeente, moet naar onze mening jongeren stimuleren te gaan fietsen in plaats van bromfietsen. Dat is veel beter voor de gezondheid; denk aan het toenemende overgewicht bij jongeren en het milieu. En trouwens: hoe verhoudt dit voorstel zich tot opvattingen van het college zoals zijn aangegeven in programma 8 over de trends en ontwikkelingen in het hoofdstuk sport? Programma 4, onderwijs en jeugd: Hoewel wij ons prima kunnen vinden in de doelstellingen in dit programma, hebben wij toch wel een vraag, mede in relatie tot programma 8, sport, over de betekenis en de functie van bewegingsonderwijs. Wat is de ambitie van het college in 2007? Voorts willen wij er voor pleiten dat de verdere uitbreiding van het hoger onderwijs en wellicht ook het universitair onderwijs een grensoverschrijdend karakter krijgen. Het is een gegeven dat momenteel steeds meer jongeren uit bijvoorbeeld de Kreis Grafschaft/Bentheim in Groningen gaan studeren. En hoe zit het met de contacten met de Fachhochschule te Lingen? Programma 5, bouwen, wonen en milieu: In de raadsvergadering van 6 juli jongstleden hebben wij besloten kennis te nemen van het rapport van de rekenkamercommissie inzake de actualisering van de bestemmingsplannen. De CDA-fractie hecht zeer aan een spoedige actualisering. Overeenkomstig het Bestuursakkoord dienen bestemmingsplannen actueel, adequaat en globaal van opzet te zijn. Mede gezien de afgesproken ambitie per jaar 900 woningen te bouwen, willen wij extra middelen beschikbaar stellen om de actualisering gestalte te geven. Daar verbinden wij wel de voorwaarde aan dat er een plan van aanpak wordt opgesteld, waarin de kaders zoals opgenomen in het Bestuursakkoord eenduidig worden opgenomen. Tezamen met de PvdA-fractie dienen wij hieromtrent een amendement in. Programma 6, arbeidsparticipatie: Wij blijven herhalen dat het van groot belang is dat al diegenen die afhankelijk zijn van een uitkering gestimuleerd worden om, hetzij via het reïntegratiebeleid – hetzij door het vervullen van vrijwilligerswerk, weer actief worden betrokken bij de samenleving. De Wet werk en bijstand schept daarvoor de mogelijkheden. Als CDAfractie zijn en blijven wij van mening dat we niet mogen berusten in het gegeven dat bepaalde mensen van generatie op generatie een beroep doen op een bijstandsuitkering. Verder willen wij er bij het college op aandringen de burgers van onze gemeente goed en tijdig te informeren over de mogelijkheden van het

8

verkrijgen van gelden van de rijksoverheid. In het bijzonder denken wij dan aan de groep senioren in onze gemeente. Programma 7, verkeer en vervoer: Wij zijn het geheel eens met de doelstelling: een volledige verdubbeling van de spoorlijn ZwolleEmmen. In dit verband willen wij ook een betere verbinding per spoor van Emmen met Twente bepleiten. Als wij goed geïnformeerd zijn, zijn er bij de provincie Overijssel reeds vele miljoenen euro's gereserveerd voor een betere spoorverbinding van Twente naar Drenthe. Is dit het college bekend? Zo ja, wat gaat het college hiermee doen? Verder willen wij nogmaals met nadruk de aandacht vestigen op een optimale verkeersafhandeling op de Rondweg via de zogenoemde groene golf. Programma 8: sport, recreatie en cultuur: Bij de behandeling van de Kadernota heeft de CDA-fractie voorgesteld twee keer per jaar een middag gratis zwemmen in te voeren. De wethouder heeft toen de toezegging gedaan hierop in september te zullen terugkomen. Het college wilde daar welwillend naar kijken, maar had daar volgens wethouder Evenhuis wel de instemming van wethouder Kuper voor nodig, aldus de notulen van de raadsvergadering van 6 juli. Noch in september, noch in de programmabegroting vinden wij hierover iets terug. Daarom de vraag: wanneer gaat het college dit voorstel uitvoeren? Als wij goed geïnformeerd zijn, is wethouder Kuper akkoord. Dus daar kan het nu niet meer aan liggen. Programma 9, openbaar gebied: Evenals in het voorgaande jaar bereiken ons nog veel klachten over de onderhoudstoestand van het openbaar gebied. Ook in de begroting is te lezen dat er voor dit programma nog een hoop werk te verzetten is. Wij zijn van mening dat de op te stellen beeldkwaliteitsplannen sober van opzet dienen te zijn. Wij hebben geen behoefte aan zeer ambitieuze plannen die vanwege de financiën toch niet uitvoerbaar zijn. Recent hebben wij een aantal schriftelijke vragen gesteld over de capaciteit van de begraafplaatsen. Het college heeft in de beantwoording aangegeven hierover binnenkort met een notitie te komen die in de raadscommissie zal worden besproken. Als CDA-fractie zijn wij momenteel bezig met een vergelijkend onderzoek naar de tarieven voor het begraven en cremeren in alle Drentse gemeenten. We willen nu reeds aangeven dat naar onze mening de tarieven van begraven en cremeren niet te ver uit elkaar dienen te lopen. Ze mogen naar onze mening geen financieel beletsel vormen bij de keuze voor begraven of cremeren. Programma 10, zorg en welzijn:

De invoering van de nieuwe Wet op de maatschappelijke ondersteuning heeft veel inzet gevergd van iedereen die daar bij betrokken is. Wij zijn van mening dat het college een compliment verdient voor de wijze waarop tot op heden met deze aangelegenheid is omgegaan. Ook de uitkomsten van de recent gehouden aanbesteding hebben onze instemming. Wij bepleiten nogmaals ook de kerken en andere geloofsgemeenschappen nadrukkelijk bij de invoering van de Wet maatschappelijk ondersteuning te betrekken. Vervolgens de vraag: wanneer kan ook in Emmen een consultatiebureau voor senioren worden gerealiseerd? Bij de behandeling van de Kadernota hebben wij voorgesteld de gemeentelijke bijdrage aan de Stichting Op 't Stee structureel te maken. Inmiddels heeft het college de raad te kennen gegeven dat in 2006 en 2007 het gehele beleid van subsidies etc. zal worden geëvalueerd. Daarom is het beter nu incidenteel een bijdrage voor het jaar 2007 aan de Stichting Op 't Stee te verstrekken. De fractie van de ChristenUnie zal hiertoe een mede door ons ondertekend amendement indienen. Programma 11, gebiedsontwikkeling: In dit programma wordt opgemerkt dat het college voornemens is het begrip en gedachtebeeld ten aanzien van gebiedsontwikkeling verder te definiëren. Wij willen het college erop attent maken dat er reeds gebiedsontwikkelingsplannen zijn ontwikkeld voor de kwadranten de Monden, de Velden en de Blokken. De CDA-fractie is van mening dat bestaande gebiedsontwikkelingsplannen dienen te worden geactualiseerd. Recent is bekend geworden dat er bij de provincie Drenthe ruim € 400 miljoen op de plank ligt ten behoeve van de inrichting van landelijk gebied. Wat heeft dit voor betekenis voor Emmen? Is er reeds overleg met de provincie in dezen? Wij hebben veel waardering voor de plannen voor vaarverbinding Erica-Ter Apel die zijn ontwikkeld door onze collega de heer W. Meijer. Wel zal de financiering nog veel hoofdbrekens kosten. Gezien de financiële positie van de gemeente, zal het leeuwendeel van deze investeringskosten door derden dienen te worden opgebracht. Programma 12, de Vitale Stad: De toekomst van het grotestedenbeleid zal bij de komende kabinetsformatie een belangrijk punt van discussie worden. Onlangs hebben wij uit de evaluatie van de rekenkamercommissie de conclusie kunnen trekken dat grotestedenbeleid voor Emmen duidelijk van betekenis is geweest. Ook de samenwerking met de provincie en de buurgemeenten in Zuidoost-Drenthe verdient naar

9

onze mening alle aandacht. Wij wachten de uitkomsten van het haalbaarheidsonderzoek naar een theater in samenwerking met het dierenpark met belangstelling af. * Programma 13, accommodaties: In september jongstleden zijn wij als raad op excursie geweest naar Overijssel om kennis te maken met een aantal voorbeelden van projecten die zijn gerealiseerd middels de zogenoemde kulturhusfilosofie. Wij zijn als CDA-fractie zeer onder de indruk van deze werkwijze. Dat heeft erin geresulteerd in de conclusie dat het zeer wenselijk is de toepassing van het kulturhusgedachtegoed in onze gemeente verder te onderzoeken. Een kleine afvaardiging uit de raad heeft hiertoe een voorstel voorbereid. Collega Huttinga zal mede namens onze fractie een initiatiefvoorstel indienen. Programma 15, inkomstenbronnen: Op bladzijde 99 van de beleidsbegroting lezen we dat de positie van Emmen in 2006 ten opzichte van 2005, als het gaat om de 35 grote gemeenten in Nederland, is verbeterd. In een rapport van de Kamer van Koophandel, uitgave september 2006, lezen we toch wat andere verhalen. Met name de grote verschillen tussen Emmen en Coevorden baren ons zorgen. Samenvattend: De CDA-fractie kan zich in grote lijnen goed vinden in de programmabegroting 2007. Wij zien daarin onze opvattingen zoals vermeld bij de Kadernota 2006 in voldoende mate terug. Wij hebben onze algemene beschouwing het thema meegegeven: Tempo maken! Gezien het ambitieuze Bestuursakkoord waar wij als CDAfractie onze handtekening onder hebben gezet, ligt er de nadrukkelijke opdracht aan het college bij de uitvoering van dit Bestuursakkoord voortvarend te werk te gaan. Dus: Tempo maken!"

maar beleid ontwikkelen. Geen oude oplossingen voor nieuwe problemen. Duidelijke keuzes maken opdat we volop mee kunnen profiteren van de aantrekkende economie. Dit zijn een paar zinnen uit het landelijk verkiezingsprogramma van de VVD, en ze zijn zeker op Emmen van toepassing. Vandaag en donderdag bespreken we de begroting voor het jaar 2007. In de Kadernota zijn vlak voor het zomerreces al de hoofdlijnen vastgesteld en nu volgt dan de uitwerking. Bij de bestudering van de twee documenten (de financiële en de programmabegroting) zijn we dan ook niet overvallen door nieuwe inzichten van het college. Er is wel een aantal zaken dat vraagt om een reactie. Als we kijken naar de programmabegroting en de financiële begroting, zien we twee delen die niet met elkaar matchen. De programmabegroting wordt als een belangrijk stuk voor de raad gezien, omdat daarin wordt aangegeven wat hij voor de bevolking wil bereiken. Willen we als raad ook onze controlerende taak goed kunnen uitoefenen, dan zullen we een financiële vertaalslag op een goede manier in de programma's moeten kunnen terugvinden. De vragen: wat willen we bereiken en wat mag het kosten?, zijn niet met elkaar in overeenstemming. Het college onderkent dit zelf ook. De VVD-fractie vindt dat het beter moet. Alleen dan kunnen we de programmabegroting gebruiken als volwaardig kaderstellend en controlerend instrument. Bij een zorgvuldige behandeling van de begroting hoort ook een actuele Berap. De raad kan dan kennisnemen van de laatste ontwikkelingen en die meenemen in zijn beschouwingen. Dat we tot op heden nog niet de laatste Berap hebben ontvangen, is dan ook een gemis. De financiële begroting die u ons presenteert is sluitend! Maar … om deze begroting sluitend te maken is wederom een greep in de BAR gedaan. Ook het btw-compensatiefonds is aangesproken, zelfs in meerjarenperspectief. Het aanspreken van de BAR vervult ons met enige zorg, te meer omdat we, als we kijken naar de EMCO-problematiek, bij het vaststellen van de jaarrekening nog kunnen rekenen op een forse aanslag op deze reserve. De BAR is tot op heden een reserve waaruit we niet vrij kunnen putten, aangezien deze is bestemd voor zaken die we niet op een andere manier kunnen oplossen. Als de dekking van de tekorten bij de EMCO middels een begrotingswijziging uit de BAR wordt gehaald, lijkt het erop dat u een structureel probleem < want dat ís de EMCO-problematiek > gaat oplossen door structureel uit de BAR te putten. De rentederving is nu al berekend op € 40.000,- structureel vanaf 2008. Dit bedrag gaat ten koste van de ambitie van Emmen. Wij vragen ons dan ook af

De voorzitter merkt op dat dit gemakkelijker op een bromfiets dan op een fiets kan! De heer Ensink stelt vast dat er ook mensen zijn die op de fiets erg snel kunnen! De voorzitter constateert dat de heer Ensink het college heeft ontmaskerd als de 'Puch-generatie'! Mevrouw Houwing-Haisma spreekt namens de fractie van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie als volgt: "Voorzitter. We hebben in Nederland veel waar we trots op kunnen zijn, maar er zijn ook nog veel zaken die anders en beter kunnen. De wereld om ons heen verandert in razendsnel tempo. Wij moeten die veranderingen signaleren en er vroegtijdig op inspelen. Niet eerst afwachten,

10

wie hier nou wie voor de gek houdt! Op investeringsbasis kun je met € 40.000,- heel wat knelpunten oplossen. Het lijkt ons dan ook, gezien het feit dat de BAR een onderdeel is van het weerstandsvermogen, uitermate verstandig een minimumomvang voor deze reserve af te spreken. Dat het college in meerjarenperspectief al put uit het btw-compensatiefonds lijkt ons wat voorbarig, immers: de analyse en de resultaten van de gevoerde methodiek hiervan zijn nog niet bekend; dat gebeurt pas bij de Kadernota 2007. We weten helemaal nog niet of er voldoende geld in dit fonds beschikbaar is. Pas geld bestemmen als het daadwerkelijk binnen is! Ik herinner u daarbij aan de discussie over de afkoopsom van de bouwfraude. Naar aanleiding van de diverse programma's namens de VVD-fractie de volgende opmerkingen. Programma economie en werkgelegenheid: Wat opvalt, is dat recreatie en toerisme ontbreken als economische activiteit. We willen toe naar 75.000 overnachtingen in het jaar 2010. We willen meer toeristische bestedingen, maar wat doen we daar dan voor? Komt er een nieuwe stadscamping en welke locatie kiezen we daar dan voor, komen er structurele middelen voor de toerismecoördinator en hoe gaan we om met de grensoverschrijdende toeristische samenwerking? En het kanaal Erica-Ter Apel, waarvoor de financiering nog lang niet rond is? Welke keuzes maakt het college? In dit programma vinden we dat in elk geval niet terug, evenmin als de financiële vertaalslag. Ook programma 8, sport, cultuur en recreatie, biedt weinig houvast. Het Noorderdierenpark: Het plan voor het eventueel ontwikkelen van een nieuw theater in samenwerking met het Noorderdierenpark is ambitieus en vernieuwend. Dit is het onderzoeken waard. Wij gaan ervan uit dat het college zich hierbij nadrukkelijk oriënteert op meerdere cofinanciers. Als enige aandeelhouder van het Noorderdierenpark loopt de gemeente erg veel risico. De VVD-fractie ziet de ontwikkeling van een nieuw theater en het Noorderdierenpark als twee nauw met elkaar samenhangende, maar afzonderlijke projecten. De ontwikkeling van de Hondsrugweg dient hierbij ook nadrukkelijk in beeld te worden gebracht. Medefinanciers zijn noodzakelijk, want als de ontwikkeling van het dierenpark en de realisering van een nieuw theater afhankelijk zijn van de incidentele meevallers waarmee het strategisch ontwikkelingsfonds wordt gevoed, hebben we nog een lange weg te gaan. Een andere activiteit die onze gemeente een enorme impuls moet geven, is de ontwikkeling

van het Rundedal. U wilt de acquisitie over een andere boeg gooien. Als we via de media vernemen dat wethouder Kuper de ontwikkeling van woningbouw in het tuinbouwgebied van Erica een interessante gedachte vindt omdat de tuinders naar het Rundedal kunnen, vragen wij ons af hoe serieus u de problematiek neemt en hoe u aan kijkt tegen de ontwikkeling van het Rundedal. We zijn trouwens erg benieuwd wat onze wethouder ruimtelijke ontwikkeling van deze gedachte vindt. De torenhoge energieprijzen waar de sector op dit moment onder gebukt gaat los je er niet mee op. Biovergisting kan een mogelijke oplossing zijn, maar het gemeentelijk beleid voorziet daar niet in. Dat bedoelen we nou met trends zien aankomen, op tijd op ontwikkelingen inspelen en beleid maken. De ontwikkelingen ter zake spelen al enige tijd en als raad zijn we zelfs in de vorige raadsperiode op werkbezoek geweest bij een biovergistingsinstallatie. Iedereen enthousiast, maar als onze eigen tuinders met een verzoek komen, blijkt dat we nog beleid moeten maken. Het volgend jaar wilt u hiermee beginnen – te laat! Dit moet anders omwille van de tuinders die er al zijn, maar ook omdat we het Rundedal anders echt niet vol krijgen. We lopen daar momenteel ook nog eens een behoorlijk risico met het energiebedrijf waar de gemeente 100% aandeelhouder van is (financiering € 2,1 miljoen). De VVD-fractie doet in dezen dan ook het klemmende beroep op het college te bezien of we vooruitlopend op herziening van beleid en ontwikkeling van bestemmingsplannen de tuinders niet alvast een stuk tegemoet kunnen komen. De EMCO-problematiek: Negatieve publiciteit alom. De VVD-fractie vraagt zich af wie bij de EMCO nog regie voert. Wat is de rol van het dagelijks bestuur? Dat lijkt in dezen onzichtbaar! Tijdens de hoorzitting, verleden week, werd door de ondernemingsraad ingesproken. De OR zat aan de ene kant van de raadzaal – de directie aan de andere kant. Lijnrecht tegenover elkaar, schrijnend om te zien! De problemen zijn enorm en een oplossing is niet nabij. De financiering van de EMCO is nog voor jaren een structureel probleem, en dat hoor je in de begroting tot uitdrukking te laten komen, want hoe je het ook wendt of keert en uit welk pot ook wordt geput, het gaat ten koste van onze ambities. We hebben daarstraks met enige verbazing kennisgenomen van de mededeling van wethouder Kuper. Het is intussen al negen dagen geleden dat de wethouder is geïnformeerd. Wij zijn van mening dat het heel wat eleganter was geweest als de raad eerder was ingelicht dan juist op dít moment, vlak vóór de algemene beschou-

11

wingen. We zijn daar zeer over ontstemd. Actualisering van de bestemmingsplannen: Naar aanleiding van het rapport van de rekenkamercommissie is de raad toegezegd dat er een plan van aanpak komt. Tot op heden hebben we dit niet gezien. U wilt daarin de opmerkingen van het VROM-rapport meenemen, maar waarom hebben wij dit rapport dan niet? De raad hoort dit toch ter beschikking te hebben! Graag een reactie! De VVD-fractie blijft twijfels houden over de haalbaarheid van 900 te bouwen woningen op jaarbasis. De meerjarenraming in de financiële begroting geeft ook een heel ander beeld. We willen toe naar een meer vraaggericht woningbeleid. Dan zullen er ook woonmilieus ontwikkeld moeten worden die mensen aantrekken uit andere delen van het land. Het tempo waarin we nu nieuw beleid ontwikkelen duurt erg lang. Ook andere gemeenten staan niet stil en vissen in dezelfde vijver. Willen we Emmen goed promoten, dan zullen wij op korte termijn uitgewerkte plannen moeten hebben om niet achter het net te vissen. In het programma bouwen, wonen en milieu missen wij aandacht voor de bijzondere woonvormen, en dan denk ik aan de herstructurering van De Ark en de woonschepenhaven. Onderwijs en jeugd: Bij de behandeling van de Kadernota hebben wij het belang van een goed jeugdbeleid al aangegeven. Wij wachten de voorstellen om te komen tot een samenhangend jeugdbeleid af, maar zouden daar graag een tijdpad bij zien. Het brede-schoolconcept wordt verder ontwikkeld. Een koppeling met het accommodatiebeleid is ons inziens wenselijk.

Bij de behandeling van de Kadernota heeft de VVD-fractie het probleem van de geprivatiseerde sportinstellingen onder de aandacht gebracht. De wethouder heeft dit probleem onderkend en als zodanig in de begroting benoemd, maar daarbij is geen financiële vertaalslag gegeven. Om die reden komt de VVD-fractie daarom nu met een amendement waarmee wij voor de geprivatiseerde sportinstellingen in ieder geval voor de jaren 2007, 2008, 2009 en 2010 een bedrag van € 50.000,- per jaar beschikbaar willen stellen dat besteed kan worden aan groot onderhoud of energiebesparende maatregelen, een en ander te dekken uit het vrij beschikbare volume. Als het gaat om zorg en welzijn ligt het accent het komend jaar vooral op de invoering van de WMO. Daarover is al veel gezegd op allerlei bijeenkomsten en het laatste woord is er nog niet over gesproken. Een kenmerk van de WMO is dat er nadrukkelijk ook een beroep op de burger zelf wordt gedaan. Het projectvoorstel van het sociaalcultureel werk en de werkgroep dr. K1eve uit Nieuw-Weerdinge kan dan ook op onze sympathie rekenen, te meer omdat men hier zelf de verantwoordelijkheid neemt en aangeeft wat er op dit moment noodzakelijkerwijs gedaan moet worden en wat de behoeften zijn. Het kan dan ook niet zo zijn dat de contracten die wij met Sedna sluiten geen enkele ruimte meer bieden om dit soort projecten van de grond te laten komen. Wij willen er nadrukkelijk voor pleiten de overlegpartners in het veld mee te laten bepalen welke activiteiten en projecten uitgevoerd moeten worden. De vraag kan van wijk tot dorp erg verschillen. We moeten maatwerk kunnen bieden. Een goed subsidiebeleid zou ons met dit soort vragen ook een eind op weg kunnen helpen. Tot slot: het ambitieniveau is hoog. Promotie en acquisitie blijven belangrijk. Maar de VVDfractie heeft de indruk dat we die ambitie eens zouden moeten wegen. Keuzes maken omdat niet alles in één keer kan. Daarnaast moeten we natuurlijk wel uitstralen dat het goed wonen en werken in de gemeente Emmen is en dat we hier fantastische innovatieve bedrijven hebben. Verleden week heeft de VVD-fractie een werkbezoek gebracht aan Sunoil, de eerste biodieselfabriek in Nederland! Innoverend en enthousiast, kortom: ambassadeurs voor onze gemeente. Emmen eerste biodieselstad van Nederland! In de begroting hebt u al aangegeven onderzoek te willen doen naar het laten rijden van het gemeentelijk wagenpark op biodiesel. Maar sommige dingen moet je niet blijven onderzoeken - die

Veiligheid is een belangrijk maatschappelijk thema. De ontwikkeling van de Veiligheidsregio krijgt in 2007 meer en meer vorm. De kans dat de burger hierdoor het gevoel krijgt dat alles meer en meer op afstand komt te staan is aanwezig. Het zou dan ook wenselijk zijn nu een nulmeting uit te voeren in plaats van de nulmeting van 2003 te hanteren. De bereikbaarheid van onze regio is van enorm belang. Ook bij de VVD-fractie zijn de verwachtingen hooggespannen als het gaat om het gereedkomen van de A37. Dat het geluidsscherm ter hoogte van KIazienaveen er nu komt, verdient een compliment. Wat het parkeren betreft: u wilt een actualisering van het huidige parkeerbeleid en een onderzoek naar ondergronds parkeren. Gaat het hier om het parkeerbeleid in het centrum of in de gehele gemeente Emmen? Het parkeerprobleem doet zich immers ook in de dorpen en wijken voor.

12

moet je gewoon dóén! Wij dienen dan ook een amendement in waarin wij voorstellen de twee dienstauto's die ter beschikking staan van het college voortaan op biodiesel te laten rijden om daarmee het goede voorbeeld te geven. We gaan ervan uit dat de rest van het wagenpark dan spoedig volgen zal."

duid. Gelukkig was onze burgervader/voorzitter er als de kippen bij om publiekelijk de eerste nestdrang daartoe in te dammen. Het kan onder deze coalitie toch niet zo zijn dat dit gelogenstraft wordt door berichten in de media in pakweg 2010! Alle hens aan dek om dat te voorkomen! Links houden is hierbij het parool van BGE, en dan duiden we niet op het openbare verkeer maar op het sociale. De tweedeling mag absoluut niet groter worden. De fractie van BGE doet nogmaals het klemmende beroep op raad en college bij werkelijk iedere gelegenheid en in welk verband dan ook te wijzen op het feit dat de rijksoverheid van alles op het bord van de gemeenten kiepert zonder de bijbehorende middelen, die er, in tegenstelling tot wat vaak gezegd wordt, volop zijn. Het gaat in ons rijke land alleen om de verdeling. Een in de ogen van BGE-fractie luxe probleem ten opzichte van grote delen van de wereld, maar daarom niet minder serieus te nemen. Het rijk moet over de brug komen. De fractie van BGE heeft inmiddels per brief de grote landelijke partijen gewezen op dit fenomeen, in welke brief we aan de partijen die na 22 november gaan regeren hebben gevraagd er voor te zorgen dat gemeenten met een zwakke sociaaleconomische positie financieel extra worden ondersteund als het gaat om zaken als WSW, WMO en WWB. De cijfers: De BGE-fractie heeft ernstige bedenkingen bij de cijfers zoals die telkens door het college gepresenteerd worden. Daar hebben we al vaker opmerkingen over gemaakt en aan de hand van enkele voorbeelden willen we hier nog even op ingaan. Onder het overzicht sterkte en lasten personeelsbezetting staat aangegeven dat er begroot is op basis van het werkelijke salarisniveau en niet meer op basis van het maximum van de functieschaal. Met andere woorden: in de voorgaande jaren werd er steeds gedaan alsof iedere medewerker het schaalmaximum verdiende. En om het geheel nog fraaier te maken: ondanks het feit dat er al werd begroot op het maximum, gaf het college in diverse begrotingen telkens aan dat er naast de CAO-loonsverhoging rekening werd gehouden met 1% extra lastenstijging als gevolg van een stijging in de periodieken. De jaarrekening 2005 geeft aan dat er met personeel een last gemoeid was van € 52 miljoen, terwijl er € 59 miljoen voor dat jaar was begroot. Wij menen ons te herinneren dat we dat jaar die € 7 miljoen niet echt hebben overgehouden.

De heer Douwstra spreekt namens de fractie van Burgerbelangen Gemeente Emmen als volgt: "Voorzitter. In de belevingswereld van BGE is er in een jaar tijd niet zo gek veel veranderd. We hebben verleden jaar opgemerkt dat de dienst werd uitgemaakt door de PvdA en het CDA en dat de VVD mee mocht doen. Het eerste is nog meer het geval – het tweede is niet meer van toepassing. Dat leidt tot een situatie waarin er voor de overige partijen bijna alleen maar kruimelwerk over blijft. De begroting is eigenlijk een verlengstuk van de Kadernota en is naar onze mening vrij vlot en in één dag af te handelen. Toch ook nu weer: na uren vergaderen en wellicht enige bijstellingen in de vrij te besteden ruimte die er eigenlijk niet is, zal een ruime meerderheid ook deze begroting vaststellen. Dat hebben de burger zo gewild en zo krijgen ze het nu ook. eMMen Maakt Meer Mogelijk! Deze begroting is wederom een verslechtering ten opzichte van de Kadernota. Het verwachte nadeel loopt op van € 1,5 naar € 3,3 miljoen. Hierbij dient dan bedacht te worden dat hierin de verslechterde financiële positie van de EMCO nog niet is meegenomen. Over de EMCO stelt het college dat het beleid gericht zal zijn op een verdere terugdringing van de gemeentelijke bijdrage. Gelet op de ontwikkelingen in de laatste jaren hebben wij zo langzamerhand het idee dat deze beleidsinzet vergelijkbaar is met een inzet waarbij de gemeente stelt dat het beleid de komende jaren gericht zal zijn op een verdere versterking van de koers van de dollar, alsmede op een devaluatie van de Chinese munteenheid. Wat wij willen, is dat de bezem er door gaat en de trap van boven af schoongeveegd wordt. U zult begrijpen dat in het voorgaande de mededeling van de wethouder nog niet is verwerkt. Toen enige tijd geleden de berichten over de onlusten in de Parijse voorsteden en later ook elders in Frankrijk door de wereld gingen, haastten deskundigen zich te verklaren dat zoiets in Nederland welhaast ondenkbaar is en ziedaar: vandaag aan de dag worden signalen afgegeven waarin zelfs ons mooie Emmen als een mogelijke broedplaats van sociale onlusten wordt aange-

13

Om nog even door te gaan op deze post: de jaarrekening 2001 gaf aan dat er in dat jaar sprake was van 1.212 goedgekeurde fte's. De hiermee gemoeide last in dat jaar bedroeg volgens de jaarrekening € 47,5 miljoen, per fte omgerekend iets meer dan € 39.000,-. Volgens de nu voorliggende begroting zal er in 2007 sprake zijn van 945 fte's. De begrote last is iets meer dan € 52 miljoen, omgerekend meer dan € 55.000,-, een stijging van bijna 41% per fte. U zult begrijpen dat wij hier niets van snappen. Een stijging van 41% in een tijdsbestek waarin de loonontwikkeling kan worden gekenmerkt als zeer gematigd. Zo was er in het jaar 2004 zelfs sprake van de nullijn als het gaat om de structurele ontwikkeling van de lonen. U weet dat de BGE-fractie een warme belangstelling koestert voor de ontwikkeling van de bestuurslasten. Wij vinden dat deze teruggedrongen moeten en kunnen worden. Gelukkig zijn veel landelijke politieke partijen zich hiervan inmiddels ook bewust – wat lokale politiek al niet vermag! We laten ons wat dit betreft graag positief verrassen na november en het liefst al op 5 december. Nu de raad van Emmen nog! Even een vergelijking: de kosten van raad, griffie en college en de lasten gemoeid met exwethouders vertonen een stijging van 10%. Wanneer we een uitstapje maken naar de bijstandsuitkeringen en inkomensvoorzieningen, zien we een omgekeerde beweging: een daling van 4% per cliënt. Let wel: de bestuurslasten zijn in dezelfde periode met tientallen procenten gegroeid. Nog méér over de cijfers. De primitieve begroting 2004 liet een tekort zien van structureel € 5,4 miljoen. Middels door het college voorgestelde bezuinigingen zou er voor 2004 uiteindelijk sprake zijn van een sluitende begroting. De jaarrekening 2004 laat aan lasten een bedrag zien van € 273 miljoen, € 22 miljoen méér dan begroot. De baten bedroegen in werkelijkheid € 14 miljoen méér dan begroot. De primitieve begroting 2005 liet een tekort zien van € 13,7 miljoen. Door een greep in de reserves van ruim € 6 miljoen zou 2005 op nul uitkomen. De jaarrekening 2005 laat aan de lastenkant € 22 miljoen méér zien dan begroot. De batenkant vertoont in werkelijkheid een afwijking van € 281 miljoen ten opzichte van € 257 miljoen begroot. De begroting 2007 gaat uit van een lastenkant van € 313 mi1joen en een batenkant van € 310 miljoen, een tekort dus van € 3 miljoen. Hoe serieus moeten we het allemaal nog nemen? We bezuinigen tegen de klippen op en zouden,

wanneer we kijken naar de meevallers aan de batenkant, nu eigenlijk structureel miljoenen euro's méér te besteden moeten hebben wanneer de begrote lasten daadwerkelijk aangehouden waren. De bouw van een nieuw theater zou een wassen neus moeten zijn, evenals het op peil brengen van het onderhouds- en voorzieningenniveau. Het aantal ID-banen zouden we in de afgelopen jaren hebben kunnen verdubbelen en de invoering van de WMO zouden we met vertrouwen tegemoet hebben kunnen zien. Het moge duidelijk zijn dat de BGE-fractie een aantal zaken graag anders belicht zou zien. Dat is bij de behandeling van opeenvolgende begrotingen en de Kadernota 2006 ook al aangegeven en verwerkt in amendementen en moties. Tijdens de voorbereiding van de behandeling van deze begroting kwamen wij op een achttal amendementen en een aantal moties. De knopen tellende, hebben we dat drastisch teruggebracht en wel tot nul. Niet omdat we moe of moedeloos zijn geworden, maar gewoon omdat wij niet van plan zijn als een klein kind wat snoepgoed te vragen bij grote broer of zus, of zo u wilt vader en moeder. Betekent dit nu het einde van de BGE-bijdrage in deze termijn? Nee, ik heb nog wel een aantal vragen en opmerkingen bij diverse onderdelen van de programmabegroting. In programma 1 worden de vier kernthema's herhaald: werk, wonen, bereikbaarheid en jeugd. Wat de bereikbaarheid betreft vindt u ons aan uw zijde. Ook wij hameren steeds op contact tussen burger en bestuur. Wij nodigen u uit daar ook zeker de erkende overlegpartners goed in te betrekken, waardoor klachten uit die hoek worden voorkomen. Ook kan en mag het wat ons betreft niet meer vóórkomen dat een klacht van een burger maanden blijft liggen en dat mensen vervolgens een vragenformulier ontvangen over de klachtafhandeling. De reactie daarop zal niemand verbazen. Programma 3, veiligheid, en programma 7, verkeer en vervoer: De fractie van BGE rekent erop dat de route gevaarlijk stoffen nu eindelijk eens uit de milieuvriendelijke verf komt. Levensgevaarlijke transporten vonden en vinden plaats, onder andere richting Emtec-terrein. Als er daar over 14 dagen een kruispunt uitligt, nemen we dan doelbewust de gok of wordt dan om een andere, bijvoorbeeld een financiële, reden geen bypass aangelegd? Wij moeten er niet aan denken dat een wagen met oleum in de buurt van winkels of in de file bij een fastfood-punt in de lucht vliegt. De vra-

14

gen daarover, vóór het zomerreces gesteld, zijn nog steeds niet beantwoord. Wat de naleving van de verstrekte vergunningen betreft: wij maken ons ernstig zorgen over de afronding van de inhaalslag bij milieuvergunningen. Wordt die gerealiseerd in 2009 of is dat een aanname? Programma 4, onderwijs en jeugd: Het beleid en de ontwikkelingen worden onderschreven. Toch een kritische kanttekening bij een nieuw zinvol project ten behoeve van de 'tussenjeugd' in Nieuw Weerdinge. Benodigd daartoe € 3.000,- per jaar gedurende drie jaar = € 9.000,-. Reactie op de aanvraag (behorend tot de kernthema's): geen subsidie, het moet uit de reguliere subsidiegelden gehaald worden! Toch wel een beetje sneu vinden wij. Was er geen weg of geen wil? Inmiddels hebben wij uit de laatste mails vanuit Nieuw-Weerdinge begrepen dat excuses zijn aangeboden voor het ongemak, aangezien een en ander al zou zijn geregeld: De PvdAfractie zal een voorstel indienen! Snoepje? Programma's 9 en 11, openbaar gebied en gebiedsontwikkeling: Ook bij dit onderdeel wachten wij nog steeds op de beantwoording van vragen, nu over de passage over het al dan niet aanpassen van het onderhoudsniveau aan de wensen van de burgers. We zijn benieuwd wanneer we een vragenformulier over de beantwoording van vragen gesteld door de raadsfracties tegemoet kunnen zien. Het duurt bij tijd en wijle tot sint-juttemis. Om bij te dragen aan de daadwerkelijke verbetering van het leefklimaat in de woonomgeving kan het geen kwaad dat namens het college nog eens gesproken wordt met de bewoners van een flat boven een niet nader te noemen bank die schoon genoeg hebben van de kermis en de verdergaande verloedering van de omgeving. Verleden week stonden er acht woningen te koop. Toen ik er kortgeleden langs reed kon ik zo snel niet tellen of dat er meer of minder zijn geworden, maar het zijn er wel veel en dit wordt mede veroorzaakt door wat ik net gezegd heb over de kermis en de verdere verloedering. Gaarne actie. Programma 10, zorg en welzijn: Enige jaren geleden werd met enige regelmaat gesteld: 'uw welzijn zal ons een zorg zijn!' Vandaag aan de dag is dat meer en meer een kopzorg. Overigens geen reden om bij de pakken neer te gaan zitten, maar vooral te blijven inzetten op de zwakkeren in onze gemeente. De WMO, het EMCO-gebeuren, de toenemende vraag naar schuldverlening, de erkenning dat ouderen niet rond kunnen komen van het pronk-

stuk van Drees Sr. Voor ons allemaal signalen te over waaruit blijkt er nog heel wat te doen staat. Bij programmapunt 13, accommodaties, vragen wij de speciale aandacht van de raad en het college voor het in de lucht houden van de geprivatiseerde sportaccommodaties en wel zó dat exploitatie mogelijk is en blijft. Met hangen en wurgen is niemand echt gebaat. Moet overigens onze vitale stad zich niet schamen voor het feit dat een openluchtbad ontbreekt? Op een mooie zomerdag lijkt het ergens tussen Odoorn en Exloo wel op een Emmens bad. De gebruikers zijn bijna allemaal Emmenaren! Afrondend: De BGE-fractie wijst de voorgestelde begroting af. Daar zal overigens niemand van wakker liggen; daar hebben wij best begrip voor. Wel doen wij een drietal verzoeken/voorstellen om de rekenkamercommissie onderzoek te laten doen naar: 1. het hoe en waarom van de grote verschillen die telkens weer optreden als het gaat om de begroting en de jaarrekening; 2. de ontwikkeling van de personeelslasten in de periode 2001-2007; 3. De positie van de EMCO in relatie tot de zich almaar verslechterende bedrijfseconomische situatie bij het werkvoorzieningschap. Wij stellen voor af te spreken dat de rekenkamercommissie uiterlijk vóór 1 juli 2007 aan de raad rapporteert. Zoals al eerder opgemerkt, gaat de BGE-fractie ervan uit dat de begroting wordt aangenomen zonder al te veel wijziging. De uitvoering ervan zullen wij nauwlettend volgen." De voorzitter schorst de vergadering vervolgens voor een pauze. Schorsing. De voorzitter heropent de vergadering en geeft het woord aan de fractie van de ChristenUnie. De heer Huttinga spreekt namens de fractie van de ChristenUnie als volgt: "Mijnvoor de voorzitter. Sinds de begroting geen titel meer draagt, vind ik het weleens lastig geïnspireerd te beginnen aan het opstellen van de algemene beschouwing. Daarom heb ik zelf maar een titel bedacht: 'Behoedzaam vooruit!' Het ligt overigens niet alleen aan het ontbreken van een titel dat ik niet op gang kon komen. Grote werkdruk en een druk thuisfront waren daar mede

15

debet aan. Iedereen denkt nu mogelijk ook aan het feit dat de ChristenUnie-fractie zwaar door ziekte gemarkeerd ook een oorzaak is. Echter, in elk geval heeft collega Aad van Hoffen nog de moed en de kracht gevonden om mij van een aantal zaken voor deze beschouwing te voorzien. Ik wil hem, zijn vrouw en kinderen van hier veel kracht en rust toewensen bij het dragen van zijn ongeneeslijke ziekte. Hopelijk kan hij donderdag aanstaande nog een ogenblik bij ons zijn in deze raadzaal. Een onderzoek onder 170.000 Nederlanders wees onlangs uit dat de politiek diffuus is, onder meer omdat geen heldere keuzes worden gemaakt. Het potentieel zwevende kiezers is enorm. Jammer genoeg is de politiek onder invloed van de mediadruk ook steeds meer een mannetjesmakerij geworden. Per debat of publieke bijeenkomst wordt aangegeven wie winnaar of verliezer is. De inhoudelijke nadruk wordt slechts op enkele gemakkelijk in oneliners te vervatten thema's gelegd. En als het om echt kiezen gaat, wordt er nogal eens om de hete brij heen gedraaid. Overigens moet tevens geconstateerd worden dat de bevolking helaas voor een groot deel alleen nog door politieke issues wordt geboeid als ze betrekking hebben op de eigen fysieke omgeving. En dat maakt politiek bedrijven vaak erg lastig en ondankbaar. De uitholling van de democratie gebeurt van twee kanten, namelijk vanuit de politiek door onduidelijkheid en ongeloofwaardigheid, als ook vanuit het fundament van de democratie, de bevolking. De fractie van de ChristenUnie heeft bij de gemeenteraadsverkiezingen dit voorjaar daarom ook gepleit voor het versterken van de samenleving. Daar waar de gemeentelijke overheid het samenleven en samendoen kan bevorderen, moeten faciliteiten worden geboden om dat op gang te helpen en te houden. Betrokkenheid en bevlogenheid zijn elementen waar we niet zonder kunnen. Van het gemeentehuis moeten daarom stimulansen uitgaan, in plaats van onbegrijpelijke beperkingen en belemmeringen. Ambtenaren moeten coöpereren met de inwoners en helpen zoeken naar mogelijkheden en alternatieven. Als inwoners individueel of in groepen iets initiëren, moet dat toegejuicht en gestimuleerd worden. Overigens mag dit geen belemmering vormen om waar nodig is te handhaven of anders te kiezen dan mensen willen omdat bijvoorbeeld het algemeen belang dat vereist. We hebben hier in Emmen een zware periode achter de rug van moeilijke keuzes, omdat de gang van zaken en de besluitvorming bijzonder

werden gedomineerd door de niet rooskleurige financiële situatie. Nu zeggen dat we er financieel weer bovenop zijn, is de zaak te mooi voorstellen. De ruimte voor het voeren van nieuw beleid is minimaal. En alle fracties samen hebben genoeg voorstellen en ideeën achter de hand om de ruimte wel tien keer op te vullen. Strakke financiële discipline is noodzakelijk om de boel bij elkaar te houden. Er is sprake van een sluitend meerjarenperspectief in de begroting en dat stemt enigszins tevreden. Maar we kunnen weinig hebben, of het gaat weer mis. Er zijn genoeg financiële hoofdpijndossiers die de stemming danig negatief kunnen beïnvloeden, onder meer vervat in de lange risicoparagraaf van de begroting. De EMCO en de financiële kant van de Wet maatschappelijke ondersteuning zijn zo een paar in het oog springende zaken. Bij de behandeling van de Kadernota die heeft geleid tot de voorliggende begroting hebben wij al te kennen gegeven dat we de keuze van het college voor vier kernthema's < werk, wonen, bereikbaarheid en jeugd > verder verfijnd in markeringspunten kunnen steunen. Het zijn thema's en vrijwel allemaal zaken die de ChristenUnie-fractie na aan het hart liggen. Met nadruk kan worden gesteld dat het gemeentebestuur van Emmen kiest, en dat is een basisvoorwaarde voor heldere democratie. In het verlengde van de keuzes worden verschillende beleidslijnen uitgezet en zaken opgepakt, ook al is het vanwege de smalle beurs soms meer een klein begin, zoals de nieuwe fondsen voor strategische ontwikkeling en innovatie, openbaar gebied, onderhoud gebouwen en personele knelpunten. Wat ons opvalt, is dat u de voeding van deze fondsen wilt laten lopen via de resultatenrekening en dat voor de verwachte grotere tekorten bij de EMCO-groep een beroep op dezelfde voeding wordt gedaan. U benoemt de BAR wel als buffer, maar per saldo komt de voeding van de fondsen zo meerjarig onder druk te staan. Wat schieten we er op deze wijze nu mee op? Legt het niet haarfijn bloot dat de begroting nog heel instabiel is? Wederom verwijs ik naar de lange risicoparagraaf. We willen zo graag positieve zaken realiseren voor onze gemeente, maar dat gaat lastig wanneer we in Emmen als het ware steeds moeten dweilen met de kraan open. Een van die nieuwe zaken is een nieuw theater. Momenteel wordt onderzocht of een dierentuinEs-theater een goede optie is. Mogelijk kan fasegewijs het park verplaatst worden, met eerst de nadruk op de buitengedeelten en later meer de

16

diep ingebouwde elementen. Daarmee zou kapitaalvernietiging op grote schaal kunnen worden voorkomen en houdt de traverse, die nog niet bepaald oud is, vooralsnog ook een dierenparkgelieerde functie. Op zich gaan we daar als gemeente niet over, maar we kunnen het wel als idee aan de hand doen. De herontwikkeling van de vrijgekomen parkdelen kan middelen opleveren om alles meer haalbaar te maken. Verder vindt onze fractie het idee van een combinatie met een nieuw theater best het onderzoeken waard. Echter, de publiekprivate samenwerking die we bij het realiseren van een theater voor ogen hadden, is daarbij wel van een vreemde aard, vooral vanwege het feit dat we momenteel via het aandeelhouderschap door nieuwe leningen met gouden koorden aan de dierentuin verbonden zijn. Daardoor is er geen sprake van een zuiver private partij. Ons inziens zal er op z'n minst nog een echt commerciële private partner aan moeten gaan deelnemen. Over samenwerken gesproken: de raad is pas op excursie geweest naar diverse plaatsen in Overijssel. Daar hebben we kennis kunnen nemen van het kulturhusconcept. Het idee achter het kulturhus is dat een combinatie van maatschappelijke voorzieningen (zorg, welzijn, cultuur en educatie), informatie en (zakelijke) dienstverlening onder één dak worden samengebracht. De deelnemende instellingen delen één gebouw en werken daarin samen. Het gezamenlijk beheren van het gebouw en de samenwerking van de deelnemers op het gebied van programmeren zijn wezenlijke kenmerken. Het geeft een kulturhus nét die meerwaarde boven een multifunctioneel gebouw. Aan het einde van de excursie werd tijdens een ontspannen samenzijn het idee geopperd met dit concept in Emmen aan de slag te gaan. Om dat idee handen en voeten te geven, zijn collega Ensink en ik, gemotiveerd door het enthousiasme van een aantal leden van de raad, aan de slag gegaan. We willen u hierbij dienen met een initiatiefvoorstel voor een beknopte startnotitie kulturhus. Het voorstel houdt kortweg in dat het college wordt verzocht via een verkenning op grond van een tweetal projecten, dat toch al opgepakt zou worden, te bezien of het kulturhusconcept voor Emmen ook een meerwaarde heeft. Die meerwaarde is door de raadsleden die mee op excursie waren duidelijk onderkend, zowel materieel als sociaalmaatschappelijk. De betrokkenheid van de raad krijgt gestalte door een werkgroep kulturhus. Voor de details verwijs ik naar het voorstel dat u zal bereiken. Het toekomstige accommodatiebeleid, dat in de recent

gehouden discussie over de Structuurvisie fase 1 en 1a een wat diffuus karakter heeft gekregen, kan zo duidelijker neergezet worden en tot prachtige kansen voor de samenleving leiden. Een ander aspect van de huidige samenleving is het gebrek aan bewegen en daaraan gerelateerd overgewicht. Vaak wordt daarvoor al op jonge leeftijd de basis gelegd. Een goed lopend sportprogramma in Emmermeer moet stoppen per januari 2007. Voor tientallen deelnemende kinderen stopt het actief bewegen met elkaar en het kennismaken met diverse sporten dan abrupt, juist omdat geld voor sport in veel van de gezinnen waaruit de kinderen komen nogal onderaan de uitgavenlijst staat als het gaat om ruimte in het gezinsbudget. Waarom wordt er tot nu toe geen financiële handreiking gedaan door de gemeente? Programma 8 kent een heel belangrijk markeringspunt dat volledig inhoudelijke dekking geeft voor dit project. Tevens zou in het kader van 'Gezond en wel in de stad' in programma 10 hiervoor plaats zijn. Binnen deze beide programma's is er ongetwijfeld wel wat ruimte om iets te doen voor Emmermeer, een wijk die het echt nodig heeft. Graag zouden wij op dit punt een positieve en ondersteunende houding van het college zien. Wat vindt het college van de suggestie van de voorzitter van LTO-Noord Tuinbouw, de heer Ruhé, om delen van de oude tuinbouwgebieden te bestemmen voor woningbouw, waardoor de grond zo veel kan opleveren dat hervestiging in het Rundedal financieel mogelijk wordt? Dat zal uiteraard ook voorwaarde moeten zijn bij eventuele 'warme' sanering van de tuinders. Daarmee sla je twee vliegen in één klap: de oude centra verpauperen niet verder en een gloednieuw gebied blijft niet 'voor de vogeltjes liggen'. Is het niet de moeite waard dit samen met de betrokken organisaties, provincie en eventueel het rijk te onderzoeken? Wij zouden u willen uitnodigen dit op te pakken. Bij de behandeling van de Voorjaarsnota hebben we in het kader van jeugdbeleid aandacht gevraagd voor het ontbreken van een jeugdhonk in de Rietlanden. We zouden er bij de begrotingsbehandeling op terugkomen als het college dat niet zou doen. Nu het college daar niets over zegt, zullen we onze vraag in andere bewoordingen moeten herhalen. Het gaat nu niet om een zak geld voor de bouw van …, maar om het aanspreken van het college voor het nemen van initiatief om met iedereen die bij het jeugdwerk in de Rietlanden betrokken is om de tafel te gaan zitten en te kijken wat er mogelijk is teneinde

17

'multifunctioneel' gebruik van bestaande accommodaties te stimuleren en eventueel aanpassingen aan bestaande accommodaties te plegen die het mogelijk maken dat de jeugd van 12-18 jaar onderdak geboden wordt. Het gaat in genoemde wijk een toenemend probleem worden. Er zijn in de Emmense samenleving gelukkig nog steeds mensen die zich om de volledig tussen wal en schip rakende uitgeprocedeerde asielzoekers bekommeren en dat samen met anderen organiseren. Omdat het rijksbeleid op dit punt nog altijd faalt, vinden wij het belangrijk dat lagere overheden wél hun verantwoordelijkheid nemen en het particulier initiatief steunen. Dat betekent dat we ons opnieuw mede verantwoordelijk voelen voor die mensen en opnieuw een amendement indienen die dezelfde strekking heeft als zijn voorgangers. Een geheel ander punt: wordt het niet eens tijd dat er een fundamentele discussie over de vaarroute Erica-Ter Apel komt? Deze staat al een aantal jaren op de agenda en we hebben voor planvorming en een deel van de verbinding al geld gefourneerd. Steeds is een fundamentele discussie over de wenselijkheid van dit project wel genoemd, maar uitgebleven. We verzoeken het college voor zo'n discussie een stuk voor te bereiden en in 2007 te agenderen. De begroting 2007 is een volwaardiger programmabegroting dan de vorige. Evenals in de kadernota's is er sprake van een stijgende lijn, kwalitatief gezien. Wat echter achter blijft, is het benoemen van echte zaken die in 2007 opgepakt of gehaald moeten gaan worden. Doelen voor 2007 dus! In sommige programma's is dat heel goed opgepakt, maar in andere vrijwel niet; daarin zijn de doelen erg algemeen gesteld en/of te veel opgehangen aan strategisch of meerjarig beleid. Deze laatste vormen natuurlijk het raamwerk van de afzonderlijke doelen. Ons inziens moet het een uitdaging zijn echte zaken concreet te maken voor een begrotingsjaar, of moet een langere-termijnplanning in meetbare brokken worden geknipt. Natuurlijk weet ik ook dat niet ales zodanig is te kwantificeren dat het meetbaar wordt. Dat hoeft ook niet. Verder is het opvallend dat de programma's wel dezelfde structuur hebben, maar dat de paragrafen letterlijk wisselend worden gevuld. Ik bedoel daarmee: wat in het ene programma staat onder 'wat willen we bereiken', staat elders onder 'wat doen we ervoor', en vice versa. Dat lijkt me niet de bedoeling. Daarbij komt dat voornemens en financiële vertaling geen organisch geheel vormen; ik refereer hierbij graag aan de opmerking die mevrouw

Houwing heeft gemaakt. Wij nemen aan dat de kwaliteit van de instrumenten voor de planningen controlcyclus een voortdurende zorg van het college is en dat de stijgende lijn behouden blijft. Een goed op elkaar afgestemd geheel van de documenten is als controlemiddel voor de raad van zeer groot belang. 'Behoedzaam vooruit', zo noemde ik de voorliggende begroting en de behandeling daarvan van onze kant. We kunnen momenteel nog maar heel voorzichtig manoeuvreren als gemeente, terwijl de wensenlijst groot zat is. Het is voor het komende jaar van groot belang dat we allen, college en medewerkers als ook de raad, zeer alert en hard blijven werken aan een gemeente in vooruitgang. Meer en nieuwe mogelijkheden beginnen door het opkomende economisch tij aan de horizon te gloren. Daar moeten we volop gebruik van maken. Ik sluit daarom af met het uitspreken van de wens dat wij allen door onze Heer in de hemel gezegend mogen worden om ons werk vol energie en goede moed met vertrouwen te kunnen blijven doen." De heer Moinat spreekt namens de fractie van de Socialistische Partij als volgt: "Voorzitter. Het schijnt goed te gaan met Nederland. Het kabinet riep regelmatig de economische noodtoestand uit, met kille ingrepen als gevolg. Nu straalt opeens de economische horizon van ons kikkerlandje als nooit tevoren. En dat is allemaal te danken aan de stevige ingrepen van onze regering, als we datzelfde kabinet moeten geloven. De landelijke verkiezingen staan voor de deur. Of er een causaal verband bestaat tussen het een en het ander laat ik aan uw eigen verbeelding. De minister-president durft zelfs de term 'VOC-mentaliteit' in de mond te nemen. En tja, zeg nou zelf: met zo'n schipper aan het roer…! Ook in Emmen en omgeving waren de snoeiharde ingrepen van Balkenende voelbaar. Ook in Emmen werden lonen en uitkeringen gematigd, schoten de huren omhoog, de huursubsidie omlaag, bleef de hypotheekrenteaftrek voor de allerrijksten onaangetast en ontstonden zelfs voedselbanken. Ook in Emmen krijgt twee maal modaal er van het kabinet komend jaar bijna € 300,- bij, mensen met een smalle beurs een schijntje van dat bedrag. Dat betekent voor heel veel mensen in onze stad dat als het kabinetsbeleid wordt doorgezet, het leven voor hen er nauwelijks beter op wordt, terwijl dat wel zou moeten gebeuren. Het is nog steeds: hoe rijker, hoe beter! De SPfractie snakt naar een links kabinet dat zich inzet

18

voor een socialer Nederland. Daar zou onze gemeente écht baat bij hebben. De fractie begrijpt dat er dan ook gekozen moet worden, niet alles kan tegelijk. Wij beoordelen deze begroting daarom aan de hand van vier thema's: investeren in mensen, solidariteit, keuzes maken en regie voeren en toekomstperspectief. De uitslag van de verkiezingen van 7 maart 2006 heeft duidelijk gemaakt dat de kiezers het niet eens zijn met het huidige beleid. Burgers verwachten dat politici maatregelen nemen die voorzien in collectieve behoeften. De SP-fractie verbaast zich erover dat met de programmabegroting 2007 van de gemeente Emmen op hoofdpunten wordt voorgesteld het ingezette beleid voort te zetten. Hiermee wordt de roep om verandering genegeerd. De fractie is van mening dat er in Emmen andere keuzes gemaakt moeten worden. We moeten de kloof tussen arm en rijk verkleinen. In plaats van te kiezen voor prestigieuze en dure projecten, moeten we inzetten op armoedebestrijding, opleiding en lage vaste lasten voor de burger. Het is belangrijker te investeren in mensen dan in beton. In de begroting staat: 'De hiermee verbonden lasten zijn nog niet bekend en zijn derhalve niet opgenomen in de begroting.' Dit betreft onder andere het tekort van de EMCO, de realisatie van een nieuw theater en de gladheidsbestrijding. Zou het niet logischer zijn datje als je genoemde zaken toch wilt uitvoeren, daarvoor in ieder geval een stelpost in de begroting opneemt? Wonen: Een rekensommetje: aan nieuwbouw 3.870 woningen, hiervan is 25% huurwoning, oftewel 967. Er worden 820 woningen gesloopt. Verder worden 1.600 huurwoningen verkocht. Per saldo is er dus een afname aan huurwoningen van 1.453. Ik heb vast iets over het hoofd gezien, want deze afname is volledig in tegenspraak met genoemde doelstellingen: een op de vraag afgestemd woningaanbod, een op de vraag afgestemde voorraad van betaalbare huur- en koopwoningen en een sterker accent op landelijke en dorpse woonmilieus. Het huidige beleid, waar de programmabegroting in feite een voortvloeisel van is, is erop gericht Emmen aantrekkelijk te maken voor mensen met hogere inkomens, omdat dit aantrekkelijk zou zijn voor onze lokale economie. Het gevolg is dat er meer dure woningen gebouwd moeten worden, waarvoor goedkope woningen moeten wijken; zie de stadsvilla's in Emmerhout en Emmermeer. De SP-fractie heeft er geen bezwaren tegen dat kapitaalkrachtigen worden aangetrok-

ken, maar niet ten koste van huidige bewoners. Goedkope woningen die door opknapwerkzaamheden leefbaar gehouden kunnen worden, mogen volgens de fractie niet wijken voor mooie villa's en yuppentowns. Erkend dient te worden dat er een grote behoefte is aan goedkoop wonen. Het wordt tijd dat de politiek zich meer op de vraagkant van de woningmarkt richt, aangezien er zelfs voor mensen met een urgentieverklaring al wachttijden bestaan van vele jaren. De politiek moet er tenslotte voor de burger zijn en niet andersom. Het feit dat Emmen ten opzichte van andere gemeenten naar verhouding erg veel sociale woningbouw kent, mag niet misbruikt worden om het aantal sociale huurwoningen te laten slinken. Emmen kent immers, door historische achtergronden, meer armoede en laagopgeleide mensen. Het verjagen van mensen die in armoede leven door hun hun woningen te ontnemen, is geen effectieve manier van armoedebestrijding. De 'verruimen aan de bovenkant en verkrappen aan de onderkant'-gedachte heeft in het recente verleden al voor veel menselijk leed gezorgd. Mensen met lage inkomens worden gedwongen hun huis te verlaten, opdat er gesloopt kan worden om plaats te maken voor duurdere woningen. De ellende blijft vaak niet beperkt tot één verhuizing per huishouden. Iemand met een beperkt budget zal immers weer op zoek gaan naar een goedkope woning. Door de hedendaagse sloopdrift, die niet alleen tot Emmen beperkt blijft maar zich landelijk manifesteert, staat ook de volgende goedkope woning vaak op de nominatie voor sloop. Wonen is meer dan een product. Wonen is een eerste levensbehoefte en is iets waar iedereen recht op heeft. Een woning is voor veel mensen een thuis, waar je wilt blijven, waar je je veilig wilt kunnen voelen. Zorg voor goede en betaalbare woningen voor elke burger, jong of oud. Maak beloftes waar, zoals de wethouder ooit beloofd heeft met betrekking tot de problemen van dak- en thuislozen. Maak dus echt werk van een goede, adequate opvang voor daklozen, zeker tijdens de winterperiode. Wij hebben hier twee jaar geleden al een brief over gestuurd aan het college. Daaraan zou aandacht worden gegeven, maar dit kwam te laat voor die winterperiode – logisch als de antwoordtermijn alleen al meer dan acht weken bedraagt. Ook het vorig jaar hebben wij hierop geattendeerd. Er is toen even sprake geweest van mogelijke opvang in leegstaande cellen. Tot nu toe is er nog niets geregeld en de winter staat alweer voor de deur. Overigens is er in heel Drenthe nergens iets ge-

19

regeld op dit gebied. Emmen zou in dit opzicht een positief signaal kunnen afgeven. Dak- en thuisloosheid is een schande voor een stad. Onze dorpen en buurten verdienen constant onze aandacht. De kinderen van onze gemeente groeien er op en in verband met de vergrijzing moeten steeds meer mensen er met een gerust hart oud kunnen worden. Dat betekent dat er voldoende speelruimte en voldoende groen moet zijn en dat de buurtcentra en het voorzieningenniveau van groot belang zijn. De buurten lijden onder het vertrek van de buurtslager en de bakker. Verloedering leidt bovendien vaak tot onveiligheid. En die onveiligheid is sowieso al een hot item voor enkele buurten. Meer blauw in de buurt is wat ons betreft een absolute noodzaak. Als het om ouderen in de dorpen gaat, maken wij ons ernstig zorgen over het gebrek aan voortgang van ouderenhuisvesting. Als mensen door het ontbreken van aangepaste huisvesting gedwongen zijn te lang in hun eigen woning te blijven, leidt dat vaak tot schrijnende toestanden. De SPfractie wil zo snel mogelijk duidelijkheid over de voortgang in de ouderenhuisvesting. Terwijl voortgang zo hard nodig is, lijkt het wel alsof er sprake is van stilstand. Wij zijn het met het college eens dat extra aandacht dient te worden gegeven aan het basisonderwijs. Een sterke brede school met meerdere voorzieningen voor kinderen en ouders onder één dak op een centrale plaats kan een versterking zijn voor een buurt. Sport- en culturele verenigingen moeten zoveel mogelijk gesteund worden. De SP-fractie vindt het een vreemde constructie dat verenigingen aan de ene kant subsidie krijgen en aan de andere kant die weer moeten inleveren aan heffingen. Wij willen weleens weten wat de precieze verhouding tussen ontvangsten en uitgaven is. Wij dienen hieromtrent een motie in. Investeren in mensen: Bij alles wat de overheid doet, moet naar de mening van de SP-fractie de mens centraal staan. De cijfers van onze gemeente geven duidelijk aan dat de sociaaleconomische structuur zwak is. Dat betekent dat wij extra moeten investeren in de mensen in onze gemeente. De fractie vindt dat daarvoor gekozen moet worden. Er is een duidelijk begin gemaakt met investeren in mensen, maar wij zijn van mening dat onze gemeente ook op andere terreinen extra inspanningen moet verrichten. En dan heb ik het met name over jeugdwerkloosheid. Die is ronduit vreselijk. Er staan in Emmen veel mensen aan de kant.

We maken ons ook zorgen over de toenemende vereenzaming onder ouderen. De SP-fractie vindt dat we naar oplossingen moeten zoeken. Er moeten meer voorzieningen komen voor ouderen, dichtbij huis. Een van de problemen van ouderen is gewoon dat zij de touwtjes nauwelijks aan elkaar kunnen knopen. Recentelijk meldde het NIBUD dat het inkomen van veel AOW'ers alleen al voor meer dan de helft op gaat aan de huur. Om te voorkomen dat ouderen vanwege geldgebrek het huis niet uit kunnen en daarom te weinig mogelijkheden hebben om ergens heen te gaan of anderen op te zoeken, zou gratis openbaar vervoer voor 65-plussers een belangrijk hulpmiddel kunnen zijn. Wij dienen daarom een motie in om het college op te dragen te onderzoeken of wij mee kunnen doen aan een pilot 'gratis OV voor ouderen' van de rijksoverheid. Men begint in Nederland steeds meer te wennen aan het idee dat gratis openbaar vervoer een goed alternatief is, bijvoorbeeld ter bestrijding van de files. Zie het succesvolle experiment in Brabant! Op dit moment is men daar bezig met een structurele voortzetting van het experiment. Maatschappelijke zorg: De zorg en ondersteuning om het thuis te redden worden verminderd waardoor er een steeds groter beroep zal worden gedaan op liefdadigheid. Mantelzorgers (geen professionele zorgverleners dus) worden steeds zwaarder belast en velen worden geconfronteerd met problemen als sollicitatieplicht of arbeidsverplichtingen. De SPfractie is niet tegen mantelzorg zolang die geen vanzelfsprekende verplichting is. Een mantelzorger moet een leven naast de zorg kunnen hebben en heeft recht op ondersteuning van de samenleving in de vorm van ontheffing van sollicitatieplicht in geval van uitkering. De fractie is voor invoering van een mantelzorgtoeslag voor mensen met een bijstandsuitkering of minimumloon. Om zorg voor iedereen toegankelijk te houden moet er geen eigen bijdrage gevraagd worden. Alle bijdragen WMO moeten geoormerkt worden zodat zij niet gebruikt kunnen worden voor het dichten van gaten in verband met prestigieuze projecten. Collectieve voorzieningen mogen niet ten koste gaan van keuzevrijheid. Solidariteit: De aanpak van armoede als een van de belangrijkste speerpunten verdient de absolute steun van de SP-fractie. Ook in onze gemeente wordt een groeiend aantal mensen uit hun huis gezet. Regelmatig gaat het daarbij om gezinnen met kinderen. Kunt u zich voorstellen wat een huis-

20

uitzetting met mensen doet? Weet u ook dat het de problemen verre van oplost? De SP-fractie dient dan ook een motie in om niet langer achter de feiten aan te lopen maar preventief aan de slag te gaan. De bestaande afspraken tussen de gemeente en woningcorporaties moeten worden uitgebreid. Wij dienen een motie in die het college oproept al het mogelijke te doen om in samenwerking met woningcoöperaties, energieleveranciers en andere organisaties vroegtijdig te voorkomen dat mensen uit hun huis gezet worden, dan wel in het donker en in de kou moeten zitten. En net als bij het kabinet komt ook hier na het zuur niet het zoet, en net als door het kabinet wordt ook door dit college de term 'eigen verantwoordelijkheid' misbruikt om bezuiniging en terugtrekking van de overheid goed te praten. Want hoe kun je eigen verantwoordelijkheid nemen als je inkomen daalt, de kosten stijgen en de overheid steeds vaker zegt: 'zoek het zelf maar uit, verzeker je maar bij, want wij wensen daaraan niet bij te dragen!' Zo hebben wij nu een voedselbank in onze gemeente en dat is toch iets om je als bestuur kapot voor te schamen. Waar is het hoofdstuk in deze begroting dat zegt: blijkbaar hebben we iets laten liggen en dat moeten we nu uit alle macht repareren, want een voedselbank in dit rijke land, in deze gemeente, is onze eer te na! We mogen blij zijn dat er burgers zijn die de verantwoordelijkheid nemen, die solidair zijn met hen die niet in staat zijn alles zelf op te lossen. U zegt er te willen zijn voor de mensen die het echt nodig hebben, maar alleen al uit dit voorbeeld blijkt voor de SP-fractie dat uw daden die woorden niet ondersteunen. Er komen steeds meer mensen in de schulden, steeds meer mensen raken de grip kwijt. Armoede neemt toe en dat al op jonge leeftijd. Om deze ontwikkeling een halt toe te roepen wil de fractie het traject van schuldhulpsanering uitbreiden met begeleiding en toezicht nadat schulden zijn gesaneerd. Als het om onze jeugd gaat, vinden wij ook dat er meer ruimte moet zijn voor preventie. Er moet zoveel mogelijk voorkomen worden dat jongeren in de problemen komen. Het op jonge leeftijd signaleren van problemen en het zo snel en goed mogelijk zorgen voor hulp voorkomt veel ellende op jonge leeftijd. De enorme schooluitval van jongeren in Nederland en ook in Emmen voordat ze een startkwalificatie hebben, is schrikbarend. Wat dat betreft vindt de SP-fractie dat alle hens aan dek moeten om dit schip te keren. Een belangrijk middel om de kansen te vergroten is te

zorgen voor voldoende stagemogelijkheden. Hierover dienen wij eveneens een motie in. Over preventie en jongeren gesproken: er is in ernstige mate sprake van overgewicht en te weinig beweging. Op het sportieve vlak moeten we onze pijlen dan ook extra richten op de jeugd. De buurtsportprojecten zijn belangrijk. Toch missen wij nóg een belangrijk aspect. Steeds meer kinderen verlaten de basisschool zonder zwemdiploma. Wij verzoeken het college serieus te onderzoeken of schoolzwemmen in Emmen weer kan worden ingevoerd. Wij zouden graag zien dat de openluchtzwembaden weer onder gemeentelijk beheer komt, eventueel met een stichting als uitbater. Tevens pleiten we voor de heropening van het buitenbad in Klazienaveen. Om sporten door jongeren aan te moedigen, dienen wij een motie in om de invoering van een sportpas te introduceren. Werk en inkomen: 'Alle jongeren ouder dan 23 jaar krijgen (additioneel) werk aangeboden.' Dit staat op bladzijde 50 van de beleidsbegroting. Moet dit zijn: jonger dan 23 jaar? Zo niet, dan wil ik graag weten of een 'jongere' van 55 jaar ook werk krijgt aangeboden. In de afgelopen jaren is vooral gesproken over vergrijzing en ontgroening. Het lijkt er daardoor vaak op alsof er nauwelijks toekomst is voor onze gemeente, alsof het een aflopende boel is, een doodlopende weg. Natuurlijk is de vergrijzing een feit en moeten we ons extra inspannen voor voldoende zorg, voorzieningen en welzijn, maar we willen toch ook toekomst voor de gemeente! Dat ouderen ouder worden is een groot goed. Dat jongeren naar elders vertrekken om te studeren of de wereld te verkennen is niets nieuws. Jongeren hebben echter te weinig reden om terug te keren – er is te weinig werk. Onze economische structuur is te zwak. Natuurlijk, op de economische toestand heeft de lokale overheid niet erg veel invloed. Landelijke ingrepen en zelfs internationale factoren bepalen voor een groot deel welke bloei een regio of stad doormaakt, maar we moeten wel ons best doen om de stad toekomst te bieden. Dát wat op lokaal niveau beïnvloed kán worden, móet ook beïnvloed worden door het maken van heldere economische keuzes en duidelijke speerpunten en daaraan vasthouden. We hebben wel de indruk dat het college zich fors inspant om bedrijven hier naartoe te halen. Het lijkt alsof er sprake is van gerichte acties. Er wordt heel veel verwacht van de invloed van de

21

A37. Die is heel belangrijk voor de toekomst van deze gemeente. Met betrekking tot werkgelegenheid is het behouden van de ID-banen een voorbeeld van goed sociaal beleid. Er zijn echter grote zorgen over de WSW. De EMCO is een grote werkgever in onze regio, met als belangrijkste taak het voorzien in passend werk en passende arbeidsomstandigheden voor WSW-geïndiceerden. Er is echter een veel te lange wachtlijst en de arbeidsomstandigheden lijken ook al niet te best. Ook maken we ons grote zorgen over het tumult en het zwartepieten, de tekorten en de voortdurende bijstelling daarvan (helaas nooit naar beneden). Wij zien hierin een zeer belangrijke taak voor het college weggelegd. Misschien kan het college hierover al wat helderheid verschaffen. In de begroting staat te lezen dat er geen rekening is gehouden met de verwachte tekorten. Dit kan volgens ons alleen maar leiden tot een extra tekort op de begroting. Er wordt een tekort van € 5,9 miljoen gemeld. Kan de wethouder melden wat de huidige stand van zaken is, of is het nog steeds hetzelfde bedrag? Mensen met een beperking willen net als ieder ander zelf hun leven kunnen bepalen. De modernisering van de wetgeving zou dit mogelijk moeten maken. Daartoe moet door gemeenten cliëntenparticipatie bevorderd worden. Werkgevers moeten gestimuleerd worden mogelijkheden te creëren. De overheid zorgt er voor dat werkgevers mogelijkheden krijgen voor aanpassingen. Maar voor iedereen die dat wil of nodig heeft, moet de WSW als beschutte werkplek op maat blijven bestaan. De modernisering mag geen verslechtering tot gevolg hebben. Stimulering van bedrijven om WSW'ers een werkplek op maat aan te bieden is prima, maar bedrijven zijn daar zeer terughoudend in. Alles inzetten op uitstroom van medewerkers betekent dat WSWbedrijven een langzame dood zullen sterven, omdat voortbestaan dan afhankelijk zal zijn van de zwakkere medewerkers. De regering wentelt alle bijstandsproblemen af op de gemeenten. Met name de mensen die afhankelijk zijn van een bijstandsuitkering zijn de dupe. Uitgangspunt is dat werk boven inkomen gaat, een standpunt dat de SP deelt. Maar als door versobering te lage inkomens nog lager worden, raken mensen in de problemen. Emmen kent een groot aantal gezinnen dat onder de armoedegrens leeft. Gevolgen zijn huisuitzettingen, schulden, isolement, ongezond leven en niet verzekerd zijn. Onderzoek wijst uit dat kinderen die onder deze omstandigheden opgroeien later

grote kans lopen in dezelfde problemen terecht te komen. De SP staat niet achter de oprichting van een voedselbank maar ziet wel de noodzaak. Door te zorgen voor voldoende inkomen en voorlichting aan hen die gebruik maken van de gratis voedselvoorziening, moet deze schandelijke vertoning zo snel mogelijk overbodig worden. Elke bijstandsgerechtigde verdient een positieve en respectvolle benadering. Fraudeurs moeten worden aangepakt, maar niet iedereen met een uitkering is crimineel. De SP-fractie pleit voor openbaarheid van een verordening of protocol huisbezoeken. Cliënten dienen voldoende geïnformeerd te zijn over hun rechten en plichten. Zij moeten weten wat ambtenaren wel en niet mogen. Duidelijk moet zijn dat het gaat om een huisbezoek en niet om een strafrechtelijk opsporingsonderzoek. Ondersteun de minderbedeelden in onze gemeente. Geef waar ze recht op hebben, denk aan de minima. Help ze sneller en beter. Straf ze niet wanneer er ergens een foutje in een of ander formulier zit, maar help ze hiermee. Treed dus vanaf het begin sociaal op. Dan pas zullen de mensen die het aangaat het gevoel krijgen dat ze echt geholpen worden. Dit versterkt het vertrouwen in het bestuur. Treed op tegen misbruik, maar wees mensen behulpzaam die niet alles alleen kunnen. Bereikbaarheid en mobiliteit: Er moet maar liefst € 190.000,- uitgetrokken worden voor promotie en communicatie. Het lijkt ons dat dit teruggebracht kan worden tot € 110.000,-. Wij dienen hiertoe een amendement in. Het wegverkeer neemt tot 2020 naar verwachting met ruim 40% toe ten opzichte van 2000. De CO2-uitstoot neemt daarbij met bijna 30% toe, waardoor de luchtkwaliteit wordt aangetast. Om de luchtkwaliteit te verbeteren en geluidsoverlast te beperken, zal het gebruik van schone alternatieven gestimuleerd moeten worden. Investeren in veilige fietsroutes en gratis fietsenstallingen is een goede manier om het fietsgebruik te bevorderen. De ontwikkeling van een nieuw station Emmenzuid vinden wij vreemd. Als argument wordt gebruikt dat er veel mensen gebruik van kunnen gaan maken vanuit de nieuwe wijk de Delftlanden. Als die wijk eenmaal volgelopen is, zal dat inderdaad zo zijn, maar vooralsnog lijkt er nog weinig schot in te zitten. Kan de wethouder aangeven of de invulling naar wens verloopt? Als de aanleg van dit station leidt tot een opheffing van station Bargeres hebben we een ander probleem

22

gecreëerd. Alle mensen uit Bargeres en de Rietlanden die normaal gesproken gebruik maken van de trein moeten dan instappen op het station Emmen-centrum of op het nieuwe station ter hoogte van de Delftlanden. Daar zullen ze naartoe moeten reizen met eigen of openbaar vervoer. Hiermee doe je het milieu geen goed, terwijl we juist proberen de CO2-uitstoot te beperken. Buiten dit alles lijkt het me goed eens te kijken waar méér mensen wonen, in Bargeres, Rietlanden en Zuidbarge of in de Delftlanden. Goed openbaar vervoer is een belangrijk alternatief voor autoverkeer en het gebruik hiervan moet gestimuleerd worden. Vanuit sociale overwegingen vinden wij dat de mobiliteit van ouderen en minderdraagkrachtigen verbeterd moet worden. De SP-fractie wil, zoals eerder al gezegd, dan ook graag deelnemen aan de proef met gratis openbaar vervoer voor ouderen en scholieren. Echter, ook mensen die rond moeten komen van het minimum moeten gratis met de bus kunnen reizen. Wat ons betreft wordt hier zo snel mogelijk een start mee gemaakt. Mocht deze proef een succes blijken te zijn, dan kunnen we uiteindelijk overgaan tot gratis openbaar vervoer voor iedereen. Probeer de moed eens op te brengen voor een proef met gratis openbaar vervoer. Waarom zou het alleen in België succesvol kunnen zijn?"

Voor ons ligt de begroting 2007. Allereerst wil ik het compliment maken dat de begroting in vergelijking met het vorig jaar weer beter leesbaar is. Met andere woorden; SMARTer en duidelijker. Ik zou zeggen: ga zo door! Het college kiest voor werk, wonen, bereikbaarheid en jeugd. Voor de gemeenteraadsverkiezingen had GroenLinks een aantal speerpunten: 1. Jongeren 2. Cultuur 3. Milieu (waaronder openbaar vervoer en verkeer) 4. Duurzaamheid 5. WMO. De WMO laat ik even buiten beschouwing; daar komen we in de komende tijd uitgebreid over te spreken. Wel wil ik alvast zeggen dat wij zorg hebben over de door Emmen ingeslagen weg. Ik zal aan het eind van mijn bijdrage ook nog enige opmerkingen maken over de financiële begroting. Nu allereerst jongeren, een van de speerpunten in deze begroting. Het college wil een aantal maatregelen nemen ten behoeve van de Emmense jongeren. Het college legt een relatie tussen onderwijs en jongeren, met als kernpunten: voorkomen van vroegtijdig schoolverlaten, aanpak van de veel te hoge werkloosheid en uitbouw van het brede-schoolconcept. De fractie van GroenLinks kan dat alleen maar onderstrepen, dit geldt ook voor het behoud van de Open Universiteit in Emmen. U gaat de hoge werkloosheid aanpakken, prima! Een van de kwalitatieve doelen die u hierbij wilt bereiken is dat alle jongeren boven de 23 jaar (additioneel) werk aangeboden krijgen. De vraag is natuurlijk wel hoe jongeren een baan kunnen behouden en niet na bijvoorbeeld een jaar weer terugvallen in de bijstand. Kunt u daar toezeggingen over doen? De fractie van GroenLinks pleit er voor jongerencultuur prominenter op de agenda te zetten. We willen met ons allen graag jongeren behouden voor Emmen. Daarnaast wordt er hoog ingezet om van Emmen meer een studentenstad te maken, terecht naar onze mening! Ons inziens verdient de jongerencultuur veel meer aandacht dan nu het geval is. Binnen het cultureel kwartier moet een volwaardige jongerenvoorziening komen, waar naast de gangbare cultuuruitingen ook de zogenaamde alternatieve cultuur zich kan uiten. Daarnaast zouden er meer mogelijkheden moeten komen voor (kleinschalige) jongerenpodia, niet alleen in de kern Emmen, maar ook in de andere kernen. De fractie van Groenlinks gaat

De heer Dijkgraaf spreekt namens de fractie van GroenLinks als volgt: "Voorzitter. We zijn weer begonnen aan het jaarlijkse hoogtepunt van politiek Emmen, en dat vlak vóór de landelijke verkiezingen. Nog 16 nachtjes slapen en dan mogen we weer op een knopje drukken. Voor de afluisterliefhebbers: ik ga stemmen in Parc Sandur om ongeveer 19.00 uur, denk ik! Uit het verkiezingsprogramma van GroenLinks: - GroenLinks wil meer kansen op werk en een zelfstandig bestaan voor iedereen. - GroenLinks wil dat er meer duurzame energie komt, dat je kunt genieten van natuur en van een opgeknapt landschap. - GroenLinks wil dat je comfortabel en snel kunt reizen met het openbaar vervoer. - GroenLinks wil mogelijk maken dat mensen naar elkaar toe groeien. De inzet van de komende verkiezingen is voor GroenLinks de volgende: sociaal, groen, tolerant, internationaal. GroenLinks, een partij waar je met een gerust hart op kunt stemmen op 22 november aanstaande!

23

ervan uit dat er binnen het nieuwe theater ruimte zal zijn voor dergelijke cultuuruitingen. Een woordje over het huidige softdrugsbeleid. Het zou te overwegen zijn toch maar eens een gemeentelijk experiment te doen met legale wietteelt. We zien dat er overal illegale wietkwekerijen ontstaan, met alle gevolgen van dien: slechte kwaliteit en hoge prijzen waardoor de straathandel welig tiert. In het verlengde daarvan zouden we naar het gemeentelijk coffeeshopbeleid moeten kijken. Ons inziens moet er echt gekeken worden naar de mogelijkheden voor meer coffeeshops. Deze zouden zich moeten richten op het verstrekken van bijvoorbeeld wiet op doktersrecept en het verzorgen van deskundige informatie. Een reactie graag! Vervolgens cultuur in meer algemene zin. Bij een moderne en progressieve samenleving hoort een sterk cultureel klimaat. Om een dergelijk klimaat tot stand te kunnen brengen en behouden, moet worden gewerkt aan het tegengaan van verschraling van het culturele aanbod en waar mogelijk het vergroten van de bereikbaarheid en de participatie. Dit wil de GroenLinks-fractie doen door het goede te behouden en vernieuwende kunst- en cultuuruitingen te stimuleren. Dit betekent dat een verscheidenheid aan culturele stromingen zichtbaar moet zijn in het gemeentelijk kunst- en cultuuraanbod. U hebt het in de begroting over een kadernota kunst en cultuur, met daarin aandacht voor cultuureducatie. Dat is ons te vaag. Er ligt ergens in een la nog een cultuurnota, een prima beleidsstuk als uitgangspunt voor discussie en besluitvorming. Waarom wordt deze niet in de raad besproken en (eventueel bijgesteld) vastgesteld? Waarom dan toch gekozen voor een kadernota? Ik ga voorts in op het milieu. Femke Halsema zei het: 'Ik verbaas mij erover dat er zoveel aandacht is voor de vergrijzing. Klimaatverandering is een veel grotere bedreiging.' Het doet deugd dat na vele jaren ook andere partijen aandacht krijgen voor deze bedreiging. Ons inziens moeten we bereid zijn de economische groei te dempen om onze voeten droog te houden. Tenslotte lenen we de aarde van onze kinderen, dus daar moeten we met zorg mee omgaan. De fractie verheugt het dat er in de programmabegroting 2007 meer aandacht voor het milieu is dan in voorgaande jaren. Daarvoor een compliment. Echter, wij zouden nog méér aandacht willen voor dit belangrijke onderwerp. Ik roep dit gremium op in Emmen méér de te doen dan alleen een reductie van 6% CO2-uitstoot in 2010.

Laat Emmen voorloper worden in plaats van volger. Onze fractie hebben verscheidene vragen bereikt over het nieuwe station Delftlanden. Voor een 'grote stad' als Emmen dient OV een basisvoorziening te zijn. Het OV heeft in Emmen ons inziens geen prioriteit. We willen het college daarom vragen eerst goed te onderzoeken wat het nut en de noodzaak zijn van een nieuw station Delftlanden. Het moet een totaalplaatje worden, ook wat aan- en afvoer betreft en de aansluiting op het overige OV in alle richtingen; daaruit moet dan een (brede) effectrapportage volgen. Graag een reactie. Ook de verkeersveiligheid rondom scholen baart de GroenLinks-fractie grote zorgen. Doordat veel ouders steeds hun kinderen met de auto naar school brengen en weer op halen, ontstaan er zeer onveilige situaties. De fractie zal daarom binnenkort met een initiatiefvoorstel komen om de verkeersveiligheid rondom scholen te verbeteren. Enige woorden over de duurzaamheid. Ik heb begrepen dat er een nieuw contract moeten komen voor de koffie. Waar het om gaat is dat de gemeente Emmen, in navolging van ruim 250 andere gemeenten, een principiële keuze zou moeten maken op het terrein van duurzame ontwikkeling. Het college zou het voortouw moeten nemen om er voor te zorgen dat in alle openbare gebouwen in Emmen Fair Trade-koffie (en thee) wordt geschonken. Daarom roep ik het college op te kiezen voor Fair Trade Original. Zo gaan alle nettobaten terug naar producenten in derdewereldlanden. Graag een reactie van het college. Wij betreuren het dat we te weinig lezen over duurzaam bouwen. Voor nieuw beleid wordt slechts € 35.000,- gereserveerd, en alleen in 2007. Wat ons betreft zal de gemeente Emmen er alles aan moeten doen om met buurgemeenten afspraken te maken over waar en wat er wordt gebouwd, opdat de gemeenten minder gaan concurreren om dezelfde bewoners en bedrijven binnen te halen, ten koste van het groen. Ook kan de provincie hierbij worden betrokken. De provincie kan een rol spelen in het samen met gemeenten ontwikkelen van een duurzaam ruimtelijk beleid. Het teveel aan niet-gebruikte bedrijventerreinen kan nieuwe bestemmingen worden gegeven, zoals woningbouw, en leegstaande kantoren kunnen worden omgebouwd voor jongerenhuisvesting. Mogelijkheden te over! Op het platteland kunnen vrijkomende agrarische bedrijfsgebouwen waar mogelijk worden omgebouwd tot appartementen voor bijvoorbeeld star-

24

De heer Schoo spreekt namens de fractie van Drentse Ouderen Partij als volgt: "Mijnheer de voorzitter. We zijn weer aangekomen bij onze jaarlijkse beschouwingen over het afgelopen politieke jaar en over, zeg maar, er het komende politieke jaar staat te gebeuren! In maart 2006 hebben we in de gemeente Emmen gemeenteraadsverkiezingen gehad en we kunnen er niet omheen dat de PvdA hierbij een zeer grote winst heeft behaald. Van 11 zetels naar maar liefst 18 zetels (van de 39); dat is niet niks! Ik heb in mijn maidenspeech in 1998 gezegd dat het in Emmen de goede kant op ging. Ik vertelde toen dat ik in 1983 in de gemeente Emmen kwam wonen, in welk jaar de PvdA 22 zetels had. In 1998 kreeg zij 13 zetels. Ik weet nog goed dat dit bij de PvdA (met name Ineke Hoogland, de voormalige wethouder van wonen en ruimte) niet goed viel. Ik moet nu zeggen dat de PvdA een goede campagne heeft gevoerd, maar dat de landelijke tendens zeker heeft bijgedragen aan de nu geboekte grote overwinning. Ik feliciteer de PvdA daarmee van harte, zo sportief moet je ook kunnen zijn! Ik spreek wel de hoop uit dat ze niet weer naar het niveau van 22 zetels gaat; daar ligt een schone taak voor de zogenaamde oppositiepartijen! We moeten constateren dat partijen als D66, ONE, Leefbaar Emmen en Dorpsbelangen geheel zijn verdwenen en alle andere partijstemmen hebben verloren. Is het hierdoor binnen de raad beter geworden? Is er meer politiek debat? Zijn er meer voorstellen? Ik weet het nu nog niet; tenslotte is de nieuwe raad nog niet zo lang op weg, zeker als we de twee maanden vakantie er van aftrekken. Wat ik wel weet, is dat er bij de PvdA en ook bij het CDA (beide huidige collegepartijen) een zeer grote verantwoordelijkheid is komen te liggen. Daarvan lig ik weleens wakker, want daarover maak ik me soms grote zorgen. Aan de uitslag van de verkiezingen kan en mag ik niet tornen, want de kiezer heeft op 6 maart 2006 gesproken en die heeft altijd gelijk – zo hoort dat in een democratisch land. Waar de DOP-fractie grote zorgen over heeft, zijn de navolgende punten. 1. Invoering en uitvoering Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) in de gemeente Emmen. 2. De bedrijfsvoering van de EMCO. 3. De steeds groter wordende groep ouderen die vereenzaamt. 4. Het omgaan met gevraagde en ongevraagde adviezen van overlegpartners.

ters (het ruimte-voor-ruimte-principe). Kan het college iets zeggen over het duurzaam inrichten van onze woonomgeving? Hoe kijkt het college ertegenaan? Welke actiepunten zijn er te verwachten? Nog een woord over een tolerante samenleving. GroenLinks is een partij die staat voor tolerantie. Dat houdt in dat we moeten zorgen voor een ontspannen samenleving, een samenleving, waarin we alles doen om op een respectvolle wijze met elkaar om te gaan, waarin ook oog is voor hen die onze hulp zeer nodig hebben, zoals uitgeprocedeerde asielzoekers, mensen die noodgedwongen gebruik moeten maken van een voedselbank, kortom: mensen die onze steun het hardste nodig hebben. We vertrouwen erop dat dit college dit ook zal doen. Ten aanzien van de financiële begroting nog enige zaken die ik wil aanstippen. De grondpolitiek: De GroenLinks-fractie verbaast zich nogal over het feit dat de gemeente Emmen in 2006 voor bijna € 70 miljoen gronden in bezit heeft en in 2007 voor bijna € 80 miljoen, gronden die er wat ons betreft niet meer uitnodigend, maar er gewoon leeg bij liggen. Te veel onzekerheden, met alle gevolgen van dien. De fractie wil dan ook dat de rekenkamercommissie onderzoek gaat doen naar de financiële risico's en rechtmatigheid van het grondbeleid van de gemeente Emmen. Reacties zijn welkom! We zullen hierover een motie indienen als dat nodig is. Dan de EMCO-groep. Duidelijk is dat er jaarlijks grote nieuwe tegenvallers zijn. Wat de GroenLinks-fractie betreft zou eens degelijk onderzoek moeten worden gedaan naar de vraag hoe dit steeds weer kan gebeuren. Dit zou ook door de rekenkamercommissie gedaan moeten worden. Let op: niet om te straffen, maar om te kijken hoe dit in de toekomst niet zomaar meer kan gebeuren. Er zijn in den lande genoeg SWbedrijven die het gewoon goed doen. Dat moet toch bij de EMCO ook mogelijk zijn! En wanneer gaat het college nu eens zeggen: er zijn structurele tekorten! Deze worden vrijwel volledig veroorzaakt door het collegebeleid van de afgelopen 20 jaren. Het wordt tijd deze zaak op te lossen. Waarom gebeurt dit niet? Taakstellingen worden niet gehaald en structurele tegenvallers worden steeds incidenteel opgevangen. Het is een uitdaging voor het college hierover eens iets te zeggen in bijvoorbeeld in de volgende Kadernota."

25

5. Ouderen die de steeds maar stijgende vaste lasten niet meer kunnen betalen. 6. Luchtkwaliteit in de schoollokalen in de gemeente Emmen. Ad 1 Onze fractie blijft vinden dat het allemaal niet goed doordacht gaat in Emmen. Als we zien hoe een en ander in de afgelopen maanden is verlopen, is alles volgens ons veel te snel gegaan. Er was wel sprake van informatie, inspraak en adviezen, maar alles is te weinig besproken. Het college heeft de adviezen van diverse overlegpartners gewoon naast zich neergelegd. Daar kweek je absoluut geen draagvlak mee onder de burgers! Wij vinden het nog steeds ongelofelijk dat de adviezen van diverse overlegpartners inzake de WMO niet goed zijn doorgesproken met de gemeente Emmen. Overlegpartners hoeven niet altijd gelijk te krijgen, maar hebben op z'n minst recht op een antwoord van de gemeente waarin wordt gemotiveerd waarom een en ander wel of niet kan. Dat heet volgens ons goed overleg! Tevens vinden wij het geen pas geven dat wij als raad of als college van B & W gaan bepalen wie voorzitter van de WMO-raad dient te worden. Ik meen dat het een recht van alle overlegpartners is zelf uit hun midden een voorzitter te kiezen. Kom alstublieft niet aanzetten met de dooddoener: het dient een onafhankelijke voorzitter te zijn! Wie is in dezen onafhankelijk? Iedereen is en zal worden betrokken bij de WMO in de gemeente Emmen. De uitvoering van de WMO zal onze fractie nauwlettend volgen. Te dien aanzien zal zij een motie indienen met als doel eventuele knelpunten bij de uitvoering van de WMO in de gemeente Emmen direct te kunnen oppakken/ oplossen. Het vorig jaar dienden wij een motie over een noodhulpfonds in. Die motie heeft het toen niet gehaald, en wij proberen het nu nog maar een keer, nu onder de naam WMO-knelpuntenfonds. Wij gaan ervan uit dat herhaling de kracht van de boodschap is! Ad 2 De bedrijfsvoering van de EMCO baart de DOPfractie zeer grote zorgen. De zogenaamde openeindregeling begint zo zwaar te drukken op onze gemeentelijke begroting dat deze zeer directe gevolgen gaat hebben voor de gehele gemeentelijke begroting c.q. de reserves. Bij de oplossingen waarmee door de huidige directie nu gepoogd wordt zaken weer op de rails te krijgen, vragen wij als fractie hardop af of deze maatregelen wel juist en vooral voldoende zijn. Moet er

niet meer en ingrijpender ingegrepen worden, bijvoorbeeld door de EMCO op te splitsen in twee of drie WSW-bedrijven? Groot, groter en grootst heeft met het samengaan van de WICA en de Marklanden in de EMCO niet gewerkt, zo moeten wij helaas achteraf constateren. Wij pretenderen niet alles beter te weten, maar wij als fractie hebben hiervoor tijdens de fusie in het verleden meerdere malen gewaarschuwd. Ons advies is: ga inventariseren wat de sterke punten van de EMCO zijn en ga deze in kleinere maatstaven/uitvoering terugbrengen naar de basis. Alleen met het afschaffen van rook- en appeltjespauzes red je het niet! Naar onze volle overtuiging is er met het WSW-personeel als zodanig niets mis, maar het dient wel duidelijk en eenduidig te worden aangestuurd. Tevens dient er een zeer kritisch gekeken te worden naar het middenkader en de hogere leiding van het bedrijf EMCO. Kunnen zij het wel aan? Zijn zij misschien niet met te veel mensen? Kan bijvoorbeeld de administratieve ondersteuning niet efficiënter c.q. beter en deskundiger geregeld worden? Kan er ter oplossing van het zeer grote conflict dat zich momenteel voordoet tussen de directie en de OR niet een bemiddelaar worden aangewezen? Rechtszaken kosten handenvol geld, dat er toch al niet is! Ik weet niet hoe de andere politieke partijen erover denken, maar zou de lokale rekenkamercommissie hiernaar eens kunnen kijken? Tevens is het misschien een optie als gemeenteraden van Emmen, Coevorden en Borger-Odoorn een werkconferentiedag te houden met als thema: hoe gaan we in de toekomst verder met WSW in deze regio? Hierbij kunnen dan meteen de verantwoordelijke minister en/of staatssecretaris worden uitgenodigd om duidelijk te maken dat er meer rijksgeld dient te komen voor het WSW-bedrijf EMCO, omdat wíj er in de toekomst anders aan failliet gaan. Gaarne een reactie van de wethouder en de andere politieke partijen. Ik zit als vertegenwoordiger van deze raad in het algemeen bestuur van de EMCO. U zou nu kunnen zeggen: u zit er zelf bij, mijnheer Schoo! Dat is op zich waar, maar of je als algemeen bestuurslid ook kunt sturen, is voor mij weleens de grote vraag. Ik voel me vaak machteloos omdat de meeste zaken vaak achteraf geconstateerd worden en dan is het leed meestal al geschied. Ik zal uiteraard mijn uiterste best blijven doen als algemeen bestuurslid en vertegenwoordiger van de raad van Emmen, maar het valt soms niet mee. Er zijn in elk geval veel leukere functies dan deze!

26

Ad 3 Hierbij wil ik het hebben over de steeds groter wordende groep ouderen en gehandicapten die vereenzaamt. Onze fractie en ik persoonlijk worden steeds vaker benaderd door burgers, kennissen of buren met de mededeling dat ouderen, meestal alleenstaanden, vereenzamen en in een sociaal isolement geraken. Het verontrust onze fractie zeer dat we een stijgende lijn in deze problematiek moeten constateren. Wat doet de gemeentelijke afdeling welzijn en de door ons gesubsidieerde Stichting Sedna hieraan? Hebben zij inzicht in deze problematiek? Zo niet, kunnen wij als gemeente hieraan op korte termijn iets doen, bijvoorbeeld door via Stichting Sedna de ouderen te laten bezoeken, al dan niet door vrijwilligers en/of ouderenadviseurs? Nog een vraag voor de wethouder: hoe verloopt op dit moment de informatievoorziening over rechten en plichten aan de ouderen van 75 jaar en ouder? Kan deze leeftijdsgrens niet naar beneden bijgesteld worden, om zodoende meer ouderen te kunnen bereiken? Ad 4 Omgaan met gevraagde en ongevraagde adviezen van overlegpartners moet veel beter dan nu gebeurt! Bij de vaststelling van de WMOverordening etc. heb ik al gezegd dat wij het als fractie onbegrijpelijk vinden dat de adviezen van diverse overlegpartners niet serieus zijn meegenomen in de besluitvorming. Op z'n minst hadden deze adviezen besproken dienen te worden, wat helaas niet is gebeurd. Hoe krijg je dan draagvlak voor je plannen? Ik zou gaarne de toezegging krijgen dat uw college c.q. de betrokken wethouder met de overlegpartners op korte termijn om de tafel gaat zitten om duidelijk af te spreken hoe in de toekomst met ongevraagd en gevraagd advies binnen deze gemeente om zal worden gegaan. Ik wacht met enige spanning op uw antwoord. Ik heb nog een andere vraag. Hoe verloopt het overleg ambtelijk en bestuurlijk met al onze 38 overlegpartners op dit moment? Ad 5 Ouderen met alleen een AOW-uitkering (alleenstaande € 864,- per maand/samenwonenden € 1224,= per maand) geven via diverse kanalen steeds vaker aan dat zij het financieel niet meer kunnen bolwerken en geld moeten gaan lenen om hun vaste lasten te kunnen betalen, althans indien mogelijk, want voor een grote groep kan dit al niet meer. Deze mensen geraken in de schulden, met alle gevolgen van dien. Dit is een zeer veeg teken in onze samenleving en zou wat

ons betreft direct moeten worden uitgebannen. Kunnen wij als gemeente Emmen, mogelijk met hulp van de provincie Drenthe, deze groep mensen niet gerichter en actiever helpen door deze meestal oudere burgers de weg te wijzen naar mogelijkheden van kwijtscheldingen, bijzondere bijstand, schuldbegeleiding etc.? Wij zouden een veel actiever beleid moeten voeren binnen onze gemeente. Het is voor onze fractie onbegrijpelijk dat u als college bij het raadsbesluit B1 op bladzijde 2 kiest voor een aantal thema's waarvan u zegt deze belangrijk te vinden voor de ontwikkeling van de lokale samenleving. U kiest namelijk voor de thema' s: werk, wonen, bereikbaarheid en jeugd. Op zich prima, maar u vergeet zowat de grootste en snelst groeiende groep, de ouderen! Hoe is dit nu toch mogelijk? Ik vraag u dringend deze doelgroep aan uw thema's toe te voegen. Gaarne een positieve reactie hierop! Het is toch maar goed dat we er als Drentse Ouderen Partij zijn, anders zou je zomaar even buiten de inzet en thema's van het college vallen! Dit kan gewoon niet waar zijn! Vervolgens zou ik het college nogmaals willen vragen: wanneer wordt de rijksbijdrage bedoeld ter compensatie van het koopkrachtverlies voor chronisch zieken, gehandicapten en ouderen over het jaar 2005 en 2006 nu daadwerkelijk uitbetaald? Ik heb er al vier keer naar gevraagd, dit is nu de vijfde keer! Ik hoop nu op een positief antwoord. Om het college daarbij te ondersteunen dien ik een motie in waarin wordt gesteld dat het geld uiterlijk 1 december aanstaande uitbetaald moet zijn. De mensen wachten al een eeuwigheid op het geld dat door het rijk is bedoeld voor de doelgroep. Verleden jaar is door toenmalig wethouder Brummel gezegd dat de uitbetaling wegens efficiëntieoverwegingen werd doorgeschoven naar 2006, maar hoewel we bijna bij 2007 zijn beland, heeft er nóg geen uitkering plaatsgevonden. Een schande! Ad 6 Kortgeleden hebben wij kennis gekregen van een landelijk onderzoek betreffende de luchtkwaliteit in met name schoollokalen. Wij zijn erg geschrokken van de resultaten hiervan. Onze vraag aan het college is: hoe is de situatie in de gemeente Emmen? Is hier al eens een soortgelijk onderzoek uitgevoerd? Zo nee, wilt u dat alsnog gaan doen? Zo ja, wat was het resultaat en wat gaat u eraan doen? Immers, wij als Ouderenpartij vergeten onze jeugd natuurlijk ook niet!" De voorzitter verzoekt de fractievoorzitters en de leden van het presidium na de schorsing even

27

De heer Huttinga voelt zich geroepen hierop even te reageren. Hij vreest dat door de kritische noten die hij hier en daar kraakte door de wethouder is vergeten dat hij zich aan het begin van zijn betoog zich ook wel anders heeft uitgelaten.

op zijn kamer te komen en vraagt de leden van het college daarna bijeen te komen om de reactie van het college voor te bereiden. Voorts deelt spreker mede dat vanaf 17.30 uur in het bedrijfsrestaurant een maaltijd wordt geserveerd en dat de vergadering om 19.30 uur zal worden hervat. De vergadering is geschorst.

Wethouder Kuper kan niet bij de inbreng van iedereen stilstaan en heeft alleen even een sfeertekening willen geven, maar mensen die vinden dat hun onrecht is gedaan, kunnen hem daarop natuurlijk aanspreken.

Schorsing. De vice-voorzitter heropent de vergadering en stelt de beantwoording in eerste termijn van het college aan de orde. Spreker stelt voor dat ook de leden van het college spreken vanaf het spreekgestoelte. Hem dunkt dat dit de duidelijkheid ten goede komt. Het woord is allereerst aan wethouder Kuper.

De heer Huttinga merkt op dat de wethouder ervan moet uitgaan dat de ChristenUnie-fractie zelf nooit iemand onrecht aan wil doen. Wethouder Kuper weet dat als geen ander! Hoe dan ook, hij is blij met de begroting die er ligt. Het college heeft zich sterk gehouden aan de adviezen die de raad bij de behandeling van de Kadernota heeft gegeven. Zo is er invulling gegeven aan bepleite fondsen, waarvan de voeding plaatsvindt op het moment waarop de jaarrekening gereed is, en er is aandacht besteed aan de regierol van het college en aan de speerpunten voor toekomstig beleid. In het algemeen leidt hij uit opmerkingen over de begroting af dat verbetering wordt onderkend. En wat de opmerkingen van de BGE-fractie betreft: zij had even de moeite kunnen nemen bij de ambtenaren langs te gaan om aan hen haar technische vragen te stellen. Na de beantwoording daarvan had zij wellicht wat anders tegen de begroting en de jaarrekening aan gekeken. Vervolgens de EMCO-problematiek. Daarover is veel gezegd, maar minder dan spreker verwacht had. Wat hem is bijgebleven, is de opmerking van de heer Schoo dat er leukere functies zijn. Daar kan hij hem gelijk in geven. Hij kan zich voorstellen dat iemand zegt: laat deze beker maar aan mij voorbijgaan en laat een ander de problemen maar oplossen! Daarmee zijn de gemeente Emmen en de EMCO echter niet gediend. Het zal uiteindelijk aan de raad zijn in diens wijsheid te beslissen over het vervolg. Hemzelf dunkt dat de maatregelen die zijn afgekondigd goed zijn en dat de wijze waarop het college zich richting de EMCO in de begroting heeft gemanifesteerd de enig juiste is. Dit wordt bevestigd in de bijdrage van de heer Arends, doch ook andere sprekers hebben aangegeven dat het op een gegeven moment vijf over twaalf is. Met andere woorden: het is onacceptabel dat op dit moment moet worden gesproken over de bedragen waar het om gaat. Dit is voor het college de reden geweest om

Wethouder Kuper zal zijn reactie concentreren op enkele punten: de begroting in het algemeen, de EMCO-problematiek, reserves/volumes en alles wat daarmee samenhangt, woningbouw in het tuinbouwgebied, het Rundedal, de vaarverbinding Erica-Ter Apel en de Wet investering landelijk gebied. Over de begroting is door de raad niet zo heel veel gezegd. Sommige sprekers hebben zich met name gebaseerd op de komende verkiezingen. Dat is hun goed recht, maar spreker zelf zal dit niet doen. Wat in de toekomst ligt bepaalt Onze Lieve Heer! Met betrekking tot de begroting wil hij enkele woorden aanhalen van iemand van wie hij nooit had gedacht dat te zullen doen, namelijk de heer Dijkgraaf. Of dit te maken heeft met het feit dat hij samen met de heer Dijkgraaf de marathon heeft gelopen, zij het in estafette, weet hij niet, maar in elk geval verraste het hem dat de heer Dijkgraaf complimenten maakte voor de begroting 2007 en volgende jaren. Diens opmerking was dat de begroting leesbaarder en duidelijker is en dat de doelen SMARTer zijn. Spreker is het volledig met de heer Dijkgraaf eens. Er is nadrukkelijk een verbeterslag gemaakt. Iedereen mag zeggen dat er bepaalde zaken niet in zitten en dat er nog niet helemaal aansluiting is met doelen voor programma's, i.c. dat de financiële begroting daarop niet aansluit, maar hij vindt dat er een hele slag is gemaakt. Hij wil de organisatie een compliment geven voor het feit dat zij de afgelopen periode knap werk heeft geleverd en hier een mooi stukje werk heeft neergelegd.

28

daarop in de begroting in te steken. In de primitieve begroting is gemeld wat toen de situatie bij EMCO was en gezegd in welke richting het verbeterplan diende te gaan. Dit is volgens spreker de enige methode. De heer Arends was helder toen deze onder andere uitsprak dat ook de ondernemingsraad diens verantwoordelijkheid moet nemen. In elk geval wijkt het college niet af van de ingeslagen weg. Er is nog een lange weg te gaan, maar spreker voelt zich gesteund door de fracties die zeggen dat de gekozen weg moet worden vervolgd. Het zal duidelijk zijn dat andere opmerkingen niet door hem worden gesteund, bijvoorbeeld over het van bovenaf schoonvegen van de trap. Dit zou gemakkelijk kunnen zijn, maar hem dunkt dat daarmee de organisatie en de gemeente geen dienst wordt bewezen. Maar zoals gezegd, uiteindelijk is het aan de raad een standpunt over de EMCO-problematiek in te nemen. Vervolgens wil spreker ingaan op de vragen van de heer Moinat over de cijfers van EMCO en hoe het zit met de wachtlijsten. Met betrekking tot de cijfers kan hij simpel verwijzen naar hetgeen hij aan het begin van de vergadering heeft toegelicht. Hij wil daarvan niet afwijken, dus zal verder geen cijfers noemen. Wel kan hij zeggen dat VVD-staatssecretaris Van Hoof begin oktober aan alle werkvoorzieningschappen de subsidievaststelling voor 2006 bekend heeft gemaakt, rijkelijk laat dus, en heeft aangegeven met welke taakstelling alle werkvoorzieningschappen te maken krijgen. Ter toelichting: als in de gemeente over een taakstelling wordt gesproken, wordt gedacht aan een bezuiniging – bij de EMCO aan het aantal SW'ers dat het SW-bedrijf mag gebruiken voor diens jaarlijkse exploitatie. Kortom, de beschikking betreffende de subsidie zal voor alle werkvoorzieningschappen lager uitvallen dan zij hadden begroot. In de krant was te lezen dat deze schappen overwegen een gerechtelijke procedure aan te spannen tegen staatssecretaris Van Hoof, aangezien de taakstelling ertoe leidt dat geen enkel werkvoorzieningschap in staat is méér geïndiceerden binnen te halen. In Emmen is er een wachtlijst van ongeveer 350 SW'ers. Die wachtlijst zal in de komende tijd alleen maar groeien, omdat met de taakstelling een aantal eenheden lager uitkomt dan de taakstelling over 2006. Anders gezegd: het aantal mensen dat op de wachtlijst staat, zal alleen maar toenemen.

de brief waarnaar de wethouder heeft verwezen, staan geen cijfers, maar wordt als prognose alleen een verslechtering van het verwachte resultaat genoemd, nu uitkomend op € 5,9 miljoen. Hij meent als raadslid evenwel te mogen vragen wat het verwachte resultaat nu is. Wethouder Kuper merkt op dat de heer Moinat dat wat 2006 mag vragen. Het bedrag van € 5,9 miljoen heeft betrekking op 2006, doch hetgeen hij eerder heeft gemeld, heeft betrekking op 2007. Het genoemde bedrag wordt negatief beïnvloed door de aankondiging in oktober over de taakstelling. Die zal er in elk geval toe leiden dat het bedrag van € 5,9 miljoen hoger wordt. De heer Moinat constateert dat € 5,9 miljoen dus de actuele stand van zaken is. Wethouder Kuper bevestigt dit. Deze stand staat dus los van het 'grapje' dat de staatssecretaris in oktober geflikt heeft. Over de koffie kan spreker een geruststelling laten horen: de koffie die in de raadzaal wordt geschonken voldoet aan de Fair Tradekwalificatie, want is van het merk Max Havelaar. De heer Dijkgraaf komt hierop in tweede termijn terug, want wat de wethouder zegt klopt niet. Wethouder Kuper is dan verkeerd voorgelicht. De heer Huttinga merkt op dat de heer Dijkgraaf een echte fijnproever is! Wethouder Kuper gaat vervolgens in op het onderdeel reserves en volumes. Voorop zij gesteld dat de PvdA-fractie er volledig gelijk in heeft dat een amendement dat verleden jaar is ingediend niet goed is uitgevoerd. De Drifthoeve stond toen in dezelfde voorzieningenlijst. Toen de Drifthoeve is gesloopt, had deze voorziening moeten vrijvallen ten behoeve van het overwinteringsscenario voor de Muzeval. Aan de vrijval noch aan het winterscenario is uitvoering gegeven. Met andere woorden: het college heeft het betrokken amendement niet uitgevoerd. Onverlet blijft dat de Muzeval wel 'winterrijp' is gemaakt. Verder stond op de lijst nog het Aikens Tallenhuis en nog enkele andere voorzieningen. In de griffiekamer is evenwel de gehele opschoning van reserves en voorzieningen, de vrijval van volumes en de VAR in te zien. Als de raad donderdag de begroting vast

De heer Moinat begrijpt dat de wethouder verder geen cijfers over de tekorten gaat geven. In

29

stelt, komt er een onderhoudsfonds gebouwen ad € 2,3 miljoen. Daarin zit dan het bedrag voor Aikens Tallenhus en het bedrag voor de Drifthoeve.

Het volgende onderwerp is samen te vatten met: tuinbouwgebieden, woningbouw, trends, visie etc. Gevraagd is wat spreker vindt van de opmerkingen die zijn gemaakt over woningbouw in de oude tuinbouwgebieden. Hij herinnert eraan dat hijzelf in een interview in het Dagblad van het Noorden heeft aangegeven niet afwijzend te staan tegenover andere dragers in de tuinbouwgebieden Erica en Klazienaveen. Die uitspraak is gedaan na een besloten vergadering met tuinders over de vraag: hoe krijgen we de herstructurering van de oude gebieden van de grond en een vertaling naar het Rundedal? Bekend is dat enige tijd geleden een onderzoek is uitgevoerd door de Grontmij, Rabobank en enkele andere partijen om na te gaan wat het de gemeente kost als de oude gebieden volledig worden geherstructureerd. Het bleek hierbij te gaan om € 15 miljoen. Naast de grote bedragen die nu al in het tuinbouwgebied worden geïnvesteerd, is dit voor de gemeente een brug te ver en is besloten geen invulling te geven aan de herstructurering. Vervolgens zijn er allerlei andere ontwikkelingen op gang gekomen, zoals de energieproblematiek, die voor het college aanleiding zijn tot het volgen van een andere koers. Daar is nu nog weinig van te zien, maar op de vraag die twee of drie maanden geleden is gesteld, wellicht naar aanleiding van de Kadernota, wanneer wordt gekomen met een nieuwe notitie over de acquisitieaanpak, is wel medegedeeld dat …

De heer Arends weet niet of hij nu blij of minder blij moet zijn. Dat er een amendement niet is uitgevoerd, levert toch wel een probleempje op. Het zou goed zijn geweest als het college had gemeld dat een besluit dat de raad heeft genomen niet is uitgevoerd, al acht hij het niet helemaal uitgesloten dat een dergelijke mededeling hem is ontgaan. In elk geval wil hij graag nog horen waarom het niet is gegaan zoals de raad heeft besloten. Waar het de PvdA-fractie om gaat, is dat in het afgelopen paar jaren herhaaldelijk moest worden geconstateerd dat er reserves en voorzieningen op de lijst waren opgenomen die niet meer nodig zijn. Daarbij bekruipt haar de vraag: zou er nog méér zijn? Zij heeft al visioenen van allerhande mogelijkheden gekregen. Daaraan wil zij zich nog maar niet wagen, maar hij vindt wel dat het college hiervan eens werk moet maken. Spreker begrijpt nu van de wethouder dat dit deels is gebeurd, maar wil het college ook kijken naar de noodzakelijkheid van alle reserves en voorzieningen en de gewenste hoogte daarvan? Wethouder Kuper zegt dat het college bij de opschoningsactie ten aanzien van reserves, voorzieningen, VAR etc. ook heeft bekeken wat wel en wat niet kan komen te vervallen. In Binnenlands Bestuur heeft een keer een vergelijking gestaan betreffende het interen van gemeenten op reserves en voorzieningen. De lijn die uit het desbetreffende onderzoek naar voren is gekomen, is dat gemeenten 25% hebben ingeleverd op hun reserves en 35% stijging in de voorzieningen hebben gekregen. Hier is eenzelfde onderzoek gedaan en is geconstateerd dat in de gemeente Emmen vanaf 2003 dat de daling van de reserves ten opzichte van het onderzoek ook 25% is, maar dat de voorzieningen in tegenstelling tot die in andere gemeenten híér zijn gedaald. De accountant heeft al ettelijke malen gezegd dat de diverse voorzieningen van de gemeente aan de lage kant zijn. Nu worden alle voorzieningen wel gerichter genoemd, namelijk in het onderhoudsfonds, maar de vraag is of de gemeente daarmee ook voor de komende jaren de adequate hoogte heeft om al het onderhoud te regelen. Als de accountant straks komt met diens rapportage over het weerstandsvermogen, zal de raad kunnen zien wat deze daarvan vindt.

Mevrouw Houwing-Haisma heeft die vraag inderdaad gesteld. Naar zij meent heeft de wethouder indertijd toegezegd met een notitie te zullen komen. Wethouder Kuper merkt op toen te hebben gezegd dat hij tegen het einde van het jaar zover hoopt te zijn dat hierover in de raad kan worden gediscussieerd. Eventueel kan het een maand later worden. Mevrouw Houwing-Haisma wijst erop dat de wethouder toen niet heeft gezegd dat het een maand later kan worden. Wethouder Kuper moet dat beamen. Natuurlijk ziet het college ook de trend in de tuinbouwwereld op dit moment. Afgaande op de 10.000 ha die in Nederland voor tuinbouw wordt gebruikt door zo'n 6.000 bedrijven, is de verwachting dat er van die 6.000 bedrijven in de komende tien jaar ongeveer 1.500 overblijven.

30

Dat zal ook gevolgen hebben voor dít gebied. Daarom wil het college compleet in beeld brengen wat de tuinders willen en hoe zij daarbij kunnen worden geholpen. Daarover zal kunnen worden gesproken als het rapport is verschenen en door het college is geleid.

Wat de Wet investering landelijk gebied (WILG) betreft: het is de raad bekend dat het rijk z'n taken ter zake heeft gedecentraliseerd en in feite heeft gezegd dat de inrichting van het landelijk gebied de verantwoordelijkheid van de provincie en de gemeenten is. Heel recent is bekend geworden dat minister Veerman en gedeputeerde Edelenbosch overeenstemming hebben bereikt over een bedrag van, naar spreker meent, € 400 miljoen, maar wat daarvan precies het voordeel is voor de gemeente Emmen en andere gemeenten is op dit moment nog niet duidelijk. In dezen geldt bij de WILG samenvoeging van allerlei fondsen heeft plaatsgevonden, wat heeft geleid tot flink knijpen in de bedragen. Er is nu dus nog geen zicht op de exacte consequenties voor de gemeente Emmen. Momenteel is een ambtelijke werkgroep bezig, die ook contacten heeft met het provinciehuis, om te zien wat een en ander betekent voor de gemeente.

Mevrouw Houwing-Haisma is het nog niet duidelijk of de wethouder in december met dit rapport komt. Zij heeft nog geen antwoord gekregen op haar vraag hoe naar buiten wordt gecommuniceerd dat het een mogelijkheid is dat er in Erica woningen in het tuinbouwgebied worden gebouwd, met verplaatsing van de tuinders naar het Rundedal. Als deze gedachtegang wordt gevolgd, laat het college de ambitie los die ooit voor het Rundedal is geformuleerd. Haar dunkt dan ook dat het college met deze koerswijziging terug moet naar de raad. Wethouder Kuper moet mevrouw Houwing daarin gelijk geven. Toen hem de vraag werd voorgelegd wat hij vindt van wonen in Erica heeft hij gezegd dat een leuk idee te vinden, maar hij weet ook dat het nog een hele tijd duurt voor het zover is. Op dit moment is het bij de gemeente geen onderwerp van onderzoek. Er is verder gesproken over risico's met betrekking tot het Rundedal. Spreker weet als geen ander welke risico's daar worden gelopen. Dat is ook de reden waarom te dien aanzien aan bepaalde zaken wordt gewerkt. Op een gegeven moment zal toch moeten worden bekeken hoe een draai is te maken en hoe de investeringen die de gemeente heeft gedaan rendabel zijn te krijgen. De vaarverbinding Erica/Ter Apel is een onderwerp waarvan de raad weet dat er op dit moment een onderzoek naar gaande is. In november zal de gemeente met de provincie om de tafel gaan om te spreken over de vraag of het een haalbare kaart is tot deze vaarverbinding te komen. In het onderzoek zal ook worden gekeken naar de tracéstudie die door de heer Meijer naar voren is gebracht, maar allereerst zal worden gekeken naar de bijdragen die de gemeente, de provincie en het waterschap Velt en Vecht te dien aanzien ooit hebben heeft geleverd, naar spreker meent respectievelijk € 4 miljoen, € 8 miljoen en € 1 miljoen omvattend. Ten aanzien van deze vaarverbinding wordt met name gekeken naar mogelijkheden en de vraag of de spin off kan worden vertaald in geld. Daarmee wordt teruggekomen om er in de raad over te spreken.

Wethouder Evenhuis zal van zijn kant ingaan op de onderwerpen: regelgeving, sport, sociaal en economie. Met betrekking tot regelgeving heeft de PvdAfractie gezegd dat hierover alleen mooie woorden zijn gesproken, maar daarbij is het niet gebleven. In de vorige periode is hij al met een project in de metaal bezig geweest. Het college heeft daarin aanleiding gezien hiermee verder te gaan. Dit is in verkiezingsprogramma's, het beleidsprogramma en de portefeuilleverdeling terechtgekomen. In een publicatie van het ministerie van EZ staat Emmen met drie andere gemeenten in donkergroen aangegeven. Er wordt een viertal zaken vermeld op grond waarvan Emmen tot de koplopers behoort waar het gaat om de omgang met regels. Het betreft een publicatie van 26 september 2006, voorzien van een persbericht; deze informatie zal donderdag aanstaande op de tafels van de raadsleden worden neergelegd, opdat de raad kan zien waar deze gemeente precies mee bezig is. Het gaat niet alleen om tegenstrijdige regels, zoals mensen soms veronderstellen, maar vooral ook om de omgang met regels. Als het ministerie van VROM zegt dat het 100 regels heeft kunnen schrappen, denkt spreker dat dit dan regels zijn die er niet toe doen. De opzet is vooral regels parallel te laten lopen met procedures, teneinde procedures korter te maken. De gemeente probeert dat in de komende vier jaren te realiseren. Spreker lijkt het goed over een half jaar eens in de commissie samenleving te bespreken wat er precies gebeurt en wat wordt geprobeerd in de organisatie te realiseren. Onder

31

Wethouder Evenhuis merkt op dat je, als je je erin verdiept, erachter komt dat er heel veel regels in een organisatie vóórkomen die niet eens beschreven zijn. Om een voorbeeld te geven: een afdeling begint pas met een onderwerp als een andere afdeling daarmee klaar is. Wanneer beide processen synchroon gaat lopen, kost dat de helft van de tijd minder. Over dit soort situaties wil hij het graag met de commissie hebben.

leiding van de gemeentesecretaris zal een tiental ambtenaren kijken naar regels en de omgang daarmee. De opzet is te komen tot verschillende casussen die van het begin of het einde worden gevolgd, om vervolgens te bezien of een en ander ook op andere terreinen kan worden toegepast. Al met al: méér dan mooie woorden! De heer Arends hoort van de wethouder dat de gemeente al voortvarend aan het werk is en dat in de loop van het volgend jaar met een rapportage naar de commissie samenleving wordt gekomen. Daaruit maakt hij op dat het onderzoek dat het college instelt medio 2007 kan zijn afgerond.

De heer Arends vindt dat hierbij geen sprake is van regelgeving, maar van een stukje bureaucratie dat uit het proces moet worden gesneden. Toch wil hij graag bekijken of er ook in kwantitatieve zin iets is te bereiken.

Wethouder Evenhuis zegt dat dit natuurlijk niet zo is. Het is een werkproces dat een beeld moet geven van hoe de zaken er voorstaan.

Wethouder Evenhuis stelt dat de heer Arends in formele zin gelijk heeft. Hijzelf heeft het evenwel over informele regels en procedures, met als doel de tijd die met een proces is gemoeid te bekorten.

De heer Arends zou wel willen weten welke doelen het college stelt. Wil het 10%, 20% of 50% minder regels? De PvdA-fractie vindt het interessant dat te weten. Er is een Bestuursakkoord gesloten waarin is neergelegd dat minder regels worden gewenst. De fractie wil graag bekijken hoe dat kan worden gekwantificeerd. Het college wil het aantal arbeidsplaatsen met 2.500 en het aantal huizen met 900 op jaarbasis laten toenemen, maar wat gaat dit betekenen voor de regelgeving?

De heer Arends wil een tip geven: wellicht kan worden begonnen bij welstand. Bepleit is die af te schaffen en er zou alvast kunnen worden gestart met het rubriceren van wat dit allemaal inhoudt. In dit opzicht zou al een slag kunnen worden gemaakt. Wethouder Evenhuis vindt dit slechts een onderdeel.

Wethouder Evenhuis zou dan een technisch verhaal over regels moeten houden. Als de heer Arends goed naar hem heeft geluisterd, zal deze hebben geconstateerd dat hij het niet in kwantitatieve zin over regels heeft gehad, maar over regels in kwalitatieve zin en de omgang daarmee. Dat is echt wat anders. Hij wil op dit onderwerp bij gelegenheid best in de commissie nader ingaan, maar níét op het aantal regels. Hij kan wel één regel verzinnen waaronder er 100 vallen, doch als je die kwijt bent, levert dat niets op. Over regels in kwalitatieve zin wil hij dus weleens met de commissie spreken, niet over regels in kwantitatieve zin.

De heer Arends repliceert dat het een belangrijk onderdeel is, eveneens vermeld in het Bestuursakkoord. Wethouder Evenhuis heeft weleens iets gelezen over flitsvergunningen! In elk geval vindt hij regelgeving een boeiend terrein. Met betrekking tot het onderdeel sport allereerst de vraag van de CDA-fractie over twee maal gratis entree in overdekte zwembaden. Volgens de heer Ensink was wethouder Kuper het daarmee al eens, welnu: in het college is afgesproken dat hierover een voorstel zal worden voorgelegd. Over de marathon meent spreker niets te hoeven zeggen. Door de VVD-fractie is voorgesteld voor onderhoud van geprivatiseerde instellingen in de komende vier jaren € 50.000,- structureel uit te trekken. Vanaf maart is spreker bij drie of vier instellingen op bezoek geweest om te horen wat er op korte termijn en op langere termijn nodig is. Afgesproken is dat wordt geprobeerd een goede planning te maken, dat datgene wat de

De heer Arends wil hierover toch wel een discussie aangaan. In het Bestuursakkoord is heel nadrukkelijk vermeld: vermindering van de regelgeving! Het is mooi als dit gebeurt in kwalitatieve zin, doch in kwantitatieve zin zou dit ook tot uitdrukking moeten komen.

32

instellingen zelf kunnen doen ook zelf doen en dat datgene wat er op de langere termijn < bijvoorbeeld het zwembad in Erica in 2009 > moet gebeuren onder de loep zal worden genomen, daarbij eventueel een beroep doende op het onderhoudsfonds of de knelpuntenpot.

Er is ook nog het project Club Extra, een project om kinderen met een motorische achterstand binnen maximaal twee jaar aan het sporten te krijgen. De heer Huttinga heeft gevraagd ook eens te bekijken of het project in Emmermeer, dat dit jaar afloopt, kan worden meegenomen bij de andere projecten. Hoe kijkt het college daartegenaan?

Mevrouw Houwing-Haisma merkt op dat een structureel bedrag van € 50.000,- betekent dat op lastenbasis wordt geïnvesteerd, doch dat dit in het amendement niet wordt bedoeld, want dan zou het om ongelofelijk veel geld gaan. Het budget dat voor groot onderhoud van sportinstellingen aanwezig is bedraagt jaarlijks € 40.000,- en de fractie heeft gemeend dit voor 2007, 2008, 2009 en 2010 met € 50.000,- op jaarbasis te moeten ophogen. Dan heeft het college tijd om te komen tot een structurelere oplossing en kan ondertussen toch de problematiek worden aangepakt, want met € 200.000,- in vier jaar kan echt wel wat worden gedaan voor de geprivatiseerde sportinstellingen, waarbij is te denken aan energiebesparende maatregelen en achterstallig groot onderhoud. Als het amendement onduidelijk is, zal dit worden aangepast.

Wethouder Evenhuis antwoordt dat het project met twee/drie maanden wordt verlengd. Als het goed is, loopt dit in het totale pakket mee. De heer Huttinga vindt het goed dit te horen! Wethouder Evenhuis gaat vervolgens in op de vragen van de SP-fractie op sociaal gebied, bijvoorbeeld over een protocol huisbezoeken. Er wordt op dit moment gewerkt aan een dergelijk protocol. De jongerenproblematiek was de reden om een jongerenloket in te stellen. Er wordt inmiddels gewerkt aan verschillende projecten die gericht zijn op leren en werken. Een van de bekende convenanten die zijn gesloten en worden vertaald, is O3: onderwijs, overheid en ondernemers. Dit convenant is onlangs herbevestigd door de aanvraag voor een project in de gehele provincie. Voorts is de vraag gesteld welke garanties over additioneel werk zijn te geven. Het antwoord moet luiden dat in deze zin nooit garanties zijn te geven. Het beleid is erop gericht mensen van incidenteel en additioneel werk naar structureel werk te leiden. In het nieuwe beleidsplan Sociale Zaken, Inkomen en Werk zijn daartoe voor de komende periode reeds activiteiten opgenomen. Hiermee zijn het CWI, het UWV, de gemeente Coevorden en de gemeente Emmen gezamenlijk bezig, maar garanties kunnen niet worden gegeven, hoe graag je dat ook wilt. De SP-fractie heeft ook gesproken over het convenant met partijen die een rol spelen. Hierop is te zeggen dat de schuldhulpverlening Emmen en de woningcorporaties in Emmen anderhalf jaar geleden een convenant hébben afgesloten. Met de betrokken partijen is onlangs afgesproken dat het convenant waar nodig zal worden aangevuld. En wat het productaanbod met nazorgtraject na beëindiging van de schuldregeling betreft: het overgrote deel van de minnelijke schuldregelingen wordt gecombineerd met budgetbeheer en begeleiding. Sinds kort is er ook de mogelijkheid

Wethouder Evenhuis zegt dat zal worden bezien wat er kan worden gedaan. Met betrekking tot de buitenbaden in Klazienaveen en Emmen is in 1993 besloten deze niet meer te gebruiken, mede in relatie tot de overdekte zwembaden. In reactie op hetgeen is gezegd over zwemlessen kan worden opgemerkt dat er een zwemvangnetproject in de gemeente Emmen is afgerond. Kinderen zonder zwemdiploma in de groepen 7 en 8 hebben de mogelijkheid gekregen via extra zwemlessen alsnog een diploma te halen. Binnenkort zal het college met een voorstel komen tot verlenging van dit project. Door een aantal sprekers is gevraagd naar gezondheid en beweging. Het college is daar op diverse terreinen mee bezig. Onlangs is er een groep met een vijftal externe deskundigen ingesteld om onder kinderen van 9 tot 12 jaar allerlei onderzoek te doen en te komen tot het geven van extra bewegingsonderwijs. Na een analyse van de voeding en de opvoeding wordt bezien hoe de bedoelde groep kinderen tot beweging zijn te brengen. Hierbij zijn onder andere de bredeschoolactiviteiten en de BOS-projecten van belang. Zo is er nog een aantal andere ontwikkelingen om gezond bewegen door met name kinderen van 9 tot 12 jaar te bevorderen.

33

voor mensen hier op cursus te gaan om te leren hoe je kunt voorkomen dat je opnieuw in de schulden komt. Met betrekking tot het onderdeel economie meldt spreker dat het college het idee heeft dat de conjunctuur aantrekt en dat er meer mensen aan het werk komen. En zeker is dat het aantal mensen in de bijstand op dit moment terugloopt en dat het aantal mensen dat werk zoekt en niet in een of ander bestand voor komt, oftewel niet werkende werkzoekenden, aanzienlijk kleiner wordt. Op dit moment zit de gemeente op het niveau van 2002. Men zou dus kunnen zeggen dat de gemeente met haar maatregelen de conjunctuur helpt en dat de conjunctuur de gemeente helpt. Spreker is er optimistisch over dat het in het Bestuursakkoord genoemde aantal arbeidsplaatsen zal worden gehaald.

niet nodig. De gronden liggen er ook uitnodigend bij, tot 2015, want tot dat jaar strekt de voorraad. Met de uitbreiding van de A37 zullen promotie en acquisitie al het volgend jaar gaan lopen. Op 1 november aanstaande zal 'de poort van Emmen' open gaan. Wethouder Holman constateert dat er over zijn portefeuille weinig vragen zijn gesteld. Het was even zoeken, maar hij heeft toch nog een aantal onderwerpen bij elkaar weten te sprokkelen! De positieve elementen die daarin zitten, zal hij eveneens in zijn reactie betrekken. Hij zal ingaan op bereikbaarheid, veiligheid, milieu-, klimaaten energiebeleid en onderhoudsniveau. Met de verdubbeling van de spoorlijn is hij natuurlijk erg gelukkig. Als de spoorverbindingen straks over gaat naar de provincie, iets wat niet denkbeeldig is, zal dat hopelijk leiden tot een verdubbeling op de lijn Zwolle-Emmen. De CDA-fractie heeft de suggestie gedaan ook eens te kijken naar de verbinding met Twente. Spreker is het daarmee helemaal eens. De inzet ter zake van de provincie Overijssel was voor hem nieuw en zal hij in het werkoverleg meenemen. Uit programma 7 blijkt overigens dat het college eveneens vindt dat de regio goed bereikbaar moet zijn, in elk geval vanuit Groningen, Zwolle en Twente. Hieraan wordt dus zeker aandacht besteed. Het gaat dan niet alleen om de spoorlijn, maar voor een deel ook over de wegverbindingen, want inderdaad is de bereikbaarheid van groot belang. Hieraan zal in de komende tijd dan ook hard worden gewerkt. Het begin dit jaar afgesloten convenant met de provincie betekent dat er in de jaren 2006, 2007 en 2008 gezamenlijk zo'n € 30 miljoen wordt ingezet ten behoeve van de bereikbaarheid. Daarmee wordt dus een goede stap voorwaarts gemaakt. Er zijn complimenten gemaakt voor het scherm langs de A37. Het is verheugend dat nu eindelijk het scherm bij de Kazerneweg er komt. Na onderhandelingen met Rijkswaterstaat is het mogelijk meer woningen tegen geluidsoverlast te beschermen. Wat spreker betreft komt er geen gewoon scherm, maar een innovatief scherm. Op wat dit betekent, zal hij op korte termijn terugkomen. Het zou iets kunnen zijn met zonnepanelen, doch er zijn ook andere mogelijkheden. Het zal wel iets moeten zijn wat in Nederland nog geen praktijk is. Met het parkeerbeleid zal het college aan de slag gaan, en dan niet alleen voor de stad Emmen, maar ook voor andere plaatsen in de gemeente. Nog niet zo lang geleden is een platform in het

De heer Ensink merkt op dat ook het kabinetBalkenende in dezen een wezenlijke bijdrage heeft geleverd. Mevrouw Houwing-Haisma voegt hieraan toe: het is een kabinet van CDA én VVD! Wethouder Evenhuis vraagt zich af wat hij hierop nu eens zal zeggen. In elk geval heeft het CDA in Emmen aan de positieve ontwikkeling bijgedragen. De heer Eerenstein vindt dat wethouder Evenhuis een aardig selectief geheugen heeft! Wethouder Evenhuis beaamt dat. De heer Eerenstein had van de wethouder wat anders verwacht. Wethouder Evenhuis vraagt wat hij volgens de heer Eerenstein had moeten zeggen. De heer Eerenstein had toch wel vertrouwen in het geheugen van de wethouder. Wethouder Evenhuis kan zeggen dat de VVD in Emmen ook mee heeft geholpen! De fractie van GroenLinks heeft een opmerking gemaakt over de waardevermeerdering van de in het bezit van de gemeente zijnde gronden. Hij zou zich kunnen voorstellen dat genoemde fractie er blij over was dat de waarde is toegenomen tot € 87 miljoen. Dat het grondbeleid transparant, duidelijk en rechtmatig is, is ook zeker. Daarvoor is een onderzoek van de rekenkamercommissie

34

leven geroepen om een en ander voor te bereiden. Als een van de prioriteiten is aangegeven: bezien of zoveel mogelijk ondergronds kan worden geparkeerd. Daarbij gaat het dan natuurlijk grotendeels over de stad zelf. Over de ontwikkelingen ten aanzien van een combinatie van een theater met de dierentuin is geopperd deze mede aanleiding te laten zijn voor het in beeld brengen van de Hondsrugweg. Daarmee is spreker het geheel eens. Als in de beoogde zin tot iets wordt gekomen, zal ook moeten worden gekeken naar de verkeersafwikkeling, en daarbij komt de Hondsrugweg zeker in beeld. Dat zit bij het college beslist 'tussen de oren'. Dan de verplaatsing van station Zuid. Hij zegt het met opzet zó, aangezien het idee ontstaat dat het station Bargeres wordt opgeheven. Het gaat daar weliswaar weg, maar het is nu volgens het college station Zuid. Dit zal worden verplaatst, waaromtrent de raad in 2001 heeft besloten. Destijds is er ook hard aan getrokken om daarvoor geld te krijgen. Zelfs minister Remkes heeft zich destijds ingezet om hiervoor extra geld van het rijk te krijgen. Wat het college betreft wordt op de ingeslagen weg doorgegaan. Naar het er nu naar uit ziet, zal eind dit jaar definitief worden besloten al dan niet verder te gaan. Immers, ProRail wil van de gemeente weten of de wijziging wel of niet door gaat. Welnu, wat het college betreft is het ja. Naast de gemeentelijke middelen is het geld van het rijk beschikbaar.

genomen. Toen zat deze immers ook al in de raad. De verplaatsing heeft te maken met de keuze voor een centrale plaats tussen de Delftlanden, Bargeres en Parc Sandur. Als het station in Bargeres zou blijven, zou voor de andere wijken precies hetzelfde op gaan als voor Bargeres. Spreker heeft begrepen dat hier veel mensen voor het gebruik van de fiets zijn, welnu: voor de mensen uit Bargeres is het straks maar een klein eindje fietsen naar het nieuwe station. De heer Schoo merkt op dat ook kan worden gezegd dat de mensen die in de Delftlanden komen wonen een auto hebben. Er zou, anders gezegd, eerst eens kunnen worden bekeken hoe de vervoersstromen liggen, want als alles al is doorgeëxerceerd, is het gewoon een voldongen feit. Wethouder Holman zegt dat het zo ook ligt. Zo is het met elkaar afgesproken. Voor het college is er geen enkele reden om daarvan nu af te wijken. De heer Huttinga brengt naar voren dat er destijds al is gedacht in de richting van een transferium. Dat is natuurlijk nooit in de hoek bij Bargeres te realiseren. Verder was er toentertijd reeds sprake van dat het station Bargeres sowieso zou worden opgeheven als alles bij het oude zou blijven. Dan zou niemand dus wat hebben. Het besluit is dan ook niet voor niets genomen. Wethouder Holman bevestigt dat is bekeken of er bij het station Bargeres ruimte was voor een P+R-terrein, doch die blijkt er eenvoudig niet te zijn. Voor een ruimere opzet is gewoon een andere plek nodig. Dat was inderdaad een van de argumenten. Door de SP-fractie is gevraagd eens te kijken naar een proef met gratis openbaar vervoer. Door de Tweede Kamer is besloten te bezien of daar mogelijkheden toe zijn en ook hier kan op basis van de motie die is ingediend worden bekeken of hieraan kan worden gewerkt. Overigens bestaat 'gratis' openbaar vervoer niet. Het kan wel gratis worden aangeboden, maar het zal op de een of andere manier toch moeten worden betaald. Uiteindelijk zal dus toch bij de burger terecht worden gekomen als het openbaar vervoer 'gratis' wordt gemaakt. De SP-fractie moet zich maar eens verdiepen in het voorbeeld-Hasselt (B), want dan zal zij zien dat er daar wel degelijk gelden mee zijn gemoeid, gelden die door de burger worden opgebracht. 'Gratis' is dus een relatief begrip.

De heer Schoo informeert of zijn conclusie juist is dat het station Bargeres helemaal verdwijnt. Wethouder Holman bevestigt dit. De heer Schoo vindt dat het station dat er is ook kan worden gehandhaafd. Als hij het goed heeft begrepen, is de zorg dat de mensen van de Bargeres helemaal naar de Delftlanden moeten als zij op de trein willen stappen. En wat heeft minister Remkes met deze zaak te maken? Was deze destijds minister van verkeer? Wethouder Holman zegt dat de heer Remkes destijds in elk geval in een positie verkeerde om de gemeente te helpen aan extra gelden voor deze ontwikkeling. De heer Schoo herinnert zich zo'n positie niet. Wethouder Holman denkt dat de heer Schoo zich wél zal herinneren welk besluit er in 2001 is

35

De heer Moinat wijst erop dat álles wat de gemeente uitgeeft door de burger wordt opgebracht. Dat zou dus ook gelden voor gratis openbaar vervoer. Het gaat er echter om dat het wordt aangeboden. Als daarvoor geld beschikbaar moet komen, zullen andere keuzes moeten worden gemaakt. De vraag was of de wethouder wil bekijken of zulk vervoer ook voor de gemeente Emmen mogelijk is. Het gaat trouwens niet alleen om Hasselt (B), maar ook om Eindhoven en Tilburg.

kopen. Hijzelf is ook van de 'Puch-generatie' en herinnert zich dat toen hij 16 jaar werd, mocht kiezen tussen een brommer en een fiets. Hij heeft toen voor een racefiets gekozen! De heer Ensink is eveneens van de fietsgeneratie. Hij vindt echter dat wat in de programmabegroting over een bromfietscursus wordt geponeerd nogal stellig is. Het college is voornemens alle 16-jarigen aan te spreken, doch dat is de bedoeling van de CDA-fractie net níét. Zij heeft wel een alternatief. Als je mensen dan toch bewust wilt maken van het veilig gebruik maken van de bromfiets, moet je allen die een bekeuring krijgen verplichten op bromfietscursus te gaan. Dan heb je volgens de fractie meer effect.

Wethouder Holman zegt toe te zullen bekijken welke mogelijkheden er zijn en hierop donderdag aanstaande te zullen terugkomen. De heer Moinat is het tot zover met de wethouder eens – daarvóór niet.

Wethouder Holman zegt dat dit ook een mogelijkheid zou kunnen zijn. Hiernaar zal eens worden gekeken.

Wethouder Holman merkt op: misschien komt dat nog!

De heer Ensink wil nog toevoegen dat vooral de sleutelaars onder de jeugd geen einde aan snelheid kennen.

De heer Arends ziet dat in de SP-motie wordt gesproken over cofinanciering met bereidwillige decentrale overheden. Dit is wat cryptisch, maar er blijkt uit de gemeente de rekening zou moeten betalen. Daar kan voor worden gekozen, maar het ware wellicht beter geweest als de SP-fractie had aangegeven welke keuze zíj in dit opzicht wil maken om geld voor gratis openbaar vervoer te verkrijgen. Dit komt in de motie noch in de toelichting naar voren.

Wethouder Holman constateert dat derhalve veel meer controle moet worden uitgeoefend. Met betrekking tot milieu-, klimaat- en energiebeleid allereerst een reactie op de opmerking van de VVD-fractie over bio- of koolvergisting in de tuinbouw. Het college is daar op dit moment hard mee bezig. Het huidige beleid voorziet inderdaad eigenlijk niet in een aanpak. Nog deze maand zal in het college een nieuw beleidsstuk aan de orde komen waarin meer ruimte zal worden gegeven aan koolvergisting, want het ziet eveneens dat er in dit opzicht echt mogelijkheden zijn en dat men daarop ook zit te wachten. Tezamen met EFRO en Milieu zal worden bekeken hoe hieraan Schwung kan worden gegeven. Van de aanvragen die waren ingediend, zijn er nogal wat ingetrokken na het weggevallen van de subsidie. Dat is echt te betreuren, want gezamenlijk zou moeten worden gegaan voor duurzame energie. Hopelijk zal er op niet al te lange termijn een nieuwe subsidieverordening komen, maar in elk geval zal het college nog deze maand een besluit nemen over een nieuwe beleidsnotitie om zo snel mogelijk te komen tot ondersteuning van allerlei initiatieven, onder andere van de kant van de tuinbouw.

Wethouder Holman gaat vervolgens in op de gladheidsbestrijding. Bij de behandeling van de Kadernota heeft een aantal partijen gezegd dat hiervoor niet de post nieuw beleid moet worden aangesproken en gevraagd er een andere oplossing voor te zoeken. Het college heeft dat gedaan. Degenen die goed hebben gekeken, zullen hebben gezien dat het extra bedrag voor de gladheidsbestrijding beschikbaar is gekomen vanuit de portefeuille van de burgemeester, i.c. het veiligheidsbeleid. Veiligheid is natuurlijk een heel breed begrip. Er is ook al geopperd dat veiligheid niet alleen is te garanderen door het nemen van bepaalde maatregelen, want dat daar méér voor nodig is. De CDA-fractie heeft met betrekking tot bromfietsen opgemerkt dat met het oog op de gezondheid wellicht meer het fietsen moet worden gestimuleerd dan het bromfietsen. Spreker is het daarmee helemaal eens, maar is van mening dat de gemeente daar niet over gaat. Mensen beslissen zelf of zij met 16 jaar wel of geen brommer

Mevrouw Houwing-Haisma brengt naar voren dat op het moment waarop nieuw beleid is geformuleerd nog de procedures zullen moeten

36

Wethouder Holman zegt dat in elk geval rekening is gehouden met hetgeen de provincie over het onderwerp heeft gezegd. Door de GroenLinks-fractie is opgemerkt dat een CO2-reductie in het kader van het milieubeleid niet het enige zou moeten zijn, zij het dat deze ook heeft gezegd blij te zijn dat er aandacht voor milieu is. Genoemde fractie heeft ook gesteld dat de klimaatverandering weleens wordt onderschat en daarmee is spreker het helemaal eens, alhoewel er steeds meer geluiden komen dat die verandering serieuzer moet worden genomen. Hopelijk zullen er op de mondiale klimaatbijeenkomst die momenteel gaande is andere uitspraken worden gedaan dan tot op heden is gebeurd en dat het zal komen tot een bijstelling van het klimaatbeleid, wereldwijd, want dat is gewoon nodig. De VVD-fractie heeft het voorstel gedaan het wagenpark van de gemeente op biodiesel te laten rijden, te beginnen met de twee nieuwe auto's voor het college.

worden doorlopen. Dan treedt vaak alsnog vertraging op. De vraag is dan ook of echt heel snel met het nieuwe beleid aan de slag zal worden gegaan. Als het aan de VVD ligt, komt er in de volgende regeerperiode een nieuwe subsidieregeling. In dit opzicht krijgen de tuinders van spreekster een gratis stemadvies! Wethouder Holman merkt op dat mevrouw Houwing er even bij moet zeggen dat die regeling een stuk slechter zal zijn dan de regeling die er was. Mevrouw Houwing-Haisma constateert dat de kiezer nog naar de stembus moet en dat het regeerakkoord dus nog niet gemaakt is. Daarop kan niet vooruit worden gelopen. Wethouder Holman stelt dat het wel zal lukken als de goede partijen worden gekozen! Mevrouw Houwing-Haisma gaat het er om dat als het beleid is geformuleerd, snel wordt gehandeld. Als dat gebeurt, wordt een heel goed visitekaartje afgegeven, ook richting de landelijke tuinbouw. Iedereen weet immers dat het voor de tuinders twee voor twaalf is, zo niet twee óver twaalf.

Mevrouw Houwing merkt op dat het laatste het concrete voorstel is. Wethouder Holman zal hierop nog terugkomen bij de behandeling van de moties, maar wil nu alvast zeggen dat er rekening mee moet worden gehouden dat biodiesel wel verkrijgbaar moet zijn. Tot op dit moment zijn er in Nederland nog geen tankstations voor de biodiesel die in Emmen wordt vervaardigd. Voor het tanken van biodiesel moet men dus naar Duitsland.

Wethouder Holman zegt dat daarop de nota juist zal ingaan. Mevrouw Houwing-Haisma informeert of de nota in december of januari bij de raad zal komen.

Mevrouw Houwing-Haisma zegt dat haar is verzekerd dat het slechts een kwestie van uitvoering is. Sunoil heeft laten weten dat dit nooit een probleem kan zijn, want dat er mogelijkheden genoeg zijn om er voor te zorgen dat de auto's van de gemeente op biodiesel gaan rijden. Het punt is gewoon: je wilt het of je wilt het niet!

Wethouder Holman heeft de nota vandaag in concept gezien, dus deze zal ongetwijfeld nog deze maand in het college aan de orde komen. Mevrouw Houwing-Haisma informeert: dus in december in de raad?

De heer Wilms wijst erop dat er wel méér mensen in Duitsland tanken!

Wethouder Holman antwoordt dat het december kan zijn. Als dat in verband met termijnen niet mogelijk is, wordt het januari. De nota is in elk geval onderweg.

Wethouder Holman is van mening dat het niet noodzakelijk moet zijn naar Duitsland te gaan om te kunnen tanken.

De heer Wilms heeft begrepen dat het college van GS over hetzelfde onderwerp onlangs een beleidsnotitie heeft vastgesteld. Is de nota van de gemeente daaraan gebonden?

Mevrouw Houwing-Haisma heeft de verzekering gekregen dat het te regelen is dat er in de gemeente Emmen biodiesel kan worden getankt. Wethouder Holman kan zeggen dat het college wat dit betreft een positieve insteek kiest. Als de

37

mogelijkheid er is, hoeft er geen probleem te zijn.

gen. Het gaat om een uit te keren bedrag van € 460.000,-. Spreker is verzekerd dat de uitkering vóór de kerst zal plaatsvinden aan 8.989 personen, uiteraard onder voorbehoud van de besluitvorming morgen in het college, maar hij gaat ervan uit dat dit goed komt. Het zal gaan om € 53,- per persoon.

De vice-voorzitter ziet voor zich dat er straks een tankauto van Sunoil achter de dienstauto's aan rijdt, want: getankt zal er worden! Wethouder Holman kan zich ook voorstellen dat er tijdens het rijden wordt bijgetankt! De komende jaren zal het college proberen het onderhoudsniveau op te krikken, zowel van grijs als groen. Het onderhoudsfonds is daarvoor een begin. Hopelijk zal het het volgend jaar mogelijk zijn daar weer gelden in onder te brengen. Mocht dat niet zo zijn, dan zal moeten worden bekeken hoe de kwaliteit op een andere manier kan worden verbeterd. Met de stelling dat de kwaliteitsplannen sober en haalbaar moeten zijn, kan spreker geheel instemmen. Wel vindt hij dat tot plannen moet worden gekomen die een meerwaarde hebben, die het niveau dus verhogen. Het huidige niveau kan zijns inziens een stuk beter. Binnenkort zullen de eerste kwaliteitsplannen kunnen worden verwacht. In die plannen wordt juist gekeken naar de vraag: hoe ziet iets er nu uit en hoe moet dit er uit gaan zien? De fractie van GroenLinks heeft gevraagd bij de inrichting van de woonomgeving te kijken naar duurzaamheid. Dat doet de gemeente al een aantal jaren en dit zal zeker ook zo blijven, uitgaande van de middelen die de gemeente hiervoor beschikbaar heeft. De DOP-fractie heeft een vraag gesteld over de erkende overlegpartners. Voor zover het sprekers portefeuille betreft gaat het om de dorpen en de wijken. Met de overlegpartners aldaar is een goed overleg, ook belangrijk ten aanzien van het uitvoering geven aan plannen. Zij denken hierover op een uitstekende manier mee, en dat is winst. Het onderzoek naar de tarieven voor begraven dat de CDA-fractie gaat instellen, wacht spreker af. Binnenkort zal in de commissie overigens ook met een notitie over begraven worden gekomen. Wellicht kan het resultaat van het CDA-onderzoek dan gelijktijdig worden behandeld.

De heer Schoo handhaaft toch zijn motie. Hij heeft inmiddels al vier of vijf keer gevraagd wanneer het geld zou worden uitgekeerd en is hier al eens meer weggegaan met toezeggingen. Nu heeft hij in zijn motie de datum 1 december opgenomen. Als morgen in het college een besluit wordt genomen, moet het mogelijk zijn dat de uitkering vóór 1 december geschiedt. Hij wil zeker niet vervelend doen, maar wil toch een stok achter de deur hebben in de vorm van een motie, want de uitkering is naar zijn zin al te vaak uitgesteld. Wethouder Jumelet heeft even naar de techniek van de uitkering gevraagd. Hem is gebleken dat het geld niet in één keer aan alle personen tegelijk zal worden uitgekeerd. Dat zal successievelijk vóór de kerst gebeuren, maar hem is verzekerd dat iedereen vóór de kerst het bedrag overgemaakt zal hebben gekregen. Over het gevraagd of ongevraagd advies geven door de overlegpartners is gezegd dat bijvoorbeeld met de adviezen over de WMO vaak niet serieus wordt omgegaan. Dat kan het beeld oproepen dat dit zo ís, maar duidelijk moge zijn dat over alle notities steeds kon worden ingesproken. Bij de vaststelling van de betrokken kadernota is wel opgemerkt dat een en ander door de tijdsdruk niet altijd de schoonheidsprijs heeft verdiend, doch er is wel degelijk voldaan aan hetgeen is afgesproken, namelijk het bieden van gelegenheid tot inspraak en advies. Natuurlijk kan niet elk advies worden gehonoreerd. Het is de verantwoordelijkheid van het college en de raad hoe daarmee wordt omgegaan. Het is echter niet de juiste voorstelling van zaken als wordt gezegd dat niet serieus is omgegaan met adviezen. In de commissievergadering van 14 november zal kunnen worden gesproken over cliëntenparticipatie. Er zal ook een algemene bijeenkomst worden gehouden waarop het persoonsgebonden budget en de eigen bijdragen zullen kunnen worden besproken. In december zal hierover in de commissievergadering opnieuw kunnen worden gesproken, evenals in de decemberraad. Er is dit jaar dus nog veel te doen, wat eveneens zal gelden voor het volgend jaar, want dan zal het vier-

Wethouder Jumelet wil wat zijn portefeuille betreft beginnen met de WMO en WMOgerelateerde onderwerpen. De heer Schoo heeft gesproken over de koopkrachtcompensatie over de jaren 2005 en 2006 voor chronisch zieken, gehandicapten en ouderen. Te zeggen is dat hierover morgen in het college een stuk ter besluitvorming zal voorlig-

38

jarig beleidsplan moeten worden ingevuld. Duidelijk is dat bedoeld is te zeggen dat over dit onderwerp zorgen bestaan en de aandacht behoeft. Overigens moet spreker aan de PvdAfractie zeggen dat het niet alleen gaat om de belangen van de vier grote steden. In de brief van 1 november die naar het kabinet is gezonden, trekken de 27 steden samen met de vier grote steden op. In deze brief wordt heel duidelijk aangegeven welke knelpunten worden gezien, wordt het kabinet erop geattendeerd dat er meer geld moet worden vrij gemaakt voor de uitvoering van de WMO en wordt aangegeven waar de gemeenten tegenaan lopen, bijvoorbeeld ten aanzien van de gegevens van de cliënten. Spreker dunkt dat de G4 en de G27 geen verschillende paden betreden, maar dat juist in goed overleg wordt geprobeerd de belangen te behartigen van zoveel mogelijk inwoners, dus ook van de inwoners van de gemeente Emmen. Er is vanuit de raad ook gesproken over de daken thuislozen. De gemeente Emmen kent De Breehof en de Veltmanstichting en is ook centrumgemeente voor de vrouwenopvang. Het is dus zo dat de gemeente een aantal voorzieningen heeft getroffen. Wel zijn er intussen nieuwe inzichten waar het gaat om de maatschappelijke opvang. Daarom wordt Drenthe-breed geprobeerd op korte termijn nieuw beleid te maken, dit in het kader van de prestatievelden 7, 8 en 9, respectievelijk verslavingszorg, OGGZ en maatschappelijke opvang. Zodra daarvoor de eerste aanzetten zijn gegeven, zal spreker daarmee naar de raad komen om daarover met elkaar te spreken. Dat zal overigens ook worden gedaan met de woningcorporaties, instellingen als GGZ en RIBW, VNN (verslavingszorg Noord-Nederland), het Leger des Heils, en dan vergeet hij er misschien nog wat. In elk geval wordt met zoveel mogelijk instellingen gesproken. Er is een heel traject uitgezet. Zodra daarover meer bekend is, zal dit in de raad aan de orde worden gesteld om daarover besluitvorming te laten plaatsvinden. Met de hernieuwde aandacht voor Op 't Stee is spreker blij. Hem dunkt dat de raad er goed aan doet weer een besluit te nemen over een bijdrage. Ten slotte reageert hij op de gemaakte opmerkingen over het personeelsbeleid. Er is een vergelijking getrokken tussen 2001 en 2007 ten aanzien van de loonsomstijging van € 39.000,naar € 55.000,- per fte. Hij zal zelf niet gaan goochelen met getallen, maar zal proberen aan te geven waardoor de stijging kan zijn veroorzaakt. De stijging heeft betrekking op de pensioenpre-

mies en sociale lasten. Daarnaast kan worden geconstateerd dat het bestand door de bezuinigingsoperatie met zo'n 110 fte's is ingekrompen en dat de reiniging uit het bestand is verdwenen. Onder meer zijn de functies in de lagere schalen verdwenen, en wel in die mate dat de uiteindelijke loonsom per fte hoger is geworden. Dat is grotendeels de verklaring voor de stijging van de loonsom, zij het dat die volgens sprekers informatie niet gaat naar € 55.000,-, maar naar € 51.000,-. Verder wil hij hierop nu niet ingaan, want het betreft een wat technisch punt. De CDA-fractie heeft voorgesteld onderzoek te doen naar de mogelijkheid alle budgetten die binnen de diensten beschikbaar zijn voor het inhuren van externe deskundigheid onder te brengen in het fonds personele knelpunten. Het voordeel daarvan zou volgens genoemde fractie zijn dat een integrale afweging kan worden gemaakt ten aanzien van inhuur van externe deskundigheid. Het betreft hier evenwel een eigen verantwoordelijkheid van een dienst zelve. Het is belangrijk aan de directeuren het mandaat te geven invulling te geven aan de regiefunctie. In plaats van alles op één hoop te gooien, is het van belang door de diensten met argumentatie te laten aangeven wanneer inhuur nodig is. Het is naar sprekers mening dus geen goed idee te komen tot een inrichting zoals de CDA-fractie die zich voorstelt. Wethouder Thalens-Kolker zal ingaan op de onderwerpen jeugd en jongeren, onderwijs en onderwijshuisvesting, accommodaties en ouderen. Daarnaast zal zij nog reageren op enige andere vragen van fracties. Het jeugd- en jongerenbeleid is een belangrijk onderwerp, getuige ook het feit dat alle fracties, zelfs de DOP-fractie, daarover iets hebben gezegd. Bij dit beleid zijn allerlei aspecten aan de orde, zij het dat het ene aspect zwaarder weegt dan het andere. Het eerste aspect waarover spreekster iets wil zeggen is het aspect onderwijs, scholing en opleiding. Het is heel belangrijk dat alle jongeren een startkwalificatie halen om goed genoeg toegerust te zijn voor het betreden van de arbeidsmarkt. De match tussen opleiding en de beschikbare banen is in deze gemeente nog een probleem. Zinvolle vrijetijdsbesteding en sociale competenties om je een plek te veroveren in de samenleving zijn eveneens zaken die met jeugd- en jongerenbeleid van doen hebben. Het maken van een verbinding tussen allerlei verschillende as-

39

pecten is de kunst, maar dat wordt op een aantal terreinen al gedaan. Van de vermelde negen prestatievelden heeft er één nadrukkelijk betrekking op het jeugd- en jongerenbeleid. Al die prestatievelden met elkaar verbinden, met name ten aanzien van preventief beleid, is de opgave in de komende tijd. Het gaat dan niet alleen om samenhang tussen de prestatievelden in het kader van de WMO, maar ook tussen onderwijs en zorgstructuren in en om onderwijs en tussen de zorgstructuren en de geindiceerde zorg, waarvoor de provincie verantwoordelijk is. De brede-schoolontwikkelingen horen daar uiteraard eveneens bij. Er is inmiddels een interne task force met jeugdbeleid bezig. Deze heeft al een inventarisatie gemaakt van alles waar het bij dit beleid om gaat en van de wijze waarop ermee aan het werk moet worden gegaan. Dit moet echter nog wel geconcretiseerd worden. Twee onderwerpen hebben daarbij de nadrukkelijke aandacht: het vroegtijdig schoolverlaten en de jeugdwerkloosheid. Over het laatste onderwerp heeft wethouder Evenhuis al het een en ander gezegd. Ook het vroegtijdig verlaten van school is een centraal item, omdat dit een problematiek is die hier nadrukkelijk speelt. Er gaan te veel scholieren te vroeg van school zonder een startkwalificatie. Hiervoor heeft Emmen een meldpunt, dat tevens werkzaam is voor Borger-Odoorn en Coevorden. Er is tevens een convenant gesloten tussen het RMC en de scholen die te maken hebben met leerlingen in het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. Dit convenant heeft vooral betrekking op de registratie van vroegtijdige schoolverlaters. Daarover zijn inmiddels duidelijke afspraken gemaakt, zodat leerlingen die van school veranderen en leerlingen die al lange tijd de school niet meer bezoeken in beeld zijn en bijvoorbeeld leerlingen bij de overstap van het VMBO naar het MBO in beeld blijven. Daarop is een preventief traject gezet, inhoudende dat de leerlingen in de tijd dat zij hun VMBO-diploma hebben en nog niet op een MBO-school zitten getrickerd worden na de vakantie een nieuwe school te gaan bezoeken. Preventief werken wil ook zeggen dat het RMC dicht bij de zorgteams zit die op de verschillende scholen werkzaam zijn om tijdig te kunnen ingrijpen, want dát is de kunst: jongeren in beeld houden en het liefst er voor te zorgen dat zij teruggaan naar school om een startkwalificatie te halen of, wanneer dat helemaal niet mogelijk is, worden opgenomen in werktrajecten.

Geprobeerd wordt ook dit op wijkniveau op te pakken met een project vitale coalities. Dat voorziet er in dat via de buurtkantoren wordt geprobeerd de betrokken jongeren in beeld te krijgen en door middel van een intensieve begeleiding zo mogelijk te voorkomen dat ze leefwijze geraken die niet zo wenselijk is. De buurtkantoren zouden op den duur kunnen uitgroeien tot centra voor gezin en jeugd. In verband met het vroegtijdig verlaten van de school sprak de SP-fractie over 'alle hens aan dek'. Dat is spreekster uit het hart gegrepen. Een speciale invalshoek is het creëren van stagemogelijkheden voor met name allochtone leerlingen, waaromtrent genoemde fractie een amendement heeft ingediend. Daarin wordt overigens geen dekking aangegeven voor het voorgestelde bedrag van € 10.000,-. Hoe dan ook, het is goed te weten dat er vanuit de gemeente reeds een plan is opgesteld dat richting de provincie gaat. Dat plan heeft betrekking op stageplaatsen voor VMBOleerlingen en heeft de opzet een beroep te doen op het bedrag van € 1 miljoen dat door de provincie beschikbaar is gesteld voor sociaaleconomische ontwikkelingen in deze regio. Voor het jeugd- en jongerenproject in NieuwWeerdinge, waaromtrent de PvdA-fractie een amendement heeft ingediend, hebben ook de fracties van de VVD en BGE aandacht gevraagd. Het is een aansprekend project waarin jongeren na het verlaten van de basisschool nog een tijd bij elkaar worden gehouden, zeg maar tot de leeftijd waarop ze soosbezoekers gaan worden. Hoewel B&W dit project en ook het amendement sympathiek vinden, vragen zij toch dit amendement aan te houden tot zij komen met voorstellen dienaangaande. Zij vinden dat nu niet iets exclusief voor Nieuw-Weerdinge moet worden gedaan. In andere wijken en dorpen doen zich vergelijkbare ontwikkelingen voor en die zou het college in één keer willen meenemen. De heer Arends vraagt of de wethouder kan aangeven wanneer het college naar verwachting met voorstellen ter zake komt. Wethouder Thalens-Kolker antwoordt: op korte termijn. Zij vindt het lastig nu een exacte maand aan te geven en wil daar in tweede termijn op terugkomen. De heer Arends lijkt het aardig als de wethouder vóór donderdag aanstaande laat weten wanneer de voorstellen zullen komen. Dat is voor de tweede termijn van de raad wel handig. Anders

40

Wethouder Thalens-Kolker antwoordt dat het laatste het geval is. Zij merkt dat er veel moois en goeds gebeurt zonder dat men daarvan voldoende op de hoogte is en zonder dat er voldoende samenhang tussen is. De raad moet het met deze opmerking maar even doen.

zou er een derde termijn nodig zijn, en hij weet niet of hem die wel wordt gegund. Wethouder Thalens-Kolker denkt van niet! De heer Arends merkt op dat de wethouder daar niet over gaat!

De heer Dijkgraaf heeft erop gewezen dat ergens in een la nog een cultuurnota ligt. Heeft hetgeen de wethouder zojuist zei te maken met het voornemen van het college met een kadernota te komen? In de bedoelde cultuurnota staat al veel beschreven van wat de wethouder aangeeft. Er blijkt uit dat er inderdaad veel meer is dan kunst met een grote –K–. Het lijkt hem dan ook zinnig die nota boven water te halen, in plaats van een nieuwe nota te maken waarin alleen kaders worden aangegeven, zonder dat er daadwerkelijk iets gebeurt.

De vice-voorzitter zegt dat wel zal blijken of het zover moet komen. Misschien kan de wethouder nu al een beetje duidelijkheid geven. Wethouder Thalens-Kolker maakte haar opmerking omdat zij in het programma voor de begrotingsvergadering geen derde termijn vermeld heeft zien staan. Zij zegt toe dat de raad de termijn vóór donderdag aanstaande te horen krijgt. Met name de heer Dijkgraaf heeft een warm pleidooi gehouden voor de jongerencultuur. Als onderdeel van Vitale Stad is dat aantrekkelijk. Jongerencultuur is überhaupt van belang voor de ontplooiing van jongeren. Jongeren en cultuur zijn ook onderdeel van het actieplan cultuurbeleid en maken eveneens onderdeel uit van de criteria op basis waarvan een en ander wordt beoordeeld. Wellicht zullen er steeds meer aanvragen rond evenementen en dergelijke komen die veel activiteiten in zich bergen die op jongeren zijn gericht. 'C'est la Vie' is een voorbeeld, evenals het 'Full Colour Festival', de 'TaalTheater', het 'Kunstmenu' en zo kunnen er nog méér activiteiten worden genoemd. Spreekster is nu ruim zes maanden wethouder van onder andere kunst en cultuur. Haar is gebleken dat er in het Emmense op het terrein van kunst en cultuur veel meer gebeurt dan zij wist. Zij denkt dat de doorsneeburger ook niet altijd van activiteiten weet. Door wat er allemaal gebeurt, is zij aangenaam verrast. Tegelijkertijd zet haar dit aan het denken over de vraag of er wel voldoende wordt gedaan aan profilering, of alles wat er plaatsvindt wel voldoende naar buiten wordt gebracht en of er wel voldoende samenhang is tussen al die mooie dingen die door allerlei organisaties worden ondernomen. Zij denkt bijvoorbeeld aan de theateruitwisseling tussen CQ en de theaterschool in Lingen. Zo zijn er nog veel meer voorbeelden te noemen.

Wethouder Thalens-Kolker constateert dat haar opmerkingen en die van de heer Dijkgraaf in het verlengde van elkaar liggen. Met betrekking tot de onderwijshuisvesting is een vraag gesteld over brandveiligheid en gebruiksvergunningen voor onderwijsgebouwen. In de schriftelijke beantwoording is daarover al gezegd dat het college hierover zal spreken. De heer Schoo heeft gevraagd naar de luchtkwaliteit in schoolgebouwen. Het is een item waarover in de pers al het een en ander was te lezen. Arbo-proof maken van onderwijsvoorzieningen is aan de orde. Spreekster heeft vernomen dat er in een aantal nieuw gebouwde scholen problemen met de luchtkwaliteit zijn. Daar wordt aan gewerkt, maar op zich hebben haar geen klachten bereikt, zodat niet de neiging aanwezig is direct actie te ondernemen. Door de CDA-fractie is een vraag gesteld over het grensoverschrijdend karakter van onderwijs. Voor een deel is het aan de scholen en de schoolbesturen zelf om in dezen iets te initiëren en daaraan vorm te geven, en dat gebeurt ook. Een van de goede voorbeelden is de Hogeschool Drenthe: het aantal studenten uit Duitsland is groeiende. Hetzelfde geldt voor studenten uit China. De gemeente zal het grensoverschrijdende karakter zeker stimuleren. Een aandachtspunt daarbij is het onderzoeken van de mogelijkheid universitair onderwijs naar Emmen te halen. Hierbij wordt ook zeker gedacht aan samenwerkingsverbanden met scholen over de grens, bijvoorbeeld in Bremen en Hamburg. Voor heel veel aspecten geldt trouwens dat de blik vaak Nederland in gericht is geweest, maar er is alle

De heer Arends informeert of de wethouder de vraag retorisch bedoelde, daarop van de raad een antwoord wil of er zelf een antwoord op wil geven.

41

reden om ook over de grens te kijken naar mogelijkheden die daar voor de gemeente liggen.

De heer Ensink vraagt wanneer hierover informatie aan de raad kan worden verstrekt.

De heer Ensink is het hiermee eens, maar wil even iets dichter bij huis blijven en denken aan de universiteit in Oldenburg.

Wethouder Thalens-Kolker antwoordt dat er een onderzoeksrapport is opgesteld. Zij zal nagaan of daarvan exemplaren richting de raad kunnen gaan. Door de PvdA-fractie is een amendement ingediend over zelfbedieningsbalies in de bibliotheek waardoor tijd van personeel kan worden vrij gespeeld, een verruiming van de openingstijden kan worden gerealiseerd en tijd specifiek kan worden ingezet voor projecten die met jeugd van doen hebben. Een bibliotheek heeft een aantal functies: informatieoverdracht, cultuuroverdracht, leesbevordering etc., maar bekend is dat het erg lastig is via de bibliotheek jongeren voldoende te bereiken. Naar de financiering van het amendement moet nog worden gekeken, iets waarop donderdag aanstaande kan worden teruggekomen.

Wethouder Thalens-Kolker zegt dat te zijner tijd allerlei opties zullen worden bekeken, waaronder in Oldenburg. De fracties van ChristenUnie en CDA hebben met betrekking tot accommodaties gerefereerd aan het gezellige, maar ook zeer leerzame uitstapje naar Overijssel. Voor zover het nog niet het geval was, heeft iedereen nu het conceptkulturhus omarmd: één dak, één beheervorm en één programmatische samenwerking van instellingen en voorzieningen die in een kulturhus gekoppeld zijn. Dat maakt dat het méér is dan een multifunctionele accommodatie. Spreekster zelf is een warm voorstandster van het concept. Zij denkt dat dit beslist een concept is dat in Emmen kan worden toegepast, bijvoorbeeld in kleine kernen. Het initiatiefvoorstel ter zake heeft zij zojuist vluchtig doorgelezen en zij begrijpt dat daarin wordt voorgesteld een interne groep en een groep vanuit de raad te vormen die gezamenlijk een traject gaan volgen om na te gaan in hoeverre er in dezen voor de gemeente mogelijkheden zijn. Daar is niets mis mee, sterker nog: er is alles vóór daaraan met elkaar vorm te geven. Door de VVD-fractie is nadrukkelijk een koppeling gelegd tussen accommodatiebeleid en brede school. Die koppeling is er natuurlijk. Bij de ESF-subsidie en de haalbaarheidsonderzoeken die daarmee gepaard gaan, zullen de accommodaties steeds in beeld moeten zijn. De CDA-fractie heeft gevraagd naar consultatiebureaus voor ouderen en preventief onderzoek om te voorkomen dat ouderen eerder ziek worden dan nodig is. Een aantal omringende gemeenten kent zoiets al. Dit is met name het geval in Coevorden. Spreekster moet er meteen bij zeggen dat de kosten door een gift van particulieren worden betaald. Er is inmiddels een oriënterend gesprek gevoerd met een medewerker van Sedna en iemand van Icare. Zij hebben gesproken over het starten van een pilot op twee plekken in de gemeente. Aan hen is gevraagd dit verder uit te werken en het kostenverhaal in beeld te brengen. Te zijner tijd zal een afweging moeten worden gemaakt ten opzichte van andere zaken ten behoeve van preventief ouderenbeleid.

De heer Arends informeert of hij moet concluderen dat de wethouder wil kijken naar de financiering alvorens er zich inhoudelijk over uit te laten, dan wel of de wethouder nu al kan zeggen het een aansprekend voorstel te vinden en dit haar warme steun heeft. Of is dat op dit moment te veel gevraagd? Wethouder Thalens-Kolker antwoordt dat het een niet los te koppelen is van het ander, doch dat uit haar reactie kan worden opgemaakt dat zij het amendement sympathiek vindt. Er zal echter ook gekeken moeten worden naar de wijze waarop de bekostiging kan plaatsvinden. De PvdAfractie zegt er iets over in het amendement, doch eerst zal bekeken moeten worden of die wijze van financiering mogelijk is. De heer Arends zegt dat hij uit informatie heeft begrepen dat het kan. Als de wethouder andere informatie heeft, hoort hij dat graag vóór donderdag aanstaande, maar de reactie van de wethouder ziet hij als een ondersteuning van het amendement. De vice-voorzitter begrijpt uit de non-verbale reactie van de wethouder dat een antwoord vóór donderdag kan worden gegeven. Wethouder Thalens-Kolker reageert vervolgens op de vraag van de CDA-fractie over voortzetting van de Drentse marathon, zoals die onlangs dwars door Drenthe heeft plaatsgevonden.

42

De reacties daarop waren positief. Spreekster denkt dat het goed is eens te bekijken of dit een jaarlijks evenement kan worden en of het traject dan hetzelfde zou moeten zijn. Tevens moet dit in relatie worden bezien tot de marathon in Klazienaveen. De laatste opmerking betreft het verplaatsen van de kermis, waarnaar de BGE-fractie heeft gevraagd. Daarop kan worden gezegd dat naar een andere locatie wordt gezocht.

Het gaat dan soms om een serre of een dakkapel, soms over veel grotere ontwikkelingen in de gemeente. Wanneer het enige antwoord van de kant van het beleidsterrein ruimtelijke ontwikkeling zou zijn: het mag niet omdat het niet in het bestemmingsplan staat!, kan spreker het zich bijzonder goed voorstellen dat de criticasters op dit punt gelijk hebben, want dat kan inderdaad niet. Toch graag iets meer over het gegeven antwoord. Dit gunt geen blik in de keuken, het geeft niet aan waarom op een bepaald punt een beslissing zoals die in een bestemmingsplan vertaald is tot stand is gekomen. In feite is dat de kern van het verhaal dat de vraag of iets kan of niet vanuit de inhoud moeten worden gemotiveerd. Als ten aanzien van ruimtelijke ontwikkeling de vraag wordt gesteld waarom iets niet mag, is dat eigenlijk een vraag die gaat in de richting van de kaders van het beleid dat door de raad is vastgesteld. Dat is niet bedoeld als beperking, maar in het algemeen als een doel dat je als openbaar bestuur wilt bereiken, als een richting van werken, waarbij het er altijd om gaat wat er in een bepaald gebied kan en wat je als openbaar bestuur mogelijk wilt maken aan ontwikkelingen, in het belang van de gemeente Emmen en haar inwoners. Dat zo zijnde, is een bestemmingsplan in sprekers opvatting zowel een eind als een begin van een proces. Het is een eind van een proces waarin zoveel mogelijk samen met betrokkenen in een bepaald gebied wordt vastgesteld wat voor ontwikkelingsmogelijkheden er in dat gebied nastrevenswaardig zijn. Tegelijkertijd is het een start van een ontwikkeling. Waar het gaat om het organiseren van het proces om te komen tot de vaststelling van een plan en om het realiseren van het uiteindelijke plan, is de gemeentelijke overheid regisseur, op basis van de kaders die door de raad zijn gesteld. Een bestemmingsplan maakt dus iets mogelijk, maar tevens moet onder ogen worden gezien dat zo'n plan in veel gevallen ook een bewarende functie heeft. Het gaat om het bieden van een stuk rechtsbescherming, ofwel in de richting van individuele burgers, ofwel in de richting van waarden die evengoed deel uitmaken van de kaders die de raad heeft gesteld. Daarbij wordt vaak gesproken over milieu, natuur, landschap, ecologische hoofdstructuur en meer van dit soort belangrijke begrippen dat ook voor de gemeente Emmen van groot belang is, bijvoorbeeld met betrekking tot toeristisch-recreatieve ontwikkelingen en de noodzaak te proberen méér mensen uit andere delen van het land naar Drenthe en specifiek naar Emmen als woonplek te trekken.

De heer Huttinga herinnert eraan te hebben gevraagd ook even in te gaan op jeugdwerk in de Rietlanden. Het kan hem zijn ontgaan, maar volgens hem heeft de wethouder daar niet specifiek op gereageerd. De wethouder heeft wel iets gezegd over het jeugdwerk in Nieuw-Weerdinge, maar is het de bedoeling dat daarbij ook de Rietlanden wordt betrokken? Wethouder Thalens-Kolker antwoordt dat het jeugdwerk in de Rietlanden daarbij kan worden meegenomen. Bij de behandeling van de Kadernota is overigens al iets gezegd over specifieke aandacht voor de Rietlanden. Bekend is dat daar inmiddels een groep mensen vanuit met name het onderwijs bezig om te bezien welke problematiek er ligt en welke mogelijkheden er zijn. Mogelijk kan daarbij worden aangesloten. De heer Huttinga weet dat er momenteel in de Rietlanden initiatieven naast elkaar lopen en denkt dat het goed is dat de gemeente de regierol op zich gaat nemen. Wil het college dat verwerken in diens beleid? Wethouder Thalens-Kolker antwoordt bevestigend. Wethouder Sleeking geeft aan in zijn reactie eerst enige algemene opmerkingen te willen maken over het beleidsterrein ruimtelijke ontwikkeling. Vervolgens zal hij reageren op diverse thema's die in de bijdragen van de fracties naar voren zijn gekomen met betrekking tot de actualisering van bestemmingsplannen, de ambities die in het bouwprogramma zijn neergelegd, de Vitale Stad/grotestedenbeleid en ten slotte nog enkele losse punten. Wat de ruimtelijke ontwikkeling betreft: als hij terugkijkt op de periode waarin hij wethouder is, moet hij constateren dat er in zijn richting en in die van de afdeling ten aanzien van gewenste ontwikkelingen nogal wat keren het geluid is geventileerd: dit kán niet, het mág niet van RO!

43

Met betrekking tot de wijze waarop dit soort zaken tegemoet moet worden getreden, kan spreker zich heel goed vinden in de woorden van voormalig minister Dekker van VROM, alhoewel haar politieke kleur de zijne niet is. Zij gaf aan dat het beleidsterrein van ruimtelijke ontwikkeling zich dient te ontwikkelen van 'hindermacht' naar 'ontwikkelkracht'. Dat komt goed overeen met de manier waarop het college met het beleidsterrein van de ruimtelijke ontwikkeling om wil gaan. Ruimtelijke ontwikkeling is wat spreker betreft een open beleidsterrein. De kaders die door de raad zijn gesteld maken ontwikkelingen mogelijk die aan de ene kant een bijdrage leveren aan wonen, werken, bereikbaarheid en toekomstmogelijkheden voor de jeugd en die aan de andere kant waarden die van belang worden gevonden ondersteunen en in stand houden. De houding van waaruit dat gebeurt, is geen houding van 'nee, tenzij', maar van 'ja, mits'. In de bijdragen van de fracties is onder andere gesproken over de actualisering en digitalisering van bestemmingsplannen. In de raadsvergadering van 6 juli jongstleden heeft spreker toegezegd in het najaar met een plan van aanpak te zullen komen. Dat plan is nu op een haar na gevild; er moet nog even gekeken worden naar de financiële vertaling. Het plan is nog niet aan de raad voorgelegd, dit in verband met het overleg dat op 11 oktober is gevoerd met de inspecteur VROM naar aanleiding van het conceptrapport dat deze heeft opgesteld over het beleidsterrein milieuvergunningen RO, bouwen enzovoort. Dit conceptrapport is uitvoerig besproken, waarbij van de zijde van de inspecteur duidelijk is gemaakt dat het ministerie graag diens kennis en ervaring beschikbaar wil stellen aan de gemeente Emmen om er voor te zorgen dat het plan van aanpak, dat de raad uiteindelijk zal worden aangeboden, een plan kan zijn dat de instemming heeft van de Inspectie. De raad zal zich kunnen voorstellen dat het college van de kennis en de ervaring van de Inspectie gebruik maakt om te bereiken dat er een goed doortimmerd verhaal aan de raad kan worden voorgelegd. Zolang de rapportage van VROM nog steeds een conceptrapportage is, is er nog geen overeenstemming over het plan van aanpak. De planning is dat in januari zowel het rapport van VROM als het plan van aanpak in één pakket aan de raad wordt aangeboden. Met betrekking tot het amendement dat door de fracties van PvdA en CDA is ingediend kan spreker zeggen blij te zijn met de steun die eruit spreekt. Toch lijkt het hem goed met elkaar nog

even te kijken naar de techniek i.c. de financiering. Verder zal de raad uit het plan van aanpak te zijner tijd blijken dat de totale investering om de doelstellingen te bereiken gaat in de richting van een bedrag dat aanzienlijk hoger is dan € 350.000,-. De discussie daarover zal nog volgen. Vervolgens de ambities betreffende het bouwprogramma. Het college heeft in diens programma aangegeven dat het wil streven naar opvoering van de bouwproductie naar 900 woningen per jaar. Dat staat nog recht overeind. Het voornemen is daarin een bepaalde verdeling aan te brengen wat huur en koop betreft, alsmede de verdeling tussen Emmen en de overige dorpen. In de begroting treft de raad op een enkel punt cijfers aan die geen betrekking hebben op woningen, maar op woonruimten. Daarnaast gaat het in hoofdlijnen over het beleid zoals dat door de raad is vastgelegd in het Woonplan 2002. Dat plan moet worden geactualiseerd. Hiervoor ligt een concept gereed, doch dit moet op verschillende onderdelen nog goed worden doorgesproken, met name om de thema's die te maken hebben met de actualiteit op een goede manier te vertalen. Het zal de raad niet onbekend zijn, want er is in het verleden regelmatig over gesproken, dat ten aanzien van het sturen van ontwikkelingen op het gebied van de woningbouw moet worden geconstateerd dat je als gemeente moet proberen te dien aanzien regisseur te zijn, maar dat je toch vaak een aantal jaren achter ontwikkelingen aan loopt. Nu wordt sterk gemikt op seniorenhuisvesting, doch voorheen werd de focus sterk gericht op een verschuiving van huur naar koop. Daar moet nu anders naar worden gekeken. Echter, voor je zover bent, ben je ongeveer drie à vier jaar verder. Geprobeerd wordt een zo goed mogelijke vertaling te geven van de nieuwe thema's in het nieuwe Woonplan 2006. Te constateren valt dat er ten aanzien van de realisering van huurwoningen een achterstand bestaat ten opzichte van de opgave in het Woonplan 2002. Je kunt je op dit moment afvragen of de markt niet om wat méér huurwoningen vraagt dan in dit plan is opgenomen. Daar moet kritisch naar worden gekeken. Met betrekking tot de prioriteiten die op het gebied van het huisvestingsbeleid gesteld zouden kunnen worden, valt te constateren dat naast de blijvende aandacht die nodig zal zijn voor de groep senioren, er een aantal nieuwe specifieke doelgroepen te onderscheiden zijn. Daaraan zal zeker een vertaling worden gegeven in het nieuwe programma. Het gaat dan om jongeren en

44

starters op de woningmarkt, studentenhuisvesting en bijzondere woonvormen, waarbij enerzijds is te denken aan woon-, welzijns- en zorgprojecten in de verschillende kernen en anderzijds aan woonvormen die de gemeente wil realiseren in samenwerking met organisaties als De Leite, de Trans, het RIBW en dergelijke. Voor alle laatstgenoemde groepen is het uitgangspunt te streven naar zoveel mogelijk kleinschalige voorzieningen die op een goede manier in de woonomgeving worden ingepast.

met name op koopbouwkavels, het stimuleren van eigen woningbezit voor jongeren etc.

De heer Arends heeft de wethouder horen zeggen prioriteit te willen geven aan de huisvesting voor jongeren. Kan de wethouder zeggen op welke wijze hieraan in het door het college voorgenomen beleid extra aandacht zal worden gegeven?

Wethouder Sleeking deelt mede dat er inderdaad sprake is van een afname. Dat is ook volledig in lijn met het Woonplan 2002. Op dit moment voert hij nog het beleid uit dat de raad heeft vastgesteld. Bij het nieuwe Woonplan zal goed moeten worden bekeken of de omvang van de doelgroep, de groep die moet worden gehuisvest in goedkope huurwoningen, nog zodanig is dat je kunt zeggen dat hetgeen in 2002 is voorgenomen nog steeds geldt, dan wel of dat moet worden gekeken naar een grotere voorraad aan sociale huurwoningen. De discussie daarover zal zeker nog worden gevoerd. Van het volkshuisvestingsbeleid maken ook De Ark en de woonschepenhaven deel uit. Ten aanzien van De Ark valt te constateren dat het overleg met en de medewerking van de kant van de bewoners, i.c. de verhuisbereidheid en de inpassing op de 95 nieuwe kavels, over het algemeen voorspoedig verloopt. Wel zijn er twee problemen, op de eerste plaats het probleem met de 'Tsjechische' woningen. Te dien aanzien heeft de gemeente een scheur in de broek opgelopen waarover nog nader met elkaar zal moeten worden gesproken. Het andere probleem is dat op dit moment blijkt dat de financiering van de ondergrondse infrastructuur waarschijnlijk leidt tot een hogere investering dan in de plannen is voorzien. Wellicht kan er door een andere fasering wat anders mee worden omgegaan, maar het lijkt erop dat zich in dezen een risico gaat voordoen. Spreker is daarvan sinds verleden week op de hoogte en wilde de raad er nu ook van op de hoogte brengen. Ten aanzien van de woonschepenhaven wordt momenteel gewerkt aan een voorontwerpbestemmingsplan waarin het aantal ligplaatsen structureel van vijf naar zeven gaat en waarin uiteraard ook een aantal maatregelen zal worden opgenomen om de omgeving van de woonschepenhaven hopelijk definitief zo netjes mogelijk in te richten.

Wethouder Sleeking zegt dat de heer Arends dit inderdaad mag begrijpen. De heer Moinat memoreert in zijn beschouwing een rekensommetje te hebben gemaakt. Hij heeft daarbij gezegd te hopen iets over het hoofd te hebben gezien, omdat er volgens hem sprake is van een afname.

Wethouder Sleeking meent dat in dit opzicht moet worden gekeken naar de vraag wat precies de behoefte is en dat vervolgens moet worden geprobeerd die te vertalen in een bouwprogramma. Hij moet dit punt op dit moment even openhouden, omdat hij nog niet op alle terreinen precies zicht heeft op de noodzaak, in kwantitatieve en kwalitatieve zin. Met betrekking tot de behoefte ten aanzien van woon-, welzijns- en zorgprojecten wordt momenteel bijvoorbeeld samen met de gemeenten Borger-Odoorn, Coevorden en Aa en Hunze in opdracht van de provincie een pilot uitgevoerd, teneinde de opgave op dit terrein goed in beeld te krijgen. Het gaat hierbij dan om aantallen, om plekken waar iets kan gebeuren, om omvang en om inhoud. De vraag die daarbij onder andere aan de orde is, is in hoeverre je als gemeenten elkaar kunt helpen. Op een aantal van de genoemde terreinen, waaronder jongeren- en startershuisvesting, zal goed moeten worden gekeken naar de behoefte in de gemeente Emmen en in omringende gemeenten en moeten worden bezien hoe een en ander zó op elkaar kan worden afgestemd dat je de prioriteit ook echt waar kunt maken. Het is allemaal eenvoudig gezegd, maar het is wat moeilijker het ook echt waar te maken. Spreker wil op dit moment dan ook liever geen specifieke uitspraken doen, maar wél zeggen dat er bij het aan de orde zijn van het Woonplan zeker nader over zal kunnen worden gesproken. De heer Arends informeert of hij mag begrijpen dat ook het flankerend beleid rond jongerenhuisvesting zal worden meegenomen. Hij doelt dan

45

Over Vitale Stad/grotestedenbeleid zijn weinig opmerkingen gemaakt, doch het betreft een onderwerp waarover spreker zich voor de toekomst nog wel wat zorgen maakt. Het gaat in feite om de voortzetting van het grotestedenbeleid na 2009 en om de vraag in hoeverre voor de grote investeringen die nog steeds nodig zijn voor stedelijke vernieuwing en herstructureringen nog kan worden gerekend op de warme instemming van en dus het meefinancieren door het rijk. Minister Winsemius heeft verleden week gesproken over € 1 à € 1,5 miljard per jaar voor 140 wijken als bijdrage van het rijk. Het is aannemelijk dat daaronder ook wijken in Emmen vallen, maar de minister heeft tevens geconstateerd dat de problematiek in 40 wijken dusdanig ernstig is dat zij op heel korte termijn dreigen af te glijden, met verpaupering als gevolg. Er moet van worden uitgegaan dat daaronder géén wijken in Emmen vallen. De discussie zou weleens sterk in de richting kunnen gaan van: laten we een groot deel van de rijksmiddelen maar inzetten voor die 40 wijken! Waar het gaat om het fysieke grotestedenbeleid is er verre van eenheid tussen de G31. De G4 voeren een volstrekt eigen beleid en de G27 komen daar helaas wat achteraan. Derhalve bestaat het risico dat een groot deel van de middelen naar de G4 gaat. Wordt gekeken naar de investeringen die in het kader van Emmen Revisited moeten worden gedaan in drie wijken, dan gaat het om een totale investering van zo'n € 300 miljoen. Ten aanzien van de opgave voor Emmen als geheel, dus inclusief Emmermeer, Emmerschans, de Molenbuurt etc. mag rustig worden aangenomen dat de totale herstructureringsopgave de € 700.000,-/€ 800.000,- benadert. Een groot deel daarvan komt natuurlijk op het conto van de corporaties ten behoeve van renovatie en nieuwbouw, maar voor de Emmen Revisitedwijken zal ongeveer € 26 miljoen moeten worden verspijkerd in het openbaar gebied. Daar zit een deel van de corporaties bij, alsook een rijksbijdrage van € 7 miljoen. Dat is niet veel als je dit afzet tegen de totale investering. De bijdrage van de gemeente op het terrein van het openbaar gebied blijft dus hoog. Er is het college uiteraard veel aan gelegen dat een en ander in de toekomst overeind blijft. Ten slotte nog een aantal losse punten. De CDA-fractie heeft gevraagd naar de resultaten van de pilot betreffende de omgevingsvergunningen en waarom de raad daarover niet is geïnformeerd. In reactie daarop vermeldt spreker dat de pilot bestond uit het beschrijven van een aantal interne werkprocessen. Volgens hem zijn

die voor de raad nauwelijks interessant. Het is materiaal dat door het rijk wordt gebruikt voor het uitwerken van al datgene wat er moet gebeuren op het gebied van de omgevingsvergunning. Op dit moment worden evenwel ook voorbereidingen getroffen om er voor te zorgen dat de omgevingsvergunning ingevoerd gaat worden, naar spreker aanneemt in 2008. De investering in digitalisering is overigens meer dan fors. Daarover zal zeker nog worden gesproken. De fractie van GroenLinks heeft een opmerking gemaakt over duurzaam bouwen. Ten aanzien van het brede thema duurzaamheid valt te melden dat er onder de coördinerende leiding van wethouder Holman afspraken zijn gemaakt om er voor te zorgen dat op de terreinen waarop duurzaamheid aan de orde is in het komend jaar acties worden uitgezet. Daar maakt duurzaam bouwen deel van uit. In een actieplan zal worden aangegeven hoe de daarvoor bestemde € 35.000,zal worden besteed. Over het bouwprogramma heeft de fractie van GroenLinks eveneens enige opmerkingen gemaakt. Daarbij gaat het om de rol van de provincie, die de contingenten vast stelt, en de afstemming tussen de verschillende buurgemeenten. Op deelgebieden wordt ook wel aan afstemming gewerkt, bijvoorbeeld met betrekking tot de opvang van statushouders. Daarnaast heeft spreker zojuist al geschetst dat er een provinciaal platform is betreffende de woon-, welzijns- en zorgprojecten, van welk platform hij voorzitter is. Ten slotte een verduidelijkende opmerking over woningbouw in het tuinbouwgebied. Een korte vertaling van hetgeen wethouder Kuper hierover heeft gezegd, is dat dit niet past in het bestaande beleid en dus niet aan de orde is. De heer Moinat heeft nog een andere vraag aan de wethouder gesteld, en wel over de Delftlanden. Kan de wethouder aangeven of de invulling nu naar wens verloopt? Wethouder Sleeking zegt dat het er van afhangt wat wordt verstaan onder 'naar wens'. Te zeggen valt dat de gemeentelijke kavels in de eerste fase bijna allemaal verkocht zijn en dat daarop inmiddels wordt gebouwd. Het tempo van de projectmatige invulling zou wat hoger mogen liggen. In overleg met de verschillende initiatiefnemers en eigenaren wordt bezien welke campagne kan worden opgezet om te bewerkstelligen dat er meer mensen geïnteresseerd raken in wonen in Emmen, want in dezen is niet alleen sprake van een belang voor de Delftlanden. Het is

46

duidelijk dat de opgave niet alleen uit de Emmense samenleving kan worden vervuld, dus door verhuisbewegingen vanuit bestaande wijken. Dat zou ook niet goed zijn omdat het de opgave op het gebied van de herstructurering in gevaar zou brengen, maar in elk geval zijn er acties in gang gezet om een versnelling in dit proces te bereiken.

De heer Douwstra memoreerde een vraag te hebben gesteld over de route gevaarlijke stoffen, op welke vraag niet ingegaan zou zijn. Spreker heeft bij betrokken ambtenaren nagevraagd of zij hiervan iets wisten. Zij hebben hem gezegd dat er vóór de zomervakantie met de heer Douwstra telefonisch contact heeft plaatsgehad, dat is gevraagd of er nog nader op moest worden ingegaan en dat het antwoord van de heer Douwstra ontkennend was. Er is dus van uitgegaan dat dit punt was afgehandeld. Als dat niet zo is, hoort spreker dat graag.

Burgemeester Bijl zal op de eerste plaats ingaan op zaken betreffende de openbare orde en veiligheid, hoewel daarover, anders dan in andere algemene beschouwingen, niet zoveel is gezegd. Hij gaat ervan uit dat de manier van werken gedurende het laatste paar jaren met het veiligheidsplan en de wijze waarop de raad is betrokken bij de uitwerking daarvan goed bevallen. De ingezette lijn doorzettend, zal het veiligheidsplan 2007 in december met de raad worden besproken. Als de SP-fractie dan meer blauw in de buurten wil, kan zij aangeven welke keuzes zij maakt in relatie tot de beschikbare politiecapaciteit. In dit kader zal natuurlijk ook kunnen worden gesproken over het drugsbeleid. In de richting van de heer Dijkgraaf moet spreker zeggen dat het kweken van wiet, als dat al wordt gewenst, volgens hem alleen in een landelijk kader kan. Hij heeft geen behoefte aan een pilot. En wat het aantal coffeeshops betreft: dat wordt gerelateerd aan de vraag vanuit de regulering. Met andere woorden: is het nodig dat de gemeente meer dan twee coffeeshops heeft? Die vraag stelt hij af en toe aan politie en justitie en het antwoord is nog steeds ontkennend. Hoewel de gemeente het opstarten van bedrijven hoog in het vaandel heeft staan, neemt hij aan dat het faciliteren van criminele handel in drugs nog steeds niet tot de prioriteiten behoort. In aansluiting op hetgeen wethouder Thalens over jeugd heeft gezegd, kan spreker zeggen dat niet alleen via repressie maar ook via projecten wordt geprobeerd de veiligheid te bevorderen voor zover dit relatie heeft met jeugd. Daarom ook het verzoek aan de PvdA-fractie het desbetreffende amendement even aan te houden. In beide portefeuilles zijn ontwikkelingen gaande om in de komende tijd een aantal projecten mogelijk te maken. Daarbij wil het college dan onder andere gebruik maken van de middelen die de gemeente het volgend jaar eenmalig ter beschikking heeft. Van de € 300.000,- voor veiligheid zou een deel in de richting van jeugdprojecten kunnen gaan.

De heer Douwstra merkt op dat ná de vakantieperiode telefonisch contact met hem is opgenomen. Hij heeft toen toegelicht waarom de vraag is gesteld en te horen gekregen dat daarop een antwoord zou komen. Burgemeester Bijl stelt vast dat dit dan wat anders is dan wat hem is gemeld. Hoe dan ook, het plan is direct de route gevaarlijke stoffen te realiseren, als de A37 het volgend jaar klaar is. Op dit moment is dat weinig zinvol omdat er aan diverse wegen nog het nodige vertimmerd wordt, maar de opzet is te komen tot een logische route vanaf de A37. De heer Douwstra had het over de mogelijkheid van een ontploffende wagen met oleum. Spreker moet bekennen dat hij op school meer verstand had van geschiedenis dan van scheikunde, maar in elk geval schijnt het zo te zijn dat in oleum 97% zwavelzuur zit en dat je een heel knappe jongen moet zijn als je dat wilt laten exploderen! Maar goed, het gaat er natuurlijk om gevaarlijke stoffen via de kortste en de veiligste route op de plek van bestemming te krijgen. Daarover bestaat geen verschil van mening. Vervolgens de meer algemeen bestuurlijke zaken. De vraag is gesteld wat ieders rol is. Natuurlijk mag een wethouder zich niet bemoeien met een derde termijn voor de raad, maar spreker zou de raad toch willen vragen wat terughoudend te zijn waar het gaat om het tanken van diesel en het schenken van het soort koffie, immers: daarbij gaat het om uitvoeringszaken die tot de taak van het college behoren. Er zijn natuurlijk veel meer innovatieve bedrijven die het aardig zouden vinden als de gemeente van hen producten zou aanschaffen. Als voorbeeld is het bedrijf AAF te noemen dat een zeer innovatieve aircotechniek kan leveren. Spreker kan zó een ruimte noemen waar die heel goed zou passen!

47

Mevrouw Houwing-Haisma leest in de begroting dat de komst van de eerste biodieselfabriek aanleiding is voor onderzoek naar de vraag of het gemeentelijk wagenpark daarop kan gaan rijden. Aangezien er een biodieselfabriek in de gemeente Emmen is, gaat zij ervan uit dat hier ook getankt gaat worden.

ren. Stel dat de hele raad de begroting zou afwijzen! Je moet er eenvoudig niet aan denken wat daarvan de consequenties zouden zijn! Vanuit democratisch oogpunt beveelt spreker aan in te brengen wat volgens een fractie anders moet, maar de begroting niet af te wijzen. De SP-fractie heeft voorgesteld het budget voor promotie van € 180.000,- te verlagen tot € 110.000,-. Spreker heeft daar geen enkele motivering voor gehoord, noch in de SP-beschouwing, noch in het amendement. Het is belangrijk dat de gemeente zich op een goede manier kan presenteren. De SP-fractie kan zeggen dat de gemeente dat al voldoende doet door sport en cultuur, maar dan moet er toch op worden gewezen dat een groot deel van het geld gaat naar 'Full Colour' en 'De Gouden Pijl'. En als wordt gewenst dat er weer een marathon wordt georganiseerd, kost dat ook geld. Verder is te wijzen op de A37. Voor het moment waarop die volledig gereed is, bestaan er behoorlijk wat plannen om dit 'in de markt te zetten', opdat men in Nederland weet dat de Randstad nu eindelijk fatsoenlijk is aangesloten op het Europese wegennet. Als men op de kaart bekijkt wat de kortste weg van Rotterdam naar Scandinavië is, ziet men dat die loopt via Emmen. Het college wil dat de wereld graag vertellen en dat kost een paar centen. Ook voor het op tempo houden van de woningbouw in de Delftlanden moet promotie plaatsvinden. Als de SP-fractie er nog eens goed over nadenkt, ziet zij wellicht alsnog het nut in van het overeind houden van deze post. Recreatie en toerisme vormen een portefeuille waar spreker nog een beetje aan moet wennen, want die portefeuille was in de afgelopen jaren vergroeid met oud-wethouder Brummel. De portefeuille omvat speerpunten van de economische groeimogelijkheden. De VVD-fractie heeft gevraagd of de coördinator structureel moet worden gemaakt. Op zich is dat een gedachte waar spreker niet afwijzend tegenover staat. In 2007 wil hij dit onderbouwd aan de raad voorleggen. Hij heeft begrepen dat het bedrijfsleven er nogal op aandringt, maar nog niet wat het bedrijfsleven hieraan wil bijdragen. Dat is nog een discussie waard. Aan de tijdelijke constructie voor 2007 draagt ook het recreatieschap bij. Hijzelf is altijd wat terughoudend als het gaat om zaken helemaal voor eigen rekening te nemen en anderen niet bijdragen. Dat is misschien een wat merkwaardige houding, maar hij probeert het toch maar financieel-zakelijk te beoordelen. Waar het gaat om de zaak zelve, is hij het ermee eens dat het de moeite waard is

Burgemeester Bijl constateert dat nu al voor bepaalde auto's wordt ingevuld hoe dat moet worden gedaan. Hij raadt dat af en beveelt aan het college het beleid voor het wagenpark te laten formuleren. Daarover kan de raad dan vervolgens een oordeel vellen. Het gaat hem nu over het afgeven van een signaal. Wat de notulering van commissievergaderingen betreft: het is aan de raad zelve desgewenst te besluiten hiervoor extra middelen uit te trekken, zoals de CDA-fractie voorstelde. De BGE-fractie zal dan vast tegenstemmen omdat dit de bestuurskosten weer zou verhogen, zo schat spreker in. Als de raad echter vindt dat het gedane voorstel diens functioneren zal verbeteren, moet deze de ermee gepaard gaande uitgave opnemen in de begroting. Hij zal de laatste zijn om daarvan in negatieve zin iets te vinden. De heer Douwstra heeft hij horen zeggen dat de BGE-fractie de begroting afwijst. Bij deze fractie lijkt een zekere gelatenheid aanwezig te zijn, want moties en/of amendementen worden door haar niet ingediend. De oproep aan eenieder is op kracht van argumenten de discussie te voeren. De ervaring leert dat ook zaken die door kleinere fracties in de gemeenteraad aan de orde zijn gesteld tot resultaat hebben geleid. Spreker verwijst maar even naar de jaarlijkse incidentele toekenning van subsidie aan Op 't Stee, toch niet bepaald vanuit grote fracties aangezwengeld. Overigens weet hij dat de heer Eerenstein daarvan niet zo gecharmeerd is. De heer Eerenstein merkt op dat 'jaarlijks incidenteel' door de VVD-fractie 'structureel' wordt genoemd. Burgemeester Bijl vindt dit een kwestie van definiëring. In elk geval bij dezen de oproep om, wanneer men op grond van argumenten zaken anders wil, dit aan de raad voor te leggen. Hij pleit er altijd voor niet tegen een begroting te stemmen. Ook al is er kritiek op een aantal zaken, hij denkt dat de BGE-fractie het met 98% van wat in de begroting is opgenomen gewoon eens is. De gemeente zal natuurlijk in staat moeten zijn te functione-

48

deze functie in de komende jaren invulling te geven. Hij verwacht in 2007 met nadere voorstellen te dien aanzien te komen. Er is verder gevraagd naar de vermelde extra 75.000 overnachtingen in 2010. Spreker heeft de stukken er nog eens op nageslagen om te zien hoe aan dit aantal is gekomen. Welnu, in 2002 heeft de raad de Kadernota grotestedenbeleid aangenomen waarin is gemeld dat die 75.000 extra overnachtingen ten opzichte van het laatste peilmoment in 2001 < het cijfer was toen 325.000 overnachtingen > in 2010 gerealiseerd zouden moeten zijn. Inmiddels ligt per 2005 het aantal op 352.000 overnachtingen, omgerekend per jaar net niet op schema. Er komt evenwel een aantal investeringsplannen vanuit het bedrijfsleven aan < Griendtsveen, Scholtenzathe, Veenpark, Parc Sandur > en zelf zal de gemeente in het komend jaar in coproductie met ruimtelijke ordening iets moeten doen aan regelgeving. Dat zal de heer Arends als een gruwel in de oren klinken, doch het rijk, dat heeft besloten de Wet openluchtrecreatie (WOR) af te schaffen en goede sier maakt met deregulering. Dat betekent dat nu 458 gemeenten een eigen verordening moeten maken. Vastgesteld kan dus worden dat er weliswaar één wet is afgeschaft, maar dat er landelijk 458 regelingen bij komen. Nu de gemeente haar eigen verordening op de openluchtrecreatie kan vaststellen, kan zij ook vaststellen wat zij met campings wil. Spreker stelt zich voor daarmee tamelijk liberaal om te gaan.

In het kader van het masterplan Emmen-centrum zal ruwweg tussen het Scheperziekenhuis en Angelslo moeten worden bezien wat daar kan gebeuren. Het zou kunnen betekenen dat de stadscamping moet worden verplaatst. Er is nog geen concrete nieuwe locatie, maar wellicht zou ook Aquarena als te verplaatsen accommodatie in beeld kunnen komen. Dit is evenwel toekomstmuziek voor het komende jaar. Vervolgens maakt spreker de overstap naar het interessante project theater/dierenpark. De heer Arends heeft gezegd dat de PvdA-fractie deze ontwikkeling steunt, waarvoor dank, en erop vertrouwt dat in deze raadsperiode besluitvorming zal plaatsvinden. Er zal evenwel ook tot uitvoering moeten komen, wil het Bestuursprogramma op dit vlak, een nieuw theater in 2009, worden gerealiseerd. Het betekent dat haast een militaire operatie moet worden opgezet om het geheel in goede banen te leiden. Met andere woorden: een heel strakke planning is nodig. Enerzijds dient ruimte te worden gegeven aan het ontwikkelen van plannen – anderzijds zullen ze moeten worden gerealiseerd. Spreker kan toezeggen dat hij in de komende periode de raad zal bijpraten over de ontwikkelingen. Ruwweg wordt erop ingestoken dat het volgend jaar tussen maart en mei in de raad besluitvorming zal kunnen plaatsvinden over het beoogde project theater/elk-weer-voorziening voor het dierenpark. In de hele operatie is eigenlijk geen ruimte voor allerlei zijpaden en zogenaamde integrale verhalen, omdat het stapelen van functies vaak leidt tot vertraging en uiteindelijk niet tot realisering. B&W hebben een scherp profiel gedefinieerd. Het gaat hun in dit traject puur om de theaterfunctie, dus voor alle helderheid: geen koppeling met bibliotheek, met CQ of met een jeugdhonk. Spreker moet dus maar heel eerlijk aan de heer Dijkgraaf zeggen dat hij best snapt dat er op dit vlak wat moet worden gedaan, maar dat dit niet direct de harde kern zal zijn van het plan dat op dit moment wordt ontwikkeld. De raad zal kennis hebben genomen van het standpunt van het dierenpark dat gekoppeld aan deze investering verder dient te worden gedacht. Het college is van mening dat het heel verstandig is dat niet wordt afgewacht wat vanuit het dierenpark wordt aangedragen, doch dat al op korte termijn wordt begonnen met spreken over scenario's voor de invulling van het centrum van Emmen. In die scenario's kunnen veel oplossingen liggen. Gezien de belangstelling en de vele suggestie die ten aanzien van het onderhavige on-

De heer Ensink wijst erop dat een eigen verordening ook kansen biedt. Burgemeester Bijl vindt het goed als de heer Ensink dit als liberaal wil vertalen! Mevrouw Houwing-Haisma klinkt dit als muziek in de oren! Burgemeester Bijl moet als het zo uitkomt nu eenmaal alle smaken een beetje in de gaten houden! Maar serieus: er zal ook een discussie moeten worden gevoerd met andere Drentse gemeenten. Het merendeel daarvan vindt een kleine camping een kleinere dan wat hij zelf vindt, maar ook het zogenaamde bestemmingskamperen zoals aan de Pottendijk, een camping puur gericht op motoren autosport, moet mogelijk worden gemaakt. Dat zit er aan te komen, en dat biedt mogelijkheden om het aantal overnachtingen te bevorderen. Samen kan men een eind komen!

49

derwerp worden gedaan, is het goed een en ander op korte termijn op te pikken. De raad mag erop vertrouwen dat het college niet alleen het project in Noord-Bargeres, maar ook dat in het centrum van Emmen op korte termijn op de raadsagenda zal plaatsen. Met betrekking tot PPS, commerciële partners en cofinanciering is te zeggen dat het college er voor heeft gekozen vooral te kijken naar de inhoudelijkheid van de voorziening die er moet komen. Het college weet dat daarover in het verleden door de raad uitspraken zijn gedaan, maar beschouwt het nieuwe Bestuursprogramma als een nieuw startpunt. Natuurlijk zal de voorziening wel moeten worden betaald. De raad heeft het college bij het vaststellen van het Bestuursprogramma niet rijkelijk bedeeld met middelen, dus er zal creatief nog het nodige moeten worden opgepakt. Gedacht zou kunnen worden aan het zoeken van partners in het bedrijfsleven, maar zij zijn geen charitatieve instellingen en zullen dus bij een verliesgevend project elders hun compensatie zoeken, met andere woorden: ontwikkelrechten, te bouwen woningen, commerciële ruimten etc. Het college denkt niettemin dat deze koppeling op een of andere moet worden gelegd. Het wil onderzoeken of een aantal locaties in het gebied van het masterplan Emmen-centrum is aan te wijzen voor projectontwikkeling, waarvan de opbrengsten kunnen worden overgeheveld naar het project theater. Dan moeten er wellicht wel commerciële bedrijven bij worden betrokken, wellicht ook cofinanciering, alleen op een andere manier, zodanig dat het theater scherp in beeld wordt gehouden en

ruimte wordt gelaten aan mensen die verstand hebben van projectontwikkeling en van het daarmee verdienen van geld, om dit ter beschikking te laten komen van dit project. Ten slotte: een aantal sprekers heeft iets gezegd over de verkiezingsstrijd. Elke fractie heeft wat dit betreft haar punt kunnen maken. Sprekers oproep is: ga allen stemmen! De vice-voorzitter stelt vast dat hiermee een einde is gekomen aan de beantwoording door het college in eerste termijn. De heer Arends memoreert een overzicht van de ingediende amendementen te hebben ontvangen. Daarin wordt bij punt 3, vermeldend een amendement van de PvdA-fractie, PM genoteerd. Hij weet niet wie dat bedacht heeft, want volgens hem heeft de fractie daarvoor het bedrag van € 50.000,- ingevuld. Hij verzoekt dit bedrag alsnog op te nemen, om te voorkomen dat fracties er bij hun afweging van uitgaan dat het voorgestelde niets kost, óf bergen met geld. De vice-voorzitter vermeldt dat dit zal worden aangepast. Hij stelt vast dat donderdag aanstaande verder zal worden gegaan met de behandeling van de begroting. Op de uitnodiging is 09.00 uur vermeld, doch het aanvangstijdstip wordt 09.30 uur. De vergadering wordt vervolgens te 22.05 uur geschorst tot donderdag 9 november 2006, aanvangende 9.30 uur.

50

51