GRAFISCHE BEDRIJFSFONDSEN
GBF
E H C S I IJ
F A R
R D
E
G B
O F
N E
S D
N
S F
G B F
GRAFISCHE
BEDRIJFSFONDSEN
|
JAARVERSLAG
2008
|
60E
BOEKJAAR
GBF
ZWAANSVLIET 3 1081 AP AMSTERDAM TELEFOON (020) 5 418 418 FAX (020) 6 442 911 INTERNET WWW.GBF.NL
GBF
JAARVERSLAG 2007 | pag 2
INHOUD
PROFIEL GBF
5
VOORWOORD
6
VERSLAG VAN DE DIRECTIE Markt & klanten
9
Operationele bedrijfsvoering
11
Interne organisatie
14
Financieel beleid
16
Beleggingen
17
JAARREKENING 2008 Balans per 31 december 2008 na resultaatverdeling
19
Staat van baten en lasten boekjaar 2008
20
Toelichting behorende tot de jaarrekening 2008
21
Toelichting op de balans
23
Toelichting op de staat van baten en lasten
26
ACCOUNTANTSVERKLARING
29
BIJLAGEN Bijlage I: contractanten en statutaire functionarissen
31
Bijlage II: leiding en OR
32
JAARVERSLAG 2008 | pag 3
GBF
GBF
JAARVERSLAG 2008 | pag 4
PROFIEL GBF De Grafische Bedrijfsfondsen (GBF) is een uitvoeringsorganisatie voor pensioenregelingen en andere inkomensgerelateerde producten en diensten. Voor branches, ondernemingen en hun pensioenfondsen worden de administratie, communicatie, beheer van het vermogen en de beleids- en bestuursondersteuning verzorgd. De grootste opdrachtgever van de GBF is het Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven (PGB) met circa 45.000 actieve deelnemers, 2.600 aangesloten werkgevers, 37.500 pensioenontvangers en een belegd vermogen van circa € 8,5 miljard. Het fonds behoort tot de top 10 van bedrijfstakpensioenfondsen in Nederland. De GBF beschouwt de pensioenmarkt als haar corebusiness. Voor de grafimedia en gelieerde branches worden naast pensioen ook VUTregelingen, spaarloon en een aantal andere sociale regelingen zoals aanvullingen op Gezondheidszorg en sociale uitkeringen verzorgd. Missie GBF De GBF wil voor branches en ondernemingen in de mediasector de uitvoeringsorganisatie zijn voor pensioen en inkomensgerelateerde producten. Bestuurders van pensioenfondsen, werkgevers en werknemers kunnen rekenen op een solide, duurzaam en transparant beheer van het vermogen, een effectieve en efficiënte uitvoering van de (pensioen)administratie en communicatie en een hoogwaardige begeleiding bij de inrichting van beleid en bestuur. Door betrokkenheid, transparantie en professionaliteit wil de GBF de persoonlijke band met haar klanten blijven versterken waarbij relevante benchmarks worden verslagen. Vanuit deze missie zijn kernwaarden geformuleerd waaraan door directie, management en medewerkers invulling wordt gegeven. Betrokken en klantgericht De GBF is goed ingevoerd in de branches waarin zij opereert. Door haar schaalgrootte wordt efficiënt en slagvaardig ingespeeld op wensen van klanten en worden tegelijkertijd korte lijnen naar individuele werkgevers, deelnemers en bestuurders onderhouden. De GBF investeert in duurzame relaties die zij ziet als basis voor een succesvolle toekomst. Transparant en integer Veel waarde wordt gehecht aan transparantie. Zowel voor wat betreft de beleidsverantwoording en de communicatie met belanghebbenden als voor wat betreft de inzage in de persoonlijke financiële situatie. Transparantie en integriteit zijn van toepassing op interne verhoudingen waar het bijvoorbeeld de relatie tussen de medewerkers onderling of management en medewerkers betreft. Anderzijds is zij ook van toepassing op externe verhoudingen zoals die met klanten, besturen en toezichthouders. Professioneel De GBF investeert in innovatie van producten, werkwijzen en achterliggende processen. Door de organisatie worden relevante ontwikkelingen gevolgd en vertaald naar oplossingen voor klanten. Veel aandacht wordt daarbij besteed aan opleiding van medewerkers. Bij de uitvoering van werkzaamheden speelt het gebruik van moderne Informatie- en Communicatietechnologie een belangrijke rol. Resultaatgericht Bij de uitvoering van pensioenbeheer, vermogensbeheer en beleids- en
bestuursondersteuning ligt de focus op het beter presteren dan relevante benchmarks. Voor pensioenbeheer zijn dat de kosten per deelnemer en de klanttevredenheid, voor vermogensbeheer de kosten voor beheer van het vermogen en de outperformance ten opzichte van een vooraf vastgestelde normportefeuille en voor beleids- en bestuursondersteuning zijn dat de afspraken die in het kader van een Service Level Agreement met opdrachtgevers worden gemaakt. ONDERSCHEIDENDE PRIJS/KWALITEITVERHOUDING Het product- en dienstenaanbod past bij de opdrachtgevende branches. Er wordt rekening gehouden met de gewenste mogelijkheden voor flexibilisering en/of individualisering voor ondernemingen en werknemers. De regelingen worden in een onderscheidende prijs/kwaliteitverhouding uitgevoerd. Zo liggen de kosten per deelnemer voor het pensioen PGB en de kosten voor het vermogensbeheer onder het gemiddelde van bedrijfstakpensioenfondsen en wordt voor wat betreft het rendement op de beleggingen de afgelopen jaren gemiddeld boven de benchmark gepresteerd. De klanttevredenheid ligt op een bovengemiddeld niveau. STRATEGIE Om het onderscheidende niveau van dienstverlening ook op langere termijn te kunnen blijven leveren is in het pensioendomein schaalvergroting noodzakelijk. De eisen van de Pensioenwet en verdergaande professionalisering in het kader van Pension Fund Governance enerzijds en de Europese regelgeving anderzijds vragen van pensioenfondsen en hun uitvoeringsorganisaties forse investeringen. Deze ontwikkelingen dragen bij aan een sterke consolidatie van de pensioenmarkt. In een paar jaar tijd is het aantal pensioenfondsen sterk gedaald. Ook bij uitvoeringsorganisaties is er sprake van concentratie. Een grotere schaal betekent zowel voor bestaande als voor nieuwe opdrachtgevers een gunstiger omvang voor vermogensbeheer waardoor tegen verantwoorde risico’s een meer stabiele, hogere performance gerealiseerd kan worden. Daarnaast kan dat leiden tot lagere kosten en een breder draagvlak voor investeringen ten behoeve van noodzakelijke innovatie van de dienstverlening. Tot slot draagt schaalvergroting bij aan de aantrekkelijkheid van de organisatie als werkgever. De organisatie kan eenvoudiger de kwalitatief hoogwaardige medewerkers aantrekken die nodig zijn gezien de toenemende complexiteit en dynamiek op pensioenterrein en die voor langere tijd aan zich binden. De GBF wil daarom in overleg met de brancheorganisaties in de grafimedia het draagvlak voor de uitvoeringsorganisatie de komende jaren verbreden. Uitgangspunt daarbij is om het huidige handelsmerk − exclusieve dienstverlening met een positief onderscheidende prijs/prestatieverhouding en korte lijnen met bestuurders, werkgevers en deelnemers − in tact te houden. In dat kader zal de groeistrategie van het pensioenfonds PGB worden gefaciliteerd. PGB wil in overleg met sociale partners en in samenwerking met gelieerde ondernemings- en bedrijfstakfondsen uiteindelijk komen tot één pensioenfonds voor de mediasector. Daarnaast zet de organisatie in op het verwerven van een beperkt aantal opdrachten van andere (verplichtgestelde) bedrijfstakpensioenfondsen waarbij op deelgebieden van dienstverlening samenwerking met een andere uitvoeringsorganisatie kan worden aangegaan. Nieuwe contractanten kunnen het pensioen- en vermogensbeheer en de bestuursondersteuning integraal afnemen of onderdelen daarvan.
JAARVERSLAG 2008 | pag 5
GBF
VOORWOORD Met het jaarverslag 2008 legt het bestuur van de Grafische Bedrijfsfondsen (GBF) aan belanghebbenden verantwoording af over het gevoerde beleid. De jaarrekening is door KPMG Accountants N.V. gecontroleerd en van een goedkeurende verklaring voorzien. De accountantsverklaring is opgenomen op pagina 35. ALGEMEEN Voor pensioenfondsen was 2008 één van de zwaarste jaren uit hun bestaan. De kredietcrisis heeft in alle hevigheid zijn sporen achtergelaten. De meeste pensioenfondsen hebben hun reserves in nog geen jaar tijd zien verdampen. En het is nog de vraag of het ergste leed al is geleden. Ook PGB waar de GBF het pensioen- en vermogensbeheer voor verzorgt, kon zich niet aan de turbulentie op de financiële markten onttrekken. Voor de belanghebbenden bracht dat veel onzekerheid met zich mee. Pensioengerechtigden zien hun kans op toeslagverlening sterk teruglopen, deelnemers en werkgevers moeten meer voor hun pensioenregeling gaan betalen en bestuurders weten dat de besluitvorming met argusogen wordt gevolgd. Al die lijnen komen via de uitvoeringsorganisatie GBF bij elkaar. CONSOLIDATIE OP PENSIOENMARKT De aanloop naar het jubileumjaar 2009 mag dus met recht turbulent genoemd worden. De dramatische ontwikkelingen in de wereldeconomie zullen de consolidatieslag op de pensioenmarkt in Nederland naar verwachting gaan versterken. De toenemende complexiteit en professionalisering, de scheiding tussen beleid en uitvoering en de transparantie voor wat betreft de prestaties op het gebied van pensioen- en vermogensbeheer vormen voor bestuurders in toenemende mate aanleiding om zich op alternatieven te oriënteren. Daar komen de effecten van de financiële crisis nu nog eens overheen. Desalniettemin biedt het de GBF ook kansen, aangezien zij haar draagvlak de komende jaren wil verbreden. De uitvoeringsorganisatie kan meebieden op een aantal grote vrijkomende contracten en haar onderscheidende prijs/kwaliteitverhouding voor uitvoering van de pensioenregeling daarbij inzetten. JUBILEUM: GBF 60 JAAR In 2009 is het zestig jaar geleden dat werkgevers- en werknemersorganisaties uit de grafische sector er voor kozen om de brancheregelingen waaronder de pensioenregeling uit te laten voeren door een bedrijfstakeigen organisatie die snel, slagvaardig en tegen aanvaardbare kosten diensten levert. ‘Zekerheid bieden op sociaal gebied voor werknemers uit het grafische bedrijf’, dat was in 1949 het vertrekpunt voor de stichting GBF. Wat begon als een kleine organisatie is nu een middelgrote uitvoeringsorganisatie met pensioen nog steeds als corebusiness. Op dit moment is de GBF een organisatie waar de structuur, cultuur, systemen en medewerkers zo worden ingezet dat efficiënt en klantgericht kan worden ingespeeld op wensen uit de bedrijfstak en tegelijkertijd korte lijnen naar bestuurders, werkgevers en werknemers kunnen worden onderhouden.
GBF
JAARVERSLAG 2008 | pag 6
MARKTONTWIKKELING De ontwikkelingen op de pensioenmarkt zijn voor de GBF echter aanleiding om in overleg met brancheorganisaties zorgvuldig te kijken naar mogelijkheden voor schaalvergroting op diverse vlakken. Exclusieve dienstverlening voor een krimpende grafimediabranche vormt op de lange termijn een te smalle basis om continuïteit te kunnen bieden en een onderscheidende prijs/kwaliteitverhouding te kunnen blijven leveren. De organisatie speelt hier strategisch op in door de groeistrategie van haar grootste opdrachtgever PGB te faciliteren, door ernaar te streven een beperkt aantal opdrachten van andere (verplichtgestelde) bedrijfstakpensioenfondsen te verwerven en door (op deelgebieden) samenwerking met een andere uitvoeringsorganisatie aan te gaan. Uitgangspunt daarbij is om het huidige handelsmerk, exclusieve dienstverlening met een positief onderscheidende prijs/prestatieverhouding en korte lijnen met belanghebbenden, onverkort in tact te houden. PERSONELE UNIE DOORBROKEN In het kader van de verplichte scheiding tussen beleid en uitvoering is de personele unie tussen het bestuur GBF en de besturen van de grafimediafondsen die van oudsher bestond, doorbroken. De fondsen en de uitvoeringsorganisatie kennen met ingang van 2008 hun eigen bestuursorgaan. Het bestuur GBF heeft daarmee ook een nieuwe rol gekregen. De bestuursleden zijn nu verantwoordelijk voor de continuïteit van de uitvoeringsorganisatie en de kwaliteit van de dienstverlening. Daarbinnen wordt een aantal strategische aandachtsvelden onderkend zoals markt & klanten, de operationele bedrijfsvoering, de interne organisatie en het financieel beleid. Van het paritaire stichtingsbestuur maken van werkgeverszijde G. Poel en I.D.G. Beun deel uit en vanuit werknemerszijde T. Pietersma en G. F. van Linden. Het bestuur is in het verslagjaar zes maal bijeen geweest met de directie van de uitvoeringsorganisatie en tweemaal in gezamenlijk overleg met het bestuur van het pensioenfonds PGB. GBF IN GUNSTIGE UITGANGSPOSITIE De GBF heeft zich op de pensioenmarkt een gunstige uitgangspositie kunnen verwerven. Zo blijkt uit onafhankelijk onderzoek (CEM benchmark 2008) dat de kosten per deelnemer over 2007 van de peergroup in Nederland € 119 per jaar bedragen. De GBF realiseerde voor het pensioenfonds PGB een kostenniveau van € 79 per deelnemer (degenen die pensioen opbouwen en ontvangen). De organisatie zit daarmee duidelijk aan de onderkant van de markt. De service die aan bestuurders, werkgevers en deelnemers wordt geboden, ligt boven het gemiddelde van pensioenfondsen waar PGB mee wordt vergeleken. PGB scoort 69 punten op een schaal die loopt tot maximaal 100. Het gemiddelde van de vergelijkbare pensioenfondsen ligt op 67 punten.
In 2008 is verder de tevredenheid van klanten onderzocht. Voor wat betreft de dienstverlening aan pensioengerechtigden wordt gestreefd naar een gemiddelde waardering van een 8. Onder deelnemers is het doel een gemiddelde waardering van 7,5. De tevredenheid van deelnemers en pensioengerechtigden ligt in lijn met de doelstellingen. Hoewel de beleggingsperformance over 2008 achterbleef bij de normportefeuille, werd ook voor wat betreft vermogensbeheer in de afgelopen jaren gemiddeld boven de benchmark gepresteerd. Het beleggingsbeleid is erop gericht om binnen het risicobudget en de tactische beleidsruimte een structurele outperformance te behalen. De beleggingsprestaties van verplichtgestelde pensioenfondsen worden in Nederland getoetst. Daarvoor is een gestandaardiseerde norm, de Z-score, ontwikkeld. De performancetoets die de GBF voor PGB over de jaren 2004 tot en met 2008 realiseerde, kwam uit op een score +1,31 wat ruim positief is. Ook op het gebied van maatschappelijk verantwoord beleggen heeft PGB de voorstellen daarvoor overgenomen en zijn in het verslagjaar belangrijke stappen gezet. SAS 70 (TYPE II) In 2008 is de organisatie gecertificeerd voor SAS70 (type II). Van 1 oktober 2007 tot en met 30 juni 2008 heeft de toetsingsperiode plaatsgevonden. De verklaring is afgegeven voor de integrale dienstverlening dus zowel voor de pensioenadministratie en communicatie, als voor het vermogensbeheer en de bestuursondersteuning. De SAS 70verklaring van een uitvoeringsorganisatie geldt als kwaliteitskeurmerk voor pensioenfondsen die diensten uitbesteden. TENSLOTTE De goede gang van zaken bij de GBF geeft vertrouwen voor de toekomst. Bij de vaststelling van het budget voor 2009 is met opdrachtgevers afgesproken rekening te houden met de financiële positie van aangesloten werkgevers. In verband met de economische situatie zullen uitsluitend investeringen worden gedaan daar waar dat wettelijk noodzakelijk is of bestuurlijk wenselijk. Amsterdam, 8 mei 2009 Bestuur van de Stichting Grafische Bedrijfsfondsen Voorzitters: G. Poel T. Pietersma
Secretarissen: I.D.F. Beun G.F. van Linden
JAARVERSLAG 2008 | pag 7
GBF
GBF
JAARVERSLAG 2008 | pag 8
VERSLAG VAN DE DIRECTIE De GBF is uitvoerder van pensioenregelingen en andere inkomensgerelateerde producten en diensten zoals VUT, spaarloon en een aantal andere sociale regelingen zoals aanvullingen op Gezondheidszorg en sociale uitkeringen. Het aantal actieve deelnemers bij onze opdrachtgevers steeg van 51.836 naar 52.374. De lichte stijging in een sterk krimpende grafimediabranche wordt veroorzaakt door toetreding van een aantal ondernemingspensioenfondsen bij het bedrijfstakpensioenfonds PGB. Ook het aantal uitkeringsgerechtigden waar activiteiten voor werden verricht, steeg van 38.477 naar 40.097. De ontvangen administratiekosten van opdrachtgevers stegen van € 15,6 miljoen in 2007 naar € 16,8 miljoen in 2008. In het verslag van de directie worden de financiële resultaten van 2008 verder weergegeven. Daaraan voorafgaand worden de belangrijkste ontwikkelingen in de externe en de interne omgeving geschetst aan de hand van de strategische aandachtsvelden markt & klanten, operationele bedrijfsvoering, interne organisatie en financieel beleid.
MARKT & KLANTEN ALGEMEEN BEELD De kredietcrisis heeft in 2008 in alle hevigheid zijn sporen achtergelaten. De onrust die in de tweede helft van 2007 op de financiële markten ontstond als gevolg van de verliezen op de hypotheekleningen in de Verenigde Staten heeft zich in 2008 verder verdiept. Het lenen van geld is lastiger geworden en het vertrouwen bij bedrijven en particulieren is weg, ondanks de serie renteverlagingen door de centrale banken. Als gevolg van de kredietcrisis zijn in het verslagjaar alle aandelenbeurzen fors omlaag gegaan. De daling op de belangrijkste beurzen lag tussen de 30% en 50%. Daarnaast heeft de crisis ook effect op de werkgelegenheid. Ook in de grafimediasector waar de GBF voor werkt is het aantal faillissementen opgelopen. Het aantal aangesloten werkgevers daalde per saldo met 1,9%, van 2.717 (eind 2007) naar 2.666 (eind 2008). PENSIOENMARKT De markt voor pensioenen blijft sterk in beweging. De invoering van de Pensioenwet met de uitbreiding van communicatieverplichtingen en de verdere invulling van Pension Fund Governance (PFG) zorgden voor nieuwe uitdagingen voor uitvoeringsorganisaties. De toenemende complexiteit en professionalisering, de verplichte scheiding tussen beleid en uitvoering en de transparantie in prestaties zijn voor bestuurders in toenemende mate aanleiding om zich op alternatieven in de uitvoering van de pensioenregeling te oriënteren. Er ontstaat druk op ondernemingspensioenfondsen, bedrijfstakpensioenfondsen en de uitvoerders van hun regelingen om diensten uit te besteden, samen te werken of te fuseren om zo ook in de toekomst een aantrekkelijke prijs/kwaliteitverhouding aan belanghebbenden te kunnen bieden. In een paar jaar is het aantal fondsen gedaald van circa 1.100 naar 700.
De verwachting is dat deze consolidatie de komende jaren mede als gevolg van de kredietcrisis zal doorzetten. De schaalvergroting bij pensioenfondsen en uitvoeringsorganisaties biedt de GBF als ‘toegewijd uitvoerder’ kansen. ONTWIKKELINGEN BIJ KLANTEN De GBF verzorgt voor de grafimediafondsen PGB, FWG, SGB en ASF de administratie, het vermogensbeheer en de beleids- en bestuursondersteuning. Pensioenfonds PGB PGB, van oudsher actief voor de grafische markt, wil in het kader van de trend naar multimedia en het in stand houden van een voldoende breed draagvlak voor een aantrekkelijk geprijsd pensioenproduct, in overleg met sociale partners en in samenwerking met ondernemings- en bedrijfstakpensioenfondsen uiteindelijk komen tot één pensioenfonds voor de mediasector. De optimale omvang voor de uitvoeringskosten van een pensioenregeling lag in 2007 rond de 100.000 deelnemers (bron: CEM benchmarkonderzoek 2008 over 2007) en zal naar verwachting jaarlijks oplopen. Om in het pensioendomein voor wat betreft de uitvoering van vermogensbeheer te kunnen overleven, schatten experts dat op termijn minimaal een schaal nodig is van € 25 tot 30 miljard. De GBF faciliteert de gekozen groeirichting van PGB. In 2008 werden voor het fonds belangrijke acquisities verricht waardoor het aantal deelnemers ondanks de sterk krimpende grafimediabranche kon stijgen. VUT-fonds FWG/Prepensioenfonds Dagbladjournalisten Vervroegde uittreding op grond van de VUT is alleen nog mogelijk voor werknemers die op 31 december 2004 55 jaar of ouder waren. Het VUT-fonds voert regelingen uit voor de grafimedia en voor dagbladjournalisten. In het verslagjaar is het Prepensioenfonds voor de Dagbladjournalisten geliquideerd. De aanspraken van deelnemers zijn premievrij gemaakt en overgedragen aan PGB. De bestaande VUT-regeling voor dagbladjournalisten wordt voortgezet voor de geboortejaren tot en met 1949. Het VUT-fonds FWG gaat er bij de berekening van de uitkering vanuit dat de nu naar PGB overgedragen aanspraken worden ingezet voor de VUT. Spaarloonfonds SGB Werknemers kunnen kiezen tussen deelname aan de spaarloonregeling of deelname aan de levensloopregeling. Deelname aan beide regelingen tegelijkertijd is wettelijk niet mogelijk. De werknemer is vrij in zijn keuze voor een uitvoerder van de levensloopregeling. Momenteel kiest minder dan 1% van de spaarders voor deelname aan de levensloopregeling. Algemeen Sociaal Fonds ASF De regelingen voor het ASF-Fonds Gezondheidszorg en het Garantiefonds werden in 2008 niet aangepast. De Grafische Gezondheidsvereniging (GGV) besloot de administratie en het vermogen met ingang van 2009 bij het ASF-Fonds Gezondheidszorg onder te brengen. Het Garantiefonds kreeg in het verslagjaar te maken met de eerste effecten van de crisis op de werkgelegenheid. Het aantal faillissementen is in het laatste kwartaal van 2008 opgelopen.
JAARVERSLAG 2008 | pag 9
GBF
KERNCIJFERS
Aan het einde van resp. over de jaren 2004 t/m 2008
(Bedragen in duizenden euro's)
AANTALLEN Aangesloten werkgevers Deelnemende werknemers Uitkeringsgerechtigden *
2008
2007
2006
2005
2004
2.666 52.374 40.097
2.717 51.836 38.477
2.791 52.801 37.845
2.857 54.970 37.090
2.870 56.250 34.423
€ 10.036.000
€
9.838.000
€
9.342.000
€
7.627.000
BELEGGINGEN Beleggingen voor opdrachtgevers
€
8.488.000
UITKERINGEN Betaalde uitkeringen voor opdrachtgevers incl. uitbetaalde spaargelden Waardeoverdrachten
€ €
388.000 16.000
€ €
371.000 18.000
€ €
362.000 13.000
€ €
414.000 10.000
€ €
348.000 13.000
PREMIES Premies en bijdragen voor opdrachtgevers Waardeovernamen
€ €
309.000 284.000 **
€ €
263.000 80.000
€ €
273.000 50.000
€ €
300.000 € 8.000 *** €
289.000 12.000
ADMINISTRATIEKOSTEN Administratiekosten
€
€
15.616
€
13.735
€
16.848
* uitkeringsgerechtigden m.b.t. pensioen en VUT ** o.a. Misset € 106.000, SDU € 78.000, FD € 26.000 en PPDBJ € 24.000 *** exclusief PCM € 463.000
GBF
JAARVERSLAG 2008 | pag 10
13.256
€
14.514
De omzet van de GBF gemeten naar uitgevoerde activiteiten voor deelnemende werknemers daalde in het verslagjaar licht. Het aantal actieve deelnemers steeg van 51.836 naar 52.374. De toename met 1,0% kan worden toegeschreven aan nieuwe toetredingen bij het pensioenfonds. Het aantal uitkeringsgerechtigden (voor het Vut- en pensioenfonds) waar activiteiten voor werden verricht, steeg met 4,2%: van 38.477 eind 2007 naar 40.097 eind 2008. Het aantal werkgevers dat aangesloten was bij een of meer van de fondsen daalde van 2.717 eind 2007 naar 2.666 eind 2008, een daling van 1,9%. TOT SLOT De GBF is met een aantal (bedrijfstak)pensioenfondsen in gesprek en verwacht de komende jaren in lijn met de uitgezette strategie stappen naar verbreding te kunnen zetten. Gezien de keuze voor dienstverlening aan meerdere klanten wordt in een later stadium nagegaan of aanpassing van de rechtsvorm bij de uitvoeringsorganisatie wenselijk is.
OPERATIONELE BEDRIJFSVOERING Met opdrachtgevers worden afspraken gemaakt over de dienstverlening. Daarbij worden de volgende clusters van activiteiten onderscheiden: administratie & communicatie, vermogensbeheer en beleids- en bestuursondersteuning. In het verslagjaar zijn GBF en PGB overeengekomen de afspraken rondom de uitbesteding verder te professionaliseren in de vorm van een uitbestedingsovereenkomst. Gezien de ontwikkelingen bij het pensioenfonds en de uitvoeringsorganisatie is ervoor gekozen om een overeenkomst aan te gaan tot en met 2010 waarbij de intentie is vastgelegd om gedurende de looptijd te werken aan een meerjarenovereenkomst. Het niveau van dienstverlening is vastgelegd in een Service Level Agreement (SLA) waarover op kwartaalbasis wordt gerapporteerd. Een SLA zal ook voor andere opdrachtgevers worden ontwikkeld. ADMINISTRATIE & COMMUNICATIE Pensioenfondsen en andere branchefondsen kunnen de uitvoering van hun regelingen uitbesteden aan de GBF. Zij heeft de kennis, ervaring en de systemen in huis om de regelingen voor opdrachtgevers effectief en efficiënt uit te voeren. In het kader van de administratievoering draagt zij zorg voor de registratie van werkgever- en werknemergegevens, de naleving van de verplichtstellingbeschikking als daar sprake van is, facturering en incasso, de rechtenopbouw, het verzorgen van de uitkeringen. Zij verzorgt de communicatie met werkgevers, deelnemers en pensioengerechtigden. Pensioenwet De Pensioenwet stelt strikte eisen aan de communicatie over het pensioen. Zo moet met ingang van 2008 jaarlijks een communicatieplan worden opgesteld dat inzage geeft in de voorgenomen communicatieactiviteiten. Het gaat de wetgever erom dat systematisch en planmatig aandacht wordt besteed aan de governance waartoe informatieverstrekking over beleid, bestuur en organisatie (corporate communicatie) wordt gerekend en dat het pensioenbewustzijn van deelnemers wordt verhoogd (marktcommunicatie). De GBF heeft voor PGB een communica-
tieplan opgesteld inclusief een uitvoeringsprogramma. In het programma is een kalender opgenomen met al bestaande en voorgenomen activiteiten en de monitoring ervan. De monitoring vindt plaats via klantenpanels die in het verslagjaar zijn opgericht en klanttevredenheidsonderzoek. Verder zijn voor het fonds in het verslagjaar de processen ingericht voor de start- en einde-deelnamecommunicatie, de communicatie bij en na pensioneren en communicatie in geval van bijzondere gebeurtenissen zoals bij een scheiding. Het Uniforme Pensioenoverzicht (UPO) werd voor het tweede jaar conform de wettelijke vereisten tijdig verstrekt. Belanghebbenden zijn via de website, relatiebladen en elektronische nieuwsbrieven ook uitgebreid geïnformeerd over de ontwikkeling en verantwoording van (beleggings)beleid, bestuur en organisatie. Uitbreiding werkingssfeer In administratief opzicht is voor PGB de uitbreiding van de werkingssfeer voor de Uitgeverijsector ingeregeld. Er is een model pensioenregeling beschikbaar gesteld waardoor de pensioenregelingen van uitgevers eenvoudig kunnen worden overgenomen en geadministreerd. Het fonds kon door uitbreiding van de werkingssfeer groeien. VERMOGENSBEHEER De beleggingsorganisatie van de GBF kan bogen op een ruime ervaring. De ervaring betreft zowel het interne beheer van het vermogen als de begeleiding en monitoring bij uitbesteding van vermogens aan externe partijen. Vermogensbeheer tijdens kredietcrisis In het verslagjaar is het overleg met onze opdrachtgevers over het vermogensbeheer geïntensiveerd. De financiële positie van het pensioenfonds werd in de loop van de tweede helft van het jaar op dagbasis gevolgd. In extra bestuursvergaderingen zijn diverse scenario’s doorgenomen om de effecten van het beleggingsbeleid te evalueren. Dit heeft geleid tot tussentijdse maatregelen om meer zekerheid in de portefeuille te bouwen waarbij ook rekening gehouden is met de aanwezigheid van voldoende opwaarts potentieel om te kunnen profiteren van zich herstellende markten. Voor stakeholders zijn extra informatiebijeenkomsten georganiseerd om de financiële positie van het fonds en de impact op het financieel beleid toe te lichten. Verantwoord beleggen In het verslagjaar zijn door GBF belangrijke stappen gezet bij de verdere implementatie bij haar opdrachtgevers van maatschappelijk verantwoord beleggen (MVB). MVB is het beleggen op grond van financiële, sociale, governance en milieuoverwegingen. De GBF streeft voor opdrachtgevers naar een zo hoog en zo stabiel mogelijk rendement maar niet ten koste van alles. Wij gaan ervan uit dat financieel en maatschappelijk rendement op lange termijn samengaan. Daardoor kan ook in de toekomst een goed en betaalbaar pensioen worden verzorgd. En dat pensioen kan dan genoten worden in een ‘leefbare’ wereld. Met een relatief beperkte beleggingsorganisatie en een specialistisch netwerk van partners wordt een optimaal rendement op het gebied van
JAARVERSLAG 2008 | pag 11
GBF
MVB gecreëerd. Het beleid wordt desgewenst over alle beleggingscategorieën uitgewerkt.
opstellen en uitvoeren van communicatie- en marketingbeleid en het voeren van bestuurssecretariaat.
Het raamwerk dat de GBF hanteert gaat er vanuit dat niet wordt belegd in bedrijven die handelen in strijd met de tien Global Compactprinciples van de Verenigde Naties of die zich bezighouden met de productie en handel in controversiële wapens. De principes van de VN hebben betrekking op de naleving van internationaal erkende mensenrechten, de ondersteuning van arbeidsstandaarden, de aandacht voor het milieu en de bestrijding van corruptie. Bij de controversiële wapens gaat het om oorlogsmaterieel dat wordt gebruikt om veel slachtoffers te maken zoals anti-persoonsmijnen, clusterbommen en chemische en biologische wapens. Het MVB-beleid wordt langs de volgende sporen uitgezet.
Met ingang van 2008 is de Pension Fund Governance bestuurlijk ingeregeld. Pensioenfondsen worden geacht antwoord te geven op de vraag op welke manier zij het eigen functioneren denken te verbeteren. Er zijn principes opgesteld voor zorgvuldig pensioenbestuur, voor verantwoording en toezicht en voor openheid en communicatie. Voor PGB is in het verslagjaar het Verantwoordingsorgaan opgericht, zijn de contouren voor de Visitatiecommissie opgesteld, zijn het deskundigheidsplan, de deskundigheidsevaluatie en gedragscode opgesteld en aangepast en is tot slot een klachtenregeling ingericht.
- Uitsluitingsbeleid Ieder kwartaal wordt de beleggingsportefeuille van de opdrachtgever vanuit het perspectief van maatschappelijk verantwoord beleggen beoordeeld. Bedrijven die niet voldoen aan de gestelde criteria worden geweerd uit de portefeuille. De opdrachtgever krijgt een lijst van bedrijven die uitgesloten worden van belegging. - Best-in-class In de beleggingsportefeuille worden bedrijven opgenomen die goed scoren op milieuaspecten, sociale aspecten en corporate governance. Bedrijven die slecht scoren worden gemeden. - Duurzaamheidsinvesteringen In de beleggingsportefeuille kan extra ruimte worden gecreëerd voor duurzaamheids-investeringen. Dat zijn themabeleggingen zoals groene beleggingen in wind- en zonne-energie, technologieën voor optimale energiebenutting of energiebesparing en beleggingen met een sterke maatschappelijke focus zoals investeringen in ouderenwoningen of microfinanciering. - Engagement Actief aandeelhouderschap en engagement zijn belangrijke instrumenten om invloed uit te oefenen op de bedrijfsvoering van de ondernemingen waarin wordt belegd. Voor opdrachtgevers wordt stembeleid ontwikkeld en worden stemrichtlijnen opgesteld. Stemmen op aandeelhoudersvergaderingen is mogelijk door persoonlijke deelname aan de vergadering of door bij volmacht een stem uit te brengen. In specifieke gevallen kan de dialoog worden aangegaan met ondernemingen. De GBF heeft hiervoor ook aansluiting gezocht bij het Governance Platform. Het Platform vertegenwoordigt pensioenfondsen bij hun streven om ondernemingen de principes van goed bestuur te laten naleven. Als praten niet meer helpt, kan tot slot worden overgegaan tot een juridische procedure of het weren van bedrijven uit de portefeuille. BELEIDS- EN BESTUURSONDERSTEUNING De eisen van de wetgever en de toezichthouders DNB en AFM zijn de laatste jaren fors opgeschroefd. Er wordt veel van organisaties op het gebied van beleids- en productontwikkeling, deskundigheidsbevordering en verantwoording gevraagd. De GBF kan deze dienstverlening integraal bieden: van actuariaat, ALM-studies en continuïteitsanalyses tot het
GBF
JAARVERSLAG 2008 | pag 12
Verder zijn in het kader van beleidsondersteuning voor PGB een ALMstudie en twee continuïteitsanalyses uitgevoerd. De uitkomsten van de analyses worden onder meer gebruikt ter voorbereiding van het nog op te stellen herstelplan, de evaluatie van de beleidsstaffel die het PGBbestuur hanteert bij de besluitvorming over premie en toeslagverlening en voor het verplichte toeslaglabel. DIENSTVERLENING: RISICOMANAGEMENT EN COMPLIANCE Het centrale thema voor ons risicomanagementbeleid is ‘oog hebben voor de risico’s van vandaag en morgen en het continu werken aan de beheersing van deze risico’s’. Het beheersen van risico’s is altijd al een belangrijk aandachtsgebied voor de organisatie en onze opdrachtgevers geweest. De noodzaak hiertoe vloeit voort uit de dynamiek en de complexiteit van de vele ontwikkelingen die binnen de financiële dienstverlening plaatsvinden. Zo hebben de gevolgen van de kredietcrisis aangetoond dat zeker voor pensioenfondsen een goed risicomanagement een absolute must is. Het managen van de risico’s en de financiële positie van onze belangrijkste opdrachtgever, pensioenfonds PGB, heeft het afgelopen jaar veel aandacht gekregen. Door het actief managen van de renterisico’s is de teruggang in dekkingsgraad van PGB in het afgelopen half jaar minder fors geweest. Mede daardoor steekt de financiële positie van PGB relatief gunstig af ten opzichte van de positie van andere grote bedrijfstakpensioenfondsen. ERM COSO De inrichting van het risicomanagement bij de GBF is gebaseerd op het zogenaamde ERM COSO-raamwerk. Dit zogenaamde ‘Enterprise Risk Management’ raamwerk is afkomstig van ‘The Comittee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission’ (COSO). Dit comité heeft het initiatief genomen om te komen tot een algemeen kader voor risicomanagement. ERM COSO wordt wereldwijd gezien als één van de belangrijkste raamwerken voor de inrichting van integraal risicomanagement. ERM COSO is bij GBF een continu proces dat, geïnitieerd door het bestuur en de directie, tot stand wordt gebracht door alle lagen van de organisatie. Het oogmerk daarbij is om een redelijke mate van zekerheid te verschaffen dat de risico’s die samenhangen met het bereiken van de doelstellingen op een goede wijze worden beheerst. Door de GBF wordt de risicoanalysemethode FIRM − Financiële Instellingen Risicoanalyse Methode − van De Nederlandsche Bank (DNB) als referentiekader gebruikt voor de identificatie van risico’s die samenhangen met de uitvoering van pensioenregelingen, evenals voor
ENTITY - LEVEL
DIVISION
N CTIEVE PERSPE ST OP RA ER RE CO TE A P TI OR GI MP O C T NS LIA IN G NC E ment Environ Internal g e Settin Objectiv on entificati Event Id essment Risk Ass onse Risk Resp s Activitie Control n unicatio & Comm n o ti a Inform ng Monitori
SUBSIDIARY BUSINESS UNIT
ELEMENTEN
het vaststellen van de mate waarin deze risico’s worden beheerst. DNB hanteert FIRM als instrument bij haar op risico gebaseerde toezicht op financiële instellingen. Door FIRM, dat eveneens is gebaseerd op het ERM COSO raamwerk, te gebruiken als referentiekader wordt geborgd dat alle typen risico’s van het ERM COSO raamwerk zijn opgenomen en dat de mate van beheersing met een objectief normenkader kan worden beoordeeld. Binnen FIRM zijn zowel financiële als niet-financiële risico’s opgenomen. De dimensies van het ERM COSO raamwerk worden hieronder weergegeven.
NIVEAU
Risicoanalyses en voorlichting In het kader van risicomanagement zijn het afgelopen jaar verschillende risk assessments en voorlichtingbijeenkomsten gehouden. Afgelopen jaar zijn er bijvoorbeeld risk assessments gehouden met het management team en de IT-professionals. Daarnaast zijn er bijeenkomsten en assessments geweest met diverse bestuursorganen van de GBF en haar opdrachtgevers. Naast de verbetering van het beheersinstrumentarium leveren deze bijeenkomsten een belangrijke bijdrage in de bewustwording van het belang van een goed risicomanagement. Het feitelijke gedrag van mensen is immers een belangrijke peiler onder een goede risicobeheersing. SAS70 (type II) Met een Statement on Auditing Standard 70-verklaring (SAS70) kan een uitvoeringsorganisatie aantonen dat zij de operationele risico’s van haar dienstverlening goed beheerst. Er zijn twee typen verklaringen. De type I-verklaring houdt in dat de beheersmaatregelen en de beheersstructuur in opzet aanwezig en adequaat zijn. Een type II-verklaring, met een geldigheidsduur van maximaal 1 jaar, geeft aan dat de accountant heeft vastgesteld dat de beheersmaatregelen en -structuur daadwerkelijk hebben gewerkt. De GBF heeft na het eerder realiseren van de SAS70 type I-verklaring in het verslagjaar ook de SAS70 type II-verklaring ontvangen. Van 1 oktober 2007 tot en met 30 juni 2008 heeft de toetsingsperiode plaatsgevonden. Onder de scope van de verklaring vallen processen die te maken hebben met beleggingen, bestuursondersteuning en pensioenbeheer. De realisatie betekent een belangrijke stap
in de professionalisering van de organisatie. De aanbevelingen van de interne en externe accountant worden opgevolgd om het beheersinstrumentarium verder te verbeteren. De GBF wil ook na het verstrijken van de huidige geldigheidsduur van de SAS70 type II-verklaring deze verklaring continueren. Compliance risico’s Voor de GBF-organisatie en haar opdrachtgevers is het vanzelfsprekend en noodzakelijk dat de wet- en regelgeving op een juiste wijze wordt nageleefd. De laatste jaren is er een groei in omvang en complexiteit van de interne en externe wet- en regelgeving. Als gevolg hiervan is besloten om in 2008 een afzonderlijke compliance officer aan te stellen. Deze functionaris stelt centrale kaders en houdt toezicht op de naleving van de relevante wet- en regelgeving. Een belangrijke sturende bijdrage in de feitelijke uitvoering van de naleving wordt geleverd door de afdeling Beleids- en Bestuursondersteuning waar specialisten op het gebied van pensioen- en vermogensbeheerwetgeving actief zijn. Voor de medewerkers van de GBF geldt een gedragscode. In het verslagjaar is de gedragscode aangepast aan de laatste modelcode van de koepelorganisaties van pensioenfondsen. In dat kader zijn door de compliance officer voorlichtingsbijeenkomsten voor het voltallige personeel georganiseerd. Het toezicht op de naleving van deze gedragscode wordt door de compliance officer uitgevoerd. Voor directie en bestuursleden fungeert een externe compliance officer. De laatste jaren is er een sterke groei in de omvang en complexiteit van de regelgeving. De regelgeving moet door de uitvoeringsorganisatie op een juiste wijze worden nageleefd. De GBF hecht daaraan veel waarde. Desondanks is door de DNB aan de uitvoeringsorganisatie in het verslagjaar een bestuurlijke boete opgelegd. De boete werd opgelegd voor het feit dat via de website naar het oordeel van de toezichthouder meer dan algemene informatie is verschaft over regelingen die niet door het bedrijfstakpensioenfonds worden uitgevoerd. Het betreft hier in het bijzonder informatie over de levensloopregeling. Het toetsen van de risico’s in het nakomen van relevante wet- en regelgeving en de integriteit van de organisatie is onderdeel van het nieuw gestructureerde risicomanagement. KWALITEIT De kwaliteit van de dienstverlening kan vanuit verschillende perspectieven worden beoordeeld. Belangrijke indicator is de prijs/kwaliteitverhouding van de dienstverlening. Essentieel is ook dat afspraken die tussen opdrachtgever en uitvoeringsorganisatie worden gemaakt, worden nagekomen en of processen worden beheerst. En tot slot is de tevredenheid van de klant, de werkgever en de deelnemer en pensioengerechtigde een belangrijke maatstaf voor kwaliteit. Onderscheidende prijs/kwaliteitverhouding Uit het onafhankelijk onderzoek van de CEM benchmark 2008 blijkt dat de kosten per deelnemer over 2007 van de peergroup pensioenfondsen in Nederland € 119 per jaar bedragen. De GBF realiseerde voor haar
JAARVERSLAG 2008 | pag 13
GBF
opdrachtgever PGB een kostprijs van € 79. De GBF zit daarmee duidelijk aan de onderkant van de markt. De service die GBF bestuurders, werkgevers en deelnemers biedt, ligt boven het gemiddelde van pensioenfondsen waar PGB mee wordt vergeleken. PGB scoort 69 punten op een schaal die loopt tot maximaal 100. Het gemiddelde van de vergelijkbare pensioenfondsen ligt op 67 punten. De prijs/kwaliteitverhouding van de dienstverlening mag daarmee onderscheidend worden genoemd. De verwachting is dat door de introductie van een aantal nieuwe services in 2008 (het opzetten van klantenpanels, het uitvoeren van marktonderzoek, de productie van e-nieuwsbrieven, het uitgeven van een Engelse en een populaire samenvatting van het financieel jaarverslag, het uitgebreid informeren over beleid, bestuur en organisatie en de organisatie van pensioenworkshops voor werkgevers) de prijs/kwaliteitverhouding verder zal verbeteren. Prestaties vermogensbeheer Hoewel de beleggingsperformance exclusief de afdekkingsportefeuilles voor PGB over 2008 achterbleef bij de normportefeuille ( -20,7% versus -19%) werd voor wat betreft vermogensbeheer in de afgelopen jaren gemiddeld boven de benchmark gepresteerd. Het beleggingsbeleid is erop gericht om binnen het risicobudget en de tactische beleidsruimte een structurele outperformance te behalen. De beleggingsprestaties van verplichtgestelde pensioenfondsen worden in Nederland getoetst. Daarvoor is een gestandaardiseerde norm, de Z-score, ontwikkeld. De performancetoets voor PGB over de jaren 2004 tot en met 2008 komt uit op een score +1,31 wat ruim positief is. Klanttevredenheid In 2008 is de tevredenheid van klanten onderzocht. Voor wat betreft de dienstverlening aan pensioengerechtigden wordt gestreefd naar een gemiddelde waardering van een 8. Onder deelnemers is het doel een gemiddelde waardering van 7,5. De waardering van deelnemers en pensioengerechtigden ligt in lijn met de doelstellingen. De resultaten in tabel 1 zijn gebaseerd op 685 waarnemingen.
Tabel 1: waardering serviceniveau onder deelnemers en pensioengerechtigden (monitor 2008)
Telefonische bereikbaarheid
Deelnemers
Pensioengerechtigden
7,5
7,8
Deskundigheid medewerkers
7,7
8,0
Nakomen afspraken
7,6
8,0
Snelheid afhandeling informatieverzoeken
7,3
8,0
Klantvriendelijkheid medewerkers
8,0
8,3
Verwerking e-mails
7,2
7,9
Kwaliteit brochures
7,4
8,0
Kwaliteit website
7,5
7,9
Kwaliteit worksite
7,4
7,7
Kwaliteit GBF-Nieuws
7,4
8,0
Algemene dienstverlening
7,4
8,2
GBF
JAARVERSLAG 2008 | pag 14
Klachten en geschillen De kwaliteit van de dienstverlening kan ook worden afgeleid uit het aantal klachten dat in ontvangst wordt genomen. Een klacht gaat over de manier waarop de deelnemer of de werkgever door de uitvoeringsorganisatie is behandeld. In 2008 werden 23 klachten in ontvangst genomen. Daarvan hadden er 16 betrekking op het pensioenfonds PGB, 3 op het VUT-fonds FWG, 2 op het Spaarloonfonds SGB en 2 op het sociaal fonds ASF. Van de 23 klachten konden er 16 binnen de gestelde norm van 10 dagen worden afgehandeld en 7 niet. Alle klachten konden bevredigend worden opgelost. Er zijn geen klachten voorgelegd aan de Klachtencommissie. Het beperkte aantal klachten op het totaal aantal transacties dat in de honderdduizenden loopt, ziet de organisatie als een graadmeter voor de goede kwaliteit van de uitvoeringen van de sociale regelingen.
INTERNE ORGANISATIE Er worden door de wetgever steeds zwaardere eisen gesteld aan pensioenfondsen. De uitvoeringsorganisatie moet daarop worden ingericht. De traditionele kennisgebieden zoals administratie, actuariaat en basiscommunicatie worden daarbij als vanzelfsprekend beschouwd. Er ontstaan nieuwe kennisgebieden waarop de GBF ook wil excelleren. Het betreft risk management, compliance, innovatieve ICT met geavanceerd outputmanagement om in te kunnen spelen op gedifferentieerde wensen en behoeften van deelnemers en werkgevers. Het betreft kennisintensieve functiegebieden waarin de organisatie investeert. Als gevolg van de voortgaande automatisering van activiteiten en processen neemt de behoefte toe aan hoog gekwalificeerd personeel. Ook voor de reguliere lijnactiviteiten neemt het vereiste opleidingsniveau toe. ORGANISATIESTRUCTUUR De GBF die een functie- en klantgerichte structuur kent, heeft in 2008 geen ingrijpende wijzigingen ondergaan. In het kader van de verdere professionalisering van het risicomanagement is in 2008 de afdeling Riskmanagement & Compliance (R&C) gestart. De afdeling bestaat uit een risk manager, een compliance officer en een information security officer. Met de nieuwe afdeling kan invulling worden gegeven aan de filosofie om de risico’s vanuit een integraal perspectief te managen. SYSTEMEN EN PROCESSEN De GBF wil haar concurrentievoordeel qua prijs/kwaliteitverhouding voor de dienstverlening consolideren. Enerzijds door marktverbreding maar anderzijds ook door de efficiency te verbeteren. Bij de ontwikkeling van de systemen en processen is het van belang internettechnologie zo in te zetten dat flexibel kan worden ingespeeld op gedifferentieerde behoeften van opdrachtgevers, werkgevers en werknemers, zodanig dat informatie begrijpelijk en op de persoonlijke situatie toegesneden kan worden aangeboden. Om de langetermijndoelstellingen en de huidige situatie van de producten, systemen en processen goed op elkaar afgestemd te houden is in het verslagjaar intensief gewerkt aan een Business Information Plan (BIP). Het BIP helpt de organisatie bij het stellen van prioriteiten in de keuze van automatiseringsprojecten en laat
zien waar gaten in de huidige structuur zitten. De uitvoeringsorganisatie wil door te investeren in automatisering en digitalisering haar activiteiten geautomatiseerd uitvoeren en de communicatie en transacties daar waar mogelijk elektronisch afwikkelen. Bij de automatisering wordt in toenemende mate volgens het principe van Straight Through Processing (STP) gewerkt. Operationele bedrijfsprocessen die volgens dit concept zijn ingericht, worden vanaf de eerste stap ´real time´ en automatisch afgehandeld met een minimum aan contactmomenten. Omdat efficiencywinst in de procesgang de komende jaren extra aandacht krijgt, zijn in 2008 een aantal medewerkers gestart met de cursus Bedrijfskundig Procesmanagement. In de cursus worden aan de hand van praktijkcases processen geanalyseerd en knelpunten benoemd. Daarna vindt ‘redesign’ plaats. HUMAN RESOURCE Medewerkers vormen het belangrijkste kapitaal van de GBF. Zij dragen dagelijks zorg voor de dienstverlening aan bestuurders, werkgevers en deelnemers. Er worden steeds hogere eisen gesteld aan hun kennis en vaardigheden. De keuze voor groei van het belegd vermogen, uitbreiding van de klantenkring en het toenemend belang van beheersmaatregelen vragen om steeds meer specifieke deskundigheid. SPO basispensioen Nieuwe medewerkers nemen deel aan een basiscursus Pensioenen. Een korte cursus om snel thuis te raken in het pensioenvak. Het slagingspercentage van GBF-medewerkers ligt met 90%, volgens de Stichting Pensioenopleidingen die de cursus in huis verzorgt, hoog. Ontwikkelen leiderschap en managementstijl Van leidinggevenden wordt verwacht dat zij zich permanent ontwikkelen en op de gewenste manier, in houding en gedrag en met kennis van zaken leiding geven aan de medewerkers en processen. Dit vraagt om continue ontwikkeling. Eind 2008 is een management developmentprogramma van start gegaan waar leidinggevenden, stafmanagers en directie aan deelnemen. De opleiding duurt 9 maanden. Performance Management Cyclus De Performance Management Cyclus wordt inmiddels al voor het derde jaar gebruikt om de prestaties en ontwikkeling van medewerkers te beoordelen en te sturen. Er wordt steeds meer toegewerkt naar een cyclus die nauw aansluit op het strategisch profiel van de organisatie. De strategie, missie, kernwaarden en de doelen worden doorvertaald naar de afdelingen en de functies van medewerkers. Daarnaast wordt het gedrag van medewerkers beoordeeld en de ontwikkeling daarin. Bezetting In 2008 is het personeelsbestand gegroeid. De groei komt onder meer door het aannemen van professionals bij Vermogensbeheer, Risk & Compliance en bij Finance & Control. Verder nam het aantal medewerkers van de afdeling Klantenservice toe. De uitbreiding ligt in lijn met de groei en differentiatie van de klantenkring van PGB. Het aantal fulltime formatieplaatsen eind 2008 komt daarmee uit op 166,2, eind 2007 was dat 156,12.
Formatie 31-12-2008
31-12-2007
31-12-2006
Fte
166,2
156,2
154,3
Medewerkers
165
153
153
man: 111 (67%)
man: 108 (70%)
man: 106 (69%)
vrouw: 54 (33%)
vrouw: 45 (30%)
vrouw: 47 (31%)
Inhuur
11,8 fte
Vacatures
2
In-, door- en uitstroom In 2008 is de instroom 14,5%. Vorig jaar was dat nog 6,0%. De stijging is vooral toe te schrijven aan de uitbreiding van het aantal formatieplaatsen. De GBF stimuleert haar medewerkers zich te blijven ontwikkelen en ervoor te zorgen ook op oudere leeftijd inzetbaar te zijn. De doorstroom is daarom niet alleen gericht op verticale doorstroom maar ook op horizontale lijnen. De doorstroom is eind 2008 5,5%. De uitstroom kwam in 2008 uit op 8,5%. Ultimo 2008 zijn bij de GBF 165 medewerkers in dienst: 117 fulltimers en 48 parttimers. De gemiddelde leeftijd is gelijk gebleven: 46 jaar en 2 maanden. De lengte van het dienstverband is afgenomen van 15 jaar en 9 maanden naar 14 jaar en 8 maanden. De gemiddelde leeftijd van de nieuwe medewerkers is relatief hoog. Hoewel professionals in de voor ons relevante vakgebieden schaars zijn, slaagt de GBF er in om ook in een lastige arbeidsmarkt kwalitatief goed personeel te werven. De gemiddelde leeftijd is echter relatief hoog. Het voordeel is dat deze medewerkers voor langere tijd behouden kunnen blijven voor de organisatie. Een nadeel is dat inzichten van de jongere generaties op een andere wijze binnengehaald moeten worden. Draagvlakverbreding en schaalvergroting kunnen naar verwachting op langere termijn gaan bijdragen aan de aantrekkelijkheid van de organisatie als werkgever. Arbobeleid Als GBF willen we dat onze medewerkers in een gezonde en uitdagende werkomgeving hun werk kunnen doen. We stimuleren dat medewerkers hun gezondheid niet uit het oog verliezen, zodat ze ook op oudere leeftijd vitaal zijn en goed inzetbaar blijven binnen en/of buiten de organisatie. Mede om deze reden heeft er in 2008 een Preventief Medisch Onderzoek plaatsgevonden. Aan het onderzoek namen 120 medewerkers deel. Aan de hand van het onderzoek is een goed beeld ontstaan wat de belangrijkste gezondheidsrisico’s zijn in onze organisatie. Naar aanleiding van de onderzoeksresultaten is onder leiding van Human Resource een werkgroep gestart om een plan van aanpak op te stellen, met acties voor de korte en lange termijn om de gezondheidsrisico’s zoveel mogelijk te beheersen. Zo worden maatregelen overwogen om sportbeoefening en fitness te gaan stimuleren en om activiteiten te ontwikkelen die medewerkers stimuleren om te stoppen met roken.
JAARVERSLAG 2008 | pag 15
GBF
Het Arbobeleid en de daarop gebaseerde maatregelen dragen ook naar verwachting positief bij aan een verdere beheersing van het ziekteverzuim. Ziekteverzuim In 2008 kwam het ziekteverzuim uit op 4,25%. Het verzuim is daarmee iets gestegen in vergelijking met het niveau van 2007. De stijging wordt veroorzaakt door lang verzuim. Het ziekteverzuimpercentage ligt in lijn met het landelijk gemiddelde. De frequentie laat een dalende lijn zien. Het gemiddeld aantal ziekmeldingen per medewerker was in 2008 1,6. De doelstelling is om in 2009 terug te keren onder het niveau van het landelijk gemiddelde ziekteverzuim binnen de branche.
Ziekteverzuim 2008
2007
2006
Ziekteverzuim *
4,25%
3,7%
2,63%
Meldingsfrequentie
1,6
1,8
2,1
* berekening ziekteverzuimcijfer GBF (exclusief uitzendkrachten, gedetacheerden en zwangerschap) is inclusief langdurig zieken.
BHV Een werkgever is verplicht om bedrijfshulpverlening (BHV) te organiseren zodat bij gevaarlijke situaties op het werk letsel en schade bij werknemers en bezoekers zoveel mogelijk wordt voorkomen. De Bedrijfshulpverlening is weer op sterkte gebracht. De nieuwe leden zijn inmiddels opgeleid. De GBF eist van medewerkers dat zij respectvol met elkaar omgaan. Mede door de introductie van de vertrouwenspersoon kunnen ongewenste situaties vroegtijdig worden gesignaleerd en in overleg met de betrokkenen worden besproken en opgelost. Cao In 2008 is invulling gegeven aan een cao-afspraak over levensfasebeleid en thuiswerken. De thema’s zijn door twee werkgroepen uitgewerkt. De werkgroep Thuiswerken adviseerde om het werken vanuit huis in overleg met de leidinggevenden in eerste instantie gedurende maximaal 1 dag per week mogelijk te maken. De werkzaamheden en applicaties moeten dat wel toestaan. In 2009 wordt het gebruik en de ervaring met het thuiswerken geëvalueerd. De werkgroep Levensfasebeleid rapporteert in het eerste kwartaal van 2009 haar bevindingen. Ter voorbereiding van de cao van 2010 zal het beloningsbeleid verder worden gedifferentieerd. CULTUUR Met de uitbreiding van de PGB-werkingssfeer voor het uitgeverijbedrijf is vrijwillige deelname aan de pensioenregeling nadrukkelijker in beeld gekomen. Voor PGB is hier sprake van een reguliere competitieve markt. Werkgevers en deelnemers zijn kritisch en vergelijken het product en de dienstverlening. Dat vraagt aanpassingen van de organisatie. De klant, de tevredenheid over de kwaliteit van de dienstverlening en de samenwerking tussen afdelingen komen daarmee centraal te staan. De ontwik-
GBF
JAARVERSLAG 2008 | pag 16
kelingen worden ondersteund door teambuildingstrajecten voor de afdelingen. Interne communicatie In een organisatie die continu wil inspelen op de veranderingen is het van groot belang een goede interne communicatie te hebben. De interne communicatie vindt voor een belangrijk deel via het werkoverleg plaats. Daarnaast worden een paar keer per jaar personeelsbijeenkomsten georganiseerd waarbij directie medewerkers bijpraat over actuele ontwikkelingen en directe interactie gezocht wordt. In het verslagjaar is ook gewerkt aan de start van een maandelijkse elektronische nieuwsbrief als opvolger van geprinte magazines en e-mail. MEDEZEGGENSCHAP De huidige Ondernemingsraad (OR) van de GBF stelt zich ten doel om een bijdrage te leveren aan de continuïteit van de bedrijfsvoering vanuit het perspectief van de organisatie en het belang van de werknemers. De Wet op de Ondernemingsraden (WOR) regelt bevoegdheden, procedures en faciliteiten van een OR. De OR kiest ervoor om de WOR niet dogmatisch als leidraad voor haar handelen te nemen. Er zijn afspraken met de bestuurder gemaakt dat de raad in een vroeg stadium betrokken wordt bij zowel de gedachtevorming als bij de besluitvorming over beleid. Op de formele rechten die de wet de OR biedt en op de procedures die in de wet beschreven staan, zal alleen worden teruggevallen als op een andere manier geen goede vorm van medezeggenschap heeft plaatsgevonden. De OR is in 2008 direct betrokken geweest bij de begroting en jaarplancyclus 2009 en het evalueren en verder ontwikkelen van de Performance Management Cyclus. Verder is met directie en management team gebrainstormd over de strategische keuzes. Door het frequente overleg tussen OR en HR ontvangt de raad in een vroeg stadium informatie over de ontwikkelingen binnen de organisatie. Zowel de OR als de bestuurder ervaren deze werkwijze als waardevol en effectief.
FINANCIEEL BELEID Voor de uitvoering van brancheregelingen worden bij de opdrachtgevers administratiekosten in rekening gebracht. Het totaal van de ontvangen administratiekosten steeg van € 15,6 miljoen eind 2007 naar € 16,8 miljoen eind 2008. KOSTEN IN REKENING GEBRACHT BIJ DERDEN De kosten die in rekening zijn gebracht bij derden stijgen van € 1,0 miljoen in 2007 naar € 1,4 miljoen in 2008. Deze stijging wordt veroorzaakt door doorberekende kosten voor het inregelen van nieuwe klanten. Hier tegenover staat het wegvallen van de administratiekosten in rekening gebracht bij Misset in 2007. FINANCIEEL RESULTAAT Het financiële resultaat over 2008, het resultaat van de staat van baten en lasten, bedraagt € 0,1 miljoen en is toegevoegd aan de wettelijke reserve. Daarnaast is € 0,2 miljoen onttrokken aan de algemene reserve ten gunste van de wettelijke reserve. De algemene reserve komt daarmee op € 0,1 miljoen.
Daarnaast kent de GBF een wettelijke reserve. Deze bedraagt per 31 december 2008 € 1,2 miljoen en dient te worden aangehouden vanwege de activering van ontwikkelingskosten inzake nieuwe software. INVESTERINGEN Het afgelopen jaar is ruim geïnvesteerd in het verbeteren van de geautomatiseerde systemen. Zo is binnen de financiële administratie een nieuw pakket geïmplementeerd waardoor de afdeling Finance & Control toekomstige ontwikkelingen vol vertrouwen tegemoet kan zien. Ook de functionaliteit van het pensioensysteem is uitgebreid om diverse flexibele pensioenregelingen te kunnen administreren. Daarnaast zijn uitbreidingen op het vermogensbeheersysteem geïmplementeerd; het gaat om risk en compliance gerelateerde functionaliteit. ACQUISITIES De GBF is in het verslagjaar door verschillende partijen benaderd om een offerte uit te brengen voor de uitvoering van pensioenregelingen. Voor het pensioenfonds PGB is de organisatie erin geslaagd om een aantal belangrijke vrijwillige aansluitingen te realiseren.
Het behaalde rendement voor SGB bedraagt -2,2%. De benchmark heeft een rendement gerealiseerd van 0,9%. Het beleggingsrendement bedraagt voor FWG 4,3% en voor ASF 3,6%. De benchmarks hebben een rendement gerealiseerd van resp. 10,1% en 7,3%. WET- EN REGELGEVING EN FISCALE KADERS Wijzigingen in wet- en regelgeving hebben veelal grote invloed op de door GBF beheerde fondsen en op het te voeren beleggingsbeleid. In 2008 zijn echter door de regering geen nieuwe grote wijzigingen doorgevoerd en het boekjaar kon derhalve op dit gebied gekenmerkt worden als een jaar van relatieve rust.
Amsterdam, 8 mei 2009 Directie van de Stichting Grafische Bedrijfsfondsen Mr. P.W.G. van Leeuwen LL M, algemeen directeur
BELEGGINGEN De totale waarde van het voor de opdrachtgevers beheerde vermogen is in 2008 afgenomen met € 1.548 miljoen tot € 8.488 miljoen, een daling van 15,4%. De daling is een gevolg van de kredietcrisis en de daarop volgende economische teruggang en wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door de zeer negatieve waardeontwikkeling bij de beleggingscategorie aandelen. Daarnaast daalden vastgoed, hedgefunds en commodities ook in waarde. Bij de vastrentende waarden ondergingen staatsobligaties van de ontwikkelde landen door de dalende rente een waardestijging. Daartegenover stond echter een grotere waardedaling van de bedrijfsobligaties. Als gevolg van de kredietcrisis was er een vlucht naar veilig staatspapier en verdween de liquiditeit in bedrijfsobligaties grotendeels wat tot gevolg had dat de koersen extreem daalden. SGB, FWG en ASF hebben alleen staatsleningen in hun benchmark. Omdat zij ook bedrijfsobligaties in hun portefeuille hebben vanwege het hogere directe rendement, verklaart dit de underperformance in het verslagjaar zoals onder vermeld. Het behaalde rendement van de portefeuille van PGB is in 2008 met -20,7% lager dan het rendement van de normportefeuille ( -19,0%). Het rendement inclusief de afdekking van het renterisico, uit het verschil in looptijd tussen beleggingen en verplichtingen, en de afdekking van het valutarisico, bedraagt -17,7%. In het verslagjaar was ca. 90% van de aandelenportefeuille in extern beheer bij regionaal gespecialiseerde managers en is verantwoord beleggen verdergaand vorm gegeven. Als onderdeel hiervan is een portefeuille Infrastructuur/groene investeringen opgezet.
JAARVERSLAG 2008 | pag 17
GBF
GBF
JAARVERSLAG 2008 | pag 18
(Bedragen in duizenden euro's)
BALANS PER 31 DECEMBER 2008 NA RESULTAATVERDELING
ACTIVA
2008
2007
MATERIËLE VASTE ACTIVA Kantoorinventaris en hardware Vervoermiddelen
305 225
350 237
530
587
2.524
2.338
— 490 385
1.806 646 834
875
3.286
19.632
28.316
23.561
34.527
2008
2007
—
—
126 1.232
287 968
1.358
1.255
240 572
253 977
812
1.230
17.106 4.285
28.058 3.984
21.391
32.042
23.561
34.527
IMMATERIËLE VASTE ACTIVA Software
VORDERINGEN OP KORTE TERMIJN Opdrachtgevers Vooruitbetaalde kosten Overige vorderingen
GELDMIDDELEN
PASSIVA
STICHTINGSKAPITAAL RESERVES Algemeen Wettelijk
VOORZIENINGEN WAO-verplichtingen Reorganisatie
SCHULDEN OP KORTE TERMIJN Opdrachtgevers Overige schulden
JAARVERSLAG 2008 | pag 19
GBF
(Bedragen in duizenden euro's)
STAAT VAN BATEN EN LASTEN BOEKJAAR 2008
BATEN
Doorberekende administratiekosten aan opdrachtgevers
2008
2007
16.848
15.616
16.848
15.616
16.848
15.616
16.848
15.616
131 28
67 31
103
98
— 103
98 —
103
98
LASTEN
Totale kosten van opdrachtgevers
Rentebaten Bijzonder resultaat Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
–
De resultaatverdeling is als volgt: Algemene reserve Wettelijke reserve
GBF
JAARVERSLAG 2008 | pag 20
(Bedragen in duizenden euro's)
TOELICHTING BEHORENDE TOT DE JAARREKENING 2008
WAARDERINGSGRONDSLAGEN ALGEMEEN De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen zoals opgenomen in Titel 9 Boek 2 BW. Voor zover niet anders vermeld, worden de activa en passiva gewaardeerd op nominale waarde. SCHATTINGEN EN VERONDERSTELLINGEN De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW vereist dat het bestuur oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien de herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden. OPNAME VAN EEN ACTIEF OF EEN VERPLICHTING Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de stichting zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Baten worden in de rekening van baten en lasten opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Indien een transactie ertoe leidt dat nagenoeg alle of alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s met betrekking tot een actief of een verplichting aan een
derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. Dit betekent dat transacties worden verwerkt op handelsdatum en niet op afwikkelingsdatum. Als gevolg hiervan kan sprake zijn van een post “nog af te wikkelen transacties”. Deze post kan zowel een actief als een passief zijn. SALDERING VAN EEN ACTIEF EN EEN VERPLICHTING Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als nettobedrag in de balans opgenomen indien sprake is van een wettelijke of contractuele bevoegdheid om het actief en de verplichting gesaldeerd en gelijktijdig af te wikkelen en bovendien de intentie bestaat om de posten op deze wijze af te wikkelen. De met de gesaldeerd opgenomen financiële activa en financiële verplichtingen samenhangende rentebaten en rentelasten worden eveneens gesaldeerd opgenomen. ACTIVA Materiële vaste activa Deze worden gewaardeerd op aanschafwaarde verminderd met afschrijvingen. De afschrijvingstermijnen zijn als volgt: hardware : 4 jaar kantoormachines : 5 jaar meubilair : 10 jaar vervoermiddelen : 5 jaar Immateriële vaste activa De applicatiesoftware wordt gewaardeerd op aanschafwaarde verminderd met afschrijvingen en eventuele bijzondere waardeverminderingsverliezen. De afschrijvingstermijn bedraagt 5 jaar en vindt lineaer plaats. Onder software zijn tevens begrepen de kosten van door de GBF zelf ontwikkelde software. Deze kosten betreffen de salarissen en sociale lasten van intern personeel. Kosten worden geactiveerd voor zover sprake is van aan de ontwikkeling toerekenbare kosten en voor de activering voldoende toekomstige economische voordelen worden behaald. PASSIVA Reserves, Algemeen Het bestuur van de stichting besluit waarvoor deze reserve zal worden aangewend. De reserve wordt ondermeer aangehouden om de financiële gevolgen te kunnen opvangen die samenhangen met het in- en uittreden van opdrachtgevers. De reserve zal niet worden uitgekeerd en bedraagt maximaal ongeveer 10%
JAARVERSLAG 2008 | pag 21
GBF
TOELICHTING BEHORENDE TOT DE JAARREKENING 2008
van de bij de opdrachtgevers in rekening gebrachte jaarlijkse vergoedingen. Reserves, Wettelijk Een bedrag van € 1.232 staat niet ter vrije beschikking van het bestuur, maar is benodigd voor een wettelijke reserve die voortkomt uit de activering van ontwikkelingskosten van software. Deze wettelijke reserve valt vrij naar gelang de boekwaarde van de geactiveerde ontwikkelingskosten vermindert. VOORZIENINGEN WAO-verplichtingen Betreft een voorziening die onder meer wordt aangehouden voor toekomstige kosten die verband houden met aanvullingen op WAO-uitkeringen van personeel. De voorziening is gewaardeerd op contante waarde tegen een rekenrente van 4%. De voorziening WAO heeft ultimo 2008 een looptijd van 23 jaar en 5 maanden. Reorganisatie De voorziening is gebaseerd op een sociaal plan, dat door de directie in overleg met de vakbonden is opgesteld. Zowel het bestuur van de stichting als de leden van de vakbonden hebben dit plan goedgekeurd. De voorziening is gewaardeerd op contante waarde tegen een rekenrente van 3%. De dotaties en onttrekkingen uit de voorziening lopen via het bijzonder resultaat. Bepaling baten en lasten De baten en lasten worden opgenomen in het jaar waarop ze betrekking hebben. Het saldo van de staat van baten en lasten muteert op de algemene reserve tenzij een toevoeging aan de wettelijke reserve noodzakelijk is. OVERIGEN Bezoldiging bestuurders De totale bezoldiging van de bestuurders tezamen bedroeg in het verslagjaar € 48.000 (v.j. € 24.000). Personeel Het aantal FTE bedraagt eind 2008 166, eind 2007 was dat 156.
GBF
JAARVERSLAG 2008 | pag 22
(Bedragen in duizenden euro's)
(Bedragen in duizenden euro's)
TOELICHTING OP DE BALANS
ACTIVA
KANTOORINVENTARIS EN HARDWARE Hardware Aanschafwaarde begin boekjaar Cumulatieve afschrijvingen begin boekjaar
2007
2008
–
646 445
Balanswaarde begin boekjaar
201
Aankopen Afschrijvingen
–
112 120
–
271 –
193 Overige kantoorinventaris Aanschafwaarde begin boekjaar Cumulatieve afschrijvingen begin boekjaar Balanswaarde begin boekjaar Aankopen Afschrijvingen
–
514 365
–
149 18 55
Balanswaarde einde boekjaar VERVOERMIDDELEN Aanschafwaarde begin boekjaar Cumulatieve afschrijvingen begin boekjaar Balanswaarde begin boekjaar Aankopen Verkopen Afschrijvingen
SOFTWARE Aanschafwaarde begin boekjaar Cumulatieve afschrijvingen begin boekjaar Balanswaarde begin boekjaar Aankopen en ontwikkelkosten Afschrijvingen Balanswaarde einde boekjaar
94 164 201
–
682 471
–
211 20 81
112
149
305
350
–
323 86
– –
237 90 23 79
Balanswaarde einde boekjaar
770 499
–
340 76
– –
264 115 67 76
225
–
3.161 823
–
2.338 878 692
237
–
2.548 422
–
2.126 702 490
2.524
2.338
Deze zijn als volgt te specificeren: Aankopen 1.292 (v.j. 1.370) Betreffende m.n. de aanschaf van software m.b.t. de beleggingsadministratie en een financieel softwaresysteem. Ontwikkelkosten 1.232 (v.j. 968) Betreffende software door GBF zelf ontwikkeld t.b.v. het vergroten van de flexibiliteit van het pensioenadministratiesysteem; daarnaast betreft het investeringen in een nieuw financieel softwaresysteem.
JAARVERSLAG 2008 | pag 23
GBF
(Bedragen in duizenden euro's)
TOELICHTING OP DE BALANS
ACTIVA
VORDERINGEN OPDRACHTGEVERS Stichting Prepensioenfonds voor de Dagbladjournalisten Balanswaarde einde boekjaar OVERIGE VORDERINGEN Swan Nederland B.V. Rekening Courant Nationale Nederlanden Stichting Administratie kantoor Zwaansvliet Diversen Balanswaarde einde boekjaar GELDMIDDELEN Liquide middelen Balanswaarde einde boekjaar De liquide middelen staan ter vrije beschikking aan de stichting.
GBF
JAARVERSLAG 2008 | pag 24
2008
2007
—
1.806
—
1.806
185 53 54 93
141 343 232 118
385
834
19.632
28.316
19.632
28.316
(Bedragen in duizenden euro's)
TOELICHTING OP DE BALANS
PASSIVA
2008
ALGEMENE RESERVE Balanswaarde einde vorig boekjaar Toevoeging Overboeking van/naar wettelijke reserve
287 — 161
–
Balanswaarde einde boekjaar
2007
–
126
26 98 215 287
WETTELIJKE RESERVE Balanswaarde einde vorig boekjaar Overboeking algemene reserve Toevoeging
968 161 103
Balanswaarde einde boekjaar VOORZIENING WAO-VERPLICHTINGEN Balanswaarde einde vorig boekjaar Onttrekkingen
1.232
–
Balanswaarde einde boekjaar Waarvan verschuldigd binnen 1 jaar REORGANISATIEVOORZIENING Balanswaarde einde vorig boekjaar Onttrekkingen Dotatie/Vrijval
–
–
253 13
1.183 215 — 968
–
370 117
240
253
23
22
977 433 28
– –
1.299 291 31
Balanswaarde einde boekjaar
572
977
Waarvan verschuldigd binnen 1 jaar
177
288
8.797 1.666 1.067
14.364 5.013 1.536
5.576
7.145
17.106
28.058
636 12 1.642 1.995
683 1.051 1.518 732
4.285
3.984
SCHULDEN OPDRACHTGEVERS Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven Algemeen Sociaal Fonds voor de Grafische Bedrijven Spaarloonfonds voor de Grafische Bedrijven Fonds Werktijdvermindering Oudere Werknemers in de Grafische Bedrijven Balanswaarde einde boekjaar De premie-inkomsten van de opdrachtgevers komen binnen bij de GBF. OVERIGE SCHULDEN Loonheffing Crediteuren Te betalen sociale lasten en pensioenpremies Vooruitontvangen en nog te betalen Balanswaarde einde boekjaar
JAARVERSLAG 2008 | pag 25
GBF
(Bedragen in duizenden euro's)
TOELICHTING OP DE REKENING VAN BATEN EN LASTEN
BATEN
DOORBEREKENDE ADMINISTRATIEKOSTEN AAN OPDRACHTGEVERS Doorberekening administratiekosten: Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven Algemeen Sociaal Fonds voor de Grafische Bedrijven Spaarloonfonds voor de Grafische Bedrijven Fonds Werktijdvermindering Oudere Werknemers in de Grafische Bedrijven Prepensioenfonds voor de Dagbladjournalisten (geliquideerd per 1 januari 2008)
2008
2007
10.464 1.855 1.338 3.191
9.474 1.680 1.321 3.069
—
72
16.848
15.616
LASTEN
ADMINISTRATIEKOSTEN Salarissen Af: geactiveerde salariskosten Pensioenpremie * Overige sociale lasten Af: geactiveerde pensioenpremie Af: geactiveerde overige sociale lasten Uitzendkrachten Overige personeelskosten Personeelskosten
–
– –
9.124 514 1.131 1.391 37 45 2.208 693
–
– –
8.430 42 956 1.212 5 7 1.209 565
13.951
12.318
Huisvestingskosten Afschrijving kantoorinventaris, hardware, software en vervoermiddelen Kantoorbehoeften / kleine aanschaffingen Kosten computer en kantoormachines Drukwerk Porti, telefoon en uitbetalingskosten Reis- en verblijfkosten Bestuur en vergaderingen Algemene kosten Adviseurs en accountants
845 946 28 1.490 124 320 85 48 222 563
873 812 25 1.627 93 365 93 135 326 353
Overige kosten
4.671
4.702
18.622
17.020
Totale kosten
* Voor het personeel van de GBF zijn de pensioenen ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds Stichting Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven. De GBF heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in het geval van een tekort bij het bedrijfstakpensioenfonds, anders dan het voldoen van de toekomstige premies. Evenmin kan de GBF rechten doen gelden op eventuele overschotten in het pensioenfonds. Als gevolg hiervan is de pensioenregeling conform de richtlijn in deze jaarrekening verwerkt als een toegezegde-bijdrageregeling. Dit houdt in dat de bijdragen aan de pensioenregeling als last in de winst- en verliesrekening zijn opgenomen in de periode waarover de bijdragen zijn verschuldigd. De dekkingsgraad van het pensioenfonds bedraagt ultimo 2008 97,0%.
GBF
JAARVERSLAG 2008 | pag 26
(Bedragen in duizenden euro's)
TOELICHTING OP DE REKENING VAN BATEN EN LASTEN
LASTEN
2007
2008
In rekening gebracht bij: Administratiekantoor Zwaansvliet GBF Advies BV Swan Nederland BV Administratiekosten ANW Verzuimexpert PGB
– – – – –
50 60 323 243 75
–
Grafici weer aan het werk Pensioensparen PGB Administratiekosten Inkoopsommen FWG Prepensioenfonds voor de Dagbladjournalisten inzake liquidatiekosten Kosten inzake waardeovernamen
– – – – –
73 51 15 40 500
– – –
75 10 14 — —
Overige doorberekende kosten: Invorderingskosten Administratiekosten ASF-Garantiefonds
– –
94 250
– –
112 325
Totale kosten voor opdrachtgevers
16.848
– – –
209 — 297 273 89
15.616
Amsterdam, 8 mei 2009 De directie: mr. P.W.G. van Leeuwen LL M, algemeen directeur
Aldus vastgesteld in de op 8 mei 2009 gehouden bestuursvergadering. Voorzitters: G. Poel T. Pietersma Secretarissen: I.D.F. Beun G.F. van Linden
JAARVERSLAG 2008 | pag 27
GBF
GBF
JAARVERSLAG 2008 | pag 28
Aan: het bestuur van Stichting Grafische Bedrijfsfondsen
Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.
ACCOUNTANTSVERKLARING VERKLARING BETREFFENDE DE JAARREKENING Wij hebben de jaarrekening 2008 van Stichting Grafische Bedrijfsfondsen te Amsterdam, bestaande uit de balans per 31 december 2008 en de staat van baten en lasten over 2008 met de toelichting gecontroleerd. VERANTWOORDELIJKHEID VAN HET BESTUUR Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.
OORDEEL Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting Grafische Bedrijfsfondsen per 31 december 2008 en van het resultaat over 2008 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. VERKLARING BETREFFENDE ANDERE WETTELIJKE VOORSCHRIFTEN EN/OF VOORSCHRIFTEN VAN REGELGEVENDE INSTANTIES Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Rotterdam, 8 mei 2009 KPMG Accountants N.V. A.J.H. Reijns RA
VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE ACCOUNTANT Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico's van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de stichting. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de stichting heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.
JAARVERSLAG 2008 | pag 29
GBF
GBF
JAARVERSLAG 2008 | pag 30
BIJLAGEN BJLAGE I: CONTRACTANTN EN STATUTAIRE FUNCTIONARISSEN Per 31 december 2008
CONTRACTANTEN Stichting Algemeen Sociaal Fonds voor de Grafische Bedrijven (ASF) Stichting Fonds Werktijdvermindering Oudere Werknemers in de Grafische Bedrijven (FWG) Stichting Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven (PGB) Stichting Spaarloonfonds voor de Grafische Bedrijven (SGB) BESTUUR GBF In het vorige jaarverslag is reeds de situatie per 1 maart 2008 vermeld. Nadien deden zich in het verslagjaar geen wijzigingen voor in het bestuur. De bestuurssamenstelling is derhalve als volgt: LEDEN VAN WERKGEVERSZIJDE aangewezen door het Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen: G. Poel voorzitter (fungerend in 2009) I.D.F. Beun secretaris (fungerend in 2008) LEDEN VAN WERKNEMERSZIJDE aangewezen door FNV Kunsten Informatie en Media: T. Pietersma voorzitter (fungerend in 2008) aangewezen door CNV Media: G.F. van Linden
secretaris (fungerend in 2009)
DIRECTIE De directeur interne zaken, de heer Tjeerdsma trad per 1 april 2008 vervroegd uit. Deze vacature werd vervuld door de benoeming van de heer drs. R.P. van Leeuwen tot directeur pensioenen. De samenstelling van de directie is per ultimo 2008 als volgt: mr. P.W.G. van Leeuwen LL M algemeen directeur drs. R.P. van Leeuwen directeur pensioenen drs. D. Wieman directeur beleggingen ACCOUNTANT A.J.H. Reijns RA van KPMG Accountants N.V. KANTOOR Zwaansvliet 3, 1081 AP Amsterdam Postbus 7855, 1008 CA Amsterdam Telefoon: (020) 5 418 418 Fax: (020) 6 442 911 Internet: www.gbf.nl
JAARVERSLAG 2008 | pag 31
GBF
BIJLAGE II: LEIDING EN OR Per 31 december 2008
AFDELINGSMANAGERS mw. drs. M.P. van den Berg drs. R.M. van den Berg RC A.A. van Bruggen R. Kitsz drs. H. E. de Kok RE RA drs. R.P. van Leeuwen drs. W.J.G. Nijssen RI F. van der Sommen D.M. van der Steeg
Human Resource Management Finance & Control Risicomanagement & Compliance Facilitaire Dienst Interne Accountantsdienst Beleids- en Bestuursondersteuning Informatisering & Automatisering Administratie & Procesbeheer Klantenservice
ONDERNEMINGSRAAD J.G.H.M. Koninx M. Manshanden Y.A.M. Campschroer J.G. van der Kint R. Kohlberg E.J. Nilting vacature
voorzitter secretaris lid lid lid lid lid
GBF
JAARVERSLAG 2008 | pag 32
