Gezondheid en arbeidsparticipatie Lex Burdorf, hoogleraar Determinanten van Volksgezondheid Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Academische Werkplaats Publieke Gezondheid CEPHIR Erasmus MC Rotterdam
Gezondheid en arbeidsparticipatie
Deze lezing gaat over: 1.
Het belang van gezondheid voor werk ⇒
2.
langer werken vraagt goede gezondheid !
Het belang van werk voor gezondheid ⇒
arbeid als medicijn !
3.
Effectieve re-integratie
4.
Consequenties voor prioriteiten in beleid
Levensverwachting en langer doorwerken
Levensverwachting in Nederland 84 82 80 78 men
76 women
74 72 70 68 66 64
De bekende sociaal-economische gezondheidverschillen
…….en grote verschillen in chronische ziekten
Kunst, Bevolkingstrends 2007
Consequenties en beleid
*
hogere opleiding ⇒ langer leven… dus…mensen met een hogere opleiding moeten langer doorwerken?
Wie vindt dit eerlijk ?
Verschillen in ervaren gezondheid naar arbeidstatus
Schuring et al 2009 (Gezondheidsenquete 2003, Rotterdam
Betaalde arbeid en gezondheidsverschillen
Özcan Erdem, Eur J Public Health 2015, Gezondheidsenquete 2012
Betaalde arbeid, gezondheidsverschillen en de buurt De buurt: vergroten van de sociale cohesie
In buurten met grote sociale cohesie hebben inwoners zonder werk en met armoede minder depressieve klachten ! Bron. O. Erdem, 2015
Ooorzaken van verlies aan arbeidsjaren in Nederland
Distribution of lost working years for men, starting age at 25 2,5
working years lost
2 disability unemployment early retirement no income student migration mortality
1,5
1
0,5
0 lower education
intermediate education
higher education
Consequenties van beleid
Arbeidsparticipatie: *
lager opgeleiden hebben slechtere gezondheid en zwaarder werk: ⇒ hogere kans op arbeidsongeschiktheid
*
oudere werker die arbeidsongeschikt of werkloos is, heeft slechte arbeidskansen ⇒ bij langer doorwerken vergroting van huidige verschillen
Belang van gezondheid voor werk: Afhaalboodschappen 1
*
verschil in levensverwachting naar opleidingsniveau: 6 tot 7 jaar
*
verschil in gezonde levensverwachting naar opleidingsniveau: 18 tot 19 jaar
*
gezondheid is zeer belangrijk voor krijgen en behouden van werk
*
Arbeidsomstandigheden hebben grote invloed op de kans gezond je pensioen te halen, maar in Nederland grotendeels onbekend
*
werkloosheid is een van de belangrijkste determinanten van sociaaleconomische gezondheidsverschillen
Wisselwerking gezondheid en arbeidsparticipatie
Gezondheid
selectie
Betaald werk
causatie Mechanismen: *
Gezondheid beïnvloedt betaalde arbeid (toetreding, behoud)
*
Betaalde arbeid beïnvloedt gezondheid (negatief, positief)
SES, gezondheid en arbeidsparticipatie Uittreding uit betaalde arbeid door: werkloosheid economisch inactief HR HR Slechte gezondheid 1.87
ns
Laag inkomen 50-25% <25% Lage opleiding
1.37 1.57 2.07 1.55 1.44 1.48
1.22 1.75 1.63
Schuring et al. Scand J Work Environ Health 2013
arbeidsongeschikt HR 6.43
vervroegde uittreding HR 1.21
0.67 0.53 1.34
Interventie op gezondheid onder werklozen
Interventie: -
2 * 3 uur per week een beweeg-programma (oefening, bewegen, sport)
-
1 * 3 uur per week psycho-educatie, verweven in beweeg-programma
Het belang van werk voor gezondheid Studie-opzet (Rotterdam)
Meting 1 (maand 1) N = 1829
RB werk
Meting 2 (maand 7) N = 965
Doelgroep: Uitkeringsgerechtigden direct verwezen naar re-integratiebedrijf (RB)
Het belang van werk voor gezondheid
Deelname Start (n=1829, 66%): 70% schriftelijke vragenlijst en 30% interviews Follow-up (n=965, 53%): 79% schriftelijke vragenlijst en 21% interviews Kenmerken Leeftijd
39 jaar (sd 9.6)
Man
49%
Lage opleiding
57%
Niet-Nederlandse afkomst
75%
> 5 jaar bijstandsuitkering
43%
Gestart met re-integratie activiteit
30%
Gestart in betaalde baan
5%
(binnen 6 maanden !)
Het belang van werk voor gezondheid
Het starten met betaalde arbeid verbetert alle dimensies van ervaren gezondheid binnen zes maanden
Arbeid als medicijn Waarom heeft betaald werk zo’n positieve invloed ? *
*
*
Medici en gezondheidswetenschappers: fysieke en geestelijke stimulatie (fysiologie) gezonder gedrag (biologie) psychologen: vitamine theorie: ontplooiing, ontwikkeling, contact minder stress sociologen: verhoogde sociale status inkomen en bijbehorende materiële omstandigheden
Bartley, JECH 1994 !
Arbeid als medicijn - intermezzo Wisselwerking tussen werk, pensioen en gezondheid
Burdorf, NTvG 2015
Arbeid als medicijn: Afhaalboodschappen 2
* starten in betaalde arbeid verbetert direct de mentale en fysieke gezondheid * review: betaalde arbeid heeft vooral invloed op mentale gezondheid
⇒ Arbeid als medicijn !
3. Onderdelen in de aanpak en inhoud van re-integratie
(Her)kennen van de doelgroep
Cliëntgerichte interventies
Afstemming vraag- en aanbod
Lokale arbeidsmarkt
Werkgeversgerichte interventies
Continuïteit in de begeleiding
Consistentie in de uitvoering / Modelgetrouw werken
Verandering in zelfredzaamheid
Starten met betaald werk
De effect indicator voor het verkrijgen van werk
Kans op betaald werk Alle uren Geobserveerd Verwacht Effect indicator* IPS-NHN
16,5%
13,7%
1,20
VIP Amsterdam
29,3%
15,5%
1,89
ExIT Rotterdam
6,3%
9,5%
0,66
Zorggebruik cliënten na het starten met werk
Gegevens uit de Fit4Work studiepopulatie Niet gestart betaald werk (n=504)
Gestart betaald werk (n=53)
Start onderzoek
Na 12 maanden
Start onderzoek
Na 12 maanden
Gemiddeld
Gemiddeld
Gemiddeld
Gemiddeld
Contact met - Huisarts - Fysiotherapeut - Maatschappelijk werker - Psycholoog - Medisch specialist
€ 21,67 € 14,68 € 29,53 € 98,41 € 16,63
€ 24,39 € 14,86 € 32,63 € 83,33 € 20,44
€ 12,68 € 19,70 € 19,62 € 117,74 € 15,70
€ 10,57 € 15,62 € 4,91 € 36,23 € 15,70
Zorgkosten totaal (per maand)
€ 180,68
€ 175,65
€ 185,43
€ 83,02
4. Consequenties voor prioriteiten in beleid
Aanbevelingen
1.
Stimuleren arbeidsparticipatie, zeker bij lager opgeleiden * opleiding: afstemmen op mogelijkheden en behoeften * blijvend leren, ook op oudere leeftijd * domeinoverstijgende aanpak
Aanbevelingen 2.
Ontwikkel effectieve interventies voor re-integratie (gezondheidsbeperkingen)
Werkzame elementen: -
multidisciplinaire aanpak van zorg, arbeidsmarkt en sociale problematiek (Tegelijkertijd, niet na elkaar!)
-
geïntegreerde begeleiding (ontschotten, ook de financiering !)
-
gezondheidsverbetering als onderdeel van maatschappelijk perspectief
-
werk redelijkerwijs aansluiten bij individuele capaciteiten
-
eisen stellen aan effectiviteit !
-
diverse averechtse regelingen direct afschaffen !
Aanbevelingen 3. Sociaal-economische gezondheidsverschillen verkleinen door: *
Investeer in duurzame inzetbaarheid, voorkom arbeidsuitval (werknemers, bedrijven, overheid)
*
Stimuleer arbeidsparticipatie, zeker bij lager opgeleiden en personen met beperkingen
*
Werk als onderdeel in lokaal gezondheidsbeleid (GIDS gelden in 164 gemeenten ?)
a.burdorf @ erasmusmc.nl
