Examenopgaven VMBO-KB
2003 tijdvak 1 maandag 19 mei 09.00 - 11.00 uur
LANDBOUW EN NATUURLIJKE OMGEVING DIERHOUDERIJ EN –VERZORGING CSE KB Het examen Landbouw en natuurlijke omgeving CSE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit er één is.
Naam kandidaat
__________________________________
Kandidaatnummer _______________
Beantwoord alle vragen in dit opgavenboekje.
Dit examen bestaat uit 29 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 37 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten maximaal behaald kunnen worden.
300007-784o
z
Meerkeuzevragen
-
Omcirkel het goede antwoord (voorbeeld 1). Geef verbeteringen aan volgens de voorbeelden 2 of 3.
(1)
A B C D
{
(2)
A B C D
{ X {
(3)
B
A B C D
{ X { X
CHINCHILLA’S In onderstaande afbeelding is een chinchilla te zien. Hij komt van oorsprong voor in Chili en Peru. Daar leeft hij in de hoger gelegen delen van het Andesgebergte. De chinchilla heeft een zeer dichte, zachte vacht die hem beschermt tegen de lage temperaturen in de Andes. Tegenwoordig is de chinchilla in de vrije natuur vrijwel uitgestorven.
1p
{
1
Æ Wat is er de oorzaak van dat de chinchilla in de vrije natuur vrijwel uitgestorven is? ..........................................................................................................................................
1p
z 2
De chinchilla behoort tot de knaagdieren. Welke diersoort behoort niet tot de knaagdieren? A Afrikaanse dwergmuis B cavia C hamster D konijn
1p
z 3
Birgitte werkt in een dierenspeciaalzaak. Een klant komt naar haar toe en wil graag een chinchilla kopen. Birgitte adviseert de klant niet één maar twee chinchilla’s te kopen. Wat is de reden dat ze dit advies geeft? A Chinchilla’s leven in de natuur solitair. B Chinchilla’s mogen niet van elkaar gescheiden worden. C Chinchilla’s zijn groepsdieren.
1p
{
4
De klant besluit twee chinchilla’s te kopen. Birgitte geeft de chinchilla’s mee in een kartonnen doos. De doos is groot genoeg en voorzien van voldoende luchtgaatjes. De chinchilla’s kunnen echter beter niet in een kartonnen doos worden getransporteerd. Æ Wat is hiervoor de reden? ..........................................................................................................................................
300007-784o
2
ga naar de volgende pagina
1p
z 5
1p
{
6
Birgitte geeft de klant een zakje chinchilla-zand mee. Waarvoor hebben de dieren dit zand nodig? A Ze baden erin. B Ze dekken er de keutels mee af. C Ze halen er mineralen uit. D Ze urineren erin. Na een week komt de klant in de winkel terug. Het is de klant opgevallen dat de chinchilla’s zo af en toe hun eigen ontlasting opeten. Het is een algemeen verschijnsel dat chinchilla’s en andere knaagdieren dit doen. Æ Wat is hiervan de reden? .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
GEZONDHEIDSCONTROLE 2p
{
7
Een boer voert een gezondheidscontrole uit bij een koe. Hij controleert de koe op alle uiterlijke gezondheidskenmerken. Hij bekijkt de koe zonder het dier aan te raken of hulpmiddelen te gebruiken. Æ Schrijf vier uiterlijke kenmerken op waar de boer naar moet kijken. .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
2p
{
8
De veearts gaat de koe hierna verder onderzoeken. Hij gebruikt hierbij zijn handen en andere hulpmiddelen om de gezondheid van de koe te controleren. Hij meet bijvoorbeeld de lichaamstemperatuur met de thermometer. Æ Schrijf nog twee kenmerken op die de veearts bij de koe zal controleren. .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
1p
z 9
300007-784o
Het uitbreken van ziekten op grote schaal, zoals varkenspest en mond-en klauwzeer, heeft geleid tot steeds strengere voorzorgsmaatregelen op (vee-) bedrijven. Bedrijven nemen deze voorzorgsmaatregelen om insleep en verspreiding van ziekten op hun bedrijf te voorkomen. Er is kans op insleep als op een bedrijf A een slepende ziekte heerst. B een ziekte langdurig aanwezig blijft. C nieuwe dieren komen.
3
ga naar de volgende pagina
PASGEBOREN LAMMEREN Jaap heeft een koppel schapen. Het werken met schapen vindt hij leuk. Vooral de geboorte van de lammeren wil hij niet missen. Jaap wil proberen om de geboorte van de lammeren begin mei te laten plaatsvinden. 1p
{ 10
Æ In welke maand moet Jaap de ram bij de ooien doen, zodat de lammeren begin mei geboren worden? ..........................................................................................................................................
1p
z 11
De ram van Jaap draagt een dektuig met kleurblok. Zie onderstaande afbeelding.
Op deze manier kan Jaap zien welke ooien de ram al gedekt heeft. Als een ooi niet drachtig is geworden, dekt de ram deze ooi de volgende bronstperiode opnieuw. Om te zorgen dat de ooi bij de tweede dekking een andere kleur op het kruis krijgt, moet Jaap de kleur van het kleurblok veranderen. Na hoeveel dagen of weken moet Jaap dit doen? A na één dag B na één week C na twee weken D na drie weken 1p
z 12
300007-784o
Bij het aflammeren zijn er drie verschillende fasen waarneembaar. Wat is de juiste volgorde van de drie fasen? A ontsluitingsfase Æ uitdrijvingsfase Æ voorbereidingsfase B ontsluitingsfase Æ voorbereidingsfase Æ uitdrijvingsfase C uitdrijvingsfase Æ ontsluitingsfase Æ voorbereidingsfase D uitdrijvingsfase Æ voorbereidingsfase Æ ontsluitingsfase E voorbereidingsfase Æ ontsluitingsfase Æ uitdrijvingsfase F voorbereidingsfase Æ uitdrijvingsfase Æ ontsluitingsfase
4
ga naar de volgende pagina
Helaas kan Jaap niet altijd bij het aflammeren van de ooien zijn. In dat geval let zijn moeder op de schapen. Jaap heeft voor zijn moeder op papier gezet waar zij op moet letten, als een schaap moet lammeren. Hij heeft onder andere opgeschreven: - waaraan ze kan zien dat het aflammeren begonnen is. - welke hygiënische maatregelen genomen moeten worden. - op welke punten zij het lam direct na de geboorte moet controleren.
2p
{ 13
Æ Schrijf twee punten op waaraan men kan zien dat het aflammeren begonnen is. .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
2p
{ 14
Æ Schrijf twee hygiënische maatregelen op die genomen moeten worden, als een ooi geholpen wordt bij de geboorte van een lam. .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
2p
{ 15
Æ Schrijf twee handelingen op, die direct na de geboorte bij het lam uitgevoerd moeten worden. .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
300007-784o
5
ga naar de volgende pagina
PAARDEN VOEREN Het voeren van paarden lijkt eenvoudig, maar vraagt toch wel de nodige kennis over de spijsvertering en voeding van het paard. 1p
z 16
Paarden hebben, in verhouding tot andere planteneters, een kleine maag. Dit heeft gevolgen voor de voeding en het voeren van paarden. Omdat paarden een kleine maag hebben krijgen ze A een kleine hoeveelheid voer per dag. B kleine hoeveelheden voer verspreid over de dag. C paardenkorrel dat van een klein formaat is. D ze voer dat fijngemalen is.
1p
z 17
Paarden mogen nooit te veel water drinken als ze net gegeten hebben. Wat is de reden hiervoor? A Het voedsel komt dan te langzaam in de darmen terecht. B Het voedsel komt dan te snel in de darmen terecht. C Paarden krijgen dan een vochtophoping in de benen. D Paarden krijgen dan last van maandagziekte.
1p
{ 18
Door het eten van te veel voedsel of beschimmeld voedsel kan een paard koliek krijgen. Æ Wat wordt verstaan onder koliek? .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
1p
z 19
Op een verpakking van paardenvoer staat het begrip DS. Wat verstaat men onder DS? A darmverteerbare stof B dierlijke stof C diverse stof D droge stof
1p
z 20
Welke vitamine is verantwoordelijk voor een goede botontwikkeling van het paard? A vitamine A B vitamine B C vitamine C D vitamine D
1p
z 21
Het voeren van een paard dient op een ergonomisch verantwoorde manier te gebeuren. Wat betekent ‘ergonomisch verantwoord’ voeren? A Zo voeren dat de mens zich niet hoeft in te spannen. B Zo voeren dat het lichaam van de mens niet onnodig of foutief belast wordt. C Zo voeren dat het lichaam van het paard niet onnodig of foutief belast wordt. D Zo voeren dat het paard zich niet hoeft in te spannen.
300007-784o
6
ga naar de volgende pagina
DE HOKKAART Bij Saskia op school is bij de konijnen een ware geboortegolf geweest. Enkele leerlingen hadden stiekem alle voedsters bij de rammelaar gezet. Saskia heeft thuis ruimte genoeg om veel konijnen te houden. Ze koopt 25 jonge konijnen van school. Ze wil ze vetmesten en dan aan de poelier verkopen. Saskia heeft een hokkaart gemaakt waarop ze alle gegevens over de konijnen bij kan houden. Hieronder is de hokkaart afgebeeld. Hokkaart Aanvoerdatum: 1 maart 2003 Gezondheidsstatus: 24 konijnen goed 1 konijn matig Uitval: 2 maart 1 dood gegaan (gewicht 500 gram, heeft geen voer opgenomen)
Afvoerdatum: 12 april 2003
Aanvoergewicht totaal: 18,75 kg Aantal konijnen: 25 Hoeveelheid opgegeten voer: Week 1: 10,4 kg Week 2: 15,9 kg Week 3: 16,3 kg Week 4: 17,2 kg Week 5: 17,3 kg Week 6: 17,4 kg Week 7: 2,6 kg Afvoergewicht totaal: 57,6 kg
1p
z 22
Wat is het gemiddelde gewicht van de konijnen op 1 maart 2003? A 0,75 kg B 0,78 kg C 7,81 kg D 18,75 kg
1p
{ 23
Er is helaas een konijn doodgegaan. Æ Geef het uitvalspercentage. ..........................................................................................................................................
2p
{ 24
Æ Bereken het gemiddelde levende gewicht van de konijnen bij de slacht. Antwoord afronden op één decimaal nauwkeurig. .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
2p
{ 25
In de vleesveehouderij wordt vaak gewerkt met het kengetal ‘voederconversie’. Æ Bereken de voederconversie van de konijnen van Saskia. Antwoord afronden op twee decimalen nauwkeurig. .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
300007-784o
7
ga naar de volgende pagina
UITLOOP VAN KIPPEN
In Nederland worden kippen gehouden onder andere voor de productie van eieren. De huisvesting van kippen is verschillend. Voorbeelden van huisvestingsvormen zijn: legbatterijen, scharrelstallen en volièrestallen. Bij al deze vormen van huisvesting is er kans dat kippen onnatuurlijk gedrag gaan vertonen. Het normale verenpikken kan dan overgaan in kannibalisme. Uit onderzoek blijkt dat bij kippen die veel buiten lopen, het verenpikken bijna nooit overgaat in kannibalisme. Maar kippen
1p
z 26
300007-784o
willen niet bij elke uitloop naar buiten. Het is belangrijk dat de uitloop veel beschutting heeft, omdat de kip van nature een vluchtdier is. Bij gevaar hoeft de kip dan niet naar binnen te rennen, maar kan ze buiten schuilen. De beschutting kan bestaan uit bomen en struiken. Ook een boven de grond gespannen camouflagenet werkt goed als beschutting voor de kippen. In onderstaande afbeelding is een beschutting voor kippen in de vorm van een camouflagenet te zien.
Twee beweringen zijn: 1 Verenpikken is een natuurlijk gedrag van kippen. 2 Als kippen kunnen uitlopen, vermindert het kannibalisme. Welke bewering is of welke beweringen zijn juist. A alleen 1 is juist B alleen 2 is juist C 1 en 2 zijn juist
8
ga naar de volgende pagina
1p
{ 27
Æ Waarom is het belangrijk dat er beschutting is in een uitloop voor kippen? .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
1p
z 28
Een uitloop voor kippen verhoogt het welbevinden van de kippen. Wat betekent het woord ‘welbevinden’ in deze zin? A Dat de kippen eieren gaan leggen. B Dat de kippen natuurlijk gedrag kunnen vertonen. C Dat de kippen minder kans hebben op ziektes.
2p
{ 29
Hieronder staan vier uitspraken over het verenpikken van kippen. Æ Geef bij elke uitspraak met een kruisje aan of deze juist of onjuist is. uitspraken
juist
onjuist
Kippen worden altijd ziek als ze verenpikken en de veren opeten. Kale kippen hebben meer voer nodig omdat ze hun ‘jas’ kwijt zijn. Verenpikken kan overgaan in kannibalisme. Als kippen gepikt worden gaan ze minder eieren leggen.
300007-784o*
9
einde
