Examenopgaven VMBO-BB
2003 tijdvak 1 maandag 19 mei 11.30 - 13.00 uur
LANDBOUW-BREED CSE BB
Naam kandidaat
__________________________________
Kandidaatnummer _______________
Beantwoord alle vragen in dit opgavenboekje.
Dit examen bestaat uit 42 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 51 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten maximaal behaald kunnen worden.
300007-795o
Meerkeuzevragen Omcirkel het goede antwoord (voorbeeld 1). Geef verbeteringen aan volgens de voorbeelden 2 of 3.
-
(1)
A B C D
(2)
A B C D
X
(3)
B
A B C D
X X
MAYONAISE Mayonaise wordt gemaakt door eigeel te mengen met plantaardige olie. Daarna worden nog andere stoffen toegevoegd.
1p
1
Deze mayonaise kost zonder BTW € 2,-. Op voedingsmiddelen wordt 6% BTW geheven. Hoeveel BTW zit er op de mayonaise? € 0,06 € 0,12 € 6,00 € 12,00
1p
2
Bij A B C D
1p
3
Mayonaise wordt van verschillende grondstoffen (ingrediënten) gemaakt. Van welke soort(en) grondstoffen wordt mayonaise gemaakt? A alleen van dierlijke B alleen van plantaardige C zowel van dierlijke als van plantaardige
300007-795o
welke categorie afval hoort de verpakking van deze mayonaise? het chemisch afval het gft het recyclebaar afval het restafval
2
ga naar de volgende pagina
1p
4
Hoeveel kJ levert 600 gram mayonaise op? A 1.385 kJ B 5.540 kJ C 13.850 kJ D 16.620 kJ
1p
5
Door te veel van een bepaalde groep voedingsstoffen te gebruiken, kun je hart- en vaatziekten krijgen. Deze voedingsstoffen komen ook voor in mayonaise. Welke groep wordt hier bedoeld? ..........................................................................................................................................
SCHARRELVARKENS Harry Verkampen heeft een scharrelvarkensbedrijf met 110 zeugen. "Door dit aantal kunnen de zeugen de wei in" zegt Harry. Voor grotere bedrijven is het lastiger de dieren 2 buiten te houden. Hiervoor moet je minstens 200 m grasland per zeug hebben. 1p
6
Hoeveel ha grasland hebben 110 zeugen minimaal nodig? A 0,22 ha B 2,2 ha C 22 ha D 220 ha
2p
7
Het bedrijf van Harry verschilt van traditionele bedrijven. Kruis de kenmerken aan in het schema. kenmerken
bedrijf Harry
traditioneel bedrijf
Er is meer ruimte voor de zeugen. Het is goedkoper voor de varkenshouder. Het is beter voor het welzijn van de zeugen. De mest kan gemakkelijker worden opgevangen.
300007-795o
3
ga naar de volgende pagina
PLANTENVOEDSEL
1p
8
Hannah geeft haar planten in de zomer één keer per week water met pokon. Hoeveel pokon moet Hannah volgens de gebruiksaanwijzing oplossen in twee liter water? A ¼ dopje B ½ dopje C 1 dopje D 2 dopjes
1p
9
Pokon bevat stikstof (N), fosfor (P) en kalium (K). Hoe kan de samenstelling van pokon worden weergegeven? A NPK 3 6 6 B NPK 6 3 6 C NPK 6 6 3
300007-795o
4
ga naar de volgende pagina
VOEDSEL BEWAREN Veel voedingsproducten worden na de oogst verwerkt door de voedingsmiddelenindustrie. Vaak worden daaraan nog allerlei stoffen toegevoegd. Er worden onder andere antiklontermiddelen, emulgatoren en conserveermiddelen toegevoegd. 1p
10
Welke toegevoegde stoffen gaan bederf door micro-organismen tegen? A antiklontermiddelen B conserveermiddelen C emulgatoren
2p
11
Bederf van voedsel wordt veroorzaakt door micro-organismen. Noem twee groepen micro-organismen die bederf veroorzaken. .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
2p
12
Drogen is een manier om voedsel langer houdbaar te maken. Noem twee voedingsmiddelen die door drogen langer houdbaar zijn gemaakt. .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
SYMBOLEN 2p
13
Op veel verpakkingen van gewasbeschermingsmiddelen staan symbolen.
1
2
3
Noteer de cijfers van de symbolen bij de juiste betekenis. betekenis
symbool
licht ontvlambaar bijtende stof ontplofbaar/explosief
300007-795o
5
ga naar de volgende pagina
GROENTE- EN FRUITKALENDER Groentekalender (v = verse groenten, b = bewaargroenten) jan feb mrt apr mei jun jul aardappelen
b
b
b
andijvie
b
b
b/v b/v v
v
v
b/v
b
v
v
v
v
v
v
v
v
asperge bloemkool boerenkool
v v
v
broccoli
aug sep okt nov dec
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v v
v
v
Chinese kool
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
doperwt
v
v
komkommer
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
v
b
b
v
v
v
v
b
b
v
v
v
v
v
v
v
v
v
b
b
v
v
v
v
v
v
v
v
b
kropsla
v
v
paprika prei
v
v
v
v
rode biet
b
b
b
b
rode kool
b
b
b
spinazie
v
v
spitskool
v
v
v
v
v
v
v
tomaten tuinbonen
v
v
v
v
v
ui
v
veldsla
v
v
v
witlof
v
v
v
witte kool
b
b
b
v v
v
v
v
Fruitkalender (* = kleine aanvoer, *** = grote aanvoer) Het gaat hier om Europees Fruit. jan feb mrt apr mei juni juli aug sep okt nov dec aardbeien appelen
*
***
*** *** *** **** *
***
*
bessen, rood
*
bramen
*
***
***
***
***
***
*
*
***
*
*** *** *
druiven frambozen
***
kersen
***
kruisbessen
*
***
meloenen
*
*
***
*
*
*
***
***
***
*
***
***
*
peren
*
*
*
pruimen
300007-795o
***
*
6
ga naar de volgende pagina
De groentekalender geeft een overzicht van de oogsttijden van Nederlandse producten van de volle grond. Wanneer de producten buiten de aangegeven seizoenen toch vers verkrijgbaar zijn, komen ze uit de kas of uit warmere streken. Ze vormen dan een grotere belasting voor het milieu. 1p
14
Jeffrey wil in mei een maaltijd klaarmaken voor vrienden. Hij wil zo veel mogelijk rekening houden met het milieu. Welke groenten kan Jeffrey het beste kopen? A andijvie en asperges B boerenkool en ui C broccoli en komkommer D witlof en tomaten
2p
15
Jeffrey wil ook nog wat fruit als toetje. Noem de twee fruitsoorten die hij volgens de fruitkalender het beste kan kiezen. .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
STEK BEWORTELEN Veel kamerplanten kunnen uit stek worden vermeerderd. Het vroege voorjaar is een goed moment om ze te stekken. 2p
16
Is stekken generatieve of vegetatieve vermeerdering? Leg je antwoord uit. .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
2p
17
De bewortelde stekken worden uitgepoot in bloempotten. De grond in potten van kunststof droogt minder snel uit dan in stenen potten. Noem twee andere voordelen van potten van kunststof. .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
300007-795o
7
ga naar de volgende pagina
VOEDERNORMENBOEKJE Niet ieder dier eet evenveel en niet ieder dier eet hetzelfde soort voer. Iedereen weet dat een koe meer eet dan een konijn. Een paard dat alleen in de wei staat, verbruikt natuurlijk minder voer dan een springpaard. Hoeveel voer dieren nodig hebben staat in het ‘Voedernormenboekje’. Ook staat van de meeste voedersoorten de samenstelling vermeld. Afkorting Eenheid Benaming BP °C cal CM DS DVE dvLYS dvMET dvM+C dvTRH dvTRP EW EW-conv. %F FCM FOS FPCM g J K kg L LG M mg MJ N NEv NH3 OEB OE OEk OElh OEpl OEslk oP P PR %P RAS RC RE RVET SW VEM VEP VEVI vP VRE VREp VRVET ZET
300007-795o
g/kg – – kg/dag g/kg g/kg g/kg g/kg g/kg g/kg g/kg – – % kg/dag g/kg kg/dag – – g/kg – – g of kg kg – – g/kg MJ % g/kg MJ MJ MJ MJ MJ g/kg g/kg – % g/kg g/kg g/kg g/kg – – – – g/kg g/kg g/kg g/kg g/kg
Beschikbaar Fosfor (pluimvee) Graden Celcius Calorie (1 cal = 4,184 Joules) Gecorrigeerde melk Droge-stof(gehalte) Darmverteerbaar eiwit Darmverteerbaar lysine Darmverteerbaar methonine Darmverteerbaar methonine plus cystine Darmverteerbaar threonine Darmverteerbaar tryptofaan Energiewaarde varkens (= NEv/8,8) EW-conversie Vetgehalte van de melk Vet én eiwit gecorrigeerde melk Fermenteerbare organische stof Vet én eiwit gecorrigeerde melk Gram Joule (1 J = 0,239 cal) Kalium Kilogram Liter Lichaamsgewicht Werkelijke melkgift per dag Milligram Megajoule (1 MJ = 1000 kJ = 1.000.000 J) Stikstof (= RE/6,25) Netto energie vetaanzet (varkens) Ammoniak (fractie) Onbestendig eiwit balans Omzetbare energie Omzetbare energie konijnen Omzetbare energie leghennen Omzetbare energie pluimvee Omzetbare energie vleeskuikens Opneembaar fosfor pluimvee Fosfor Productbasis Eiwitgehalte van de melk Ruw as Ruwe celstof Ruw eiwit (voor ingekuilde voeders incl. NH3) Ruw vet Structuurwaarde Voedereenheid melk Voedereenheid paarden Voedereenheid vleesvee intensief Verteerbaar fosfor (varkens) Verteerbaar ruw eiwit Verteerbaar ruw eiwit paarden Verteerbaar ruw vet Zetmeel
8
ga naar de volgende pagina
Varkensvoer, gebruik en samenstelling 2)
EW
vP (g/EW)
2)
dvLYS (g/EW)
3- 5 5 - 10 8 - 25 25 - 45 45 - 110 35 - 70 70 - 110 45 - 110
1,26 1,12 1,09 1,07 1,07 1,08 1,06 1,03 0,99 0,97 1,04
3,7 3,5 3,2 2,6 1,8 2,0 1,6 2,2 3,0 2,4 3,1
9,7 9,3 8,6 7,8 6,6 7,0 6,0 6,6 6,0 4,4 6,3
LG (KG) Melkkorrel Speenvoer Biggenvoer Startvoer Vleesvarkensvoer Groeivoer Eindvoer Opfokzeugenvoer Standaard zeugenvoer Zeugenvoer-dracht Lactozeugenvoer
1p
18
2)
In het boekje worden veel afkortingen gebruikt. Wat betekent de afkorting EW? .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
1p
19
Welk voer is volgens de tabel geschikt voor een varken van 20 kilo? A biggenvoer B melkkorrel C speenvoer D startvoer
1p
20
Fosfor is een belangrijke voedingsstof. Hoeveel gram verteerbaar fosfor bevat groeivoer per kilogram? ..........................................................................................................................................
300007-795o
9
ga naar de volgende pagina
COMPOSTANALYSE De compost uit een depot (L02) van een composteerbedrijf is onderzocht. De resultaten staan in de tabel vermeld. Ook staat in de tabel vermeld waar zeer schone compost, compost en zwarte grond aan moeten voldoen. samenstelling (mg per kg droge stof) droge stofgehalte
product uit depot L02
eisen aan zeer schone compost
eisen aan standaard compost
eisen aan zwarte grond
58,9%
geen eis
geen eis
geen eis
lutumgehalte
10,2%
geen eis
geen eis
geen eis
organische stofgehalte
36,1%
meer dan 20%
meer dan 20%
geen eis
minder dan 0,7
minder dan
minder dan
cadmium
0,42
1
0,79
chroom
15
minder dan 50
minder dan 50
minder dan 70,4
koper
20
minder dan 25
minder dan 60
minder dan 30,12
lood
23
minder dan 65
minder dan 100
minder dan 75,20
7
minder dan 10
minder dan 20
minder dan 102
110
minder dan 75
minder dan 200
minder dan 147,43
nikkel zink arseen
5,6
minder dan 5
minder dan 15
minder dan 25,08
kwik
0,059
minder dan 0,2
minder dan
minder dan
0,3
stikstof
5700
geen eis
geen eis
geen eis
fosfaat
1300
geen eis
geen eis
geen eis
Product L02is:
niet toepasbaar als zeer schone compost toepasbaar als compost toepasbaar als zwarte grond
0,26
1p
21
Voldoet het product aan de eisen voor compost? En aan de eisen voor zwarte grond? A alleen aan de eisen voor compost B alleen aan de eisen voor zwarte grond C zowel aan de eisen voor compost als aan de eisen voor zwarte grond
1p
22
Het product mag niet gebruikt worden in de ecologische landbouw. Wat is daarvoor de reden? A Het bevat te veel droge stof. B Het bevat te veel meststoffen. C Het bevat te veel organische stof. D Het bevat te veel zware metalen.
300007-795o
10
ga naar de volgende pagina
1p
23
Bedrijven in de landbouw moeten bijhouden hoeveel meststoffen het bedrijf binnenkomen en hoeveel meststoffen het bedrijf weer verlaten. Dit noemt men de mineralenboekhouding (Minas). Een groenteteler verspreidt op zijn land 10.000 kilo van het product LO2. Hoeveel stikstof moet hij in zijn mineralenboekhouding noteren? .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
2p
24
Het product voldoet niet aan de eisen van zeer schone compost. Noem twee stoffen die daarvoor te veel in het product voorkomen. .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
1p
25
Compost wordt vooral gebruikt als bodemverbeteraar. Wat verandert aan de bodem na de toevoeging van compost? A De bodem houdt water beter vast. B De bodem houdt water minder goed vast. C De hoeveelheid bodemdieren wordt kleiner. D De hoeveelheid meststoffen wordt kleiner.
BIOLOGISCHE KIP Volgens Platform Biologica krijgt een biologische pluimveehouder een EKO-keurmerk voor zijn eieren als hij zich aan de volgende regels houdt: 2 - Maximaal 6 leghennen per m stalruimte. 2 - Minimaal 4 m buitenruimte per kip; dit moet voornamelijk begroeid zijn. - In de stal is daglicht, frisse lucht, strooisel op de grond en er zijn zitstokken en legnesten. - De kippen moeten vrij naar binnen en naar buiten kunnen lopen. - Minstens 80% van het voer moet biologisch zijn; al het voer moet gentechvrij zijn. - Een deel van het voer moet uit graan bestaan. - Verwijderen van snavelpunten is verboden. 1p
26
2
Kippenboer Stok heeft 600 hennen in een stal van 200 m . Voldoet de grootte van de stal aan de eisen? Licht je antwoord toe. .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
1p
27
2
Kippenboer Stok heeft 600 leghennen op een buitenruimte van 1200 m . Voldoet de grootte van de buitenruimte aan de eisen? Licht je antwoord toe. .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
300007-795o
11
ga naar de volgende pagina
EEN GEZOND VARKEN Varkensbedrijven besteden veel tijd en zorg aan het welzijn en de gezondheid van hun dieren. Varkens die ziek zijn, kosten veel geld. Het is daarom belangrijk dat een ziekte snel wordt waargenomen. 1p
28
Voor een varken is een goede staltemperatuur van groot belang. Uit het gedrag van de varkens is af te leiden of de staltemperatuur goed is. In welke situatie (zie onderstaande afbeeldingen) is de staltemperatuur te laag.
A 2p
29
B
C
Een ziek varken eet minder en komt niet zo snel naar zijn trog om te eten. Noem nog twee kenmerken waaraan een varkenshouder kan zien of een varken gezond of ziek is. .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
1p
30
Op varkensbedrijven laten varkens vaak afwijkend gedrag zien. Een voorbeeld van afwijkend gedrag is oorbijten.
Wat is meestal de reden voor dit oorbijten bij varkens? A honger B kiespijn C verveling 1p
31
Afwijkend gedrag, zoals oorbijten, veroorzaakt voor de varkenshouder extra kosten. Geef een vorm van extra kosten die ontstaan door dit gedrag. ..........................................................................................................................................
1p
32
300007-795o
Waaraan kan een varkenshouder snel en gemakkelijk zien of een varken gezond is? A een controle op ziektekiemen B een controle van de voedselopname C een gewichtscontrole 12
ga naar de volgende pagina
BROOD De samenstelling van brood per 100 gram product
kJ
kcal
vet (g)
roggebrood Turks brood volkorenbrood wittebrood
802 1.081
189 255
1 1
886
222
1.144
270
eiwit (g)
cholesterol (mg)
vezels (g)
water (g)
5 8
koolhydraat (g) 40 52
0 1
6 3
48 36
3
9
41
1
5
37
3
10
51
5
3
33
1p
33
Marianne heeft last van haar darmen. Zij hoort van de dokter, dat ze meer vezels moet eten. Welke soort brood kan ze het best gebruiken? A roggebrood B Turks brood C volkorenbrood D wittebrood
1p
34
Dorien wikkelt haar brood voor de lunch altijd in aluminiumfolie. Ivo gebruikt plastic zakjes en Saskia doet haar boterhammen in een broodtrommel. Wie handelt het beste voor het milieu? A Dorien B Ivo C Saskia
SALMONELLA Soms is kippenvlees besmet met salmonellabacteriën. Deze bacteriën zijn schadelijk voor de gezondheid. 1p
35
De infectie met deze bacteriën noemt men voedselvergiftiging. Op welke manier moet kippenvlees worden bereid om voedselvergiftiging te voorkomen? .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................
300007-795o
13
ga naar de volgende pagina
PATENTKALI
1p
36
Een teler geeft als basisbemesting 400 kg patentkali per ha. Hoeveel zakken patentkali zijn nodig voor de basisbemesting van 1 ha? A 1 B 4 C 16 D 25
1p
37
Op het etiket staat dat er MgO in de patentkali zit. Welk element wordt gegeven bij een bemesting met MgO? A kalium B magnesium C natrium D stikstof
1p
38
In patentkali zit 10% MgO. Hoeveel kg MgO zit er in één zak patentkali? A 0,25 kg B 2,5 kg C 10 kg D 25 kg
300007-795o
14
ga naar de volgende pagina
VLA
1p
39
Henk koopt het pak vla op 10 mei. Hij bewaart de vla in de koelkast bij 5 °C. Tot welke datum is de vla nog houdbaar? A 11 mei B 12 mei C 13 mei
1p
40
Naast deze vla bestaat ook magere vla. Magere vla heeft een andere samenstelling dan deze vla. Van welke voedingsstof bevat magere vla minder? A calcium B eiwit C vet D water
1p
41
Marco eet 200 gram dubbelvla. Hoeveel gram vet zit in 200 gram dubbelvla? A 1,8 B 2,7 C 3,6 D 5,4
300007-795o
15
ga naar de volgende pagina
ICOONTJES Op het etiket van een reinigingmiddel staan onderstaande icoontjes.
1p
42
300007-795o*
In A B C
welke container moet de verpakking van dit middel worden weggegooid? de container voor chemisch afval de container voor gft de container voor restafval
16
einde
