Een aandoening van de oogzenuw Glaucoom Informatie voor patiënten
F0312-3415 juli 2014 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44 44 MCH Westeinde, Lijnbaan 32, Postbus 432, 2501 CK Den Haag 070 330 20 00
Inleiding U bent bij de oogarts geweest en er is glaucoom bij u geconstateerd. In deze folder leest u meer over glaucoom en de behandelmogelijkheden.
Glaucoom Glaucoom is een oogziekte waarbij de zenuwvezels van de oogzenuw geleidelijk achteruitgaan. Deze zenuwvezels verbinden het netvlies met de hersenen. Hierdoor ontstaan blinde vlekken in het gezichtsveld. Als de ziekte niet of onvoldoende wordt behandeld zullen de blinde vlekken groter worden. Er ontstaat een vorm van ‘kokervormig’ zien. Het zicht in het centrum van het gezichtsveld is nog goed maar om het centrum heen valt het zicht steeds meer weg. In een veel later stadium van glaucoom kan ook het scherpe zien in het centrum van uw gezichtsveld worden aangetast. Vaak merkt u zelf pas iets van de ziekte als u niet meer goed scherp kunt zien. De blinde vlekken in het gezichtsveld ontstaan heel langzaam omdat de beelden van beide ogen elkaar voor een groot deel overlappen waardoor u weinig merkt van de achteruitgang. Uiteindelijk kan glaucoom leiden tot blindheid. Als u glaucoom heeft blijft u onder behandeling van de oogarts om de oogdruk te controleren en zo nodig de behandeling aan te passen.
Oogdruk De oogdruk wordt op peil gehouden door de hoeveelheid kamerwater in de oogbol. Kamerwater is de vloeistof die in de voorste oogkamer zit. De voorste oogkamer bevindt zich tussen het hoornvlies en de iris (zie afbeelding). Het kamerwater wordt gemaakt in de achterste oogkamer. Die bevindt zich tussen de iris en de lens van het oog. Het kamerwater stroomt langs de ooglens door de pupil naar de voorste oogkamer. In de hoek van de voorste oogkamer zitten veel kleine openingen waardoor het kamerwater wordt afgevoerd naar de bloedbaan. Dit oogvocht heeft niets te maken met het traanvocht. De hoogte van de oogdruk is afhankelijk van het evenwicht tussen de aanmaak en afvoer van het kamerwater.
Een aandoening van de oogzenuw. Glaucoom • F0312-3415 • juli 2014
2
afvoer naar de bloedbaan
aanmaak kamerwater achterste oogkamer
voorste oogkamer oogzenuw
netvlies
hoornvlies ooglens iris
Oorzaak Het is nog niet precies bekend waardoor de aantasting van de oogzenuw bij glaucoom veroorzaakt wordt. Er zijn wel veel factoren bekend die de kans op glaucoom aanzienlijk verhogen. Deze factoren zijn: • Verhoogde oogdruk. Dit is de belangrijkste risicofactor. Een normale oogdruk ligt tussen de 10 en 23 mmHg. Hoe hoger de oogdruk, hoe groter de kans op glaucoom. • Glaucoom in de familie. Als glaucoom voorkomt bij uw naaste (1e en 2e graads) familieleden, is de kans op glaucoom 10 keer hoger dan voor iemand zonder glaucoom in de familie. • Hoge leeftijd. Op hoge leeftijd komt glaucoom vaker voor (4% van de mensen ouder dan 80 jaar heeft glaucoom). • Hoge bijziendheid of hoge verziendheid. • Mensen met een donkere huid hebben vaker glaucoom. • Afwijkingen van de bloedvaten bij of in het oog. • Het gebruik van bepaalde oogdruppels of geneesmiddelen. • Het glaucoom is aangeboren.
Een aandoening van de oogzenuw. Glaucoom • F0312-3415 • juli 2014
3
Soorten glaucoom Glaucoom wordt ingedeeld in primair en secundair glaucoom. Primair glaucoom wil zeggen dat het glaucoom een op zichzelf staande ziekte is. Secundair glaucoom ontstaat als verschijnsel bij een andere (oog)ziekte of door het gebruik van bepaalde medicijnen of oogdruppels. Primair glaucoom wordt onderverdeeld in open kamerhoekglaucoom, afgesloten kamerhoek glaucoom en congenitaal (aangeboren) glaucoom. Het open kamerhoek glaucoom komt het meeste voor. Er zijn twee soorten open kamerhoek glaucoom: • Hoge druk glaucoom. Het afvoersysteem van het oog raakt verstopt. Hierdoor stijgt de oogdruk en raakt uiteindelijk de oogzenuw beschadigd waardoor er blinden vlekken in het gezichtsveld ontstaan. • Normale druk glaucoom. De oogdruk is niet verhoogd. De oogzenuw is wel aangetast en er kunnen blinden vlekken in het gezichtsveld ontstaan door een van de hierboven genoemde risicofactoren. Bij afgesloten kamerhoek glaucoom is de bouw van het oog zodanig dat de iris het afvoersysteem van het oog blokkeert. Het oogvocht kan niet weg en de oogdruk stijgt. Er zijn twee soorten afgesloten kamerhoek glaucoom • Acuut glaucoom. Bij acuut glaucoom kunt u last hebben van: - wazig zien - een rood oog - hoofdpijn - misselijkheid - overgeven Deze symptomen worden veroorzaakt doordat de oogdruk zeer hoog is. Een snelle behandeling is nodig om schade aan de oogzenuw te voorkomen. • Chronisch glaucoom komt meer voor. Dit is in een vroeg stadium goed te behandelen. Mensen die verziend zijn, met een bril met sterke plus-glazen, hebben een grotere kans op deze vorm van glaucoom. Congenitaal (aangeboren) glaucoom is zeldzaam. Er is hierbij een ontwikkelingsstoornis van het afvoersysteem van het oog. Hoe deze afwijking precies ontstaat is onbekend, maar waarschijnlijk spelen erfelijke factoren een rol. Een aandoening van de oogzenuw. Glaucoom • F0312-3415 • juli 2014
4
Voorbereiding Voor het onderzoek krijgt u druppels in uw ogen om uw pupil te verwijden. Door deze druppels kunt u tijdelijk minder goed zien. De druppels werken enkele uren tot soms wel een dag. Houdt u hier rekening mee met uw vervoer terug naar huis.
Onderzoek Op de dag van de afspraak meldt u zich bij de polikliniek Oogheelkunde. Daarna mag u plaatsnemen in de wachtkamer. De doktersassistent doet een oogmeting waarbij u in een apparaat moet kijken. Daarna komt u bij de oogheelkundig assistent. De assistent vraagt u naar uw oogheelkundige en medische voorgeschiedenis. Er wordt aan u gevraagd of u risicofactoren voor glaucoom heeft. De assistent meet uw gezichtsscherpte op, meet uw oogdruk en doet druppels in uw ogen om uw pupillen wijd te maken. Door deze druppels gaat u enige uren slechter zien. Vervolgens neemt u weer plaats in de wachtkamer. De druppels moeten ongeveer 20 minuten inwerken. Daarna doet de oogarts een onderzoek om de oogzenuw te beoordelen. Hierbij kijkt de oogarts met een lamp en een oogspiegel in uw oog, u voelt hier niets van. Zo nodig moet er aanvullend oogheelkundig onderzoek worden gedaan.
De behandeling De enige behandeling voor glaucoom is het verlagen van de oogdruk. Er zijn verschillende mogelijkheden om de oogdruk te verlagen. Oogdruppels Meestal begint de behandeling met oogdruppels. Het is belangrijk dat u van het oogdruppelen (één of meerdere malen per dag) een vaste gewoonte maakt zodat u geen druppels vergeet. De techniek van het oogdruppelen kan in het begin lastig zijn. U moet net zolang druppelen totdat u een druppel het oog in voelt gaan. Blijft het oogdruppelen moeilijk dan kunt u hiervoor eventueel een hulpmiddel gebruiken. Deze is te verkrijgen bij de apotheek.
Een aandoening van de oogzenuw. Glaucoom • F0312-3415 • juli 2014
5
Laserbehandeling Een laser zendt een heel dunne, felle en zuivere lichtstraal uit. Een laser behandeling bevordert de afvoer van het inwendige oogvocht en kan daarmee de oogdruk verlagen. Als een laserbehandeling bij u van toepassing is krijgt u daar een aparte folder over mee. Operatie Als andere behandelingen niet werken kan een operatie nodig zijn. Als een operatie bij u van toepassing is krijgt u daar een aparte folder over mee.
Verhinderd Bent u op het afgesproken tijdstip verhinderd, bel dan zo snel mogelijk (uiterlijk 24 uur voor de afspraak) het Afsprakencentrum om uw afspraak af te zeggen of te verplaatsen. Dit kan op werkdagen van maandag tot en met vrijdag tussen 8.00 - 17.00 uur op telefoonnummer (070) 330 24 45. In uw plaats kan dan een andere patiënt geholpen worden. Niet of te laat afgemelde afspraken worden in rekening gebracht.
Vragen Als u na het lezen van deze folder nog vragen heeft kunt u bellen met de polikliniek Oogheelkunde. De polikliniek Oogheelkunde is op werkdagen bereikbaar van 8.00 uur tot 17.00 uur. • MCH Westeinde, telefoon (070) 330 29 30 • MCH Antoniushove telefoon (070) 357 40 00
Meer informatie Als u meer wilt weten over glaucoom kunt u contact opnemen met patiëntenvereniging ‘De oogvereniging’, www.oogvereniging.nl.
Een aandoening van de oogzenuw. Glaucoom • F0312-3415 • juli 2014
6
