Anticonceptie: vernieuwend, verrassend, verruimend

Anticonceptie: vernieuwend, verrassend, verruimend Wetenschappelijk symposium 17 oktober 2003 Informatiemarkt en publieksdag 18 oktober 2003

Congrescentrum De Reehorst Ede Het wetenschappelijk symposium is geaccrediteerd door de volgende wetenschappelijke en/of beroepsverenigingen: - LHV 5 uur onder nr. 03138 – Z - NVOG 4 punten - NVVS 5 punten - NGVA 1 punt - KNMP 1 punt - KNOV certificering toegekend

In de 5 jaar die zijn verlopen sinds het eerste landelijke symposium dat door de Stichting Anticonceptie Nederland eveneens in Ede werd gehouden hebben de ontwikkelingen niet stilgestaan. Tot ver in de negentiger jaren vervulde Nederland nog een voortrekkersrol op het gebied van anticonceptie, zich uitend in het laagste aantal tienerzwangerschappen in combinatie met het laagste abortuscijfer ter wereld, mede als gevolg van een effectieve anticonceptie. Door het afnemen van de aandacht van professionals voor anticonceptie en SOA-preventie, mogelijk ook door de sluiting van de Rutgershuizen, is Nederland haar koppositie in snel tempo kwijt geraakt. Ook het (nog) niet zonder recept beschikbaar zijn van de morningafter pil versnelt deze neerwaartse lijn. Tijdens de eerste sessie van het wetenschappelijk symposium zullen de meest recente cijfers betreffende het dalende anticonceptiegebruik, de sterk toenemende abortuscijfers en het toenemend aantal gevallen van SOA worden gepresenteerd. Tevens zal aan de hand van buitenlandse ervaringen de betekenis van het zonder recept beschikbaar zijn van de morningafter pil en het effect hiervan op abortuscijfers en tienerzwangerschappen worden toegelicht. De tweede sessie staat geheel in het licht van de medisch technologische ontwikkelingen in de hormonale anticonceptie, leidend tot een toenemend arsenaal aan uitermate betrouwbare en gebruiksvriendelijke alternatieven voor de pil, waardoor de keuzemogelijkheden voor iedere individuele gebruikster toenemen en anticonceptie op maat een realiteit is geworden. Het middagprogramma staat in het teken van interactieve workshops, enerzijds pragmatisch: hoe om te gaan met pilproblemen en vaardigheidstrainingen intra-uteriene middelen, anderzijds ingaand op aspecten van voorlichting aan jongeren en het omgaan met andere culturen in relatie tot seksuele opvoeding en voorlichting. Tot slot wordt in het mediaforum de discussie aangegaan met de schrijvende pers en met vertegenwoordigers van radio en tv onder meer over de vraag hoe mensen in Nederland bewust gemaakt kunnen worden van de noodzaak tot veiliger seks. Tijdens de publieksdag zal aan de hand van workshops, presentaties, debatten en vragenuurtjes een overzicht worden gegeven over mogelijkheden en onmogelijkheden van anticonceptie en seksuele voorlichting en opvoeding. Tevens zal aandacht gevraagd worden voor o.a. de morningafter pil over the counter, gaan jongeren in debat over seksuele voorlichting en soa-preventie, wordt aandacht geschonken aan het probleem pil vergeten en kan in een internetcafé gesurfd worden op nationale en internationale anticonceptiesites. Bovendien zal ook uitgebreid aandacht worden besteed aan het natuurlijk omgaan met vruchtbaarheid. Verschillende organisaties, werkzaam op het terrein van seksuele voorlichting, abortushulpverlening en soa-preventie zullen zich op deze dag presenteren. dr. R.J.C.M.Beerthuizen, gynaecoloog Directeur Stichting Anticonceptie Nederland

Anticonceptie: Vernieuwend, Verrassend, Verruimend Symposium en publieksdag vrijdag 17 oktober en zaterdag 18 oktober 2003 Congrescentrum de Reehorst Ede Programma wetenschappelijk symposium (vrijdag 17 oktober)

Dagvoorzitter: prof.dr.J.M.W.M.Merkus Doelgroepen: abortusartsen, apothekers, GGD-artsen, gynaecologen, gynaecologen in opleiding, huisartsen, huisartsen in opleiding, seksuologen, verloskundigen. 9.00 u.- 9.50 u. Ontvangst en registratie 9.50 u.-10.00 u. Hans Merkus, em. hoogleraar Obstetrie & Gynaecologie, Tilburg Opening en inleiding Sessie 1: Epidemiologie/Morning After Pil 10.00 u.-10.20 u. Rik van Lunsen (mede namens Lars van Dalen), AMC, Amsterdam Trends in anticonceptiegebruik en SOA-preventie 10.20 u.-10.40 u. Jany Rademakers, UMC, Utrecht Abortus in Nederland: recente ontwikkelingen 10.40 u.-11.00 u. Elisabeth Aubény, Parijs Morning After Pil zonder recept: Luxe of noodzaak 11.00 u.-11.30 u. koffiepauze Sessie 2: Medisch technologische ontwikkelingen 11.30 u.-11.50 u. Frans Roumen, Atrium Medisch Centrum, Heerlen Nuvaring: eerste ervaringen in Nederland 11.50 u.-12.10 u. Arne van Heusden, Medisch Centrum Rijnmond Zuid, Rotterdam Evra: de pilpleister 12.10 u.-12.30 u. Piet Scholten, Diakonessenhuis, Utrecht Mirena: meer dan anticonceptie alleen 12.30 u.-13.30 u. lunch Workshops 13.45u.-14.45u. (koffie/thee pauze) en 15.00u.-16.00u. 1 Jos Poelman, Stichting Soa-bestrijding, Utrecht Veilig vrijen en seksualiteit 2 Dick Bogchelman, UMC, Groningen Pilproblemen 3 Rob Beerthuizen, Stichting Anticonceptie Nederland, Winterswijk Vaardigheden intra-uteriene middelen 4 Paulien van Haastrecht, NIGZ, Woerden Interculturele communicatie

16.10 u.-17.00 u. Mediaforum In de laatste jaren is in Nederland de kwaliteit van het anticonceptiegebruik en het ‘veilig vrijen’ aanzienlijk verslechterd. De prevalentie van ongewenste zwangerschap en abortus en van seksueel overdraagbare aandoeningen neemt toe. Tegelijkertijd zijn er allerlei nieuwe ontwikkelingen op het gebied van anticonceptie en voorlichting. In het forum discussiëren onderzoekers, voorlichters en journalisten over de vraag hoe deze informatie het best kan worden overgedragen aan het algemene publiek. Welke strategie of boodschap leidt tot een bewustmaking van de mensen in Nederland en motiveert tot veiliger seks? 17.00 u.-18.00 u. Afsluiting symposium en opening 'informatie-markt publieksdag' Programma Informatiemarkt en Publieksdag (Zaterdag 18 oktober 9.30u.-17.00u.) (N.B. dit programma is nog niet definitief. Kijk voor actuele informatie op www.anticonceptie-online.nl/symposium.htm ) Thema's (doorlopende presentaties in o.a. ‘mini-bioscoopjes’ (ca. 40 zitplaatsen) ð variaties in hormonale anticonceptie ð intrauteriene anticonceptie ð internet als informatie- en consultatiebron ð soa-preventie: "double dutch" zowel bij pil als spiraal ð natuurlijk omgaan met vruchtbaarheid ð allochtonen en anticonceptie ð pil vergeten en dan?? Fora (deskundigen, politici, patiëntengroeperingen?) ð De morningafter pil: verkrijgbaar zonder recept: ook op school? ð Allochtonen, anticonceptie en seksuele gezondheid: ligt hier een taak voor de overheid? Vragenuurtjes (uw vraag beantwoord door een panel van deskundigen) ð De jongere jongere (tot 25 jaar) ð De oudere jongere (vanaf 25 jaar) ð De jongere ouder Informatiemarkt Wat is er in Nederland beschikbaar als voorlichtings- en lesmateriaal voor onderwijs en publiek op het terrein van anticonceptie en SOA-preventie

Anticonceptie: Vernieuwend, Verrassend, Verruimend Korte inleiding op het wetenschappelijk symposium op vrijdag 17 oktober 2003 Congrescentrum de Reehorst Ede Sessie 1: Epidemiologie/Morning After Pil Rik van Lunsen (mede namens Lars van Dalen), AMC, Amsterdam Trends in anticonceptiegebruik en SOA-preventie Tot 1998 werden nergens ter wereld zo weinig ongewenste kinderen geboren, waren er zo weinig tienermoeders, waren de aantallen abortus provocatus zo laag en was het effectief gebruik van anticonceptie zo hoog als in Nederland. Onder meer door het afnemen van de aandacht van professionals voor anticonceptie (en SOA preventie) en de sluiting van de Rutgershuizen voorafgegaan door het staken van de voorlichtingsactiviteiten van de Rutgersstichting is Nederland inmiddels zijn leidinggevende positie kwijt geraakt. Het anticonceptie gebruik daalt, abortuscijfers zijn ten opzichte van de jaren negentig anno 2003 verdubbeld, SOA cijfers stijgen en tienermoeders zijn niet langer een non- issue. Jany Rademakers, UMC, Utrecht Abortus in Nederland: recente ontwikkelingen Uit gegevens van de Geneeskundige Hoofdinspectie en de landelijke abortusregistratie van het afgelopen decennium blijkt dat het aantal abortussen in Nederland sinds het begin van de jaren negentig stelselmatig toeneemt. In de samenleving zijn duidelijke risicogroepen met betrekking tot ongewenste zwangerschap en abortus te onderscheiden: jongeren, allochtone vrouwen, vluchtelingen en asielzoekers. Onderzoeksdata die meer inzicht geven in de problematiek bij deze groepen zullen worden besproken. Elisabeth Aubény, Parijs Morning After Pil zonder recept: Luxe of noodzaak Sinds 4 jaar is de morningafter pil nu in Frankrijk zonder recept verkrijgbaar in apotheken. Sinds 3 jaar wordt de morningafterpil ook verstrekt op scholen door een verpleegkundige. Voor jongeren wordt de morningafter pil sinds 6 maanden gratis verstrekt in apotheken zonder identificatieplicht. Er hebben zich sinds de liberalisering van het beleid geen problemen voorgedaan en het aantal aanvragen voor abortus daalde voor het eerst in 2000.

Sessie 2: Medisch technologische ontwikkelingen Frans Roumen, Atrium Medisch Centrum, Heerlen Nuvaring: eerste ervaringen in Nederland Sinds februari 2003 is Nuvaring in ons land op recept verkrijgbaar. De eerste ervaringen van Nederlandse vrouwen met deze nieuwe vaginale toedieningsvorm van hormonale anticonceptie zullen worden beschreven en getoetst aan de literatuur. Arne van Heusden, Medisch Centrum Rijnmond Zuid, Rotterdam Evra: de anticonceptiepleister De anticonceptiepleister is een nieuwe vorm van anticonceptie die in 2003 in Nederland op de markt is verschenen. Werking, voor- en nadelen en een voorzichtige plaatsbepaling in het spectrum van anticonceptiva zullen in de voordracht aan de orde komen. Piet Scholten, Diakonessenhuis, Utrecht Mirena: meer dan anticonceptie alleen Het Levonorgestrel afgevend Intra-uterien Systeem (LNG-IUS) Mirena, aanvankelijk ontwikkeld ter reductie van bloedverlies bij intra-uteriene anticonceptie kent naast de toepassing als anticonceptivum tevens een toenemend aantal gynaecologische indicatiegebieden. Het betreft de behandeling van dysmenorroe, hypermenorroe op basis van adenomyosis uteri, en sommige vormen van endometriose. Het blijkt eveneens goed toepasbaar als adjuvans bij hormonale behandeling van climacteriële klachten ter preventie van endometriumhyperplasie. Bovendien voorkomt het LNG-IUS de nieuwvorming van endometriumpoliepen bij patiënten die Tamoxifen krijgen voorgeschreven voor de behandeling van mammacarcinoom. Workshops Jos Poelman, Stichting Soa-bestrijding, Utrecht Veilig vrijen en seksualiteit De laatste jaren hebben we diverse berichten kunnen lezen over de toename van soa en ongewenste zwangerschappen. Vrijen jongeren onveiliger dan voorheen? Tijdens deze workshop wordt nagegaan hoe er in het voortgezet onderwijs aandacht wordt besteed aan voorlichting over veilig vrijen/seksualiteit en welke effecten lessen seksuele vorming hebben op leerlingen. Bovendien wordt aangegeven hoe regionale instellingen docenten kunnen ondersteunen bij het geven van lessen seksuele vorming.

Dick Bogchelman, UMC, Groningen Pilproblemen Alhoewel “de pil” inmiddels al lang geaccepteerd is als een veilig en betrouwbaar anticonceptiemiddel blijken jaarlijks 10% van de vrouwen te switchen van pil wegens klachten en/of bijwerkingen. Hiertoe behoren o.a. bloedingsproblemen, gewichtstoename, misselijkheid en hoofdpijn. Een mogelijke behandeling van dit soort klachten en praktische vragen betrekking hebbend op onderwerpen als het vergeten van de pil, het doorslikken zonder stopweek, de invloed op de borstvoeding etc. zullen in deze interactieve workshop de revue passeren. Rob Beerthuizen, Stichting Anticonceptie Nederland, Winterswijk Vaardigheden intra-uteriene middelen Het toepassen van de diverse intra-uteriene middelen vereist kennis van de specifieke inbrengprocedures. Tijdens deze workshop worden de indicaties voor de diverse vormen van intra-uteriene anticonceptie besproken en zullen de vaardigheden benodigd voor het intrauteriene systeem Mirena, het koperimplantaat Gynefix en de push-in techniek voor de Multiload en de Flexi-T. Paulien van Haastrecht, NIGZ, Woerden Interculturele communicatie Abortuscijfers bij allochtone vrouwen zijn relatief hoog, kennis (goede toepassing) van anticonceptie bij groepen allochtone vrouwen is vaak relatief slecht. Goede voorlichting aan deze vrouwen is dus belangrijk. Welke aspecten zijn belangrijk, welke trainingen en voorlichtinsmiddelen zijn beschikbaar om de voorlichting te ondersteunen, waar is bij de ontwikkeling van deze producten op gelet? Mediaforum In de laatste jaren is in Nederland de kwaliteit van het anticonceptiegebruik en het ‘veilig vrijen’ aanzienlijk verslechterd. De prevalentie van ongewenste zwangerschap en abortus en van seksueel overdraagbare aandoeningen neemt toe. Tegelijkertijd zijn er allerlei nieuwe ontwikkelingen op het gebied van anticonceptie en voorlichting. In het forum discussiëren onderzoekers, voorlichters en journalisten over de vraag hoe deze informatie het best kan worden overgedragen aan het algemene publiek. Welke strategie of boodschap leidt tot een bewustmaking van de mensen in Nederland en motiveert tot veiliger seks?

Anticonceptie: Vernieuwend, Verrassend, Verruimend De sprekers Dagvoorzitter Prof. em. dr. J.M.W.M.Merkus, gynaecoloog, Tilburg Sessie 1: Epidemiologie/Morning After Pil dr. H.W. van Lunsen arts-seksuoloog NVVS Academisch Medisch Centrum, Amsterdam dr. J. Rademakers, psycholoog Onderwijsinstituut Universitair Medisch Centrum, Utrecht E. Aubény, gynaecologe, President van de Franse Vereniging voor Anticonceptie, Centre d’Orthogénie Hôpital Broussais, Parijs.

Sessie 2: Medisch technologische ontwikkelingen dr. F.J.M.E. Roumen, gynaecoloog Atrium Medisch Centrum, Heerlen dr. A.M. van Heusden, gynaecoloog Medisch Centrum Rijnmond Zuid, Rotterdam dr. P.C. Scholten, gynaecoloog Diakonessenhuis, Utrecht

Workshops drs. J. Poelman, projectleider jongeren Stichting Soa-bestrijding, Utrecht D.H. Bogchelman, gynaecoloog en medisch hoofd van de polikliniek Obstetrie & Gynaecologie van het Academisch Ziekenhuis, Groningen dr. R.J.C.M. Beerthuizen, gynaecoloog, directeur Stichting Anticonceptie Nederland, Winterswijk drs. P.M. van Haastrecht, antropoloog/voorlichtingskundige, coördinator Programma Allochtonen NIGZ, Woerden Mediaforum drs. S. van der Doef, psycholoog/seksuoloog NVVS, publiciste, adviseur/trainer NIGZ

De commissie van voorbereiding symposium en publieksdag De commissie van voorbereiding is als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden:

Rob Beerthuizen, gynaecoloog, directeur SAN Rik van Lunsen, arts-seksuoloog, voorzitter SAN Dick Bogchelman, gynaecoloog, secretaris SAN Piet Scholten, gynaecoloog, penningmeester SAN Jany Rademakers, psycholoog, onderwijsinstituut UMC Utrecht Sanderijn van der Doef, psycholoog/seksuoloog, publiciste, adviseur/trainer NIGZ, bestuurslid NVVS Jos Poelman, Stichting SOA-bestrijding Paulien van Haastrecht, antropoloog/voorlichtingskundige, coördinator Programma Allochtonen NIGZ Yvonne van der Sluis, senior consultant Rutgers Nisso Groep Jessica Floor, arts, Amsterdams Centrum voor Seksuele Gezondheidszorg MR’70/Rutgershuis Yvonne Hazeveld, directeur Amsterdams Centrum voor Seksuele Gezondheidszorg MR’70/Rutgershuis Grete Wijte, beleidsmedewerker Stisan Frans Roumen, gynaecoloog, sectie anticonceptie van de werkgroep VEF van de NVOG

Gebruikte afkortingen: SAN UMC NIGZ NVVS SOA NISSO Stisan VEF NVOG

Stichting Anticonceptie Nederland Universitair Medisch Centrum Nat. Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie Nederlandse Vereniging Voor Seksualiteit Seksueel Overdraagbare Aandoeningen Nederlands Instituut voor Sociaal Seksuologisch Onderzoek Stichting Samenwerkende Abortusklinieken Nederland Voortplanting en Fertiliteit Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie

Algemene informatie De lokatie Het Congrescentrum de Reehorst is zowel per auto als per openbaar vervoer goed bereikbaar. Het ligt op enkele minuten lopen van het NS Intercity Station Ede-Wageningen. In Ede wordt “De Reehorst” op ANWB-borden aangegeven. Voor meer informatie over de Reehorst en een uitgebreide routebeschrijving kunt U ook de website www.reehorst.nl bezoeken. Inschrijving Door het invullen van het online registratie formulier (www.anticonceptieonline.nl/inschrijfformulier.htm) kunt U zich inschrijven voor het wetenschappelijk programma en voor 2 workshops van uw voorkeur. De kosten van inschrijving bedragen bij inschrijving en betaling vóór 1 oktober 2003 € 95 voor alle beroepsbeoefenaars, die in aanmerking komen voor accreditering resp. certificering. Het inschrijfgeld voor de overige deelnemers bedraagt € 75. Na 1 oktober en on-site bedraagt het inschrijfgeld € 120, resp. € 100. Annulering is alleen schriftelijk mogelijk. Bij annulering vóór 1 oktober vindt restitutie van het inschrijfgeld plaats verminderd met € 25 aan administratiekosten. Nadat het verschuldigde inschrijfgeld is bijgeschreven op bankrekening nr. 40.66.43.105 van de Stichting Anticonceptie Nederland te Winterswijk wordt een schriftelijke bevestiging vergezeld van een gespecificeerde (BTW) factuur toegezonden. Bij het inschrijfgeld zijn de kosten van koffie/thee/lunch, congresboek, abstracts en indien van toepassing bewijs van deelname resp. certificaat inbegrepen. Publieksdag en informatiemarkt Indien U zich heeft ingeschreven voor het wetenschappelijk symposium op vrijdag 17 oktober heeft U op vertoon van het naamkaartje, dat U bij aankomst in de Reehorst ontvangt ook toegang tot de publieksdag en informatiemarkt op zaterdag 18 oktober. Dit kaartje is overdraagbaar aan derden. U kunt dit kaartje dus ook overdragen aan bijv. uw assistente, collega of kinderen. Losse toegangskaarten voor de publieksdag en informatiemarkt op 18 oktober zijn verkrijgbaar ad € 5 incl. 19% BTW. Ook voor de publieksdag is inschrijving online mogelijk. Directe link: www.anticonceptie-online.nl/inschrijfformulier.htm Raadpleeg voor actuele informatie ook onze website www.anticonceptieonline.nl/symposium.htm

Stichting Anticonceptie Nederland Doelstellingen De Stichting Anticonceptie Nederland (SAN) werd opgericht met als belangrijkste doelstelling het bevorderen van de kennis omtrent anticonceptie. De SAN tracht deze doelstellingen onder meer te verwezenlijken door: Het actualiseren van de kennis over anticonceptie bij medische en paramedische beroepsbeoefenaren middels het organiseren van geaccrediteerde bij- en nascholingscursussen, symposia en congressen. o Het bevorderen, coördineren, stimuleren en induceren van wetenschappelijk onderzoek op het gebied van anticonceptie. o Voorlichting over de mogelijkheden van anticonceptie in zo breed mogelijke zin. o Het geven van algemene en individuele adviezen over anticonceptie. o

Tijdens de oprichtingsvergadering op 4 juli 1997 werden deze doelstellingen vastgelegd. Bovendien werd door de eerste bestuursvoorzitter prof.dr.J.M.W.M.Merkus gesteld dat de SAN in de uitvoering van deze doelstellingen garant dient te staan voor volstrekte objectiviteit en onafhankelijkheid. Bestuur dr. H.W. van Lunsen, voorzitter. Arts-seksuoloog NVVS Hoofd Afdeling Seksuologie& Psychosomatische Gynaecologie, AMC, Universiteit van Amsterdam. D.H. Bogchelman, secretaris. Gynaecoloog Academisch Ziekenhuis Groningen, medisch hoofd Polikliniek Obstetrie en Gynaecologie. dr. P.C. Scholten, penningmeester. Gynaecoloog Diakonessenhuis Utrecht. Directie dr. R.J.C.M. Beerthuizen, directeur, gynaecoloog n.p. F.T.A. Beerthuizen - Vermeulen, manager logistiek Stichting Anticonceptie Nederland B.Stegemanstraat 28 7101 AS Winterswijk website: www.anticonceptie-online.nl e-mail : [email protected]

De organisatie van het symposium en de publieksdag is mede mogelijk dank zij Janssen-Cilag BV

hoofdsponsor

Organon Nederland BV

hoofdsponsor

Schering Nederland BV

hoofdsponsor

Wyeth Pharmaceuticals BV

sponsor

SSL-Healthcare Nederland N V

sponsor

Apothecon BV

sponsor

Prosan International BV

sponsor

De workshop vaardigheden intra-uteriene middelen wordt mede mogelijk gemaakt door het beschikbaar stellen van oefenmaterialen en train(st)ers door Schering Nederland BV, Organon Nederland BV, Prosan International BV en Medical Dynamics.