DIERENPARK EMMEN. Gaat niet om dieren, maar om beleving. Integraal groenbeheer Universiteit Utrecht. Hydrangea Bollen, pluimen, schermen

Jaargang 4 3 - 2016

Stad + Groen

HET VAKBLAD VOOR OPENBAAR GROEN EN HET VERGROENEN VAN DE BUITENRUIMTE

DIERENPARK EMMEN

Gaat niet om dieren, maar om beleving Integraal groenbeheer Universiteit Utrecht

Hydrangea Bollen, pluimen, schermen

CO N N E C T I N G G R E E N P R O F E S S I O N AL S

CEO Vertisol Modern beheer

DÉ GROENE INDEX

‘Zorgeloos Groen draagt bij aan het welzijn in de wijk’

Gemeente Duiven

Alle beplanting in een woonwijk in Duiven is

Aan het woord: Huib Aalders, adviseur Groen,

maar ook omdat het straatbeeld bijdraagt aan de

gerenoveerd met Zorgeloos Groen.

Natuur en Landschap - Afdeling Beheer, team

beleving van de openbare ruimte.

Een ruimtelijk groen ontwerp vormde de basis

Openbare Werken Binnen Gemeente Duiven

Hiermee bekijkt gemeente Duiven of een extra

van de beplantingsplannen. Geschoren hagen in

Gemeente Duiven heeft bij wijze van een pilot het

investering aan de voorkant een bezuiniging op

contrast met bloeiende losse beplanting vormt

Zorgeloos Groen concept toegepast in de wijk

de lange termijn oplevert in beheerkosten. Daarbij

de basis. Grote bloemenborders met daarin

Droo Zuid. Enerzijds omdat in den lande geluiden

speelt ook de maatschappelijke discussie over de

opgaande heesters tegen blinde gevels geeft de

opgaan dat vaste planten in beheer niet duurder

waarde van het groen en de bijdrage die groen

wijk een vriendelijk karakter.

hoeven te zijn dan traditionele groenaanleg,

levert aan het welzijn van de mens en de betrok-

kiest voor De Enk Groen & Golf

kenheid bij de eigen leefomgeving. Een bijkomend

ters zorgen voor een robuust raamwerk. In de wijk

groter. Er is minder zwerfvuil en hondenpoep. Ook

voordeel is de vergroting van de biodiversiteit.

Droo Zuid in Duiven zijn daarnaast nog blokhagen

zijn de klachten over het groen tot nul gereduceerd.

Slimme combinatie

van liguster toegevoegd om structuur en rust aan te brengen in de wijk. Kort na de aanplant in voor-

Meer informatie

Juist de combinatie van houtige heesters met

jaar van 2014 waren de reacties al erg positief. De

Wilt u graag meer weten over Zorgeloos Groen;

vaste planten en grassen vindt gemeente

snelle sluiting en bloei hebben hieraan bijgedragen.

een samenwerking van De Enk groen & golf met

Duiven een slimme combinatie omdat hiermee

Ook het verantwoordelijkheidsgevoel en de

de firma Boot& Co (beplanting) en Buro Mien Ruys

ook een winterbeeld gegarandeerd is en de hees-

betrokkenheid bij de eigen leefomgeving wordt

(ontwerpen)? Kijk dan op www.zorgeloosgroen.eu

T 0317 - 727 000 / www.deenkgroenengolf.nl

"Een strak onderhouden tuin is het handelsmerk" Royale verzorging Het museumseizoen is geopend en de zon is druk bezig aan een opmars. Een mooi moment om een bezoek te brengen aan Paleis Het Loo in Apeldoorn en haar prachtig verzorgde tuinen. Achter deze tuinen zit een bijzonder verhaal van ambitie, duurzaamheid en samenwerking waar bezoekers zich vaak niet bewust van zijn.

Het Loo is vanaf de bouw in 1685 altijd het geliefde zomerverblijf van de Oranjes geweest, en ook toneel van prestigieuze ontvangsten. Bezoekers zijn al vanaf 1984 welkom in het paleis, dat toen als museum open ging. De strak onderhouden tuinen zijn het handelsmerk van het paleis. De 17-koppige Tuindienst en 26 vrijwilligers, onder leiding van Willem Zieleman, zorgt ervoor dat 60 hectare tuinen, park, kwekerij en kassen er

4

tiptop uitzien. De Tuindienst van Paleis Het Loo is een samenwerking aangegaan met de specialisten van Donkergroen. Willem Zieleman: "Wij hebben in Donkergroen een duurzame dienstverlener gevonden met een 'we-gaan-ervoor-houding'. Deze houding geeft ons het vertrouwen dat wij gezamenlijk op een verantwoorde manier professioneel zorg kunnen dragen voor de tuinen".

3 - 2016

ADVERTORIAL

Uitdaging & ambitie Het paleis en haar tuinen zijn van monumentale waarde. Dit betekent dat renovatie en modernisering een uitdaging zullen vormen wanneer het paleis in 2018 drie jaren voor een groot deel zal sluiten om het paleis naar een nieuw niveau te tillen. Het museum streeft ernaar een energieneutraal complex te realiseren. Willem: "‘De organisatie is altijd op zoek naar innovatieve manieren om duurzaam te blijven werken".

" Wij hebben in Donkergroen een duurzame dienstverlener gevonden met een 'we-gaanervoor-houding'" De bestrijding van het onkruid is zo'n uitdaging. Door het recente verbod op chemische bestrijdingsmiddelen is Nederland momenteel op zoek naar alternatieve middelen om het onkruid te bestrijden. Paleis Het Loo had al besloten om vooruitlopend op de wetgeving chemische bestrijdingsmiddelen niet meer te gebruiken voor onkruidbeheer, maar ook niet meer voor bijvoorbeeld ongediertebestrijding . Willem: "Wij hebben ervoor gekozen de chemische middelen uit te bannen om zo de gezondheid van

zowel mens als milieu te verbeteren. We werken samen met Donkergroen vanwege hun kennis en ervaring op dit gebied". Hetelucht onkruidbestrijding Donkergroen werkt met hetelucht onkruidbestrijding (HOB). Deze methode maakt gebruik van heteluchtbranders die het onkruid op (half )verharding op duurzame wijze te lijf gaat. Onkruidplanten worden rondom bestookt met hetelucht zonder dat naastliggend groen wordt aangetast. De cellen beschadigen, de plant raakt gestrest en spreekt z’n reserves aan en sterft met wortel en al uit. Een verantwoorde, moderne methode die het in zich heeft om een 'historisch object', zoals Paleis Het Loo, te beheren.

" Wij zijn altijd op zoek naar innovatieve manieren om duurzaam te blijven werken"

Bewustwording Het zijn dus niet zomaar mooie, verzorgde tuinen die het paleis een royale glans geven. Er is veel gaande achter de creatie en het onderhoud van de barokke Hollandse tuin. De inzet van vrijwilligers, de tuindienst van het paleis en de vakbekwame hoveniers van Donkergroen zorgen ervoor dat velen kunnen genieten van een omgeving waarin veel aandacht is besteed aan milieubehoud. Daarmee is bewezen dat duurzaamheid niet alleen verantwoord is, maar ook nog eens heel mooi kan zijn. Kijk voor meer informatie over Paleis Het Loo op www.paleishetloo.nl

Bezoek onze website: donkergroen.nl Lef en ambitie? werkenbijdonkergroen.nl

Het is belangrijk dat de samenwerking tussen de machinist van Donkergroen en de tuindienst optimaal verloopt om deze techniek op de juiste wijze toe te passen. Een goede afstemming en zeer zorgvuldig werken zijn daarbij de rode draad. Willem: "Ik heb er alle vertrouwen in dat op deze manier het hoge beeldniveau van de tuinen behouden kan worden".

www.stad-en-groen.nl

5

Vasteplanten in het openbaar groen

Griffioen biedt het totaalpakket GreentoColour® aan voor een duurzaam ingerichte buitenruimte. Het concept, dat zorgt voor snelle dichtgroei met een laag onderhoudsniveau en weinig onkruidgroei, bestaat uit: • juiste plant op de juiste plaats • grondvoorbereiding • gebruik van 8 planten in P11-kwaliteit per m² • onderhoud met kort afmaaien/mulchen/mesten

Vasteplanten dr agen sterk bij aa n de biodiversiteit Een kleurenprac . ht voor omwone nden en voorbijgangers en aantrekkelijk vo or vogels, vlinders, bijen en ander die renleven. n.

GREENTOCOLOUR ® VASTEPLANTEN CONCEPT Griffioen Wassenaar BV

WEINIG ONKRUIDGROEI, MINDER ONDERHOUD

KLEURRIJKE UITSTRALING, LAGE BEHEERKOSTEN www.greentocolour.com

102

Door modern beheer moeten we op een compleet andere manier gaan denken

Ik had nooit van Wagenborgen gehoord. Dat is niet vreemd, want dit Groningse dorp is piepklein. Maar zelfs in dit kleine dorp rij je gewoon voorbij aan het hoofdkantoor van Vertisol. Maar vergis je niet: het verre van glamoureuze kantoor biedt plaats aan een bedrijf met meer dan honderd man en vrouw personeel.


7

COLOFON Stad + Groen is een uitgave van NWST NeWSTories bv- wordt in een gemiddelde oplage van 4400 exemplaren verspreid onder groenbeheerders, groene aannemers, landschapsarchitecten, adviseurs en toeleveranciers in de groene sector. Bij alles staat de praktisch ingestelde vakman centraal. Redactie & commercie NWST NeWSTories bv Fransestraat 41 6524 HT Nijmegen T 024-3602454 F 024-3602464 I www.stad-en-groen.nl M [email protected] Hoofdredacteur: Hein van Iersel ([email protected] Redacteurs: Santi Raats ([email protected]) Kelly Kuenen ([email protected]) Vormgeving: StudioBont Nijmegen Advertenties: Alberto Palsgraaf ([email protected]) Peter Jansen ([email protected]) Abonnementen Controlled circulation: Dit betekent dat alle professionals in de groene sector recht hebben op een gratis abonnement. Niet werkzaam in de groene sector 91,- per jaar. De abonnementsperiode loopt van 1 januari tot en met 31 december van ieder jaar en uw abonnement zal jaarlijks automatisch worden verlengd, tenzij uw schriftelijke wederopzegging uiterlijk 31 oktober voorafgaand aan de nieuwe abonnementsperiode in ons bezit is. ISSN: 2352-4634 Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze berusten bij Boomzorg c.q. de betreffende auteur. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, scan, fotokopie, elektronisch of op welke wijze dan ook. Boomzorg wordt tevens elektronisch opgeslagen en geëxploiteerd. Alle auteurs van tekstbijdragen in de vorm van artikelen of ingezonden brieven en/of makers van beeldmateriaal worden geacht daarvan op de hoogte te zijn en daarmee in te stemmen e.e.a. overeenkomstig de publicatie- en/of inkoopvoorwaarden. Deze zijn bij de redactie ter inzage of op te vragen.

78 Ferris zet met maaimachines in op benzine

38 Bollen, pluimen, schermen Al jarenlang is Hydrangea (hortensia) een

Met zijn nieuwe productlijn zet maaimachineleve-

populaire tuinplant in de lage landen.

rancier Ferris in op benzinemotoren, betere stoelen

De boerenhortensia (Hydrangea macrop-

en een kleinere kans op storingen. Met twee nieuwe

hylla) is bijna een deel van onze cultuur-

types, een aantal product-updates en het gepaten-

historie geworden en vrijwel iedereen kent

teerde veersysteem richt de fabrikant zich nadruk-

‘Annabelle’. Voor gebruik in de openbare

kelijk op een nog lagere cost of ownership. Om dit

ruimte zouden ze minder geschikt zijn

inzichtelijk te maken, werd er een speciale kosten-

omdat ze te veel water, voeding en onder-

module ontwikkeld.

houd zouden vragen. Volgens de experts berust dit echter op een misverstand. Hydrangea is meer dan een tuinplant.

8

3 - 2016

INHOUD

Honderd hectare uniek terrein op beeld Al dertien jaar op rij is de Universiteit Utrecht de beste onderzoeksuniversiteit van Nederland. Het honderd hectare grote universiteitsterrein De Uithof is zeer gevarieerd met verharding, beplanting, bomen, gazons, watergangen, een natuurgebied en terreinmeubilair. SIGHT Landscaping neemt de komende tien jaar opnieuw het onderhoud hiervan op zich.

EN VERDER

30 10 Nieuws

94 In een moderne dierentuin gaat niet om dieren, maar om beleving

VOLG ONS

Hoe tegenstrijdig het ook lijkt, bij een moderne dierentuin gaat het feitelijk niet meer om dieren, maar om de beleving. Het complete ontwerp moet ten dienste staan van de bezoekers en natuurlijk geldt dat ook voor de

twitter.com/stadgroen

beplanting. Vakblad Stad + Groen praat met het groene

18

De chemievrije route vlieg je het beste aan door veegbeleid, thermisch beheer en mechanisch beheer

24

De legionellavrees voorbij

60

Weedheater zorgt voor comeback van het ‘zwarte schaap’ onder de werktuigdragers

64

Participatie op kerkhof in Valburg

70

Less is more

72

Logische keuze door effectiviteit en lage kosten

82

Gekte in de onkruidbestrijdingsbranche

86

Met de hand als het kan, met de machine als het moet

98

GreentoColour in Maastricht

106 Werken met accumachines van Stihl logistiek perfect geregeld met bijzonder oplaadstation 122

Hoofdredactioneel

bouwteam dat verantwoordelijk was voor de groen in de facebook.com/stadgroen

dierentuin.


9

Groen komt op in kloostertuin

Samen met Jonkers Hoveniers heeft Griffioen Wassenaar de tuin van een voormalig klooster in Noord-Brabant opgeknapt en voorzien van nieuwe planten. Bij de renovatie werd een groot aantal oude elementen, zoals grote coniferen, verwijderd. In de nieuwe situatie werd veel ruimte gereserveerd voor kleurrijke beplanting. Daarbij werd extra aandacht besteed aan de biodiversiteit. Begin 2015 werden de planten in de grond gezet en inmiddels komen ze al mooi tot hun recht.

chitect T. de Zeeuw en architect D. Deijs. Vorige maand is Verhoeve Milieu en Water in opdracht van Natura Artis Magistra begonnen met het heiwerk. Het nieuwe buitenverblijf zal voorzien worden van een water- en rotspartij. Ook komt er een fors waterbassin. Het benodigde water wordt continu gezuiverd via een waterbehandelingsinstallatie. In het bassin bevindt zich een verzonken wandelpad, waar de bezoekers de olifanten op een steenworp afstand kunnen zien. De Chinese vernisboom die samen met donateurs is geplant, is de laatste van achttien bomen die het nieuwe verblijf voor de olifanten markeren. Op onderstaand filmpje is het planten van de boom te zien. Ook de rest van de beplanting in en rondom het olifantenverblijf krijgt een Aziatische uitstraling. Bamboe, gember- en bananenplanten en wintergroene heesters zullen de bomen afwisselen. Volgend jaar kunnen de olifanten in hun nieuwe verblijf trekken.

sensorgestuurde werkbak. Wolterinck is een samenwerking aangegaan met het mechanisatiebedrijf van Willem Hellinga, Dem in Leeuwarden. Ook heeft Wolterinck een vestiging geopend in Alblasserdam. Dem bedient Noord-Nederland, Wolterinck Midden-Nederland en de dealers pakken Zuid-Nederland op. Ivo de Groot van Wolterinck: ‘De investering is twee ton per machine. We hebben met de schaalvergroting gewacht op de handtekening onder het verbod op chemie. Inmiddels stromen de orders binnen, tientallen aanvragen per week. Het afleveren van de machines en de tweedaagse kennisoverdracht van een van onze medewerkers of een servicemonteur is goed op te vangen, want daarna blijft de machine gemiddeld 25 weken bij de aannemer of de gemeente. Maar op kantoor is het organisatorisch momenteel topdrukte. Sommige aanvragen zijn voor een weekje, maar dat lukt niet meer. Onze Waves kunnen minimaal vier weken gehuurd worden.’

Nieuwe locatie voor de Mechan Cultuurtechniek Chinese vernisboom voor olifantenverblijf in Artis

Het olifantenverblijf in Artis kan uitbreiden, mede dankzij de hulp van donateurs. Onder het motto 'geef de parkeerplaats aan de olifanten' is de dierentuin drie jaar geleden begonnen met een inzamelactie voor de financiering van de bouw. Aannemer IJbouw is verantwoordelijk voor de bouw van de betonconstructie voor de uitbreiding op de parkeerplaats. Het ontwerp voor het nieuwe olifantenverblijf is gemaakt door landschapsar-

Mechan Cultuurtechniek is verhuisd van Achterveld naar een nieuwe locatie in Amersfoort. Volgens eigen zeggen is het bedrijf verhuisd om de Mechan-producten op de juiste wijze onder de aandacht te kunnen brengen en daarnaast Mechan Cultuurtechniek verder uit te bouwen. Het nieuwe adres is Algolweg 5 te Amersfoort. Mechan verkoopt onder andere Holderwerktuigdragers.

‘Heet water’ is hotter than hot

Het loopt momenteel storm bij Wolterinck, de dienstverlener op het gebied van Huurwave. Kennelijk is de heetwatertechniek hotter than hot, want ook andere dienstverleners met betrekking tot deze chemievrije onkruidbestrijdingsmachines hebben het extra druk. Er waren al vijf machines van de Huurwave Sensor Serie 1.0. Het bedrijf zal in de periode tot en met week 28 opschalen met negen nieuwe exemplaren van de Wave Sensor Serie 2.0. Hij is gebouwd op een Holder C250 werktuigdrager met een hoge bewerkingscapaciteit van circa 400 ha per groeiseizoen, in combinatie met een infrarood-

10

Homburg neemt deel activiteiten Louis Nagel over

Hardi-importeur Homburg uit het Friese Stiens neemt een deel van de activiteiten van Louis Nagel over. Het gaat om AgLeader Precision Farming. Na overleg tussen Nagel (waarvan de activiteiten zullen worden beëindigd), de fabrikant en Homburg verloopt de verkoop voortaan via het Friese bedrijf. Geert-Jan Giesberts is in dienst getreden van Homburg Holland en zal de support blijven verzorgen. Het dealernetwerk van AgLeader blijft intact.

3 - 2016

NIEUWS

'Natuurlijk' goed in Laanbomen Volen 7 5812 AG Heide-Venray T: 0478- 581436 F: 0478-568219 [email protected] www.boomkwekerij-michels.nl

SGS -

milieukeur

015 10

SGS -

In rozen een begrip 0-10 10

J.D.Maarse en Zn. B.V. Oosteinderweg 489 1432 BJ Aalsmeer Tel. 0297-324683 Fax 0297-340597 [email protected] - www.maarse.nl

Groenkeur is een mooie stap richting de toekomst van onze kinderen

T: 0344-65 13 24 F: 0344-65 27 60 [email protected] Molenstraat 41b www.flora-nova.nl 4061 AB Ophemert

Ontwerp | Aanleg Onderhoud | Beheer Boogaart Almere BV De Paal 41 Almere-Haven PB: 50236, 1305 AE Almere T: 036-5311454 [email protected] www.boogaartalmere.nl

Multistrooier van J&E

Vorig jaar ontwikkelde J&E Sports een multistrooier. Inmiddels is het eerste product hiervan geleverd aan Engelse collega's van Specialist Sport Surfaces. Enerzijds is de multistrooier een splitstrooier voor het strooien van zand. Maar als de stoel, en daarmee de hele bediening, wordt omgedraaid, waardoor de standaardrijrichting verandert (de machine rijdt dan achteruit), verandert de splitstrooier in een split second in een topdresser voor het strooien van rubber-infill. Het prototype van vorig jaar bevatte nog wat kinderziektes, die er dit jaar uitgehaald zijn. 'Als de stoel werd omgedraaid, moesten er nog wat kabels en slangen worden verwisseld. Nu hoeft de bestuurder alleen nog de stoel te draaien en een hendel om te zetten. De machine kan even snel voor- als achteruit rijden. Dat de container voorop zit in plaats van achterop, geeft een groter gevoel van veiligheid: de bestuurder heeft de bak voortdurend in het oog. De multistrooier is bedacht omdat het bedrijf het vervoer van machines simpeler en makkelijker wilde maken. J&E Sports hoeft nu alleen deze compacte, multifunctionele machine te transporteren, in plaats van de gebruikelijke splitstrooier plus topdresser met tractor. John van Gennip: 'Minder investering en transport betekent meer duurzaamheid.' Van Gennip heeft geregeld goede ideeën, maar de techneut van het bedrijf is Harm van Dijk. Van Dijk heeft de machine gemaakt op basis van de techniek van agrarische-machineontwikkelaar Buuts

Meulenpas. J&E Sports' creativiteit op het gebied van machinebouw en -ontwikkeling is niet van de laatste tijd. 'Al onze eigen machines op het gebied van snijden, strooien, lijmen en onderhoud hebben wij zelf ontwikkeld en/of doorontwikkeld', vertelt John van Gennip. ‘Het even spannend of onze medewerkers wel graag met de multistrooier zouden werken. Maar, zo is gebleken, ze vochten erom. Dat is een goed teken.' Van Gennip is er vooral trots op dat zijn bedrijf voor het eerst een machine als product heeft verkocht.

Pols levert Ransomes aan Hulst

Pols Zuidland heeft op 4 april via dealer Edward Kindt een Ransomes HR300 afgeleverd aan de gemeente Hulst. Matthijs van Eck van Pols: 'Na een intensief voortraject, waarin verschillende machines met elkaar werden vergeleken, hebben we gekozen voor de Ransomes HR300. De productiviteit, het comfort en de servicevriendelijkheid speelden een grote rol bij de aanschaf. Een leuk detail is dat de machine deze keer in de huiskleur van de gemeente gespoten is.' De Ransomes HR300 is een dieselaangedreven frontdekcirkelmaaier, speciaal ontworpen voor openbaar groen en intensief commercieel gebruik, voor de Europese markt.


11

ADVIESBUREAU VOOR DE GROENE OPENBARE BUITENRUIMTE EN BUITENSPORTACCOMODATIES.

MP SERIE 3-DELIGE CIRKELMAAIERS

We opereren landelijk en hebben expertise in aanleg, beheer en onderhoud van de groene buitenruimte en buitensportaccomodaties. Onze opdrachtgevers zijn voornamelijk gemeentes, woningcorporaties, projectontwikkelaars en aannemers, die we op cultuurtechnisch gebied ondersteunen met planvorming (beleid & beheer), bestekvoorbereiding, aanbestedingen en directievoering & toezicht. Dit doen we voor o.a. sportcomplexen, speelvoorzieningen, begraafplaatsen en openbaar groen.

Laagste brandstofgebruik door licht gewicht (Domex®)

Kauwenhoven 76a 6741 PW Lunteren

Grootste werkbreedte (300, 330 0f 350 cm) Hoogste motorvermogen (49 - 65pk Kubota® Commonrail turbodiesel)

Postbus 765 6710 BT Ede

Smalste transportbreedte (1.65 meter transportbreedte) Luxe cabine met airco

T (0318) 654 124 E [email protected] I www.greenengineers.nl Pols Groep

+31 (0) 181 45 88 45

[email protected]

www.pols.nl

Signa Terra met recht de groen(e) specialist Signa Terra is beloond met het certificaat CO2 prestatieladder trede 5 voor haar inspanningen om als groenverzorger en hovenier ‘groener’ te worden. We hebben vele maatregelen getroffen om onze CO2 uitstoot te verminderen bij de uitvoering van ons werk voor de private markt en overheidsopdrachten. Mocht u willen weten hoe wij dit realiseren, neem dan contact met ons via 0345 - 57 07 87 of kijk op www.signaterra.nl.

Zorg(t) voor groen

www.signaterra.nl

HIGH-TECH MACHINES VOOR GROENONDERHOUD

Maai-laadwagens

Veegmachines Uddel

Verticuteermachines

+31 (0)577 40 80 80 www.schouten.ws

NIEUWS in Meerssen. 'Vandaar dat we ons gingen focussen op een tweede vestiging.' De bouw werd ongeveer een maand geleden afgerond. De bedrijfsactiviteiten zijn inmiddels gestart.

Bronovo-beweegtuin voor senioren geopend

Nieuwe frontmaaier met cabine

Husqvarna introduceert de P 525D-frontmaaier met cabine en voor kleinere gazons de LC 551SP-loopmaaier, beide voor de professionele markt. De cabine van de nieuwe P 525D-frontmaaier heeft een laag trillings- en geluidsniveau. De cabine is uitgerust met twee hydraulische hulpaansluitingen om de aan de voorzijde gemonteerde accessoires te bedienen, led-werklampen, een kwaliteitsstoel en verwarming, zodat het bij slecht weer toch behaaglijk werken is. De P 525D is voorzien van een krachtige motor en er kan met een snelheid van 15 km/u gemaaid worden. De all wheel drive en 20 inch-banden zorgen voor een goede grip. De frontmaaier is ook geschikt voor oneffen, natte grasvelden. De frontmaaier is uitgerust met Husqvarna's gelede sturing; aan de achterkant komen de wielen onder de frontmaaier naar binnen, wat zowel de wendbaarheid als de balans verhoogt. Bij een volledige uitslag van het stuurwiel heeft de P 525D een draaicirkel van 58 cm. Op de P 525D zijn diverse gereedschappen te bevestigen, zodat de machine onder meer ingezet kan worden als onkruidborstel, klepelmaaier, sneeuwschuif en bladblazer. Voor kleine grasstroken en middelgrote gazons presenteert Husqvarna de nieuwe LC 551SP-loopmaaier op benzine, met een maaibreedte van 51 cm en zes verstelbare hoogten van 25 tot 74 mm. De ergonomische hendels zorgen voor minder lichaamsbelasting tijdens het werk. In de verbeterde grasopvang en de extra grote opvang-

zak (65 liter) worden de maairesten verzameld. Door het aluminium chassis en de aluminium velgen werkt de LC 551SP extra licht en is het model corrosiebestendiger.

Meclean introduceert nieuwe Trailerjet XL

Meclean introduceert de nieuwe hogedruktrailer Trailerjet XL, voorzien van een extra grote watertank. De nieuwe Trailerjet XL is nauwelijks groter dan een standaard Trailerjet, maar heeft als voordelen een extra grote watertank van 500 liter in plaats van de gebruikelijke 200 liter en een handen oplooprem. De Trailerjet is standaard voorzien van heetwatertechniek. Opties zoals SteamPLUS en WeedPLUS zijn ook beschikbaar voor dit nieuwe model.

Nieuwe vestiging Rooden

Rooden Landscape Solutions heeft onlangs de nieuwe vestiging in Nederweert geopend. Met het pand in Nederweert is de tweede vestiging van Rooden Landscape Solutions een feit. De ontwikkeling past binnen het plan om de bedrijfsactiviteiten uit te breiden. Rooden wil zijn activiteiten uitbreiden naar Midden- en Noord-Limburg, Brabant en Belgisch Limburg. Volgens Roger Rooden was het in sommige gevallen echter lastig om deze groei te realiseren vanuit het bestaande hoofdkantoor

Eind april heeft ziekenhuis MCH-Bronovo in Den Haag de Bronovo-beweegtuin geopend. Daarbij werd het bijzondere project toegelicht door de raad van bestuur, de gemeente Den Haag, de Haagse Hogeschool en wijkvereniging Benoordenhout. De beweegtuin bevindt zich achter de afdeling fysiotherapie/ergotherapie en helpt ouderen op een vernieuwende manier gezond te blijven. Het project was een idee van fysiotherapeut Rik van Hooff en is verder in samenwerking met Yalp en De Enk Groen en Golf verder uitgewerkt. De gemeente Den Haag en stichting Vrienden van Bronovo hebben het project mede gefinancierd. Revalidanten in het ziekenhuis maar ook wijkbewoners kunnen gebruikmaken van de beweegtuin. De speeltoestellen zijn speciaal ontworpen om spierkracht en uithoudingsvermogen te trainen. Het doel van de beweegtuin is om ouderen vaker en beter te laten bewegen. De inrichting en de liggen van de tuin nodigen uit tot sociaal contact. De beweegtuin past daarmee ook in het beleid van de gemeente Den Haag om de stad als seniorvriendelijke stad internationaal neer te zetten. Begeleiders staan structureel twee keer per week klaar voor iedereen die gebruik wil maken van de beweegtuin.

Nieuwe regelgeving voor minder uitstoot

Begin april heeft minister Sharon Dijksma een afspraak gemaakt met het Europees Parlement om te komen tot een verdere reductie van de emissie van brandstofmotoren die niet op de weg worden gebruikt. Voor de groene sector gaat het dan vooral om de motoren die gebruikt worden in handgedragen gereedschappen, zoals kettingzagen, bosmaaiers etc. Volgens de overeenkomst zouden deze machines een aanmerkelijk deel van de totale luchtvervuiling veroorzaken. Naar verwachting zal er door deze en andere ontwikkelingen steeds meer voor accugereedschappen worden gekozen.


13

Maaien is Passé! Laag-blijvend gras met snelle vestiging!

COACHEN ZONDER BEPERKINGEN

Reguliere bedrijven hebben meer te maken met medewerkers met een arbeidsbeperking. Lastig...? Of een kans? Voor bedrijven zijn er volop kansen om personen met een arbeidsbeperking te coachen en op te leiden tot volwaardige medewerkers met toegevoegde waarde voor het bedrijf. Het succes hangt sterk af van het creëren van draagvlak in de onderneming, een goede voor-bereiding en coaching. Met de training Coachen zonder beperking wordt toegewerkt naar een succesvolle begeleiding van

MEI

medewerkers met een arbeidsbeperking!

Meer info over de training Coachen zonder beperking? Neem contact op met Peter Post, adviseur participatie: 026-355 0100 of [email protected]

 







  



  

WWW.EUROGRAB.NL

         

            .



NIEUW! • Minder grasmassa. • Minder afvoer van maaisel. • Snel een dichte zode. • Minder onkruid. • Ideaal voor robotmaaiers.

 

Groot in Gras www.barenbrug.nl/mowsaver

NIEUWS

Lozeman levert Ferrari Introductie Green 340 aan Dolmans Climber-miniloader Lozeman Tuinmachines heeft aan Dolmans Landscaping te Beilen een Ferrari 340 Diesel met elektrische startinrichting geleverd. Deze uitvoering van de tweewielige tractor staat op dubbellucht en heeft een 80 cm-freesbak en een frontveger. De veger is vanaf de stuurboom gemakkelijk naar links of rechts te verzetten. De werktuigen zijn snel te verwisselen zonder gereedschap door gebruik te maken van het snelkoppelsysteem.

Den Ouden neemt Green Roof Substrates over

Den Ouden Groep heeft Green Roof Substrates van Jiffy overgenomen. Door de realisatie van Jiffy's nieuwe substraatfabriek ligt de focus van dat bedrijf meer op hoogwaardige substraten voor plantvermeerdering en teelt. Daarom heeft het besloten om de productie en verkoop van daktuinsubstraten onder het RAG-certificaat aan Den Ouden over te dragen. De klanten van Jiffy kunnen de daktuinsubstraten met dezelfde specificaties bij Den Ouden afnemen. Deze partij is bekend met de productie en verkoop van daktuinsubstraten en de uitbreiding ervan is een welkome aanvulling. Sinds 2011 levert Jiffy lichtgewicht substraten van hoge kwaliteit voor intensieve en extensieve daktuinen. Deze daktuinen bieden meerdere duurzame voordelen voor de bebouwing in stedelijke gebieden, zoals het bufferen van regenwater en het tegengaan van het zogenaamde heat island effect.

Machines4green verwacht binnenkort de MDB Technology Green Climber radiografisch bestuurbare miniloader te kunnen leveren in Nederland. De miniloader is van afstand bestuurbaar, maar het is ook mogelijk om zich op de machine te begeven en deze vanaf daar te besturen. Dankzij zijn geringe breedte van 100 centimeter is de miniloader geschikt voor krappe ruimtes. Ongeladen kan de machine een hoogte bereiken van 211 centimeter. De miniloader is voorzien van een watergekoelde driecilinder-dieselmotor.

Boomer 45D Turbo voor Roosendaal

Half april werd een Boomer 45D Turbo afgeleverd bij de gemeente Roosendaal door ZHE WestBrabant. Bij de tractor werd tevens een Agrimaster K2-klepelmaaier en een Greentech-stronkenfrees geleverd. De New Holland Boomer 45D-trekker met 68 pk is voorzien van full options, waaronder een fronthef met aftakas, twee dubbelwerkende ventielen voor en brede banden, om het gras zo min mogelijk te beschadigen. De Agrimastermaaier is 2,25 meter breed en hangt in de fronthef van de Boomer. De maaier is voorzien van side

L E A D I N G WAT E R S O LU T I O N S

www.smitsveldhoven.nl

ADVIES

GROEN RECREATIE SPORT

ADVIES ONDERHOUD SPORTVELDEN? WIJ REGISSEREN UW SPORT ACCOMMODATIE IN TOP CONDITIE

GRAS ADVIES IS ONDERDEEL VAN

DAGNL.

de adviesgroep nederland

074 2020 258 www.grasadvies.nl


15

Importeur van o.a. Grasshopper in de Benelux. Kijk voor meer informatie of voor de dealer bij u in de buurt op: www.grasshoppermaaiers.com/verkooppunten of bel ons nr. 0481-371423

DE GRASSHOPPER is door zijn hoge kwaliteit, lange levensduur, lage onderhoudskosten de juiste keuze voor uw tuin of park. Groot aanbod aanbouwwerktuigen. 3 cyl. Diesel vanaf € 12.985,- excl. btw Benzine vanaf € 5.615,- excl. btw

niveau 5 ng

r

CO

ONkRuID vERWIjDEREN mEt INFRAROOD

de

INFRAWEEDER INFRAWEEDER

Wie scoort het hoogst op duurzaamheid? Certificer i

INFRAWEEDER

2 -P Aannemersbedrijf r e st a ti e l a d Van Wijlen is al 80 jaar de specialist en betrokken partner in infra, milieu, sport en groen. Met roots in de cultuurtechniek, aanleg van wegen en infra plus een schat aan ervaring bent u altijd verzekerd van het beste resultaat. Door toepassing van innovatieve methoden en de meest geavanceerde apparatuur heeft van Wijlen het certificaat CO2-prestatieladder niveau 5 behaald: een schaal die aangeeft hoe duurzaam een bedrijf is in het terugdringen van CO2-uitstoot.

• Verticaal gestuurde energie met een temperatuur van 1000 ˚C • Geen open vlam veilig in gebruik alleen verticale straling • Flexible en ideaal voor de kleiner oppervlaktes

Kijk voor meer informatie op www.vanwijlen.eu of bel (0416) 27 95 69.

Master 510

Eco propaan

Grondig in velden en wegen T: 0416 355770 - [email protected]

Aannemersbedrijf Van Wijlen B.V.

Heistraat 112a | 5161 GJ Sprang-Capelle (0416) 27 95 69 | www.vanwijlen.eu

www.lankhaartechniek.nl

Adv. van Wijlen_Certificering_92 x135 mm.indd 1

11-06-15 11:45

NIEUWS shift, vier loopwielen en een rol. Dit zorgt voor wendbaarheid, maar de combinatie van loopwielen en rol voorkomt tegelijkertijd dat de maaier van een stoeprand valt en de klepels in de stoep slaan. In combinatie met de brede banden onder de tractor zorgt dit voor een mooi maaibeeld, zonder in te sporen. De maaier wordt vooral ingezet voor grote gazons in de gemeente. De stronkenfrees is aftakas-aangedreven. Alle functies zijn elektrisch bediend. Dit zorgt voor precisie en het grootste freesrendement. Verder is de stronkenfrees uitgerust met spatschermen.

gemeente. Van den Heuvel (r) vult het mestkarretje met een organische meststof 7+6+12 en Verhagen rijdt daarna over de pas uitgebloeide krokussen heen. Van den Heuvel: 'Dit doen we dit jaar voor de eerste keer. Het idee is dat we de krokussen een extra dosis voeding geven, zodat ze volgend jaar nog beter bloeien.' Het gazon waarop de krokussen staan, is dit jaar al een keer gemaaid. De maaier heeft daarbij netjes om de bedden met krokussen heen gemaaid, zodat deze voldoende tijd krijgen om natuurlijk af te sterven en energie op te slaan voor de bloei van volgend jaar. Niet alleen de Schijndelse krokussen krijgen een dosis organische mest, ook andere bloembollen zoals narcissen worden niet vergeten.

GKB Groep werkt aan nieuw pand

Schijndelse krokussen krijgen extra dosis bemesting Paul van den Heuvel en John Verhagen van de groendienst van de gemeente Schijndel zijn bezig met het bemesten van de bloembollen in hun

Binnenkort zullen GKB Staalwerk en GKB Machines verhuizen naar een nieuw pand. Het pand ligt tegenover het gebouw aan de Middelweg in Barendrecht waar de GKB Groep momenteel gevestigd is. De volledige productiefaciliteit van GKB zal naar dit nieuwe pand overgaan. In het nieuwe pand is genoeg ruimte beschikbaar voor het uitstallen van de machines en de productie. Zo blijven de verschillende onderdelen van GKB dicht bij elkaar staan.

Percelen van Ebben ingericht als park

Op de landerijen van De Heeswijkse Kampen in het Noord-Brabantse Cuijk zijn tien hectares bomen en heesters in alle soorten en vormen aangeplant. Deze moeten uitgroeien tot mooie, volwassen exemplaren, om uiteindelijk te verhuizen naar straten, pleinen en parken door heel Nederland en in De Heeswijkse Kampen in het bijzonder. De percelen zijn in gebruik van Boomkwekerij Ebben en worden in de loop der jaren omgevormd tot stedelijk gebied. Een belangrijk deel van de aangeplante bomen zorgt er straks voor dat de nieuwe woningen ingebed staan in een reeds volgroeide groene structuur. Nog voordat de eerste paal de grond in gaat, kunnen omwonenden alvast genieten van een groene omgeving.

Nieuwe directeur voor Stierman De Leeuw

Stierman De Leeuw laat weten dat Jurgen Albers de huidige directeur Eimert Kleinloog zal gaan opvolgen. Sinds 1 april is Albers bezig met de voorbereiding op zijn nieuwe functie. De komende maanden werken Albers en Kleinloog intensief samen om de transitie soepel te laten verlopen. Per 1 september 2016 zal Albers officieel het stokje overnemen van Kleinloog, die dan met pensioen gaat.


17

De chemievrije route vlieg je het beste aan door veegbeleid, thermisch beheer en mechanisch beheer Bert van Loon is zowel directeur van zijn bedrijf Weed Control BV voor chemievrij onkruidbeheer als van Bert van Loon Groentechniek BV met chemische toepassingen. Hierdoor, en ook door zijn voorzitterschap van de stichting NCO, weet hij exact wat er speelt. ‘Als je als fabrikant nu nog moet instappen in de chemievrije onkruidmarkt, ben je eigenlijk te laat.’ Auteur: Sylvia de Witt

18

3 - 2016

7 min. leestijd

een meerderheid in de Tweede Kamer, die een verbod wilde op toepassing buiten de landbouw. Het heeft lang geduurd; al vanaf het jaar 2000 werd er gesproken over zo’n verbod, maar dat is sindsdien al meermalen vertraagd en verschoven door de overheid. Al in 2012 en vervolgens in 2015 zou het verbod worden uitgevaardigd. Gemeentes van tevoren duidelijk geïnformeerd In 2015 werden alle gemeentes geïnformeerd over het aanstaande verbod, dat in het voorjaar van 2016 zou worden doorgevoerd, door het ministerie van Infrastructuur en Milieu in samenwerking met de stichting NCO, die de belangrijkste leveranciers van niet-chemische methoden en technieken van onkruidbestrijding in Nederland vertegenwoordigt. Van Loon: ‘Aan de gemeentes is toen ook duidelijk meegedeeld wat er aan het verbod ten grondslag ligt en dat ze rekening moesten houden met een verbod vanaf het voorjaar van 2016. Een deel van de gemeentes nam dit serieus en anticipeerde op het verbod, maar het andere deel zei gewoon te wachten op de handtekening van de staatssecretaris en pas om te gaan als het verbod definitief was. Die gemeentes dachten dat het wel los zou lopen, omdat de datum inmiddels al vijf keer was verschoven.’

De kogel is door de kerk. Chemische onkruidbestrijding op verhardingen is per 31 maart 2016 niet meer toegestaan. Met het verbod geeft staatssecretaris Dijksma van het ministerie van Infrastructuur en Milieu invulling aan de wens van

Stroomversnelling Toen de overheid in 2012 de betrokkenen informeerde over chemievrij beheer, werd circa 50 procent van de oppervlakte in Nederland al chemievrij beheerd. Brabantse gemeentes zoals Breda, Eindhoven en Etten-Leur en enkele gemeentes in het noorden werden zelfs al voor het jaar 2000 chemievrij beheerd. Maar die 50 procent oppervlakte werd beheerd door 20 procent van het aantal gemeentes. Veel van de 460 gemeentes moesten dus nog de omschakeling maken. Afgelopen jaar is dit in een stroomversnelling geraakt, maar er bleef toch nog een groep over die zich afvroeg: wanneer moeten we om, wanneer wordt het nu echt verboden? Voorraden produceren ‘Dan kom je op het grijze vlak van: wie schakelt er wel en wie schakelt er niet?’ vertelt Van Loon. ‘We hebben gemerkt dat de behoefte aan chemievrij beheer vanaf 1 december 2015 al enorm was gestegen. Vooral de grotere aannemers wilden anticiperen op het komende verbod. Het nadeel was wel dat andere aannemers nog steeds chemie spoten voor bepaalde gemeentes. Als het verbod definitief zou worden, dan moesten ze alsnog om. Want gaat een aannemer alvast investeren voor een gemeente die zegt nog niet chemievrij

INTERVIEW te willen werken? De gemeente was eigenlijk de remmende factor en de aannemer was bang om te gaan investeren.’ Veel fabrikanten, zoals Weed Control, investeerden wel al flink, want dat verbod zou er hoe dan ook komen. Er moesten dus voorraden worden geproduceerd om een buffer te hebben, voor het geval dat de achterblijvende gemeentes ook ja zou zeggen tegen chemievrij onkruidbeheer. Want dan wilde de betreffende aannemer het dezelfde dag nog hebben. Plotseling De 40 procent gemeentes die hadden afgewacht tot 31 maart, vonden het besluit nogal plotseling. Dat was volgens Van Loon helemaal niet het geval, want in 2015 waren ze er al duidelijk over geïnformeerd. ‘Eerst zien, dan geloven; dat zit er bij veel gemeentes nog in. Het ministerie heeft er echter hard aan getrokken om de gemeentes goed te informeren. Als die gemeentes vervolgens zeggen dat het wel heel plotseling komt, vind ik dat een beetje vreemd. Hierdoor moeten ook aannemers ineens het roer omgooien en investeren in chemievrij beheer, zodat de producenten er nu met vol gas tegenaan moeten om dat uitgeleverd te krijgen. Tot begin maart kreeg ik van bedrijven nog de vraag: moeten we al om? Maar als je er als producent dan nog niet in gelooft, ben je gewoon vijf maanden te laat. Er zijn nu nieuwkomers die zien dat de onkruidmarkt een serieuze markt wordt. Als je nu nog moet beginnen, vis je achter het net.’ Meer handjes nodig Van Loon zit met Bert van Loon Groentechniek BV al vanaf 1998 in de chemische toepassingen. Dat traject heeft hij dus volledig meegemaakt. Met zijn andere bedrijf, Weed Control BV, had hij altijd als filosofie onkruid beheren zonder het gebruik van chemie. Hij heeft dus kennis over allebei de markten en kon het ministerie daardoor goed van advies dienen. ‘De chemische tak staat nu op nul; dat is voorbij. We zijn nu druk bezig om de aannemers die voor gemeentes werken te voorzien van machines om chemievrij te kunnen werken. Met Weed Control heb ik al vroeg ingezet op chemievrij. Wij zijn nu zo’n achttien jaar op de markt met chemievrije technieken, voornamelijk omdat de provincie Brabant daar toen al mee bezig was. Stap 1 is chemievrij, stap 2, als chemie verboden wordt, is kijken naar CO2-uitstoot en dergelijke. Die omschakeling hebben we al in 2006 gemaakt, zodat we nu producten hebben zonder roetuitstoot en met een CO2-uitstoot die nog maar 20 procent bedraagt

Bert van Loon www.stad-en-groen.nl

19

Alles over Groenbeheer ondersteunt beleidsmakers en groenbeheerders bij het bereiken van een kwalitatief hoogwaardige buitenruimte tegen acceptabele beheerkosten. • • • • • •

Inventarisaties Bestandsbeheer Opstellen RAW-bestekken Directievoering en Toezicht Bomen Effect Analyses Planmatig beheer

Waarom kiest u voor Alles over Groenbeheer? • Flexibele inzet en projectondersteuning op maat • Gedegen vakkennis van een combinatie van European Tree Technicians, GIS specialisten, bestekschrijvers, kenners van RAW/UAV, European Tree Workers en bosbouwdeskundigen. • Een klantgericht aanpak met afstemming op uw werksituatie

www.allesovergroenbeheer.nl

161152 Alles over Groenbeheer_Advertentie 2_190x125_V1.indd 1

29-04-16 16:00

connecting green and infrastructure

Duurzaam groen begint met een goede basisinrichting van het plantvak Bomen maken onze stedelijke omgeving leefbaar. Een gezonde groene infrastructuur in de stad is daarom onmisbaar. GreenMax is gespecialiseerd in duurzame innovatieve producten voor de inrichting van de plantplaats boven en ondergronds, zodat groen en infrastructuur samengaan. GreenMax | Tel +31(0)413-294447 | [email protected]

www.greenmax.eu

INTERVIEW van die van vele andere technieken. We hebben straks meer handjes nodig voor het chemievrije beheer. En die zijn er, want veel mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt zitten in het vangnet en moeten iets doen. Wij ontwikkelen onze apparatuur dus zodanig dat die laagdrempelig is en goed hanteerbaar. Daarmee bereik je ook die doelgroep en krijg je een social return-invulling.’

‘De gemeente was eigenlijk de remmende factor en de aannemer was bang om te gaan investeren’

Het mes snijdt aan twee kanten Vrij recentelijk leverde Weed Control een vijftigtal machines aan Dethon Groen, een werkvoorzieningsschap in Zeeuws Vlaanderen. Zo’n veertig mensen uit het vangnet, die nu chemievrij onkruid gaan beheren, worden daar nu opgeleid in het omgaan met de machines. Van Loon: ‘Dethon Groen had hier al in november vorig jaar op voorgesorteerd. Deze trend zien wij nu doorrollen. Er wordt gezegd: chemievrij beheer is bewerkelijker, maar als je het op deze manier kunt invullen, snijdt het mes aan twee kanten. Nu zijn die mensen goed bezig in de maatschappij; ze verdienen hun eigen brood. Dat heeft voor gemeentes ook meerwaarde.’ Nieuw pand Sinds januari is Weed Control gevestigd in een nieuw pand aan de Energieweg in Waalwijk, met een grote productieruimte, waar efficiënter kan worden geproduceerd in grotere aantallen. ‘We merken dat de omzet momenteel vijf keer zo groot is als vorig jaar. We tekenen, ontwerpen en ontwikkelen machines en kunnen nu seriematig gaan produceren, in grotere aantallen. Hierbij gaat het natuurlijk ook om het milieu, met zo weinig mogelijk roet- en CO2-uitstoot. Daarmee zitten we nu bij de grotere machines op het niveau van een personenauto, en dat is heel netjes, als je kijkt wat er op de markt is. Alles staat nu lekker vol. Wat

dat betreft gaat het goed. Het oude pand is ook behouden; wat nodig was, is verhuisd en de rest blijft daar, om zo veel mogelijk tijd vrij te houden voor de productie. Al vanaf de tweede week van januari gaan we er vol gas tegenaan. De orders liegen er niet om; het gaat heel hard.’ Mooi afgestemd beheer Van Loon krijgt vaak de vraag: welke techniek is nou het beste? Daarop antwoordt hij altijd: meerdere technieken naast elkaar. De chemievrije route vlieg je aan door veegbeleid, thermisch beheer en mechanisch beheer, dus met een (borstel)veegmachine, een thermische techniek die geschikt is voor beginnend onkruid en de borsteltechniek voor het opschonen van achterstallig onderhouden sterk vervuilde bestrating. Naar zijn mening bepaalt het aantal veegbeurten ook de onkostenstructuur van het onkruidbeheer dat eraan komt. ‘Er is momenteel veel behoefte aan kennisoverdracht: hoe kan ik dat beheer het beste uitvoeren, zodat alles mooi op elkaar is afgestemd? Dat is een tak van sport op zich. Wij van Weed Control hebben machines van thermisch tot mechanisch, van groot tot klein. Uiteindelijk zijn wij dus de totaalaanbieder van alle technieken.’ De juiste praktijkinformatie Sinds vier jaar is Bert van Loon ook voorzitter van de Stichting NCO, die het als haar taak ziet om objectieve informatie over niet-chemische onkruidbestrijding te verspreiden en kennis over niet-chemische onkruidbestrijding toegankelijk te maken. In eerste instantie had hij daar geen tijd voor, maar aan de andere kant realiseerde hij zich dat die kennis al antwoorden bevatte op vele vragen. Ook de overheid had veel vragen. NCO vindt het belangrijk dat de overheid de juiste praktijkinformatie krijgt en heeft volgens Van Loon altijd duidelijk onderscheid gemaakt tussen onderzoeksresultaten en daadwerkelijk gerealiseerde praktijkresultaten. ‘Het is het meest zuiver om te praten over de gerealiseerde praktijk. Zoals ik al zei, heeft een veegronde invloed op het onkruidbeheer. Als je één afzonderlijke bewerking uit dat beheer haalt, kan het helemaal scheef gaan. Bij een onderzoek wordt daar toch anders naar gekeken, terwijl een aannemer ervaring heeft en waarschijnlijk weet: ik rijd nog een extra veegronde, want dat heeft invloed op de onkruiddruk. Deze uitvoerkosten zijn wij gaan verzamelen, waardoor het ministerie zich nu een beeld heeft kunnen vormen van wat onkruidbeheer werkelijk inhoudt.’ Integraal beheer Maar eigenlijk gaat het niet alleen om onkruidbe-

heer, vindt Van Loon, maar om het beheer van de openbare ruimte, en wel met meerdere machines die ervoor kunnen zorgen dat die openbare ruimte er naar behoren uitziet. ‘En ja, daar hoort vegen bij. Als de veegmachine rondrijdt, neemt hij in diezelfde werkgang een voedingsbodem met zaad mee, het onkruid van de toekomst, maar daarnaast ook sigarettenpeuken en ander afval. Het zand dat die machine meeneemt, komt niet in de straatkolken. Dat heeft weer invloed op de kosten van het beheer van de straatkolken. Dit is geen theorie, dit is de praktijk! Als je de voedingsbodem met het zaad hebt weggeveegd, weet je dat daar geen onkruid meer groeit en heb je minder kosten voor onkruidbeheer. Als in diezelfde openbare ruimte de aannemer onzorgvuldig omgaat met bladresten, zodat die gaan rotten, dan wordt er een humuslaag gevormd voor het onkruid van het jaar erop. Dus ook bladruimen heeft invloed op de kosten van het onkruidbeheer. Dan kun je zeggen: we gaan naar een integraal bestek, waarin we meerdere componenten verzamelen – een integraal beheer van de openbare ruimte.’ NCO heeft dit geadviseerd en daarbij aangegeven welke technieken er zijn. Als de stichting weet dat er een markt ontstaat, stimuleert zij een bepaalde ontwikkeling. ‘In 2000 waren er thermische technieken met een CO2-uitstoot van 600 tot 700 kilo, terwijl we nu op 60-70 kilogram zitten. Deze ontwikkeling heeft dus niet stilgestaan en wordt gestimuleerd als die markt begint te groeien. Wij zijn nu alweer bezig voor volgend jaar, om toch weer een stap verder te gaan.’ Groen en grijs Er zijn nu al meerdere gemeentes die inzetten op integraal beheer van de openbare ruimte. Eindhoven was hierin een voorloper. Verder denkt Tilburg in die richting, evenals Doesburg, Amsterdam en Utrecht. ‘Iedereen is zich er nu van bewust: aan de voorkant is er de veegmachine, ertussenin zit het thermisch beheer en aan de achterkant gebruik je de mechanische techniek oftewel de onkruidborstel. In het verleden keek de afdeling Grijs naar links en de afdeling Groen naar rechts. Dat kan niet meer, want deze ontwikkeling zet door’, aldus Van Loon.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/artikel.asp?id=41-5808


21

Maaien is passé Laagblijvend gras met snelle vestiging zorgt voor 35% minder maaien Een groene grasmat in een park, plantsoen of berm is prachtig, maar het is pas écht mooi als die grasmat groen blijft zonder al te veel inspanningen. De grootste winst is te behalen in beperking van onderhoud, te beginnen met maaien. Veel maaien kost geld. Om op deze kosten te besparen, presenteert Barenbrug het grasmengsel Mow Saver.

Mow Saver is een revolutionair nieuw concept, dat speciaal is ontwikkeld voor toepassing in het openbaar groen. Het product levert economische besparingen én milieuwinst op. De grondslag van deze spectaculaire innovatie ligt in een uitgekiende ‘lage groei’: de less mowing technology (LMT). Na de inzaai vormt Mow Saver snel een goed gesloten grasmat, met als unieke eigenschap dat het gras daarna kort blijft en weinig biomassa (maaisel) produceert, waardoor het tot 35% minder vaak gemaaid hoeft te worden. Dit is De belangrijkste voordelen van Mow Saver • Minder maaien dankzij lagere groeihoogte en tragere (her)groei • Snelle aanslag dankzij snel vestigende rassen • Minder grasmassa = minder maaibeurten = minder maaisel • Minder verlies van organische massa dankzij minder maaien en maaisel

22

mogelijk dankzij speciaal geselecteerde grasrassen, die voldoen aan het unieke concept van LMT. Dankzij Mow Saver is het voor gemeenten en hun groenbeheerders nu mogelijk om in parken, plantsoenen en bermen een groene grasmat te hebben, terwijl er veel minder tijd en energie hoeft te worden gestoken in het onderhoud ervan. Less mowing technology Tijdens meerjarige proeven op meerdere locaties zijn de kwekers van Barenbrug erin geslaagd om sterke nieuwe rassen te ontwikkelen die in staat zijn om in minder optimale omstandigheden vocht en mineralen uit de bodem op te nemen. Doordat deze rassen ook worden gekenmerkt door een laag groeipatroon én de oplevering van een mooie grasmat, passen ze perfect in wat Barenbrug de less mowing technology (LMT) noemt. Een belangrijk uitgangspunt hierbij is de wens van eigenaars van openbaar groen en hun terreinbeheerders om het onderhoud aan hun grasmat te beperken. De kwekers van Barenbrug hebben de afgelopen jaren belangrijke stappen gezet, omdat ze ontdekten dat er op rasniveau grote verschillen bestaan in groeihoogte en bladproductie van gras.

Zowel op de eigen als op onafhankelijke proefvelden, onder andere in Italië, werd overtuigend aangetoond dat rassen uit de lijn van LMT lager groeien en minder biomassa produceren. De kwekers selecteerden nieuwe rassen die zich snel vestigen, maar kort blijven en gedurende het groeiseizoen veel minder maaisel vormen dan standaardrassen. Alleen rassen die passen in het raamwerk van LMT zijn opgenomen in het mengsel Mow Saver. Voor meer informatie over de less mowing technology: zie www.barenbrug.nl/lmt Minder maaibeurten Niet alleen bij klimatologisch minder gunstige omstandigheden, maar ook gedurende de groeimaanden is Mow Saver een lage groeier. Dat is zichtbaar door de geringere hoogte van het gras. De hergroei na elke maaibeurt is geringer dan bij een standaardgrasmengsel. Metingen op de proefvelden van Barenbrug laten zien dat het gras van Mow Saver veertien dagen na het maaien 30% korter is dan de standaard. Het maaien van gras is bij veel gemeenten een vanzelfsprekend onderdeel van het groenbeheer.

3 - 2016

ADVERTORIAL

'De maaimachine gaat langer mee en er wordt bespaard op brandstof'

De noodzaak daarvan wordt in grote lijnen optisch bepaald door de grashoogte. Uit onderzoek blijkt dat er vaak al wordt gemaaid als het gras pas twee derde van de gewenste maaihoogte heeft. Een ongewenste gewoonte, die sterk wordt gestimuleerd als het gras te snel groeit. Dankzij het lagere groeipunt en de tragere (her)groei na het maaien van Mow Saver hoeft dit gras minder frequent te worden gemaaid. En omdat dit patroon zich van maart tot november keer op keer herhaalt, wordt de maaifrequentie steeds lager. Bij een standaardmengsel moet gedurende deze tijdspanne ruim twintig keer worden gemaaid; bij Mow Saver kan worden volstaan met circa dertien maaibeurten. Dat betekent meer tijd om andere dingen te doen, de maaimachine gaat langer mee en er wordt bespaard op brandstof. En dat is gunstig voor de portemonnee en het milieu! Minder maaisel is minder afvoer Minder vaak maaien van traag groeiend gras heeft ook een direct effect op de hoeveelheid maaisel die wordt geproduceerd. Praktijkproeven van Barenbrug laten zien dat Mow Saver als gazon- of parkgras in vergelijking met een

standaardmengsel op jaarbasis 35% minder bladmassa vormt. Wat niet wordt geproduceerd, hoeft ook niet te worden afgevoerd. Mow Saver is ideaal voor het verhakselen (mulching) van maaisel, zodat het afvoeren van kleine hoeveelheden maaisel zelfs helemaal kan worden geschrapt. Mulch voedt gras en bodem en maakt de natuurlijke cyclus rond. Robotmaaiers Robotmaaiers hebben het voordeel dat bij het continu maaien van het grasveld ook voortdurend minieme grastopjes worden afgemaaid en worden gemulcht. De piekproductie van maaisel en afvoer behoort tot het verleden. Minder grasmassa De naam zegt het al: met Mow Saver wordt intensief bespaard op maaibeurten en maaisel. Als u in plaats van een standaardgrasmengsel voor sportvelden en/of openbaar groen het nieuwe mengsel Mow Saver inzaait, zal uw grasmat tot 35 % minder bladmassa maken. Omdat het dan niet meer nodig is om wekelijks te maaien, kan worden volstaan met 65% van het gangbare aantal maaibeurten. Dat kost minder tijd, minder energie en het levert winst op voor het milieu. Snelle vestiging Mow Saver vestigt zich snel, maar heeft in vergelijking met andere grassen de bijzondere

eigenschap dat het na vestiging kort blijft, terwijl alle andere grassen doorgroeien en lengte maken. Dankzij de snelle kieming en vestiging geeft Mow Saver na het inzaaien dus snel een dichte groene grasmat op het veld. Zo’n egaal bedekt ‘tapijt’ is niet alleen een lust voor het oog, het zorgt ook dat onkruid geen kans krijgt. De grasmat is schoon, zodat er geen herbiciden hoeven te worden ingezet tegen onkruid. Green Earth-label Barenbrug wil niet alleen een voortrekker zijn op het gebied van verbetering van grassen, het wil met zijn ontwikkelingen ook een bijdrage leveren aan een aarde waar ook toekomstige generaties kunnen recreëren en sporten. Om hieraan gestalte te geven, is het kwaliteitslabel Green Earth in het leven geroepen. Dit keurmerk helpt groenbeheerders bij een duurzamer gebruik en beheer van gras. Een grasmengsel krijgt het label als het aan vier harde voorwaarden voldoet: het heeft minder water, meststoffen en pesticiden nodig en er is minder noodzaak om te maaien. Mow Saver heeft deze toets glansrijk doorstaan en draagt dus het Green Earth-label. Voor meer informatie over het Green Earth-label: zie www.barenbrug.nl/greenearth



23

De legionellavrees voorbij Apeldoorn vernieuwt fonteinen De gemeente Apeldoorn heeft afgelopen jaar alle fonteinen aangesloten op het centrale systeem voor de beheersing van waterkwaliteit. De stad heeft daarmee de kwaliteit van de waterbeheersing in fonteinen op hetzelfde niveau gebracht als dat van de rioolgemalen en pompstations en bespaart fors op de kosten. Auteur: Peter Jansen

‘Voor stadsfonteinen als bron van legionella hoeven we nu in ieder geval niet meer te vrezen’, zegt Cees Petersen, unitleider Water en Riolering bij de gemeente Apeldoorn. De gemeente heeft vijf fonteinen in de stad aangesloten op het centrale beheerssysteem dat ook alle pompstations en rioolgemalen aanstuurt. Fonteinen zijn vaak het ondergeschoven kindje van het waterbeheer, zegt Petersen. ‘De prioriteit ligt natuurlijk bij de pompstations en rioolgemalen. Burgers ondervinden er immers meteen last van als die niet optimaal functioneren.’

24

Verouderd Fonteinen zijn daarom vaak verouderde systemen. Het zijn vaak ook gesloten systemen, die daardoor gevoeliger zijn voor vervuiling. ‘In veel van onze fonteinen werd de waterkwaliteit tot voor kort nog met chemicaliën beheerst. Er werd chloor of bleekloog gebruikt om het water schoon te houden. Dat is onderhoudsintensief. Onderhoudsteams moesten ter plekke de waterkwaliteit controleren en zo nodig nieuwe chemicaliën toevoegen. Los van de milieu-impact van die stoffen, zitten er ook nogal wat arbotechnische bezwaren aan werken met dit

soort middelen. Ze zijn behoorlijk gevaarlijk voor de mensen die ermee werken, zeker in besloten ruimtes, zoals bij het waterbassin van een fontein.’ ‘En dat terwijl er al lang goede alternatieven voorhanden zijn’, zegt Ronald Bos van Bos Watertechniek daarover. Bos heeft in opdracht van Petersen de vernieuwing van alle fonteinen uitgevoerd. De Apeldoornse fonteinen worden nu allemaal op biologische wijze schoongehouden.

3 - 2016

ACHTERGROND

4 min. leestijd

Fosfaten In plaats van chloor en bleekloog worden er nu vlokken aan het water toegevoegd die fosfaten aan het water onttrekken. ‘Algen zijn de belangrijkste vervuiler van water. Door de fosfaten aan het water te onttrekken, doorbreken we de voedselcirkel. Algen voeden zich immers met fosfaten.’ Daarnaast wordt in Apeldoorn in veel fonteinen gebruikgemaakt van uv-licht om het water schoon te maken. Het water wordt door buizen gepompt die verlicht worden met uv-licht van een ‘agressieve intensiteit’. Het resultaat is dat alle bacteriën in het water gedood worden. Daarmee zijn de waterkwaliteit en de veiligheid van de Apeldoornse fonteinen volgens Bos goed geborgd. Beheerskosten Maar dat is zeker niet de enige motivatie van de gemeente Apeldoorn om de fonteinen aan vernieuwing te onderwerpen. ‘Per saldo scheelt het de gemeentekas fors in de beheerskosten’, zegt Petersen. Die kosten gaan voor een belangrijk deel in het stroomverbruik zitten. De parkfontein in het Apeldoornse Park en Bos, bijvoorbeeld, verbruikt per jaar een slordige 25.000 kW aan stroom. Dat kost de gemeente tussen de 10.000 en de 12.000 euro. ‘Toen we besloten om de fonteinen te upgraden, hebben we meteen naar alle kosten gekeken’, vertelt Petersen. Voor de parkfontein betekende dit dat voor vervanging werd gekozen. ‘De kosten van renovatie vielen tegen, onder meer omdat we ontdekten dat de drijver door roest was aangetast.’

Fontein Oranjepark

Het zijn vaak ook gesloten systemen die daardoor gevoeliger zijn voor vervuiling

Vervanging Bos is daarop met zijn opdrachtgever aan het rekenen geslagen en kwam al snel tot de slotsom dat door vervanging veel geld bespaard kon worden, vooral op de energiekosten. ‘Een fontein staat ongeveer van maart tot oktober aan. Dat kost behoorlijk wat stroom. Door toepassing van energiezuinige pompen bespaart de gemeente maar liefst de helft op de energiekosten. Alleen al door deze besparing verdient de investering zich in zes jaar terug.’ Maar de grootste winst zit volgens Petersen in het aantal manuren dat wordt uitgespaard. ‘Voorheen gingen we wekelijks bij alle fonteinen de waterkwaliteit controleren. Nu gebruiken we een online bewakingssysteem dat meldingen en storingen doorgeeft. We kunnen daardoor snel en adequaat interveniëren als dat nodig is. Dat we daarvoor

Fonteinen Bos Waterbeheer


25

niet steeds hoeven uit te rukken, scheelt natuurlijk enorm veel werk en kosten.’ Legionella Die directe interventies verkleinen ook de kans op besmetting met bijvoorbeeld de legionellabacterie. Die gedijt vooral in water dat stilstaat en boven een bepaalde temperatuur komt. De kans dat een fontein een besmettingshaard wordt, is volgens Petersen niet zo groot, maar de gevolgen zijn dermate desastreus dat er steeds angstvallig voor wordt gewaakt dat zo’n besmetting zich voordoet. In 1999 kwamen 32 mensen om door een

Filtering

26

legionellabesmetting tijdens de West-Friese Flora in Bovenkarspel en ook later waren er bij kleinere incidenten doden te betreuren. ‘Het water in een fontein is natuurlijk steeds in beweging. Een grote ondergrondse watervoorraad warmt bovendien niet zo snel op. Maar als een fontein uit heeft gestaan, tijdens een evenement bijvoorbeeld, en het is warm geweest, dan zijn we wel extra waakzaam.’ Centrale aansturing In de centrale waar de waterkwaliteit wordt beheerst, is niet alleen de watertemperatuur real-

Fonteinen zijn vaak het ondergeschoven kindje van het waterbeheer

Besturing 3 - 2016

ACHTERGROND

Hierdoor hebben we veel minder waterverlies

Fontana drijvende fonteinunit (geleverd door AUGA).

time inzichtelijk. Er kan ook vanuit de centrale op afstand ingegrepen worden om de temperatuur aan te passen. Zo nodig kan de temperatuur vanuit de controlekamer omlaag gebracht worden tot een veilige waarde. De operator pompt het warme water dan op afstand af en voegt vers leidingwater toe.

voorbeeld niemand speciaal hoeven opleiden. De technologie wordt al sinds jaar en dag toegepast bij de beheersing van waterkwaliteit. We hebben alleen kapitaal moeten investeren in de aansluiting van onze fonteinen op bestaande systemen, en die investeringen betalen zich volgens onze berekeningen snel terug.’

Een andere innovatie is de toevoeging van een windmeter aan de fonteinen. Die geeft aan hoe hard het waait. Vanaf windkracht vier neemt het toerental van de pompen af en spuit de fontein minder hoog. ‘Hierdoor hebben we veel minder waterverlies en konden we ook de kosten van het aanvullen van de watervoorraad drukken.’

Toch is de gemeente Apeldoorn volgens Bos een voorloper op dit terrein. ‘De enige gemeente waarvan ik weet dat ze hier ook mee bezig zijn, is Eindhoven. Ik vind het een goed initiatief van de gemeente Apeldoorn. Ze hebben de kwaliteit van de waterbeheersing in fonteinen aanzienlijk verbeterd en besparen daarbij ook nog eens op de kosten. Dat verdient aanbeveling en navolging, vind ik.’

Technologie De technologie die in Apeldoorn wordt gebruikt, is niet nieuw. ‘Eigenlijk was de implementatie heel eenvoudig’, vertelt Petersen. ‘We hebben bij-

Cees Petersen


Ronald Bos


27


28

3 - 2016

Dansend langs het water In een waterig lentezonnetje is de Spider, de gele robotmaaier van Machines4green, druk in de weer met het maaien van het gras rondom deze plas. Appeltje-eitje voor deze jongen. Hij is namelijk wel heftiger gewend; afhankelijk van het type is de Spider zelfstandig in te zetten op taluds met een hoek tot 55 graden. Op dit terrein is dat niet nodig. Wel maakt de maaier hier dankbaar gebruik van zijn ‘danspas’, een gepatenteerd aandrijfsysteem dat de machine in staat stelt zijn rijrichting constant aan te passen met behoud van aandrijving op de vier wielen. Dit maakt het mogelijk langs de golvende randen van de plas ‘te dansen’.


29

Honderd hectare uniek terrein op beeld Integraal groenbeheer Universiteit Utrecht Al dertien jaar op rij is de Universiteit Utrecht de beste onderzoeksuniversiteit van Nederland. Het honderd hectare grote universiteitsterrein De Uithof is zeer gevarieerd met verharding, beplanting, bomen, gazons, watergangen, een natuurgebied en terreinmeubilair. SIGHT Landscaping neemt de komende tien jaar opnieuw het onderhoud hiervan op zich. Auteur: Sylvia de Witt

Met ruim 30.000 studenten, meer dan 6000 medewerkers en een jaarlijks budget van 790 miljoen euro behoort de Universiteit Utrecht tot de grote algemene onderzoeksuniversiteiten van Europa. SIGHT Landscaping is voor dit project geselecteerd op basis van een kwaliteitsaanbesteding. Het bestek is opnieuw aangenomen voor een periode van tien jaar. Hiervóór, vanaf 2007, onderhield SIGHT Landscaping het zeer gevarieerde terrein van De Uithof, deels bekend als Utrecht Science Park, ook al tien jaar. Sinds 31 maart is er een verbod op het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen in de openbare

30

ruimte, maar de Uithof werd de afgelopen drie jaar al chemievrij onderhouden; dit naar aanleiding van een tweet van een student in de gemeenteraad van Utrecht. Die luidde: ‘De gemeente onderhoudt al chemievrij; waarom doet de universiteit dit nog niet?’ Niet veel later kreeg Frank Kooiman, contracten leveranciersmanager van het Facilitair Service Centrum, de melding dat het afgelopen moest zijn met het gebruik van chemische middelen voor onkruidbestrijding op De Uithof. En zo geschiedde.

Sigarettenpeuken, langer gras en zwerfafval Er zitten veel nieuwe elementen in het contract. De beleidsafdeling van De Uithof heeft een kwaliteitskaart van het landschapsbeeld gemaakt. Daarop is aangegeven wat de drie verschillende beeldkwaliteiten zijn die hier moeten worden gehanteerd. Er is onderscheid gemaakt tussen de buitenste randen die grenzen aan het natuurgebied, het kantorenpark, het bewoonde gebied en de entree. Elk gebied heeft zijn eigen beeldkwaliteit. Bijzonder is dat de gebieden in elkaar overlopen, van de entree als A-locatie naar het buitengebied met extensief onderhoud. Een groot deel van het terrein bestaat

3 - 2016

7 min. leestijd

Jacobskruiskruid en zoetwatermossel In het drukke centrumgebied wil de universiteit de hoogste kwaliteit groenbeheer, in het bewoonde kantoorgebied volstaat een iets minder intensief groenbeheer, en in het gebied rond diergeneeskunde liggen bermen die tweemaal per jaar gemaaid worden. De universiteit is omsloten door een mooie, landelijke omgeving. ‘De Universiteit Utrecht is ook de enige universiteit met een faculteit diergeneeskunde’, legt Kooiman uit. ‘Daarom zijn er proefboerderijen, waar experimenten worden gedaan en waar patiënten zoals paarden staan te wachten op behandeling.’ In deze landerijen onderhoudt SIGHT Landscaping de watergangen, de sloten, de doorgaande wegen en de bermen; ook het zwerfvuil wordt opgeruimd, maar de Veterinaire Algemene Dienst (VAD) onderhoudt de weilanden zelf. ‘Soms overlapt dat elkaar wel’, vertelt voorman Hendri Meinten. ‘Bijvoorbeeld met ongewenst onkruid zoals Jacobskruiskruid, dat giftig is voor paarden. Dat steken we dan uit in opdracht van de VAD. We schouwen de sloten, waar bittervoorn in voorkomt en ook zoetwatermossel. Als we die per ongeluk meenemen tijdens ons werk, gooien we hem terug in de sloot, want zoetwatermossel leeft in symbiose met bittervoorn. Ook staat er onder meer zwanenbloem langs de kant van de sloten. Alle informatie over dit soort bijzondere flora en fauna inventariseren we digitaal met behulp van een tablet, zodat die ook toegankelijk is voor de machinist en hij eromheen kan maaien.’

ACTUEEL Slechtvalkpaartje Meinten ontdekte onlangs een slechtvalk. Er bleek zelfs sprake te zijn van een slechtvalkpaartje met een nest op het Van Unnikgebouw, het hoogste gebouw van De Uithof. Slechtvalken broeden wel vaker dicht bij de mens doordat ze menselijke bebouwing beschouwen als rotslandschap, met prima plekken om in te broeden. Maar het is toch bijzonder dat ze hier op het universiteitsterrein zitten. Kooiman: ‘Jaren geleden werd er veel minder op dit soort zaken gelet. Naar aanleiding van de faunamelding van Meinten is de projectleider van het Van Unnikgebouw met een ecoloog gaan kijken, om duidelijke maatregelen in een protocol voor dat gebouw vast te leggen. Een ecologisch bureau inventariseert wat er allemaal voorkomt aan flora en fauna voor een natuurwaardekaart van De Uithof. Ondanks de verstedelijking komen hier veel bijzondere dieren en planten voor. Zo groeien hier maretakken, wespenorchissen en bosanemonen. Wij proberen dus ook echt aan ecologisch beheer te doen in samenwerking met SIGHT Landscaping. Bij een berm doen we aan mozaïekmaaien: niet alles wordt gemaaid; er blijft een deel staan voor de fauna.’ Hotspots bij mooi weer Meinten werkt al tien jaar dagelijks op het universiteitsterrein en vindt het zeer dynamisch. ‘Geen dag is hetzelfde, want je moet met allerlei dingen rekening houden. Wanneer er colleges zijn, kun je vanwege de geluidsoverlast niet met bepaalde machines werken. Daar moet je dus rekening mee houden bij de planning.’

uit gazon. De universiteit heeft ervoor gekozen om de gazons wat ruiger te laten ogen; daarom mag het gras wat langer zijn dan voorheen. Dit past prima in het landschappelijke karakter en de gazons geven een open structuur. Studenten vinden het fijn om hiervan gebruik te maken met mooi weer. Nagenoeg alles wordt op beeld onderhouden: terreinmeubilair, verharding, groen zwerfvuil et cetera. Het fijne zwerfvuil en de sigarettenpeuken vormen volgens Kooiman een uitdaging op het terrein, dat intensief wordt bezocht door duizenden bezoekers per dag. ‘Er zijn hotspots waar de studenten en medewerkers behoorlijk veel roken en waar dus ontzettend veel peuken liggen. Het verwijderen daarvan zit nu voor het eerst in het contract en ik ben heel benieuwd hoe dit gaat uitpakken. Dat vereist ook een goede samenwerking. Misschien moeten wij naar aanleiding van de rookpilot meer faciliteiten aanbrengen, zoals rookzuilen en afvalbakken op de juiste plaatsen.’ Henk Vrijhof, Frans Vermaat, Kees Torn Broers en Hendri Meinten. www.stad-en-groen.nl

31

Utrecht Science Park Utrecht Science Park (USP)/De Uithof is de grootste campus van de Universiteit Utrecht en ligt ten oosten van de stad, tussen de rijkswegen A27 en A28. Het gebied meet ruim 300 hectare, waarvan circa 260 hectare eigendom van de universiteit is. Utrecht Science Park omvat niet alleen het grootste gedeelte van de universiteit, maar biedt ook plaats aan het Universitair Medisch Centrum Utrecht, vijf faculteiten van de Hogeschool Utrecht, een aantal onderzoeksinstellingen en researchbedrijven, wooncomplexen voor studenten, voorzieningen voor sport en recreatie, horeca en winkels. Een belangrijke stap in de ontwikkeling van het gebied is de vaststelling van het bestemmingsplan De Uithof in 2010, dat de verdere uitbouw van het gebied als campus en als belangrijkste vestigingsplaats van het Utrecht Science Park mogelijk maakt. Op werkdagen verblijven er ongeveer 60.000 mensen in De Uithof.

Kooiman: ‘In sommige gebouwen vindt geavanceerd wetenschappelijk onderzoek plaats. Dat soort zaken moet dan op elkaar afgestemd worden. Dan is het fijn dat er een groenwerker is die hier al jarenlang komt en ook de mensen kent. Je kunt dan afspreken wanneer het wel kan en er wordt op maat gewerkt.’ Meinten: ‘We hebben hier al tien jaar ervaring, dus we weten wel waar de hotspots zijn en waar veel mensen zitten. Als het mooi weer is, zitten veel studenten graag op het gras. Daarom proberen we klaar te zijn met het werk voordat de mensen naar buiten komen.’

Volgens regiodirecteur Henk Vrijhof van SIGHT Landscaping moeten er ook in het weekend werkzaamheden worden verricht. ‘Zo kan het parkeerterrein door de week niet worden geveegd. In het weekend maken we zo veel mogelijk gebruik van de situatie dat terreinen goed bereikbaar zijn, zonder overlast te veroorzaken.’ Tevens zijn er afspraken gemaakt voor calamiteiten en evenementen. Meinten: ‘Als er een weeralarm wordt afgegeven, zoals voor storm, houden we onze mensen paraat. En als er bijvoorbeeld een boom omwaait, weten ze dat ze binnen een halfuur hier moeten zijn.’

Ook moeten ze er zijn voor evenementen als de USP Marathon, het festival De Beschaving, de Dag van het Aangespannen Paard en de Open Dagen, waar aankomende studenten met hun ouders komen kijken. ‘Dan moet het hier spic en span zijn’, meent Kooiman. Representatief en communicatief ‘Ons bedrijf is eigenlijk een verlengstuk van de universiteit’, zegt Kees Torn Broers van SIGHT Landscaping. ‘Studenten, bewoners en bezoekers zien ons als werknemers van de universiteit. We

Andere uitdagingen In De Uithof zijn ook studentenwoningen. Dat levert een extra uitdaging op voor het groenbeheer. Dennis de Blois SIGHT Landscaping is hier vijf dagen in de week werkzaam, maar de buitenruimte wordt zeven dagen in de week gebruikt. Niet alleen door de bewoners, maar ook door mensen die komen recreëren en op de fiets naar Zeist gaan of naar Amelisweerd.’ Kooiman vindt het universiteitsterrein wat dit betreft een apart gebied. ‘Normaal heb je een stad, een dorp of een bedrijvenpark, maar dit terrein is een combinatie van wonen, werken en studeren. Voor de bewoners is er een klein winkelgebied. Het is een uitdaging om dat leefbaar te houden.’ Frank Kooiman en Dennis de Blois Universiteit Utrecht.

32

3 - 2016

ACTUEEL vinden eerst voor zes jaar, en dan nog twee keer twee optiejaren. Torn Broers: ‘We zitten al langere tijd op het terrein, dus er is ervaring. We hebben dit niet cadeau gekregen omdat we hier al zo lang zitten. We hebben ook vooruitgekeken en ingezet op ontwikkeling en innovatie. Er wordt momenteel ook meer geïnvesteerd in onze backoffice, onder andere in communicatie en digitalisering, om de opdrachtgever te ontzorgen. Daarop worden we ook geaudit. Een plan van aanpak verdwijnt niet in de kast, maar is als contractdocument de basis onder ons werk en daar worden we ook op afgerekend. Hendri is hier een soort parkbeheerder; hij kent alle ins en outs en dat is een belangrijke factor. Alles daaromheen is ondersteunend, wat het makkelijker maakt. Wij werken heel transparant. De universiteit mag meekijken hoe wij ons werk doen. Dat schept vertrouwen.’

moeten als bedrijf representatief zijn en dus is ook het gedrag van onze medewerkers belangrijk. Zij worden aangesproken en moeten daar adequaat op kunnen reageren. We moeten dan als gastheer optreden namens de universiteit. Dat wordt nogal eens vergeten, omdat we techneuten zijn die in het groen werken, maar het is wel een belangrijk onderdeel van ons vak. Ik zie het als modern vakmanschap van de groenvoorziener. Wij kunnen het gras goed gemaaid hebben of een haag mooi geknipt, maar de tevredenheid wordt mede bepaald door de manier waarop bezoekers en bewoners onze dienstverlening ervaren.’

Tot de werknemers behoren ook mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het aantal arbeidsuren dat zij maken, wordt bijgehouden. Zij worden gecoacht door voorman Meinten: dat ze correct gekleed zijn, op tijd zijn, mensen op de juiste wijze te woord staan. Kooiman: ‘Wij vinden het als opdrachtgever belangrijk dat SIGHT vriendelijk reageert ten opzichte van onze klanten, en dat zijn de studenten.’ Doen wat je belooft SIGHT Landscaping heeft nu dus weer voor maximaal tien jaar een contract, met wederzijds goed-

Continuïteit behouden De universiteit is vooralsnog zeer tevreden over de samenwerking. Bij een goede samenwerking hoef je niet alles te accepteren, dat is niet de essentie van goed samenwerken. ‘Goed samenwerken is hetzelfde doel bereiken in een gezond spanningsveld. Als je die synergie samen hebt, dan werkt het voor iedereen prettig’, vindt Torn Broers. Vrijhof: ‘We hebben een zakelijke deal. Het is onze taak om de universiteit te ontzorgen en de voorgeschreven kwaliteit te behalen. Het is belangrijk om werk binnen te halen, maar ook om de continuïteit te behouden.’ ‘De manier waarop je met elkaar omgaat, bepaalt ook de tevredenheid. Die tevredenheid blijkt juist vaak als er iets misgaat, want dan komt pas naar boven hoe oplossingsgericht een bedrijf is’, besluit Torn Broers.



33

Een kijkje in de keuken van Hoaf Infrared Technology ‘Men denkt vaak dat we een klein bedrijfje zijn’ Sinds het verbod op chemie op verhardingen van kracht werd, is de vraag naar onkruidbestrijdingsmachines geëxplodeerd. Zo ook bij Hoaf Infrared Technology uit het Twentse Oldenzaal. Agronomist/Accountmanager Menno Looman geeft tussen alle hectiek door een kijkje in de keuken. ‘Ik denk dat de vraag naar onkruidbestrijdingsmachines de afgelopen maanden zeker met een factor zes gestegen is.’ Auteur: Kelly Kuenen

Achter de façade van het gebouw waarin Hoaf huist, lijkt een bescheiden kantorencomplex schuil te gaan. Maar schijn bedriegt: wie via de entree verder loopt, ziet al snel dat hier meer gebeurt dan ‘een paar machientjes’ in elkaar schroeven. Het complex bestaat uit meerdere fabriekshallen, waar naast de toepassingen van Hoaf ook andere apparatuur wordt gefabriceerd. Hoaf Eind jaren 70 startte Hoaf met landbouwbranders;

34

later kwam daar de toepassing middels infrarood bij. Hoaf Infrared Technology startte in 1968 in Bunschoten met gasgestookte infrarood- en brandertechnologie voor fabriekshalverwarming, wisselverwarming voor de spoorwegen en het opwarmen van betonbekisting, later ook specifiek voor de openbare ruimte. In 2002 verhuisde het bedrijf naar Nijkerk, waar het onderdeel werd van de NieuweWeme Groep. Deze partij bestaat uit negen businessunits en produceert onder meer industriële containers, zoals biogasinstallaties,

schakelkasten en zorgproducten verspreid over de hele wereld. Naast onkruidbestrijdingsmachines produceert de Hoaf-tak anno 2016 ook andere apparatuur met infraroodtechnologie, zoals infrarood-stralingsverwarming voor industriële en commerciële toepassingen voor bijvoorbeeld wegenbouw en tribuneverwarming. Groeiende vraag Het aanbod van onkruidbestrijdingsapparaten bestaat uit brander-, hetelucht- en stoomtech-

3 - 2016

ADVERTORIAL nologie, die via Hoaf-dealers en - het geval van de stoomapparatuur - via Jean Heybroek worden verkocht. ‘Mensen denken vaak dat het bij Hoaf om een eenpitter gaat’, vertelt Menno Looman, zelf al ruim twintig jaar betrokken bij het bedrijf. ‘Maar in het totale bedrijf zijn zo’n honderd man werkzaam, van wie een kleine dertig betrokken zijn bij de onkruidbestrijdingsmachines. Alleen al de engineeringsafdeling in dit complex bestaat uit negen man.’ Trots laat hij de werkplaatsen zien, waar tientallen medewerkers bezig zijn met het snijden, lassen of monteren van apparatuur van Hoaf en de acht andere business units. De hallen zijn gevuld met een mengelmoes van producten: containers, apparatuur voor vochtmeting in tuinbouwkassen en zelfs ijscomachines. Er staat apparatuur klaar om op een quad gemonteerd te worden en je struikelt – bij wijzen van spreken – over de handbranders. Her en der staan werktuigdragers met aanbouwbranders, al dan niet gespoten in de gewenste bedrijfskleuren. Looman wijst ondertussen zo’n beetje om de paar meter op een apparaat dat gereed staat voor levering aan een groendienst voor binnen- en buitenland. Het is duidelijk: hier komt niet zo nu en dan een onkruidbestrijdingsmachine van de band rollen; hier wordt echt productie gedraaid. Net als zijn concullega’s heeft Hoaf niets te klagen over de vraag vanuit de markt. Hoaf heeft een vaste en groeiende klantenkring. Onlangs leverde het bedrijf nog zestig onkruidbranders aan één afnemer. In de werkplaats is niets zichtbaar van die topdrukte; de mannen werken beheerst en ongestoord door en enige stress is niet te bespeuren. ‘Hoaf heeft op het verbod geanticipeerd door de productie de afgelopen maanden al aanzienlijk op te voeren. Daardoor kunnen we de meeste modellen nu uit voorraad leveren, en zo niet, dan op korte termijn. Ik denk dat de vraag van de groen-

Lasersnijder

Deze aanbouwstukken worden gemonteerd op een quad. www.stad-en-groen.nl

35

THE GAME CHANGER

NEW LT-F3000

FOR GROUNDS MAINTENANCE ONLY FROM TORO

Productiviteit en een mooi maaibeeld bij kort en lang gras Voor speelvelden, wegbermen, parken en ruige terreinen Ontworpen om gebieden te beheren met slechts 3 à 4* maaibeurten per jaar Productiviteit en veelzijdigheid, met lage onderhoudskosten

36

www.jeanheybroek.com

www.toro.com/LT-F3000 *Dependent on environmental conditions and mowing speed 3 - 2016

ADVERTORIAL

Menno Looman

Hoaf Infrared Technology, onderdeel van NieuweWeme Kantoor: Oldenzaal, Overijssel Opgericht in: 1968 Aantal werknemers: ongeveer 100 voor de NieuweWeme Groep, van wie 28 in de ‘onkruidhoek’ Specialisaties: o.a. infrarood-stralingsverwarming voor industriële en commerciële toepassing, lamineerovens voor het lamineren van glas, apparaten voor het repareren van asfaltwegen en apparaten voor het thermisch beheersen van onkruid in de openbare ruimte

voorzieners met een factor vijf à zes is gestegen ten opzichte van vorig jaar. Tel je de markt van hoveniers daarbij op, dan is dat nog veel meer. Vooral deze kleinere bedrijven hebben vrij lang gewacht met het aanschaffen van nieuwe apparatuur.’ Looman vermoedt dat de grote vraag naar onkruidbestrijdingsmachines nog wel even zal aanhouden. En als die uiteindelijk afvlakt, dan komt er een punt waarop gebruikers bijvoorbeeld gaan wisselen van techniek. ‘Op een bepaald moment zal de kwaliteit van de machines de doorslag geven. Ik vermoed dat een aantal partijen in de onkruidbestrijdingsbranche op een later tijdstip zal afvallen. Het is belangrijk te luisteren naar de markt en te blijven innoveren.’

Advies Veel groenbedrijven weten wel wat zij willen aanschaffen, als ze op zoek zijn naar nieuwe apparatuur. Maar vooral voor de kleinere aannemers en de aannemers die lang gewacht hebben met overstappen, is het wat en waarom soms lastig in te schatten. Omdat niet elke technische oplossing overal geschikt voor is, ondersteunt Hoaf deze partijen met advies. ‘Omdat wij meerdere technieken in huis hebben, kunnen we beantwoorden aan specifieke behoeften en advies op maat geven.’ Als agronomist neemt Looman de adviserende rol op zich. ‘Ik ben van mening dat gebruikers behoefte hebben aan objectieve informatie. Dat betekent soms ook nee zeggen, bijvoorbeeld omdat de bestaande apparatuur nog in orde is. Soms gaan apparaten zo’n twintig, dertig jaar mee – helaas voor ons’, lacht Looman. ‘Zo gingen we laatst kijken bij een partij die apparatuur bezat die weliswaar oud was, maar nog prima functioneerde. Dan kan ik ze wel een nieuwe machine adviseren, maar ik maak liever een goede indruk, zodat ze bij een volgende koop aan ons denken.’ Die adviserende rol, dat ligt hem wel. ‘Er is echt een verandering in mindset. Vroeger werd er gesproken over onkruidbestrijding; nu heeft men het over onkruidbeheersing. Het is mooi om te zien dat datgene waar wij al jaren mee bezig zijn, namelijk chemievrij beheren, nu breed gedragen wordt.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/artikel.asp?id=41-5813 In elkaar zetten. www.stad-en-groen.nl

37

Hydrangea macrophylla Forever&Ever.

38

3 - 2016

Bollen, pluimen, schermen Hydrangea, veelzijdig en prima toepasbaar in de openbare ruimte Al jarenlang is Hydrangea (hortensia) een populaire tuinplant in de lage landen. De boerenhortensia (Hydrangea macrophylla) is bijna een deel van onze cultuurhistorie geworden en vrijwel iedereen kent ‘Annabelle’. Voor gebruik in de openbare ruimte zouden ze minder geschikt zijn omdat ze te veel water, voeding en onderhoud zouden vragen. Volgens de experts berust dit echter op een misverstand. Hydrangea is meer dan een tuinplant. Auteur: Ronald Houtman Foto’s: Plant and Pictures en PEP Business Creators BV


39

Hydrangea macrophylla

40

3 - 2016

SORTIMENT

17 min. leestijd

De naam Hydrangea werd in 1753 door Carl von Linné, meestal Linnaeus genoemd, vastgelegd in zijn Species Plantarum. Het verschijnen van dit boek geldt als het ‘jaar 0’ voor plantennamen. Een aantal jaren daarvoor, in 1739, gebruikte de Nederlandse botanicus Johann Gronovius de naam Hydrangea voor het eerst bij het beschrijven van H. arborescens. Hydrangea heeft dus altijd al zo geheten. Het woord Hydrangea is afgeleid van de Griekse woorden hydra, wat water betekent, en angeion, wat vat of vaatje betekent. Soms wordt de naam verklaard als een verwijzing naar de waterhoudende stengels van met name Hydrangea macrophylla. Maar de eerste Hydrangea die werd beschreven was H. arborescens, en die heeft geen vochthoudende stengels. Aannemelijker is dus dat de naam verwijst naar de (opengesprongen) vruchten van Hydrangea, die op vaten lijken. De Nederlandse naam van Hydrangea is hortensia. Gewoonlijk wordt met hortensia Hydrangea macrophylla bedoeld, die soms ook boerenhortensia wordt genoemd. Hiervan afgeleid zijn ver-

volgens de eikenbladhortensia (H. quercifolia), de klimhortensia (H. anomala subsp. petiolaris) en de pluimhortensia (H. paniculata). In de natuur komt Hydrangea voornamelijk voor op het noordelijk halfrond. De diverse soorten zijn inheems in Noord- en Zuid-Amerika en Azië. Ze komen voor van het noordoosten van de Verenigde Staten via Midden-Amerika tot in het westen van Zuid-Amerika (Ecuador en Peru). In Azië komt Hydrangea voornamelijk voor in China, Korea en Japan en zuidelijk tot in Vietnam en Indonesië. In de natuur varieert het formaat van de soorten van lage struikjes tot kleine bomen. In Afrika, Australië en Europa komen in de natuur geen hortensia’s voor. Vooral in Europa compenseren we dat door ze op grote schaal als sierplant toe te passen. Kenmerken Alle hortensia’s zijn houtige planten met tegenover elkaar staande bladeren. Soms staan de bladeren

in kransen van drie. De bloeiwijze is scherm- of pluimvormig. Ook de bolvormige bloeiwijzen van H. macrophylla-cultivars zijn in beginsel schermvormig. We noemen dit trouwens wel schermvormig, maar de correcte term is tuil. De pluimen of tuilen worden gevormd door steriele (lok)bloemen en fertiele (geslachtelijke) bloemen. De steriele bloemen vallen natuurlijk het meeste op. Deze hebben als voornaamste doel insecten naar de bloemen te lokken. Ze zijn vaak kleurrijk en geven de sierwaarde aan de planten. De tweede soort bloemen zijn de fertiele of geslachtelijke bloemen. Deze zijn beduidend kleiner dan de steriele bloemen en bevatten de meeldraden en stampers. Bij de bolvormige bloeiwijzen van veel H. macrophyllacultivars en de ‘gevulde’ pluimen van pluimhortensia’s zoals ‘Limelight’ zitten de fertiele bloemetjes verborgen onder de opvallende steriele. Vooral bij de zogenaamde lacecaps, de afgeplatte bloeiwijzen van H. macrophylla-cultivars, zijn de fertiele bloemetjes zeer goed zichtbaar. De vruchten van Hydrangea zijn droge doosvrucht-

Hydrangea arborescens. www.stad-en-groen.nl

41

SORTIMENT jes. Vooral bij H. paniculata kunnen ze in de winter een rustiek effect creëren. Blauw of roze? Het is algemeen bekend dat de bloemen van H. macrophylla en sommige H. serrata-cultivars blauw gekleurd kunnen worden. Dit is een van de kenmerkende aspecten van deze soorten en sommige cultivars. Diverse van nature crèmekleurig tot lichtroze bloeiende planten kunnen licht- tot zilverig blauw worden. Donkerroze of roodachtig bloeiende planten kunnen zelfs diepblauw tot donker purperblauw van kleur worden. Men kan de bloemkleur blauw maken door de bodem zuurder te maken, dus door de pH te verlagen. Bij een hogere pH bindt aluminiumsulfaat zich aan calcium, waardoor het niet opneembaar is voor de plant. Bij een lage pH is er minder calcium in de grond, waardoor het vrije en voor de plant opneembare aluminiumsulfaat een ‘blauwend’ effect heeft op de bloemkleur. Om bloemen blauw te maken, wordt dus kali-aluin of aluminiumsulfaat aan de bodem toegevoegd.

De naam Hydrangea werd in 1753 door Linnaeus vastgelegd in zijn Species Plantarum

In de openbare ruimte zal dit echter niet gebeuren. De planten nemen eenvoudigweg de bloemkleur aan die het gevolg is van de zuurgraad van de aanwezige bodem. Op veengronden en de meeste zandgronden zullen de bloemen blauw kleuren, op klei en leemhoudende gronden met een hogere pH is dat niet het geval.

42

Gebruik in de openbare ruimte Zo veelzijdig als de planten zijn qua uiterlijk, zo veelzijdig zijn ze ook wat betreft toepassingsmogelijkheden. De meeste mensen kennen het gebruik als potplant, snij- of droogbloem en natuurlijk als tuinplant. Waren vroeger vooral H. macrophylla en H. serrata populair, de laatste decennia heeft vooral H. paniculata enorm aan populariteit gewonnen. En dan is er natuurlijk nog de klimhortensia, H. anomala subsp. petiolaris, helaas nog steeds beter bekend onder de oude en dus incorrecte naam Hydrangea petiolaris. Ook in de openbare ruimte kunnen diverse hortensiasoorten goed worden toegepast. Soorten als H. macrophylla en H. paniculata kunnen prima in groepen worden geplant. Denk dan aan het gebruik in middenbermen, op rotondes, taluds en natuurlijk in een meer parkachtige aanleg. En dan is er nog H. anomala subsp. petiolaris. Deze soort staat erom bekend dat hij zelfs gedijt tegen op het noorden gerichte muren en schuttingen. De plant zal dan echter niet erg rijk bloeien. Daarnaast kan de klimhortensia ook goed als solitair of vakbeplanting worden gebruikt. Zolang er geen verticale obstakels zijn waar de plant tegenaan groeit, zal deze niet kunnen klimmen en een vrij lage struik blijven. Standplaats Hortensia’s zijn niet moeilijk als het om standplaats gaat. Op de meeste plaatsen doen ze het goed, maar uiteraard hebben de planten wel hun voorkeuren. Als het om H. paniculata gaat, is de beste plaats in de zon. De planten zullen dan het rijkst bloeien en ook de befaamde verkleuring van de uitgebloeide steriele bloemen is dan op zijn best. Ook soorten als H. arborescens, H. heteromalla en H. quercifolia houden van een plek in de volle zon. H. heteromalla kan trouwens ook goed in de halfschaduw. Zoals voor alle soorten geldt, moet de bodem wel vochtig genoeg zijn. Zeker in de zomer, als de planten volop verdampen, is het noodzakelijk dat de bodem niet te veel uitdroogt. Niet leuk voor de vakantiegangers, maar een buitje op zijn tijd vinden de hortensia’s wel lekker. Vooral in de eerste jaren na aanplant is het belangrijk dat de planten niet te lang te droog staan. H. macrophylla en H. serrata staan het liefst in de halfschaduw, hoewel ze ook in de schaduw of de volle zon prima kunnen gedijen. In de volledige schaduw zullen de planten minder rijk bloeien; in de volle zon kan een tekort aan vocht een probleem worden.

Er is geen ‘beste grondsoort’ voor hortensia’s. Alle soorten zullen op iedere licht zure tot licht basische grond gedijen. Zoals voor zo veel planten geldt, is het ook bij hortensia’s zaak dat de grond niet te dicht is en goed gedraineerd, zodat er geen stilstaand water rond de wortels blijft staan. Natuurlijk zijn bepaalde soorten sterker dan andere. Zo verdragen H. macrophylla en H. paniculata grote hoeveelheden water tijdelijk veel beter dan bijvoorbeeld H. arborescens. Ziekten en plagen Over het algemeen zijn hortensia’s niet erg gevoelig voor ziekten en plagen. In de praktijk vormen de gebruikelijke aantastingen door bladluis, dopluis, spint, slakken en taxuskevers de voornaamste bedreiging. Soorten en cultivars Het geslacht Hydrangea is de stamhouder van de Hydrangeaceae, de Hydrangea-familie. Deze voor de tuinbouw belangrijke familie is met circa 17 geslachten en 220 natuurlijke soorten een kleine plantenfamilie. Naast Hydrangea zijn Deutzia, Kirengeshoma, Philadelphus en Schizophragma de belangrijkste geslachten in deze familie. Het geslacht Hydrangea zelf bestaat uit circa 30 soorten, een aantal wat enigszins afhankelijk is van het inzicht van de diverse wetenschappers. Daarnaast is er natuurlijk een veelvoud aan cultivars in cultuur. Alleen al de soort H. paniculata telt twee keer zo veel cultivars als er wilde soorten Hydrangea bestaan. Van de circa 30 soorten is een groot aantal ongeschikt voor gebruik in de openbare ruimte. Deels omdat ze onvoldoende winterhard zijn, anderzijds omdat ze als plant te iel of te breekbaar zijn. De soorten die (in potentie) wel geschikt zijn voor toepassing in de openbare ruimte, worden hier in alfabetische volgorde besproken. Hydrangea anomala subsp. petiolaris De klimhortensia behoeft eigenlijk geen verdere inleiding. De plant heeft een goede reputatie, mede doordat het een van de weinige klimplanten is die kan worden toegepast tegen op het noorden gerichte muren en schuttingen. Het is een heester die van nature laag en breed spreidend groeit met gladde kastanjebruine twijgen. Op het moment dat de plant tegen een obstakel groeit (een muur of een schutting), worden er hechtwortels aan de stengels gevormd en gaat de plant klimmen. Met deze kennis is het dus ook mogelijk om de klimhortensia als solitair in een gazon toe te passen. De bladeren zijn glanzend donkergroen en kleuren in de herfst donkergeel tot bruingeel. In de vroege zomer verschijnen de brede tuilen, die

3 - 2016

Hydrangea paniculata Little Lime.


43

jewel.eu/bor

SORTIMENT bestaan uit veel fertiele bloemetjes en relatief weinig crèmewitte steriele lokbloemen. Vooral op een zonnige plaats kan de plant rijk bloeien. Er zijn enkele, zeer sterk op elkaar gelijkende kleinbladige vormen: ‘Brookside Littleleaf’ en ‘Cordifolia’. Deze groeien minder sterk dan de ‘normale’ klimhortensia. Daarnaast zijn er enkele bontbladige cultivars. ‘Mirranda’ (inderdaad, met dubbel r) heeft licht groengeel gerand blad. Mooier is de zilverbonte ‘Silver Lining’, vooral vanwege de frissere uitstraling. Er zijn nog verschillende andere klimmende hortensiasoorten, maar H. anomala subsp. petiolaris is de enige die gegarandeerd winterhard is.

Zo veelzijdig als het uiterlijk van de planten is, zo veelzijdig zijn ze ook wat betreft toepassingsmogelijkheden

bezitten geen opvallende sierwaarde. De bloei, daarentegen, is wel de moeite waard. Van nature bloeit H. arborescens met platte tot iets bolvormige tuilen met fertiele en steriele bloemen. Maar het beste bewijs voor de bekendheid van H. arborescens is dat vrijwel iedereen ‘Annabelle’ kent. De grote bolvormige bloeiwijzen zijn overbekend, evenals de reputatie dat deze bloeiwijzen te zwaar zijn en de takken doen doorbuigen of zelfs knakken. Dit is voornamelijk een probleem bij particulieren, die, vaak aangespoord door tuinbladen en -boeken, de neiging hebben de planten ieder jaar diep terug te snoeien. Hierdoor wordt een sterke hergroei getriggerd en vormen de planten dunne twijgen met (te) grote bloeiwijzen. In de openbare ruimte, waar snoei sowieso minder frequent gebeurt, is dit minder een probleem. In ieder geval is het minder diep terugsnoeien al een goede oplossing. Met de introductie van Incrediball (‘Abetwo’) is het slappetakkenprobleem hoe dan ook opgelost. Deze cultivar heeft stevigere takken, die veel minder doorbuigen en zeker niet knakken. Tegelijk met Incrediball werd ook Invincibelle (‘NCHA1’) geïntroduceerd. Nu waren er al enkele min of meer roze bloeiende cultivars, maar met Invincibelle kwam de definitieve doorbraak. De roze H. arborescens is een prima aanvulling voor toepassing in het openbaar groen, waar kleur toch steeds vaker gewenst is. Zowel Incrediball als Invincibelle blijft een fractie lager dan de soort en wordt circa 1,25-1,5 m hoog. Een derde cultivar die goed toepasbaar is in de openbare ruimte, is White Dome (‘Dardom’). Ook deze cultivar groeit met duidelijk stevigere twijgen dan de soort en hij wordt circa 1,25 m hoog. De bloeiwijze is afgeplat bolvormig en bestaat uit fertiele en steriele bloemen. Daardoor is hij minder spectaculair dan ‘Annabelle’, Incrediball en Invincibelle, maar de meer gedrongen groeiwijze en de natuurlijke uitstaling maken White Dome tot een prima toepasbare cultivar.

Hydrangea arborescens De eerst beschreven soort en tevens de plant waaraan de naam Hydrangea voor het eerst werd gegeven. Deze soort komt van nature voor in het oosten van de Verenigde Staten en werd rond 1736 in Europa (Engeland) geïntroduceerd. Soms wordt H. arborescens ‘boomhortensia’ genoemd. Dit is eigenlijk geen officiële Nederlandse naam, maar simpelweg een vertaalde wetenschappelijke naam. Het is een wat rommelig groeiende struik, die met relatief dunne takken tot circa 1,5 m hoog wordt. De twijgen zijn glad en schilferen op latere leeftijd wat af. De bladeren zijn licht- tot donkergroen en

Hydrangea aspera Totaal verschillend van H. arborescens is H. aspera. Deze van nature variabele soort kan in de natuur tot 3 m hoog worden, maar de aan te bevelen cultivars blijven beduidend lager. Meest opvallend aan deze soort is dat de bladeren ruw aanvoelen, wat ook de betekenis van de soortnaam aspera is. De bloemen staan altijd in afgeplatte tot iets bolvormige tuilen, die steeds uit fertiele en steriele bloemen bestaan. In tegenstelling tot veel andere soorten zijn het vaak de fertiele bloemen in het centrum van de bloeiwijzen die de kleur geven. De fertiele bloemetjes variëren in kleur van lilawit tot

paars. De lokbloemen zijn gewoonlijk lichter van kleur: wit tot lila. Soms verkleuren de lokbloemen paarsrood. Het zijn prima planten om als solitair of in kleine groepen in borders of parkachtige toepassingen te gebruiken. Plant ze bij voorkeur in de halfschaduw, bijvoorbeeld onder bomen met een transparante kroon. De jonge scheuten van H. aspera kunnen namelijk beschadigd raken door late nachtvorst; enige beschutting boven de planten (een licht bladerdek of takken) kan de schade beperken of voorkomen. De bekendste en tevens een van de beste cultivars is ‘Macrophylla’. Deze stevige opgaand groeiende struik kan circa 2 m hoog worden. In de zomer en nazomer bloeit de plant met violette fertiele bloemen en witlila lokbloemen. Ook H. aspera subsp. sargentiana is een fraaie struik. De bladeren van deze ondersoort zijn wat breder en zowel de bladeren als de twijgen zijn sterk ruw behaard. De platte bloemtuilen bestaan uit lichtlila fertiele bloemetjes en lilawitte lokbloemen. Een opvallend kenmerk is dat de plant korte worteluitlopers vormt. Uiteindelijk zal er dus een bossige struik ontstaan. Helaas is de subsp. sargentiana nog gevoeliger voor late nachtvorst, dus een beschutte plaats is eigenlijk wel noodzakelijk. Vrij nieuw in het sortiment is Hot Chocolate (‘Haopr012’ ). Het blad is subtiel bronskleurig lichtbruin gekleurd. Later in de zomer kleurt het volgroeide blad bruingroen. In de tweede helft van de zomer verschijnen de afgeplatte bloemschermen. Deze zijn echter weinig opvallend en de plant moet het vooral hebben van de fraaie bladkleuren. Hydrangea heteromalla Deze soort, die oppervlakkig wat op H. aspera lijkt, stamt van oorsprong uit de oostelijke Himalaya. Het is een grote struik, die met zijn uiteindelijke hoogte van soms meer dan 5 meter kan uitgroeien tot een kleine meerstammige boom. Alles aan deze soort is groot: het lang gepunte blad kan tot 20 cm lang worden en de bloemtuilen tot 15 cm in doorsnede. De bloei bestaat uit fertiele en steriele bloemen, die wit tot crèmekleurig zijn. De bloei valt in juni, wat vrij vroeg in het seizoen is, zeker in vergelijking met andere hortensia’s. Hij geeft de voorkeur aan een plaats in de volle zon, maar kan ook goed in de halfschaduw staan. Het is een prima struik voor toepassing als solitair of in groenschermen. Een aanbevelenswaardige cultivar is ‘Snowcap’. Het grote blad is hartvormig met opvallend rode bladstelen en de bloemschermen kunnen tot 25 cm groot worden.


45

ge Lieveheersbeestjes te izen

Voorkom overlast door

n honingdauw!

bladlu

strijden - Effectief bladluizen be r boom - Juiste hoeveelheid pe s or ophangen van zakje do en ett inz - Eenvoudig door inheemse larven - Geen fauna vervuiling vies skundig en praktisch ad - Ondersteuning met de

EUROGRASS kwaliteitsmengsels EUROGRASS mengels staan voor kwaliteit. Met ons label voor Integrated Quality staat DSV zaden garant voor kwaliteit van research tot veredeling en van productie tot advies. • Innovatieve toepassingen • Hoogwaardige genetica • Uitgebalanceerde mengsels • Eerlijk advies DSV zaden heeft met EUROGRASS kwaliteitsmengsels alles in huis voor een perfecte grasmat.

Wij zijn GRAS!

www.dsv-zaden.nl

? of meer informatie nodig Een bestelling plaatsen rs: eu vis ad ze on n va Neem contact op met een j helpen u graag verder. k. Wi Bart, Johan, Peter of Dir .nl lia ida ph w.a ww Of kijk op

www.voscapelle.nl -Capelle 0416 - 311 326 Hoofdstraat 35 Sprang

Natuurlijk goed

SORTIMENT Hydrangea macrophylla Natuurlijk mag de boerenhortensia niet ontbreken in dit overzicht. Hoewel er eigenlijk maar twee typen bloeiwijzen zijn, is de variatie groot. Zijn de bloeiwijzen afgeplat/schotelvormig, dan worden deze lacecap of teller genoemd. Bij lacecaps staat er een krans van lokbloemen rond het hart van fertiele bloemetjes. Zijn de bloeiwijzen (afgeplat) bolvormig, dan worden ze mopheads genoemd. Doordat de fertiele bloemetjes bij de mopheads niet zichtbaar zijn en de bloeiwijze uit louter kleurige steriele bloemen lijkt te bestaan, zijn deze in praktijk spectaculairder en overweldigender. De lacecaps doen echter wat subtieler en verfijnder aan. Binnen beide groepen zijn er cultivars met enkelvoudige of ‘gevulde’ steriele bloemen, wat inhoudt dat de steriele bloemen meerdere kransen van bloemblaadjes hebben. De kleur varieert van zuiverwit tot dieppaars. Boerenhortensia’s zijn goed toe te passen in perken en parken, bij voorkeur in groepen. Vooral voor perken die niet hoger mogen worden dan circa 1 m zijn veel cultivars geschikt. De planten hebben geen snoei nodig. Gebeurt dat wel, dan zijn de planten namelijk binnen één seizoen weer net zo hoog als voor de snoei. Bovendien zullen ze na snoei beduidend minder rijk bloeien. Zet de planten dus alleen terug als dit absoluut noodzakelijk is. Jonge aanplant en in plantenbakken geplante boerenhortensia’s moeten ’s zomers soms extra water krijgen.

Er zijn verschillende series boerenhortensia’s op de markt. Twee hiervan zijn Forever&Ever en Magical Four Seasons. Beide series bieden een aanbod aan cultivars dat geschikt is voor grootschalige toepassing. Forever&Ever Maikel Loots (PEP Business Creators BV, Berkel-Enschot) en Rob Jonkers (Gebr. Jonkers Elshout BV, Elshout) over Forever&Ever: ‘Door het succes van Forever&Ever in de consumentenmarkt zagen we goede eigenschappen voor toepassing in de openbare ruimte. De planten bloeien op een- en tweejarig hout, wat inhoudt dat ze met een maaibalk gesnoeid kunnen worden en het0zelfde jaar alweer bloeien. Nu worden de planten van nature circa 1 m hoog, maar dit is een belangrijk voordeel voor grootschalige toepassing. Ze groeien bossig en daarmee onkruidonderdrukkend. De takken zijn stevig; bloeiende takken zullen na regenbuien niet doorbuigen en op de grond gaan hangen, zoals bij sommige reguliere cultivars het geval is. Gedurende de zomer worden steeds bloemen gevormd en de planten bloeien door tot de eerste vorst.’ Jonkers voegt daaraan toe dat de planten biobased worden gekweekt. ‘Dat houdt in dat we de toch al compacte groei kunnen reguleren met een middel op biologische basis. Er komen dus geen chemische middelen aan te pas. Dit geldt trouwens voor de gehele teelt van Forever&Ever. Alleen in het geval van een hard-nekkige plaag is het soms noodzakelijk om chemische gewasbescherming toe te passen.’ Forever&Ever is in vier kleuren verkrijgbaar: wit, rood, roze en blauw. Magical Four Seasons Jos de Jong (De Jong Plant BV, Boskoop) is gespecialiseerd in Hydrangea macrophylla en kweekt de Magical Four Seasons. ‘De afgelopen jaren zijn verschillende cultivars uit de Magical Four Seasons in het openbaar groen toegepast en de resultaten zijn prima. Alle Magical Four Seasons hortensia’s zijn sterk, prima winterhard en hebben een dichte bossige groeiwijze. Ook bloeien ze rijk en over een lange periode, waarbij een belangrijk voordeel is dat de bloeiwijzen uitzonderlijk stevig zijn (en aanvoelen). Ze kunnen dan ook veel regen en wind weerstaan. Er zijn meer dan tien verschillende Magical Four Seasons hortensia’s, maar de volgende drie zijn bij uitstek geschikt voor toepassing in het openbaar groen: Magical amethyst (‘Hokomathyst’), Magical Coral (‘Hokomac’) en Magical Revolution (‘Hokomarevo’). Een belangrijk kenmerk van de Magical Four Seasons hortensia dat veel sierwaarde geeft, is dat de bloemen

verkleuren tijdens de bloeiperiode. Aanvankelijk zijn de bloemen van Magical Amethyst roze of blauwpaars met groene details. Tijdens de bloeiperiode verkleuren ze naar groener met roze of blauwpaarse details. Uiteindelijk verkleuren ze diepgroen. Bij Magical Coral hebben de roze of paarse bloemen lichtgroene details. Bij verbloeien krijgen de bloemen witroze randen. Magical Revolution, ten slotte, is een iets compactere cultivar die circa 60 cm hoog wordt. De bloemen zijn uitzonderlijk stevig en kleuren van lichtroze of lichtblauw naar dieprood.’ Naast deze prima Forever & Ever- en Magical Four Seasons hortensia’s zijn er vele oudere cultivars die eveneens geschikt zijn voor toepassing in de openbare ruimte. Mopheads ‘Alpenglühen’ groeit uit tot een bossige struik van ruim een meter hoogte. De bloemen zijn donkerroze tot rood. Opvallend aan ‘Alpenglühen’ is dat de bloemen niet verkleuren onder invloed van de zuurgraad van de bodem. De bloei valt vrij laat in het seizoen, in de zomer en nazomer. ‘Altona’ is een cultivar waarvan de bloemkleur varieert van donkerroze tot blauw. De bloemblaadjes hebben een gezaagde rand. Hij lijkt sterk op ‘Hamburg’, wat eveneens een goede cultivar is, maar heeft kleiner, gezaagd blad. Heel opvallend is de Japanse cultivar ‘Ayesha’. De bloeiwijze is uniek in het hortensiasortiment; de bloemblaadjes van de lokbloemen zijn steeds komvormig. Dit geeft de plant een uniek karakter. De bloemkleur is roze, wit of lichtblauw, uiteraard weer afhankelijk van de zuurgraad van de bodem. Een bossig groeiende cultivar met stevige takken tot ruim 1 meter is ‘Bodensee’. De vrijwel ronde bloeiwijzen zijn roze tot rood op kalkrijke grond en lila tot violet op een zure bodem. De oude Franse cultivar ‘Bouquet Rose’ blijkt nog steeds een goede plant voor toepassing in de openbare ruimte. Hoewel de takken enigszins zwak zijn, is het een goede plant voor gebruik in plantvakken. Het is een rijkbloeiende plant met roze tot blauwe bloemen. Hij bloeit wat later in het seizoen, van juli tot in september. ‘Mathilde Gütges’ is een cultivar die gemakkelijk van kleur (roze of blauw) verandert. Het is een struik die nauwelijks 1 meter hoog wordt en zeer geschikt is voor perken die wat lager moeten blijven. De geschiedenis van ‘Otaksa’ is wellicht nog mooier dan de plant zelf. Het is de oudst bekende vorm van de mophead-hortensia en hij werd in Japan

Hydrangea macrophylla Forever&Ever. www.stad-en-groen.nl

47

Hydrangea paniculata Melange.

48

3 - 2016

SORTIMENT

Het geslacht Hydrangea zelf bestaat uit circa 30 soorten, een aantal wat enigszins afhankelijk is van het inzicht van de diverse wetenschappers

door de Zweed Carl Peter Thunberg beschreven. Thunberg was als chirurg in dienst van de VOC en in 1775-1776 als zodanig gestationeerd op de Nederlandse handelspost Deshima, voor de kust van Nagasaki. In 1862 introduceerde Philipp Franz von Siebold, eveneens arts in dienst van de VOC en gestationeerd op Deshima, de plant in het westen. Von Siebold noemde de plant naar een Japans meisje dat Taki Kusomoto heette, maar later als O taki san werd aangesproken, wat zoveel betekent als ‘hooggeboren mejuffrouw Taki’. Von Siebold verstond haar naam echter als ‘Otaksa’ en vernoemde de hortensia aldus naar haar. Los van de fraaie geschiedenis is ‘Otaksa’ een rijkbloeiende struik tot 2 m of hoger. De bloeiwijzen kunnen meer dan 20 cm groot worden. Ze zijn lichtroze tot lichtblauw. Bij uitbloeien kleuren de bloemblaadjes bijna wit met rode stipjes. ‘Tovelit’ is met zijn hoogte tot circa 60 cm een van de meest compacte cultivars. De steriele bloemen zijn roze tot blauw en hebben typische spitse bloemblaadjes. Helaas is ‘Tovelit’ vrij gevoelig voor ziekten, dus moet de bodem op de standplaats goed bewerkt zijn en de vochthuishouding in orde. Als laatste wordt hier ‘Sibilla’ genoemd. Deze vormt een dichte struik tot circa 1,25 m hoog. De grote mopheads zijn donkerroze tot diep rozerood. ‘Sibilla’ (soms gespeld als ‘Sibylla’, ‘Sybilla’ of ‘Sybille’) wordt ook vaak aangeboden onder de handlesnaam ‘Masja’.

Lacecaps Drie cultivars worden voorgesteld, met platte tuilen en zeer geschikt voor toepassing in de openbare ruimte. Allereerst ‘Blaumeise’. Dit is de Duitse naam voor pimpelmees, maar juist van de Duitse naam kan worden afgeleid dat de plant blauw bloeit. Dit gebeurt natuurlijk alleen op zure grond. Op basische grond worden de lokbloemen van ‘Blaumeise’ prachtig roze, maar als blauwe variant is het een van de allerbeste. ‘Lanarth White’ is een oude Engelse cultivar die nog steeds als een van de beste witte lacecaps wordt beschouwd. De fertiele bloemen in het centrum van de bloeiwijze zijn lila. Ze steken prachtig af tegen de witte lokbloemen langs de randen van de tuilen. Net zoals ‘Blaumeise’ wordt ‘Lanarth White’ zo’n 1,5 m hoog. Iets hoger, maximaal 2 m, wordt ‘Mariesii Perfecta’. Ook dit is een oude cultivar, die in 1904 door de Franse Victor Lemoine werd geïntroduceerd. Ook ‘Mariesii Perfecta’ kan lichtblauw worden; de plant wordt dan vaak onder de naam ‘Blue Wave’ verhandeld. Maar eigenlijk is dat niet nodig; de mooie roze bloemen zijn al meer dan de moeite waard. Hydrangea paniculata De pluimhortensia is de laatste 20 jaar uitgegroeid tot een enorm populaire heester. Door de vorm van de bloeiwijze is het een beetje een buitenbeentje in het geslacht. De bloeiwijze is namelijk pluimvormig en min of meer driehoekig van vorm. Van nature bestaat deze bloeiwijze ook weer uit kleine fertiele bloemen met stampers en meeldraden en grotere, opvallende steriele bloemen. Maar bij veel moderne cultivars zitten de fertiele bloemetjes verborgen onder de talloze opvallende steriele bloemen. De planten zijn sterk, stellen weinig bodemeisen en verdragen veel warmte. Snoei is niet noodzakelijk, maar wordt door de planten prima verdragen, dus indien nodig kunnen ze diep teruggesnoeid worden. Qua bloemkleuren is er minder variatie; pluimhortensia’s zijn er in wit, crème en groen- tot geelwit. Bij diverse cultivars verkleuren de steriele bloemen bij het uitbloeien roze en rood tot purper. Een aantal cultivars is niet alleen bijzonder populair bij particulieren, maar ook zeer geschikt voor toepassing in het openbaar groen. De planten kunnen zowel als solitair worden toegepast (vooral de hoger groeiende cultivars) als in groepen. Inmiddels zijn er rond de 100 cultivars. Keus genoeg dus, maar niet allemaal even geschikt. De voornaamste eisen die aan de planten gesteld worden voor toepassing in de openbare ruimte, zijn dat de planten relatief gedrongen moeten groeien en dat de takken stevig genoeg zijn om de bloe-

men te kunnen dragen, ook bij regen.

Hoger groeiende cultivars ‘Kyushu’ is een van de wat oudere cultivars. De groeiwijze is relatief smal opgaand tot een hoogte van circa 2 m. De twijgen zijn relatief dun, maar wel stevig genoeg. Een opvallend kenmerk is dat de bladeren steeds glanzen. Hij is rijkbloeiend, met vrij slanke conische pluimen met relatief weinig steriele bloemen. De bloemen zijn groenig wit tot wit en verkleuren niet of nauwelijks bij uitbloeien. Een andere oudere cultivar is ‘Pink Diamond’. Deze forse struik, tot 3 m hoog, was de eerste cultivar waarvan de bloemen fraai verkleuren bij uitbloeien. De grote pluimen kleuren van wit naar donkerroze. Ongetwijfeld de bekendste cultivar en de plant die H. paniculata een grote impuls gaf, is ‘Limelight’. De bloempluimen bestaan voornamelijk uit steriele bloemen. Deze verkleuren van groenwit via roomkleurig naar zachtroze. Vooral de roomkleur was lange tijd uniek in het sortiment. ‘Phantom’, ontstaan als een zusterzaailing van ‘Limelight’, lijkt hier sterk op. Ook ‘Silver Dollar’ is ontwikkeld uit hetzelfde zaaisel. Het is een forse struik die 3,5 m hoog kan worden. De bloempluimen, die voornamelijk uit steriele bloemen bestaan, zijn wit en verkleuren niet. Een nieuwere cultivar is ‘Savill Lace’. Deze vormt een struik tot circa 2,5 m met een brede habitus. De bloempluimen zijn groot en bestaan uit steriele en fertiele bloemen. Het kleurverloop is van groenwit via zuiverwit naar roze. De fijne structuur van de pluimen rechtvaardigt de naam. Twee goede, iets lager groeiende cultivars zijn Early Sensation (‘Bulk’) en Pinky Winky (‘DVPPinky’). Eerstgenoemde is een breed opgaande struik die een kleine 2 m hoog wordt. Opvallend is dat de bloeitijd vroeg in het seizoen valt; de eerste bloemen openen in juni. De bloempluimen bestaan uit steriele en fertiele bloemen. Deze zijn wit en verkleuren donker purperrood bij uitbloeien. Pinky Winky (‘DVPPinky’) is een bekende cultivar die tot circa 1,5-2 m hoog wordt. De bloempluimen zijn zeer regelmatig breed conisch. Ze kleuren spectaculair hard rozerood bij uitbloeien. Lager groeiende cultivars Een van de eerste laagblijvende cultivars op de markt was Dart’s Little Dot (‘Darlido’). Deze plant heeft een breed spreidend-opgaande groeiwijze tot maximaal 1 m. De bloempluimen zijn relatief klein, maar de plant bloeit erg rijk. De bloemen zijn roomwit en verkleuren niet bij uitbloeien. Cocktail (‘Bokraflame’), ook in de handel als


49

Enthousiast besproeien Janine (8) en Jacco (6), zoon en dochter van Eelco Nell, bedrijfsleider van Jong Plant uit Boskoop deduizenden tuinhortensia's op de kwekerij.

Magical Candle, wordt uiteindelijk circa 1,25 m hoog. De korte stevige takken dragen brede bloempluimen die voornamelijk uit steriele bloemen bestaan. Deze verkleuren van groenwit via roomkleurig naar donker rozerood. Tegelijk met Cocktail werd ook Melange (‘Bokraplume’) geïntroduceerd. Met een hoogte van circa 1 m is ook deze cultivar ideaal voor toepassing in de openbare ruimte. De bloempluimen bestaan uit witte steriele en fertiele bloemen. Ze verkleuren donker purperrood bij uitbloeien. Deze cultivar is ook in de handel als Magical Fire. In België, op hetzelfde instituut waar ook Pinky Winky werd ontwikkeld, werd ook de laag groeiende Bobo (‘Ilvobo’) ontwikkeld. Ook deze plant

50

wordt circa 1-1,25 m hoog. De bloempluimen bevatten veel steriele bloemen, maar ook fertiele bloemetjes zijn nog zichtbaar, wat de bloei een fijne structuur geeft. De bloemen zijn wit en verkleuren iets roze bij uitbloeien. Het is logisch dat veredelaars proberen goede, hoger groeiende cultivars door veredeling lager te maken. Dit is het geval bij Baby Lace (‘PIIHPI’) en Little Lime (‘Jane’). Baby Lace kan het beste worden beschouwd als een lager blijvende ‘Kyushu’. De plant groeit vrij slank omhoog tot een hoogte van circa 1-1,25 m. De bloempluimen, die bestaan uit steriele en fertiele bloemen, zijn eveneens relatief slank. De bloemen zijn zuiverwit. Little Lime kan beschouwd worden als de lager blijvende variant van ‘Limelight’. De bloemen hebben dezelfde vorm,

maar kleuren bij uitbloeien wat intenser rozerood dan ‘Limelight’. En natuurlijk is de hoogte tot circa 1 m ook een belangrijke eigenschap. Hydrangea quercifolia Net als Hydrangea arborescens is H. quercifolia inheems in het oosten van de Verenigde Staten. De eikenbladhortensia dankt zijn naam natuurlijk aan de vorm van de bladeren. Er is geen fantasie voor nodig om de gelijkenis te zien met het blad van bijvoorbeeld de Amerikaanse eik (Quercus rubra). Van nature verkleurt het blad in de herfst roodbruin tot dieppurper, een eigenschap die ook bij verschillende cultivars een belangrijke sierwaarde is. Het zijn vrij brede struiken tot circa 2 m hoog. De bloemen staan, net als bij H. paniculata, in pluimen en zijn eveneens steriel en fertiel. Ze bloeien

3 - 2016

SORTIMENT

in juli-augustus. De eikenbladhortensia verdraagt veel warmte en kan in de volle zon toegepast worden, mits de grond niet gedurende lange tijd uitdroogt. Omdat ze van nature ietwat slordig groeien, dienen eikenbladhortensia’s bij voorkeur in (kleine) groepen aangeplant te worden. Er zijn diverse cultivars, die vrij sterk op elkaar lijken. Uitzonderingen zijn de planten met ‘dubbele’ steriele bloemen en bloempluimen die voornamelijk uit steriele bloemen bestaan. Het bekendste voorbeeld van een cultivar die voornamelijk met steriele bloemen bloeit, is ‘Harmony’. Erg mooi, maar vanwege de slappe takken ongeschikt voor grootschalige toepassing. De bekendste en beste cultivar met ‘dubbele’ steriele bloemen is ‘Snowflake’. Deze bloemen zijn niet zozeer ‘dubbel’ of ‘gevuld’,

maar bestaan uit extra kransen van bloemblaadjes, waardoor een leuk pompon-effect ontstaat. Drie aan te bevelen cultivars voor bredere toepassing zijn ‘Applause’, ‘Burgundy’ en ‘Sike’s Dwarf’. ‘Applause’ is een tamelijk rijkbloeiende cultivar met zuiverwitte steriele bloemen. De diepe nervatuur geeft het blad een mooie structuur. De steriele bloemen van ‘Burgundy’ verkleuren bij uitbloeien roze. De naam verwijst naar de herfstkleur van de bladeren, die prachtig dieprood verkleuren. ‘Sike’s Dwarf, ten slotte, is een wat lager groeiende cultivar die een uiteindelijke hoogte van circa 1,5 m bereikt. De takken zijn stevig en kunnen de bloempluimen goed dragen.

De bloempluimen zijn relatief klein, maar de plant bloeit erg rijk


51

Aanwezig op Dag van de Openbare Ruimte 2 juni 2016, Maastricht Standnr. 3.08

Hydrangea serrata 'Preziosa'. www.stad-en-groen.nl

53

Integrale onkruIdbestrIjdIng volgens

‘de Punt Methode’

de juIste MachIne oP de juIste Plek en coMbIneer!

! Ig d o n r e e M If g n e e g RED

KaNT BRaNd STEKER®

• co² neutraal • geen fossiele brandstof meer zoals lPg • gebruikt biomassa om mee te ‘branden’ • voor grootschalig werk

• 5x per jaar strak gestoken grasrand • geen afvalkosten • lagere veegkosten • reinigende werking

MaChiNaal vEGEN • co² neutraal • elektrisch rijden • geen fossiele brandstof meer zoals diesel, maar biomassa • heet water 98c • geen overlast, herrie /stof • eenvoudige techniek • voor kleinschalig werk

• ‘de Punt Methode’ Is goedkoPer dan sPuIten als je alles eerlIjk Meetelt! • goed toePasbaar Met Inzet sW-MedeWerkers en Mensen Met een afstand tot de arbeIdsMarkt (sroI). • geen resIstente soorten en nIet WeersgevoelIg. 54

• dulevo 5000 d • euro 5 met adblue • super fijnstoffilters • heel zuinig met waterverbruik • razend snel

-

3 - 2016

Chroomstraat 1d • 3067 GN Rotterdam • Telefoon: (010) 420 60 26 • E-mail: [email protected] • www.groen-puntbv.nl

SORTIMENT Hydrangea serrata Deze Japanse en Koreaanse soort is zo sterk verwant aan H. macrophylla, dat sommige taxonomen H. serrata als ondersoort van H. macrophylla beschouwen. Het zijn vrij lage struiken, tot circa 1,25 m hoog, hoewel veel cultivars beduidend lager blijven. Eigenlijk is H. serrata het best te beschouwen als een miniatuur-H. macrophylla, inclusief het verkleuren van de bloemen van roze naar blauw onder invloed van de zuurgraad van de bodem. Ook binnen H. serrata zijn er typen met mopheads en typen met lacecaps, maar het gros van de cultivars bloeit met platte tuilen. Qua toepassing kan H. serrata eveneens vergeleken worden met grote broer H. macrophylla, met dien verstande dat hij dankzij de lagere groeiwijze ook goed in kleine groepen toegepast kan worden. Voor gebruik als solitair is hij daarentegen weer minder geschikt.

Hortensiatuin boerenhortensia.

In Japan en bij specialistische kwekerijen zijn zeer veel cultivars in cultuur, die nauwelijks bekend zijn bij het grote publiek en waarover geen informatie bekend is over toepasbaarheid in de openbare ruimte. Slechts een handjevol cultivars is bewezen goed toepasbaar in de openbare ruimte. De

Hortensiatuin voorgrond Blaumeise. www.stad-en-groen.nl

55

onkruid 1-2-3 weg!

HETE LUCHT INFRAROOD STOOM veilig systeem

De WeedSteam is de snelle en efficiënte oplossing voor effectief

milieuvriendelijk

en duurzaam onkruidbeheer. De 1-2-3 combinatie van zeer hete

duurzaam resultaat lage exploitatiekosten

lucht, infrarode straling en stoom pakt ongewenste vegetatie grondig aan. Na enkele dagen is het behandelde onkruid

minimaal onderhoud

verdord! Bel nu Jean Heybroek en overtuig u van de

maximale prestaties

unieke kwaliteiten van de WeedSteam!

onkruid duurzaam en 3x efficiënter bestrijden met de WeedSteam®

www.jeanheybroek.com

kijk op voor een overzicht van ons leveringsprogramma Jean Heybroek BV, tel. 030 - 639 46 11

56

3 - 2016

SORTIMENT

De gelijkenis is zo groot, dat ze niet uit elkaar te houden zijn

bekendste cultivar is ‘Blue Bird’. Deze struik tot circa 1 m heeft donkergroen blad met roodachtige hoofdnerven. Op basische grond zijn de fertiele bloemen roze en de steriele lokbloemen lichtroze. Op zure grond zijn de fertiele bloemen blauw en

de steriele bloemen zeer lichtblauw. ‘Bluebird’ is een sterke, rijkbloeiende cultivar.

grond. De struik is dichtvertakt en bossig en groeit tot circa 1,25 m hoogte.

Uit zaad dat uit Korea geïmporteerd werd, ontstonden drie bijzonder veel op elkaar gelijkende cultivars: ‘Hallasan’, Maiko’ en ‘Spreading Beauty’. De gelijkenis is zo groot, dat ze niet uit elkaar te houden zijn. De planten worden ongeveer 80 cm hoog en groeien met breed spreidende takken die vastwortelen aan de grond, waardoor de plant zich bijna als een bodembedekker gedraagt. De bloemen zijn lichtblauw of roze, maar de planten bloeien niet uitzonderlijk rijk. De bladeren kleuren rood tot donkerpurper in de herfst. ‘Intermedia’ is een sterke struik tot circa 1 m. De takken zijn opvallend donker gekleurd. De bloemen zijn blauw of roze, waarbij de steriele bloemen een lichter, soms bijna wit, hart hebben. Het enige buitenbeentje in deze opsomming is ‘Preziosa’. De bloemen staan in mopheads, waarbij de fertiele bloemen onder en tussen de opvallende steriele bloemen zitten. De steriele bloemen zijn roze tot lichtrood en kleuren niet blauw op zure

Hydrangea villosa ‘Anthony Bullivant’ Door hun nauwe verwantschap met H. aspera werden de cultivars van H. villosa vroeger als cultivars van H. aspera beschouwd. ‘Anthony Bullivant’ is een struik tot circa 2 m hoogte. De bladeren zijn viltig aan de onderkant en voelen aan de bovenkant ruw aan. De bloemen staan in platte tuilen met paarse fertiele bloemen en lila tot lilaroze steriele lokbloemen. Vanwege het formaat is deze cultivar alleen geschikt om als solitair of in kleine groepen (in parken) toegepast te worden. De bloemen zijn erg mooi en verfijnd. Een plaats in de halfschaduw of lichte schaduw is aan te bevelen.


Annabelle www.stad-en-groen.nl

57

De Enk groen & golf... de Vernieuwers

OP ENBAAR GROEN

| 2.O

Parijs – 2050 De Groene Revolutie_ van grijs naar groen_ de natuur terug in de steden_ zoals Parijs_ doel: 75% minder uitstoot van broeikasgassen _ een droom?_ nee, het kan_ zegt Vincent Callebaut_ architect, visionair, idealist_ groendenker_ net als wij_ mens en natuur in balans _ hij de ontwerpen_ wij de technieken_ samen voorop_ de toekomst is groen_ wij zijn alvast begonnen.

De vernieuwers van De Enk groen & golf

Meer weten over de vernieuwers? T: 0317 - 72 70 00 ( Frans Reulink ) www.deenkgroenengolf.nl [email protected]

Weedheater zorgt voor comeback van het ‘zwarte schaap’ onder de werktuigdragers ‘Weinig flauwekul én goed functioneren: dat is waar Stiga voor staat’ De afgelopen maanden is er een run ontstaan op chemievrije onkruidbestrijdingsmachines. Daarbij wordt het straatbeeld ook steeds meer opgesierd door de werktuigdragers van Stiga. Dat deze ‘oude bekenden’ weer een opmars maken, is te danken aan Weedheater, die in Stiga en de eigen Weedheater een gouden combinatie ziet. Auteur: Kelly Kuenen

60

3 - 2016

4 min. leestijd

TECHNIEK

gers uit voor zijn Weedheater, een aanbouwwerktuig dat werkt op basis van hete lucht, en werd naar eigen zeggen ‘een beetje verliefd’ nadat hij met werktuigdrager Stiga Titan in aanraking kwam. Wagenaar: ‘Stiga heeft wat ik noem ‘Duitse degelijkheid’. De apparaten zijn eenvoudig in bediening en onderhoud, hebben geen ingewikkelde elektronica, zijn stevig en betaalbaar, terwijl ze niet inleveren op kwaliteit.’ Daarnaast sprak het merk Wagenaar aan vanwege het goede dealernetwerk (zeven verkooppunten in Nederland) en de onderscheidende kwaliteiten van het merk.

Bij velen zal de naam Stiga wel een belletje doen rinkelen. Al is dat niet per definitie in positieve zin. In Nederland heeft de machine namelijk last van een imagoprobleem. Fabrikant Stiga produceert hoofdzakelijk maaimachines en levert veelal aan particuliere kopers. Het merk staat dan ook bekend om apparatuur die vooral door consumenten wordt gebruikt, maar waar een zichzelf respecterende professional zich niet aan waagt. Onterecht, vindt Lowi Wagenaar van Weedheater: ‘Alleen al het noemen van de naam Stiga is op de professionele markt een soort vloeken in de kerk. Stiga kreeg zijn slechte imago doordat ook hoveniers aan de slag gingen met deze machines en de apparaten het begaven.’ Weedheater herintroduceert het merk op de Nederlandse markt, maar dan wel in een professionele lijn, die afzonderlijk van de consumentenapparatuur wordt ontwikkeld en voorzien is van een eigen dealernetwerk – en dus geschikt is voor professioneel gebruik. ‘Duitse degelijkheid’ Wagenaar probeerde diverse merken werktuigdra-

Het onderstel van de Stiga Titan wordt in standaarduitvoering naar Nederland gehaald en in de werkplaats van Weedheater in het Zeeuwse Goes aangepast voor toepassing in het openbaar groen. ‘Daar wordt hij voorzien van grotere wielen, zodat hij goed stoepen op en af kan rijden, en krijgt hij een langzame daalfunctie en gewichtsoverdracht tussen machine en aanbouw, wat voorkomt dat de machine schade oploopt. Dit alles maakt de machine multifunctioneel en tevens inzetbaar voor borstelwerkzaamheden in het voor- en naseizoen.’ Die borstels krijgt Weedheater geleverd door het bedrijf Becx Tuinmachines uit Moergestel, gespecialiseerd in onkruidborstels. In de werkplaats in Goes wordt ook nog de snelheid van de machines aangepast, zodat eenvoudig geschakeld kan worden van een rustige snelheid naar een snelheid tot zo’n 30 km/u. ‘Voor een machine met een gewicht onder 1000 kilo is dat behoorlijk snel’, licht Wagenaar toe. Daarnaast kan de machine ook geleverd worden met cabine, voorzien van de gemakken die je ook in grotere modellen aantreft, zoals airco en een degelijke, goed verende stoel. Eerder dit jaar verbeterde Weedheater ook de wendbaarheid van zijn aanbouwapparatuur. Met een speciaal tussenstuk kan de Weedheater nu een draaihoek van 30° maken ten opzichte van de drager. De vergrote draaihoek maakt het mogelijk om in één werkgang onkruid langs gevels en obstakels te verwijderen. Natuurlijk kan de Weedheater behalve aan de Stiga ook aan andere dragers bevestigd worden. Sinke Groenzorg is een van de bedrijven die al voor het verbod investeerde in chemievrij beheer en onder meer de Weedheater aanschafte. In dit geval wordt de onkruidbestrijder aan eigen materieel bevestigd. William Sinke: ‘De grote voordelen van de Weedheater zijn eenvoud, betrouwbaarheid en het lage verbruik. Maar het grootste voordeel vonden we het geringe gewicht. Daardoor kan hij aan een lichte tractor worden bevestigd. Daar rijd je zo de stoep mee op, zonder dat stoepbanden of tegels verzakken. Ook qua emissie scoort hij veel beter, omdat een kleine trac-

Weedheater-combi met Stiga op De Groene Sector Vakbeurs, begin dit jaar.

‘Stiga heeft wat ik noem Duitse degelijkheid’

tor met een lichte motor veel minder uitstoot geeft dan een grote werktuigdrager.’ Wagenaar heeft er het volste vertrouwen in dat de Stiga zijn weg naar de professional vindt. ‘Laatst hebben we de Stiga Titan afgeleverd in de kleuren van de betreffende klant. Die kreeg vervolgens steeds de vraag gesteld welk merk machine dat mooie resultaat afleverde. Zo zie je maar dat je je niet moet blindstaren op een naam.’ Het feit dat


61

Zuinig zijn op wat we hebben U wilt graag zuinig zijn op de cultuurhistorische waarden van het landschap, daarnaast ziet u er kansrijke ontwikkelingsmogelijkheden. KYBYS brengt die wensen samen, al adviserend over ecologie, landschap, integrale gebiedsvisies en inrichtingsplannen.

[email protected]

-

www.kybys.nl

> Vestiging Boxtel Bosscheweg 107-8 Postbus 371 - 5280 AJ Boxtel Tel.: +31 (0)411 678 055

> Vestiging Heemstede Herenweg 115 2105 MG Heemstede Tel.: +31 (0)411 678 055

> Vestiging Meppel Gasgracht 3a 7941 KG Meppel Tel.: +31 (0)522 247 477

T: +31 (0)514 764 016 [email protected] www.machines4green.nl OP BAAR NU OOK VERKRIJG IS S A B R U HU

De specialist op het gebied van radiografisch werken Volg ons op:

TECHNIEK

Indien gewenst kan de werktuigdrager worden uitgevoerd in de bedrijfskleuren.

Het standaard onderstel wordt in het Zeeuwse Goes aangepast aan gebruik in het openbaar groen

Stiga een ‘ondergeschoven kindje’ is, heeft als groot voordeel dat Weedheater de apparaten binnen twee weken en in een aantrekkelijke prijsstelling kan aanbieden. Aan dit laatste heeft Weedheater naar eigen zeggen mede zijn succes te danken. ‘Laatst kregen we van een geïnteresseerde zelfs de vraag of we de prijs wel goed voorberekend hadden, omdat de concurrent stukken duurder was. Hij is gewoon voordelig in aanschaf omdat Stiga nog moet werken aan een positieve naam; voor een grote naam betaal je immers.’ Topdrukte Begin april had Weedheater al achttien Stigawerktuigdragers verkocht. Volgens Wagenaar stijgt de vraag zo snel, dat de producent laatst zelfs informeerde wat er toch aan de hand was op de Nederlandse markt. Net als zijn concullega’s draait Wagenaar overuren om aan de vraag vanuit de markt te kunnen voldoen. En dan kan het

voorkomen dat hij het ene moment een afspraak heeft in het Zuid-Hollandse Zuidhoek en even later doorrijdt naar het Drentse Hoogeveen. ‘Chemievrij beheer is voor velen nieuw, maar de nieuwe Stiga óók. Daarom wil ik iedereen voorzien van de juiste informatie.’



63

Participatie op kerkhof in Valburg Een alternatieve gemeentedag op het kerkhof in Valburg (Gelderland). Leden van de hervormde gemeente Valburg-Homoet togen zaterdag massaal naar de begraafplaats van de kerk buiten het dorp voor een gezamenlijke schoonmaakdag. De paden van dodenakker Rustoord waren door het groeizame weer van de laatste weken overwoekerd met onkruid en ook de verouderde graven moesten dringend een schoonmaakbeurt hebben. Verder werd er op de paden nieuw grint aangebracht. Omdat de kleine gemeente flink moet bezuinigen werd besloten een oproep te doen in het kerkblad met als gevolg dat een groot deel van de gelovigen en meelevende kerkgangers van buiten het dorp -jong en oud- zaterdag de handen uit de mouwen stak om onder leiding van de plaatselijke predikant in één ochtend tijd de hele begraafplaats op te knappen. Dat lukte. Met de gezamenlijke wiedactie werd zo'n 1500 euro bespaard.

64

3 - 2016



65

PETROL-FREE POWER ALL IN ONE SYSTEM

HUSQVARNA 536LiB

HUSQVARNA 536LiL

HUSQVARNA 536LiR

HUSQVARNA 536Li XP

HUSQVARNA T536Li XP®

HUSQVARNA 536LiHD60X/70X

66

3 - 2016

‘Door te kiezen voor het juiste mengsel kun je mooi, sterk en onderhoudsarm groen realiseren’ DLF presenteert diverse grasmengsels voor toepassing in openbaar groen Duurzaam groen is gewild, zowel bij beheerders als bij inwoners. Naast bomen en vaste planten blijven grassen in de openbare ruimte onveranderd populair. Sterker nog: gras lijkt alleen maar populairder te worden. Dat is niet voor niks; het zorgt immers binnen no time voor een groen uiterlijk, dat tegelijkertijd relatief onderhoudsarm is. Auteur: Kelly Kuenen Jarenlange ervaring met het ontwikkelen van graszaden heeft ervoor gezorgd dat specialist DLF (voorheen Innoseeds) een ruim assortiment openbaar groen-mengsels heeft, zoals LawnMaster, SlowMaster, RecreaMaster en FinesseMaster (parken en plantsoenen) en B3 Master (specifiek voor bermen). De mengsels kenmerken zich door een snelle vestiging van de grasplanten, waardoor binnen relatief korte tijd een mooie grasmat wordt verkregen. In de range voor het openbaar groen kenmerkt elk mengsel zich door een andere unieke eigenschap. FinesseMaster, bijvoorbeeld, onderscheidt zich door zijn hoge sierwaarde. LawnMaster kenmerkt zich door zijn robuustheid, waardoor dit mengsel geschikt is voor plekken waar veel gelopen wordt. RecreaMaster is een sterke allrounder, goed voor parken en speelgazons, maar ook voor sportgazons. B3 Master is ontwikkeld voor toepassing in bermen. Het is extra zout- en droogtetolerant. Alle mengsels vragen relatief weinig onderhoud, wat resulteert in minder maaibeurten, maar ook in een kleinere carbon footprint. Dat laatste is in het bijzonder het geval met het mengsel SlowMaster. Dit mengsel kan goed tegen kort maaien, waardoor bespaard kan worden op maaibeurten.

‘Veel gemeentes vervangen momenteel vaste planten door grassen. De gedachte is vaak: als de maaimachine toch door de gemeente rijdt, maakt het niet uit of er een grasveld meer of minder wordt meegepakt’, vertelt Henk Roelofsen van DLF. ‘Met name SlowMaster zie je de laatste jaren echt opkomen. Dit mengsel wordt bijvoorbeeld al volop gebruikt op begraafplaatsen, waar weinig onderhoud gewenst is en het gras weinig betreden wordt.’ ‘Als je denkt aan soorten die weinig onderhoud vragen, dan gaat het vooral om grassen die weinig maaibeurten en bemesting nodig hebben’, vertelt Harry Nijënstein, manager productontwikkeling. ‘Langzaam groeiende grassen zijn hiervoor natuurlijk ideaal. Dan kom je al snel uit bij mengsels met weinig raaigrassen en veldbeemd en vooral veel zwenksoorten, zoals roodzwenken en schapengras. Maar ook bínnen deze soorten variëren de rassen in groeisnelheid. Door zowel soorten als rassen op een slimme manier te combineren, kun je komen tot een grasmat die weinig maaibeurten nodig heeft. Als het gaat om weinig onderhoud zijn er twee mengsels die er absoluut uitspringen: SlowMaster en B3 Master, juist omdat deze mengsels veel zwenkgrassen bevatten.’ DLF heeft net een driejaarsprogramma afgesloten, waarin

zo’n 200 rassen werden gescreend op hun groeisnelheid. Deze kennis helpt bij het samenstellen van de mengsels. Nijënstein: ‘Zo kwam naar voren dat de gemiddelde groeisnelheid per soort varieert van 38,4 mm voor schapengras en hardzwenkgras tot 46,0 mm voor rietzwenk; een verschil van 20%. Het gaat dan om de lengtegroei tussen twee metingen (met een maaibeurt tussendoor). Binnen de soorten zijn de verschillen groter: rond de 30% tussen rassen van fijne zwenkgrassen, 38% voor rietzwenk, 55% voor veldbeemd en zelfs 60% voor Engels raaigras.’

Uitlopers van veldbeemd, voor een extra dichte grasmat. www.stad-en-groen.nl

67

De zekerheid van gedetailleerd onderzoek INVENTARISATIE • BOOMVEILIGHEIDSCONTROLE (VTA) NADER ONDERZOEK • GROEI- EN VERPLANTBAARHEIDSONDERZOEK

Overtollig materieel ?

BOMEN EFFECT ANALYSE (BEA) • WAARDEBEPALING EN TAXATIE PROJECTMANAGEMENT • BEHEERINSPECTIE • SECOND OPINION BELEID EN BEHEER • FLORA- EN FAUNACHECK

• Al sinds 1930 verzorgen wij industriële veilingen en taxaties in heel Europa • Wereldwijd hebben wij relevante kopers voor uw goederen • Eigen kantoren en specialisten met uitgebreide marktkennis in Europese landen • Veilen is een transparante verkoopmethode voor het succesvol verkopen van uw materieel

Broeksteeg 2 6732 GS Harskamp 0318 479 166 [email protected] www.treeologic.nl

• We verzorgen vrijwillige veilingen op locatie en er zijn altijd mogelijkheden voor inbreng • Diverse gemeenten, provincies en bedrijven maken inmiddels gebruik van onze diensten

Herindelingen hebben vaak gevolgen voor het onderhoud van de openbare ruimte en de inzet van uw materieel.

Meer informatie over de mogelijkheden ? Stef Hooijman Hoofd Agrarische, Groen-, Grondverzet- en GWW (infra) sector Register Veilinghouder / Beëdigd Register Taxateur 06 53541631 - [email protected] Rob Sand Verkoop materieel en inventaris 020 66 66 581 - [email protected]

www.TroostwijkAuctions.com

Openbare ruimte | Bedrijven & instellingen | Particulieren Bedenken & Maken | Bomen & Boomverzorging | Dak- & Gevelgroen

LooHorst Ermelo Buitenbrinkweg 51 3853 LV Ermelo T 0341 49 47 69 F 0341 49 47 98 [email protected]

www.LooHorst.com

LooHorst Ede Verlengde blokkenweg 14 6717 AD Ede T 0318 57 5577 F 0318 63 8728 [email protected]

ADVERTORIAL

LawnMaster Toepassing: speelgazons Eigenschappen: robuust, verdraagt forse betreding en snel herstel na schade aan graszode RecreaMaster Toepassing: plantsoenen, campings, parken en trapveldjes Eigenschappen: breed inzetbaar, snelle start, weinig onderhoud, dichte mat SlowMaster Toepassing: extensief gazon Eigenschappen: dichte grasmat, goede groei in schaduw, weinig maaibeurten, verdraagt kort maaien, hoge sierwaarde FinesseMaster Toepassing: siergazons Eigenschappen: hoge sierwaarde, droogtetolerant, weinig onderhoud B3 Master Toepassing: bermen en taluds met weinig onderhoud Eigenschappen: sterke mat door extra beworteling, extra stevigheid voor wegberm, droogtetolerant, zouttolerant, extensief beheer

Snel een sterke grasplant Behalve naar de groeisnelheid kijkt DLF ook naar de ziekteresistentie, de vochtbehoefte en de voedingsbehoefte van de grasplanten. Er werden rassen geselecteerd waarvan in proeven bleek dat ze weinig bemesting nodig hebben, zodat de nieuwe grasmengsels dus ook steeds minder extra voeding vragen. ‘Ook wordt er steeds meer gelet op zouttolerantie’, vertelt Roelofsen. ‘We testen onze grassen door ze in zout water te zetten. Door ook hier weer specifieke rassen te kiezen, kunnen we mengsels maken die zouttolerant zijn. Dat is

niet alleen handig aan zee; de zoutconcentratie trekt immers ook steeds meer landinwaarts. Onze bermmengsels zijn daardoor ook resistenter tegen strooizout.’ In de groene ruimte is niet alleen een onderhoudsarm resultaat gewenst, maar ook een mooi egaal en – als het even kan – snel resultaat. Om de natuur een handje te helpen, zijn de zaden van vrijwel alle Masterline-mengsels voorzien van GroMax. Deze coating op basis van cytokinine-/zeewierextract stimuleert de ontkieming van trage kiemers, zoals veldbeemd en roodzwenk. Het mengsel RecreaMaster kan tevens geleverd worden met de coating ProNitro. De ProNitrocoating bevat stikstof, wat de veldbeemd een extra groeispurt geeft. De stikstof van ProNitro komt direct bij de kiemplant vrij. Het resultaat is een veel dichtere zode. Gericht advies Een paar jaar geleden zag Roelofsen nog dat er zomaar een grasmengsel werd gevraagd, maar

gemeentes gaan nu gerichter te werk. Dat heeft deels te maken met het advies dat DLF geeft. ‘Men weet vaak niet dat er meer mogelijk is’, vertelt Roelofsen. ‘Als gemeentes bij ons aankloppen voor graszaad, vragen we daarom eerst waarvoor het product bedoeld is. Zo leveren we het juiste product.’ Dat dit aanslaat, merkt DLF volgens Roelofsen aan reacties uit de markt. ‘Afnemers kennen vaak niet de naam van het product dat wij geleverd hebben, maar vragen bij een volgende bestelling wél naar “het gras dat de vorige keer is geleverd”. Dan weet je dat je op de goede weg zit.’ Over DLF DLF is gespecialiseerd in de veredeling, productie, marketing en verkoop van graszaden. Het bedrijf werkt met moderne research- en development-faciliteiten ter ontwikkeling en beproeving van nieuwe rassen van voeder- en recreatiegrassen. Sinds 2003 maakt DLF deel uit van het Deense DLF, wereldmarktleider in graszaden met vestigingen over de hele wereld. Op het gebied van de veredeling van nieuwe grasrassen wordt nauw samengewerkt met het moederbedrijf. Middels veredeling en toepassing van moderne selectietechnieken, welke deels in het laboratorium worden uitgevoerd, werkt DLF aan innovatieve producten voor de toekomst. Kwaliteitszorg en het oog op de toekomst spelen hierbij een cruciale rol.

Groeimassa van enkele grassoorten www.stad-en-groen.nl

69

Less is more Minder maaien, maar hetzelfde beeld Minder maaien, dat is een droom van veel groenbeheerders. Maar daar blijft het bij, want gras groeit nu eenmaal door tot het niet meer te betreden is. DSV zaden heeft een mengsel voor gazons en grasvegetatie die men extensief wil beheren. Auteur: Santi Raats

DSV ontwikkelde al vijf jaar geleden op aanvraag een mengsel voor Rijkswaterstaat, zodat er langs de A12 minder hoefde te worden gemaaid. Langs snelwegen wordt soms drie maal per jaar gemaaid, het liefste twee maal en soms zelfs maar één maal. Het gras mag langs de snelweg in principe een

70

redelijke hoogte bereiken, maar het mag ook weer niet de reflectorpaaltjes overwoekeren. Toch is Rijkswaterstaat erbij gebaat om de bermen extensief te beheren. Het bespaart niet alleen de kosten van een maaibeurt, maar ook van het bereiken van de werklocatie. Het vergt veel moeite, tijd en

vakkundigheid om de weg af te zetten en te werken vlak langs het voorbijrazende verkeer. Minder maaien betekent ook minder afvoer van materiaal. Minder maaien openbaar groen In openbaar groen, vooral in parken, mag het

3 - 2016

3 min. leestijd

van tijd, wanneer het gras extensief beheerd wordt met minder maaien en bemesten, zal het Engels raaigras wegvallen en zullen veldbeemd en roodzwenk de leiding overnemen. MaaiMinder bevat 70 procent uitlopervormende grassoorten, waardoor de mat mooi gesloten wordt. Doordat er weinig Engels raaigras in zit, staat het gras iets minder snel op dan bij een standaard parkmengsel, maar na even geduld heb je veel profijt van een mat waar je weinig tijd in hoeft te steken omdat hij niet snel groeit.’ Het teeltadvies van DSV is om 1,5 kilo per 100 vierkante meter in te zaaien.

gras niét tot 20 centimeter doorgroeien. Dat heeft te maken met de beeldkwaliteit. ‘Gras in de openbare ruimte wordt gemiddeld tien maal zo vaak gemaaid als bermen langs de snelweg. Dat betekent dat beheerders hier relatief veel meer voordeel kunnen halen door het aantal maaibeurten te verminderen’, aldus Steven Wiersema van DSV zaden. Anno 2016 bestaat er een gefinetunede versie van het ‘A12-mengsel’: MaaiMinder. Wiersema: ‘Dit is geschikt voor een brede inzet in het hele openbaar groen, zoals in parken, langs wegen; overal waar sierwaarde belangrijk is, maar maaien en bemesten ongewenst is. Het bestaat uit 10 procent Engels raaigras, 20 procent veldbeemdgras, 20 procent roodzwenk gewoon en 50 procent roodzwenk forse/fijne uitlopers. Het Engels raaigras, dat snel opkomt, zit erin omdat het concurreert met onkruid. Er zit vrij veel roodzwenk in, zodat er minder bemesting nodig is. Na verloop

Onderzoek naar groei DSV heeft bij de doorontwikkeling van het ‘A12mengsel’ negentien grassoorten getest op gewicht en lengtegroei: tien veldbeemdrassen, zeven Engels raaigras-rassen en twee andere rassen. Wiersema: ‘Voor veldbeemd kwamen Liegnitz, Limousine en Joker uit de bus met de minste lengtegroei, maar tegelijk een evenredige bladmassa. Want als de bladmassa minder zou zijn, betekent dat minder blad en dus een meer open zode. Voor ons mengsel zochten we een trage lengtegroei in combinatie met hoge zodendichtheid. In het mengsel zit het veldbeemdras Limousine, dat in ons onderzoek tot wel 25 procent minder lengtegroei vertoont dan de gemiddelde veldbeemd. Van de roodzwenken weten we al jaren dat ze zeer extensief zijn. Daarvan is bekend dat ze een langzame groei met zich meebrengen en minder bemesting en water nodig hebben. De roodzwenkgrassen die in het MaaiMinder-mengsel zitten, kunnen ook tegen deze extensieve omstandigheden. Daarnaast zijn ze geselecteerd om perfect te passen bij de veldbeemd- en Engels raaigras-rassen in dit mengsel. Zo krijg je een uitgebalanceerd grasmengsel dat qua groei bij elkaar past, maar ook op het oog een mooi beeld geeft. Het Engels raaigras Vitellius zit in het mengsel. De reden hiervoor is de snelle beginontwikkeling. Vitellius zorgt normaal gesproken voor een snelle start en daardoor een snelle onderdrukking van eventueel onkruid. In een later stadium wordt Vitellius op plekken die nauwelijks betreden worden en waar amper bemest en gemaaid wordt, verdrongen door veldbeemd en roodzwenkgrassen. Op meer intensief betreden stukken blijft Vitellius wel staan en zorgt het voor een snel herstel en een verhoogde betredingstolerantie.’ Intensieve betreding vraagt intensief beheer Als een grasgedeelte veel wordt betreden, zoals in parken waar evenementen plaatsvinden, raadt Wiersema MaaiMinder af. ‘Daarvoor hebben wij andere geschikte mengsels met meer Engels raai-

ACHTERGROND gras, dat een goed herstellingsvermogen heeft. Een voorbeeld daarvan is het gazonmengsel Solario, met Vesuvius en Limousine. Voor trapveldjes gebruiken wij vaak een Sportivo met 50 procent Engels raaigras en 20 procent veldbeemdgras, aangevuld met 15 procent roodzwenkgras forse uitlopers en 15 procent gewoon roodzwenkgras. Dit is uitermate geschikt vanwege het hoge percentage Engels raaigras en veldbeemdgras dat een hoge bespelings- en dus betredingstolerantie heeft. Aangevuld met roodzwenken die al dan niet uitlopers vormen zorgt, dit mengsel voor een gesloten grasmat die tegen een stootje kan. Ideaal als trapveldje. Maar goed, we hebben het hier over plekken waar we als beheerder zo min mogelijk naar om hoeven kijken. Daarvoor is MinderMaaien in het leven geroepen.’



71

Logische keuze door effectiviteit en lage kosten Onkruidbestrijding met heet water Onkruid bestrijden met chemicaliën is zó jaren tachtig… Het werkt wel goed, maar de milieuschade is eigenlijk onaanvaardbaar. Door afspoeling vanaf de verharding komt de chemie in het oppervlaktewater. Daarom branden of borstelen wij tegenwoordig dat het een lieve lust is. Bestrijden met heet water is echter veel effectiever, maar tot voor kort te duur. Meclean uit Terneuzen brengt daar verandering in met zijn AquaLutions-lijn. Directeur Coen Verhelst zet de voordelen van de WeedSolutions WS I en WS II en WeedPlus op een rij. Auteur: Leon van den Berg Eerst even iets meer over Meclean. Het bedrijf is gevestigd in Terneuzen. Dat lijkt niet de meest logische vestigingsplaats, maar is een verrassend goede keuze. Verhelst: ‘Wij zijn naast leverancier voor de groenvoorziening ook een belangrijke internationale speler in de schoonmaak. Wij zitten hier op een steenworp afstand van Gent, Brussel en Antwerpen en een stad als Parijs of Londen is

72

net zo ver als Groningen. Wij zitten ook een uurtje van de Kanaaltunnel en vlak bij de boot naar Dover. Een ideale Europese uitvalsbasis dus voor onze producten, zoals schrobzuigers en vegers. Daarmee stopt het echter niet. Wij leveren namelijk wereldwijd en dan zijn twee grote havens in de buurt interessant.’ Geen grote woorden, want Meclean-trailers die worden ingezet voor hoge-

drukreiniging worden bijvoorbeeld ook in IJsland, Noorwegen, Slowakije, Spanje en diverse landen in Afrika gebruikt. ‘In die trailers hebben we twee opties’, vervolgt Verhelst. ‘Allereerst Steamplus, waarmee met stoom onder hoge druk bijvoorbeeld graffiti kan worden verwijderd zonder de ondergrond te

3 - 2016

ACHTERGROND

7 min. leestijd

beschadigen. Ten tweede WeedPLUS, waarmee onkruid wordt verdelgd met bijna kokend water dat via een sproeikop of spuitbalk wordt toegepast. Daarvoor is maar 2 bar druk nodig. Door de hoge temperatuur stollen de eiwitten in de planten, raken de cellen beschadigd en sterven de planten na twee tot vijf dagen af. Qua werking is het verschil met onze AquaLutions-apparaten niet zo groot, maar WeedPlus kan alleen samen met de trailer geleverd worden, niet als zelfstandig apparaat, en is bovendien geschikt voor kleinschaliger gebruik. De AquaLutions-apparaten uit de WS I- en WS II-serie zijn wel autonome toepassingen die de gebruiker zelf op een werkwagen, pick-uptruck of aanhangwagen kan plaatsen. Na gebruik kun je ze er weer afhalen en kan het transportmiddel voor iets anders worden gebruikt.’

Verschillende methoden Voor het bestrijden van onkruid worden verschillende methoden gebruikt. Branden, bijvoorbeeld, is een prima methode, mits dat niet gebeurt in de buurt van (brandbare) objecten zoals geparkeerde auto’s. Die laatste beperking geldt overigens om verschillende redenen voor alle technieken die grootschalig kunnen worden toegepast, uitgezonderd de chemische. Borstelen is ook effectief, maar dan moet daarna wel direct geveegd worden om te voorkomen dat planten zich weer hechten. Daarnaast is het voor een goede keuze belangrijk in welk stadium van onkruidbedekking voor een bepaalde methodiek gekozen wordt. CROW geeft daarvoor klassen aan: van A+ (geen onkruid) tot D (zeer veel onkruid). Het beste is om een methode te kiezen die universeel toepasbaar is, niet vaak hoeft te worden uitgevoerd en een zo goed moge-

lijk resultaat geeft. Heet water blijkt tegen deze achtergrond de beste keuze. Vooral in mensuren is de toepassing van heet water een enorme besparing. Zeker gezien het feit dat de onderhoudskosten in groenbeheer steeds lastiger op te brengen zijn, is dit een belangrijk voordeel ten opzichte van andere onkruidbestrijdingsmethoden. Warmtecoëfficiënt Waardoor is die effectiviteit zo hoog, en waarom is bij een dergelijk groot voordeel nog niet iedereen overgestapt op bestrijding met heet water? ‘De effectiviteit heeft te maken met de warmtegeleding van water’, aldus Verhelst. ‘Hoe hoger de watertemperatuur, hoe hoger de effectiviteit. Het doel is het bestrijden van kiemen en die zitten vaak dieper onder de grond. Hete lucht heeft een zogenaamde warmtecoëfficiënt van 0,023, die van

De WS I kan net als de WS II op verschillende voertuigen worden gemonteerd, in dit geval op

De WS Compact voor de hovenier heeft een buitenkraan en een stopcontact nodig om effectief

een elektrisch voertuig.

onkruid te bestrijden. www.stad-en-groen.nl

73

stoom is 0,03, maar die van heet water bedraagt 0,6. De warmtegeleiding van water is globaal dertig keer zo hoog. Het is dus niet verwonderlijk dat heet water het beste werkt, maar nu het tweede deel van de vraag. Tot voor kort zaten er aan het toepassen van heet water als onkruidbestrijder een paar forse nadelen, die verband houden met elkaar. Allereerst de kosten. Er werden tot dusver vooral open dieselbranders gebruikt. Daarin wordt

een spiraal verhit door een open vlam, waardoor water heet wordt, net als bij de ouderwetse geiser thuis. De brandstofkosten daarvan zijn hoog. Per uur is zo’n 8-12 liter brandstof nodig voor een heetwateropbrengst van 900-1200 liter. Dat betekent dat de verhouding brandstofkosten – heet water 1% is. Als gebruiker ben je dus bij acht liter per uur net geen tientje kwijt. Onze machines werken op lpg; dan ben je bij een gelijk verbruik nog geen

Voor het bestrijden van onkruid worden verschillende methoden gebruikt

zes euro kwijt. Bovendien gebeurt de aandrijving van de pomp bij ons met een accu van 72 V en is er geen brandstofmotor nodig. Daarmee bespaar je niet alleen op benzinekosten, maar produceer je ook veel minder lawaai. Dieselbranders hebben nog een groot nadeel: ze produceren ongeveer zes maal zo veel roet als een dieselmotor van een auto. Vreemd dat je aan de ene kant het milieu spaart en het aan de andere kant gelijktijdig onnodig belast. Bovendien: als je nu al ziet dat oudere dieselauto’s geweerd worden uit stadscentra, hoe lang duurt het dan voordat meer vervuilende apparaten de toegang ontzegd wordt?’ Met een spuitbalk wordt onkruidverwijdering gemakkelijker, in dit geval met een brede balk (100-230 cm) en de WS II.

74

3 - 2016

ACHTERGROND Diesel achterhaald? Toch zie je bij de specificaties WS I en II wel een dieseluitvoering. Hoe kan dat? Verhelst: ‘Ja, dat klopt, omdat wij moeten inspelen op de mogelijkheden die klanten hebben. Hier in Nederland is het vinden van een tankstation met lpg geen probleem, maar elders in Europa kan dat anders zijn, vooral in plattelandsgebieden. Dan kun je niet anders dan als leverancier ook een dieselvariant bieden: de WS I of II de BA/D. Maar wij spelen ook in op andere vragen. Wij hebben eveneens een versie EL/LPG, waarbij de pomp op 240 V werkt. Daarmee komen wij tegemoet aan klanten die al een hydraulisch aggregaat hebben of een werkwagen met batterijen van bijvoorbeeld 72 V. Dan volstaat een omvormer. Voordeel hiervan is dat deze versie een stuk lichter is door het ontbreken van een eigen batterij. Er is ook nog een WS Compact. Dat is een apparaat dat bestemd is voor de hovenier. De WS Compact kun je gemakkelijk op een aanhangwagen of in een busje vervoeren en naar de plek rijden waar onkruid bestreden moet worden, bijvoorbeeld in de achtertuin van een particulier. Door het ontbreken van een batterij en een watertank weegt deze machine nog geen kwart van zijn grote broers. Een buitenkraan en een stopcontact bij de klant volstaan om op effectieve wijze onkruid de das om te doen. Opvallend is dat hoveniers dit apparaat in de praktijk vaak niet uitladen. Met een slang van maximaal 40 meter op haspel kunnen ze bijna overal komen.’

Onze bedrijfsfilosofie is dat een gebruiker direct met onze machines aan de slag moet kunnen

TCS De effectiviteit, de batterijaandrijving en de schone lpg zijn interessant, maar het zijn volgens Verhelst niet de eerste zaken die klanten waarderen. ‘Als

duidelijke pre ten opzichte van alle apparaten van collega-fabrikanten wordt ons Temperature Controle System (TCS) genoemd, of misschien moet ik zeggen: geroemd. Wij hebben bij de ontwikkeling van de AquaLutions-lijn heel goed nagedacht over de bediening. Onze bedrijfsfilosofie is dat een gebruiker direct met onze machines aan de slag moet kunnen. Daarom hebben wij gekozen voor een andere opzet van de temperatuurregeling. Onze collega’s laten dat doen door de persoon die de machine bedient. Die moet dan de waterhoeveelheid en het toerental aanpassen om de juiste temperatuur te bereiken. Dat vraagt enige technische kennis en scholing, vooral omdat er sprake is van variabelen. Het is moeilijk om een goede gebruikstemperatuur te krijgen als de temperatuur van het te gebruiken water steeds verschilt. Wij laten de machines regelen door sensoren die de watertemperatuur voor en na de brander meten. Die regelen de watertoevoer en het toerental automatisch; zo hebben we altijd een gegarandeerde temperatuur van 99,5 oC. Die constante temperatuur is heel belangrijk voor het resultaat en de werksnelheid.’

maar dan is de spuitbalk maar maximaal 70 cm breed en wordt er 15 liter heet water per minuut opgewekt. De WS II heeft overigens wel een relatief nadeel ten opzichte van de kleinere broer: hij heeft een typeafhankelijk geluidsniveau van 62-64 dBA. Voor de WS I is dat 60-62 dBA. Aan dat geluidsniveau moeten we niet te zwaar tillen; het is altijd nog minder dan een stofzuiger of een klas basisschoolkinderen. En er is ook een aardig voordeel: alle AquaLutions-modellen komen in aanmerking voor een MIA & VAMIL-subsidie. De besparing kan oplopen tot € 4000,-.’

Temperatuur bepaalt inzet Maar vanaf pakweg 80 oC kun je toch al onkruid bestrijden met water? Verhelst: ‘Ja, dat kan, maar er zit een belangrijk nadeel aan lage temperaturen. Er is een logaritmisch verband tussen de watertemperatuur en de werksnelheid. Hoe lager de temperatuur, des te minder vierkante meters je kunt maken per uur. Als je de temperatuur van 99,4 oC naar 95 oC terugbrengt, kun je al de helft minder snel werken. Als een beheerder werk inplant, wil hij wel vrij exact weten hoeveel iemand op een dag kan doen en niet verrast worden door mindere prestaties die op het materiaal zijn terug te voeren. Dankzij onze constante temperatuur is dat uit te sluiten. Overigens is het niet zo dat de waterhoeveelheid bij een lagere temperatuur ook logaritmisch halveert. Het debiet schommelt zo’n tien procent. Er blijft dus altijd voldoende heet water over om onkruid snel en effectief aan te pakken.’ 2=2x1 Tot slot nog iets over het verschil tussen de WS I en de WS II. De WS II blijkt exact twee keer de capaciteit van een WS I te hebben. Het voordeel is dat je met twee mensen kunt werken en dus in dezelfde tijd twee maal de oppervlakte kunt afwerken. ‘Afhankelijk van de situatie ter plaatse kan een beheerder met een WS II echter ook één chauffeur inzetten en een grote spuitbalk van 100-130 cm op het voertuig monteren, waardoor dertig liter per minuut wordt gebruikt. Bij de WS I kan dat ook,



75

onkruidbestrijding

MET 100%

HEET WATER

Ontdek de nieuwe krachtpatser. Wave Sensor Series 400/34. Klaar voor iedere uitdaging. WAVE absoluut de beste in onkruidbestrijding WAVE is de meest voordelige, effectieve en energiezuinige methode voor niet-chemische onkruidbestrijding. De WAVE methode bestrijdt alle soorten onkruid, algen en mos met behulp van thermische onkruidbestrijding, oftewel onkruid doden met heet water. WAVE biedt de beste prijs-kwaliteit verhouding, is milieuvriendelijk en duurzaam, is geschikt voor alle verhardingen, werkt veilig en schadevrij en ondersteund en adviseert de klant op het gebied van onkruidbestrijding en alles wat daarbij komt kijken. Kortom: De beste oplossing!

All things considered the best in weed control. Vraag nu een vrijblijvende proefrit aan.

Alles zit erop. Nu u nog! De duurzame en chemievrije oplossing voor onkruidbestrijding · Milieuvriendelijke onkruidbestrijding · Sensor gestuurd dus zeer effectief en efficiënt · Veilig en schadevrij werken · Laagste TCO in de markt!

0318 - 469 799 | [email protected] www.waveonkruidbestrijding.nl

Chemievrij


77

Ferris zet met maaimachines in op benzine Productlijn 2016 met nieuwe types IS2100Z en IS2600Z gepresenteerd

Met zijn nieuwe productlijn zet maaimachineleverancier Ferris in op benzinemotoren, betere stoelen en een kleinere kans op storingen. Met twee nieuwe types, een aantal product-updates en het gepatenteerde veersysteem richt de fabrikant zich nadrukkelijk op een nog lagere cost of ownership. Om dit inzichtelijk te maken, werd er een speciale kostenmodule ontwikkeld. Auteur: Peter Voskuil Drie types weg, twee nieuwe erbij. De F800X, de IS2500Z en de Evolution zijn komen te vervallen, onder andere omdat de vraag naar het type met een maaibreedte van 92 centimeter te gering was. De minimale maaibreedte is nu 112 centimeter. Product-updates Voor de oude types zijn twee nieuwe in de plaats gekomen. Allereerst is er de IS2100Z met zero turn, 28 pk met tweecilinderbenzinemotor, leverbaar met 1,32 en 1,55 meter maaibreedte en met 3,8 tot 12,7 centimeter maaihoogte. Daarnaast is er de IS2600Z met zero turn, de nieuwste generatie 24 pk-dieselmotor en gietijzeren mes-assen, eveneens leverbaar met een maaibreedte van 1,32 en 1,55

78

meter en met 3,8 tot 12,7 centimeter maaihoogte. Los van dit alles heeft Ferris nog een aantal product-updates doorgevoerd. Zo zijn de pomp en de wielmotor aaneengesmeed tot één geheel: de Hydro Gear ZT-4400. Door deze unit is er geen risico meer op storingen ten gevolge van het lek raken van slangen. Verder kiest Ferris voor zitcomfort met nieuw vormgegeven betere stoelen, een speciale Hercules-spindel, een gietijzeren maaiasbehuizing en een maaidekophangsysteem met adaptieve schuifconstructie. In combinatie met de vering in de machines zorgt dat laatste ervoor dat de maaimessen steeds mooi in evenwicht boven het gras hangen.

Ownership Het vak van maaimachineverkoper is door de crisis veranderd. Vroeger ging het voornamelijk om de aanschafprijs; tegenwoordig draait het om de cost of ownership. Ferris springt daarop in met een lijvige module, die precies berekent hoe hoog die kosten zijn. Het is een omvangrijk stukje automatisering, waaraan volgens de fabrikant maanden gewerkt is door programmeurs. Na het invoeren van een aantal variabelen is tot op de komma nauwkeurig te zien wat de machine tijdens de periode van afschrijving gaat kosten, ook ten opzichte van concurrerende types. ‘Een fraai stukje bewustwording van exploitatiekosten’, zo noemen ze dat bij Ferris-importeur Van der Haeghe.

3 - 2016

TECHNIEK

4 min. leestijd

Daardoor kan de maaimachine van Ferris onder meer met een hogere snelheid maaien

Ferris IS 2100Z en de IS 2600Z

Overigens heeft concurrent en marktleider Toro eveneens eigen software op dit gebied; wellicht handig om vóór aanschaf de uitkomsten van beide modules met elkaar te vergelijken. Geheim Het geheim achter de rekensommen in de nieuwe module van Ferris is volgens de Amerikaanse fabrikant het gepatenteerde veersysteem van de maaier. Daardoor kan de maaimachine van Ferris onder meer met een hogere snelheid maaien. ‘In verhouding heb je veel minder aan een korting van 1500 of 2000 euro bij aanschaf dan aan twee kilometer per uur sneller maaien’, zegt Tilko Gernaat. Hij is vertegenwoordiger van Ferris-importeur Van der Haeghe, die in België groot is in landbouw-, tuinen parkproducten, met een omzet van zo’n honderd miljoen euro. Sinds 2012 worden de maaimachines van Ferris vanuit een eigen Nederlandse vestiging aan de man gebracht. Deze vestiging in Geldermalsen telt zes medewerkers. Elke twee kilometer per uur meer snelheid bij het maaien levert volgens Gernaat zomaar 5% besparing op de cost of ownership op. Bovendien zegt Ferris door het veersysteem robuuster framemateriaal te kunnen gebruiken, waardoor de machine langer meegaat. Gernaat: ‘De types van de concurrenten hebben geen vering. Zij moeten met lichter materiaal werken om een bepaalde frameflex te verkrijgen, om klappen in de ondergrond op te vangen.’

heden vragen van opdrachtnemers onder meer om werknemers met afstand tot de arbeidsmarkt mee te nemen in aanbestedingen. Wie erin slaagt deze laaggekwalificeerden hooggekwalificeerd werk te laten doen, doet het goed. De juiste machines kunnen daarbij helpen, aldus Gernaat. Op de professionele markt voor maaimachines worden naar schatting zo’n 250 machines per jaar verkocht. De consumentenmarkt is goed voor 500

à 750 verkochte maaiers per jaar. In de professionele markt heeft Ferris naar eigen schatting een marktaandeel van rond de 35%. Concurrentie Concurrenten van Ferris zijn John Deere en natuurlijk marktleider Toro. De drie merken laten zich moeilijk met elkaar vergelijken. Ze voeren om te beginnen allemaal een compleet eigen range. John Deere heeft slechts één type maaimachine

Trillingen Er is, zo zegt hij, nog een groot voordeel: door de vering staat de bestuurder aan zo weinig trillingen bloot, dat hij er de hele dag op kan werken. Bij concurrerende types moet de arbeid volgens de arbonormen vaak al na een uur of vijf gestaakt worden. Gernaat wijst erop dat dat nuttig kan zijn met het oog op de efficiencyslag die momenteel op de markt gaande is. Gemeentes en andere overTilko Gernaat www.stad-en-groen.nl

79

Professionele cirkelmaaiers De nieuwe Major Swift Rollermower is een professionele maaimachine voor park en sport. Leverbaar in diverse uitvoeringen. Werkbreedtes van 1,90m tot 5,50m. De maaimachines die lage kosten combineren met hoge capaciteit!

Bel vandaag nog voor een demonstratie!

Zonna B.V., Markt 12, 9411 KP Beilen Tel: 0593 582 444 E: [email protected] www.zonna.nl

HETE LUCHT ONKRUIDVERDELGERS

WEEDHEATER ET 65

WEEDHEATER ET 100

Verdelg op moeilijk bereikbare plaatsen Makkelijk in gebruik, zelf rijdend Geen brandgevaar

I.C.M. Stiga Titan 740D met 300 rotatie In een werkgang langs muren en obstakels Extra groot hefvermogen

TECHNIEK

Ferris zag al vroeg in dat het door de strenger wordende emissienormen steeds moeilijker wordt om een schone dieselmotor te produceren

Diesel ‘Ferris zag al vroeg in dat het door de strenger wordende emissienormen steeds moeilijker wordt om een schone dieselmotor te produceren. Dieselmotoren worden dus steeds duurder. Moederbedrijf Briggs & Stratton is de benzinemotorenfabrikant bij uitstek, dus die had dat meteen in de gaten’, merkt Gernaat daarover op. Moderne benzinemotoren zijn hard op weg om net zo sterk en krachtig te worden als dieselmotoren. Was het vijf jaar geleden nog in twee derde van alle gevallen rendabeler om een maaimachine op diesel te laten lopen, anno 2016 is dat precies omgekeerd. Nu is het grofweg in twee derde van alle gevallen juist rendabeler om een benzinemotor te nemen.

Ferris IS 2100Z en de IS 2600Z

voor de professionele markt. Ferris heeft er in de productlijn van 2016 nu acht. De lichtste types zijn loopmaaiers, de duurdere zitmaaiers. Toro heeft van oudsher een nog uitgebreidere range, waaronder driedelige cirkelmaaiers en vijfdelige kooimaaiers. Tussen Toro en Ferris zit daarnaast een groot verschil in historie. Toro levert al maaimachines sinds net na de Tweede Wereldoorlog; Ferris is relatief nieuw en pas in 1995 begonnen als producent van maaimachines. En terwijl Toro van

oorsprong fabrikant van machines is, is Ferris dat van motoren. Het merk is inmiddels eigendom van Briggs & Stratton, een Amerikaans bedrijf dat furore heeft gemaakt met het ontwikkelen van benzinemotoren. Juist dat blijkt Ferris in de tweede helft van de jaren tien wonderwel goed van pas te komen, nu de prijs van dieselmotoren steeds verder stijgt. Ferris voert nu zowel benzine- als dieselmotoren in de hele productlijn.

Vanwege de toenemende invloed van de milieulobby en het verbod op rode diesel verwacht Gernaat dat de rekensom alleen nog maar verder in het voordeel van benzine zal uitkomen. Binnen vijf tot tien jaar zal het in slechts 20% van alle gevallen nog rendabeler zijn om een dieselmotor te nemen. Diesel blijft alleen interessant voor grootverbruikers, verwacht Gernaat. ‘Op dit moment zit er zo’n 30 cent per liter verschil tussen de dieselprijs en de benzineprijs. Exclusief btw scheelt dat een kwartje in het voordeel van diesel. Bij een prijsverschil van 6000 euro tussen een benzine- en een dieselmotor, moet je dus bij gelijk verbruik 24.000 liter diesel verstoken voordat je de dieselmotor terugverdiend hebt’, rekent hij voor.



81

Gekte in de onkruidbestrijdingsbranche Verbod op chemische middelen zorgt voor run op onkruidbestrijdingsmachines Met het ingaande verbod van chemische bestrijding op verhardingen is er een heuse run ontstaan op onkruidbestrijdingsmachines. Producenten en leveranciers zien natuurlijk niets liever, maar het vermogen tot anticiperen wordt – ondanks de nodige voorbereidingen – wel op de proef gesteld. Stad+Groen vroeg enkele partijen naar de stand van zaken. Auteur: Kelly Kuenen ‘De vraag naar huurapparatuur is ook groot’ Lowi Wagenaar, Weedheater Net als zijn concullega’s draait Weedheater overuren om aan de vraag vanuit de markt te kunnen voldoen. En dat betekent dat Wagenaar dagelijks het land doorkruist. ‘Het is een gekkenhuis’, vertelt Wagenaar. ‘Alles wat uit de fabriek komt, wordt direct verkocht. We kunnen momenteel leveren binnen veertien dagen, wat ik heel redelijk vind. Je ziet dat ook de toeleveranciers een tandje bij moeten schakelen. In alle delen van de wereld doen ze hun best om aan de vraag te voldoen.’ Wat Wagenaar opvalt, is dat de vraag naar huurapparatuur sinds het ingaan van het verbod op chemie is gestegen. ‘Voorheen zei ik: daar begin ik niet aan, maar ik kan er nu niet meer omheen. Verschillende afnemers hebben bij ons hele partijen gehuurd, soms wel voor een periode van zes maanden. Ik vermoed dat ze hiervoor kiezen zodat

82

ze relatief snel kunnen schakelen, of omdat ze technieken eerst willen uitproberen. Soms wordt er ook gevraagd of een machine voor één à twee weken kan worden gehuurd, maar daar kunnen we niet in meegaan. We hebben het materiaal simpelweg niet op voorraad staan.’ Volgens Wagenaar ligt de verkoop zo’n 200% hoger dan de stijging die geschat werd. Het bedrijf leverde onlangs onder meer machines en apparatuur aan De Heer land en water en via een dealer in Klaaswaal werden drie machines aan OudBeijerland geleverd. ‘We wisten dat er gekte zou ontstaan’, vertelt Wagenaar. ‘Maar dit hadden we niet verwacht. Soms komt het zelfs voor dat er een prijsopgave wordt aangevraagd en dat tien minuten later de bestelling al binnenkomt.’

‘Nu chemie tot het verleden behoort, kan de sociale werkvoorziening meer werkzaamheden zelf uitvoeren’

3 - 2016

ACTUEEL

4 min. leestijd

‘We leverde onlangs zestig branders aan één aannemer’ Menno Looman, Hoaf Infrared Technology

‘Het verbod werkt positief voor sociale werkvoorzieningen’ Bert van Loon, Weed Control

‘Omzet aan groene dienstverlener overstijgt de verwachting’ Erik Bretveld & Jan van der Zanden, Wave Weed Control

‘Ik denk dat de vraag naar onkruidbestrijdingsmachines de afgelopen maanden zeker met een factor zes gestegen is’, vertelt Looman. ‘Tel je de markt van hoveniers daarbij op, dan is dat nog veel meer. Deze kleinere bedrijven hebben vrij lang gewacht met het aanschaffen van nieuwe apparatuur.’ Anticiperend op het besluit begon Hoaf eind 2015 al met het opschalen van de productie. In de fabriek wordt momenteel dan ook behoorlijk productie gedraaid; overal staan handapparatuur, aanbouwapparatuur en complete werktuigdragers inclusief brander-, hetelucht- of stoomapparatuur gereed voor levering. Behalve aan hoofdafzetmarkt Duitsland wordt er ook veel geleverd in Nederland. Dat kan gaan om een of enkele machines, maar ook om hele partijen. Zo leverde het bedrijf onlangs nog zestig onkruidbranders aan één afnemer. Ook vragen klanten regelmatig advies bij de keuze voor de juiste apparatuur. ‘Laatst klopte iemand bij mij aan omdat hij gehoord had dat ik hem goed advies kon geven. Dat is natuurlijk leuk om te horen. We kijken dan samen welke apparatuur nodig is. Als het even kan, kom je dan uit op een combinatie van technieken.’

‘Hier achter de schermen is het topdrukte; de machines zijn niet aan te slepen. Ik krijg soms wel vijftig belletjes per dag van mensen die op zeer korte termijn een machine willen aanschaffen. Een luxeprobleem, dat zeker, maar het vraagt wel onze uiterste inspanning’, vertelde Van Loon in april. Ook nu het wat verder in het seizoen is, worden er bij Weed Control volop machines besteld. Maar, zegt van Loon, klanten moeten zich er wel van bewust zijn dat het gaandeweg het seizoen moeilijker wordt om onkruid effectief aan te pakken. ‘En dat terwijl gemeenten wel aan een kwaliteitsbeeld moeten voldoen. Daardoor staan de aannemers nu voor het blok, en met hen ook de toeleveranciers. De machines kunnen geleverd worden, maar als de klant op stel en sprong een machine wil, wordt het een lastiger verhaal.’ Weed Control heeft de afgelopen periode geleverd aan partijen die tot voor kort enkel chemisch bestreden, maar ook aan partijen die al chemievrij beheerden maar behoefte hadden aan meer apparatuur. Van Loon denkt dat de afzet met een factor zes gestegen is. Afnemers waren onder meer de gemeenten Nijmegen, Enschede en Gemert, de Diamant Group uit Tilburg en Sight Landscaping. Dethon bestelde een enorme partij apparatuur, want het schakelde in heel Zeeuws-Vlaanderen in één keer over op chemievrij beheer. ‘Het verbod heeft ook gezorgd voor een bijzondere tendens bij de sociale werkvoorzieningen. Deze partijen besteedden de onkruidbestrijding vaak uit aan aannemers, omdat het voor hen niet gemakkelijk was een licentie voor chemie te verkrijgen. Nu chemie tot het verleden behoort, kunnen zij deze werkzaamheden wel zelf uitvoeren, wat natuurlijk weer voordelen oplevert in het kader van de Participatiewet. Hiervoor leveren wij de compacte AirTrolley, waarmee gemakkelijk gewerkt kan worden. Zo hebben we Dethon, Ergon en de Risse Groep al van apparatuur voorzien.’

‘We zagen het verbod natuurlijk al jaren aankomen, maar dit soort complexe en kostbare machines ga je niet zomaar in voorraad produceren. Het verbod zorgde voor veel tumult en daarvóór was er tot op het laatst veel onzekerheid in de markt’, zegt Jan van der Zanden, verkoopdirecteur van Wave Weed Control BV. ‘De vraag is nu extreem hoog. Dat hebben we nooit eerder meegemaakt. Ter illustratie: alleen al in de eerste week van april werden maar liefst dertien Wave Sensors verkocht.’ Erik Bretveld laat weten te verwachten dat de omzet dit jaar de grens van 10 miljoen zal passeren. Naar eigen zeggen mag Wave zich daarmee zien als Europees marktleider. ‘Het gaat super, de machines zijn niet aan te slepen. De omzet aan gemeenten is gestegen zoals verwacht; de omzet aan groene dienstverleners overstijgt zelfs de verwachting. We kunnen alle gevraagde machines gewoon leveren, dus we kunnen aan de verwachtingen uit de markt voldoen.’


De afgelopen tijd werden er onkruidbestrijdingsmachines afgeleverd bij Omrin, de Bundeswehr (het Duitse leger), Saver, RMN en begraafplaats De Nieuwe Ooster in Amsterdam. Daarnaast leverde Wave in april tientallen handmachines. Vanwege de start van het onkruidseizoen is het bedrijf ook al enige tijd in de weer met scholing aan de eindgebruiker. De afgelopen weken zijn er weer veel ‘Wave-rijders’ getraind op het gebied van rij- en handelingsvaardigheden, onkruidherkenning, beeldkwaliteit en dagelijks onderhoud van de machines. Hierdoor zijn de eindgebruikers volledig voorbereid op elke situatie en kunnen ze de methode zo effectief en efficiënt mogelijk inzetten.


83

EÉN MACHINE - EÉN BESTUURDER - EINDELOZE TOEPASSINGEN  CX 55 / CX75

NIEUW MULTIHOG CX GAMMA

84

Voor meer informatie over Multihog, contacteer Van Dyck Nederland T +31 6 224 903 26

Provinciebaan 79, BE-2235 Houtvenne T +32 16 69 91 56 - F +32 16 69 62 53 [email protected] - www.vandyck.be 3 - 2016

ADVERTORIAL

Eerste Euregio editie Dag van de Openbare Ruimte De Dag van de Openbare Ruimte Euregio biedt een live communicatie platform voor openbare ruimte professionals die te maken hebben met het ontwerp, aanleg, onderhoud en beheer van openbare ruimte, recreatieve voorzieningen, speeltuinen, outdoor, groene gebieden en verkeer. Gemeentelijke beleidsmakers, diensthoofden, gebiedsregisseurs, beheerders en projectmanagers, landschapsarchitecten, ontwerpers, stedenbouwkundigen, adviseurs en andere beroepsmatig geïnteresseerden krijgen de kans om inspiratie op te doen en te leren over de nieuwste producten, trends en oplossingen voor een moderne en leefbare omgeving.

Alles over groen Bezoekers kunnen kennismaken met de vele facetten van de openbare ruimte en krijgen op de beursvloer een actueel beeld van alle denkbare producten op het gebied van openbare ruimte, waaronder groen in de openbare ruimte. Groen speelt een belangrijke rol in het creëren van een plezierige en sociale buitenruimte. Gemeenten

houden zich steeds meer bezig met groenadoptatie, natuurverzorging en burgerinitiatieven. Win tijdens de beurs nieuwe inzichten in op het gebied van participatie, kwalitatief beheer, citymarketing, ontwerp en klimaat. Laat u inspireren door prikkelende visies en het brede aanbod aan producten en diensten.

Gratis entree en lezingen Tijdens uw beursbezoek kunt u als bezoeker kiezen uit een reeks interessante presentaties. Alle kennisen inspiratiesessies kunt u gratis bijwonen. Tevens is toegang tot de beursvloer en koffie, thee en fris de gehele dag gratis. Registreren kan via www.openbareruimte.eu


85

Met de hand als het kan, met de machine als het moet Ranox zoekt samenwerking met groene aannemers voor nieuw netwerk Ecologie is een belangrijk onderdeel van de groene sector. Maar tegelijkertijd is geen grotere kloof denkbaar dan die tussen ecologen en groene aannemers. Ecoloog Johannes Regelink van Ranox natuuraannemer wil die patstelling doorbreken door zelf een aannemerij op te richten en gaat een samenwerking aan met Van Helvoirt Groenprojecten. Auteur: Hein van Iersel

86

3 - 2016

3 min. leestijd

schoenen. Maar vergis je niet in dat ecologische uiterlijk. Tien jaar geleden begon Regelink zijn eigen bureau, waar inmiddels meer dan tien fulltime adviseurs rondlopen. Allemaal in eigen dienst en werkzaam door heel Nederland. Regelink: ‘Wat ik merkte is dat de adviezen die wij opstelden voor onze klanten in de praktijk niet werden nagekomen. Daarom zijn wij een eigen aannemerij begonnen: Ranox natuuraannemer. De bedoeling is overigens niet dat wij zelf veel investeren in machines of uitvoerend personeel, maar dat wij daarvoor samenwerking zoeken met bestaande groene aannemers. En Van Helvoirt is de eerste samenwerkingspartner.’ Met die uitleg van Regelink is meteen de afspraaklocatie verklaard. Rondom een zandafgraving in Milheeze in Noord-Brabant is een natuurgebied

INTERVIEW van ongeveer 18 hectares ontstaan. Het beheer van dit gebiedje is het eerste project dat Ranox natuuraannemer en Van Helvoirt samen hebben aangenomen voor langere tijd; voor drie jaar, om precies te zijn. Machinemensen Het is fantastisch zonnig lenteweer als ik met Valk en Regelink door het natuurgebiedje struin. Ik heb van de vooruitziende Valk een paar rubber laarzen gekregen, die door de terreingesteldheid eigenlijk niet nodig zijn. Deze kant van het natuurgebied bestaat uit een smalle strook langs de voormalige zandafgraving, die op plekken soms maar 50 meter breed is. Maar daardoor ecologisch gezien niet minder interessant, door de vele ondiepe vennetjes die hier zijn aangelegd. Regelink wijst ons op de aanwezigheid van zowel struik- als dopheide,

Het bijzondere van vooroordelen is dat ze vaak voor een groot deel waar blijken te zijn. En als Remco Valk, directeur van Van Helvoirt, en zijn tegenvoeter in het gesprek, Johannes Regelink van Ranox, een paar minuten na elkaar aankomen op de locatie waar we hebben afgesproken, blijkt dat ook hier het geval te zijn. Valk komt als eerste: met een brave en niet al te opvallende directieauto type Ford of Opel. Remco Valk, met een hippe bril, ziet er verder gewoon uit zoals accountmanagers in de sector eruitzien. Johannes Regelink is andere koek. Hij komt aanrijden in een huurauto, waarschijnlijk omdat onze afspraakplek niet met het openbaar vervoer is te bereiken. Regelink heeft zijn lange haar in een dikke staart op zijn rug hangen en is verder ook gehuld in alle attributen van een ecoloog: ski-jack van The North Face en grote berg-


87

Boomplantsubstraten op maat Substraten voor berijdbaar gazon Plant-Aardige voegvullingen Bodemverbeteraars Bezoek onze stand op DOR Maastricht !! Gremelsloweg 1026 te 3680 maaseik T +32 (0)9 220 60 84 • E [email protected]

bodembedenkers Standaard met mooi maaibeeld

Roberine is terug op de markt met de F3 klepelmaaier en de R3 kooimaaier. Welke versie u ook kiest, u beschikt over de ideale werkplek en heeft de zekerheid van een perfect maaibeeld. Verder kunt u rekenen op hoge prestaties, compacte afmetingen, betrouwbare techniek en een gunstige aanschafprijs. Meer weten? Stuur een mail naar [email protected] of bel 053 4 83 83 22. The Mowing Company since 1951 Goolkatenweg 65, Postbus 818, 7500 AV Enschede, Nederland. Tel.: +31 (0)53 4 83 83 83, Fax: +31 (0)53 4 83 83 33, e-mail: [email protected] Roberine maakt samen met Conver, Herder, Nagel, Precision Makers, Probotiq en Votex deel uit van Dutch Power Company.

INTERVIEW

Johannes Regelink (1988) is naast directeur van Ranox natuuraannemer ook oprichter en

Remco Valk (1963) is directeur van Van Helvoirt Groenprojecten in Berkel Enschot. Valk

directeur van Regelink Ecologie & Landschap. Een derde bedrijf van Regelink is Apodemus

studeerde bos- en natuurbeheer aan Larenstein in Velp. Valk werkte eerder bij Heidemij/Arcadis/

field equipment, een webwinkel waar apparatuur voor veldonderzoek kan worden aange-

BTL Bomendienst.

schaft, waaronder apparatuur voor veldonderzoek aan vleermuizen.

die hier naast elkaar voorkomen. Dat wijst op verschillende gradiënten wat betreft vocht. Overal schieten berken en vliegdennen op. Als je die hun gang laat gaan, is er binnen een paar jaar geen hei meer te bekennen.

Ranox wil verdergaan op de ingeslagen weg en een landelijk netwerk oprichten van bedrijven waarmee samengewerkt wordt

Beide heren filosoferen over het verschil tussen ecologen en groene aannemers. Regelink heeft daar een duidelijke visie over: ‘Voor een ecoloog geldt: doe het met de hand als het met de hand kan, en alleen met de machine als het niet anders kan.’ Aan de andere kant van de afgraving ligt een

aantal ecologisch waardevolle graslanden, die ook beheerd moeten worden. Daar ontkom je er niet aan om met maaiers te werken. Regelink wijst op een van de poelen: ‘Dit is een interessante poel voor de rugstreeppad. En die heeft voorkeur voor plekken kale grond in de oeverzone. Dat kun je veel beter even snel met een schop doen.’ Directeur Remco Valk van Van Helvoirt herkent het beeld dat Regelink schetst en lijkt het daar zelfs grotendeel mee eens. Anderzijds ziet hij binnen zijn eigen bedrijf ook mensen die idolaat zijn van flora en fauna, maar met die voorliefde niet veel kunnen doen in het gewone werk in de stedelijke groene omgeving. ‘Die mensen willen wij nu met voorkeur inzetten op dit soort projecten. Wij hebben bijvoorbeeld iemand die in zijn vrije tijd een bos onderhoudt, en mensen die alle vogels uit elkaar kunnen houden. Dat zijn de mensen die wij als eerste op cursus zullen sturen.’ Regio Het initiatief voor de samenwerking ging uit van Ranox. Het jonge bedrijf liep tegen een klus aan die te groot voor hen was en zocht daarop samenwerking met Van Helvoirt Groenprojecten. Het project in Milheeze is niet het eerste dat de beide bedrijven samen oppakken, maar wel het eerste langjarige project. Maar succes smaakt ook in dit geval naar meer. Ranox wil verdergaan op de ingeslagen weg en een landelijk netwerk oprichten van bedrijven waarmee samengewerkt wordt. Van Helvoirt is de eerste, maar er wordt inmiddels al

gesproken met de Koninklijke Van Ginkel en andere bedrijven. Overigens is zowel Van Helvoirt als Van Ginkel Heem-partner. Hoewel er geen harde overlap hoeft te zijn tussen de Heem-bedrijven en het toekomstige Ranox-netwerk, lijkt de voorliefde van de Heem-bedrijven voor ecologische projecten in de stedelijke omgeving wel een belangrijke pre.



89

bootje in Jungola.

90

3 - 2016

In een moderne dierentuin gaat niet om dieren, maar om beleving Groencollectief Belevenspark verantwoordelijk voor groene invulling Wildlands Adventure Zoo Emmen

Hoe tegenstrijdig het ook lijkt, bij een moderne dierentuin gaat het feitelijk niet meer om dieren, maar om de beleving. Het complete ontwerp moet ten dienste staan van de bezoekers en natuurlijk geldt dat ook voor de beplanting. Vakblad Stad + Groen praat met het groene bouwteam dat verantwoordelijk was voor de groen in de dierentuin. Auteur: Hein van Iersel


91

V.l.n.r.: Reinald van Ommeren, Paul van Berkel, Hans Huiting en daarboven Marcel Straatman

Wie ver weg woont, moet extra zijn best doen voor een bezoek. Dat geldt voor u en mij, maar ook voor een attractiepark. Dierentuin Emmen is zo’n beetje wereldberoemd geworden met zijn vlindertuin. In een relatief kleine tropische kas zwermen vele honderden tropische vlinders om de bezoekers heen. Hoe bijzonder dit ook was en is, het was helaas niet meer voldoende om mensen te verleiden om af te reizen naar het verre Emmen. In oktober 2010 balanceerde het attractiepark als gevolg daarvan op het randje van een bankroet en moest de gemeente Emmen bijspringen om het schip drijvende te houden. Emmen ligt in een economisch zwak gebied en het park is van groot belang voor de werkgelegenheid. Het park kreeg een lening van de provincie en de gemeente, om het dierenpark de kans te geven financieel orde op zaken te stellen en om vanuit het centrum van Emmen te verhuizen naar de andere locatie aan de rand van de stad. Het oude terrein van Dierenpark Emmen ging op 31 december 2015 definitief dicht en op 25 maart 2016 heropende de Emmense dierentuin onder de naam Wildlands Adventure Zoo Emmen.

92

Het complete park werd gebouwd door Volkerwessels voor een bedrag van 110 miljoen euro. Postzegels Persoonlijk ben ik niet zo’n dierentuinganger. Als ik denk aan een dierentuin, komt bij mij het beeld op van de oude Zoo van Antwerpen of van Artis, waar honderden soorten dieren in hokjes gepresenteerd worden. Een beetje zoals postzegels in een postzegelverzameling. Onnodig om te zeggen dat dit uit het oogpunt van dierenwelzijn niet echt optimaal is, maar ook uit het oogpunt van marketing en aantrekkingskracht voor de bezoeker. In het vernieuwde Emmen worden de dieren daarom gepresenteerd in ruime verblijven, zodat ieder dier een zo natuurlijk mogelijk gedrag kan vertonen. Dat betekent wel keuzes maken. In een artikel in NRC werd gemeld dat in Emmen alleen de sexy dieren worden getoond; de dieren, met andere woorden, die je ook in kinderboeken tegenkomt. En dan zo gepresenteerd dat het leuk is om naar te kijken. Op het gebied van ontwerp moet je dan keuzes maken. De stokstaartjes – een vaste hit – hebben daarom een langwerpige verwarmde steen in hun verblijf, zodat ze mooi in het gelid staan voor de bezoekers. Ook de leeuwen hebben een verwamde

steen. Het idee is dat een grote mannetjesleeuw op zijn rots het ultieme hakuna matata -gevoel uit de Disney-hitfilm The Lion King uitstraalt. Belevenspark Ik heb als redacteur het voorrecht om met Paul van Berkel, Hans Huiting, Reinald van Ommeren en Marcel Straatman door het zojuist geopende Wildlands te wandelen. Het is meivakantie en dus is het, ondanks – of misschien wel dankzij – het gure winterse weer, gezellig druk in het park. Buiten hagelt het en geselt de wind rond de kas. Binnen is het droog en warm, maar niet de echte vochtige tropische hitte die je zou verwachten. Gewoon lekker een comfortabele kamertemperatuur. Dat blijkt een bedoeling te hebben, volgens Paul van Berkel van Van Kessel Sport & Cultuurtechniek. Zijn moederbedrijf, Volkerwessels, is hoofdaannemer voor het complete park, inclusief al het groen in en rondom het park. ‘Met Loohorst Bomen vormde Van Kessel Sport en Cultuurtechniek de Groencombinatie Belevenspark Emmen, waarbij Loohorst vooral verantwoordelijk was voor het ontwikkelen en engineeren van de beplantingsplannen en Van Kessel als penvoerder verantwoordelijk was voor de projectleiding van

3 - 2016

ACHTERGROND

7 min. leestijd

de realisatie. In de praktijk werd het werk uitgevoerd door een uitvoerdersteam onder leiding van hoofduitvoerder Hans Huiting van Van Kessel, en daaronder één uitvoerder van Loohorst en één van Van Kessel. Meivakantie De temperatuur in de tropische kas is nu nog wat lager, omdat de beheerders de beplanting langzaam willen laten wennen aan de zomer. Over een paar maanden zal het hier veel heter zijn. Voor de beplanting in de twee hectare grote kas is dat overigens geen probleem. Volgens hoofduitvoerder Hans Huiting is het ongekend, wat de beplanting in een periode van minder dan een jaar heeft gedaan. Huiting wijst een paar bomen aan. ‘Zo’n jongen, een Bombax ceiba ofwel Indische Kapokboom is in de loop van een jaar verdubbeld in omvang en doorgeschoten van vier naar acht meter.’ Het is dus terecht om op te merken dat het beheer op termijn vooral een kwestie wordt van veel en intensief kappen en snoeien. Natuurlijk moet de bezoeker het idee krijgen van een weelderige tropische jungle, maar de verschillende boomlagen moeten wel herkenbaar blijven. Voor het gedeelte van het park dat een tropische sfeer moest krijgen, gingen de ontwerpers uit van vijf kruid- of boomlagen, die voor de bezoeker herkenbaar moeten blijven.

Ook de andere bomen zijn door vakkundig gemaltraiteerd, zodat ze authentieker ogen

Alle dieren worden gepresenteerd in een zo natuurlijk mogelijk omgeving.

Van Kessel Sport en Cultuurtechniek was verantwoordelijk voor het groen in het park; de andere Volkerwessels ondernemingen waren dat voor de bouw van de rotspartijen, de bekabeling enzovoort. De lijst met VWS-dochters die bij het project betrokken waren, is daarom bijna vuistdik: Kondorwessels Projecten, KWS, Gebr. Van Kessel Speciale technieken en Producten, Homij Technische Installaties, Homij Networks, Koenen Bouw, Visser & Smit Hanab, Aveco de Bondt, Westo, Smits Neuchâtel Infrastructuur en Volkerwessels Bouwmaterieel. Vreemde eend De twee anderen die me vergezellen op mijn wandeling door het park, zijn als niet-VWSdochters met recht en reden vreemde eenden in deze dierentuin: Reinald van Ommeren van Loohorst en Marcel Straatman van Heicom. Loohorst is toegevoegd aan de Groencombinatie vanwege de specifieke kennis die het bedrijf heeft op het gebied van bomen en beplantingen. Heicom was verantwoordelijk voor het leveren van het substraat, vooral voor de tropische kas. Wildlands Adventure Zoo Emmen is opgebouwd rondom een aantal thema’s met de daarbij passende sfeer en beleving. Dat zijn achtereenvolgens Jungola, dat gekarakteriseerd kan worden met de term ‘vochtige warmte’, Serenga, wat staat voor ‘hee droogte’ en ten slotte Nortica, met als kenmerk ‘ijzige kou’. In een tropische kas is vochtige warmte relatief makkelijk te realiseren, maar de bedoeling is dat je, als je de kas uit gaat, in een omgeving belandt die hetzelfde gevoel geeft. De beplanting is daar helemaal aan aangepast. In de Serenga is de valse christusdoorn daarom

Een beetje schuin planten en misschien wat mishandeling geeft de juiste Afirikaanse look en feel.


93

de dominante boom, maar dan wel in de vorm van een savanneboom gesnoeid. Voor het thema vochtige warmte is een aantal bomen en planten gekozen die het gevoel van een weelderig tropisch oerwoud moeten geven en die zo weinig mogelijk lijken op de bomen bij u en mij in de achtertuin. Zo zijn hier bijvoorbeeld Aillanthus, Toona en Sophora aangeplant, waarbij Sophora vanwege zijn opvallende bloei en vruchten wat dichter bij de bebouwing is gesitueerd. Die ontwerptruc is ook in de andere delen van het park toegepast. De belangrijkste soort is daar zoals gezegd Gleditsia, maar in het Dogon-dorpje staan ook een aantal meidoorns. Hans Huiting maakt een geintje over deze meidoorns als hij erlangs wandelt. ‘Normaal zijn deze bomen nog te slecht om op de stookhoop te belanden, maar als je bij een boomkwekerij meldt dat je bomen met uitstraling nodig hebt, schieten de prijzen de lucht in.’ Dan iets serieuzer: ‘Ik snap dat ook wel. Wie heeft er op een kwekerij als bijvoorbeeld Ebben nu een gaspeldoorn van tien jaar of ouder staan?’ Ik snap wat Huiting bedoelt, maar als we even later

langs een boom komen waar een schijnbaar afgebroken tak in hangt, vraag ik heel naïef: ‘Heeft het hier dan zo hard gewaaid?’ Nee, die tak komt helemaal niet uit die boom, maar is er door de beheerders die het onderhoud doen zelf in gehangen. Ook andere bomen zijn door het Groencollectief – naar eigen zeggen – vakkundig gemaltraiteerd, zodat ze authentieker ogen. Reinald van Ommeren bevestigt het nog eens. Om de aanplant in het park te verzorgen, moet je eigenlijk alles wat je op de opleiding hebt geleerd direct weer vergeten. ‘Vaste planten moet je bij wijze van spreken over je schouder de plantplek in gooien en dan uitplanten. Zelfs met planten in een wildverband. Wat je normaal zou doen, is te gestructureerd en te netjes.’ Bodem De gesteldheid van de bodem onder de dierentuin was een belangrijk aspect bij de aanplant. Emmen heeft een ondergrond van keileem. In de praktijk is dat een keiharde en bijna waterdichte laag. Dit keileem is op het hele terrein gebruikt als bouw-

De ontwerpers van het gehele Wildlands, Jan Kempe en Jan Fuhler, bouwden op een schaal van 1:87,5 een waarheidsgetrouwe maquette

94

stof, waarmee de contouren van het complete terrein zijn geboetseerd. Daarop werd een teeltlaag aangebracht, die sterk afhankelijk was van het gekozen thema: puur wit woestijnzand op de savanne en een veel rijkere toplaag bij het thema tropische warmte. Paul van Berkel: ‘Je zou zeggen dat de lastigste teeltlaag de ondergrond in de kas was, maar dat viel mee. Buiten de kas was het veel moeilijker om een goed milieu te creëren.’ Voor de advisering rondom de beplanting in de tropische kas werd een aparte adviseur aangesteld: Lars Bo Kjedstrom, specialist op het gebied van tropische ecosystemen. Kjedstrom heeft een eigen kwekerij in Costa Rica, waar veel van de bomen en planten vandaan komen, maar hij heeft ook met Straatman van Heicom het substraat samengesteld dat in de kas is gebruikt. Straatman: ‘Je zou denken dat hier een soort potgrondachtig mengsel is gebruikt. Verre van dat. Een natuurlijke jungle is vaak heel arm van opbouw. Kjedstrom heeft daarom met ons een 90 centimeter dikke substraatlaag samengesteld die juist heel stenig was van opbouw en met een lage pH. Feitelijk is het een mix geworden van stenen, extreem grof zand en heidecompost. Daarop kwam een dunne mulchlaag van ongeveer 10 centimeter dik, met als belangrijkste component witveen. Deze laag moet de strooisellaag voorstellen die in een oerwoud aanwezig is en zal relatief snel worden afgebroken, maar ook weer worden aangevuld door afgevallen blad.’

3 - 2016

ACHTERGROND

Dat ging vaak over kleine details, bijvoorbeeld de manier waarop een hangbrug met touwen werd samengebonden Alles is gericht op beleving.

Facts & figures Dierenpark Totale oppervlakte: 22 hectare Kassen Grote tropische bomen Tropische en moerasplanten van 10-500 cm Verplante bomen, heesters en bamboe

250 st. 15.000 st. 500 st.

Buitenruimten Bodemverbetering en bemesting 76.000 m2 Bomen 800 st. Vaste planten, bamboe en heesters tot 500 cm 55.000 st. Begraasbare grasvegetatie 35.000 m2 Overige grasvegetatie 18.500 m2 Verplante bomen, heesters en bamboe 1750 st. Totaal grond verzet 225.000 m3 (zand en leem) Totale oppervlakte paden 45.000 m2


95

Eiland in het overdekte deel van de Jungola met aantal slingerapen.

96

3 - 2016

ACHTERGROND

Niet iedere bezoeker overleeft een bezoek aan de dierentuin

Ontwerp Het ontwerpen van een dierentuin in de vorm van een belevingspark is heel andere koek dan het ontwerpen van een gewone tuin. De ontwerpers van het gehele Wildlands, Jan Kempe en Jan Fuhler, bouwden op een schaal van 1:87,5 een waarheidsgetrouwe maquette, die precies het beeld schetste dat vervolgens gebouwd zou moeten worden. Deze maquette werd samen met een programma van eisen de basis voor de design & constructaanbieding op basis waarvan Volkerwessels het werk gegund kreeg. De maquette gaf natuurlijk een goed beeld van de algemene sfeer van het te bouwen park, maar als basis voor de daadwerkelijke realisatie van een

Inplanten van een jungle vraagt dat je alles wat je als hovenier geleerd hebt opzij moet zetten.

park van 22 hectare was het wat mager. Een deel van het ontwerpproces bestond daarna uit het bezoeken van een aantal dierentuinen en attractieparken in binnen- en buitenland, waar ideeën werden opgedaan. Paul van Berkel: ‘Dat ging vaak om kleine details, bijvoorbeeld de manier waarop een hangbrug met touwen werd samengebonden.’ Loohorst had de leiding bij het verder detailleren van het ontwerp en de engineering, Van Kessel bij het realisatieproces. De Groencombinatie is inmiddels ontbonden omdat het park is opgeleverd, maar Volkerwessels heeft nog wel de taak om de losse eindjes op te lossen.

Oer-Hollands zwenkgras lijkt het meest op het gras van de Afrikaaanse savanne


Hans Huiting laat spontaan opkomende planten zien. www.stad-en-groen.nl

97

Gras in het centrum van Maastricht vervangen door vaste planten GreentoColour in Maastricht

Op enkele plekken in het centrum van Maastricht werden jaarlijks eenjarigen aangeplant om de entree van de stad op te vrolijken. Om kostentechnische redenen zijn deze plantvakken weer met gras ingezaaid, maar ondertussen zocht men toch naar een betaalbaar alternatief. Navraag bij andere gemeentes wekte de interesse voor het GreentoColour®-concept (=G2C) van Griffioen Wassenaar. Auteur: Peter Grubben, Jonkers hoveniers

In 2015 werd gestart met een proefproject op een drukbezochte locatie nabij het Vrijthof, aangelegd en onderhouden door Jonkers hoveniers uit Venlo. Dankzij het goede resultaat is in het voorjaar van 2016 een viertal locaties in het centrum aangeplant met vaste planten volgens bovengenoemd concept. De resultaten van deze jonge aanplant zijn op korte afstand van het MECC te bezichtigen. Het betreft de Maasboulevard en een drietal rotondes.

98

Voordelen G2C Waarom heeft Maastricht de keuze gemaakt om de stad op te vrolijken met vaste planten volgens het door Griffioen Wassenaar ontwikkelde concept? Enkele voordelen van dit concept zijn: • Door een grote potmaat en dichte aanplant groeit de aanplant snel dicht, wat het onderhoud op korte termijn sterk reduceert. • Door goed grondwerk in combinatie met sterke soorten, groeien de soorten snel en is de beplanting op korte termijn visueel aantrekkelijk.

• De ervaring is dat de vegetatie dankzij de goede groei door het publiek wordt gerespecteerd en dat het aantal vernielingen miniem is. • Door een uitgekiende plantenkeus en ruime ervaring uit het verleden is een beproefd concept ontwikkeld, met als doelstelling een laag onderhoudsniveau en een lange levensduur. • Verhoging van de biodiversiteit. De rijke bloei en afwisseling in de beplanting staan garant voor bezoek door vele insecten, waaronder vele soorten vlinders, bijen en hommels.

3 - 2016

6 min. leestijd

ACHTERGROND

te spitten, een goede en dikke laag bodemverbeteraar in de vorm van veencompost aan te brengen en deze goed te spitfrezen. Na aanplant worden nog extra voedingselementen toegevoegd. Hierdoor zijn de omstandigheden voor de planten optimaal en is een snelle aangroei gegarandeerd. Voor sterk met onkruid verontreinigde grond heeft Griffioen Wassenaar enkele zogenaamde G2C-substraten ontwikkeld. De bestaande 'verontreinigde' grond wordt afgegraven en vervangen door een van deze substraten. In Maastricht hoefde Jonkers hoveniers niet te kiezen voor deze oplossing en kon er worden aangeplant in een redelijk schone vette lössgrond. • Dichtheid en maat van de planten Door te kiezen voor een grotere potmaat, plant je sterkere en grotere planten aan, die ook een grotere buffer hebben om de periode tussen aanplant en doorwortelen op de plantplaats te overbruggen. Door het gebruik van standaard acht planten per vierkante meter, sluit de beplanting zich snel, waardoor ongewenste onkruidgroei sterk wordt teruggebracht. In deze beginperiode is het dus van belang om de beplanting frequent te bezoeken en opkomende onkruiden meteen weg te nemen. Zoals Bert Griffioen betoogt: ‘Je kunt beter schoonhouden dan schoonmaken.’ • Onderhoud In de beginperiode, als de planten zich vestigen en beginnen te groeien, is het belangrijk om er kort op te zitten. Dat wil zeggen: de beplanting met een relatief hoge frequentie onkruidvrij maken, • Bewoners en omwonenden zijn erg enthousiast over de vaste planten, die, in de juiste combinatie, zorgen voor een lang en kleurrijk bloeiseizoen. • Bovendien geven de vaste planten ook in de winter een zeer acceptabel beeld. De pijlers van dit concept Het succes van een goede G2C-aanplant berust op vier pijlers. Deze zijn zowel simpel als makkelijk toe te passen: • De juiste plant op de juiste plaats Het is belangrijk de plantkeuze af te stemmen op de locatie. Hierdoor voelt de plant zich senang en vormt hij sterke volle planten die de grond goed sluiten en daardoor de concurrentie met onkruid aankunnen. • Grondvoorbereiding Om een snelle groeistart te bewerkstelligen, is een goede luchtige bodem met de juiste voedingsstoffen nodig. De luchtigheid wordt bereikt door goed


99

Boomrooierij Weijtmans betrokken in bosbeheer

Bomen rooien

Boomrooierij Weijtmans organiseert boscafé’s om burgers en instanties

Bomen snoeien

te betrekken in ontwikkelingen en uitvoeringen in bosgebieden. Met deze

Stobben frezen / rooien

gezonde blik op de toekomst profileert Weijtmans zich wederom tot een

Inkoop/verkoop stamhout

vooraanstaand speler op het gebied van bosbeheer.

Advies Inkoop/verkoop van houtsnippers Afvoer van snoeihout, blad en schoffelvuil

Zo heeft gemeente Tilburg het beheer en

Weijtmans gedurende de beheerperiode een

onderhoud van de Tilburgse bossen tot eind

aantal boscafé’s over het duurzaam in stand

2018 uitbesteed aan Boomrooierij Weijtmans.

houden en verder doen ontwikkelen van de

Het gaat om 26 bosgebieden, met in totaal zo’n

Tilburgse bossen.

600 hectare bossen. Het werk is Weijtmans gegund omdat hun plan het beste aansluit bij de

Opdrachtgever, Stichting Stadsbomen, stads-

criteria en ambities van de gemeente Tilburg.

ecologen en inwoners zijn erg tevreden over deze bijeenkomsten. Hierdoor ontstaat een

Betrokkenheid en inbreng van de bewoners van Tilburg bij het bosbeheer is erg belang-

win-win situatie waarbij de aannemer het werk zonder problemen uit kan voeren.

rijk, daarom organiseert Boomrooierij

De vakantie is voorbij, het rooiseizoen is weer in volle gang

Boomrooierij Weijtmans geeft informatie aan inwoners van Tilburg tijdens de fietstocht van het boscafé

100

Kreitenmolenstraat 175

Tel. 013-51114 83

[email protected]

5071 BD Udenhout

Fax 013-511 43 73

3 - 2016 www.boomrooierijweijtmans.nl

ACHTERGROND

gemulchte strooisel zitten. Dit wordt jaarlijks herhaald, waardoor de voedingstoestand op peil blijft. Het spreekt voor zich dat de planten die worden gebruikt onder meer zijn uitgezocht om dit mulchen te overleven. De speciale manier van mulchen heeft nog een voordeel: de planten verouderen niet; ze worden steeds 'teruggezet' en verjongen zichzelf dus jaarlijks.

waardoor de planten alle voedingsstoffen kunnen benutten en weinig tot geen concurrentie ondervinden van ongewenste planten in de vegetatie. Na één groeiseizoen wordt de beplanting omstreeks maart met een speciale klepelmaaier gemulcht, en worden voedingsstoffen aangebracht door het strooien van organische meststoffen. In de regel wordt hiervoor een halve dosering gebruikt, omdat er nog voedingsstoffen in het

Het belang van grondbewerking We leven in een tijd waarin de kennis van goede grondbewerking een beetje is weggezakt. Maar het is ook iets waar vaak op wordt bezuinigd. Investeren in de grond legt een goede basis voor de toekomst en is een van de pijlers van een langdurig succesvolle vasteplantenaanplant. Door goed diep te spitten en een goede bodemverbeteraar aan te brengen, breng je lucht en humus in de grond. De lucht gaat er in de loop van het seizoen grotendeels uit en heeft zijn werk dan gedaan: snelle aangroei van de planten. De humus die is aangebracht, zorgt ervoor dat de planten in de loop van het groeiseizoen voldoende vocht tot hun beschikking hebben, doordat de humus het vochtvasthoudend vermogen van de grond verhoogt. Door vertering wordt er in de loop der tijd humus afgebroken, maar door te mulchen kun je het gehalte redelijk op peil houden, waardoor de vitaliteit van de beplanting in stand wordt gehouden.

Samenwerking Griffioen Wassenaar en Jonkers hoveniers uit Venlo Zo'n twaalfenhalf jaar geleden werden de eerste projecten volgens het GreentoColourconcept aangeplant in de Randstad, de thuisbasis van Griffioen Wassenaar. Voor een landelijke dekking werden er in de loop der jaren betrouwbare partners in den lande gezocht. Ruim vijf jaar geleden werden de eerste contacten gelegd tussen Griffioen en Jonkers hoveniers. Door de werkwijze die Jonkers hoveniers hanteert voor het Heemconcept, waren zij al gewend om 'anders' te denken dan gebruikelijk is in de hovenierswereld. De resultaten van een proefproject op het bedrijfsterrein werden niet afgewacht en het concept werd al snel op de markt gezet. Door de ervaringen die deze Limburgse partner in de loop der jaren met dit concept heeft opgedaan op de vele projecten in Noord-Brabant en Limburg, is Jonkers hoveniers een betrouwbare G2C-partner in Zuidoost-Nederland. Ze weten ook de regionale verschillen met het westen van het land te duiden en te vertalen naar maatregelen of aanpassingen aan het assortiment. Daarmee zijn ze een sparringpartner voor Griffioen, om dit beproefde concept verder te ontwikkelen en te verfijnen. Jonkers hoveniers ontzorgt vele klanten door een G2C-aanplant aan te bieden inclusief een meerjarig onderhoudscontract. Dit staat garant voor een goed resultaat dat veel positieve reacties oproept bij de gebruikers, de bewoners.



101

Door modern beheer moeten we op een compleet andere manier gaan denken ‘Mijn mooiste tijd was toen ik gewoon vanuit de gladheidsbestrijding ’s ochtends weer achter mijn bureau mocht kruipen’ Ik had nooit van Wagenborgen gehoord. Dat is niet vreemd, want dit Groningse dorp is piepklein. Maar zelfs in dit kleine dorp rij je gewoon voorbij aan het hoofdkantoor van Vertisol. Maar vergis je niet: het verre van glamoureuze kantoor biedt plaats aan een bedrijf met meer dan honderd man en vrouw personeel. Auteur: Hein van Iersel

102

3 - 2016

6 min. leestijd

Vooral de laatste jaren is het bedrijf sterk gegroeid, en Van der West lijkt vastbesloten om dit groeitempo vast te houden. Voorsorterend daarop heeft het bedrijf in het vlakbij gelegen Siddeburen een anderhalve hectare groot terrein van Agrifirm gekocht, waar men alle bedrijfsactiviteiten wil gaan concentreren. Want behalve het kleine kantoor in het centrum van Wagenborgen heeft het bedrijf, verspreid over de regio, ook nog een aantal bedrijfslocaties waar machines staan opgesteld en van waaruit de mensen ‘s morgens vertrekken. Van der West: ‘Dat werkt natuurlijk niet. De machine die je nodig hebt, staat altijd ergens anders.’ De groei die het bedrijf heeft doorgemaakt is enerzijds organisch, maar ook het gevolg van overnames. Een paar jaar geleden, bijvoorbeeld, werd Loonbedrijf Gebr. Plat uit Oostwold (Gn.) overgenomen. Dit kleine bedrijf werkt nog steeds onder eigen naam en richt zich vooral op het maaien van bermen en sloten.

Onze ceo van dienst is dit keer Jaap van der West, tweede generatie directeur van de Groningse aannemer Vertisol. Mijn opmerking dat Vertisol meer de naam lijkt van een zonweringbedrijf, wordt met een kleine cursus Frans beantwoord. ‘Vert betekent groen, sol betekent grond. En de letter i krijg je er gratis bij.’ De naam is verzonnen door de vader van Jaap van der West, een van de twee oprichters van het bedrijf. Van der West senior werkte bij de vestiging van De Punt in Glimmen en vond in 1988 samen met zijn buurman dat ze hetzelfde werk beter als zelfstandigen konden aanpakken. Dat klopte, want het nieuwe bedrijf groeide voorspoedig en Vertisol werd een succesvolle groene aannemer, die zich ook bezighield met GWW-werk en de verhuur van kranen. Bij de overdacht aan de volgende generatie werd vele jaren later de buurman uitgekocht en nam junior de aandelen over. Vader van der West – 73 jaar oud – is overigens nog steeds actief.

Van der West is nu bezig met het ontwikkelen van het voormalige Agrifirm-terrein. Ook hier blijkt de ondernemerszin van junior. Vertisol heeft van Agrifirm niet alleen het terrein, maar meteen ook de bedrijfsactiviteiten op dit terrein overgenomen. Het bedrijf werd voornamelijk gebruikt voor het inklaren van granen. Het bestond daarom uit niet veel meer dan een weegbrug en een aantal grote overdekte bunkers waarin granen gelost kunnen worden. De dochter van Van der West is verantwoordelijk voor dit bedrijfsonderdeel. Van der West: ‘Het nieuwe terrein is anderhalve hectare groot. Wij hebben nu bij de gemeente de handen op elkaar gekregen voor ons plan om dit terrein voor zeventig procent te bebouwen, maar ik denk dat het nu alweer bijna te klein wordt.’

INTERVIEW De ondernemer is namelijk niet al te eenkennig als het om nieuwe activiteiten gaat. ‘Wij hebben in de stille tijd weleens de dienstregelingen van de busmaatschappij verwisseld… Dat is geen kernactiviteit, maar op dat moment heb je je mensen wel weer aan het werk. In principe zeggen wij nooit nee. En die houding heeft ons veel gebracht.’ Een ander voorbeeld van de ondernemerslust blijkt als Van der West mijmert over zijn op dit moment lege materieel-bv. ‘Daar wil ik ook nog een keer iets mee gaan doen.’ Onkruid ‘Een keer’ betekent zeker niet meteen dit of volgend jaar. Voor dit jaar, 2016, is het investeringspotje alweer leeg, door de investeringen die het bedrijf heeft gedaan in machines om aan de nieuwe norm voor chemievrije onkruidbestrijding te voldoen. En volgend jaar zal de verbouwing en verhuizing naar het nieuwe terrein in Siddeburen een gat in het budget slaan. Over onkruid heeft Van der West een uitgesproken mening. De ondernemer had zitting in een informele denktank, die probeerde enig tegenwicht te bieden aan de lobby van de NCO. ‘Naar mijn mening heeft de overheid hiermee laten zien onbetrouwbaar te zijn. Er had veel eerder duidelijkheid gegeven moeten worden over de datum dat er definitief een eind zou komen aan chemie op verhardingen. Nu heeft dit tot op het laatste moment boven de markt gehangen. Natuurlijk wisten we dat er een verbod aan zat te komen, maar veel gemeentes in onze regio gingen er tot op het laatste moment van uit dat ze in ieder geval voor 2016 nog op de oude voet konden doorgaan. Ik heb gisteren nog een bestek gekregen van een gemeente die pas na het afgekondigde verbod is gaan nadenken. En


103

Onkruidbestrijding | 3.0 WeedControl, de Vernieuwers Onovertroffen en unieke machine in de markt! 70% hergebruik eigen energie ADS-functie : Variabele luchtstroom functie. Hiermee kunnen oppervlakten én (gevel)hoeken of obstakels in één werkgang bewerkt worden. Zie ook : https://youtu.be/dlnzOFsTVIE Gasverbruik slechts 2,5kg p/draaiuur Laag eigen gewicht PLC besturing met touchscreen zeer eenvoudige bediening CO₂ uitstoot laagste in zijn klasse en géén roetuitstoot Laag investeringsbedrag

Air VAriAtOr T 0416 54 07 18

www.weedcontrol.nl [email protected]

Veilig werken

onder álle omstandigheden Bomford Turner: Flailbot

Green Technology Janssen M: +31 (06) 15 37 04 11 www.gtjtrading.nl I [email protected] Onze merken: Berky l Bomford Turner l BOS l HEN Technologie l Mühting

INTERVIEW nes, bijvoorbeeld heet water, sneller kunnen werken, en misschien moet ik nu wel een extra ronde maken om aan het beeld te voldoen. Maar door de enorme meerprijs van die andere methodes kan ik die naar mijn mening nooit terugverdienen.’ De toekomst volgens Van der West is dat je bijvoorbeeld ‘s ochtends de wijk in gaat met een quad met daarop een handbrander gemonteerd, om daar snel even de moeilijke plekken aan te pakken en de algemene situatie in te schatten. ’s Middags of de dag daarop kom je terug met een tweede machine om de rest te doen. De kunst is om alleen die plekken te behandelen die buiten het beeld vallen. Bij die verkenner-methode zou ook de inzet van Jewel-software passen.

Jaap van der West (1965) werkte voordat hij bij zijn vader begon bij Univé. In april 1998 begon hij bij Vertisol. Inmiddels werken ook zijn vrouw Ingrid en dochter Diane bij het bedrijf. Vertisol kent verder een platte organisatie met één projectleider en drie uitvoerders. Van der West: ‘Wij hebben afgesproken dat ze ons pas bellen als ze zelf alle mogelijkheden onderzocht hebben. En dat werkt.’

geef ze eens ongelijk. Ze moeten nu meer betalen voor hetzelfde beeld.’ De aannemer denkt verder dat de discussie over chemisch of niet-chemisch in het voornamelijk agrarische Groningen ook anders beleefd wordt dan in het stedelijk gebied. ‘Het belangrijkste verschil is dat je nu heel anders zult moeten werken. Met chemie kon je het altijd wel oplossen; dat was geen probleem. Maar als je, net als wij nu, voor de Weedheaterheteluchtmethode kiest, kun je je niet meer permitteren om de boel de boel te laten. Dan creëer je een achterstand in je werk die bijna niet meer in te halen is. Je zult dan moeten gaan borstelen of bosmaaien om weer op het gewenst niveau te komen.’ Van der West betrekt het op zichzelf, als hij vervolgt: ‘Het is voor mij een hele omslag om van chemisch bestrijden naar niet-chemisch te gaan. Dat moet ik vervolgens overbrengen op mijn medewerkers en ook nog op mijn opdrachtgevers.’

Voor het uitvoeren van onkruidbeheersing heft Vertisol gekozen voor de Weedheater-methode. Dat is een heteluchtmachine die zonder open vuur werkt. Van der West durft daarbij best te bekennen dat hij nog aan het experimenteren is. In totaal heeft het bedrijf twaalf Weedheaters aangeschaft, een deel daarvan met een werkbreedte van 1,20 meter, ander deel met een breedte van 1 meter. Sommige van de apparaten zijn weer voorop de ook nieuw aangeschafte Shibaura-trekkers gemonteerd, met de dubbele gastank achterop. Bij de andere trekkertjes is dit andersom. Ook heeft Vertisol een aantal machines op werktuigdragers gemonteerd en is een aantal quads uitgerust met handbranders op lpg. De totale investering bedraagt ongeveer een half miljoen euro. Van der West heeft zich bij de keuze ook laten leiden door de prijs van de machines. ‘Misschien zou je met andere methodes en machi-

Onderhoud Vertisol is vooral sterk in onderhoud. Natuurlijk neemt het bedrijf ook aanlegklussen aan, maar die zijn duidelijk in de minderheid. Gemeentes, woningcorporaties en zorginstellingen zijn de belangrijkste opdrachtgevers, en het regionale swbedrijf Fivelingo is de belangrijkste partner om het werk tot een succes te maken. In drie gemeentes heeft Vertisol werk van Fivelingo overgenomen. Dat houdt in dat mensen van het sw-bedrijf de openbare ruimte nu bijhouden onder regie van Vertisol, maar ook in bedrijfskleding van Vertisol. Volgens Van der West is die samenwerking een daverend succes. In Delfzijl werkten bijvoorbeeld maar liefst 40 sw’ers van Fivelingo. Nu Vertisol dat werk heeft overgenomen, is dat aantal teruggebracht naar 25 mensen. Iets meer dan de helft van de mensen doet nu dus hetzelfde werk door een andere aansturing. ‘Het leuke is dat ook de gedetacheerde medewerkers van Fivelingo meer plezier in hun werk hebben en het ziekteverzuim sterk is afgenomen. Voeger regende het klachten; nu komen de burgers van Delfzijl koffie en koeken brengen, omdat ze zo tevreden zijn over de verbeterde kwaliteit. In de gemeentes Appingedam en Ten Boer is het beeld eigenlijk niet anders, hoewel het hier om minder mensen van Fivelingo gaat en het te onderhouden gebied kleiner is.’ Vertisol is overigens niet de enige die op deze manier werkt. Het bedrijf van Rob van der Werf uit het nabijgelegen Bedum werkt op dezelfde manier met werkvoorzieningschappen. Op bepaalde onderdelen werken de bedrijven zelfs samen.



105

Werken met accumachines van Stihl logistiek perfect geregeld met bijzonder oplaadstation In het kader van het streven naar duurzaam werken heeft de Atlant Groep een groot deel van de motorische handgedragen machines vervangen door accumachines van Stihl. Eerst was er nogal wat argwaan bij de medewerkers, want een machine moet immers lekker ronken. ‘Maar het is een kwestie van je mindset bijstellen’, zegt teamleider groenprojecten Wim Walravens. ‘Nu zijn ze zeer tevreden en vragen ze: wanneer komt de rest?’ Auteur: Sylvia de Witt

Werkbedrijf Atlant Groep is werkzaam in de Brabantse Peel – dat zijn zeven gemeentes – en alleen al in de groenvoorziening werken er 270 mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Toen Wim Walravens vorig jaar vanuit het bedrijfsleven nieuw binnenkwam bij de Atlant Groep als teamleider groenprojecten, wilde hij bepaalde dingen anders aanpakken. Het kan immers altijd beter. In

106

het kader van duurzaam werken pakte de Atlant Groep in 2015 zijn idee op om in de groene sector voor een groot deel over te gaan op accumachines. Al snel kwam de Atlant Groep uit op accumachines van Stihl, waarbij de jarenlange ervaring en goede testresultaten van de accumachines een grote rol speelde.

Imago en vooroordelen Er zijn in de groene sector verschillende pilots uitgevoerd om accumachines te introduceren. Het bewijs dat het werkt is al geleverd; nu moet het nog meer zijn weg naar de praktijk vinden. Walravens: ‘In de bouwsector hebben accubooren zaagmachines al decennialang hun diensten bewezen, maar in de groensector hebben we nog

3 - 2016

ACHTERGROND

5 min. leestijd

een behoorlijke weg af te leggen. Daarom heb ik in mijn begroting opgenomen dat alle kleine machines in twee jaar tijd vervangen worden door accumachines.’ Een deel van de oude machines moest al vervangen worden; daarvoor in de plaats kwamen accumachines. In 2015 werden de heggenscharen en de kettingzagen vervangen; dit jaar zijn de bladblazers en de bosmaaiers aan de beurt. Vooraf was er met de medewerkers gesproken over de overgang op accumachines en er was eerst behoorlijk wat argwaan. ‘Het is sowieso moeilijk om medewerkers in onze branche te overtuigen van het nut van werken met een machine op accu. Bij medewerkers met een beperking vraagt dat nog wat meer inspanning en overtuigingskracht. Voor velen moeten de machines lekker ronken; nu starten ze het en horen ze slechts een zacht geluid. Maar als ze het eenmaal gebruikt hebben, merken ze hoe goed het werkt: vlot en lichter. Het is een kwestie van je mindset bijstellen. Nu vragen ze: wanneer komt de rest? Ze zijn er erg tevreden over.’ Stoere mannen Het heeft dus alles met imago te maken. De groenbranche is vaak nog erg conventioneel, meent accountmanager Arjen van de Berg van Stihl. ‘Zeker mensen als professionele gebruikers; dat zijn toch vaak stoere mannen, en dan komen wij met zo’n lichte kleine bladblazer aan. Dat zien ze als een speelgoedmachine, wat natuurlijk absoluut niet het geval is, en ze zeggen al bij voorbaat, zonder hem gebruikt te hebben: “Ik moet niet zo’n kruimeldief hebben, want dat werkt toch niet.” Als ze eenmaal met accumachines gewerkt hebben, is dat vooroordeel snel weg. Ze moeten eerst die drempel over en het gewoon doen.’

Doelgroep wordt breder accumachines zijn dus misschien even wennen, maar het levert veel voordelen op en niet alleen voor het milieu. Ook de arbeidsomstandigheden voor de mensen die ermee werken worden volgens Walravens aanzienlijk verbeterd. ‘We werkten uiteraard volledig binnen de wettelijke normen, maar je boekt hoe dan ook winst op het gebied van arbeidsomstandigheden. Je hebt geen schadelijke uitlaatgassen, minder trillingen, minder gewicht, minder giftige stoffenopname en minder geluid. Ook voor de klanten is dat fijn. Bij ziekenhuizen en zorginstellingen kun je nu gerust ’s morgens om half acht al beginnen met heggen knippen en dergelijke, want je hoort nagenoeg niets.’ En er zijn nu ook andere gebruikers. Dat kan PeterJan van den Berk van Van den Berk Tuinmachines in Someren goed merken. ‘De doelgroep wordt breder. Zo zijn er meer dames die elektrisch handgereedschap aanschaffen. Kettingzagen schrikken hen af, ze maken te veel herrie of het aantrekken is moeilijk. Ook de oudere generatie kan er goed mee werken. De machine kan niet meer ‘verzuipen’; je drukt op een knopje en hij start. Hij is simpel in het gebruik en hij stinkt niet.’ Accu moet je zien als een jerrycan De Atlant Groep heeft geïnvesteerd in vier groepen accumachines: heggenscharen, bladblazers, motorkettingzagen en bosmaaiers. In logistiek opzicht moet er nogal wat gebeuren om de accu’s daarvan op te laden. ‘Voorheen nam men een kan benzine mee en je kon weer door’, legt Van den Berg uit. ‘Maar nu heb je met een accu te maken. Daarom is er een systeem bedacht waarmee dat constant wisselen

van accu’s mogelijk maakt, zonder dat iemand er last van heeft. De accu en de lader vormen de basis en kunnen gebruikt worden voor alle machines van Stihl. Een Stihl accu past dus in alle Stihl machines. Van de Berg: ‘Je moet de accu zien als een jerrycan, als je voorraad brandstof. Als je voorheen

‘Simpel in gebruik, maakt geen herrie en stinkt niet’

drie jerrycans meenam, neem je nu drie opgeladen accu’s mee. Wat dat betreft verandert er niets aan het systeem.’ Er zijn nu zo’n 230 accumachines geleverd bij de Atlant Groep en daar komen er dit jaar nog ruim 100 bij. Als er iets aan de hand is, zoals een onderdeel dat moet worden vervangen, kan de Atlant Groep terecht bij Van den Berk Tuinmachines te Someren. ‘Alles ligt op voorraad; we hebben het magazijn al uitgebreid met onderdelen. We verkochten al steeds meer accumachines, maar veelal op veel kleinere schaal. Deze aantallen zijn voor ons ook nieuw. Hoewel men eerst sceptisch was, verloopt alles tot nu toe probleemloos. Als machines regelmatig stuk zouden gaan, komt dat echt niet meer goed.’ Accutechnologie staat niet stil Accugereedschap heeft de toekomst in deze tijden van duurzaamheid. Maar moet je niet toch een klein percentage motormachines houden? ‘Afhankelijk van het type machine hebben we daar een splitsing in gemaakt’, vertelt Walravens. ‘Vijfenzeventig procent van de heggenscharen is nu op accu; vijfentwintig procent is nog op motor voor de bosploeg. Het vellen van een grote boom is vooralsnog alleen mogelijk met een motorzaag.’ Van den Berg: ‘Maar de accutechnologie staat natuurlijk niet stil. Er komen steeds betere cellen en laders, waardoor de laadtijden steeds korter worden en de looptijden langer. Ook zal de accu in de toekomst vaker opgeladen kunnen worden.

Wim Walravens, Arjen van den Berg en Peter-Jan van den Berk.


107

HETE LUCHT VERDELGING MILIEU VRIENDELIJK UNIVERSEEL TOEPASBAAR GOEDKOOP

www.weedheater.nl

Vitagro heeft voor u de ideale combinatie voor bodemverbetering in Stad en Groen:

+ Vitagro beplantingsaarde, organisch stof, bodemleven en voeding. + Organische bemesting met Bio Summer, de ideale meststof voor gazons,

bomen, heesters en bloeiende planten. Voorzien van A+ Greenlabel NL qua duurzaamheid en voorzien van sporenelementen.

+ Terracottem voor extra waterbuffering, buffert 50x zijn eigen gewicht aan water. Voorkomt veel water geven in droge zomers/voorjaren. Neem contact op met uw beplantingsadviseur van Vitagro. Kijk op onze website www.vitagro.nl

Bedrijfs- en veiligheidskleding Uniformkleding (Veiligheids)schoenen Persoonlijke beschermingsmiddelen Groengereedschap. Kijk op onze website www.heigo.nl

ACHTERGROND zonne-energie. In eerste instantie werden de accu’s geladen via de bestaande elektrische installatie. ‘Al snel was duidelijk dat honderden acculaders tegelijk te veel stroom zou trekken.’ Daarom is er een ‘groenestroomwand’ geïnstalleerd. Tegen een brandvrije wand zijn contactdozen gezet met een stelling waarin de acculaders geplaatst worden. De medewerkers komen ’s avonds met hun lege accu’s binnen om ze weer op te laden. Maar als die allemaal tegelijk zouden worden opgeladen, slaan de stoppen door. Dat werkt dus niet. Daarom werd de installateur gevraagd om dit op te lossen. Zijn advies was om enerzijds de hoofdaansluiting te verzwaren en daarnaast de laadperiode buiten werktijden gefaseerd te laten plaatsvinden.

Toen we in 2009 begonnen met accugereedschap, waren we apetrots dat we een halfuur konden knippen met een losse accu in de heggenschaar. Nu kunnen we al 180 minuten knippen, zes keer zo lang, knippen met een accu in de machine en al 800 minuten met een accu op de rug. Destijds konden we een accu 750 keer opladen; nu zitten we al op 1250 ladingen.’ De levensduur van een accu wordt niet weergegeven in jaren, maar in aantal ladingen.

Groenestroomwand Een van de issues bij het vervangen van motorisch handgereedschap door accugereedschap was het laden van de accu’s. Het laden op de werkplek, in het veld, blijkt nog te gecompliceerd. Bedrijfsbussen rijden te korte afstanden om de accu’s op te laden, en extra accupakketten zijn kostbaar. Wel wordt in nieuwe bussen al een omvormer ingebouwd, om in voorkomende gevallen de eerste nood te kunnen opvangen. Voor dit jaar en volgend jaar staan er investeringen gepland om de accu’s te kunnen opladen met

Schakelsysteem Uiteindelijk was een schakelsysteem de oplossing. Hiervoor werd een schakelkast samengesteld met tijdklokken die de wandcontactdozen in groepen aansturen. Zo wordt het opladen opgesplitst voor de vijf afdelingen. De accu’s zijn in 35 minuten opgeladen. Van 18.00 tot 19.00 uur wordt afdeling 1 opgeladen, van 19.00 tot 20.00 uur afdeling 2, et cetera. De hele avond lang worden alle accu’s opgeladen; de volgende ochtend nemen de werknemers van de buitendienst hun accu’s weer mee. Niemand hoeft ’s morgens te wachten. Om het elektriciteitsverbruik voor het opladen van de accu’s te meten, is er in de schakelkast een tussenmeter geplaatst. Hiermee kan de milieuprestatie worden gemeten, vertaald naar CO2-uitstoot. ‘Het is een mooi logistiek systeem’, vertelt Walravens, ‘waarover goed is nagedacht. Er zit ook een schakelklok in, zodat je het verschil in stroomkosten per afdeling kunt zien. In geval van nood hebben we ook nog een daglader, want de groenestroomwand springt pas ’s avonds aan. Alles wordt geregeld met een schakelkast en alles wordt per afdeling gemonitord. We kunnen zien wanneer de pieken zijn, wanneer er wordt opgeladen, hoe er wordt opgeladen en wie het meeste oplaadt. Dat is nuttige informatie achteraf. Er komen veel bedrijven en ook ingenieursbureaus kijken hoe wij dat hier doen.’



109

Waarom neemt u geen super-abonnement? Voor slechts € 215 per jaar ontvangt u alle uitgaven van NWST. In totaal 38 magazines boordevol informatie over de groene sector.

NU S T H C E L S , 5 1 2 € Stuur een mail naar Ilse Kuipers [email protected] en uw abonnement wordt omgezet in een super-abonnement.

Jaargang 26 6 - 2015

Jaargang 11 4 - 2015

Greenkeeper

ijtmans Weer ierijag rooan dm elom FiBo ien méér dan bomen roo

golfbaan

Sportveld

KunStgraS

EEPING HET VAKBLAD VOOR GREENK

Jaargang 7 8 - 2015

ELDBEHE ER HET VAKBLAD VOOR SPORTV

Wij kopen uw stamhout

graag in

Wij wensen u Prettige Feestdagen en danken u voor de het in ons gestel vertrouwen !

Onze unieke telescoopkranen

met 42 meter mast

Afvoer van blad, snoeihout

HET VAKBLAD VOOR

RUIMTE BOOMBEHEER IN DE OPENBARE BOOMVERZOR GING EN

met 42 meter Uniek zijn onze telescoopkranen we elk karwei uitvoeren mast: hiermee kunnen richten. zonder schade aan te en houtsnippers graag Wij kopen uw stamhout wij een verantwoorde in. Daarnaast verzorgen en blad. afvoer van snoeiafval

VOOR HET ANDERE VAKBLAD

Ons personeel is bekend

DEMO POP-UP van de maand

DE BOOMKW EKERIJ

Veilig snoeien m.b.v. een

met BHV

3e dinsdag

2015 rooien 13 juli Bomen

Jilles van Zinderen

Bomen snoeien Stobben frezen / rooien Transport Hijswerk In- en verkoop van hout Advies In-/verkoop van houtsnippers Afvoeren van blad en snoeihout

offerte aan of lees Vraag vrijblijvend een op onze site: meer over de mogelijkheden www.boomrooijerijweijtmans.nl

Jaargang 3 4 - 2015

s ijtm ij We s an iersin es rooBu omin om ien BoBo méér dan bomen roo

en schoffelvuil op locatie

elke klus: groot of klein. kunt u inschakelen voor Boomrooierij Weijtmans rooien of snoeien. uw boom vakkundig Onze vakmensen kunnen is nationaal en Boomrooierij Weijtmans in het rooien, snoeien internationaal specialist Vandaag de dag en onderhouden van bomen. vaste medewerkers, telt ons bedrijf ruim 25 boomrooiers, ervaren waaronder goed opgeleide 9 gecertificeerde tree chauffeurs en machinisten, Daarmee is workers en 2 tree technicians. een vooraanstaand Boomrooierij Weijtmans speler in Nederland.

Boomzorg

Jaargang 6 4 - 2015

Geen stortkosten, maar

hoogwerker

Stad + Groen

HET VAKBLAD VOOR

HET VERGROEN EN VAN OPENBAAR GROEN EN

DE BUITENRUIM TE

opbrengst houtsnippers

treeworkers en uniek beschikt over goed opgeleide Boomrooierij Weijtmans tevreden klant oplevert. karwei een honderd procent materieel, zodat ieder beschikt over 11 eigen Boomrooierij Weijtmans u altijd direct helpen. vrachtwagens en kan onze nieuwste aanwinst. Twee Euro-VI auto’s zijn , waarmee we Uniek zijn onze telescoopkranen meter takken vast kunnen tot een hoogte van 32 veilig en gecontroleerd pakken en afzagen, voor is derde telescoopkraan rooien van bomen. Onze Euro-VI norm geleverd. inmiddels ook volgens

zijn particulieren, Onze opdrachtgevers en de overheid. bedrijven, instellingen

en gecertificeerd Wij zijn tevens leerbedrijf erkend, VCA**, NEN, iepen verwijderaar. Erbo

gecertificeerd. ISO 9001 en Groenkeur in Nederland hebben Als eerste boomrooijerij de CO2 prestatie ladder wij het certificaat voor niveau 3 behaald.

tie Een krachtige combina Are... And the winners Jolanda Vonder 0499-422435

William Boogaarts en 050-5445360

icl-sf.com/one-name

duurzaam golf Duurzaamheid op golfbanen 0252-211288

interface Schimmelbestrijding op gras

0115-481710 WWW.AGRI-MACHINES.NL

Blauwdruk voor aanbestedingen bestaat niet 0547-288440

0527-630970

Veldbeemd n soort in je sportveld? Een niet te misse Recordtijd renovatie van toplaag Grassmaster

Honkbalvelden engerlingen in volle gang het rooiseizoen is weer De vakantie is voorbij, Duurzaam onderhoud Pak ze nu aan!

GREENKEEPER OF THE

Ook in het winterseizoen

YEAR

PROFESSIONALS CONNECTING GREEN

09-06-15 11:04

www.gkbmachines.com

6 uitgaven €73,-

2016

GREENKEEPER OF THE

YEAR


den verrichten wij snoeiwerkzaamhe

Kreitenmolenstraat 175 5071 BD Udenhout

6 uitgaven €73,-

om INspIratIebo ensis ‘Marilandica’ Populus x canad LWD-meter Hightech versie van penetrometer

sortiment Acer campestre

Centrumplan ermelo Bomen zijn essentieel

Ten gAATJesPOTtussen volle grond en container? De ideale combi Participatiekweker wie springt erin?

Cabrioletkassen Boom innovatie dag met werkhoogte van maar liefst 42 meter Onze unieke telescoopkranen tunnel is uit, Volop boominspiratie cabriolet is in

new design

Tel. 013-51114 83 Fax 013-511 43 73

[email protected] ns.nl www.boomrooierijweijtma

staat Een imposant wagenpark PROFESSIONALS CONNECTING GREEN

8 uitgaven €73,-


Kreitenmolenstraat 175 5071 BD Udenhout

8 uitgaven €73,-

tot uw beschikking

GPS-DATA waterdieptes meten Met een kano Placemaking method u vraagt, u draait

Duurzaam beheer met oog voor natuur

new design

Tel. 013-51114 83 Fax 013-511 43 73

[email protected] ns.nl www.boomrooierijweijtma

Roundup Verbod op onkruidbestrijdingsmiddelen? new DeSiGn


8 uitgaven €91,-

ADVERTORIAL

HAS speelt in op behoefte Werkveld met nieuwe cursus contractmanagement

Door de veranderingen in de markt, denk bijvoorbeeld aan een terugtrekkende overheid en het mondiger worden van de gebruiker, ontving men bij HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen steeds vaker signalen van opdrachtgevers- en nemers dat er behoefte was aan een nieuwe cursus contractmanagement.

Complex “De laatste jaren is het speelveld van het contractmanagement, voor zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers, enorm veranderd. Naast een vertrouwde term als het RAW-bestek, wordt het werkveld tegenwoordig gekenmerkt door begrippen als EMVI, Design & Construct, UAV-gc en SROI. Er treedt een duidelijke verschuiving op van een resultaatgerichte werkbeschrijving naar een risico- en kwaliteitsgestuurd eindresultaat. Dit vraagt aanpassingsvermogen, zowel bij opdrachtgever als bij opdrachtnemer”, aldus cursusleider Caroline de Feijter. Nieuwe cursus Met de nieuwe cursus Contractmanagement Openbare Ruimte stapt HAS Kennistransfer samen met het werkveld in dit veranderde speelveld van het contractmanagement. De cursus kent vijf cursusdagen met een eigen hoofdthema. Daarnaast werkt de cursist aan zijn of haar individuele opdracht, begeleid door een persoonlijke coach. De onderdelen die tijdens de cursus behandeld worden hebben betrekking op de ontwerpof voorbereidingsfase tot en met realisatiefase. De cursus wordt ontwikkeld in samenwerking met het werkveld en bestaat uit zowel opdrachtgevers (gemeentes) als opdrachtnemers (aannemers), te weten Van Kessel Sport en Cultuurtechniek,

Van Doorn, Neienhuijs Advies, gemeente ’s Hertogenbosch en Dusseldorp. Casussen uit de eigen praktijk, ingebracht door de cursisten, vormen het uitgangspunt van de cursus. De cursus biedt gelegenheid om kennis en ervaringen uit te wisselen met collega’s. In de cursus zijn dus zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers vertegenwoordigd. Deze combinatie zorgt voor waardevolle discussies en een verruiming van de blik. De cursist Diegenen die binnen overheden (waterschappen, gemeenten), SW-bedrijven, aannemers en adviesbureaus met deze opgaves aan de slag gaan, zullen na de cursus onder meer in staat zijn om met meer vertrouwen besprekingen in te gaan, contracten op te stellen en uit te onderhandelen en de risico’s van een project beter in te schatten. De cursus Contractmanagement Openbare Ruimte voor opdrachtgevers- en nemers op HBO niveau gaat op 20 oktober 2016 van start en is kortom een must voor een ieder die binnen zijn of haar organisatie betrokken is bij contractmanagement in de openbare ruimte.

Meer weten? www.haskennistransfer.nl/opleiding-cursus/ groen/cursus-contractmanagement

Caroline de Feijter



111

dÉ Groene index PRODUCTdocumentatie voor openbaar groen

inhoud 113 Marcel van Dyck 114 auga 115 greenmax 116 Husqvarna 117 aquaco 118 TGS 119 Advanta 120 rootbarrier 121 Van der Haeghe

112

Stad + Groen

3 - 2016

Van Dyck Marcel Belgium NV Provinciebaan 79 BE-2235 Houtvenne T: +32 (0)16 69 9156 [email protected] www.vandyck.be

Van Dyck introduceert BOSCH-gamma op accu BOSCH introduceerde onlangs de nieuwe, professionele tuingereedschappen op accu. Tot de nieuwe gereedschappen behoren grasmaaiers, bosmaaiers, haagscharen en een bladblazer. De machines leveren dezelfde prestaties als hun tegenhangers op benzine, maar met de voordelen van de 36V Lithium-Ion batterijen. Marcel Van Dyck NV uit het Vlaamse Houtvenne is exclusief verdeler van het professionele BOSCH-accutuingereedschap in de Benelux. Het innovatieve aan het BOSCH professionele gamma op accu is dat de accu’s steeds met hetzelfde hoge vermogen gebruikt kunnen worden op zowel alle gereedschappen uit het huidige gamma als op de toekomstige tuingereedschappen. De 36V Lithium-Ion batterijen – en dus alle gereedschappen uit het gamma bijgevolg – zorgt voor gelijkwaardige prestaties als die van een benzinemotor, maar ook voor milieuvriendelijkheid, lawaaivermindering, kosten- en onderhoudsbesparing, en een ergonomische vermindering van trillingen. De accu’s zelf zijn verder nog voorzien van ‘coolpack-technologie’, die ervoor zorgt dat de batterij niet oververhit raakt en een constante energiedoorstroming naar de batterij voorziet. Daarnaast zijn ze IP 54-gecertificeerd, waardoor ze in alle weersomstandigheden gebruikt kunnen worden. Assortiment accutuingereedschappen De BOSCH-grasmaaiers, met maaibreedtes 47 of 53 centimeter, hebben dezelfde kracht als benzinemaaiers. Ze produceren bijna geen trillingen en bevatten

EC-motoren zonder koolborstels, die energiezuiniger zijn en geen onderhoud nodig hebben. De bosmaaiers beschikken ook over de EC-motoren, produceren weinig trillingen en kunnen uitgerust worden met een divers assortiment aan accessoires. De accuheggenscharen zijn verkrijgbaar in drie types: GHE 60T, GHE 60R en GHE 70R. Voor zowel ‘Roughing’ (het stevigere snoeien) als ‘Trimming’ (het fijnere snoeiwerk) worden accuheggenscharen aangeboden die dezelfde prestaties leveren als heggenscharen op benzine, maar die tot 50 procent minder lawaai produceren. Daarbovenop zal Marcel Van Dyck NV de BOSCH-bladblazer GBL 860 Professional voorstellen. Ook bij deze machine wordt er gebruik gemaakt van een accuaandrijving die even sterk is als de variant op basis van benzine. Door zijn lichtheid kan er met de GBL 860 Professional op een snelle en ergonomische manier gewerkt worden. Twee accu’s tegelijkertijd opladen Ten slotte bestaat het Bosch professionele Lawn & Garden-gamma nog uit een nieuw accusysteem GEN 230V-1500 met twee AC-stopcontacten, waarmee tegelijkertijd twee accu’s of twee elektrische apparaten van stroom voorzien kunnen worden. De GEN 230-1500 heeft, net zoals de accu, een weerbestendig ontwerp en kenmerkt zich door een hoog uitgangsvermogen, snelle oplaadtijden en een lange levensduur.


113

Winkelskamp 13 7255 PZ Hengelo (Gld.) T: +31 (0)575-468020 [email protected] www.auga.nl

‘Gemeentes, breng meer kleur in je openbare ruimte!’ AUGA levert drijvende fontein voor prachtig kleurenspektakel binnen gemeente In mei heeft AUGA, specialist in fonteinen, vijverbenodigdheden en watertechniek, een drijvende fontein geleverd aan de gemeente Apeldoorn. De fontein wordt een ware attractiefontein die in totaal maar liefst meer dan 16 miljoen kleurentinten kan aannemen. De Siemens fontein in de Apeldoornse Berg en Bos vijver was aan vervanging toe. Ronald Bos van Bos Watertechniek wendde zich tot AUGA voor een passende vervanging hiervoor. De fontein, die AUGA heeft geleverd aan de installateur, komt te drijven in de natuurlijke Berg- en bosvijver. Vaak zijn natuurvijverbodems instabiel en is de bodem modderig. Dat is geen goede basis voor een stationaire fontein. De diepte van het water schrijft vaak ook voor of moet worden over gegaan op een drijvende fontein, omdat een stationaire fontein constructief daardoor niet te bouwen is. De fontein in de desbetreffende vijver behoeft geen aansluiting op het centrale waterzuiveringssysteem waartoe Apeldoorn recentelijk is overgegaan, omdat er in de natuurvijver geen sprake is van legionella. Dit waren allemaal redenen voor de gemeente Apeldoorn om te kiezen voor een drijvende fontein.

114

Fontana is de fonteinspecialist uit Griekenland. Firma AUGA is de importeur voor Nederland. AUGA bouwt zelf ook systemen waarin componenten van fabrikant Fontana zijn verwerkt, maar betrekt ook graag complete systemen van Fontana omdat hun fonteinen zich kenmerken door een hoogwaardige afwerking en een eenvoudige montage. ‘Zij zijn meesters in het bouwen van projectfonteinen,’ spreekt Ton Fontijn lovend. De drijvende pomp van Fontana is niet bepaald ‘huis-tuinen –keukenmateriaal. Het is een hoog specialistische, zware fontein van maar liefst 4 bij 4 meter, die niet in één werkgang te transporteren is. De transportkosten zijn echter tot een minimum beperkt. Ondanks zijn grootte, is de installatie eenvoudig te monteren. Ton Fontijn, van AUGA vertelt daarover: ‘Hij is als het ware direct na levering heel eenvoudig samen te stellen. Een kind kan de was doen. Ook is hij makkelijk te demonteren voor bijvoorbeeld in de winterperiode.’ De fontein spuit het water tot 12 meter hoog en de installatiediepte is 80 centimeter. Met een elektronisch en dynamisch aangestuurd programma van Bos Watertechniek reguleert Apeldoorn het spuitende water in hoogte en in kleur. De fontein bezit drie pompen met een totaal vermogen van 10kW. Deze lichten zullen het water miljoenen kleuren geven.

3 - 2016

GreenMax B.V. Postbus 43 5473 ZG Heeswijk-Dinther T. +31 (0)413 294447 [email protected] www.greenmax.eu

In Nederland is de gietrand een veelgebruikt hulpmiddel om effectiever te bewateren. De grote wateropslagcapaciteit en lage onderhoudskosten zorgen ervoor dat gietranden vaak zijn toegepast. GreenMax heeft verschillende type gietranden in het assortiment. Gietranden van HDPE en LDPE De zwarte HDPE gietrand is volledig UV stabiel, heeft een levensduur van ca. 10 jaar en een dikte van 2 mm. Deze gietrand is voor meerdere plantseizoenen te hergebruiken. HDPE betekent Hoge Dichtheid Polyethyleen. Een grotere dichtheid betekent grotere hardheid, sterkte en stijfheid. Doordat HDPE stijver is voldoet 2 mm om de gietrand goed te laten staan. De hardheid van HDPE zorgt er echter wel voor dat de gietrand minder goed tegen een stootje kan dan de LDPE variant.

Bio Based Gietrand De nieuwe Bio Based gietrand combineert de kracht van de polyethyleen gietranden met duurzame grondstoffen. De gietrand wordt geproduceerd op basis van het restafval van suikerriet. De gietrand is volledig UV stabiel, heeft een levensduur van ca. 10 jaar. Met een dikte van 2 mm is deze gietrand net zo sterk als de conventionele HDPE gietrand en is te hergebruiken. Gietrand met een kokosmat GreenMax adviseert om kokosmatten in de gietranden te plaatsen. Deze worden vastgezet door middel van stalen pennen of biologisch afbreekbare pennen. Het gebruik van een kokosmat heeft meerdere voordelen. Zoals voorkoming van onkruid, bescherming van de kluit tegen schoonspoelen en het langer vasthouden van vocht om uitdroging tegen te gaan.

De groene gietrand is gemaakt van LDPE. Dit betekent Lage Dichtheid Polyethyleen met flexibiliteit en taaiheid als eigenschap. De gietrand kan hierdoor goed tegen een stootje en gaat niet snel kapot. Bij winterse omstandigheden is LDPE in het voordeel t.o.v. HDPE omdat het dan minder snel breekt, en slagvaster is. GreenMax heeft de groene LDPE gietrand ook leverbaar in een Budget uitvoering. Deze is iets goedkoper maar is minder kleurvast dan de standaard LDPE gietrand.

GreenMax Gietrand Groen LDPE

Bio Based Gietrand

GreenMax Gietrand Zwart HDPE

Gietrand met kokosmat


115

Jool-Hulstraat 22 1327 HA Almere T: +31 (0) 365210000 [email protected] www.husqvarna.nl

HUSQVARNA FLEET SERVICES™: Dé sleutel tot het optimaliseren van uw machinepark en winstgevendheid Husqvarna Fleet Services™ geeft een actueel overzicht van uw machinepark en personeel. Veel van onze handgedragen en rijdende machines kunnen worden uitgerust met nieuwe, slimme technologie die veel gegevens vastlegt. Deze data wordt automatisch en draadloos verzonden naar uw eigen Husqvarna Fleet Service™ website. Hiermee legt u de basis om uw machinepark te optimaliseren en onnodige stilstand te reduceren, waardoor uw productiviteit én efficiëntie worden verhoogd, dus ook uw winstgevendheid. Hoveniersbedrijven en landschapsbeheerders zijn klaar om de digitale online wereld in te stappen. Door machines uit te voeren met een sensor krijgt de Fleet Manager o.a. meer inzage over de productiviteit en het gebruik van de machine. Daarnaast is het mogelijk om de bediener een gebruikerspas te geven om zo inzage te geven over o.a. de trilling emissie. Doel is om in de toekomst nog veiliger en productiever te gaan werken.

kan ook worden verzonden naar de dichtstbijzijnde Husqvarna Dealer, dit zorgt voor een voorsprong zodat de benodigde onderdelen alvast besteld kunnen worden of indien het noodzakelijk is om tijd in te plannen voor de onderhoudsbeurt. U bent dus in staat om een servicebeurt in te plannen. Dit houdt in dat u proactief onderhoud in kan plannen en voorkomt hierdoor stilstand van de machine. Uw voordelen van Husqvarna Fleet Services™: • Draagt bij aan optimale inzetbaarheid van uw machinepark • Gepland preventief onderhoud, minimaliseert stilstand en maximaliseert het aantal draaiuren • Leidt tot efficiënter werken • Draagt bij aan het verhogen van de productiviteit • Geeft meer inzage in trillingsbelasting van uw medewerkers

Hoe werkt het? Een voorbeeld. Stelt u zich eens voor dat de sensor van uw frontmaaier een bericht stuurt dat er over 25 uur een onderhoudsbeurt dient plaats te vinden. Hetzelfde bericht

116

3 - 2016

Aquaco BV Voltweg 1 6662 PT ELST NL T: +31 (0) 481 377 177 [email protected] www.aquaco.nl

Aquacostore binnen het nieuwe concept Klimaat(p)roof van Leven op Daken. Waterdaken Een overvloed aan water in onze stedelijke omgeving kan, zonder dat wij hierop voorbereid zijn, voor enorme schade zorgen. Om groendaken een grotere en wetenschappelijk onderbouwde rol te laten spelen in het stedelijk waterbeheer, is een omslag nodig van groene naar groen-blauwe daken. Daken die gericht zijn op welzijn van de mens en water Klimaat(p)roof opslaan. Recente onderzoeken wijzen de weg naar hoe dit kan worden ingevuld. Leven op Daken stuurt aan op volledig geïntegreerd gebruik van dit water binnen de keten van duurzame gebouwen en woningen, met tevens het doel extra biodiversiteit in stedelijke omgeving te ontwikkelen. Begroeide daken, rijk aan biodiversiteit, vangen fijnstof, reguleren de gebouwtemperatuur, verkoelen de stad en zien er mooi uit. Ook houden ze een deel van het regenwater vast, verdampen dit of voeren dit vertraagd af. Dit overtollige water is van essentieel belang om voor hergebruik in te zetten. Techniek AquaTec en AquacoStore Het AquaTec AT 45-systeem van ZinCo bestaat uit een drainageplaat met druppelslang die permanent water bergt onder de daktuin. De totale water-

buffering van het systeem varieert hierdoor van minimaal 65 liter/m² tot wel 225 liter/m². Hiermee kan overtollig water na reiniging worden hergebruikt in de daktuin en kan in detail een enorme besparing doorgevoerd worden in de opbouwhoogte en gewichten van het begroeide dak. Bij een ontwerp van een grasdak (gazon) wordt al 80 kilo/m² en 100 mm opbouwhoogte bespaard. Met AquacoStore van partner AquaCo wordt overtollig regenwater in een met schelpen gevulde buffer opgeslagen. Zuivering vindt plaats door dezelfde schelpen en een fijn mineraal filtermateriaal. Het regenwater wordt zo geschikt gemaakt voor hergebruik in en rondom het pand. Met deze verfijnde techniek ontstaat water dat voldoet aan het infiltratiebesluit en kan hergebruikt worden als was-, blus- en spoelwater voor toiletten en water via watergeefinstallaties voor tuinen, gevels, vijvers en het begroeide dak; toegepaste technieken die ook nog eens extra beloond worden vanuit Breeam en GPR scores, Mia Vamil regelingen, gemeentelijke subsidie en rechtstreek besparingen genereren, niet alleen op eigen watergebruik, maar bijvoorbeeld ook op gemeentelijke rioolheffingen en waterschapsbelasting. Bovendien voldoet de gebruiker aan de wettelijke randvoorwaarden op het gebied van verantwoord waterbeheer, watertoets, én er is een grote maatschappelijke meerwaarde.


117

Tree Ground Solutions Kattenburgerstraat 5 1018 JA Amsterdam T: +31 (0)20 4117175 [email protected]

TREE GROUND SOLUTIONS

www.tgs.nl

Permavoid® Capillair Irrigatie Systeem bij bomen Naast de bestaande hoogwaardige groeiplaats systemen Treebox HP en Permavoid® Sandwich Constructie heeft TGS het Permavoid® Capillair Irrigatie Systeem bij bomen. Het capillair irrigatie systeem optimaliseert de groeiomstandigheden. Regenwater wordt opgevangen en is beschikbaar voor de bomen. Er kunnen zo periodes van droogte opgevangen worden waar we met het huidige klimaat veelvoudig last van hebben. In plaats van wateroverlast op straat kan water gebruikt worden voor irrigatie en infiltratie van stadsbomen. Bomen groeien hierdoor beter en helpen bij de verkoeling van de stad door het verdampen van het beschikbare water waardoor het klimaat in de stad aangenamer wordt. In een stad waar met een circulaire watermanagement gewerkt wordt zijn de bomen een belangrijk instrument om de gezonde stad te bouwen. Het waterprobleem wordt op de plek waar het valt aangepakt. Op deze manier zijn bomen beter in staat het stads-hitte-eiland effect te reduceren. De kwaliteit van de leefomgeving en het creëren van een klimaatbestendige stad is afhankelijk van onder meer kwalitatief goed groeiende bomen. Kwaliteit gaat daarbij boven kwantiteit. Juist die kwaliteit van boomgroei, zoals te zien is in bladbezetting, wordt bepaald door de kwaliteit van de

118

ondergrondse groeiplaats. Bomen kunnen we dan ook inzetten als een stukje hightech in de straat, waardoor er een aangenamer leefklimaat ontstaat in de stad voor de mensen die er leven. Complete groeiplaats systemen De groeiplaats systemen welke hierboven genoemd worden, kunnen versterkt worden met het Permavoid® Irrigatie Systeem, of ook wel capillaire Irrigatie Systeem genoemd. Dit is een zowel drainerende als irrigerend systeem die onder de leeflaag van de bomen wordt aangebracht. Het systeem werkt als een buffer waar water in opgevangen kan worden die via bijvoorbeeld regenafvoer van huizen en gebouwen gevuld kan worden. Komt er teveel water in dan loopt het systeem over en kan het water afgevoerd worden naar een infiltratiesysteem of een regulier waterriool. Het systeem is zelfregulerend en behoeft geen ondersteuning van computers en of beheerders. Het water kan van bovenaf gemakkelijk in het systeem vloeien en verspreid zich in de panelen. De capillaire conen transporteren het water omhoog waar het een textiel het water horizontaal verspreid, er ontstaat zo een schijngrondwatersysteem wat gevoed wordt vanuit de units. Kortom: Een goede groeiplaats gecombineerd met het Capillaire Irrigatie Systeem zorgt ervoor dat bomen een onmisbaar stukje High Tech zijn in de stad.

3 - 2016

Postbus 1 4410 AA Rilland T: 0113 – 55 71 00 [email protected] www.advantaseeds.nl/veldbloemen

Ontdek wat kleur kan doen! Veldbloemen zijn trending! In rap tempo veroveren ze stad en landschap, waar ze als groene aders kleur en variatie brengen in onze bermen, tuinen en openbare ruimten en terreinen. De grote belangstelling voor veldbloemenvegetaties is volledig terug te voeren op hun meerwaarde binnen het groenbeheer: ze zijn duurzaam, dragen bij aan de biodiversiteit en maken flinke besparingen mogelijk op het onderhoudsbudget. Limagrain Advanta biedt het grootste veldbloemenassortiment van Nederland. Met 56 mengsels voor de meest uiteenlopende gronden, gebruiksdoeleinden en milieuomstandigheden hebben we altijd een oplossing voor uw specifieke situatie. Nieuw dit seizoen zijn onze sensationele Colour Splashmengsels en het ecologische bermenmengsel Staygreen 1. Een seizoen lang bloemen Met Colour Splash tovert u elk object in een handomdraai om in schitterende bloemenzeeën. Het pakket bestaat uit Aurora, Festival, Honey Bee en New Wave, allemaal langbloeiende en veelkleurige mengsels met een bijzonder hoge sierwaarde. Deze eenjarige vegetaties bloeien al vanaf 5 à 6 weken na voorjaarsinzaai tot laat in de herfst! De combinatie van vroege en late soorten geeft een uitbundige en aaneengesloten bloei, zodat plantsoenen, tuinen,

bermen of braakliggende terreinen steeds weer anders ogen. Ook een aanrader voor plukweiden en roughs van golfbanen: de uiteenlopende kleurschakeringen brengen de omgeving telkens in een andere sfeer. Zeer inspirerend en uitnodigend! Het mengsel Honey Bee kent de grootste variatie in kleur, geur en nectarproductie en is gekend om zijn grote aantrekkingskracht op bestuivende insecten. Groene, ecologische berm Speciaal voor bermen is er nu ook een gecombineerd gras-kruidenmengsel met de toepasselijke naam Staygreen 1. Deze samenstelling met 75% gras en 25% veldbloemen voorziet jaarrond (ook ’s winters) in een laagblijvende, altijd groene vegetatie. U realiseert dus een permanente verkeersveilige afbakening van de rijbanen en creëert tegelijkertijd een rijke kruidenflora. Ideaal voor een natuurtechnisch of ecologisch beheer geënt op verrijking van de biodiversiteit.

Aurora

Festival

Honey Bee

New Wave


119

RootBarrier B.V. Nikkelstraat 5 8211 AJ Lelystad T: +31 (0) 320 215 805 [email protected] www.rootbarrier.nl

In 1995 heeft Rootbarrier B.V. als eerste bedrijf een wortelweringsscherm ontwikkeld op basis van een gecoat geotextiel. De RootBarrier® wortelweringsschermen worden nog steeds door RootBarrier B.V. verkocht. Dankzij de hoge kwaliteit van het product, wordt bij aanschaf 25 jaar garantie afgegeven op het tegenhouden van wortels(*). De levensduur is echter wel meer dan 50 jaar. De RootBarrier® wortelweringsschermen zijn waterdicht, recyclebaar en resistent tegen bacteriën en de meeste chemicaliën. Het assortiment bestaat uit vier verschillende soorten: RootBarrier® 325 RootBarrier® 325 is een eenvoudig verticaal te installeren, grijskleurig wortelweringsscherm en bestaat uit DuPont™ Xavan® met een eenzijdig aangebrachte extrusie coating. RootBarrier® 325 zorgt ervoor dat wortels van bomen en struiken geen kans krijgen zich te verspreiden op plaatsen waar dat ongewenst is. RootBarrier® 360 Een variant van de RootBarrier® 325 is de RootBarrier® 360. Dit wortelweringsscherm heeft de coating aan beide zijden. Hierdoor is het nog steviger en aan beide kanten te gebruiken. U kunt de RootBarrier® 360 bijvoorbeeld

120

gebruiken om te voorkomen dat de wortels van twee bomen of struiken door elkaar groeien. *) zie de garantievoorwaarden op www.rootbarrier.nl. RootBarrier® 420 UV RootBarrier® 420 UV is gebaseerd op een nog sterker en zwaarder geotextiel. Het materiaal is stevig en speciaal ontwikkeld tegen de doorworteling van agressievere wortels zoals bamboe of riet. Daarnaast is deze kwaliteit UV-bestendig en dus geschikt om deels boven de grond te gebruiken om ongewenste uitlopers van planten makkelijk te kunnen wegknippen. HDPE Dit scherm is gemaakt uit High Density Polyethylene (HDPE) en is het dikste wortelweringsscherm uit ons assortiment. Dit wortelweringsscherm is uitermate geschikt om kabels, leidingen en rioleringsbuizen te beschermen tegen mechanische belastingen zoals graafwerkzaamheden. Deze wortelweringsschermen zijn verkrijgbaar in 1mm en 2mm.

3 - 2016

Van der Haeghe BV De Elzenhof 7G 4191 PA Geldermalsen T: 0345-788 104 [email protected] www.vanderhaeghe.nl

Iseki TG6 serie: Sterk & gebruiksvriendelijk! De nieuwe TG6 serie van Iseki is modern vormgegeven en laat zicht in het kort het beste omschrijven als Sterk, betrouwbaar en gebruiksvriendelijk. Krachtige motor Dankzij de sterke motoren van 37 tot 67 pk is de TG6 serie zeer geschikt om een breed scala aan (zware) werkzaamheden uit te voeren. De krachtige motoren beschikken over een groot vermogen van 40 tot 66 pk en hebben desondanks een gereduceerd brandstofverbruik en een minimale uitstoot. Vanuit praktische overwegingen, bestaat de motorkap bestaat uit één deel, waardoor het makkelijk is om de motor te onderhouden. Hoewel de TG6000 serie zich dus kenmerkt door het krachtige vermogen, zijn deze tractoren zeer compact en wendbaar. Zo kan u moeiteloos over smalle paden, door poorten of tussen beplanting kan manoeuvreren.

is er genoeg beenruimte en is er optimaal zicht. De bediening is eenvoudig en praktisch. Alle bedieningselementen zijn overzichtelijk geplaatst en binnen handbereik aanwezig. Dit alles om ervoor te zorgen dat de bestuurder zich volledig kan focussen op zijn werkzaamheden. Met het nieuwe Dual Clutch transmissie combineert de TG6 de voordelen van een mechanische transmissie met het comfort van een automatische schakeling. Schakelen zonder krachtonderbreking. De Dual Clutch transmissie werkt volgens het principe van een direct geschakelde transmissie bestaande uit 2 deelgroepen. Beide deelgroepen worden naargelang van de ingeschakelde versnelling met de motor verbonden. Dit maakt zowel een manuele als een automatische bediening mogelijk. Iseki produceert al 40 jaar kwalitatief hoogwaardige (compact)tractoren, diesel-zitmaaiers, professionele frontmaaiers en tweewielige tractoren voor de Europese markt.

Gebruiksvriendelijk De TG6 serie zijn zowel met als zonder cabine leverbaar. Kiest u voor een cabine voor op de TG6, dan kiest u voor comfort. De cabine heeft grote en versterkte deuropeningen en biedt bovendien bescherming tegen de zon. De cabine is uitgerust met een comfortabele en verstelbare stoel, airco en verwarming, zodat het onder alle omstandigheden goed werken is. Daarnaast

Van der Haeghe bv in Geldermalsen is de officiële importeur van Iseki voor de Nederlandse markt en biedt haar machines aan via geautoriseerde Isekidealers. Hierdoor krijgt u altijd de juiste informatie en bent u verzekerd van een goede after sales en technische service. Voor meer informatie en/of specificaties kijk op: www.iseki.nl of neem contact met ons op via [email protected] of 0345 – 788 104.


121

Terug Waar ik wel eens moe van word, is dat klaarblijkelijk niemand de politieke kloten heeft om dit verhaal op een eerlijke manier te vertellen

122

Niets menselijks is ons vreemd. De hoge heren in Den Haag proberen ons wijs te maken dat Nederland een voorloper is, bijvoorbeeld op energiegebied. Toch zijn wij een van de laatste landen die nog massaal investeren in kolencentrales. Dat geldt overigens ook voor windmolens en zonnecollectoren. In Duitsland kun je geen blokje om zonder verblind te worden door de zonnecollectoren die op ieder dak liggen, of afgeleid te worden door torenhoge windmolens die langs de snelweg energie staan te happen. Ik snap dat overigens allemaal wel. Bij energietransitie komt meer kijken dan veel subsidie geven aan zonnecollectoren en er vervolgens achter komen dat je voor bewolkt weer ook nog een kolencentrale nodig hebt. Waar ik wel eens moe van word, is dat klaarblijkelijk niemand de politieke kloten heeft om dit verhaal op een eerlijke manier te vertellen.

we wat ‘groener’ zijn voor elkaar. Maar hoe we dat rare gedrag beëindigen, aan de ene kant roepen dat groen goed is, en aan de andere kant datzelfde groen even makkelijk omschoffelen? Ik weet het niet. Eén aspect is misschien nog onuitgesproken. Je hoort weleens zeggen dat politiek te belangrijk is om aan politici over te laten. Misschien geldt dat voor groen ook wel. De sector heeft groen eigenlijk min of meer gekaapt van het grote publiek, maar verwacht wel dat zij ervoor betalen. Misschien moeten we met zijn allen meer lef ontwikkelen om het groen weer terug te geven aan het grote publiek. Dat is eng, maar zal zeker kansen scheppen, ook commercieel.

Met groen is eigenlijk hetzelfde aan de hand. Groen is zo’n beetje overal goed voor. Oké, soms lijken die verhalen een beetje over the top, maar we zijn het er allemaal over eens dat van wonen, leven en werken in een mooi verzorgde en groene omgeving iedereen een beetje gelukkiger en dus productiever wordt. Ik zit dit stukje te schrijven op een stralend heldere lentedag. De bomen zijn groener dan ze voor mijn gevoel ooit geweest zijn en dat geldt ook voor het geel van de bloemen en het blauw van de lucht. Gewoon zo’n dag, dus, dat de wereld een prettige plek is om te verblijven. Vraag je onze heren en dames politici hiernaar, dan is iedereen het ermee eens. Van de Tweede Kamer tot uw en mijn gemeenteraadsleden. Op hetzelfde moment heeft zo’n beetje 75 procent van de gemeentes plannen om verder te snijden in groene budgetten. Kijk, op zo’n moment snap ik het even niet meer.

Op hetzelfde moment heeft zo’n beetje 75 procent van de gemeentes plannen om verder te snijden in groene budgetten

U vraagt nu natuurlijk naar de oplossing. Helaas, die heb ik even niet. Ik ben er heilig van overtuigd dat we samen een beter Nederland kunnen maken als


De bomen zijn groener dan ze voor mijn gevoel ooit geweest zijn en dat geldt ook voor het geel van de bloemen en het blauw van de lucht

Misschien moeten we met zijn allen meer lef ontwikkelen om het groen weer terug te geven aan het grote publiek Met vriendelijk groet, Hein van Iersel ([email protected]) Hoofdredacteur

3 - 2016

Stad + Groen wordt gemaakt samen met onze partners. Als u met interesse en plezier deze uitgave van Stad+Groen gelezen heeft en wilt reageren op deze uitgave: [email protected]

TRIPLE A LIGHTING

DIERENPARK EMMEN. Gaat niet om dieren, maar om beleving. Integraal groenbeheer Universiteit Utrecht. Hydrangea Bollen, pluimen, schermen

Recommend Documents