DEVENTER INTERNATIONAAL 2009-2012 Voortgangsnota internationale samenwerking van de gemeente Deventer
1.
Algemeen
Het beleidsterrein internationale samenwerking wordt telkens vorm gegeven door een vierjaarlijkse voortgangsnota “Deventer Internationaal”. Hierbij presenteert de gemeente Deventer de nota voor de periode 2009 – 2012. Ze is in concept reeds besproken met een vertegenwoordiging van het particulier initiatief in Deventer hetgeen geleid heeft tot diverse aanpassingen. De nota biedt een goede mogelijkheid om terug te blikken en vooruit te kijken. Allereerst komen de activiteiten en uitgangspunten in de periode 2005-2008 aan bod en wordt er een aantal conclusies getrokken. Deze dienen als basis voor het bijstellen van de uitgangspunten en de aanpak. Vervolgens wordt kort ingegaan op het waarom van internationale samenwerking op lokaal niveau. Tot slot worden de uitgangspunten, activiteiten en de te verwachten resultaten voor de periode 2009-2012 benoemd.
2.
De activiteiten in partnerlanden in de periode 2005 - 2008
2.1
Samenwerking vanuit het maatschappelijk middenveld
Een toenemend aantal vrijwilligersorganisaties (ruim 30), maatschappelijke instellingen (ruim 50) en bedrijven in Deventer concentreerde zich de afgelopen jaren op één op één relaties met organisaties, instellingen en overheden in onder anderen Polen, Oekraïne, Wit-Rusland, Rusland, Ghana, Uganda, Congo, India, Indonesië, Colombia en Nicaragua. Wat de vrijwilligersorganisaties betreft gaat het om een variëteit aan kleine en grote organisaties die op één of meerdere doelen gericht zijn en met kleine of grote budgetten werken rond diverse thema’s. De gezamenlijke “omzet” van deze organisaties is beduidend hoger dan het gemeentelijk budget internationale samenwerking doordat ze zelf geld genereren en een succesvol beroep doen op fondsen en financieringsprogramma’s (NCDO, Wilde Ganzen, ICCO). De laatste trend is ook waarneembaar bij professionele instellingen bijv. op gezondheidszorg-, onderwijs- en milieugebied. Een deel van de activiteiten binnen instellingen “verinternationaliseert”. 2.2
Gemeentelijke samenwerking met buitenlandse partners
De gemeente Deventer heeft zich de afgelopen periode samen met maatschappelijke organisaties georiënteerd op: toetredingslanden: Tartu (Estland); Sibiu en het omliggende platteland (Roemenië) herkomstlanden van Deventenaren met een andere culturele achtergrond (Luleburgaz en Edirne in Turkije) ontwikkelingslanden (Al Khader (Palestina) en Faradis (Israël) Specifieke kenmerken met betrekking tot de Deventer aanpak: 1. De betrokkenheid van de gemeente Deventer bij projecten versterking lokaal bestuur met steden en regio’s elders is meestal aansluitend op activiteiten van het Deventer maatschappelijk middenveld. Dit is een bewuste keuze die voor- en nadelen heeft. Voordelen zijn: het aansluiten bij bestaande ervaringen en netwerken ter plekke, een betere relatie tussen beleid en uitvoering en een breder draagvlak daar en hier binnen en buiten het gemeentehuis. Als nadeel kan genoemd worden: het moeilijker inpassen binnen externe programma’s noemen omdat deze vaak uitgaan van een blanco situatie. Door het laatste vallen we soms buiten de boot. 2. Door het jarenlang werken binnen gemeentelijke netwerken in bijv. Roemenië, Turkije en Palestina / Israel komen daar en hier mogelijkheden tot samenwerking in beeld. Het perspectief komt definitief aan de orde wanneer er sprake is van de bereidheid van Nederlandse en buitenlandse gemeenten om binnen het door de VNG en het Ministerie van Buitenlandse Zaken opgestelde beleidskader (Landendocument) te willen werken. Daarmee staat tevens het onderwerp voor de samenwerking vast. Buitenlandse gemeenten dienen interesse aan te geven, initiatief te nemen en het gekozen onderwerp af te bakenen met steun 1
van de Nederlandse gemeenten (vraaggerichte benadering). Een projectorganisatie dient aan beide zijden aanwezig te zijn. Criteria daarbij zijn dat betrokkenen Engels dienen te spreken en te schrijven, voldoende tijd hebben, enige ervaring hebben met project- en programmanagement en politiek en ambtelijk aanspreekbaar zijn. De gemeente Deventer is vaak projecteigenaar en eindverantwoordelijk naar de subsidieverleners toe en zorgt voor de projectcoördinatie en monitoring. 3. De benodigde deskundigheid aan Nederlandse kant wordt in de eerste instantie in de eigen organisatie (gemeente Deventer) gezocht. Ambtenaren van de gemeente Deventer gespecialiseerd op bepaalde terreinen worden betrokken bij de internationale projecten. Ook worden regelmatig Deventer maatschappelijke organisaties en raads- en B&W leden betrokken. Indien de expertise niet in huis is, worden externe partners (specialisten uit de privé sector en consultants) ingehuurd. 4. Daar waar mogelijk wordt door de gemeente Deventer samengewerkt met andere gemeenten in Nederland. Dit om het organiserend vermogen te vergroten en de kwetsbaarheid te verkleinen. In Turkije werken we samen met de gemeenten Enschede en Amsterdam. Bij de samenwerking met Palestina en Israel speelt naast de gemeente Deventer de gemeente Den Haag een belangrijke rol. 5. Van belang is tevens dat de gemeente Deventer flexibel reageert op basis van vragen en perspectieven. Er wordt in principe niet gekozen voor officiële jumelages, maar voor een projectmatige aanpak het liefst met meerdere partners (in netwerken) aan zowel Nederlandse als buitenlandse kant. Hiermee kunnen we betere resultaten bereiken omdat de randvoorwaarden bepalend zijn en niet de intenties. De gemeentelijke samenwerking met Estland Gezien de toetreding van Estland tot de Europese Unie in 2004 is de samenwerking met de stad Tartu afgebouwd. Samen met de gemeente Zutphen was de gemeente Deventer bij verschillende projecten rond ouderenbeleid, energiebeleid en het beleid ten aanzien van huishoudelijk afval in Tartu (Estland) betrokken. Deze projecten zijn met succes afgerond. De jaarlijkse Hanzedagen werden in 2005 in Tartu gehouden; Deventer en Zutphen waren cultureel nadrukkelijk op dit evenement vertegenwoordigd. We kijken terug op een succesvolle en plezierige samenwerking met de gemeenten Zutphen en Tartu, die besloten hebben zelfstandig verder te gaan. De gemeentelijke samenwerking met Roemenië De samenwerking tussen Deventer en Sibiu heeft in het jaar 2007 een hoogtepunt bereikt met: de toetreding van Roemenië tot de EU het evenement “Sibiu Culturele Hoofdstad van Europa” op verzoek van Sibiu de ondertekening van de officiële jumelage tussen Deventer en deze stad (21 mei 2007) De gemeente Deventer heeft intensief gebruik gemaakt van het LOGO-EAST subsidieprogramma van VNG International. Het LOGO-EAST programma is een programma gefinancierd door het Ministerie van Buitenlandse Zaken dat beheerd wordt door VNG International. Het programma loopt tot augustus 2009. Het budget voor een project bedraagt maximaal € 70.000,00. Het centrale thema voor Roemenië is “intern management”. De gemeente Deventer heeft in de periode 2006-2007 twee succesvolle projecten uitgevoerd: - met de gemeente Sibiu een trainingsproject voor lokale en regionale raadsleden en topmanagers van de gemeente en de provincie rond het prioriteren van taken - met de provincie Sibiu een trainingsproject rond project- en programma management en EU fondswerving. 18 ambtenaren van de provincie Sibiu, de gemeente Sibiu en het Directoraat Welzijn hebben hieraan deelgenomen. Tussen 1 januari 2008 en 30 augustus 2009 is de gemeente Deventer bij een Logo-East II project “Management +” betrokken dat gericht is op het Directoraat Welzijn van de provincie Sibiu. Dit project beoogt het verbeteren van de interne communicatie binnen het directoraat en het ontwikkelen van een strategisch document voor de periode 2010-2013. Naast deze projecten werd de afgelopen periode ook het project PRO CARE uitgevoerd. Dit project dat uitgevoerd werd met diverse organisaties en instellingen in de regio Deventer was gericht op de zorg voor mensen met een handicap in de provincie Sibiu. Twaalf instellingen voor gehandicapte kinderen en volwassen, in de provincie Sibiu zijn erbij betrokken. Er zijn trainingen georganiseerd op drie niveaus: voor de managers, voor de specialisten en voor het zorgpersoneel van deze instellingen. Het project, gefinancierd door het personeelsfonds van NUON, is in maart 2006 begonnen en is per 1 2
november 2008 beëindigd. Een bedrag van € 5.000,00 blijft voor het jaar 2009 beschikbaar voor kleinschalige, incidentele afbouwactiviteiten. Van 11 tot 20 augustus 2007 vond in Sibiu, “ Culturele Hoofdstad van Europa 2007”, het evenement “Young in Europe: Sibiu meets Deventer” plaats. Zo’n 64 Deventer kunstenaars, studenten en begeleiders uit verschillende disciplines werkten samen met Roemeense collega’s rond diverse producties, podiumvoorstellingen, concerten en debatten. Wederkerigheid was een belangrijke uitgangspunt bij het project. De organisatie was in handen van de Stichting NetSib in samenwerking met de gemeente Deventer en het Cultureel Huis Sibiu. Aan het project werkten aan Nederlandse kant o.a. mee Saxion Hogescholen, Productiehuis Oost-Nederland, Poppodium het Burgerweeshuis, Stichting Deventer Popcollectief, het Centrum voor Muziek en Dans De Leeuwenkuil, Filmhuis De Keizer en de Stichting Havenkwartier. Naar aanleiding van dit succesvol project wordt een vervolg in de vorm van een aantal culturele makelaarspunten (in Deventer, Sibiu en Edirne of Istanbul) bezien. Verderop volgt hier meer uitleg over. In 2006 en 2007 heeft de gemeente Deventer een project van Witteveen & Bos ondersteund dat in het kader van het Partners voor Water Programma een bijdrage leverde aan de regionalisering van de waterbedrijven in de provincie Sibiu. Verder is het goed te melden dat de samenwerking tussen de gemeente Deventer en de gemeente Overbetuwe m.b.t. verschillende projecten gericht op het platteland rond Sibiu stad is afgebouwd. Het kernteam interregionale samenwerking is ontbonden. Ook is het fonds bij de gemeente Deventer dat beschikbaar was voor maatschappelijke organisaties in Sibiu voor het uitvoeren van kleinschalige projecten op het gebied van wijk- en plattelandsontwikkeling afgebouwd. De gemeentelijke samenwerking met Turkije De laatste jaren zijn diverse vormen van samenwerking op onderwijsgebied tussen Deventer en Turkije aan het ontstaan. Saxion Hogescholen (afdeling gezondheidszorg) wisselt studenten uit met de Universiteit van Kocaeli. Het ROC Aventus werkt met diverse onderwijsinstellingen in Turkije samen rond stageplaatsen aldaar. Structurele contacten tussen het primair en voortgezet onderwijs hier en in Turkije zijn ondanks kennismakinginitiatieven nog niet tot stand gekomen. Door de opgebouwde relaties met steden in Turkije, is er veel perspectief voor culturele samenwerking. Diverse groepen en personen zijn geïnteresseerd in optredens, workshops, lezingen, debatten en producties hier en daar. Voor een deel hebben deze plaats gevonden in het kader van Oost Cultuur. In het kader van het eerder genoemde Logo-East I programma van VNG International heeft de gemeente Deventer in 2006 en 2007 in Turkije: - een project met de gemeente Luleburgaz rond het openen van een front-office en - een project met de gemeente Edirne rond kleinschalige Roma - werkgelegenheid uitgevoerd. Het project met Luleburgaz is succesvol afgerond. De gemeente Luleburgaz is een van de eerste gemeenten in Turkije die een front office heeft geopend. Wat het project met Edirne betreft is het neveneffect belangrijker gebleken dan het oorspronkelijk beoogde doel. Als bijresultaat heeft SPOLU, een in Utrecht gevestigde instelling die organisatievorming van Roma in Midden- en Oost- Europa stimuleert, een projectaanvraag gehonoreerd gekregen bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken. De lokale organisatie voor Roma in Edirne is hier nauw bij betrokken. In het kader van het Logo-East II programma voert de gemeente Deventer momenteel een drietal projecten van juli 2008 tot 1 november 2009 in Turkije uit: - een project met de gemeente Luleburgaz rond het verankeren van de front office en het digitaliseren van de dienstverlening (e-gemeente). - een project met de gemeente Edirne rond bewustwordingsactiviteiten m.b.t. afvalscheiding in twee buurten. - een project met meerdere steden in Turkije (in het Zuidoosten en Thracie) rond opleiding en training voor brandweerkorpsen. De gemeenten Deventer, Enschede en Amsterdam zijn daarbij betrokken.
3
De gelden van de Logo-East I en II projecten in Roemenië en Turkije, die capaciteitsopbouw van het lokaal bestuur daar tot doel hebben, zijn met name bestemd voor uitwisselingen, seminars, trainingen, etc. Het betreft geen investeringsgelden. Bij veel van deze projecten worden raadsleden, bestuurders en ambtenaren van verschillende afdelingen (afhankelijk van het onderwerp) maar ook externen betrokken. De coördinatie wordt vanuit internationaal beleid gedaan. De gemeentelijke samenwerking met Palestina / Israel Deventer heeft jarenlange contacten met Palestina middels de samenwerking tussen de Stichting Vrede voor Palestina en The Hope Flowers School in Al Khader in de regio Bethlehem. Hierdoor zijn ook kontakten ontstaan met de gemeenten Al Khader (Palestina) en Faradis (Israel). Door deze samenwerking heeft de gemeente Deventer de mogelijkheid betrokken te zijn bij het uitvoeren van projecten tot eind 2010 in het kader van het LOGO-SOUTH Palestina Programma van VNG International. Deventer is ingestapt in een project rond het Geografisch Informatie Systeem (GIS). Dit project is inmiddels van start gegaan. De gemeente Den Haag doet de coördinatie hiervan en de gemeente Deventer is expertise -deelnemer. Aan Palestijnse kant doen de regio’s Bethlehem en Tubas mee en aan Israëlische kant een viertal gemeenten. De gemeenten Deventer, Al Khader en Faradis hebben daarnaast een project “Towards a greener Holy Land” geformuleerd gericht op milieubewustwordingsactiviteiten voor jongeren in Palestina, Israel en Nederland en op het realiseren van een gemeentelijke kwekerij in Al Khader (Palestina). Wegens bezuinigingen bij de VNG en het niet geheel tot overeenstemming komen met VNG International over de randvoorwaarden is het project niet van start gegaan. Knelpunten zijn het niet vergoed worden door de VNG van een deel van de coördinatie door de gemeente Deventer en onvoldoende coördinatie ter plekke. Gemeentelijke samenwerking met België De gemeente Deventer is in 2008 uitgenodigd deel te nemen aan het project Duo –gemeenten dat zich in het kader van het Cultureel Verdrag Nederland – Vlaanderen richt op het thema “Welzijn breed”. Het gaat bij de uitwisselingen tussen gelijkwaardige Vlaamse en Nederlandse gemeenten om inzicht te verwerven in de manier waarop uitdagingen worden aangegaan. Binnen de gemeente Deventer heeft de wijkaanpak interesse getoond. Samen met de wijkaanpak en Raster Welzijnsgroep is daarop in juni een eerste gesprek gevoerd met de verantwoordelijke wethouder en de hoofden welzijn en wijkontwikkeling in Genk (België). Een voortraject is uitgevoerd in het laatste kwartaal van 2008. Hierin zijn kennismakingsbezoeken over en weer gebracht, waarbij met name de wijkkoppels betrokken waren. Het project Duo - gemeenten wordt de komende jaren gecontinueerd en Deventer en Genk hebben onderlinge afspraken gemaakt rond het “overnemen” van elkaars producten, een visitatie van de wijkaanpak in Genk en uitwisselingen rond best practices aangaande het integratiebeleid. 2.3 Voorlichting- en bewustwordingsactiviteiten in Deventer in de periode 2005 - 2008 De afgelopen periode vonden diverse voorlichting- en bewustwordingsactiviteiten plaats. Een aanzienlijk deel loopt af, echter nieuwe initiatieven komen daarvoor in de plaats of worden ontwikkeld. Informatie over het laatste volgt verderop in de nota. Midden – en Oost – Europa Beurs (MOEB) Tweejaarlijks werd de MOEB georganiseerd. In februari 2006 presenteerden zich in de Grote- of Lebuïnuskerk zo’n 80 landelijke en plaatselijke reis- en maatschappelijke organisaties voor de laatste keer. Het inhoudelijke programma vond in het Stadhuis te Deventer plaats: aandacht hierbij was er voor de VNG Landenkringen en “Tchernobyl 25 jaar”. Daarnaast werd een randprogramma georganiseerd met activiteiten als een literaire reis langs de Donau in de Hereniging, een vertoning van films en documentaires in de Oude Mariakerk door Filmhuis De Keizer, etc. De bedoeling van de VVV was om een wat groter regionaal of landelijk evenement van deze beurs te maken. Na een sterkte – zwakte analyse van de afgelopen edities van de beurs heeft de VVV besloten de beurs niet verder door te ontwikkelen. Wereld Dag (COS Overijssel) Dit evenement waarop maatschappelijke organisaties zich konden presenteren vond eenmalig in de Lebuïnuskerk in 2006 plaats.
4
Transsylvanie Festival Op 22 april 2007 heeft het Transsylvanie Festival eenmalig in Deventer plaats gevonden. Aandacht werd besteedt aan de geschiedenis, de multiculturele aspecten, de streek als toeristische trekpleister en de bijzondere muziek uit deze Roemeense regio. Muziekserie Deventer Internationaal De muziekserie is bedoeld om de muziek uit diverse werelddelen in Deventer onder de aandacht te brengen. Per seizoen (oktober – mei) kwamen vijf groepen naar Deventer. Elke groep trad drie keer op een woensdag op: om 12.00 uur in het Stadhuis van Deventer; om 15.00 uur in het Winkelcentrum Keizerslanden en om 21.30 uur met een inleiding vooraf in het Café van het Burgerweeshuis. De serie Deventer Internationaal is een gezamenlijk initiatief van het Burgerweeshuis, Winkelcentrum Keizerslanden, de gemeente Deventer, het Kunstcircuit, de Stichting Pentaton en World Music Agency De Speelman. De serie wordt mede mogelijk gemaakt door de Gemeente Deventer. In 2007 heeft de serie haar 10 jarig bestaan gevierd. Jaarlijks komen zo’n 1500 bezoekers op de concerten af. Vanaf 2008 wordt de muziekserie in een nieuw jasje gepresenteerd: meer groepen, deels met entree deels zonder en zowel op woensdag als op donderdag. Het Turkije Festival / Het Oost Cultuur Festival Het Turkije Festival dat in 2006 en 2007 plaats vond in Deventer werd door het Oost Cultuur Festival opgevolgd. Oost Cultuur is een festival voor artistieke ontwikkeling in culturele diversiteit in Overijssel. Oost Cultuur heeft als werkterrein de grotere steden van Overijssel: Zwolle, Deventer en Twente (Almelo, Hengelo en Enschede) en oriënteert zich daar primair op het beroepsonderwijs (VMBO en MBO) en de drie belangrijkste Turkse gemeenschappen (Islamitisch, Alevitisch en Orthodox-christelijk). De inzet van Oost Cultuur resulteert per stad concreet in drie tot vijf simultaan georganiseerde evenementen per jaar. Debatten en lezingen i.s.m. Saxion Studium Generale In 2006 hebben drie lezingen over China en twee lezingen over Europa plaats gevonden. In totaal hebben 1.500 mensen de lezingen bijgewoond. In het voorjaar van 2008 volgden 7 lezingen met als thema “Conflict on Trial” waarvan drie met betrekking tot het internationaal beleid (het Israëlisch / Palestijns conflict; het conflict in Zuid - Oost Turkije en rond Darfur). Er was ook veel belangstelling voor deze debatreeks: 800 deelnemers. De lezingen worden vooral door ouderen bezocht. De debatten werden door Studium Generale Saxion in samenwerking met de Gemeente (Deventer Internationaal) georganiseerd. Onlangs organiseerde het Studium Generale met ondersteuning van de gemeente een lezingencyclus m.b.t. de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Ook werd vanuit internationaal beleid meegewerkt aan een lezing over het verlichtingsdenken in Turkije en Europa. Het COS Overijssel organiseert een aantal keren per jaar een mondiaal milieucafé. Bijeenkomsten / symposia van derden Jaarlijks vinden ongeveer vier specifieke bijeenkomsten in Deventer plaats. Hierbij valt de denken aan VNG Landenbijeenkomsten en seminars van het Service Bureau Europa waarvoor verschillende gemeenten in Nederland worden uitgenodigd. In het najaar van 2008 is het seminar “Connecting people, internationale GGZ projecten” door Dimence met ondersteuning van de gemeente (Deventer Internationaal) georganiseerd.
3.
De organisatie en middelen in de afgelopen periode (2005 - 2008)
Met organisaties in Deventer vindt halfjaarlijks onder voorzitterschap van de portefeuillehouder internationale samenwerking (de burgemeester) een levendig periodiek overleg plaats. De opkomst is constant en bijzonder goed te noemen. Dit overleg kent als functies meedenken, verdieping, ontmoeting, kennis- en informatie-uitwisseling. De gemeente is goed op de hoogte van de verbreding van de “internationale horizon” van burgers, organisaties en instellingen in de stad. Zij heeft de afgelopen jaren wat betreft de internationale samenwerking goede netwerken ontwikkeld met instellingen, bedrijven en bovenlokale instituties als andere gemeenten, landelijke maatschappelijke organisaties, de VNG, ambassades en een enkel ministerie. De uitdaging ligt voor deze netwerken beter te verzilveren.
5
Van belang is op te merken dat binnen het beleidsterrein internationale samenwerking de kosten voor de baat uitgaan. Zonder ambtelijke inzet en voldoende budget hebben ambities weinig zin. De ambtelijke inzet is op een voldoende niveau geregeld. Het beperkte gemeentelijke subsidiebudget was de afgelopen jaren voldoende; gezien de goede “marktpositie” fungeerde deze met de ambtelijke inzet vaak als “aanjager” waarmee aanvullende externe geldstromen gerealiseerd konden worden. Dit betrof o.a. de steun vanuit de LOGO – EAST en de LOGO –SOUTH (versterking lokaal bestuur) Programma’s van de VNG. Van belang is eveneens dat, gegeven het kleine budget voor het beleidsterrein er conform de nota “Deventer Internationaal 2005-2008” in de afgelopen periode kon worden gewerkt met een kleine reserve gevormd uit met name inverdiende middelen. Een extra formatieplaats voor een projectmedewerker is hiermee gemoeid. Dit om slagvaardig te kunnen opereren; niet alles valt ver van tevoren te plannen. Met betrekking tot organisatie en middelen volgt onder het hoofdstuk 10 nadere informatie.
4.
Een aantal conclusies naar aanleiding van de afgelopen periode (2005 – 2008)
Deventer heeft een voorbeeldfunctie voor middelgrote steden in Nederland op het gebied van internationale samenwerking. De stad heeft een goede “marktpositie” verworven. Het is van belang de ingenomen positie te consolideren en beter te benutten: met relatief weinig eigen middelen kan veel gedaan worden. Internationale samenwerking speelt zich af binnen een context van verandering. Het gaat er daarbij met name om hoe de burgers, het maatschappelijk middenveld en de lokale overheid zich, zowel daar als hier, tot elkaar verhouden. Samenhang tussen beleid en maatschappelijk initiatief is van belang. De gerichtheid van burgers, vrijwilligersorganisaties, maatschappelijke instellingen en de gemeente op EU lidstaten, herkomst- en ontwikkelingslanden is goed te noemen. Een groot aantal vrijwilligersorganisaties is actief. Paradoxaal is dat het merendeel van de Deventer projecten versterking lokaal bestuurd uitgevoerd worden met partners in Midden- en Oost- Europa terwijl de oriëntatie van Deventer vrijwilligersorganisaties grotendeels gericht is op ontwikkelingslanden. Het blijft moeilijk om op het terrein van ontwikkelingssamenwerking naast allerlei projecten die door maatschappelijke organisaties uitgevoerd worden vanuit de gemeente een bijdrage te leveren aan versterking van het lokaal bestuur. Afstanden, een andere cultuur, instabiliteit en gebrek aan coördinatie ter plekke zijn dominante factoren daarbij. Nieuw is dat bij actoren als het Ministerie van Buitenlandse Zaken en de VNG een toenemende aandacht valt waar te nemen voor het werken in conflictgebieden. Deventer heeft hierbij het nodige te bieden. Een aantal maatschappelijke organisaties is actief in conflictgebieden zoals Palestina / Israel, Noord- en Zuid- Uganda. De gemeente beziet de mogelijkheden om deel te nemen aan een programma versterking lokaal bestuur in een conflictgebied. Door het toegenomen draagvlak is in toenemende mate met succes een beroep gedaan op bovenlokale, op versterking van het lokaal bestuur gerichte, programma’s met name van de VNG. Dit heeft eveneens geleid tot een betere inbedding van internationale samenwerking bij de partnersteden. Op meerdere plekken binnen de gemeentelijke organisatie wordt aandacht besteed aan internationale contacten en ontwikkelingen. Te noemen vallen de oriëntaties op de Europese Unie, het Hanzeverbond en de deelname aan internationale netwerken. Eindconclusie: de activiteiten in de periode 2005-2008 geven aan dat de accenten gelegd in de nota Deventer Internationaal 2005-2008 grotendeels hun vruchten hebben afgeworpen. Het (toegenomen) draagvlak daar en hier onder burgers, vrijwilligersorganisaties, maatschappelijke instellingen en bedrijven vormt de basis en is de belangrijkste legitimatie voor continuering van gemeentelijke betrokkenheid en inzet.
6
5.
Het waarom van gemeentelijke internationale samenwerking
Voor het bepalen van de focus voor de periode 2009 – 2012 is het goed het waarom van internationale samenwerking nader te bezien. Er is in Nederland veel kennis beschikbaar rond culturele diversiteit en mondiale problematiek. Er komt echter een overkill aan informatie en ontwikkelingen op een ieder af, zoveel zelfs dat je er ongevoelig voor wordt. Een verdieping van de bewustwording is dan ook van belang. Dit kan door zaken dichterbij te halen en herkenbaar te maken en door ontmoeting met andere culturen. Voor de ontwikkeling van Deventer en het verdiepen van de bewustwording van de inwoners zijn internationale contacten van betekenis. Bij bewustwording gaat het met name om vier gebieden: solidariteit, de economie, duurzaamheid en het onderwijs. Op het terrein van de mondiale bewustwording heeft Deventer een sterk profiel. Een groot aantal vrijwilligersorganisaties en maatschappelijke instellingen is actief in ontwikkelingslanden, toetredingslanden en herkomstlanden van Deventenaren met een andere culturele achtergrond. Ook worden veel evenementen en lezingen in Deventer georganiseerd rond culturele identiteit en actuele internationale onderwerpen. Op deze wijze geeft Deventer blijk van een internationale oriëntatie en solidariteit. Op het gebied van de economie is de globalisering een realiteit. De lokale economie ondergaat de effecten van ontwikkelingen op nationaal, Europees en mondiaal niveau en maakt hier gebruik van via met name internationale handelsrelaties. De internationale oriëntatie met een “blik naar buiten” maakt daardoor Deventer mede aantrekkelijk om te wonen en te werken. Economische activiteiten worden er door gestimuleerd. Op het gebied van duurzaamheid en milieu zijn internationale kontakten in Deventer niet meer weg te denken. Denk aan Deventer adviesbureaus als Witteveen + Bos en Tauw, initiatieven van het waterbedrijf Groot Salland en betrokkenheid van vrijwilligersorganisaties en scholen. Op het gebied van het onderwijs zijn buitenlandse studenten in Deventer een gegeven evenals internationale stages. Het Deventer onderwijs is in veel landen actief. Internationale profilering van Deventer als onderwijsstad is daarmee een gegeven. Naast het verdiepen van de bewustwording is het vergroten van het handelingsperspectief van belang. Hierbij gaat het met name om het perspectief dat maatschappelijke organisaties en de lokale overheid bieden. Het gaat daarbij met name om: het leggen van een relatie van hoe we omgaan met Deventenaren met een andere culturele achtergrond in de stad. Deventer heeft een grote gemeenschap uit Turkije; aandacht bij internationale samenwerking voor dit land is dan ook van belang. subsidieregeling van de gemeente die projecten internationale samenwerking van Deventer organisaties in ontwikkelings-, herkomst- en tot de EU toegetreden landen in Midden- en Oost- Europa en voorlichtingsactiviteiten hier faciliteren. Onlangs is een nieuw beoordelingskader vastgesteld waardoor maatschappelijke organisaties ietwat ruimere mogelijkheden krijgen. Bij projecten van Deventer maatschappelijke organisaties wordt veelal een bescheiden bijdrage geleverd aan armoedebestrijding, het verbeteren van mensenrechten en maatschappelijke situaties. goede onderlinge communicatie tussen organisaties en de gemeente en een actief gemeentelijk informatiepunt waardoor maximale synergie ontstaat. deelname aan VNG en EU - Programma’s waardoor gemeentelijke projecten versterking lokaal bestuur in ontwikkelings- en toetredingslanden mogelijk worden. Gemeentelijke expertise kan processen bij collega-gemeenten elders versnellen. Ook valt er binnen een collega tot collega benadering veel voor ons zelf te leren. Internationale profilering positioneert Deventer regionaal en landelijk. Als middelgrote gemeente nemen we vaak het voortouw bij projecten internationale samenwerking. De basis hiervoor is gelegd door een jarenlang met buitenlandse partners opgebouwd onderling vertrouwen, wat een solide basis is voor activiteiten en een gerichte uitwisseling van kennis en ervaringen.
7
6.
Uitgangspunten en aanpak voor de periode 2009 – 2012
ALGEMEEN: Het behouden / vergroten van het draagvlak in Deventer met betrekking tot internationale samenwerking verdient blijvend aandacht. Deventer publiekevenementen internationale samenwerking dragen hier wezenlijk aan bij. Bij alle activiteiten rond internationale samenwerking blijven uitgaan van samenwerking, wederkerigheid, duurzaamheid en een vraaggerichte benadering. Gebruik maken van opgebouwde relaties en netwerken en nieuwe initiatieven en projecten te stimuleren. Zoveel mogelijk blijven kiezen voor een gezamenlijke meerjarige aanpak van burgers, maatschappelijke organisaties en de lokale overheid zowel daar als hier (stadsbrede benadering / city-wide-approach). Deze werkwijze verklaart mogelijk ook de vraag van buiten Deventer waarom er zo weinig knelpunten zijn qua draagvlak. Bij projecten rond het versterken van het lokaal bestuur is een blijvende maar flexibele orientatie op partnersteden en regio’s in herkomstlanden van Deventenaren met een andere culturele achtergrond (Turkije) en ontwikkelingslanden cq. conflictgebieden (Palestina/Israel, Uganda) gewenst. Omdat we aansluiten bij programma’s rond het versterken van het lokaal bestuur van bv. de VNG en de EU staan onze activiteiten impliciet in de context van het uitbreidingsproces van de Europese Unie en de problematiek van ontwikkelingslanden. Gerichte aandacht voor cultuur is gewenst in de relatie met oude en nieuwe partners; in te richten culturele makelaarspunten kunnen hiervoor een goed instrument zijn. Wat de gemeentelijke oriëntatie op EU lidstaten betreft, deze richten op België (Cultureel Accoord Nederland – Vlaanderen) en Roemenië (cultuurprogramma’s en kleinschalige maatschappelijke initiatieven ondersteunen). De gemeentelijke ondersteuningsrol te versterken ten aanzien van internationaal georiënteerde initiatieven binnen deelterreinen als onderwijs, milieu en economie. Deventer activiteiten internationale samenwerking raken ook het duurzaamheidbeleid; beleidsmatig dient de overlap benoemd te worden. Deelname aan landelijke initiatieven (Millenniumgemeente of Fair Trade gemeente) die beogen lokale initiatieven te ondersteunen of te ontwikkelen zullen nader worden overwogen. In het facilitair beleid is duurzame inkoop al een actueel onderwerp (zuivere koffie). De huidige overlegstructuren zoals het halfjaarlijks periodiek overleg van de gemeente met organisaties internationale samenwerking continueren.
7.
Activiteiten en projecten in de periode 2009 - 2012
Activiteiten ter vergroting van de bewustwording: De muziekserie Deventer Internationaal brengt jaarlijks ongeveer 9 muziekgroepen naar Deventer. De serie is vanaf 2008 in een nieuwe opzet begonnen: een combinatie van de oude formule van gratis toegankelijke concerten op woensdag en concerten met entree onder de noemer “World Sessions” op donderdag in het Burgerweeshuis. De concerten vinden plaats in het Stadhuis te Deventer en in het Burgerweeshuis. De serie Deventer Internationaal is een gezamenlijk initiatief van het Burgerweeshuis, de gemeente Deventer en het Kunstcircuit. De serie wordt mede mogelijk gemaakt door de gemeente Deventer. Het publieksbereik is 1.500 bezoekers per seizoen (oktober t/m mei). Verbreding van de formule vanaf het seizoen 2009 – 2010 zal plaats vinden. Nieuw te ontwikkelen culturele activiteiten Momenteel wordt met betrokkenen (vrijwilligersorganisaties en culturele instellingen) nagedacht over een aantal nieuwe formules. Suggesties zijn gedaan voor een grootschalige Afrika activiteit en een activiteit gericht op grensregio’s in Turkije. Debatten: met andere organisatoren zoals het Studium Generale wordt jaarlijks een debatserie georganiseerd rond een actueel onderwerp. In het najaar van 2009 besteden we als gemeente, middels een aantal werkateliers en een publieksdebat, aandacht aan het onderwerp “effectiviteit van projecten en programma’s internationale samenwerking”.
8
Ondersteuning van specifieke evenementen van derden: bijdrage leveren aan Deventer als locatie voor evenementen internationaal beleid zoals themadagen, landendagen en bezinningsbijeenkomsten.
Activiteiten ter vergroting van het handelingsperspectief: Het particulier initiatief blijven ondersteunen Het Deventer maatschappelijk middenveld blijft de kurk waarop het beleid internationale samenwerking drijft. De overlegstructuur met het particulier initiatief blijft gehandhaafd, debatten worden met en voor haar georganiseerd, de subsidieregeling is geactualiseerd en het gemeentelijk informatieloket operationeel. Culturele makelaarspunten Voor een middelgrote stad heeft Deventer een aanzienlijke hoeveelheid activiteiten op het snijvlak van cultuur en internationaal beleid met haar partners uitgevoerd. Wij willen op grond van de opgedane ervaringen in de afgelopen jaren een structurele basis leggen onder internationale culturele samenwerking. Hiermee wordt de culturele dimensie in de bredere samenwerkingsverbanden versterkt en tegelijkertijd de internationalisering binnen de culturele sector in Deventer en bij onze partners ondersteund. Door een bundeling van krachten, het scheppen van een perspectief voor de middellange termijn en het versterken en uitbouwen van bestaande internationale relaties willen we met beperkte middelen een zo hoog mogelijk resultaat bereiken. De verdieping kan plaats vinden door het inrichten van een aantal “makelaarspunten”. Hierbij valt te denken aan Deventer en een tweetal partnersteden (Sibiu-Roemenië en Edirne of IstanbulTurkije) aanhakend bij een bestaande culturele voorziening (locatie en menskracht) waarmee al samen gewerkt wordt. Deze makelaarspunten faciliteren en verbinden bestaande contacten en ideeën naar concrete uitvoering. Ze worden opgezet in samenwerking met lokale overheden, artiesten, productiegroepen en culturele instellingen daar en hier. Het resultaat is een breder aanbod van workshops, optredens en lezingen zowel daar als hier. Het College van B&W komt met een nader voorstel hieromtrent. Samenwerking met Vlaanderen Rond de wijkaanpak en best practices integratiebeleid wordt in 2009 de samenwerking met de stad Genk binnen het Cultureel Accoord Vlaanderen-Nederland gecontinueerd. Eu lidstaat, Roemenië: Wegens de toetreding van Roemenië tot de Europese Unie en de daarmee samenhangende afbouw van de VNG programma’s versterking lokaal bestuur en subsidies bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken, wordt de samenwerking met Sibiu afgebouwd. In de toekomst zullen eventuele nieuwe projecten tussen Deventer en Sibiu op basis van gelijkwaardigheid aangegaan worden waarbij het initiatief aan de Roemeense kant dient te liggen. De gemeente Deventer zal als additionele partner met specifieke deskundigheid hierop reageren. Het perspectief van een “cultureel makelaars- of kristallisatiepunt” biedt een goed aanknopingspunt om op andere wijze de kontakten voort te zetten. Eu kandidaat lidstaat, Turkije: De huidige Logo-East II projecten lopen tot november 2009. In de evaluatiefase van deze projecten worden vervolgactiviteiten bezien. Echter het VNG Logo-East Programma wordt niet verlengd. De mogelijkheden van andere programma’s dienen dan ook in 2009 te worden onderzocht. Als vervolg op het Logo-East II brandweerproject met Thracie en Zuid – Oost Anatolie worden de mogelijkheden voor een EU aanvraag rond training- en trainingsfaciliteiten brandweer in deze twee regio’s bezien. Ook het ondersteunen van regionale bestuursacademies is aan de orde. Conflictgebieden Palestina / Israel Een toenemend aantal Deventer maatschappelijke organisaties is actief in landen waar conflicten spelen (Palestina / Israel, Uganda, Colombia, etc.). Bij de VNG en Buitenlandse Zaken is er toenemende aandacht om ook gemeenten hierbij te betrekken. Zo ontstaan er landenprogramma’s waar de gemeente Deventer mits er ook maatschappelijke organisaties actief 9
zijn op zou kunnen intekenen. Dit vanwege het leveren van een zinvolle bijdrage vanuit Deventer in een conflictsetting. Het huidige Logo-South project rond het Geografisch Informatie Systeem wordt medio 2010 afgerond. De algemene coördinatie van dit project ligt in handen van de Gemeente Den Haag; Deventer ondersteunt. Nader overleg met de VNG en andere Nederlandse gemeenten vindt plaats over het vervolg van trilaterale projecten tussen Palestijnse, Israëlische en Nederlandse gemeenten. Een ontwikkelingsland in Afrika De gemeente Deventer blijft zich orienteren op een project versterking lokaal bestuur in het kader van een VNG Logo South Programma in een ontwikkelingsland in Afrika, het liefst Uganda. Dit vanwege het grote aantal maatschappelijke organisaties in Deventer dat op dit land gericht is. Laatstgenoemden hebben ook het belang van een Zuid-Zuid benadering daarbij aangegeven. Echter de mogelijkheden worden door derden als het Ministerie van Buitenlandse Zaken en de VNG bepaald.
8.
Communicatie
Er gebeurt veel in Deventer op het terrein van internationale samenwerking. Het is van belang dit zo eenduidig mogelijk te communiceren. Activiteiten worden dan ook zo veel mogelijk onder de naam Deventer Internationaal aangekondigd. Om de gezamenlijkheid te illustreren zijn en worden ook een aantal websites opgezet (www.deventer.nl/internationaal; http://web.me.com/tpu1/LOGO_EAST_II/Regional_development_of_fire_brigades_in_Turkey.html) en wordt elk kwartaal een nieuwsbrief binnenkort uitgegeven. Naast eigen gemeentelijke media besteedt ook de lokale pers (kranten, huis-aan-huis bladen, televisie, etc.) regelmatig aandacht aan internationale activiteiten. Dit gebeurt ook bij onze buitenlandse partners.
9.
Te verwachten resultaten voor de periode 2009 - 2012
Een aanzienlijk deel van de Deventer bevolking is zowel direct als indirect betrokken bij internationale samenwerking. Deze betrokkenheid komt o.a. tot uiting op drie a vier jaarlijkse publiekevenementen met in totaal 3.000 bezoekers. Daarnaast is een groeiend aantal (10% in drie jaar) vrijwilligersorganisaties, maatschappelijke instellingen en bedrijven internationaal actief. Dertig afzonderlijke projecten of uitwisselingen van vrijwilligersorganisaties in Bathmen, Diepenveen en Deventer middels de “Subsidieregeling voor activiteiten op internationaal gebied” worden jaarlijks uitgevoerd. Door te werken aan meer synergie (op elkaar afstemmen en van elkaar leren) ontstaat meer output bij het Deventer maatschappelijk middenveld op deelterreinen zoals het onderwijs, economie, duurzaamheid en milieu. Permanent minimaal twee door het Ministerie van Buitenlandse Zaken, de VNG of de EU gefinancierde integrale beleidsprogramma’s gericht op versterking van het lokaal bestuur in Turkije en in een ontwikkelingsland met betrokkenheid van afdelingen van de Gemeente Deventer. Deelname aan een programma versterking lokaal bestuur in een conflictgebied. Versterkte netwerken op cultuur en onderwijsgebied met deelname van overheden en private instellingen daar en hier. Realisatie van een drietal makelaarspunten rond internationale culturele samenwerking. Door dit alles heeft de stad Deventer de blik naar buiten gericht en daarmee een bescheiden bijdrage geleverd aan een betere kwaliteit van leven daar en hier.
10
10.
Financieel kader 2009 - 2012
In de meerjarenbegroting is een bedrag aan subsidies voor “Activiteiten internationale samenwerking” opgenomen van € 53.015,00. De gemeente Deventer maakt bij internationale samenwerking gebruik van externe programmagelden van met name VNG International. Ook wordt mogelijk in de toekomst een beroep gedaan op gelden van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en de Europese Unie. Co-financiering is hierbij van belang. De raad heeft bij de vaststelling van de voorgaande beleidsnota’s internationale samenwerking ingestemd met de vorming van een reserve internationale samenwerking. Deze wordt gebruikt voor co-financiering bij externe programma’s, inhuur van extra projectgebonden capaciteit en om incidentele activiteiten (mee) te kunnen financieren. Voorgesteld wordt deze werkwijze te continueren. Van de reserve internationale samenwerking per 01.01.2009 is € 5.000,00 geoormerkt ten behoeve van afbouwactiviteiten van het Pro Care project Sibiu. Tevens wordt voorgesteld uit de reserve € 97.500,00 beschikbaar te stellen om culturele makelaarspunten in Deventer, Sibiu (Roemenië), Edirne of Istanbul (Turkije) te financieren. Een voorstel voor de besteding van deze middelen (€ 97.500,00 ) is opgenomen in de B&W nota “De blik naar buiten: makelaarspunten internationale culturele samenwerking”. Hierna resteren voldoende middelen voor co-financiering en capaciteit voor het uitvoeren van vervolgprojecten ingaande 2010 rond het versterken van het lokaal bestuur elders. In de reserve overlopende uitgaven is het door de raad in 2007 vastgestelde bedrag van € 45.000,00 als bijdrage aan een VNG Logo - South Palestina / Israel programma versterking lokaal bestuur opgenomen. Het project heeft vertraging opgelopen.
11
