de Vliegende Hollander Jaargang 67 - nummer 02 - februari 2011
Schuimdekens E-Ones maken het verschil
Brandweer blust Moerdijkbrand C-LSK kijkt vooruit • Kledingpakket verandert • Fokker 60 naar Peru • DBBO opgericht
3
Omslagfoto: Tussen de rode civiele brandweerwagens, onderscheiden de gele E-One zich duidelijk. Op de foto richt een crashtender van Eindhoven zich op een van de vuurhaarden bij Chemie-Pack. Foto: Robert van den Berge, ANP
Foto: Richard Frigge, AVDD
‘Systemen die maar voor één taak geschikt zijn, acht ik niet waardevol’
3 | Interview C-LSK Defensie staat aan de vooravond van nieuwe en ingrijpende bezuinigingen. Toch, of juist daarom kijkt de Commandant Luchtstrijdkrachten naar de toekomst. Die hangt in de lucht.
6 | Moerdijkbrand
6
De vuurzee die Chemie-Pack in de as legde, vroeg om inzet van groot materieel. Zo groot dat de KLu E-One crashtenders hulp moesten bieden met onder andere hun ‘schuimdekens’.
9 | PC-LSK over reorganisatie Binnen Defensie wordt momenteel alles tegen het licht gehouden. ‘Er is nog niets besloten, maar alles staat ter discussie’, geeft PC-LSK generaal-majoor Hans Wehren aan.
10 | Paars aan de poort Foto: Jeffrey van Hal
‘Dit voertuig is gemaakt voor grote slagkracht’
Misschien is het nog niet direct te zien, maar sinds 1 januari staat de Defensie Bewakings- en Beveiligingsorganisatie aan de poort. Ook hier luidt paars het devies.
14 | Uniformiteit Reizen in Woodland, een nieuwe jas en uniformiteit met het Soldier Modernisation Program van het CLAS. De CLSK-militair loopt vanaf 2011 weer in de pas met de andere Opco’s.
16
16 | Overleven in de sneeuw
Interview met de Commandant Luchtstrijdkrachten
interview
Tekst: Willem Bogaard | Foto’s: Richard Frigge, AVDD
De toekomst hangt in de lucht! De Commandant Luchtstrijdkrachten, luitenant-generaal Jac Jansen heeft besloten dat het thema voor CLSK in 2011 Future Ops is. Dit thema vraagt ons uitdrukkelijk om na te denken over de krijgsmacht en het luchtwapen van de toekomst. De Directie Communicatie heeft het thema Future Ops zelfs van toepassing verklaard op de Open Dagen van Defensie. Dus tijdens de luchtmachtdagen, maar ook in speeches zal het thema regelmatig aan de orde komen.
Luitenant-generaal Jac Jansen
Wie niet goed voor zichzelf zorgt, wordt tijdens de Advanced Land & Combat Survival Course direct afgestraft. Door de kou welteverstaan.
18 | Fokkers in Peru Foto: Dave de Vaal, AVDD
‘Ik ben mezelf behoorlijk tegengekomen’
Een paar jaar stonden de ex-334 Squadron Fokker 60’s in opslag bij Fokker. Nu hebben ze als kwartet een nieuw onderkomen gevonden bij de marineluchtvaartdienst van Peru.
VASTE RUBRIEKEN
Nadat u voor dit thema gekozen had, werd bekend dat Defensie aan de vooravond van een nieuwe bezuinigingsronde stond. Was het niet verstandiger geweest dat als thema te kiezen? ‘Nee, zeker niet! Sterker nog, juist in een periode van bezuinigingen en de daarmee gepaard gaande bezinning op taken moet je vooruit kijken. Het is belangrijk om te weten waar je naar toe wilt en hoe je de krijgsmacht toekomstbestendig kunt maken. En ik durf te stellen dat er nogal wat ruimte te winnen is op dit gebied.’
In één van uw columns stelde u niet over een glazen bol te beschikken. Is die, gelet op de keuze voor het thema, nu wel in uw bezit? ‘Ik beschik daar nog steeds niet over, maar als autoriteit luchtoptreden is het mijn taak om altijd na te denken over de toekomst van het Commando Luchtstrijdkrachten en de rol van het luchtwapen binnen Defensie. Het is natuurlijk geen exacte wetenschap. Technologische en militair strategische ontwikkelingen, en in mindere mate ook recente ervaringen van militair optreden – het
12 | een dag op stap met …
18
Groen en high tech, dat is het werk van de Tactical Control Assistent op de Patriot. De sergeanten Sabrina van den Goorbergh en Rowan van Dommelen vertellen over hun werk aan en achter de radar en buiten ‘het blik’.
‘Een wapensysteem telt alleen mee als het voor minimaal drie of vier taken inzetbaar is.’ F-16’s tonen op Kandahar maar ook in Nederlandse luchtruim dagelijks hun veelzijdigheid.
21 | Mensen en Mutaties 23 | leeswijzer 28 | Journaal Foto: Gerben van Es, AVDD
‘Men weet dat we goed materieel voor een goede prijs hebben’
DE VLIEGENDE HOLLANDER 2
35 | Fotopagina
3 DE VLIEGENDE HOLLANDER
interview
interview
‘Als autoriteit luchtoptreden is het mijn taak na te denken over de toekomst van het CLSK’ verleden is daarbij lang niet altijd een goede raadgever - zijn voor mij belangrijke aspecten bij het adviseren over welke militaire capaciteiten Defensie in de toekomst zou moeten beschikken. Daarom heb ik vorig jaar zomer ook voor het thema future ops gekozen. Dat het thema ook voor de Open Dagen Defensie wordt gebruikt, is mooi.’ Hoe ziet volgens u de Defensieorganisatie er over pakweg vijf jaar uit? ‘Daar heb ik wel een beeld bij. Ik ben van mening dat we het primair denken in organisaties, directies en afdelingen zouden moeten loslaten. Natuurlijk heb je een organisatie nodig, maar een organisatie is geen doel op zich. Een organisatie bouw je rond een productielijn of, in ons geval, rond een luchtketen van militaire capaciteiten. De vraag daarbij luidt: hoe maak je de krijgsmacht toekomstbestendig en hoe onderscheiden we ons hierbij van andere krijgsmachten. Voor het luchtwapen ben ik daar overigens wel uit. De krijgsmacht van de toekomst beschikt over wapensystemen met veel vermogen tot intelligence, surveillance en reconnaissance, of kortweg ISR. Bij het CLSK hebben we een vrij prominente inlichtingenorganisatie. Zij is onze informatieverwerkers. Ik heb vanuit eigen ervaring als operationeel jachtvlieger ongelofelijk veel waardering
behoren daarmee hopelijk tot het verleden. Bovendien moet je in staat zijn een tik uit te delen in plaats van een mokerslag, je moet de slagkracht als het ware kunnen doseren. Een andere voorwaarde is het vermogen te worden ingezet voor een veelheid aan taken, die je tegelijkertijd kunt uitvoeren en verspreid over een groot gebied kunt inzetten. Soms moet je een tegenstander van formaat kunnen uitschakelen, soms moet je lichtbewapende grondtroepen luchtsteun bieden, soms alleen maar nadrukkelijk aanwezig zijn. Systemen die maar voor één taak geschikt zijn, acht ik niet waardevol. En ten slotte is het nodig dat wapensystemen ook optimale veiligheid bieden aan de medewerkers die ermee opereren.’
‘Het is van groot belang dat aan onze medewerkers de keuzes die gemaakt worden, beargumenteerd zijn en uitgelegd kunnen worden. Personeel is nu en in de toekomst immers het meest kostbare goed.’
Waarin moet de Nederlandse krijgmacht zich verder van andere onderscheiden? ‘Waar in bondgenootschappelijk verband al veel van is, hoeven wij niet ook nog eens te hebben. Dat betekent juist inzetten op wapensystemen die schaars zijn, de niches. Deze niches zijn altijd gewild en hebben daardoor een grote meerwaarde, want zij vormen een welkome aanvulling op hetgeen de NAVO kan inzetten. Bij deze niches horen uitstekend geschoold personeel en technisch hoogwaardig materieel, in geloofwaardige aantallen. Sprekend voor de wapensystemen van het CLSK kan ik niet anders dan constateren dat we de afgelopen jaren met al onze systemen internationaal onze waarde daarin al veelvuldig hebben bewezen. Voor mij hangt de toekomst van de krijgsmacht dan ook in de lucht. De diversiteit van conflicten neemt toe. Daar waar grote conflicten natuurlijk nooit zijn uit te sluiten, zijn de huidige (en mogelijk ook) toekomstige conflicten vluchtig, ongrijpbaar bijna, en verplaatsen zich snel. De tegenstander is nauwelijks herkenbaar en gaat op in de burgerbevolking. Dit vraagt om een veelzijdig palet aan militaire capaciteiten, waarbij synergie en complementariteit sleutelwoorden zijn. Een wapensysteem telt alleen mee als het voor minimaal drie of vier taken inzetbaar is. Een prachtig voorbeeld van een waardevol, multifunctioneel wapensysteem is de nieuwe NH90. Een modern technologisch hoogwaardig systeem dat voor meerdere taken in te zetten is. Capaciteiten moeten elkaar aanvullen en versterken. Het is mooi om te zien hoe Apache gevechtshelikopters en F-16 jachtvliegtuigen allebei specifieke rollen kunnen vervullen en de afgelopen jaren hebben vervuld. De systemen zijn hooguit op het gebied van bescherming enigszins vergelijkbaar, maar zeker niet uitwisselbaar. Wie denkt dat deze systemen hetzelfde kunnen, slaat de plank volkomen mis.’
voor mensen uit dit vakgebied. Zij dragen onder meer zorg voor een zorgvuldige selectie van doelen en verschaffen informatie over de capaciteiten van de tegenstander. Verder moeten wij, als we wapens inzetten, ervan overtuigd zijn dat we doel treffen, en dan bedoel ik ook echt alleen het doel. De medewerkers van Defensie hebben dus behoefte aan uitstekende sensoren, slimme munitie en het vermogen direct te kunnen reageren op aanwijzingen van andere eenheden. Hierdoor voorkom je niet alleen nevenschade, maar ook schieten op bevriende troepen. Blue-on-blue incidenten
En dan zitten we straks met prachtig materieel zonder medewerkers vanwege de versobering van de arbeidsvoorwaarden? ‘Defensie moet een aantrekkelijke werkgever blijven, ook in tijden van bezuinigingen. We mogen nooit onze aantrekkingskracht verliezen. Het is wellicht goed om in de arbeidsvoorwaarden te zoeken naar meer marktwerking en de afhankelijkheid van de conjunctuur te verminderen. De technologisch hoogwaardige krijgsmacht past in veel opzichten bij Nederland. Er wordt veel geïnvesteerd in onderwijs en in de
DE VLIEGENDE HOLLANDER 4
kenniseconomie. Technisch hoogwaardig onderzoek en bijbehorende productie passen daarbij. In toenemende mate heeft Defensie behoefte aan goed en hoog opgeleid personeel, dat met het materieel kan werken. Aan de logistieke keten bij het CLSK en degenen die daar werken, worden steeds hogere eisen gesteld.’ Zijn er nog systemen waarin we moeten investeren? Behoefte aan ISR neemt toe. Een van de middelen die daarbij wordt ingezet zijn onbemande vliegtuigen. We moeten dan ook ervaring gaan opdoen met onbemande vliegtuigen. Hoewel de komende jaren bemande vliegtuigen een belangrijke rol blijven vervullen, neemt het belang van onbemand wel toe. Maar ook hier geldt dat de capaciteiten elkaar versterken. Het inzetten van onbemande toestel-
Hebt u nog een boodschap voor degenen die straks besluiten nemen? Balans tussen de verschillende militaire capaciteiten is noodzakelijk. Voor elke militaire capaciteit zou verder zonder meer moeten gelden dat het relevant is, dus dat het ook daadwerkelijk wordt ingezet. Belastinggeld is te kostbaar om het uit te geven aan materieel dat vervolgens alleen voor oefeningen wordt ingezet of vanwege onbalans tussen capaciteiten niet kan worden ingezet omdat er van een ander, essentieel materieel onvoldoende aantallen zijn. Er moet dus goed worden nagedacht over die balans. Inzetmogelijkheden voor uiteenlopende operaties en daarnaast inzetbaarheid voor nationale taken is ook een criterium. Dat de crashtenders van de vliegbases Gilze-Rijen, Eindhoven en Woensdrecht onlangs zijn ingezet bij het blussen van de grote brand bij Moerdijk en daar een cruciale rol hebben gespeeld en dat jachtvliegtuigen recent Russische bommenwerpers hebben onderschept laat zien dat CLSK, en daarmee Defensie, ook nationaal een belangrijke bijdrage levert. Relevantie is dus een voorwaarde die je aan militaire capaciteiten moet durven stellen. En als je naar de nationale en internationale inzet van alle wapensystemen van het Commando Luchtstrijdkrachten gedurende de laatste jaren kijkt, zie je dat ze relevant zijn en kun je je voorstellen dat ik daardoor ongelofelijk trots ben op de medewerkers van het CLSK. Voor nu is het van groot belang of de keuzes die gemaakt worden, beargumenteerd zijn en uitgelegd kunnen worden. Ook voor onze medewerkers. Zij verdienen die uitleg want zij worden met de keuzes geconfronteerd en moeten met de uitkomsten weer dezelfde motivatie kunnen opbrengen als in het verleden. Investeren in onze medewerkers is zó belangrijk. Zij zijn nu en in de toekomst immers het meest kostbare goed!’ •
‘Wie denkt dat Apaches en F-16’s hetzelfde kunnen en uitwisselbaar zijn, slaat de plank volkomen mis’ len voor verkenningen is juist belangrijk voor het verzamelen van inlichtingen. Op deze manier kan er langdurig observatie plaatsvinden van een groot gebied en die gegevens zijn nodig voor een juiste inzet van middelen. Ik voorzie verder dat de ruimte meer en meer onderdeel wordt van militaire operaties, alleen al vanwege het feit dat satellieten een steeds belangrijker rol spelen in allerlei sectoren, dus ook de militaire. Daar zullen we ons op moeten bezinnen. Daarom ook is de ruimte en de rol van het CLSK daarin het onderwerp van het Air Power Symposium dit jaar. En ten slotte vraagt cyber defence, de verdediging van netwerken de komende jaren onze aandacht.
‘Het is mooi om te zien hoe Apache gevechtshelikopters en F-16 jachtvliegtuigen allebei specifieke rollen kunnen vervullen en de afgelopen jaren hebben vervuld.’
5 DE VLIEGENDE HOLLANDER
REPORTAGE
REPORTAGE
‘Dit maak je maar één keer in je leven mee’ Tientallen meters hoge vlammen, en een kilometerslange rookpluim. Een zeer grote brand treft op woensdagmiddag 5 januari chemisch bedrijf Chemie-Pack aan de Vlasweg in Moerdijk. Rond drie uur wordt het vuur ontdekt waarbij al snel het sein voor de hoogste alarmfase in de regio Zuid-Holland-Zuid wordt gegeven. De civiele brandweer bestrijdt het vuur met tientallen wagens en ruim honderd manschappen. Via het Landelijk Operationeel Coördinatiecentrum wordt de luchtmacht om hulp gevraagd. Die komt per omgaande, met drie E-Ones.
Te midden van de civiele Brandweer vecht een E-One van Woensdrecht tegen de vlammen bij Chemie-Pack. Eén E-One kan zo’n twaalfduizend liter water, zevenhonderdvijftig liter blusschuim en tweehonderdvijftig kilo bluspoeder meenemen. Het worplengte van het bluskanon op het dak is ongeveer tachtig meter. Foto: Valerie Kuypers, ANP DE VLIEGENDE HOLLANDER 6
E-Ones Eindhoven, Gilze-Rijen en Woensdrecht maken verschil bij Moerdijkramp Tekst: Korporaal 1 Thijs Imandt en tweede luitenant Joost Ploegmakers
Sinds het begin van de brand, waarvan de oorzaak op het moment van schrijven nog steeds onbekend is, zijn drie crashtenders bij de brandbestrijding ingezet. De voertuigen van de van de vliegbases Woensdrecht, Gilze-Rijen en Eindhoven zijn eigenlijk bedoeld voor het in zeer korte tijd blussen van vliegtuigbranden. Maar zoals de laatste jaren al vaker bewezen, zijn ze veel breder inzetbaar. Al kort na het ontstaan van de brand stelt het ministerie van Justitie het Landelijk Operationeel Coördinatiecentrum in werking. Vanuit hier komt het verzoek voor de inzet van E-Ones van de KLu. ‘Terugtrekken’ Korporaal 1 Michael van Oosterhout, Hoofd Brandwacht op de E-one van het Defensie Helikoptercommando op Gilze-Rijen maakt naar eigen zeggen de grootste brand uit zijn leven mee. ‘We werden opgesteld op de plek waar de grote klappen vielen die je ook op tv zag. Zoiets had ik nog nooit gezien. Dit was de grootste brand die ik ooit heb meegemaakt. Er kwam ontzettend veel energie vrij tijdens de brand, niet normaal. Zó erg zelfs, dat we twee keer moesten terugtrekken vanwege de hitte. De communicatie tussen militaire en burgerbrandweer verliep overigens uitstekend. We trainen al jaren samen en dat werpt zijn vruchten af. We spreken dezelfde taal.’ De E-Ones van Gilze zijn net als die van Eindhoven en Woensdrecht ingeschakeld vanwege de grote water- en schuimcapaciteit van het voertuig. ‘We hebben twee kanonnen op de E-one. Het onderste, voor op de neus, heeft een capaciteit van tweeduizend liter. De bovenste, op de cabine, geeft vijfduizend liter per minuut met een worplengte van zeventig tot tachtig meter. Het grote kanon hebben we een paar keer moeten stilzetten, omdat de burgerblusvoertuigen het niet konden bijbenen met bijvullen.’ Van Oosterhout volgt in de dagen en weken na de brand in Moerdijk het nieuws op de voet. ‘Ook al ben ik het voertuig niet veel uit geweest tijdens het blussen, veel van mijn collega’s en ik hadden last van brandende ogen. Ik ben naar een informatiebijeenkomst voor de hulpverleners geweest. Ik moet zeggen, de nazorg voor ons hulpverleners is tot nu toe goed geweest.’
Chemie-Pack verzorgde de verpakking en opslag van brandbare, giftige en bijtende chemicaliën. Het bedrijf was sinds 1982 gehuisvest in Moerdijk op een terrein van 20.000 vierkante meter. Foto: 1 1 2 Kaatsheuvel, Martijn van Beijnen
Driemaal de crashtenders van Gilze-Rijen in actie. De E-Ones zijn afgelopen jaren meermalen ingezet voor nationale taken. Onder meer bij een industriebrand in Someren, heidebranden nabij Heeze en Woensdrecht, een natuurbrand in Alphen-Chaam en fabrieksbranden in Tilburg, Sint Maartensdijk en Breda. Foto boven: Dick Gordijn, AVDD - Foto links: Kees Donker - Foto rechts: Jeffrey van Hal
Slagkracht Dat de crashtenders bij uitstek geschikt zijn voor het spuiten van schuim is een belangrijke reden waarom bij Defensie om assistentie werd gevraagd. ‘Bij een vloeistofoppervlaktebrand zoals in Moerdijk verdient schuim de voorkeur boven water, en wij beschikken met deze voertuigen over grote capaciteit’, verduidelijkt sergeant 1 Michel Koster, Bevelvoerder Brandweer vliegbasis Eindhoven. Hij legt uit waarom ook de grote worplengte van de Defensievoertuigen verschil maakte bij de brand in Moerdijk. ‘Doordat het bluswater is vervuild met bijtende stoffen én de enorme hitte, kon het terrein niet worden betreden. De brand moest daarom van een afstand worden bestreden met kanonnen met een grote worplengte.’ ‘Het voertuig is gemaakt voor grote slagkracht’, zegt Van Oosterhout over de power van de E-one. ‘Wij moeten een brandend vliegtuig binnen een minuut voor negentig procent kunnen blussen. De totale inhoud van de E-One moeten we binnen twee minuten kunnen wegspuiten. Tijdens de actie moesten we het voertuig dus een aantal keer bijvullen bij de schuimbakken van de regiobrandweer. Ook dat verliep uitstekend.
‘De communicatie tussen burger- en militaire brandweer verliep uitstekend. We trainen natuurlijk al jaren samen en dat werpt zijn vruchten af.’ Foto: André Paans 7 DE VLIEGENDE HOLLANDER
REPORTAGE
Onder de indruk Op Woensdrecht komt het verzoek voor een E-one binnen om 15.15 uur. Na het inventariseren van de middelen en het waarborgen van de diensten op de basis, wordt besloten om met vijf man en twee voertuigen richting Moerdijk te vertrekken. Onder hen Hoofd Preventie adjudant Kees van der Endt, en Bevelvoerder E-one sergeant Ruud van der Aart. Laatstgenoemde is tevens vrijwilliger bij de burgerbrandweer en krijgt zo al snel te horen wat er aan de hand is. ‘Mijn pieper ging af en ik zat op dat moment op het kantoor bij de on scene commander, dus ik was al snel op de hoogte van de ontwikkelingen bij Chemie-Pack. Omdat we er zo vlug van wisten, konden we al zaken regelen die normaalgesproken pas later komen. Dankzij deze tijdwinst zaten we al snel in de E-One.’ In het tweede voertuig, dat van de on-scene commander, zit Van der Endt. Voor hem is al snel helder dat het voor Nederlandse begrippen om een zeer grote brand gaat. ‘Mijn collega, on scene commander adjudant Rene van Noordenne, regelde onderweg het dataverkeer via de telefoon en portofoon, zodat we goed ingelicht op een uitgangsstelling (centraal verzamelpunt waarvandaan de voertuigen worden ingezet, red.) in Zevenbergschen Hoek aankwamen. Na contact met de incidentgroep werden wij vrijwel direct doorgestuurd naar het bedrijventerrein. Onze hoofdtaak was het beschermen (koelen, red.) en blussen van een container met daarin tachtig vaten aceton, een vluchtige en brandbare vloeistof.’ Van der Endt is op de locatie van de brand onder de indruk van de omvang van de enorme vuurzee. ‘Het was voor ons duidelijk dat we te maken hadden met een brand die we waarschijnlijk maar een keer in ons leven zouden meemaken.’ Naast de schuimdeken, maakt vooral ook de worplengte van de E-One, op de foto’s van Eindhoven, het verschil. Foto’s: André Paans
PERSONEEL
Verschil ‘We stonden op een meter of dertig van de container met aceton’, beschrijft sergeant Ruud van der Aart het verloop van de bluswerkzaamheden. Ik moest even omschakelen van mijn rol als bevelvoerder naar redder, mijn taak voor de duur van de opdracht. Onze aansluiting op de dompelpomp werkte prima, maar we kregen te weinig water binnen om zowel de tank te vullen als op volle capaciteit te spuiten. Toch hielden we de container nat, zodat het vuur vanuit het naastgelegen gebouw de aceton niet kon bereiken. Zo nu en dan dreef er brandende vloeistof vanaf het terrein onze kant op, dat hebben we terug kunnen dringen met schuimdekens.’ Het leggen daarvan en de worplengte van de E-One’s van de luchtmacht zijn bij het blussen de factoren die het verschil maken. Ondanks dat Van der Aart bij het aanbrengen van de dekens eenmalig benedenwinds stond, heeft hij geen moment last gehad van de verstikkende rook. ‘Wij werkten aan die zijde altijd met ademlucht (zuurstofvoorzieningsmasker, red.). Tijdens de actie en daarna hadden mijn Woensdrechtse collega’s en ik totaal geen ademhalingsproblemen. Binnenkort wordt bekend of we nog gezondheidsonderzoeken krijgen.’ Ook de evaluatie over de aanpak van de brand is uitvoerig onder de loep genomen en wordt spoedig besproken met de betrokken partijen. Van der Endt is trots op het werk dat de luchtmacht heeft kunnen doen om de ramp te bestrijden. ‘Het is in ieder geval bijna onbeschrijfelijk om mee te maken. Op basis van vakinhoudelijke aspecten had ik deze brand niet willen missen, we hebben er ontzettend veel van geleerd en ervaring opgedaan. Liever had ik gezien dat deze ramp niet was gebeurd. Ik weet dat dit enorme gevolgen kan hebben voor het milieu en omwonenden. Uit deze brand zullen zeker lessen worden getrokken.’ •
Met het aantreden van het kabinet Rutte wordt duidelijk dat ook Defensie een bijdrage aan de rijksbrede bezuinigingen levert. De reductie van € 650 miljoen structureel, bovenop de € 200 miljoen waarmee het ministerie al bezig was, zal voelbaar zijn in de gehele organisatie en hier en daar echt pijn doen. Misschien lijkt het of er ondertussen niets gebeurd, maar schijn bedriegt. Achter de schermen zijn onder andere werkgroepen bezig met voorstellen van een mogelijke invulling van de bezuinigingen.
Tekst: Willem Bogaard | Foto: Arno Marchand
Voor 19 terreinen waarop meer informatie gewenst is om uiteindelijk besluiten te nemen, zijn onderzoeksopdrachten opgesteld. Elk daarvan is toebedeeld aan een onderzoeksleider die daarbij wordt ondersteund door deskundigen. De werkgroepen dienen van elk voorstel aan te geven wat de bezuiniging concreet oplevert en wat mogelijke effecten zijn. De projectleiders van elke werkgroep hoeven geen rekening te houden met bestaande afspraken. Wat dat betreft is niets heilig. Of, anders gezegd, is alles bespreekbaar. De Plaatsvervangend Commandant Luchtstrijdkrachten, generaal-majoor Hans Wehren, leidt het onderzoek naar het bestuur van Defensie. De opdracht is te komen met een voorstel dat tot vereenvoudiging hiervan leidt. ‘Ik kan en wil over de inhoud van mijn onderzoek niets zeggen. Momenteel zitten we in de fase van plannen uitwerken en beoordelen op de haalbaarheid. Ik vraag iedereen voorlopig vooral geduld te hebben. Ik begrijp dat er zorg bij de medewerkers is. Volgens planning wordt in maart de beleidsbrief naar het parlement gestuurd door de minister van Defensie. Dan zal er duidelijkheid zijn op hoofdlijnen. De ervaring van reorganisaties leert dat voor veel individuele medewerkers de duidelijkheid waarschijnlijk nog wel langere tijd op zich laat wachten’. Niemand buiten schot Wehren geeft aan wel nog drie zaken duidelijk te willen maken. ‘Eén: er is nog níets besloten. Twee: álles staat ter discussie, ook datgene wat niet wordt onderzocht. Defensie reorganiseert al langer en veel onderzoeken liggen nog op de plank. Sommige van die onderzoeken zijn nog steeds actueel en hoeven dus niet opnieuw te worden gedaan. Maar die studies worden straks bij de besluitvorming wel degelijk meegenomen. Wat dat betreft moet niemand denken dat zijn eenheid buiten schot blijft omdat er nu geen specifiek onderzoek naar wordt gedaan. En het laatste: er zal na afronding van deze reorganisatie nog steeds sprake zijn van een luchtmacht en een krijgsmacht die er toe doet, en waar het prachtig is om te werken.’
Naast de E-Ones van de KLu – op de foto van Gilze-Rijen en Eindhoven – verlenen korpsen uit de wijde omtrek van Moerdijk assistentie bij de brandbestrijding, die voornamelijk met schuimkanonnen wordt aangepakt. Foto: Robert van den Berge, ANP
Op de eerste actiedag van de Defensiebonden van FNV, CNV en MHP tegen de voorgenomen bezuinigingen en het mogelijke ontslag van tienduizend Defensiecollega’s, vinden op vliegbasis Gilze-Rijen en de Luchtmachtstaf bijeenkomsten plaats. Op de foto neemt PC-LSK Wehren in Breda een ingelijste actieposter in ontvangst van Wim van den Burg, voorzitter van de Algemene Federatie van Militair Personeel, de AFMP. DE VLIEGENDE HOLLANDER 8
‘Bezuinigingen doen echt pijn’
Naast de bezuinigingen in geld wordt het aantal functies bij Defensie mogelijk met tienduizend verkleind. Gedwongen ontslagen zijn niet uitgesloten, maar worden wel zoveel mogelijk voorkomen. Een van de manieren om dat te bereiken is om de toelating tot de zogenoemde FPS-fase 3 te beperken. Verder is het leeftijdscriterium van 35 jaar losgelaten. In plaats daarvan komt een maximale looptijd in een rang voor al het fase 1 en fase 2 personeel. Ook komt er een maximum voor het aantal functies in een rang per defensieonderdeel. Meer informatie hierover is te vinden op het intranet, onder andere het nieuwsbericht op het Defensieportaal van 22 december 2010 (leeftijdsgrens FPS vervangen door maximale looptijd in rang). • 9 DE VLIEGENDE HOLLANDER
ACHTERGROND
Bewakers luchtmacht in nieuwe organisatie ondergebracht De bewakers en beveiligers van de Koninklijke Luchtmacht hebben sinds 1 januari een andere baas, de Defensie Bewakings- en Beveiligingsorganisatie (DBBO). Dat wil zeggen, een deel van hen, want sommige eenheden binnen de KLu genieten in de nieuwe opzet een status aparte. Toch draagt de luchtmacht net als de overige krijgsmachtdelen wel degelijk een forse steen bij aan de DBBO, die er kwam om reden van efficiëntie.
ACHTERGROND
DBBO als wakend oog Tekst: Jack Oosthoek
Een eenheid van de luchtmacht met een bijzondere positie is onder meer de luchtmachtbasis De Peel. De hulplanceerders van de daar gehuisveste Groep Geleide Wapens fungeren namelijk tevens als bewaker. Deze twee taken horen onverbrekelijk bij elkaar, reden om dit te handhaven, maar wel onder supervisie van de DBBO. Luitenant-kolonel Henk van de Waardt, hoofd Sectie Force Protection: ‘Ontvlecht je de baan van hulplanceerder/bewaker en leg je het werk bij twee verschillende functionarissen neer, dan vergt dit nieuwe VTE’en. Immers, tot nu deed één persoon het werk. Ontvlechting gaat dus tegen de efficiëntiegedachte in.’ Ook de Object Grondverdediging (OGRV) geniet dezelfde status aparte. Deze wordt omgevormd tot eenheid voor bewaking en beveiliging van eenheden op missie, Protective Security geheten. Het neemt allemaal niet weg dat sinds 1 januari een waar ‘leger’ van bewakers en beveiligers van de luchtmacht onder de DBBO valt. Het betreft in totaal 325 man en vrouw; 75 hondengeleiders en 225 bewakers. De rest is overhead. Hekken verdwenen Met de komst van de nieuweling, een onderdeel van de Bedrijfsgroep Vastgoed en Beveiliging van het Commando Dienstencentra, regelen de krijgsmachtdelen de eigen bewaking en beveiliging dus niet meer zelf. ‘De hekken zijn verdwenen’, aldus de (eerste) directeur van de DBBO, kolonel Jo Budziak van de Koninklijke Marechaussee.
Kolonel Jo Budziak, directeur van de nieuwe DBBO. ‘Hetzelfde waar mogelijk, afwijkend waar nodig.’ Foto: Wim Salis, AVDD
Wat de Marine betreft was bewaking en beveiliging een zaak van het Marine Beveiligingskorps (MBK) en bij de landmacht van de Regionale Militaire Commando’s (RMC’s). Op haar beurt kende de KLu de Luchtmacht Bewaking (LB) en bewakers/hondengeleiders, terwijl de Koninklijke Marechaussee de bestaande bewakingsvoorzieningen binnen Defensie grotendeels benutte. De Haagse Defensielocaties ten slotte regelde haar bewakings- en beveiligingszaken via de Directie Beveiliging Vastgoed. Totdat in 2008 een ministerieel memorandum op tafel kwam waarin de bewakings- en beveiligingssector van Defensie om reden van doelmatigheid een besparing (tot 2018) kreeg opgelegd van minimaal 43 miljoen euro. Dat mondde op 1 november van het afgelopen jaar uit in de afronding van fase 1, de oprichting in Utrecht van de Staf DBBO en de regionale staven Zuid, Noord en West. Hun taak: regel een adequate en efficiënte bewaking en beveiliging van de beveiligingsgebieden in ons land en in het Caribische Gebied. Dus niet van de militaire eenheden op missie, omdat land-, luchtmacht en marine dit zelf doen met Force Protection. Deze nieuwe aanpak houdt niet in dat de operationele commando’s geen zeggenschap meer hebben over de eigen bewaking en beveiliging. Zij brengen de zogeheten Te Beschermen Belangen (TBB’en) op hun ‘erf’ in kaart, bijvoorbeeld een wapenkamer of wapensysteem. Aan de DBBO vervolgens de taak om de bewaking en beveiliging ervan op basis van het Defensie Beveiligingsbeleid (DBB) te regelen.
‘krijgsmachtdelen regelen eigen bewaking en beveiliging dus niet meer zelf ’
Opco’s brengen de zogeheten Te Beschermen Belangen op hun ‘erf’ in kaart. Aan DBBO de taak te zorgen dat dit wordt geregeld. Foto: Ruud Mol, AVDD DE VLIEGENDE HOLLANDER 10
Binnen de DBBO bekleden hulplanceerders van de GGW, OGRV-personeel en hondengeleiders van de KLu een bijzondere positie. Foto: Henry Westendorp, AVDD
Eigen identiteit Nu fase 1 erop zit wil directeur Budziak fase 2 aangrijpen voor het verder stroomlijnen van de bedrijfsvoering en het samenbrengen van de verschillende culturen. Door de oprichting van de DBBO wacht de bezoeker op elke Defensielocatie eenzelfde ontvangst en behandeling als bij de Paarse Restaurantorganisatie, Paresto. Budziak: ‘We bezitten een eigen identiteit en zijn op iedere plek herkenbaar. Eenduidigheid en eenvormigheid, daar draait het allemaal om. Onder het motto “hetzelfde waar mogelijk, afwijkend waar nodig”, want de ene locatie is de andere niet.’ • 11 DE VLIEGENDE HOLLANDER
rubriek
Een dag op stap met …
Tactical Control Assistants Sabrina van den Goorbergh en Rowan van Dommelen Sabrina: ‘Soms is het zweten, maar we pakken de vijandelijke targets wel.’
In een paar uur tijd moeten de voertuigen op de juiste plaats staan en de diverse systemen voorzien zijn van stroom en camouflage. Rowan doet nog een laatste check, voor het radarsysteem kan gaan stralen.
Tekst: Ingmar Kooman | Foto’s: Maartje Roos, AVDD
Knoppenb onken op de Patriot Sabrina (links) en Rowan doorliepen samen hun opleiding tot TCA. Rowan: ‘Je situational awareness wordt steeds beter, je merkt aan jezelf dat je groeit’
De Koninklijke Luchtmacht kent vele beroepsgroepen. Sommige zijn bekend, andere springen minder in het oog. De sergeanten Sabrina van den Goorbergh en Rowan van Dommelen zijn beide Tactical Control Assistant, op respectievelijk het 802 en het 803 Squadron van de Groep Geleide Wapens. Hun vingers rusten op de ‘engage’-knop van het Patriot luchtverdedigingssysteem. Maar ze doen nog veel meer om hun wapensysteem inzetgereed te houden.
De juiste plaatsbepaling is van cruciaal belang voor een goede opstelling van de radar van de Patriot, een acroniem van Phased Array Tracking Radar Intercept Of Target. DE VLIEGENDE HOLLANDER 12
Mooie vergezichten, daar streeft sergeant Rowan van Dommelen naar. Niet zozeer voor een gezellig onderonsje bij zonsondergang, maar voor de zogeheten ‘emplacement’ van haar Patriot luchtverdedigingssysteem. De radar, stroomgeneratoren, de batterij zelf en alle andere tot het grond-lucht-geleidewapensysteem behorende voertuigen moeten voor iedere inzet steeds zo optimaal mogelijk geplaatst worden. Dat wil zeggen: vrij zicht voor de radar, voldoende ruimte voor de overige systemen en daarbij ook nog een stevige bodem om alle materieel te kunnen dragen. ‘Is het vlak genoeg, heb je “kijk” genoeg en is het veilig genoeg?’ somt de sergeant op. ‘Een recce (verkenning, red.) moet goed, maar vooral snel gebeuren. Je moet van de terreinverkenning geen picknick maken. Al een half uur nadat jij op pad bent gegaan, kunnen de andere voertuigen gaan rijden. Dan moet je weten waar elk voertuig en iedere container komt te staan.’ Groene high tech Als een ware landmeter gaat Rowan dan ook in de weer om de exacte coördinaten en oriëntatie te bepalen. Geconcentreerd tuurt ze door de zogeheten theodoliet om het ‘ware noorden’ vast te stellen. Belangrijk, want daar kan het geleidewapensysteem voor zijn plaatsbepaling op terugvallen in geval van een storing. De Patriot, dat is een combinatie van ‘vuile handen’ en high tech, vertelt ze. ‘We zetten de systemen klaar, bouwen de radar op en bemannen het ECS (Engagement Control Station, het vuurleidingcentrum van de Patriotbatterij – red.). Juist die combinatie van deze groene elementen en het meer technische werk in “het blik” maken deze functie zo interessant.’
Blikken kantoor ‘Het blik’, de mannen en vrouwen van de geleide wapens spreken er bijna liefkozend over. ‘Een dag op kantoor’ bij de GGW is vaak een dag in hun werkcontainer. Opleidingen, onderhoud, trainingen, het is een zich herhalend proces, geeft sergeant Sabrina van den Goorbergh aan. ‘Veel van ons dagelijks werk als Tactical Control Assistant speelt zich af in of om het blik. We bestuderen onze boekwerken, onderhouden het systeem en de voertuigen, of we trainen procedures.’ ‘Voor de buitenstaander lijkt het misschien abstract’, erkent de sergeant van 802 Squadron. ‘Maar we werken als team aan een heel concreet eindproduct: luchtverdediging. We trainen onszelf in het maken van een luchtbeeld waarin we snel onderscheid kunnen maken tussen vriend en vijand.’ Aan de basis van elke ‘kantoordag’ voor een GGW-vuureenheid staat het laden van de ‘crypto’ in het wapensysteem. Dit zijn de strikt geheime codes voor het radarsysteem van de Patriot. Een zwart kastje met lange, verschuifbare stalen pinnen dient als “sleutel” voor de
IFF (Identification Friend or Foe). Zo kan het wapensysteem eigen luchteenheden en vijandelijke onderscheiden in het totale luchtverkeer. In een dikke leren koffer gaat een kleine bibliotheek aan NAVO-boekwerken mee. Naslagwerk voor de Patriotcrew. Ze zijn klaar voor een nieuwe dag luchtverdediging. Rondjes en vierkantjes Schouder aan schouder zitten de vuureenheid in de ECS: de TCA, de TCRA (Tactical Control Reporting Assistant) en de Tactical Control Officer (TCO), de vuurleidingsofficier. De lampen dimmen, de groene gloed van de radarschermen kleurt de gezichten. De strijd ontbrandt. De TCO identificeert vriend en vijand en houdt zich bezig met elektronische oorlogsvoering. Links van hem verzorgt de TCRA radiocontact met andere eenheden en kijkt als ‘vader van de crew’ mee over de schouders van de collega’s. Naast hem ratelt de TCA op het toetsenbord. Het groene radarscherm is een wirwar van ‘halve maantjes’, ongeïndentificeerde radartracks. ‘“Vriendjes” krijgen een rondje, vijanden een vierkantje’, verklaart Rowan de diverse symbolen. De handen van Sabrina flitsen over de toetsen en knoppen. ‘Check, copy!’ Klik, klik en opnieuw vliegt een Patriotraket richting een dreigend vierkantje. De TCA lacht: ‘Daarom noemen ze ons ook knoppenbonkers!’
Het schouder aan schouder werken, komt ook in figuurlijke zin tot uitdrukking, vertelt Rowan. ‘Laatst zaten we achttien uur aan één stuk in de container. Zwaar, maar ook goed voor het teamwork. Je raakt zo goed op elkaar ingespeeld dat je al aan een half woord genoeg hebt.’ Sabrina beaamt dat: ‘Je leert elkaar ook steeds beter aanvullen en daar gaat het om: dat je als team, als crew, beter wordt.’ Driedimensionaal Een waaier aan ‘maantjes’ bevolkt het scherm van Sabrina. ‘Chaff’, verklaart ze. Klik. Opnieuw vliegt een virtuele luchtverdedigingsraket naar de vijandelijke luchteenheid. De zelfbeschermingsmiddelen bieden de denkbeeldige tegenstander tegenover deze Patriotcrew niet voldoende veiligheid. ‘Heel veel targets op één punt is soms wel lastig, merkt Rowan op. ‘Je moet het tweedimensionale plaatje in je hoofd vertalen naar een driedimensionaal beeld. Door ervaring doorzie je dit soort uitdagingen. Daarna moet je heel snel heel veel knoppen drukken. Je wilt ze gewoon hebben!’ Dan gaan de lichten weer aan. De training is voltooid, de dagelijkse luchtoorlog boven De Peel is gestreden. En opnieuw beslecht in het voordeel van de Patriotcrew. •
Geen plek voor claustrofobische kantoortijgers, dat is zeker. Schouder aan schouder zitten, van links naar rechts, de TCA, TCRA en de TCO. Sabrina: ‘Ieder van ons in het blik heeft zijn eigen taken en verantwoordelijkheden, maar we zijn allemaal even onmisbaar.’ 13 DE VLIEGENDE HOLLANDER
achtergrond
ACHTERGROND
Nieuw kledingvoorschrift en uitrustingswijzigingen
Dit jaar wijzigt het één en ander op het gebied van – de draagwijze van – kleding, en de persoonsgebonden uitrusting. In de loop van 2011 wordt daarom een nieuw
Tekst: Willem Bogaard
kledingvoorschrift uitgegeven. Het verschijnt niet meer in
Reizen in Woodland Reizen per openbaar vervoer in het gevechtstenue ofwel Woodland is sinds 1 januari 2011 toegestaan. Voor luchtmachtmilitairen geldt in dezen nu dezelfde regeling als voor militairen van de landmacht en de marine. Het tenue voor bijwonen van vergaderingen blijft het Dagelijks Tenue.
boekvorm, maar zal alleen nog op intranet zichtbaar zijn. In het vervolg wordt het voorschrift regelmatig
Nieuw jack Dit jaar wordt een nieuw blauw jack ingevoerd. Het is vergelijkbaar met het jack zoals op dit moment bij de marine in gebruik is. Hierdoor wordt doelmatigheid gehaald. Dit jack vervangt alle bestaande overjassen. Het jack is uitgevoerd met een fleece voering. Na invoering van het nieuwe jack is het dragen van de bestaande jassen niet meer toegestaan, de verwachting is dat per 1 januari 2012 de oude jassen zijn uitgefaseerd. (zie foto rechts boven)
geactualiseerd. Vooruitlopend op het nieuwe kledingvoorschrift hiernaast alvast een overzicht van de belangrijkste
Erekoord KLu Net als bij het Commando Landstrijdkrachten wordt bij het CLSK een erekoord ingevoerd. Alle functionarissen die in het verleden de Erepenning KLu hebben ontvangen, zijn gerechtigd het blauwe Erekoord KLu te dragen. Wanneer het Erekoord KLu beschikbaar is, maken de Defensiemedia hiervan melding. Eigenaars van de Ere-penning worden benaderd door de Chef Kabinet die de erekoorden verstrekt. (zie proefmodel op foto rechts onder; in de eindversie wordt een gouddraad verweven)
wijzigingen.
Foto: Wim Salis, AVDD
Militaire parades bij warm weer Bij hoge temperaturen kan worden besloten dat het zomer tenue wordt gedragen bij parades. Dit is het blauwe overhemd met korte mouwen. Het wordt verder toegestaan om met ingang van dit jaar op dit zomertenue de batons, dus aangebracht op het overhemd, te dragen. Mobiliteits- en Voortzettinggspakket Het Soldier Modernisation Program (SMP) is een door het CLAS geïnitieerd programma met als doel de effectiviteit van de uitgestegen gevechtssoldaat te verbeteren. Het SMP kent verschillende spin-offs, zoals het Mobiliteitsen Voortzettinggspakket. Dit MVP is ontwikkeld omdat de huidige persoonsgebonden uitrusting in meer of mindere mate niet meer voldoet aan de eisen op het gebied van gewicht, volume, regendoorlaatbaarheid, modulariteit en comfort. Met dit MVP krijgt elke CLSK militair in 2011 een state-of-the-art uitrusting, waarbij uniformiteit met de uitrusting van het CLAS plaatsvindt. MVP bestaat uit de volgende artikelen: • Modulair gevechtvest (MGV) Woodland (zie foto links) • Basis opbouwtassen MGV Woodland voor: Diemacomagazijnen (2x), pistoolmagazijnen (Glock, 2x), Pionierschop, veldfles, meshouder, algemeen en algemeen-klein, -middel en -groot • Rugzak Woodland 60 liter • Hoes rugzak Woodland, 60 liter OGRV-militairen krijgen als aanvulling op bovenstaande drie opbouwtassen MGV Woodland voor handgranaten.
Foto’s: Gerben van Es, AVDD DE VLIEGENDE HOLLANDER 14
In de loop van het jaar zijn deze artikelen af te halen bij het Kleding Service Punt. U ontvangt daarvoor een brief van het KPU-bedrijf. •
Foto: Arno Marchand 15 DE VLIEGENDE HOLLANDER
REPORTAGE
REPORTAGE
IJskoude survival voor vliegers
Een stapel dennentakken als matras, de bivakzak voor wat beschutting en een minimale survivalkit om warm te blijven. Wie niet goed voor zichzelf zorgt, wordt meteen gestraft door koning Winter. De Advanced Land & Combat Survival Course van het Vliegveiligheid Oefen- en Test Centrum (VOTC) is namelijk niet voor watjes. Half december doorstaan naast vijf Nederlandse vliegers ook een Deen en een Hongaarse militair, een week lang de ijzige Duitse kou. Doel is het overleven in vijandelijk gebied. In je eentje wel te verstaan.
De Deense cursist heeft moeite om warm te blijven. DE VLIEGENDE HOLLANDER 16
‘Dit ziet er niet best uit.’ Al bij de eerste safety check is het raak. Adjudant Richard Janssen en collega-instructeur van het VOTC sergeant-majoor Bas Raus, staan bij het geïmproviseerde onderkomen van de Deen. Verkleumd probeert de man zich groot te houden. Bij de instructeurs gaan meteen de alarmbellen rinkelen. Dit kon wel eens een gevalletje frost bite zijn. Het is een terugkerend element binnen de oefening. Eén keer per 24 uur bezoeken zij de cursisten in het veld voor een medische controle en om de lessons learned door te nemen. Hebben ze voldoende gedronken? Hoe zien de tenen eruit? Is er van kleding gewisseld? Janssen: ‘Voor de militairen is onze komst een moment van stoom afblazen. We willen niemand mentaal breken, dus sturen we bij en geven we tips als het moet. Maar we eisen van iedereen een bepaalde attitude. Zelfs de mensen met de grootste mond voelen zich deze dagen erg klein worden.’ Doorbijten Het VOTC op vliegbasis Gilze-Rijen brengt flightcrews essentiële vaardigheden bij in noodsituaties, en is gespecialiseerd in ‘what if scenario’s’: van survivaltechnieken in vijandelijk gebied tot ontsnappingsprocedures bij het te water raken van een vliegtuig. Daarnaast geeft het opleidingscentrum les in het bevrijden van geïsoleerd geraakt personeel uit vijandelijke handen, personnel recovery. Voor vliegtuigbemanningen zijn deze cursussen essentieel voor het verkrijgen van de operationele status. Het bos op de vliegbasis Gilze-Rijen (zie kader, red.) fungeert de periode voorafgaand aan de survival als VOTC-leslokaal. In de eerste weken staan de basis drills zoals het gebruik van de uitrusting, de radioprocedures en de hightech GPS centraal. Daarna komen de procedures en het tactisch verplaatsen aan bod. Het sluitstuk van de oefenreeks is de survival in de Duitse Eifel. De cursist is dan volledig op zichzelf aangewezen. Terwijl gevoelens van eenzaamheid, honger en angst de boventoon voeren, valt de vlieger regelmatig ten prooi aan patrouillerende oefenvijand. ‘Het is dus niet alleen een kwestie van overleven, maar ook weerstand bieden aan dreiging’, vertelt eerste luitenant Jos Tijs. ‘Bovendien kan je je achter niemand verschuilen. Daarom is de cursist continu bezig met een risicoanalyse. Verraadt hij zichzelf door een vuurtje te maken of blijft hij voortdurend spichtig voor de vijand?’ Volgens het hoofd oefenleiding gaan er behoorlijk veel broodje Aap verhalen over de cursus. ‘Het is zeker doorbijten, maar uit de debriefings blijkt dat iedereen achteraf het nut ervan inziet.’ Hoog aangeschreven Dat het ook best een leuke cursus is, geeft apachevlieger van het 301 Squadron tweede luitenant David Waij aan. ‘Ik had een heel goed onderkomen gebouwd waardoor ik heerlijk heb geslapen. Dat je kunt vertrouwen op je drills geeft een gevoel van overwinning. Maar de verplaatsingen door de sneeuw waren zwaar. Ik ben mezelf een paar keer behoorlijk tegengekomen. Het mooie is dat je zaken als eten, drinken en een lekker bed bij thuiskomst nog eens extra waardeert, terwijl je deze vóór de cursus for granted neemt.’ Het nut van de leergang is inmiddels ook bij de buitenlandse collega’s doorgedrongen. Binnen de European Air Group wordt er daarom steeds meer naar een uniforme methode toegewerkt.
Tekst: Eerste luitenant Marlous de Ridder | Foto’s: Sergeant 1 Dave de Vaal, AVDD
Een goed onderkomen is essentieel om te kunnen overleven onder deze zware omstandigheden.
De voeten hebben zwaar te lijden onder deze temperaturen.
Tijs: ‘Het is internationaal verplicht dat iedereen op het gebied van personnel recovery dezelfde taal spreekt. Daarom is deelname van de buitenlandse cursisten zo waardevol. Het VOTC heeft in zekere zin een voortrekkersrol en staat internationaal hoog aangeschreven. Tijs: Andere landen bieden niet op deze manier een gecertificeerde cursus aan. Bovendien hebben onze instructeurs alles zelf ondergaan in soortgelijke cursussen over de hele wereld. De waarde daarvan zie je nu terug.’ •
Advanced Land & Combat Survival Course Het VOTC verzorgt drie tot vier keer per jaar de Advanced Land & Combat Survival Course, afhankelijk van de behoefte. Voor het eerst in de geschiedenis van het VOTC nemen in december 2010 twee buitenlandse cursisten deel: een Hongaarse officier en een Deense onderofficier. In een drieweekse opleiding leren de cursisten hoe te overleven in vijandelijk gebied. De eerste twee weken vinden plaats op de vliegbasis Gilze-Rijen, met in week drie de afsluiting met een praktijkoefening in Duitland. Naar verwachting worden in de toekomst vaker buitenlandse cursisten toegelaten tot de opleiding.
17 DE VLIEGENDE HOLLANDER
ACHTERGROND
Fokker 60’s naar Peru
ACHTERGROND
Tekst: Arno Marchand
Twee tot Maritime Patrol Aircraft of MPA
Peru heeft al ervaring met Fokker-producten, want de F27 – hier in formatie met de twee Fokker 60 MPA’s – doet al decennia lang dienst in het Zuid-Amerikaanse land. Foto: Aviacion Naval
verbouwde toestellen gingen de ‘gewone’ Fokker 60’s op 2 juni 2010 al voor naar Peru.
De kustlijn van Peru is tweeduizend kilometer lang, van Ecuador in het noorden, tot Chili in het zuiden. De Fokker 60 MPA (r.) neemt de patrouilletaak over van de F27. Foto: Aviacion Naval
Op 3 december begonnen de laatste twee voormalige KLu-Fokker 60 Utilities aan
Vier unieke toestellen herenigd aan Zuid-Amerikaanse westkust
dezelfde reis naar Zuid-Amerika. Via stops in IJsland, Canada, Bermuda, Curaçao en Noord-Peru, komen de toestellen na drie dagen aan op de marinevliegbasis nabij de hoofdstad Lima. Daar beginnen de transport-
rieel aan de man te brengen. ‘Of toekomstig overtollig materieel, want de Fokker 60’s waren toen nog in gebruik’, zegt hij. ‘Ik heb daar onder andere aan en admiraal van de Peruaanse Marine Luchtvaartdienst (MLD, red.) een briefing gegeven. Dat was het eerste contact. Twee weken later belde ik terug, en weer een week later zat ik in Peru. Toen is alles gaan rollen. Maar voordat alles rond is, ben je zo een paar jaar verder. Ons aanbod viel echter precies goed; hun F27’s waren aan vervanging toe en wij hadden de perfecte vervangers voor ze. In mei gaan we weer naar een luchtvaartbeurs in Zuid-Amerika om aan te geven dat we bij DMO veel goed materieel hebben voor een goede prijs.’ Begin januari 2010 heeft Meen de het verkoopcontract voor de verkoop van de twee MPA’s rond. Daarin staat tevens de optie voor de overname van het duo F60U’s, waarvoor Peru uiteindelijk een separaat contract wenst. Vanaf dat moment is het de beurt aan het DMO Projectteam Afstoting om het verkoopcontract te implementeren. ‘De verkoper werkt alleen, maar met steun van ons team’, verduidelijkt projectmanager luitenant-kolonel Renauld Vuijk. ‘Wat is bijvoorbeeld de status van het vliegtuig. De technische informatie maar ook de aflevercondities stellen wij op. Meen onderhandelt daarover met de Peruanen. Het is een samenspel tussen hem en mij voor wat betreft het uitvoerbaar maken van het contract.’
vliegtuigen aan een nieuw leven bij de Marina de Guerra Del Peru.
Een achteloze voorbijganger zou ze wellicht niet herkennen. Fokker Aircraft Services (FAS) op Woensdrecht heeft de Fokker 60’s namelijk een – hoofdzakelijk donkergrijze – maritieme jas gegeven. Heel anders dan het camouflageschema waarmee de lichte transportvliegtuigen ruim tien jaar lang bij het 334 Squadron opereerden. ‘Met deze toestellen kunnen we nog twintig jaar vooruit’, zegt kapiteinter-zee Romulo Carrion. Hij geeft als hoofd van de onderhoudsdienst van de Aviacion Naval tevens leiding aan de acht man sterke Peruaanse delegatie die de toestellen in Nederland accepteert en ophaalt. ‘We hebben al veel ervaring met de Fokker F27, maar die zijn na dertig jaar aan pensioen toe. Deze Fokker 60’s passen perfect als vervanging. We hebben tweeduizend kilometer kustlijn, en de voornaamste route van drugs is de oceaan. Naast Search and Rescue is onze missie dus tevens het opsporen van die transporten.’ De Directeur Materieel van de Peruaanse Marine admiraal Ernesto Lermo vult aan: ‘Met de Fokker 60 MPA kunnen we drie keer zo lang vliegen als met de F27, de toestellen zijn zuiniger en we hebben een veel groter inzetgebied. Het is een goede keus geweest de MPA’s te kopen, en daarom zijn de Utilities ook aangeschaft.’ Samenspel In 2006 staat ‘salesmanager’ van de Defensie Materieel Organisatie (DMO) Afstoting luitenant-kolonel Rob Meen op de luchtvaartbeurs FIDAE in Santiago de Chili. Hij is daar om overtollig DefensiemateDE VLIEGENDE HOLLANDER 18
Het Projectteam Afstoting van de DMO bestaande uit (v.l.n.r.) luchtmachters kapitein Rob Hoogboom, luitenant-kolonel Renauld Vuijk en sergeant-majoor Willy Edelijn. Foto: Arno Marchand
Vertrouwen Vuijks team bestaat verder uit sergeant-majoor Willy Edelijn en kapitein Rob Hoogboom. ‘Edelijn verzorgde onder ander het ordenen van documenten, fotograferen, transportklaar maken, regelen van douanezaken en handleidingen’, legt Vuijk uit. ‘Hoogboom is een techneut. Is er iets kapot, hij regelt het. Net als het onderhoud,
want de toestellen hebben hun twaalfjarige beurt gekregen en tevens is het landingsgestel overhauld. Hoogboom zoekt daarvoor een partner bij de industrie, en dat werd FAS.’ Vuijk zorgt op zijn beurt voor de randvoorwaarden van het project: het product, tijd en geld. ‘Dat laatste moet ook, want de betaling voor de toestellen komt pas na aflevering, en voor die tijd moet juist alles gebeuren. Verder is er in de verkoop- en afstootwereld geen standaard. Iedere koper is anders, maar dat geldt ook voor het af te stoten materieel. In het begin van het traject waren de Peruanen kritisch; hoe werkt Nederland. Gaandeweg veranderde dit in volkomen vertrouwen. We waren niet twee projectteams, maar één. Was er een probleem, dan zochten we samen naar een oplossing.’
Meen in de voormalige ‘U-02’ in gesprek met (v.r.n.l.) Lermo, Vuijk, en een Peruaanse vlieger. Op de achtergrond praat Carrion (l.) de Peruaanse Defensieattachee in Parijs bij. Foto: Arno Marchand 19 DE VLIEGENDE HOLLANDER
ACHTERGROND
Krokodil Op 29 november zijn de Fokker 60U’s zover klaar dat de transfer of ownership kan worden ondertekend door Lermo en generaalmajoor Mels de Zeeuw. Na nog enkele aanpassingen en controles verlaten de Fokkers op 3 december Nederland voor het laatst. De aflevervlucht maakt overigens geen deel uit van het verkoopcontract. Er is geen KLu-personeel meer beschikbaar voor de Fokker 60, dus heeft Peru subcontractor Southern Cross International aangetrokken. ‘Voor de aflevering gebruiken we de noordroute, dus via IJsland’, zegt directeur-eigenaar en gezagvoerder Edwin Boshoff. Per Fokker 60’s bestaat de bemanning uit twee Nederlandse instructeurs en twee Peruanen. ‘Zo konden we hen onderweg mooi een stuk routetraining geven. Handig en een leuke ervaring, want dit zijn gebieden waar ze nooit meer komen.’ Boshof – zelf oud-vlieger op de NF-5 – en zijn collega’s hebben allemaal een KLu-verleden. ‘Ik heb zelf in 2007 nog de F60 MPA gevlogen op Curaçao, en dat geldt voor de meesten van ons.’ De route voert na de luchthaven Keflavik naar Goose Bay in Canada waar wordt overnacht. Dag twee gaat via Bermuda naar Curaçao voor een rustdag. ‘De eerste ferry ging iets sneller’, zegt Southern Crossvlieger Sjoerd Postma. ‘De MPA’s hebben namelijk extra inboard fueltanks voor een groter vliegbereik. We vlogen toen vanaf Halifax in Canada rechtstreeks naar Curaçao.’ Voor het laatste traject naar Lima is nog een tussenstop nodig op Iquitos in Noord-Peru.
oktober
Mensen & Mutaties Bevorderingen militairen Kolonel Geel LWEM van - NLDA: Mil. Operat. Wetensch.; Unen AMC van - DCIOD: HQ ACT Luitenant-Kolonel Beljouw EJMM van - LCW ACCTMGMT J&LVTGN; Bussel BJB van - Sectie Plannen en Oefening; Kalthof JJ - LCW ACCTMGMT HELIKOPTERS; Kuiper CT - AFD C3I SYSN SIE C2S Majoor Balogh NW - OKLU:BUR OPLEIDINGSZAKEN; Blankenspoor RR - DHC:301 OPS COGP; Degenaar LM - LSK:BUR LUCHTM. COMMUNICATIE;
Vliegers van Southern Cross en de Peruaanse Aviacion Naval poseren bij een van de twee MPA’s op wat een paar jaar geleden nog de thuishaven van de toestellen was, Curaçao. Foto: Southern Cross
Postma: ‘Dat ligt midden in de jungle. Je kunt er alleen komen per vliegtuig of met de boot, want de Amazone ontspringt hier. We hebben er getankt en even geluncht; een broodje krokodil. Geen grap. Is heel normaal hier.’ Een paar uur later staan de vier Fokker 60’s weer gebroederlijk bij elkaar. Maar wel op ruim tienduizend kilometer afstand van waar ze gebouwd werden. •
De Koninklijke Luchtmacht bestelt het kwartet Fokker 60U’s (van Utility) in 1994. De lichte transportvliegtuigen zijn bedoeld voor kleine hoeveelheden personeel en vracht en gewondentransport in het inter-Europese theater. Vier unieke toestellen, afgeleid van de 1.62 meter kortere Fokker 50. Na het faillissement van vliegtuigbouwer op 15 maart 1996 worden de toestellen afgeleverd en onder andere ingezet tijdens Allied Force in 1999. Op 26 januari 2004 vertrekt een detachement naar Jordanië om daarvandaan een half jaar lang personeel en hulpgoederen naar Irak te vliegen. Een jaar later worden twee toestellen verbouwd tot MPA om op Curaçao de P-3C Orions van de MLD te vervangen. Deze namen in 2000 op hun beurt de plek in van de voorloper van de Fokker 60, de F27 Maritiem van het 336 Squadron. De Utility maakt op 29 november 2006 de laatste vlucht vanaf thuisbasis Eindhoven. Voor de twee toestellen in ‘De West’ is het op 12 oktober 2007 einde operaties op Kustwachtstation Curaçao. Alle vier de toestellen gaan daarna in ‘short term’ opslag bij FAS.
Kapitein Eijk JHF van der - OKLU:BUREAU COMMUNICATIE; Gorter JG - LCW GSM CL LU VKBEV; Hoogsteder EHM - DHC:300 OPS VLUCHT 1; Keissen K - DHC:SECTIE COMMUNICATIE; Munk JD - OKLU:BUR OPLEIDINGSZAKEN; Prins BC - DHC:300 OPS VLUCHT 2; Roelofs J - AOCS:OPLEIDINGSAFD AS & AIM; Roose EM - LCW LOGMGMT HELIKOPTERS; Thomassen MJM - EHV:FLIGHT CONTROL; Verheul D - DHC:298 OPS VLUCHT 4; Yildirim K - LCW ON EQMT CL HELIKOPTERS Eerste Luitenant Backx NA - DHC:301 OPS VLUCHT 4; Boerenkamp CAG - EHV:VLUCHT 1 KDC-10; Callandt K van - GGW:ICC/TCS 2 CREW 3 800; Demmers DJPC - GGW:GW PATRIOT CREW 2 FP 1 802; Manders GH - VKL:OPERATIECENTRUM LOG; Masseling THJ - DHC:300 OPS VLUCHT 1; Nieuwenhuis J - AOCS:BB TECHNIEK; Oostrom RJA - DHC:301 OPS VLUCHT 5; Stevens BL - DHC:301 OPS VLUCHT 3; Tiggelovend EM - LCW ON EQMT BDFBUR; Wal FA van de - LW:PVE LINE MAINTENANCE 322 Tweede Luitenant Appels AVA - DHC:299 BUR SCEN BEGELEIDING; Gautam S - DHC:930 COGP; Jong R ‘t - GGW:GW PATRIOT CREW 3 FP 2 802; Roest VJ - GGW:GW PATRIOT CREW 1 FP 2 802; Ruiter APC de - GGW:GW PATR RECCECREW FP 3 803; Voorthuis D - GGW:GW PATRIOT CREW 1 FP 4 803; Wubs AW - DHC:STAF OPP PLANBUREAU Adjudant-Onderofficier Hartingsveld J - AFD B&TH ME STGP; Jansen MH - DHC: 298 OPS COGP; Nooten FCJ - SMPL/IP FD&GDNBEH/IG LOG KLU; Pelkman FW - DHC:PH O&L BUR ANALYSE& BEDR; Speetjens FWM - DCIOD: CAOC5 Poggio Renatico Sergeant-Majoor Bonte CM - LW:WE VLIEGT. ONDERHOUD; Brouwer P - EHV:DOCK 3 KDC-10; Damhuis CHJ - AOCS:BUREAU OAI; Hasselo S - VKL:CIS MAINTENANCE; Keuvelaar JP - AOCS:BUR OPERATIONELE PLAN; Khodabaks AP - DHC:932 MAT OPSLAGMAGAZIJN ALG; Kinds FBD - DHC:931 CIS MAINTENANCE; Loon TAC van - LCW ON EQMT BDFBUR; Parisius PC - DHC:303 VLUCHT 2; Putten NJP van - AOCS:OPS GL SIE D VLUCHT A; Veeke R van der - EHV:VLUCHT VOORBEREIDING LUTRA; Vriesema J - LW:WBE ONDERST. SYSTEMEN; Weverwijk JC van - AOCS:BEWAKING SIE Sergeant 1 Donnars SS - GPZ: HGZ: GCDG: GHC KLU; Driessen RJJ - GGW:SIE ONDERH ONDERSTSYST 803; Overeem E - VKL:OPER. MATERIEELVOORZ.; Poel A van der - VKL:PVE LINEMAINTENANCE 312; Timmers T - OKLU:SIE MATE-RIEELVOORZIENING
Sergeant Alma GEY - AOCS:BUR OPERATIONELE PLAN; Boekestijn MC - AOCS:BUR OPERATIONELE PLAN; Ermers SAJ - VKL:SIE EXPEDITIE; Haan DGA de - AOCS:OPERATIEN LVL SIE D; Hal JJPJ van - DHC:931 PVE BRANDWEER; Hartgers L - VKL:OPER. MATERIEELVOORZ.; Hendriks EJW - CAT: Schuttershof; Houps HAJ - EHV:SHIFT A VRACHTAFHANDELING; Jansen TS - AOCS:BUR OPERATIONELE PLAN; Roest RP van - AOCS:OPERATIEN LVL SIE A; Schuiling FL - VKL:OPER. MATERIEELVOORZ. Korporaal 1 Konings AAG - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640 Korporaal Es MMPJ van - GGW:MOTORTRANSPORT VLUCHT 951; Schachtschabel R - GGW:GZHC GGW DE PEEL; Varela ADJ - EHV:SHIFT A VRACHTAFHANDELING; Veldhuis N - OKLU:BEWAKINGSPELOTON 1 Bevorderingen burgers Schaal 12 Knip B - LSK:SIE FUNCTIETOEWIJZING; Schaal 08 Smeets B - CML:LUCHTVAART GEZONDHEIDSZORG Dienst verlaten militairen Generaal-Majoor Groningen S van - Stafgroep MD Luitenant-Kolonel Gomes K - POOL PROJN PROJ MILSATCOM; Sweer F - Defensie Wapenbeheersingsorg.; Vermeulen AJJM - DGV: Bur Krijgsmachtaalmoezen Majoor Duiveman BJH - EHV: VLUCHT F-50; Helsdingen WRJA - LW:SQN MISSION SUPPORT 323; Oldengarm W - LSK:SIE OPS HELIKOPTERPLANNEN Kapitein Hermeling RF - GGW:650 GRO EN ONDERST SQN; Kant GD de - LW:OPERATIECENTRUM LOG; Pruim JF - BG IVENT: Engineering Eerste Luitenant Bienen JWCM van - AOCS:OPERATIEN LVL SIE A; Middel-koop WA - OKLU:VG ONDERST. TECHNIEKEN Vaandrig Wind S - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO Adjudant-Onderofficier Maurik HNM van - DVVO: Sectie Logistieke Zaken; Meerman P - BG IVENT: Servicegroep BOL U3; Smits FCAM - LSK:P&O ADVIES; Smits HJ - VKL:PVE LUCHTVERKEERSLEIDING Sergeant-Majoor Belder HJ den - LW:WE VLIEGT. ONDERHOUD; Eijk A van - DHC:STAF VKAM BUR MILIEU; Schaft M van der - OKLU:BDI; Schuurman J - LW:PVE VLIEGDIENST; Slik WGJ van der - GGW:BEWAKINGSPELOTON 6 650; Snippert RM - DHC:300 G&O VLUCHT 3 Sergeant 1 Groeneveld H - LCW ON EQMT CL HELIKOPTERS; Lammers M - EHV:STF VEILIGH KWAL ARBO&MILI; Meulen P van der - VKL:WE BASE MAINTENANCE F16; Swetselaar J van - LCW GSM CL SYSINTEGR; Verbij MJM - OKLU:BRANDWEERPELOTON 2; Wildenberg DJMA van den - LSK:BUR A-3 CURRENT OPS
Korporaal 1 Berghe PR van den - VKL:SIE BRANDSTOFFEN; Bergmans N - VKL:GROUND SUPPORT EQUIPMENT; Bertens M - DHC:932 MAT ONTVANGST; Bruin E - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Hegeman M - CAT: Kpl van Oudheusdenkaz.; Hooijenga H - LW:CIS MAINTENANCE; Kerpershoek M - LSKBOE:DRUMFANFARE; Sluys JEIM van der - DHC:PH OPS KNT BEL VERK Korporaal Deelstra TM - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Deurloo D - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Fransen CB - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO; Gooijer J - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Lek CJ - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Peters M - OKLU:RESSORT LEERLINGEN Soldaat 1 Broeks MA - OKLU:RESSORT LEERLINGEN Soldaat 2 Smulders CNFJ - OKLU:RESSORT LEERLINGEN Soldaat 3 Adriaens DJH - LSKBOE:OPL NLDA LANG MODEL MWO; Boom K - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO; Christen R - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Dam KSM van - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Koopmans R - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO; Maessen J - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Overduin K - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Robbe BHA - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO; Schavemaker JJHM - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Vaanhold MG - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Wajer TJ - OKLU:RESSORT LEERLINGEN Dienst verlaten burgers Schaal 11 Berg MBWM van den - DHC:299 KNT CHINOOK; Ippel MC - OKLU:AG KENNISMNGMNT&OPL.KUNDE Schaal 08 Tooren AHJ van - LSK:SIE LOOPBAANMANAGEMENT Schaal 05 Dijk NC van - LSK:STAFGROEP VKAM; Werkhooven SL van - DHC:931 PVE BRANDWEER Schaal 04 Waardenburg JPC van den - EHV:BUR FACILITAIR MANAG.; Warntjes JS - EHV:CIS OPERATIONS; Wooning M - AOCS:TANDHEELKUNDIG CENTRUM Schaal 03 Hoppenbrouwers JG - OKLU:BUR MILITAIRE SPORT; Veen J van der - LW:BUR FACILITAIR MANAGEMENT; Weltje HW - EHV:AFD ONTVANGST&VERZENDING Overplaatsing militairen Korporaal 1 AA Weltevreden - van KLu naar Koninklijke Landmacht; Y Kruisenga - van KLu naar Koninklijke Landmacht; Overplaatsing burgers Schaal 10 AP Marchand - van KLu naar Bestuursstaf; J Smit - van KLu naar Bestuursstaf; Schaal 09 JPM van Lisdonk - van KLu naar Bestuursstaf; CCP Schijvenaars - van KLu naar Bestuursstaf; I Kooman - van KLu naar Bestuursstaf
FAS voerde het onderhoud en modificaties uit aan zowel de twee MPA’s als de Utilities. De U-04 doet hier een motortest op het platform van Woensdrecht. Foto: Arno Marchand
DE VLIEGENDE HOLLANDER 20
21 DE VLIEGENDE HOLLANDER
DECEMBER
Mensen & Mutaties Bevorderingen militairen Luitenant-Kolonel Litz PF - DCIOD: CAOC2 Uedem Majoor Buijs DGW - DCIOD: VERVANGING F-16; Hoogendijk C - POOL PROJN PROJ ACCS/LINK16; Ketelaars J - Afd. Personeelsbel & Rechtspos Kapitein Soethout SDA - VKL:KANT DEPLOYM. & CONTING.; Swieten GR van - BG IVENT: Team Resourcep M&F; Zijl CJ van - Afdeling Luchtvaartoperatiën Eerste Luitenant Arts RJ - AFD J&LVTGN SYSMGMT; Helm JA van der - AGB DUO STGP; Hofwegen RI van - LMG:AFD LUMA METEO CENTR; Nagelkerke CJJ - VKL:PVE LUCHTVERKEERSLEIDING; Sanden JW van de - EHV:LE POL; Schoenmakers BGB - Afdeling Tweede Luitenant Fokkinga JP - DHC:301 OPS VLUCHT 2; Habes A - VKL:BUR WING MISSION SUP/VEIL; Heemskerk SP - DHC:301 OPS VLUCHT 4; Klosinski RT - LCW COMPO BDFBUR; Schuitmaker A - DHC:300 PVE G&O; Verstijnen TF - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Wesseling RPJ - DHC:301 OPS VLUCHT 5; Wissink TR - OKLU:VG OGRV; Zeetsen RTL - DHC:301 OPS VLUCHT 3 Adjudant-Onderofficier Broeke HG ten - GGW:SECTIE OPL VUGWP 800; Cortvriend RGTM - EHV:LBB MECHANICA; Empel HMM van - OKLU:OA IMO; Franken PTJ - VKL:WE BASE MAINTENANCE F16; Hamstra J - EHV:WELFARE; Jonge JRJH de - LW:SIE WEGTRANSPORT; Meisenbourg PM - EHV:WC VLIEGVEIL. UITRUSTING; Onclin JH - KPUBDF BUR KLANTSERVICE Sergeant-Majoor Okel MLC - OKLU:VG SUPPORT; Eleveld D - DHC:298 OPS VLUCHT 4; Haar S van der - DHC:298 OPS VLUCHT 1; Hoed VHA van den - SMPL/IP LOGDNSTN/IG ALG; Kruijs MAJM van de - GGW:BEWAKINGSPELOTON 6 650; Mendel H - LW:WEC GROUND SUPP EQ; Morel EB - LSK:NATD FORT HOOD; Sambler RA - AOCS:WERKCENTRUM C2-SYSTEMEN; Schuur R - AOCS:WERKCENTRUM C2-SYSTEMEN; Zwaan EC - DHC:931 CIS COORDINATIE CENTRE Sergeant 1 Battels TTGT - VKL:WE LOKALE VERWERVING; Sprengers ML - VKL:P&O ADVISEURS&ONDERST P&O; Bruin S de - LW:SIE VLIEGTUIGPLAATWERK; Dreessen FMV - VKL:BURO PERSONEELSONTWIKKELIN; Haanstra PL - LW:SIE BEDRIJFSST. EN AFVAL; Hartog DCN den - GGW:GW PATRIOT CREW 3 FP 3 803; Hulsen AMPM - EHV:HONDENSECTIE; Jong EAC de - GGW:MATERIAL MNGMENT INFO. 951; Kerkhof RBJFP - GGW:ME MATERIEELVOORZIENNG 951; Luijtelaar NA van - GGW:GW PATRIOT CREW 1 FP 2 802; Hegmans MFP - GGW:HONDENSECTIE GROEP 3 650; Masset RHC - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Meijers GAA - OKLU:BEWAKINGSPELOTON 2; Nijenhuis J - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Nohlmans M - VKL:OPER. MATERIEELVOORZ.; Nout RR - DHC:932 MVZ ONDERSTEUNING; Rooijakkers RJT - DHC:299 KNT RIJSCHOOL; Schuttrups JJR - DHC:930 WE BASE APACHE; Smeets JCX - DVVO: Transprtgrp 4 WE Eindh; Theunis JJG - OKLU:BUR MANAGEMENTINFORMATIE; Thijs AR - OKLU:VG OGRV; Velde FAG ten - GGW:HONDENSECTIE GROEP 1 650; Welling J - OKLU:P&O ADVISEURS&ONDERST P&O; Windt N de - OKLU:VG VREDESBEWAKING
DE VLIEGENDE HOLLANDER 22
Sergeant Ast A van - DHC:930 WE NDSTRM LCHTBEH MEGU; Bavinchoven PJ van - OKLU:CIS MAINTENANCE; Booij JG - DHC:930 WE VLIEGTUIGMECHANICA; Langenhuijsen S - EHV:PVE LUCHTVERKBEVEIL.; Langenhuijsen S - EHV:PVE LUCHTVERKBEVEIL.; Loen LK - VKL:WE SCHILDEREN/CORROSSIE; Loock R - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Mierden JMH van der - VKL:SIE BEDR.STOF&CHEM. AFVAL; Post FMMM - DHC:932 MVZ ONDERSTEUNING; Samaniego E - DHC:300 OPS VLUCHT 2; Schreuder NJ - AOCS:WERKCENTRUM C2-SYSTEMEN; Timmermans JF - GGW:SIE COMMUNICATIE 802; Vries MM de - DHC:991 LVL; Weij M van der - AOCS:WERKCENTRUM C2-SYSTEMEN; Willems MJLM - DHC:991 LVL Korporaal 1 Alcivar Guevara ER - CAT: Pr. Bernardkazerne; Gunst BS - EHV:GZHC VLIEGBASIS EINDHOVEN; Hummel D van - EHV:PVE BRANDWEER; Jackson AG - DHC:931 CIS MAINTENANCE; Martin AF - OKLU:SIE MATERIEELVOORZIENING; Nijenhuis M te - GGW:GW PATRIOT CREW 1 FP 3 803; Pelders MJMH - VKL:GROUND SUPPORT EQUIPMENT; Schoenmakers AP - VKL:PVE BRANDWEER; Steen I van der - DHC:930 WE NDSTRM LCHTBEH MEGU; Tap J - DHC:930 WE NDSTRM LCHTBEH MEGU; Zencirci C - DHC:932 MVZ OPS Korporaal Braal R de - OKLU:SIE POL & CHEMISCH AFVAL; Drouen KWMJ - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Formicola NFF - LW:SIE WEGTRANSPORT; Holsteijn GFM van - DHC:932 WE LOG OPSLAG POLCA; Jong H de - DHC:932 WE LOG OPSLAG POLCA; Lammertsma D - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Liempd CWA van - DHC:931 PVE GZHC DHC GILZE; Semler MMR - GGW:GW PATRIOT CREW 3 FP 4 803; Siebenga WB - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Steenbrink CJA - DHC:931 CIS OPERATIONS; Wijk S van - EHV:AFDELING TRANSPORT Soldaat 2 Heide MA van der - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Hertman RP - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Pluijmakers BJH - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640 Bevorderingen burgers Schaal 06 Mennen MJW - VKL:SQN STAFBUREAU LOGISTIEK Schaal 05 Lont FP - LW:SIE VOORRAADBEHEER Dienst verlaten militairen
Adjudant-Onderofficier Arninkhof HRG - GGW:SECTIE OPL VUGWP 800; Boezen J - LSK:BUR LOKAAL INFO MANAGEMENT; Bont WP de - EHV:LBB MECHANICA; Brouwers JBM - AOCS:BUR OPLDNGSONTWIK & ONDER; Heemstra CMJ - OKLU:VG CIS MAINTENANCE; Heuven DNJ van - OKLU:VG SUPPORT; Kelders AMM - VKL:WE BASE MAINTENANCE F16; Lammers JA - LCW GSM BDFBUR; Miggelbrink JBM - LSK:AFD PERSONEELSZAKEN; Palmen PMH - OKLU:STAFBUR ADJUDANT; Steijvers JAM - DCIOD: JFC-HQ Brunssum; Toorn DT van der - BDFOST SIE DOC VZG
Sergeant Endt AP van der - OKLU:BRANDWEERPELOTON 1; Jansen E - AOCS:OPERATIEN LVL SIE C; Vogels SJAF - GGW:SIE MOTORSTRANSPORT 803 Korporaal 1 Baldede E - DHC:931 SIE BEWAKING; Boerboom R - AOCS:BEWAKING SIE; Chaigneau S - VKL:BEWAKINGS-SPEC OPS VL 640; Janse D - AOCS:BEWAKING SIE; Jolie T - OKLU:WC MECHANISCHE TECHNIEK; Schouten van de Velden E - DHC:931 COGP; Tijtsma AJ - LW:SIE WEGTRANSPORT; Yilmaz O - LW:WE VLIEGT. ONDERHOUD Korporaal Claessen HJC - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Embden BLH van - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Haagen MAAM van - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO; Kuipers M - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Riemsma D - OKLU:RESSORT LEERLINGEN; Vergeer AW - OKLU:RESSORT LEERLINGEN
Dutch Profile: Curtiss P-40N Part 2. 1945-1950 – History, camouflage and markings, met ISBN/EAN 9789490092203 is een uitgave Luuk Boerman/Dutch Profile Publications. De softback op A4-formaat telt 40 pagina’s , 75 zwart-wit foto’s en 3 pagina’s kleurprofielen van de P-40N. Kosten € 15,- en inclusief verzendkosten € 17,50. De decalset in de schalen 1:32/48/72 kost € 11,25 en samen met het boek € 28,-. Beiden zijn verkrijgbaar in diverse hobbyspeciaalzaken en musea, of kijk voor bestelinformatie op www.dutchprofile.nl
Majoor Roerink HG - AOCS:OPERATIEN LVL SIE E
Schaal 10 Haan RS de - LMG:AFD LUMA METEO CENTR
Kapitein Dobbelsteen AJT van den - OKLU:PVE LUCHTVRKLDNG.
Schaal 06 Wight S - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO; Zweers HJ - LW:SQN STAFBUR 322 Schaal 05 Hengel CCC van den - VKL:SECTIE COMMUNICATIE Schaal 04 Keislair DJV - GGW:GZHC GGW DE PEEL Schaal 03 Post R - DHC:860 G&O COGP Overplaatsing militairen Korporaal 1 Oudgaarden E van - BBT naar BAV
En paar maanden na het verschijnen van Dutch Profile: Curtiss P-40E/N Part 1. 1942-1945 deel 1, is er nu het vervolg dat de P-40N beschrijft in de periode 1945-1950. Het verhaal begint op 15 augustus 1945 om het moment dat 120 Squadron hoort dat de Tweede Wereldoorlog voorbij is. De eenheid verliest in de oorlogsjaren dertien vliegers en één monteur. Maar de situatie in Nederlands-Indië lijkt alles behalve op vrede. Het 120 Squadron en de Photo Verkennings Afdeling van de Militaire Luchtvaart van het Koninklijke Nederlands Indisch Leger (ML KNIL) krijgen te maken met de Eerste en later Tweede Politionele Actie. In veertien paragrafen passeren de vier ‘naoorlogse’ jaren van dit imposante jachtvliegtuig. 1949 (en niet 1950 zoals de omslag van het boek vermeldt) is het laatste jaar dat de ‘Kittyhawk’ in Nederlandse dienst wordt gebruikt. De toestellen worden vervangen door de P-51D en K Mustang. Helaas is een logische indeling van het boek in hoofdstukken nog steeds niet aanwezig. Nog immer een gemis. Zoals de voorgaande delen is ook dit boek voor de helft in het Nederlands en voor de andere helft in het Engels geschreven. Max Schep schreef het verhaal, dat wordt ondersteund door gebruikelijke kleurenschema’s en wederom erg veel bijzondere zwart-wit foto’s van uiteraard de P-40 maar ook een Mitchell, Firefly, Spitfire, Auster, AT-16 en P-47. (A.M.)
Luchtoorlog boven Ede - Vliegtuigcrashes en bombardementen in de Gelderse Vallei
Dienst verlaten burgers Schaal 11 Alderden PEJM - LW:PLANNINGSCELL LOG; Polfliet AC - LSK:SIE OVERIGE SYSTEMEN; Well JH van der - LW:PLANNINGSCELL LOG
Vaandrig Laan Y - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO; Rijk GN de - LSKBOE:OPL NLDA KRT MODEL KOO
Dutch Profile: Curtiss P-40N - Part 2. 1945-1950 – History, camouflage and markings
Soldaat 3 Bouius C - OKLU:RESSORT LEERLINGEN
Luitenant-Kolonel Joosten JR - OKLU:P&O ADVIES; Putten JAG van der - BG IVENT: JCG Sie OST
Eerste Luitenant Euser B - GGW:GW PATRIOT CREW 1 FP 4 803; Schram PL - Milh. HM de Koningin Thesaurie
LEESWIJZER
Sergeant-Majoor Haenen JCH - GGW:KANTOOR TRAINING&EVALUATIE; Hijmenberg JS - DCIOD: NAEW; Schooten HJ van - LO&S ORG/REGIO MIDDEN/GP KHK; Tolhuisen AT - VKL:SIE VLIEGTUIGPLAATWERKEN; Voesenek CGA - DMB SIE FD MAGGP ALPHEN; Weeber WH - DCIOD: AIR CC-HQ Ramstein; Sergeant 1 Gassner SM - NLDA: Instructie Groep LO/S; Koolmees B - VKL:SIE WAPENTECHNIEK; Meijden M van der - DHC:298 OPS VLUCHT 5; Oosten JD van - DHC:PH OPS KNT MISSION SUPP; Voerman C - LCW ON EQMT CL HELIKOPTERS
GENRE
‘Luchtoorlog boven Ede – Vliegtuigcrashes en bombardementen in de Gelderse Vallei’ met ISBN 9789078880996, is geschreven door Evert van de Weerd en uitgeven door Koninklijke BDU Uitgevers BV. Nr. 48 uit de Schaffelaarreeks is een hardback op formaat 21 x 21 centimeter en telt 212 pagina’s met honderden foto’s, afbeeldingen, kaarten en documenten. De verkoopprijs bedraagt € 19,50
In en rondom Ede, de Gelderse Vallei genaamd, zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog zo’n veertig geallieerde vliegtuigen neergestort, hoofdzakelijk bommenwerpers. Van de Luftwaffe komen evenzoveel toestellen naar beneden, maar dan hoofdzakelijk jagers van de in de buurt gelegen Fliegerhorst Deelen. In de periode rond Operation Market Garden – op 17 september 1944 – is Ede zelf doel van drie geallieerde bombardementen, uitgevoerd door de Britten en Amerikanen. De stad krijgt behoorlijk klappen te verduren en 69 inwoners vinden de dood. Van de negenduizend bemanningsleden van de Royal Air Force en vijftienhonderd van de United States Army Air Force die tijdens WO II het leven laten boven Nederland, sneuvelen 78 luchtvarenden boven Ede. Luchtoorlog boven Ede beschrijft de bombardementen en zestien crashes uit de periode 28 mei 1943- 23 september 1944: Lancaster, Halifax (2x), B-17 Flying Fortress (2x), B-24 Liberator, P-47 Thunderbolt, P-51 Mustang, C-47 Skytrain (3x), Dakota (2x) en Stirling (3x). Daarbij staan niet alleen het neerstorten, maar juist de hulpverlening van de Edese burgers en het verzet, en de lotgevallen van de bemanning centraal. Een inleiding over de luchtoorlog 1940-1945, Market Garden en de bombardementen op Ede en 26 bijlagen completeren het gedetailleerde boekwerk. (A.M)
23 DE VLIEGENDE HOLLANDER
JOUR NA A L
LEESWIJZER Redskins in vrije val ‘De opengereten motorgondel, de slingerende cabinevloer, de veel te snel dichtbij komende besneeuwde bergtoppen, het gegil van mensen: al deze beelden en geluiden komen weer boven als Henk staat uit te blazen bij de verwrongen neus van de Fokker 50.’
‘Redskins in vrije val’ met ISBN/EAN 9789033123450 telt 144 pagina’s en 5 zwartwit illustraties. Prijs €8,90. Verkrijgbaar bij Den Hertog Uitgeverij, www.hertog.nl. Meer informatie over het andere werk van Adri Burghout op www.adriburghout.nl.
‘Redskin’ Henk en zijn medereizigers hebben de crash van hun transporttoestel ternauwernood overleefd. Maar daarmee is hun hachelijke avontuur nog maar net begonnen. Erik en zijn collega-Apachevliegers gaan op zoek naar het vermiste transporttoestel en hun vrienden, ergens in de bergen tussen Kandahar Air Field en Tarin Kowt. Ondertussen hebben Henk en de andere overlevenden niet alleen te duchten van de onbarmhartige Afghaanse weersomstandigheden. Het neerstorten van hun vliegtuig blijkt namelijk geen ongeluk, maar een aanslag. En de Talibanstrijders willen hun klus afmaken. In Adri Burghouts derde Afghanistan jeugdboek ‘Redskins in vrije val’ is opnieuw een hoofdrol weggelegd voor de Apache-vliegers Henk en Erik. Na ‘Redskins in de knel’ en ‘Redskins in gijzeling’ krijgen kinderen vanaf 11 jaar opnieuw een inkijkje in deze operationele wereld. Fictief natuurlijk, maar Burghout verweeft in zijn boeken feit en fictie kundig met elkaar. Luchtmachters van het 301 Squadron – de Apache-eenheid op vliegbasis Gilze-Rijen – hebben de schrijver opnieuw voorzien van informatie. Burghout verwerkt dat op een zodanige manier dat de leek toch een aardig beeld krijgt van de werkomstandigheden in Afghanistan. Daaraan dragen ook de illustraties van zijn eigen hand bij. En hoewel termen als ‘detco’, ‘Quick Reaction Force’ en ‘loadmaster’ voor de jeugdige lezers geen gesneden koek zijn, weet de auteur met bondige voetnoten een goede balans te vinden tussen ‘couleur locale’ en leesbaarheid. Opnieuw spannend leesvoer voor jongens en meiden die geïnteresseerd zijn in de luchtmacht. (Ingmar Kooman)
Luchtmachtcommodore krijgt hoge Amerikaanse onderscheiding Commodore Emile van Duren, tot voor kort Director Support Division van het Regional Command South in Afghanistan, ontving onlangs voor zijn inzet de Amerikaanse Bronze Star Medal. Hij was verantwoordelijk voor de logistieke ondersteuning van de ISAF operaties in het zuiden van Afghanistan. De succesvolle operaties Moshtarak in Helmand (de grootste ISAF operatie sinds 2001) en Hamkari in Kandahar, evenals de daarvoor nodige Amerikaanse en Afghaanse troepenuitbreidingen en -verplaatsingen, vergden grootschalige en tijdkritische logistieke voorbereidingen. Van Duren bracht verder het contractmanagement van Regional Command South in lijn met de principes van counterinsurgency. Als blijk van waardering voor zijn inspanningen, ontving hij uit handen van de Commandant Regional Headquarters major-general Nick Carter de hoge Amerikaanse onderscheiding. Van Duren is nu werkzaam bij de Directie Wapensystemen van de DMO. Foto: RC South
F-16 vliegt 16.000ste ISAF-uur
Luchtvaart 2011
Luchtvaart 2011 met ISBN 9789060133606 telt 208 pagina’s op formaat 15 x 22 centimeter, met vele honderden foto’s in full colour. Verkoopprijs bedraagt €17,90. De softback is uitgegeven door Uitgeverij De Alk BV, Postbus 9006, 1800 GA Alkmaar. Kijk voor meer informatie op www.alk.nl of mail naar
[email protected].
DE VLIEGENDE HOLLANDER 24
In de 35 ste editie van Luchtvaart geeft auteur Ruud Vos in negen hoofdstukken een beeld van wat zich tussen eind 2009 en eind 2010 op luchtvaartgebied afspeelde. Civiele luchtvaart vormt de hoofdmoot maar ook de ontwikkelingen op gebied militaire luchtvaart komen aan bod. In het hoofdstuk ‘Eerste vluchten’ aandacht voor de gemoderniseerde CH-53GA van de Duitse Landmacht, de AgustaWestland AW159 Wildcat voor het Army Air Corps en de Royal Navy, Ruslands jachtvliegtuig van de toekomst de Sukhoi T-50, het Japanse middelzware transportvliegtuig de C-2 en de derde variant van de JSF, de F-35C. In het hoofdstuk militaire ontwikkelingen laat zien dat het Heavy Airlift Wing van de NAVO inmiddels alledrie de C-17’s heeft, en dat nog meer landen zware transportvliegtuig aanschaffen: de VAE zes toestellen en Qatar 2 met een optie voor nog eens zoveel. Canada bestelde ter vervanging van de CF-18 Hornet 65 F-35’s Lightning II’s. In Nederland staat Luchtvaart 2011 stil bij de bouw en overdracht van de NH90 op De Kooy, het eeuwfeest van Gilze-Rijen, de verkoop en aflevering van de Fokker 60’s aan Peru en het afleveren van de derde en vierde C-130 aan het 336 Squadron. Ook met Militaire Luchtvaart Museum staat vermeld met de uitbreiding van de collectie met de replica van de Koolhoven FK.51. Het ‘Luchtvaartregister Nederland’ sluit zoals iedere editie het boek. Alhoewel Luchtvaart 2011 alleen globaal op alle ontwikkelingen ingaat, is het zoals ieder jaar een goed verzorgd naslagwerk dat laat zien wat er op luchtvaartgebied is gebeurd. (A.M.)
F-16’s van Air Task Force-15 klokten op 21 december het zestienduizendste vlieguur voor de International Security Assistance Force. De toestellen gaan bijna dagelijks op pad met RecceLite, het digitale luchtverkenningssysteem van de luchtmacht. De F-16’s vliegen sinds 2002 boven Afghanistan, eerst vanaf vliegbasis Manas in Kirgizië, daarna vanaf Kabul International Airport en sinds november 2006 vanaf KAF. Foto: Richard Frigge, AVDD
Betaaldata salarissen In 2011 wordt het salaris uiterlijk bijgeschreven op 24 februari, 24 maart, 21 april, 24 mei, 24 juni, 22 juli, 24 augustus, 23 september, 24 oktober, 24 november en 21 december. Meer informatie is verkrijgbaar bij het Dienstencentrum Human Resources (DCHR) op *06-733 of 0800-2255733, bereikbaar op werkdagen van 8.00 tot 12.00 uur.
To the rescue • Een AB-412 en twee Lynxen zijn op 14 december op verzoek van het Kustwachtcentrum ingezet bij de zoekactie naar de opvarenden van het zinkende vissersschip tussen Ameland en Terschelling. Rond 4.30 uur vertrok een Lynx vanaf Maritiem Vliegkamp De Kooy in Den Helder naar het zinkende schip om daar te zoeken naar de opvarenden. De AB-412 van de vliegbasis Leeuwarden werd eerst nog ingezet voor het vervoer van een patiënt van Terschelling naar het Medisch Centrum in Leeuwarden. Na terugkomst op vliegbasis Leeuwarden is de helikopter bijgetankt en heeft vervolgens koers gezet richting bij het zinkende schip om daar assistentie te verlenen. Een tweede Lynx bracht later zes duikers van de Duik- en Demonteergroep van het CZSK naar het zinkende schip. De drie helikopters werkten samen met duikvaartuig Hr.Ms. Hydra, reddingsboten van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij en een helikopter van Bristow. • Op verzoek van het Kustwachtcentrum Nederland is op 25 januari een Lynx ingezet voor een medische assistentie op marineschip Hr.Ms. Middelburg. Een opvarende had dringend behoefte aan medische assistentie. De Middelburg bevond zich op dat moment ongeveer 65 kilometer ten westen van Den Helder. De helikopter heeft een arts en een heliredder aan boord afgezet. Na onderzoek is de patiënt met de helikopter meegenomen naar Maritiem Vliegkamp de Kooy, waarna hij per ambulance naar het ziekenhuis is vervoerd.
VRAGEN AAN – BEHALVE OVER ADRESWIJZIGINGEN – OF BIJDRAGEN VOOR DE VLIEGENDE HOLLANDER? Mail naar vliegendehollander@ mindef.nl. Stuur foto’s naar
[email protected]. Deadline: iedere eerste maandag van de maand. ADRESWIJZIGINGEN: ZIE COLOFON OP PAGINA 31 25 DE VLIEGENDE HOLLANDER
JOURNAAL
JOURNAAL
Commando-overdrachten Luitenant-Kolonel Willy van Kampen droeg op 11 december het commando over het Forward Support Element Mirage over aan overste Leo Joosse. Voordat Joosse leiding gaf aan Detachement 7, was hij Hoofd Sectie Operationele Plannen bij het Opcen KLu. Van Kampen gaat terug naar zijn vorige functie als Senior Coördinator Logistieke Bedrijven bij de DMO. Foto: FSE Mirage
Directeur Operaties van de Staf CLSK commodore Paul Mulder droeg op 15 december het commando van de Groep Luchtmacht Reserve over aan luitenant-kolonel Ton van Mastrigt. Foto: KLu
Majoor Haico Stumpf is sinds 11 januari de nieuwe directeur van de Kapel Koninklijke Luchtmacht. Hij nam in Soesterberg het commando over van luitenant-kolonel Theo Bremer. Stumpf was hiervoor werkzaam bij het Defensie Helikopter Commando op Vliegbasis Gilze-Rijen. Bremer is nu Hoofd Staf Controller op vliegbasis Leeuwarden. Foto: Ron Geurts
Kolonel Gerbe Verhaaf droeg op 22 januari het commando over de Air Task Force over aan luitenant-kolonel Erik Rab. Verhaaf, tijdelijk aangesteld als kolonel, was sinds 26 september 2010 commandant van het ruim honderdtwintig man en vrouw sterke ATF-15 op Kandahar Airfield. Rab is normaliter Commandant 322 Squadron. Verhaaf wordt op termijn Plaatsvervangend Commandant Operaties op Volkel. Foto: 1 (NLD) ATF
Kolonel Wido van de Mast gaf vrijdag 28 januari het commando van de vliegbasis Volkel over aan kolonel Peter Tankink die de functie van Hoofd Afdeling Jachtvliegtuig Operaties op de Luchtmachtstaf in Breda bekleedde. Van de Mast wordt geplaatst bij de Directie Algemene Beleidszaken in Den Haag. Foto: Maartje Roos, AVDD
DE VLIEGENDE HOLLANDER 26
Onthulling monument op vliegbasis Woensdrecht De burgemeester van de gemeente Woensdrecht Marcel Fränzel onthulde op 25 november een herinneringsmonument op vliegbasis Woensdrecht. Dit kwam tot stand op initiatief van enkele oud-zweefvliegers, aangezien het in 2010 jaar precies 75 jaar geleden was dat de eerste vlucht vanaf het vliegveld plaatsvond. De herinneringszuil genaamd De Eendenkooy, is geplaatst op de plek waar de gemeente Woensdrecht in 1934 een onderkomen heeft gebouwd voor de vliegers. Naast de herinnering aan de eerste vliegbewegingen op het vliegveld in Woensdrecht is het monument ook een hommage aan de West-Brabantse luchtvaartpionier en voormalig sergeantvlieger ing. Jac. A. Jansen. Hij heeft met zijn vliegactiviteiten voor de oorlog feitelijk de grondslag gelegd voor de luchtvaart zoals die nu op de vliegbasis Woensdrecht plaatsvindt. ‘Wat luchtvaart betreft is hier in 1934 de toekomst van de gemeente Woensdrecht tot stand gekomen. Het vliegveld is de groeibriljant van Woensdrecht’, aldus de burgemeester.
Sociëteit De Bakermat De op 1 april 2007 opgerichte Sociëteit De Bakermat is ontstaan na de opheffing van de Officiersmess Groot Soesterberg en is gevestigd te Zeist. Zij is toegankelijk voor officieren (bd) en (gepensioneerd) burgerpersoneel van Defensie vanaf schaal 9. Ook reserveofficieren zijn welkom. De Sociëteit heeft als doel het bevorderen, het leggen c.q. continueren van contacten en de saamhorigheid tussen bovengenoemde categorieën personeel onderling en de krijgsmacht. De Sociëteit organiseert (met uitzondering van juli en augustus) maandelijks twee bijeenkomsten die aanvangen om 16.30 uur. De eerste dinsdag van de maand alleen voor leden in ‘De Brik’ op Camp New Amsterdam in Huis ter Heide. De derde dinsdag van de maand voor leden en hun echtgeno(o)t(e) c.q. partner in het Evenementencentrum Casino in Soesterberg. Het lidmaatschap wordt aangegaan voor tenminste twaalf maanden, en de kosten bedragen € 50,- per jaar. Nadere inlichtingen over het lidmaatschap kunt u verkrijgen bij het secretariaat van de Sociëteit De Bakermat, Nijenheim 5216, 3704 BE Zeist, tel. 030-6959323 of kijk op www.de-bakermat.com.
Schenking voor Van Weerden Poelman Fonds De president van The Royal Air Forces Association (RAFA) Afdeling Amsterdam, commodore Chris Lorraine, overhandigde op 9 december een schenking van € 500,00 aan de Stichting Van Weerden Poelman Fonds. Voorzitter van de Raad van Bestuur van de stichting, generaalmajoor bd Henny Melker, nam het geldbedrag in ontvangst. De RAFA is een charitatieve instelling voor (oud-)militairen van de Royal Air Force, hun gezinsleden en eventuele nabestaanden. Met deze schenking onderstreept de RAFA het belang van het hebben van een sociaal fonds binnen de luchtmachtorganisatie. Op de foto van links naar rechts: commodore Lorraine, de voorzitter RAFA Malcolm Mason en generaal-majoor bd Melker. Foto: Rob Sonder
Chinooks als traumahelikopter
Kortingsactie Soldaat van Oranje
Twee Chinooks hebben midden december in samenwerking met het Instituut Defensie Geneeskundige Opleidingen geoefend op vliegveld Hilversum. Algemeen Militair Verpleegkundigen in opleiding, vliegmedisch personeel van het DHC en zogenoemde Combat Life Savers van de landmacht werden geoefend in het verplaatsen van patiënten met helikopters. De Chinook kan worden aangepast voor medische transporten en evacuaties. Er kunnen dan één liggende patiënt, twee zittende patiënten en een medisch team met bijbehorende apparatuur worden vervoerd.
Defensiepersoneel kan op alle dinsdagen tot en met april met 25 procent korting naar de musical Soldaat van Oranje. De musical is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van de Nederlandse verzetsstrijder en luchtmachtvlieger Erik Hazelhoff Roelfzema en is ondergebracht in de TheaterHangaar, vroeger een vliegtuighangaar op voormalig militair vliegveld Valkenburg. De tribune draait tijdens de musical langs verschillende decors. Bel om de kaarten met korting te bestellen naar 0900-1353 (45 c/m) en vermeld dat het om de 25 procent kortingsactie voor Defensie gaat.
Sterkste mannen en vrouwen op KAF tegen spierziekte Twaalf internationale teams streden op 18 december in een onderlinge competitie om de titel het sterkste team op Kandahar Airfield. Daarnaast is individueel de sterkste man en sterkste vrouw uit de strijd naar voren gekomen. De krachtmeting stond in het teken van geld inzamelen voor het goede doel: Stichting ALS Nederland. ALS staat voor Amyotrofische Lateraal Sclerose en is een fatale spierziekte. De uitgezonden Nederlandse militairen waren vertegenwoordigd met drie teams: één van de ATF, en van het National Support Element een heren- en damesteam. Het team van de Canadezen werd met één punt meer dan de mannen van het NSE eerste. De ATF heeft een eervolle derde plaats behaald. De uiteindelijke opbrengst van deze sportieve dag bedraagt $ 628,-. De opbrengst wordt toegevoegd aan het grotere bedrag dat het Nederlandse detachement al sinds eind september inzamelt voor de stichting. Foto’s: 1 (NLD) ATF
27 DE VLIEGENDE HOLLANDER
JOURNAAL
KDC-10 brengt bewijsmateriaal Sierra Leone Tribunaal naar Nederland Een KDC-10 van het 334 Squadron bracht op 16 december bewijsmateriaal en archiefstukken van het Speciaal Hof voor Sierra Leone van Freetown over naar vliegbasis Eindhoven. De stukken maken deel uit van het proces tegen personen die worden verdacht van misdaden tijdens de burgeroorlog in het West-Afrikaanse land in de jaren negentig. Het proces vindt plaats in de vestiging van het Speciaal Hof in Leidschendam. De vestiging van het Hof in Freetown, de hoofdstad van Sierra Leone, wordt gesloten en om veiligheids- en klimatologische reden kon het archief daar niet blijven. Nederland heeft daarom aangeboden deze archieven te huisvesten in het Nationaal Archief en te zorgen voor een veilig transport. De VN en het Hof hadden strenge veiligheidseisen aan dit transport verbonden. Zo begeleidden en bewaakten militairen van VN-vredesoperatie UNMIL het laden van het toestel. Het Hof berecht op dit moment de laatste verdachte, Charles Taylor, de voormalige president van Liberia. Naast het archief moest ook het resterende bewijsmateriaal in de Taylorzaak weg uit Freetown en ook dit is met het transport meegekomen. Het Hof kan zijn vestiging in Freetown nu definitief sluiten en de berechting van Charles Taylor afronden. In een dankbrief van Rob Swartbol, Directeur Verenigde Naties en Internationale Financiële Instellingen van het ministerie van Buitenlandse Zaken, aan de Directeur Operaties generaal-majoor Ton Middendorp, spreekt hij zijn waardering uit. ‘De samenwerking met luitenant-kolonel Benoist, luitenant-ter-zee Coster en de heer Leijendekkers in de voorbereiding en planning was constructief en plezierig. Graag wil ik ook mijn waardering uitspreken voor het doeltreffende en professionele optreden van de gezagvoerder majoor Janssen en zijn bemanning, alsook de mannen van het 940 Squadron. De flexibiliteit van de KDC-10 bemanning zorgde ervoor dat onverwachte uitdagingen het hoofd kon worden geboden en de operatie tot een goed einde worden gebracht. Het luchttransport vormde een essentieel onderdeel van het proces om het Hof in Sierra Leone te kunnen sluiten. – Uw bijdrage hierin was cruciaal. De inzet van alle betrokkenen heeft het 334 Squadronembleem – het mythische paard Pegasus – zonder meer eer aan gedaan. Nogmaals mijn dank en complimenten.’ Foto: Defensie
C-LSK op bezoek in VS C-LSK luitenant-generaal Jac Jansen reikte tijdens zijn bezoek aan de Verenigde Staten op 9 december het gevechtsinsigne uit aan F-16 vlieger luitenant-kolonel Joost Luijsterburg (foto rechts). Hij is geplaatst bij het JSF Program Office in Washington. De C-LSK speldde het gevechtsinsigne op voor Luijsterburgs inzet bij een speciale operatie in Afghanistan, toen hij met zijn F-16 grondtroepen die in TIC zaten kon ontzetten. Een collega-vlieger was al voor deze missie onderscheiden. Naast een bezoek aan het luchtmachtpersoneel bij het JSF Program Office sprak Jansen in de VS onder meer met Defensiepersoneel op de ambassade. Tevens ontmoette hij de Chief of Staf of the Air Force, generaal Norton A. Schwartz (foto links). Deze sprak zijn dank uit voor de inzet van de Nederlandse eenheden in Afghanistan. Verder bespraken beide generaals de mogelijkheden van intensieve samenwerking tussen de Amerikaanse en Nederlandse luchtmacht. Foto rechts: JSF Program Office, Foto links: Pentagon DE VLIEGENDE HOLLANDER 28
JOURNAAL
Ereteken voor nazorg na Herculesramp Vanwege zijn professionele en niet aflatende inzet voor de gewonden en nabestaanden van de Hercules vliegramp in 1996 ontving Sjef Huismans op 20 december het Ereteken voor Verdienste in zilver. Huismans, burgermedewerker bij het CDC, kreeg de onderscheiding uit handen van minister van Defensie Hans Hillen. Huismans trad onder meer op als vertrouwens- en tussenpersoon, re-integratiebegeleider, woordvoerder en juridisch raadsman van de overlevenden, nabestaanden van overleden en familieleden van gewonde militairen van de zogenoemde Herculesramp. De militairen behoorden tot het Fanfarekorps Koninklijke Landmacht dat op vliegbasis Eindhoven verongelukte. Zijn unieke en gedegen kennis maakten Huisman tot de centrale gesprekspartner van alle betrokken partijen. Dankzij zijn grote inzet en coördinerend optreden heeft Defensie jarenlang de zorg kunnen faciliteren die de betrokkenen toekwam. Het respect en de zorg van Huismans voor de overlevenden en nabestaanden strekt zowel binnen de krijgsmacht als daarbuiten tot voorbeeld. Ook heeft hij in belangrijke mate bijgedragen aan het winnen van vertrouwen en een goed verloop van het verwerkingsproces van de betrokkenen.
Hercules klokt 2000ste vlieguur vanaf Mirage
De C- 130 Hercules van het Forward Support Element (FSE) Mirage bereikte op 10 december de mijlpaal van tweeduizend vlieguren bereikt. Vanuit de Verenigde Arabische Emiraten vervoert deze eenheid goederen en personeel van en naar Afghanistan. sinds 1 januari 2009 is één van de KLu-Herculessen op Mirage gestationeerd. 1(NLD) FSE Mirage detachement bestaat uit zestig militairen. Foto: FSE Mirage
Mijlpalen Heavy Airlift Wing
Sinds de komst van de eerste C-17 in juli 2009, heeft de NAVO Heavy Airlift Wing (HAW) op de vliegbasis Papá in Hongarije iedere missie gevlogen met een multinationale crew waarin tenminste één Amerikaan zat. Op 18 november werd voor het eerst een combat-missie voltooid met aan boord een crew bestaande uit drie Zweden, twee Noren, een Bulgaar en een Pool, zonder de ondersteuning van de Amerikaanse Luchtmacht aan boord (zie foto). ‘Een mijlpaal,’ volgens commandant kolonel John Zazworsky van de Amerikaanse luchtmacht. Op 7 december werd een andere mijlpaal bereikt door het klokken van het drieduizendste vlieguur voor het trio Globemasters. Tot slot was december 2010 de drukste maand tot nu toe voor de HAW. De drie C-17’s vlogen ongeveer 380 uur. ‘Zo intensief vliegen is niet gebruikelijk’, stelt de commandant van de Command en Control Branch, luitenant-kolonel Tom-Ivar Punsvik van de Noorse luchtmacht. ‘Dit kunnen we niet elke maand op reguliere basis doen. Het lukt nu, omdat we nauw zijn betrokken bij de terugtrekking van de Nederlandse eenheden uit Afghanistan.’ Nederland neemt aan de HAW deel, samen met Bulgarije, Estland, Finland, Hongarije, Litouwen, Noorwegen, Polen, Roemenië, Slovenië, de Verenigde Staten en Zweden. Foto: HAW
Defensie haalt straalmotoren terug Defensie haalt motoren van vroegere gevechtsvliegtuigen terug. Het betreft de J79-motoren van de F-104G Starfighter. Defensie stelde in de jaren tachtig en negentig een aantal van deze motoren en vliegtuigen ter beschikking aan musea en opleidingsinstellingen buiten Defensie, zoals Regionale Opleidingscentra. Onlangs ontving Defensie een melding dat de J79 mogelijk schadelijk zou kunnen zijn voor de gezondheid. Bij een van de Regionale Opleidingscentra heeft Defensie direct een onderzoek ingesteld naar mogelijke stralingsbelasting en eventuele aanwezigheid van asbest. In dit onderzoek is ook de J85 van de NF-5 meegenomen. Uit de eerste resultaten blijkt dat bij de motor van de NF-5 geen straling is gemeten, terwijl bij de motor van de Starfighter een geringe hoeveelheid straling is vastgesteld. Hoewel deze blootstelling aan de straling niet had gemogen is, op basis van de resultaten van de eerste onderzoeken de verwachting dat er geen gevolgen zijn voor de gezondheid. Ten aanzien van asbest is vastgesteld dat enkele onderdelen van de J79 asbest bevatten en dat er sprake kan zijn van de emissie van asbestvezels, bijvoorbeeld als pakkingen met asbest worden beschadigd. Voor zover nu bekend is dit echter slechts incidenteel voorgekomen. De mate van emissie wordt dan ook als laag geschat. Op grond van het aantal lesuren en de lage emissie ligt het niet in de lijn der verwachting dat de normen voor blootstelling aan asbest zijn overschreden. Bij de J85 is geen asbest aangetroffen. Derhalve is er geen reden voor ongerustheid. Op dit moment is de verwachting dat er geen gevolgen zijn voor de gezondheid voor het personeel dat met de J79 heeft gewerkt. Indien Defensiepersoneel vragen heeft, kunnen zij contact opnemen met luitenant-kolonel Ruud Kruis, tel. 076-5447250 of per mail op
[email protected] Voor algemene vragen kan men terecht op 0800-8051.
Eerste klantendag 133 Squadron ‘Techniek, Techneuten en Toekomst’, onder die noemer verzorgde het 133 Squadron op 19 januari haar eerste klantendag. Doel van deze bijeenkomst op vliegbasis Woensdrecht was om klanten en vertegenwoordigers van de verschillende vaktechnische opleidingen van gedachten te laten wisselen. Sluiten de opleidingen goed aan op de behoeften van de klant? Krijgen leerlingen in hun vaktechnische vorming voldoende specifieke kennis mee? Zo’n zeventig initiële behoeftestellers van opleidingen, vakoudsten, vakgroepadviseurs en hoofden van PVE’s in de vakgebieden materieel, techniek, logistiek en brandweer gingen hierover het gesprek aan met de opleiders. Bijeenkomsten die waardevolle resultaten opleverden voor de inrichting van het squadron, zo oordeelde het projectteam. De uitkomsten worden gebruikt om de kwaliteit van de opleidingen te bewaken en ze verder te verbeteren.
Golfwedstrijd ‘Leeuwarden Open 2011’ Al voor de 16de keer organiseert de Commandant Vliegbasis Leeuwarden het ‘Leeuwarden Open’, een golfwedstrijd die open staat voor (gewezen) militair en burger personeel van de KLu. Daarbij mag het reüniegehalte als hoog worden gekwalificeerd. Het Leeuwarden Open is zo langzamerhand geëvolueerd tot nagenoeg de grootste golfwedstrijd van het CLSK met maximaal 88 deelnemers. De wedstrijd vindt plaats op dinsdag 24 mei op golfbaan De Groene Ster in Leeuwarden. Voor leden van het militair team geldt het Leeuwarden Open als selectiewedstrijd. Ook dit jaar zullen sponsors garant staan voor mooie prijzen en, gezien het gebodene, lage deelnamekosten. De greenfee bedraagt € 79,95 waarvoor u een geheel verzorgde dag (van 09.00 tot ± 20.30 uur) mag verwachten, inclusief koffie, lunch, drank en diner. Opgeven kan tot uiterlijk 4 mei bij de POC majoor Wijnand Reumer, tel. 030-2181338 of 06-12580477, of per mail op w.reumer@ mindef.nl, waarna u een aanmeldingsformulier krijgt toegestuurd.
29 DE VLIEGENDE HOLLANDER
JOURNAAL
Nieuwe JSF-overeenkomsten Nederlandse bedrijven Fokker, Thales, Aeronamic en KMWE hebben onlangs nieuwe overeenkomsten gesloten voor de levering van onderdelen voor de JSF, de F-35 Lightning II. De vier Nederlandse bedrijven tekenden in Rotterdam acht overeenkomsten met Lockheed-Martin, Northrop-Grumman, Pratt & Whitney en Honeywell. Thales en Aeronamic zijn nieuw in het JSF-project. De overeenkomsten vertegenwoordigen zo’n één miljard dollar aan concrete opdrachten en nog eens drie miljard aan potentiële omzet. Thales tekende een overeenkomst die uitzicht biedt op de levering van onderdelen voor de hypermoderne vuurleidingsradar van de JSF. Aeronamic heeft een contract voor de levering van het zogenoemde Air Management Turbo Machinery System voor de energievoorziening aan boord van het toestel. De gezamenlijke waarde van de overeenkomsten staat gelijk aan werkgelegenheid voor ongeveer vijfhonderd mensen op jaarbasis. Fokker Elmo (nu al belast met het leveren van bekabeling), Fokker Aerostructures (bouwt de deuren voor in de romp en kleppen aan de voor- en achterkant van de vleugels) en Fokker Landing Gear (bouwt de vanghaak) zien hun eerdere overeenkomsten voor de aanloopproductie van de JSF verlengd worden, en het uitzicht op opdrachten tijdens de serieproductie geconcretiseerd. Metaalbedrijf KMWE uit Eindhoven, een onderaannemer voor Fokker en Fokker Landing Gear, heeft een eigen contract weten binnen te halen. De firma gaat de komende vijf jaar onderdelen en samenstellingen produceren en bouwen voor de romp. Die worden direct aan Lockheed-Martin geleverd. Thales Nederland tekende een overeenkomst voor de productie van componenten voor de stroomvoorziening van de radar voor de F-35. Dit essentiële onderdeel van het wapensysteem wordt gezien als het neusje van de zalm op dit gebied. Aeronamic was al enige tijd in gesprek met Lockheed-Martin en is er nu in geslaagd de offerte met de beste kwaliteit/prijs verhouding neer te leggen voor werk aan het energievoorzieningssysteem van de JSF. Fokker Aerostructures heeft ook een nieuwe opdracht ontvangen van motorfabrikant Pratt & Whitney. Nederlands oudste vliegtuigbouwer gaat onderdelen voor de verstelbare straalpijp van de JSF leveren. Die zorgt ervoor dat het vliegtuig sneller en langzamer kan vliegen.
COLOFON
JOURNAAL
Koninklijke onderscheiding luchtmachtbrandweerman Sergeant-majoor Brian de Graaf ontving op 21 december een koninklijke onderscheiding uit handen van burgemeester Guus Swillens in het gemeentehuis van Wijk bij Duurstede. De Graaf is daarmee benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Naast het werk bij het Bureau Brandveiligheid op het Air Operations Control Station Nieuw Milligen is hij vrijwilliger bij de brandweer in Wijk bij Duurstede. De Graaf is sinds 1 april 1987 actief lid bij de vrijwillige brandweer in de functie van bevelvoerder.
Pizzamaffia In de nieuwe Nederlandse speelfilm Pizzamaffia naar een boek van Khalid Boudou (Schnitzel Paradijs) is een rol
De Vliegende Hollander is een uitgave van de Koninklijke Luchtmacht, geproduceerd door het Dienstencentrum Defensie Media
Reünies Wat: 9de Reünie vliegende 324 Squadron (correctie op december/januarinummer) Wanneer: 14 april Voor wie: Alle oud-medewerkers en hun eventuele partners van het vliegende 324 Squadron dat van 1949-1964 op de vliegbasis Leeuwarden stond Aanmelden en informatie: Medio november ontvingen de oud-medewerkers – die bij de reüniecommissie bekend zijn al een uitnodiging op hun huisadres. Zij die deze niet hebben ontvangen of nadere inlichtingen willen, kunnen contact opnemen met Evert Fokkinga van de reüniecommissie via
[email protected], of op 050-5799699 Wat: Jaarlijkse reünie 315 Squadron vliegers Wanneer: 15 april 2011 Voor wie: Alle oud-315 Squadron vliegers Waar: Officiers Casino Soesterberg Aanmelden en informatie: Stuur adresgegevens door aan
[email protected]. Kosten voor de avond bedragen € 15,00 per persoon. Voor 1 maart over maken op rekening 3311.806.697 t.n.v. C.J. Stoutjesdijk te Amersfoort o.v.v. RIP 2011 en e-mail adres (en/of telefoonnummer). Bij tijdige annulering (voor 31 maart) wordt het bedrag volledig terug gestort, na die datum slechts voor een deel. Voor meer informatie kun je bellen met Bart Woortman, tel. 053-56 96 112 of mail naar bovenstaand e-mailadres.
C-LSK en sporters bijeen
weggelegd voor de Koninklijke Lucht-
De jaarlijkse bijeenkomst tussen de C-LSK en de sporters van het CLSK vond plaats op 17 december. Aanwezig waren o.a. sporters, teamleiders, coaches en verzorgers van CLSK-sportploegen. Tevens is de CLSK-award uitgereikt aan korporaal Rob Cordong van luchtmachtbasis De Peel voor zijn prestaties tijdens diverse Hondenbiatlons, zowel op nationaal als internationaal niveau. Voor zijn hond Rex was er eveneens een Award. Topsporter van het CLAS sergeant 1 Gregory Sedoc opende de dag met een presentatie, en Voorzitter Sportraad kolonel Theo Rikken blikte terug op het afgelopen sportjaar. Als laatste hield luitenant-generaal Jansen een toespraak waarin hij vooral de Defensie Conditie Proef en de resultaten van het afgelopen jaar de revue liet passeren. Foto: Marieke Daemen
macht. Hoofdrolspeler pizzakoerier Bram wil eigenlijk F-16 vlieger worden, maar allerlei omstandigheden gooien roet in het eten. De droom van de 16-jarige pizzakoerier komt in gevaar als zijn vader, eigenaar van pizzeria Novara, ruzie krijgt met Brams oom die ook in de pizzeria werkt. De oom begint een eigen pizzeria en ontketent daarmee een ‘pizzaoorlog’. Omdat er geen opvolger meer is, vraagt de reumatische vader van Bram om Novara over te nemen. Het is dus maar de vraag of Bram ooit vlieger gaat worden. De filmploeg maakte onder meer opnamen op vliegbasis Leeuwarden en tijdens de Luchtmachtdagen 2010 op vliegbasis Gilze-Rijen. Naast het maken van opnames op luchtmachtlocaties figureren een aantal CLSK-medewerkers in de film. Tim Oliehoek regisseerde Pizzamaffia. Hij voerde eerder de regie over films als ‘Vet Hard’ en ‘Spion van Oranje’. De filmpremière vindt plaat op 15 februari
Op de foto feliciteert de Amerikaanse zaakgelastigde Edwin R. Nolan Edward Voncken van het Eindhovense KMWE, die een overeenkomst tekende met Dana Pierce van LockheedMartin. Minister Hans Hillen (midden) en NIDV-voorzitter Jan Gmelich Meijling (links) zien toe. Foto: Fabienne Wink, AVDD
DE VLIEGENDE HOLLANDER 30
in Den Haag bij Pathé Spui, waarbij de luchtmacht prominent aanwezig zal zijn. De film draait vanaf 17 februari in de bioscoop.
Agenda Militaire Luchtvaart Museum Theatervoorstellingen: In ‘Bob Salto’ neemt Bob van Staeveren je mee terug naar de jaren dertig toen hij met zijn Fokker D.XXI de meest gewaagde capriolen uithaalde. Op 20 en 27 februari; In Dutchie ervaar je de belevenissen van een Nederlandse Sprifire-vlieger in dienst van de Royal Air Force tijdens de Tweed Wereldoorlog. Op 22 februari; ‘Vlucht van de eeuw’ maakt een reis langs de hoogtepunten en ontwikkelingen uit de geschiedenis van de luchtvaart. Op 23, 24 en 25 februari; Dagelijks om 13:00 uur, 14:00 uur en 15:00 uur. Workshops: Heb jij je wel eens af gevraagd hoe het kan dat een vliegtuig in de lucht blijft? Kom dan naar de workshop ‘Ready for take-off’! Tijdens deze work-
shop maak je een eigen modelvliegtuig (kosten €6,-). Woensdagmiddag om 14:00 uur Museumtour: Gratis rondleidingen van ongeveer één uur door het museum. Reserveren niet nodig. Iedere tweede zondag van de maand. Virtueel vliegen: Leden van de flightsimulatorclub Virtual Royal Netherlands Air Force (VRNLAF) begeleiden op de laatste zondag van de maand in het Flying Centre virtuele vluchten in een F-16 simulator. Reserveren via website. Iedere laatste zondag van de maand. Meer informatie, aanmeldingen en reserveringen op www.militaireluchtvaartmuseum.nl.
HOOFDREDACTIE Luitenant-kolonel Willem Bogaard EINDREDACTIE Arno Marchand VORMGEVING TDS printmaildata, Schiedam DRUK en OPLAGE OBT bv, Den Haag - 28.500 ex. INTERNET www.defensie.nl/luchtmacht REDACTIEADRES (niet voor adreswijzigingen en vragen over verzending) De Vliegende Hollander Kamer 14A01 Postbus 8762, 4820 BB Breda, MPC-92A Telefoon: 076 - 544 71 30 C2VN: (450) 47130 Fax: 076 - 544 71 31 E-mail kopij:
[email protected] E-mail foto’s:
[email protected] ADRESWIJZIGINGEN Actief dienende militairen, reservisten en burgermedewerkers van de Koninklijke Luchtmacht dienen de adreswijziging te muteren in PeopleSoft of door te geven bij de P&O-functionaris. Postactieven, veteranen, betalende abonnees en alle overige lezers dienen de adresdrager met gecorrigeerde gegevens op te sturen naar het retouradres: Staf Commando Luchtstrijdkrachten CLSK/Kabinet/Bureau Postactieven, Abonnementenadministratie de Vliegende Hollander, Postbus 8762, 4820 BB Breda. Per mail naar
[email protected] kan uitsluitend indien voorzien van de code boven de naam op de adresdrager. Zonder code wordt mail niet behandeling genomen. BOT-militairen en burgermedewerkers die hun contract met Defensie voortijdig beëindigen en BBT-militairen die de dienst verlaten, hebben geen recht op een gratis abonnement behorend bij de status van postactieve. Een abonnement op de Vliegende Hollander kost € 17,02 per jaar (buitenland € 21,55) en kan worden aangevraagd bij: Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest, telefoon: 0900-22 65 263 (10 cent per minuut), fax: 0251-31 04 05, www.aboland.nl. Opzegtermijn bedraagt zes weken. Aanhaling uit en overname van (delen van) artikelen in dit blad is toegestaan, mits met toestemming van de redactie en bronvermelding. ISSN 0024-0389
Openingstijden: dinsdag tot en met vrijdag van 10.00 tot 16.30 uur, zondag van 12.00 tot 16.30 uur. Gesloten op maandag, zaterdag, Nieuwjaarsdag, Eerste Paasdag, Koninginnedag, Eerste Pinksterdag en beide Kerstdagen. Het museum is gratis toegankelijk. Bezoekadres: Kampweg 120, 3769 DJ Soesterberg, telefoon 0346-356000. E-mail:
[email protected].
31 DE VLIEGENDE HOLLANDER
TOURNEE: FEB - MEI 2011
www.luchtmachtpresenteert.nl