De Rechtspraak Jaarverslag 2014

De Rechtspraak Jaarverslag 2014

De Rechtspraak Jaarverslag Rechtspraak 2014

Jaarverslag Rechtspraak 2014

Leeswijzer

Pagina 3

Leeswijzer De Rechtspraak maakt dit Jaarverslag op basis van artikel 104 van de Wet op de rechterlijke organisatie en het wordt aan de minister van Veiligheid en Justitie aangeboden die het onverwijld verstuurt aan de leden van de Staten-Generaal. Wij bieden u op www.jaarverslagrechtspraak.nl bovendien de mogelijkheid snel en eenvoudig door het jaarverslag te navigeren, te zoeken naar onderwerpen die voor u van bijzonder belang zijn en een eigen selectie te maken van de onderdelen die u wilt lezen of bewaren.


Pagina 4

Voorwoord Hierbij bied ik u met trots het Jaarverslag 2014 van de Rechtspraak aan. Twee onderzoeken in 2014, de meting van de mate van tevredenheid van onze medewerkers en de onafhankelijke visitatie onder leiding van Job Cohen, tonen aan dat onze organisatie behoorlijk op de proef is gesteld. De herziening van de gerechtelijke kaart per 1 januari 2013 en de start van het moderniseringsprogramma Kwaliteit en Innovatie, trokken een behoorlijke wissel op de medewerkers. Des te verheugender is het te constateren dat onze dienstverlening op peil is gebleven. Dit is te danken aan de bevlogenheid, deskundigheid en loyaliteit van de 2.400 rechters en raadsheren en 7.500 medewerkers. Maar de onderzoeken tonen ook aan dat de werkdruk hoog is, op sommige plekken té hoog, en dat er onvoldoende tijd is voor kwaliteitszorg. Op beide onderdelen gaan we maatregelen treffen. Uit de cijfers in dit Jaarverslag blijkt dat in 2014 ongeveer net zoveel rechtszaken werden aangemeld als in 2013. Afgehandeld werden 1,75 miljoen zaken, een stijging van 2 procent ten opzichte van 2013. Maar dit Jaarverslag bevat meer dan cijfers. Mensen uit onze organisatie vertellen over ontwikkelingen die belangrijk waren. Verder is er ook aandacht voor één van de belangrijkste ontwikkelingen in de afgelopen jaren: de sterk groeiende vraag naar de rechter als toezichthouder. Ik nodig u van harte uit kennis te nemen van de prestaties van de Rechtspraak. mr. F.C. Bakker voorzitter Raad voor de rechtspraak


Goed en slim toezicht kost geld, maar levert veel meer op

1

Pagina 5



Pagina 6

Goed en slim toezicht kost geld, maar levert veel meer op Rechtspraak – voor vrijwel iedereen staat dit begrip synoniem aan de rechter in toga die recht spreekt. Logisch, het is de meest in het oog springende activiteit van de rechter. Maar een van de opvallendste ontwikkelingen in de afgelopen jaren voor de Rechtspraak is de sterk groeiende vraag naar de rechter als toezichthouder. De rechter houdt onder meer toezicht op de bewindvoerder die het geld beheert van een meerderjarige die dat zelf niet meer kan. En op de curator die een faillissement van een bedrijf of organisatie afwikkelt. Ter illustratie: het aantal lopende beschermingsbewinden in 2014 verdubbelde sinds begin 2009 naar 260.000. Bij toezichtzaken zal je, anders dan bij strafzaken, niet zo snel een tv-camera aantreffen. Maar het maatschappelijk belang van deze zaken is groot. De rechter-commissaris (in geval van een faillissement) en de kantonrechter (in geval van bewind) zien immers toe op een eerlijke en rechtvaardige gang van zaken. Voor de grote toename van het aantal toezichtzaken bestaan verschillende verklaringen en oorzaken. Zo doet de economische situatie zich voelen. In 2013 werd er volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek een recordaantal faillissementen uitgesproken, ruim 12.000. Dit aantal liep in 2014 vanwege de aantrekkende economie terug tot iets minder dan 10.000. Op de afwikkeling van vermogens van failliete rechtspersonen is wettelijk toezicht nodig. Voor burgers wordt steeds vaker een beroep gedaan op een vorm van beschermingsbewind, in plaats van een schuldsaneringstraject in te gaan. De wet biedt daartoe sinds januari 2013 ook expliciet de mogelijkheid. Het aantal toezichtzaken bij de kantonrechter neemt al jaren toe - en die ontwikkeling lijkt zeker nog niet ten einde. In 2014 waren er circa 370.000 zaken die verband hielden met beschermingsbewind. Behalve de slechte economische situatie in de afgelopen jaren, speelt bij de stijging van het aantal bewinden ook de vergrijzing een rol. Voor ouderen wordt vanwege hun gezondheid relatief vaak een beroep gedaan op een vorm van beschermingsbewind. Vaak gebeurt dat door ziekenhuizen en zorginstellingen, die behoefte hebben aan één officieel aanspreekpunt voor hun patiënt. Het werk van bewindvoerders, curatoren en toezichthouders is van cruciaal belang, juist voor de meest kwetsbare mensen in onze samenleving. Denk aan de demente bejaarde, de failliete ondernemer, de werknemer die als gevolg van een reorganisatie is ontslagen of de gescheiden moeder in de schuldsanering. Behalve de direct betrokkenen zelf, ondervinden ook de mensen om hen heen de gevolgen. Als schuldeiser, als toeleverancier, als familielid, als buurman. De afwikkeling van de zakelijke belangen voor mensen en organisaties in de problemen is vaak een langdurige aangelegenheid. Een faillissements- of schuldsaneringstraject duurt gemiddeld ruim twee jaar, en vaak langer: er zijn bij faillissementen uitschieters tot acht jaar. Een bewind duurt zolang als dat noodzakelijk is.



Pagina 7

Goed toezicht is onmisbaar voor de Nederlandse economie. Het voorkomt fraude. Het insolventieregister op www.rechtspraak.nl, waarin faillissementen, surseances en schuldsaneringen worden bijgehouden, wordt per jaar ruim 40 miljoen keer geraadpleegd. Nederland is, mede door het goede rechtssysteem, internationaal geliefd als vestigingsplaats. Buitenlandse bedrijven doen hier graag zaken. Een in alle opzichten goed functionerend rechtssysteem fungeert in tijden van economische voorspoed als een vliegwiel voor groei, en in mindere tijden als een stootkussen dat dempt. Behalve een eerlijke en rechtvaardige afwikkeling voor direct belanghebbenden en het economisch nut, is er ook nog een hoger doel: het moeilijk grijpbare, maar o zo belangrijke vertrouwen in de rechtsstaat. De onafhankelijke en onpartijdige rechter heeft de wettelijke bevoegdheid en de autoriteit toe te zien op een juiste en rechtvaardige gang van zaken. Het vertrouwen in rechtspraak is gelukkig relatief hoog, toont periodiek onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau keer op keer aan. Ook het in 2014 uitgevoerde onafhankelijke Klantwaarderingsonderzoek toont aan dat rechtzoekenden en professionals in grote meerderheid tevreden zijn over de prestaties en dienstverlening van gerechten. Maar u weet: de rechtsstaat is geen rustig bezit, permanente bewaking en onderhoud is nodig. De kwaliteit van het toezicht is de laatste jaren sterk verbeterd, maar kan en moet nog beter. Dat komt deels doordat rechtbanken in het verleden niet altijd even veel aandacht besteedden aan de toezichthoudende taken. Geschilbeslechting en rechtsbescherming gingen voor. Een andere oorzaak is dat de wet niet in alle opzichten duidelijk is over wat toezicht concreet inhoudt. Rechtbanken hebben hieraan dan ook in het verleden op verschillende wijze invulling gegeven. Die verschillende werkwijzen hebben tot nu toe niet tot grote problemen geleid. Maar de laatste jaren zijn zaken complexer geworden en de eisen die aan toezicht worden gesteld, zijn toegenomen. De tijd dat er in geval van een faillissement volstaan kon worden met een overzichtelijk papieren dossier, ligt achter ons. In 2015 leven we in de informatiesamenleving. Daarin gaat het niet meer om papier of documenten, maar om digitalisering en systemen die snel en slim relevante data genereren. De feiten worden daarmee sneller duidelijk. De rechter kan dan meer tijd en aandacht besteden aan de inhoud van de zaak. Toezicht krijgt dan de aandacht die het verdient. Daarom is de modernisering van het toezicht een belangrijk onderdeel van het programma Kwaliteit en Innovatie waarmee de Rechtspraak, samen met het ministerie van Veiligheid en Justitie, in 2012 is gestart. De digitalisering die hier onderdeel van uitmaakt is geen doel op zich, maar wel een belangrijk hulpmiddel. Dit draagt ertoe bij dat toezicht onafhankelijk, effectief, transparant en voorspelbaar is. Onderdeel van de modernisering is duidelijk omschrijven waar goed toezicht aan moet voldoen en welke taken daarvoor op welk moment moeten worden verricht. Uitgangspunt blijft dat toezicht een wettelijke taak is van de onpartijdige rechter. Die taak wordt lokaal - dicht bij de belanghebbenden - uitgeoefend, maar daaraan kan landelijk worden bijgedragen (denk aan de formulering van beleid, bieden van digitale faciliteiten, het bijhouden van vakkennis en het inrichten van een kwaliteitszorgsysteem). Ook zal de Rechtspraak bekijken of we lokaal overal de expertise in huis hebben (en moeten hebben) voor toezicht in zeer specifieke zaken of bij grote, landelijke faillissementen. Centraal wat moet, decentraal wat kan, is het motto. De eerste stappen zijn al gezet. Sinds december 2014 oefenen drie rechtbanken (Den Haag, Limburg en Noord-Nederland) samen met vijftien curatoren de toezichtrol bij



Pagina 8

faillissementen uit via een online systeem. Nieuwe zaken hebben een volledig digitaal in plaats van een papieren dossier. Ook de andere rechtbanken zullen geleidelijk aan via het online systeem toezicht houden op nieuwe faillissementszaken. Investeren in de kwaliteit van toezicht vergt ook middelen. Door onze systemen, organisatie en werkwijzen slimmer en efficiënter in te richten, zullen we kwalitatief hoogwaardiger toezicht kunnen realiseren. Maar de kost gaat voor de baat uit: er moet de komende jaren wel ruimte zijn om te investeren. Goed en slim toezicht kost geld, maar levert de maatschappij nog veel meer op. In materieel, maar ook in immaterieel opzicht. mr. F. C. Bakker voorzitter Raad voor de rechtspraak


Rechters aan het woord

2

Pagina 9



Pagina 10

Uber Sinds juli 2014 biedt Uber in Amsterdam de dienst UberPOP aan. Vier mensen die zich

UBER

via UberPOP als taxichauffeur aanboden, hebben van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) een dwangsom opgelegd gekregen. Zij verrichtten taxivervoer verrichtten zonder vergunning en dat is op basis van de Wet personenvervoer 2000 verboden. Ook Uber heeft hiervoor een dwangsom opgelegd gekregen. Uber heeft bezwaar aangetekend tegen dit besluit en heeft tegelijkertijd een kort geding aangespannen tegen de Minister van Infrastructuur en Milieu waar de ILT onder valt. Minister

De Minister meent dat Uber schuldig is aan medeplegen van de overtredingen van de vier chauffeurs omdat Uber de illegale activiteiten van de UberPOP-chauffeurs faciliteert. Daarom krijgt Uber een dwangsom opgelegd van 10.000 euro per overtreding. De dwangsom kan oplopen tot 100.000 euro. Volgens de Minister moet herhaling van deze overtreding worden voorkomen in het belang van de te vervoeren passagiers, de vervoerders die wel in het bezit zijn van een taxivergunning en in het belang van de verkeersveiligheid in het algemeen.

Uber

Uber meent dat het de Wet personenvervoer 2000 niet overtreedt door de dienst UberPOP aan te bieden. UberPOP is geen illegaal taxivervoer, maar moet als een soort georganiseerd liften gezien worden. Bovendien heeft Uber gezorgd voor waarborgen ten aanzien van kwaliteit en betrouwbaarheid. De dwangsom beperkt de concurrentie op de taximarkt, wat geen legitiem belang is, en belemmert een eerlijke marktwerking met keuzevrijheid en bescherming van de consument.

College van Beroep voor het bedrijfsleven

Chauffeurs die met UberPOP tegen betaling personen vervoeren in een auto overtreden de wet als zij niet over een taxivergunning beschikken. In die gevallen overtreedt ook Uber de wet, omdat zij nauw met deze chauffeurs samenwerkt en meedeelt in hun opbrengsten. De dwangsom mag opgelegd worden ter bescherming van de belangen van chauffeurs die wel een taxivergunning hebben en de belangen van passagiers en verkeersveiligheid. De volledige uitspraak vindt u op rechtspraak.nl. Bij verschil tussen deze tekst en de volledige uitspraak, is de tekst in de uitspraak beslissend.



Pagina 11

Uitspraak WMO Gemeenten moeten er voor zorgen dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Dit gebeurt door ondersteuning via de Wet maatschappelijke ondersteuning WMO WETBOEK

2015 (Wmo 2015). Een echtpaar in de gemeente Dantumadiel maakte bezwaar tegen het besluit van de gemeente dat huishoudelijke hulp vanaf 1 januari 2015 een algemene voorziening wordt en dat per 1 januari 2015 de huishoudelijke hulp komt te vervallen. Verzoeker: echtpaar uit gemeente Dantumadiel

Dankzij huishoudelijke hulp kan het hoogbejaarde echtpaar uit Dantumadiel zelfstandig blijven wonen. Vanaf 1 januari 2015 wil de gemeente die hulp vanaf 1 januari 2015 niet meer vergoeden. Het echtpaar bezwaar tegen dit besluit. En gelijktijdig vraagt het bij de bestuursrechter een voorlopige voorziening aan. Het echtpaar kreeg al huishoudelijke hulp op grond van de Wmo 2007. Deze ondersteuning was toegekend voor de periode tot 1 oktober 2017. Het echtpaar stelt dat voor wie de ondersteuning doorloopt in 2015, de Wmo 2007 op grond van de overgangsregeling van de Wmo 2015 van toepassing blijft en de huishoudelijke hulp niet zomaar stop gezet kan worden.

Gemeente Dantumadiel

Omdat de Wmo per 1 januari 2015 ingrijpend wordt gewijzigd, wordt huishoudelijke hulp een algemene voorziening. Dit is op 23 september 2014 door de gemeenteraad besloten. De gemeente krijgt minder geld van de rijksoverheid en als gevolg daarvan wordt het recht van het echtpaar op huishoudelijke hulp beëindigd. Het echtpaar moet vanaf 1 januari 2015 de schoonmaakhulp zelf regelen en betalen. Dit besluit is mede gebaseerd op telefonisch overleg met de dochter van het echtpaar. Na dit overleg concludeerde een zorgmedewerker van de gemeente dat er binnen de Wmo geen passende oplossing is.

Rechtbank

Op basis van de Wmo 2007 kan de huishoudelijke hulp worden beëindigd. Maar hiertoe zal alleen aanleiding zijn, als er iets is veranderd. Stopzetting van een voorziening die alle burgers in een bepaalde gemeente treft, in verband met gewijzigd beleid en zonder rekening te houden met de omstandigheden van degene die de ondersteuning ontvangt, kan niet. In oktober 2012 heeft de gemeente nog onderzoek gedaan naar de situatie van het echtpaar. Er is daarna niet gebleken dat de persoonlijke omstandigheden van het echtpaar zijn verbeterd. Desondanks is de huishoudelijke hulp per 1 januari 2015 beëindigd. De voorzieningenrechter is van oordeel dat de gemeente, zonder nader onderzoek, dit besluit niet heeft kunnen en mogen nemen. Ieder(in), koepelorganisatie voor chronisch zieken en mensen met een beperking “Het is belangrijk dat gemeenten in gesprek gaan met burgers over wat ze nodig hebben om zelfredzaam te zijn en mee te kunnen blijven doen aan het maatschappelijk leven. De rechter heeft dat nu bevestigd.” De volledige uitspraak vindt u op rechtspraak.nl. Bij verschil tussen deze tekst en de volledige uitspraak, is de tekst in de uitspraak beslissend.



Pagina 12

Tom Kabinet De website van Tom Kabinet biedt particulieren de mogelijkheid om ‘tweedehands’ e-books te kopen en verkopen. Verkopers kunnen een legaal verkregen e-book uploaden naar deze site. Zij moeten dan verklaren dat zij het e-book van hun eigen computer (of e-reader of tablet) hebben gewist. De koper kan na betaling het e-book voor eigen gebruik downloaden. Tom Kabinet voegt op dat moment een nieuw ‘watermerk’ toe aan het e-book, waardoor het e-book kan worden achterhaald indien het illegaal op het internet gaat rouleren. Nederlands Uitgeversverbond en Groep Algemene Uitgevers

Tom Kabinet verstoort het broze evenwicht op de e-bookmarkt, een markt die te kampen heeft met grootschalige piraterij. Tom Kabinet kan niet garanderen dat de verkoper van een e-book zijn eigen kopie verwijdert. Het watermerk dat Tom Kabinet aanbrengt kan niet voorkomen dat illegale kopieën worden aangeboden. Piraterij wordt extra gestimuleerd omdat Tom Kabinet slechts minimale gegevens verlangt van gebruikers van de site. Het wordt hierdoor nagenoeg onmogelijk personen die verantwoordelijk zijn voor handel in illegale e-books te achterhalen. Tom Kabinet maakt daarnaast inbreuk op de auteursrechten van de bij het NUV aangesloten uitgevers, althans op de rechten van hun auteurs. De uitgevers lijden aanzienlijke schade als gevolg van de activiteiten van Tom Kabinet.

Tom Kabinet

Tom Kabinet heeft meerdere keren voorgesteld met de uitgeverijen te overleggen en met hen samen te werken, juist om zoveel mogelijk te voorkomen dat illegale kopieën van e-books zouden worden aangeboden. Tom Kabinet faciliteert legitieme transacties en kan als tussenpersoon worden aangemerkt. Verkopers zijn te identificeren aan de hand van hun e-mailadres en de door hen opgegeven bankrekening. Als een exemplaar via Tom Kabinet wordt verkocht, voorziet Tom Kabinet dit exemplaar van een watermerk. Alles bij elkaar genomen garandeert dit niet dat geen illegale kopieën via Tom Kabinet kunnen worden aangeboden, maar voor een verdergaande beveiliging is medewerking van de uitgeverijen nodig, die dit hebben geweigerd.

Rechtbank Amsterdam

Niet kan worden uitgesloten dat voor e-books dezelfde regels gelden als voor de verhandeling van (tweedehands) software, zoals die is toegestaan op grond van het UsedSoft-arrest van het Hof van Justitie. Zolang de jurisprudentie op dit terrein geen uitsluitsel biedt, gaat het te ver om in kort geding een verbod toe te wijzen. Hierbij is van belang dat Tom Kabinet gezien haar werkwijze en opstelling niet op één lijn kan worden gesteld met ‘piratenwebsites’ en dat het Nederlands Uitgeversverbond ieder overleg met haar uit de weg gaat. Tom Kabinet heeft juist de intentie samen te werken met de uitgevers en het illegaal downloaden van e-books aan te pakken.

Gerechtshof Amsterdam

Net als de voorzieningenrechter in eerste aanleg heeft het hof beslist dat, waar onduidelijk is wat de reikwijdte van het UsedSoft-arrest is, een verbod om via een website legale e-books te verhandelen niet in een kortgedingprocedure kan worden toegewezen. Het hof achtte echter wel aannemelijk dat via de website van Tom Kabinet ook illegaal verkregen e-books worden (door)verkocht. Het hof is van oordeel dat Tom Kabinet niet voldoende hard kan maken dat zij die (door)verkoop adequaat kan bestrijden. Daarom heeft het hof de vordering van NUV op die grondslag in beperkte



Pagina 13

vorm toegewezen en Tom Kabinet verboden een website te exploiteren waarop illegaal gedownloade e-books worden verkocht. Dit leidt er feitelijk toe dat de website voorlopig uit de lucht moet. De volledige uitspraak van de rechtbank en het vonnis van het gerechtshof vindt u op rechtspraak.nl. . Bij verschil tussen deze tekst en de volledige uitspraak, is de tekst in de uitspraak beslissend.



Pagina 14

Uitkeringen buitenland Sinds 2012 geldt in Nederland het Woonlandbeginsel. Hierbij wordt de hoogte van bijvoorbeeld een arbeidsongeschiktheidsuitkering in het buitenland aangepast aan de kosten van levensonderhoud in het land waar de uitkeringsgerechtigde woont.

UITKERING BUITENLAND

Eisers

De eiser uit Turkije heeft te horen gekregen dat zijn zogenoemde WIA-uitkering eindigt. Vanaf die datum komt hij in aanmerking voor een vervolguitkering. Daarnaast heeft het UWV hem laten weten dat de hoogte van de vervolguitkering wordt aangepast aan de kosten van levensonderhoud in zijn woonland. De tweede eiser komt uit Marokko. Ook zijn loongerelateerde WIA-uitkering eindigt en hij komt in aanmerking voor een WIA-vervolguitkering. Het UWV heeft ook hem laten weten dat de hoogte van de aan hem toegekende vervolguitkering wordt aangepast aan de kosten van levensonderhoud in zijn woonland. Beiden gaan in beroep bij de rechter. Ze stellen dat eerdere uitspraken van de Centrale Raad van Beroep over het Woonlandbeginsel ook van toepassing zijn op hun zaak.

Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen (UWV)

De eisers komen in aanmerking voor een zogenoemde WIA-vervolguitkering. Hierop is het woonlandbeginsel toegepast. Eerdere uitspraken van de Centrale Raad van Beroep zijn niet van toepassing op de zaken van de eisers. Het gaat in deze zaak om een nieuwe uitkering en niet om een oude, al bestaande uitkering. Als het gaat om het woonlandbeginsel is er een verschil tussen deze twee. Eerder heeft de rechter bepaald dat het woonlandbeginsel niet mag worden toegepast wanneer het gaat om een ‘oude’ uitkering, maar in dit geval eindigt de oude uitkering. En is er sprake van een nieuwe vervolguitkering. Dan kan het woonlandbeginsel wel toegepast worden.

Rechtbank Amsterdam

In de beoordeling van deze zaak houdt de rechter ook rekening met internationale en Europese regelgeving. Gekeken naar eerdere uitspraken is er geen steun te vinden voor het standpunt dat bij toepassing van het woonlandbeginsel verschil kan worden gemaakt tussen uitkeringen die al waren toegekend voordat de wet Woonlandbeginsel in werking trad en uitkeringen die daarna zijn toegekend. Ook op basis van internationale en Europese regelgeving is het onderscheid tussen ‘oude’ en ‘nieuwe’ uitkeringen niet relevant. Het UWV moet het volledige bedrag van de vervolguitkering betalen aan de eisers en ook de achterstallige bedragen uitkeren. De volledige uitspraak vindt u op rechtspraak.nl. Bij verschil tussen deze tekst en de volledige uitspraak, is de tekst in de uitspraak beslissend.


Titel

Pagina 15

Syrië In het voorjaar van 2011 kwam een groot deel van de bevolking van Syrië vreedzaam in verzet tegen het dictatoriale regime van president Assad. Dit ontwikkelde zich tot een burgeroorlog. In april 2013 is een opsporingsonderzoek gestart maar aanleiding van het vertrek naar Syrë van een groot aantal jongeren uit de regio Den Haag. Verdachte is een teruggekeerde Syriëganger. Het OM verwijt hem dat hij zich in Nederland heeft voorbereid op deelname aan de jihad, zich in Syrië bij een jihadistische groepering SYRIË

heeft aangesloten en dat hij (met name na zijn terugkomst) gegevensbestanden die opruien tot terroristische misdrijven heeft verspreid. Openbaar Ministerie

Uit het politieonderzoek blijkt volgens het OM dat de Amsterdammer voor zijn vertrek naar Syrië (juli 2013) websites heeft bezocht met het onderwerp ‘Jihad’, ‘Syrië’ en ‘Taliban’. Ook werden er diverse chats gevonden waarin hij de jihad bespreekt en trof de politie foto’s van hem aan in strijdgebied met een Kalasjnikov. Verder zijn er in zijn telefoon WhatsApp berichten gevonden waaruit blijkt dat hij diverse gewelddadige filmpjes heeft verspreid en zijn er sms’jes waar uit de inhoud blijkt dat hij heeft deelgenomen aan de gewapende strijd. Wat betreft het OM is komen vast te staan dat de man voorbereidingshandelingen heeft getroffen met het doel ernstige misdrijven te plegen in Syrië en heeft deel genomen aan de gewapende strijd.

Verdachte, bijgestaan door mr. Plasman

Verdachte heeft verklaard dat hij naar Syrië wilde emigreren, omdat hij dacht dat hij daar kon wonen in een land met een streng islamitische cultuur en hij zijn geloof daar beter kon praktiseren. Hij is ook naar Syrië gereisd vanwege het onrecht dat zich in Syrië afspeelde. Hij wilde de mensen daar helpen. Verdachte heeft stellig ontkend dat hij naar het strijdgebied in Syrië is gegaan en dat hij heeft deelgenomen aan de gewapende strijd. De verdediging heeft aangevoerd dat verdachte hulp heeft verleend in Syrië. Het dossier bevat geen bewijs dat verdachte daar zou hebben deelgenomen aan gevechten. Indien de rechtbank dit wel bewezen zou achten, staat daarmee nog niet vast dat verdachte heeft gehandeld met een terroristisch oogmerk. Strijden tegen Assad is geen terrorisme.

Rechtbank

Verdachte had veel digitaal materiaal waaruit blijkt dat hij het Jihadistisch gedachtegoed aanhangt en het martelaarschap verheerlijkt. Op basis van alle feiten en omstandigheden concludeert de rechtbank dat verdachte niet alleen het doel had om in Syrië deel te nemen aan de gewapende strijd, maar dit doel ook heeft verwezenlijkt. Twijfel hierover wordt deze geheel weggenomen door de inhoud van sms-berichten tussen verdachte en zijn moeder: hij meldt daarin dat hij heeft meegedaan aan een gewapende aanval. De rechtbank acht hem schuldig aan voorbereiding van moord en doodslag met een terroristisch oogmerk. Hij heeft zich aangesloten bij een jihadistische groepering in Syrië en daar deelgenomen aan gevechten. Ook heeft hij zich, vooral na zijn terugkomst, schuldig gemaakt aan het verspreiden van bestanden die opruien tot het plegen van terroristische misdrijven. Verdachte wordt veroordeeld tot een gevangenisstraf van drie jaar. De volledige uitspraak vindt u op rechtspraak.nl. Bij verschil tussen deze tekst en de volledige uitspraak, is de tekst in de uitspraak beslissend.


In het kort: Inzet op vernieuwing en zorgen om behoud van kwaliteit

3

Pagina 16



Pagina 17

In het kort: Inzet op vernieuwing en zorgen om behoud van kwaliteit Merkbare spanning

De Rechtspraak behandelde het afgelopen jaar 1,75 miljoen rechtszaken. Van een omgangsregeling voor de kinderen tot ontslagzaken; van berechting van een dronken automobilist tot het bestraffen van een verkrachter; van burenruzies tot ondertoezichtstellingen - in de rechtspraak herken je vrijwel alles wat zich in de samenleving voordoet. De instroom van rechtszaken is ten opzichte van 2013 nagenoeg gelijk gebleven, al verschillen de ontwikkelingen per rechtsgebied. In 2014 zagen we een stijging van het aantal zaken rond bewind en ondertoezichtstellingen van meerderjarigen. Dit zijn verzoeken tot instelling van bewind, mentorschap en curatele, en het toezicht daarop. Dit type zaken neemt al geruime tijd toe, mede als gevolg van de ‘vergrijzing’ en het beleid bij ziekenhuizen en zorginstellingen. Deze zorginstellingen willen graag met één aanspreekpunt (de bewindvoerder, mentor of curator) te maken te hebben en dat wordt vervolgens bij de rechter geregeld. Het totaal aantal lopende beschermingsbewinden bedroeg eind 2014 ruim 260.000, een verdubbeling vergeleken met begin 2009, toen er ruim 130.000 liepen. In 2014 werkten er 2.400 rechters en raadsheren in Nederland. Zij doen hun werk niet alleen: 7.500 medewerkers staan hen bij, van gerechtsbodes tot griffiers. De samenleving mag van de Rechtspraak verwachten dat elke rechtszaak zorgvuldig wordt behandeld. De rechter neemt immers beslissingen die diep ingrijpen in het leven van mensen. Dit vraagt om onafhankelijkheid, onpartijdigheid en deskundigheid; om rechtspraak van hoge kwaliteit. Dat kan op gespannen voet staan met het zeer grote aantal zaken dat jaarlijks moet worden afgedaan. Deze spanning is voelbaar voor de Rechtspraak als organisatie en voor veel raadsheren en rechters. Hun betrokkenheid is groot, en zij vormen de hoeders van de kwaliteit van de rechtspraak. Het verminderen van deze spanning was in 2014 een belangrijke opgave. Een visitatie door externe deskundigen, die de kwaliteitszorg en de organisatie van de rechtspraak elke vier jaar onderzoeken, leverde hiervoor belangrijke inzichten en aanbevelingen. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat het maatschappelijk vertrouwen in de rechtspraak en in het ambt van rechter relatief hoog is. Dit vertrouwen is echter niet vanzelfsprekend. Daarom heeft de Rechtspraak in 2014, net als in voorgaande jaren, veel gedaan om aan te sluiten op de behoeften van de samenleving: de versterking van de organisatie, een snellere behandeling van rechtszaken, en een vereenvoudiging en digitalisering van de procedures.



1

Pagina 18

Rechtszaken in 2014: toename ambtenarenzaken door reorganisatie van de politie In 2014 deden rechters en medewerkers circa 2 procent meer zaken af dan in 2013. De werklast (de aantallen zaken gewogen naar hun relatieve zwaarte) bleef echter min of meer constant. Dit laat zien dat het aandeel van minder bewerkelijke zaken licht is toegenomen. De werkvoorraden zijn niet opgelopen en de doorlooptijden zijn licht verbeterd. De totale instroom is ten opzichte van 2013 nagenoeg gelijk gebleven, al verschillen de ontwikkelingen per rechtsgebied. Naast de stijging van zaken waarin volwassenen onder bewind werden gesteld (bewindvoering meerderjarigen) nam het aantal zaken bij de bestuursrechter toe als gevolg van de grote toename van het aantal ambtenarenzaken. Deze toename werd veroorzaakt door de reorganisatie van de politie. Het aantal vreemdelingenzaken daalde, evenals het aantal handelszaken en familierechtelijke zaken in hoger beroep. Instroom 2002-2014, geïndexeerd (2002=100) 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Kantonzaken Civiele zaken (niet-kanton) Strafzaken (niet-kanton)

Bestuur-, vreemdelingen-, belastingzaken (rechtbanken) Hoger beroep



Pagina 19

Bijna tweederde van het aantal behandelde zaken betrof civielrechtelijke zaken, ruim een kwart betrof strafzaken en de rest betrof zaken in het bestuursrecht (inclusief vreemdelingen-en belastingzaken). Van de volgende zaken werden er in 2014 meer afgedaan dan in 2013: familiezaken, Mulderzaken (beroepsprocedure bij verkeersboetes), belastingzaken bij de rechtbanken en belastingzaken bij de gerechtshoven. Binnen de andere rechtsgebieden is er sprake van een afname van het aantal zaken. Vooral het aantal vreemdelingenzaken liep sterk terug. Afgehandelde zaken 2002-2014, geïndexeerd (2002-2100) 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Kantonzaken Civiele zaken (niet-kanton) Strafzaken (niet-kanton)

Bestuur-, vreemdelingen-, belastingzaken (rechtbanken) Hoger beroep



2

Pagina 20

Kwaliteitszorg onder druk In 2014 verrichtte een visitatiecommissie onder leiding van prof. mr. M.J. Cohen onderzoek naar de kwaliteitszorg binnen de Rechtspraak. Kwaliteit van de rechtspraak komt in de eerste plaats tot stand in de alledaagse werkpraktijk: tijdens de administratieve procedures, de juridische voorbereiding, de zitting en (de uitwerking van) de uitspraak. De commissie constateert dat de samenleving daarvoor kan rekenen op de buitengewoon loyale en kundige medewerkers van de Rechtspraak. De commissie komt tot de conclusie dat de kwaliteit van dit dagelijkse werk in 2014 en de voorgaande jaren gewaarborgd is gebleven. Dit is in de eerste plaats te danken aan de bevlogenheid, deskundigheid en loyaliteit van de medewerkers. Zij vormen de hoeders van de kwaliteit van de rechtspraak, zo concludeert de visitatiecommissie. De toewijding van medewerkers richt zich vooral op de afdoening van de ‘eigen’ rechtszaken en hun directe werkomgeving. Dat staat het uitvoeren van activiteiten in de weg die de afzonderlijke rechtszaken overstijgen. Hierdoor zijn aspecten van kwaliteit (zoals tijd en ruimte voor reflectie, studie, jurisprudentiebesprekingen, intervisie en feedback) onderbelicht geraakt. De kwaliteitszorg binnen de organisatie van de Rechtspraak is in de afgelopen jaren door ingrijpende veranderingen op de proef gesteld, aldus de visitatiecommissie. Gerechten zijn gefuseerd, de organisatie is gewijzigd en er hebben zich veel personele wijzigingen bij bestuur en management voorgedaan. De Rechtspraak heeft er ook in 2014 voor gezorgd dat deze veranderingen de afdoening van zaken niet hebben verstoord; partijen zijn er niet de dupe van geworden. Rechtzoekenden mogen van raadsheren, rechters en andere medewerkers verwachten dat hun deskundigheid op peil is. Daarom is het noodzakelijk dat medewerkers zich voortdurend blijven scholen, dat zij deelnemen aan intervisie en dat zij vakinhoudelijk overleg voeren. De norm dat medewerkers gemiddeld 30 uur per jaar, c.q. een minimum van 90 uur in drie jaar, een opleiding volgen werd in 2014 niet behaald. Redenen daarvoor zijn annulering vanwege een te vol rooster, langdurige ziekte en het onvoldoende aansluiten van het cursusaanbod voor meer ervaren medewerkers. Ook de norm die bepaalt hoeveel tijd structureel door rechters en medewerkers wordt ingeruimd voor (vakinhoudelijke) feedback en reflectie (waar onder intervisie), werd in 2014 niet gehaald. Er werd door rechters en medewerkers niet altijd prioriteit aan gegeven vanwege de werkdruk en de drukte die de veranderingen in de organisatie opleverden. Er zijn ook successen: enkele gerechten schakelden externe intervisie begeleiders in en de meeste gerechten hebben het aantal intervisiemethoden uitgebreid, zoals gezamenlijke reflectie in koppels en intercolle-giale team overschrijdende intervisie. Op basis van het rapport van de visitatiecommissie kwam de Rechtspraak in 2014 tot de conclusie dat het grote aantal rechtszaken, de herziening van de gerechtelijke kaart en de in gang gezette moderniseringsoperatie, veel van de organisatie vergen. De rek is eruit, en daardoor is de zorg voor kwaliteit naar de achtergrond gedrukt. Rechters en gerechtsambtenaren moeten binnen hun schaarse tijd zelf prioriteiten stellen, waarbij de behandeling van zaken altijd op de eerste plaats komt, waardoor andere taken in het gedrang komen.



Pagina 21

De visitatiecommissie benoemt het belang van een goed en stabiel evenwicht tussen kwantiteit en kwaliteit. Om hieraan invulling te geven zijn raadsheren, rechters en juridisch medewerkers begonnen met het ontwikkelen van gezamenlijke professionele standaarden. Deze standaarden geven houvast omdat ze verhelderen wat collega’s, bestuurders en de samenleving van elke juridische professional mogen verwachten. Professionele standaarden definiëren wat goede rechtspraak is. Belangrijk is dat de ontwikkeling van professionele standaarden plaatsvindt vanuit vakinhoudelijke drijfveren door de rechters en raadsheren zelf. De Landelijke Overleggen van Vakinhoud (LOV) zijn bezig met het ontwikkelen van professionele standaarden. Kern voor de ontwikkeling van professionele standaarden ligt vooral in het stellen van normen voor kwaliteit en professionaliteit. Een voorbeeld van een standaard in het strafrecht zegt: ‘In het geval naar beoordeling van de voorzitter daartoe noodzaak bestaat, zal een regiezitting voorafgaand aan de inhoudelijke behandeling worden georganiseerd’. De standaarden voor de overige rechtsgebieden waren eind 2014 nog niet afgerond. De visitatiecommissie heeft ook een advies gegeven over de toetsing van vonnissen. Het doel van deze toetsing is een methode te ontwikkelen waarmee op efficiënte wijze de inhoudelijke ambachtelijke1 kwaliteit van uitspraken van rechtbanken wordt getoetst, zonder dat de uitkomst van de zaak wordt meegewogen. Daarmee is dit instrument een aanvulling op de visitatie. De methode die wordt toegepast is ‘peer review’: aan de hand van een toetsingsformulier wordt de kwaliteit van een vonnis van de ene rechter door twee andere rechters beoordeeld. Het is de Rechtspraak gelukt een efficiënt toetsingsinstrument voor civiele vonnissen te ontwikkelen. In een rechtspraakbrede pilot hebben alle gerechtshoven in totaal ruim 600 civiele vonnissen getoetst. Het rapport is in april 2014 verschenen. De uitkomsten en aanpak van de pilot zijn geëvalueerd. Het uitgangspunt van inhoudelijke toetsing wordt breed gedeeld. Wel is er discussie over de inzet van het instrument. Sommigen zien dit meer als een kwaliteitsinstrument dat vooral de samenleving inzicht moet geven over de ambachtelijke kwaliteit van uitspraken. Anderen vinden dat het instrument meer doorontwikkeld moet worden als feedbackinstrument zodat het de individuele rechter meer handvatten geeft tot verbetering. De visitatiecommissie deelt dit en constateert dat het onderzoeksproces van de afgelopen jaren vooral gericht is geweest op het ontwikkelen van een meetinstrument. De stuurgroep ‘kwaliteitstoetsing rechterlijke uitspraken’ adviseert in 2015 over het gevolg dat gegeven wordt aan de kwaliteitstoetsing.

1 Onder de ‘ambachtelijke kwaliteit van een vonnis’ wordt verstaan de mate waarin een vonnis vaktechnisch goed in elkaar steekt, met name leesbaar en helder, niet te lang, consistent, en procedureel en materieelrechtelijk voldoet aan de ambtelijke eisen.



3

Pagina 22

Snelheid en toegankelijkheid: stapsgewijze verbeteringen De samenleving heeft behoefte aan een snelle behandeling van rechtszaken. Tijdige rechtspraak draagt substantieel bij aan een gezond economisch klimaat. Voor rechtzoekenden betekent een rechtszaak vaak een grote financiële en emotionele belasting. Dit betekent dat de tijd die een rechtszaak duurt – de doorlooptijd – zo beperkt mogelijk moet blijven. Uit het klantwaarderingsonderzoek dat in 2014 is gehouden blijkt dat slechts de helft van de procespartijen tevreden is over de procesduur. Hoewel de Rechtspraak zich op dit punt blijft inspannen en de snelheid waarmee rechtszaken worden behandeld in 2014 licht is toegenomen, blijft dit een belangrijk verbeterpunt. Op dit moment bestaat slechts een klein deel van die doorlooptijd uit echte behandeltijd. Het grootste deel bestaat uit wachttijd: de tijd waarin door een partij, advocaat of rechter feitelijk niet aan de rechtszaak wordt gewerkt. Deze wachttijd moet worden teruggebracht. Dat lijkt misschien eenvoudig, maar is in de praktijk een lastige opgave. Het betekent dat de manier waarop rechtszaken zijn georganiseerd, sterk moet veranderen. Met die veranderingen moeten de andere (professionele) procespartijen mee veranderen. De Rechtspraak is in 2012 begonnen met het programma Kwaliteit en Innovatie (KEI) om procedures door innovatie, vereenvoudiging en digitalisering zo in te richten dat dit mogelijk wordt. Hiervoor is in de eerste plaats een wijziging van de wetgeving nodig. De Rechtspraak adviseerde het ministerie van Veiligheid en Justitie in 2014 over twee wetsvoorstellen: – Advies Voorstel tot wijziging van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering en de Algemene wet bestuursrecht in verband met digitalisering en vereenvoudiging van het procesrecht – Advies Wetsvoorstel vereenvoudiging en digitalisering procesrecht in hoger beroep en cassatie Het eerste wetsvoorstel beoogt de rechtspraak toegankelijker te maken en een eenvoudiger rechtsgang te bieden in het burgerlijk procesrecht en het bestuursprocesrecht. Voor het burgerlijk procesrecht wordt een overzichtelijke basisprocedure voorgesteld met een uitspraak na voor elk van partijen één schriftelijke ronde en een mondelinge behandeling. De rechter krijgt de middelen om een vlot verloop van de procedure te bevorderen. Het tweede wetsvoorstel is een vervolg op het eerste en beoogt een vereenvoudiging van het burgerlijk procesrecht in hoger beroep en in cassatie en regelt de digitalisering van die procedures. De Raad adviseerde, na uitgebreid overleg binnen de Rechtspraak, over beide voorstellen positief; hij onderschrijft de uitgangspunten van het wetsvoorstel. Hij geeft brede steun voor het op eigentijdse wijze beter toegankelijk maken van rechtspraak met behulp van digitalisering en vereenvoudiging. In 2014 ging de Rechtspraak verder met de voorbereidingen om de nieuwe werkwijze de komende jaren stapsgewijs in de gerechten in te kunnen voeren. Binnen het programma KEI werken meer dan 60 rechters en medewerkers van de Rechtspraak in nauwe samenwerking met de gerechten aan portalen voor medewerkers van de Rechtspraak, professionals en rechtzoekenden die in de komende jaren digitaal procederen mogelijk maken. Daarnaast zette de Rechtspraak de eerste stappen in de verdere veranderingen van de organisatie die voor deze innovaties nodig zijn.



Pagina 23

Zo hebben de advocaten beschikking gekregen over de digitale strafdossiers. Rechters en officieren van justitie werkten al geruime tijd met dergelijke dossiers. Advocaten konden dat nog niet, terwijl het voor het evenwicht tussen procespartijen belangrijk is dat zij over dezelfde digitale documenten kunnen beschikken als Rechtspraak en Openbaar Ministerie (OM). Om hierin verandering te brengen, hebben deRechtspraak, het OM, de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) en het ministerie vanVeiligheid en Justitie (VenJ) in 2014 gezamenlijk een advocatenportaal gestart. Advocaten hebben nu toegang tot de standaard GPS zaken die worden aangebracht bij de politiekanton- of kinderrechter. Vanaf maart 2014 hebben advocaten uit Den Haag en Midden-Nederland met het advocatenportaal geëxperimenteerd. De deelnemende advocaten bleken positief over het systeem. Het is eenvoudig in gebruik en de digitale dossiers bieden net als de papieren versie de mogelijkheid tot markeren en het plaatsen van bladwijzers. Op 8 september 2014 is de landelijke introductie van het advocatenportaal gestart. Uiteindelijk kunnen advocaten door het hele land het advocatenportaal gebruiken om digitale strafdossiers te downloaden. Advocaten die de voorkeur geven aan papieren dossiers, blijven deze voorlopig nog via de post ontvangen.



4

Pagina 24

Toegankelijkheid: inzet op vereenvoudiging, begrijpelijkheid en voorlichting De Rechtspraak wil de toegankelijkheid waarborgen met processen en procedures die zo eenvoudig mogelijk zijn, door uitspraken in heldere begrijpelijke taal te formuleren en procespartijen tijdig te voorzien van begrijpelijke informatie. In 2014 werden ruim 875.000 uitspraken online op rechtspraak.nl gepubliceerd. De Rechtspraak heeft zich ingespannen om de begrijpelijkheid van de uitspraken te verbeteren. Onderzoek wees in 2014 uit dat de nieuwe normen worden gehaald die de Rechtspraak daartoe in het kader van het project PROMIS had gesteld voor de vonnissen in strafzaken. Dit droeg aanwijsbaar bij aan een grotere acceptatie van de uitspraak en het vertrouwen in de rechter. De Rechtspraak heeft de informatievoorziening aan het publiek sterk verbeterd. De gerechten publiceerden in 2014 meer dan zestienhonderd nieuwsberichten online, waarin de rechtsgang en uitspraken op een bondige en publieksvriendelijke manier werden samengevat. Deze informatie werd ook via een digitale nieuwsbrief, een gratis publieksmagazine en in de sociale media verspreid. De Rechtspraak zocht actief de dialoog via sociale media, wat resulteerde in een sterk toenemende belangstelling van het publiek. De voorlichting aan de media, die zich concentreert rond een relatief klein aantal rechtszaken, is in 2014 verder geprofessionaliseerd. In alle gerechten zijn persrechters en persraadsheren beschikbaar om de rechtsgang en de uitspraken toe te lichten. Meer dan 140 rechters en raadsheren volgden een training om de toegankelijkheid voor de media in combinatie met een goede procesgang te waarborgen. Verschillende gerechten brachten in 2014 nieuwsbrieven uit waarin maatschappelijk interessante zaken werden aangekondigd, organiseerden briefings om de procesgang toe te lichten en produceerden nieuwsvideo’s naar aanleiding van uitspraken. De Raad voor de rechtspraak trad in 2014 regelmatig naar buiten om het belang van de onafhankelijke en onpartijdige rechtspraak voor de democratische rechtsstaat te benadrukken en op te komen voor het belang van rechtsbescherming van de burger. Zo hield de Raad een pleidooi voor grondwettelijke toetsing, waarschuwde hij voor de dalende kwaliteit en effectiviteit van wetgeving en benadrukte hij het economisch belang van de rechtspraak.



5

Pagina 25

Integriteit: kernwaarde die voortdurende aandacht vraagt De Rechtspraak geeft voortdurend aandacht aan het op hoog niveau houden van haar integriteit. In 2014 hebben de gerechten en landelijke diensten maatregelen op dit terrein genomen. Zo zijn overal integriteitscommissies ingericht en waar deze nog niet waren, zijn vertrouwenspersonen aangesteld en opgeleid. Om het gesprek over integriteit verder te stimuleren, zijn bij de gerechten debatbijeenkomsten georganiseerd over actuele integriteitskwesties, bijvoorbeeld over welke nevenfuncties wel en niet verenigbaar zijn met het rechterlijk ambt. Ook is de landelijke intranetsite geactualiseerd, waarop medewerkers digitaal met elkaar in discussie kunnen gaan over stellingen en blogs over integriteit. Ondanks bovenstaande preventieve maatregelen is het soms ook noodzakelijk om disciplinaire maatregelen te nemen. In 2014 is één schriftelijke waarschuwing gegeven wegens verwaarlozing van de waardigheid van het ambt aan een rechterlijke ambtenaar die voor het leven was benoemd. Met betrekking tot gerechtsambtenaren is zeventien keer een schriftelijke berisping opgelegd en er is eenmaal een voorwaardelijk strafontslag en eenmaal een strafontslag verleend.



6

Pagina 26

Tot slot: lessen uit 2014 vragen om keuzes in 2015 De uitkomsten van de visitatie laten zien dat in de organisatie van de Rechtspraak de ‘rek eruit is’, waardoor de aandacht voor kwaliteitszorg na de grote organisatieveranderingen is verminderd. De visitatie vond plaats kort na deze veranderingen. Gerechten moesten de vernieuwingen zonder extra middelen implementeren, terwijl de ‘winkel’ gewoon open bleef. Mede door de inzet van de bevlogen, loyale en kundige Rechtspraak medewerkers is de kwaliteit van de rechtspraak in deze onrustige periode toch gewaarborgd gebleven. Ook de komende tijd zal in het teken van verandering staan. De aandacht en tijd voor kwaliteit mag hier niet onder lijden en er zijn dan ook maatregelen nodig om de kwaliteitszorg te versterken. Het is nu eenvoudigweg ‘te veel tegelijkertijd’. Keuzes over wat er wel kan en wat er niet tegelijk kan maakt de Rechtspraak in 2015.


2014 in cijfers

4

Pagina 27


2014 in cijfers

Pagina 28

2014 in cijfers 7

Instroomontwikkeling In 2014 stroomden bijna 1,8 miljoen zaken in bij de gerechten1. Dit niveau is vergelijkbaar met 2013. Wel verschilden de ontwikkelingen per rechtsgebied, zoals bijgaande figuur laat zien. Het aantal kantonzaken2 nam met bijna 3% toe en daarbinnen was evenals vorig jaar een zeer sterke toename te zien van familierechtelijke zaken rond bewindvoering van meerderjarigen. Het aantal ‘reguliere’ bestuursrechtelijke rechtszaken nam met 7% toe vooral door de sterke toename van ambtenarenzaken als gevolg van de reorganisatie van de politie (functiegebouw nationale politie). Maar ook steeg het aantal bijstands- en sociale verzekeringszaken. Het aantal zaken vreemdelingenrecht nam juist met 11% af. Het aantal zaken op het gebied van strafrecht bij de rechtbanken (over misdrijven) daalde met 9%. Deze daling is vooral het gevolg van een tellingswijziging (meer daarover in de volgende paragraaf). De daling betrof zowel het aantal ter zitting gebrachte zaken als de raadkamerzaken aangaande voorlopige hechtenis. Het aantal civiele zaken bij de rechtbanken nam met 5% af, voornamelijk als gevolg van de afname van handelszaken. Het aantal hoger beroepszaken bij de gerechtshoven nam af met 4%. Dit kwam door de daling van handelszaken en familierekesten.

1 Een klein deel van de instroom en productie valt buiten de gepresenteerde overzichten. Het betreft de bijzondere kamers, megazaken, commissies van toezicht en tuchtrecht en het werk van de rechtercommissaris strafzaken. 2 Vanaf 2011 tellen de zogenoemde akten en verklaringen in het rechtsgebied kanton niet meer mee. In de tabellen en de analyses zijn daarom de akten en verklaringen in alle jaren niet meer meegenomen.


2014 in cijfers

Pagina 29

Hieronder worden de ontwikkelingen binnen de verschillende rechtsgebieden beschreven. Tabel 1 aan het einde van de paragraaf geeft een overzicht. Procentuele instroomontwikkeling, in 2014 Kantonzaken 3% Civiele zaken (niet-kanton) -5% Bestuurszaken rechtbanken 7% Vreemdelingenzaken rechtbanken -11% Belastingszaken rechtbanken 1% Strafzaken rechtbanken -9% Gerechtshoven totaal -4% CRvB + CBb -0% Totaal 0%

%

-16

-14

-12

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

7.1 De kantonrechter

Het totale aantal bij de kantonrechter aangebrachte zaken nam in 2014 opnieuw toe, nu met 3%, tot 1.109.810 zaken. Het aantal familierechtelijke zaken bij de kantonrechter nam in totaal met 14% toe. Het zijn zaken rond het beschermingsbewind over meerderjarigen, dat wil zeggen verzoeken tot bewind en het toezicht daarop (rekening en verantwoording). In 2014 gingen circa 370.000 zaken over bewind en dat is circa 100.000 meer dan begin 2010. Dit type zaken neemt al geruime tijd toe, mede als gevolg van de ‘vergrijzing’ en het beleid bij ziekenhuizen en zorginstellingen. Voor deze instanties heeft het voordelen met één ‘officieel’ aanspreekpunt te maken te hebben en zij vragen daarom steeds meer om een vorm van bewind. Het totaal aantal lopende beschermingsbewinden bedroeg eind 2014 ruim 260.000, een verdubbeling vergeleken met begin 2010, toen er ruim 130.000 bewinden liepen. Er zijn drie vormen van bewind om mensen te beschermen die zelf geen goede beslissingen kunnen nemen: curatele, bewind en mentorschap. Bewind is voor mensen die hun financiële zaken niet zelf kunnen regelen. De bewindvoerder neemt beslissingen over het geld en de goederen van de betrokkene. Wie onder bewind staat, blijft handelingsbekwaam. Ruim twee derde van de eind 2014 lopende bewinden betrof deze vorm van bewind, circa 182.000. Mentorschap is voor mensen die hun persoonlijke zaken niet meer zelf kunnen regelen. De mentor neemt beslissingen over de verzorging, verpleging, behandeling of begeleiding van de betrokkene. Iemand die een mentor heeft, blijft handelingsbekwaam. Ruim een op de vijf van de eind 2014 lopende bewinden betrof mentorschap, circa 57.000.


2014 in cijfers

Pagina 30

Curatele is voor mensen die hun financiële en persoonlijke zaken niet zelf kunnen regelen. De curator neemt beslissingen over geld, verzorging, verpleging, behandeling of begeleiding van de betrokkene. Iemand die onder curatele staat, is handelingsonbekwaam. Circa 9% van de eind 2014 lopende bewinden betrof curatele, circa 24.000. De instroom van handelszaken bij de kantonrechter nam in 2014 met circa 3% verder af. Deze afname is geringer dan in de periode 2011-2013, toen er sprake was van een sterke daling. Door de verdergaande daling komt deze groep zaken voor het eerst sinds 2007 onder de 500.000. De grootste groep handelszaken vormen de dagvaardingszaken (waaronder veel incassozaken) en het volume daarvan nam met circa 3% af, tot circa 462.000 zaken. Bij deze voortdurende afname spelen gedragseffecten bij partijen (bedrijven, particulieren, deurwaarders en incassobureaus) een rol, onder invloed van de economische crisis, maar ook de verhogingen van griffierechten voor veel voorkomende zaken in de afgelopen jaren en de normering van buitengerechtelijke incassokosten. Binnen de groep handelszaken nam ook het aantal zogenoemde geregelde arbeidsontbindingen zeer sterk af tot circa 3.300, een afname van 38% t.o.v. 2013. In 2008 waren dat er nog bijna 17.000. Geregelde arbeidsontbindingen zijn ontbindingsverzoeken waarbij partijen het al met elkaar eens zijn, ook over de ontslagvergoeding, maar waarbij partijen dat wel in een rechterlijke uitspraak willen laten vastleggen. De instroom overtredingszaken nam opnieuw sterk af (8%) en is met 60.000 zaken nog slechts een derde van het niveau in 2006. Dit gaat om een meerjarige trendmatige afname, sinds 2010, o.a. als gevolg van toepassing van de OM-strafbeschikking. Het aantal Mulderzaken (inclusief gijzelingen in vervolg op de OM strafbeschikking) is op het hoge niveau van 2013 gebleven. Dit zijn zaken die gaan over lichte verkeersovertredingen met een opgelegde boete.3 Binnen de groep Mulderzaken waren twee verschillende bewegingen waarneembaar. In 2014 vertoonden de beroepen in het kader van de wet Mulder (verkeersboetes) een duidelijke groei, terwijl de vorderingen gijzeling een afname te zien gaven. Dit betreft dan vordering tot gijzeling van degene die de boete niet heeft betaald (maar ook niet in beroep is gegaan tegen de boete). 7.2 Civiele rechtszaken bij de rechtbanken

Bij de rechtbanken nam het aantal aangebrachte civiele zaken in totaal met 5% af tot 295.000. Het gaat hier om civiele procedures (familiezaken, handelszaken inclusief de behandeling van insolventies en presidentrekesten) in eerste aanleg, exclusief de zaken die door de kantonrechter worden behandeld. Het aantal familierechtelijke procedures nam licht af (-4%) tot rond de 184.000. De grootste afname was zichtbaar bij verzoeken tot ondertoezichtstelling (-11%) en rekesten over uithuisplaatsing (-15%). De instroom van scheidingszaken (0%), levensonderhoud (-5%) en BOPZ-zaken (+2%) vertoonde een meer gematigde ontwikkeling. Het aantal handelszaken (bodemzaken en kort gedingen) nam sterk af met 8% naar 90.100. Daarachter gaan verschillende ontwikkelingen schuil. Het aantal insolventierekesten nam met 9% af, een indicatie van enig economisch herstel. Het aantal uitgesproken faillissementen liep zeer sterk terug van het record van 13.200 in 2013 tot 10.100 in 2014. Eind 2013 gaf een piek van lopende faillissementen te zien, 26.100. 3 Procedures over verkeersboetes vallen niet allemaal onder Mulderzaken. Wanneer ze gefiscaliseerd zijn, zijn het belastingzaken.


2014 in cijfers

Pagina 31

Eind 2014 liepen er nog 24.750 faillissementen, nog steeds wel meer dan in de jaren voor 2013. Het aantal uitgesproken wettelijke schuldsaneringen nam wel toe, met 3%. Eind 2014 waren er circa 39.000 lopende schuldsaneringen. Dat niveau is sinds begin 2013 niet veel gewijzigd. Het aantal dwangakkoorden en moratoria schuldsanering nam zeer sterk toe (9%). Deze zaken vormen een onderdeel van het minnelijke traject voorafgaand aan een eventuele schuldsanering (in het kader van de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen) en komen voor sinds de wetswijziging per 1 januari 2008. Sindsdien is het aantal meer dan verdrievoudigd, van 1.300 in 2008 tot 4.400 in 2014. De instroom van de zogenoemde presidentrekesten nam af (-6%). Dit betreft vooral beslagzaken. 7.3 Bestuursrechtelijke rechtszaken bij de rechtbanken

De instroom van ongeveer 109.000 zaken bij de rechtbanken op het gebied van het bestuursrecht was gelijk aan het niveau van 2013. Een afname van vreemdelingenzaken met 11% en van belastingzaken met 1% stond tegenover een toename van ‘reguliere’ bestuurszaken met 7%. Die ontwikkeling is vergelijkbaar met die van vorig jaar. De instroom van reguliere bestuurszaken nam in 2014 met 7% toe naar 52.500. Binnen deze groep zaken is het beeld wisselend: de grootste groei was zichtbaar bij ambtenarenzaken (meer dan verdubbeld, gerelateerd aan de reorganisatie van de politie); bouwgerelateerde zaken namen met 7% af, terwijl bijstands- en sociale verzekeringszaken rond 5% toenamen. Toename is er naast de Ambtenarenwet bij de Werkloosheidswet, de Ziektewet en de AWBZ. De sterke toename van vorig jaar van het aantal zaken over de Wet openbaarheid bestuur (WOB) heeft zich in 2014 niet doorgezet. Het aantal WOB-zaken tegen lagere overheden nam nog wel toe, maar tegen de Rijksoverheid nam het aantal sterk af (meer dan gehalveerd). Hoewel de totale asielinstroom in Nederland, bestaande uit eerste aanvragen, tweede en volgende asielaanvragen en nareis, in 2014 ten opzichte van 2013 is toegenomen, is het aantal voor de rechter gebrachte vreemdelingenzaken met 11% sterk afgenomen tot circa 29.400. Vooral de instroom bij de rechter van reguliere zaken en bewaringszaken nam af. Een groot gedeelte van de asielinstroom in 2014 bij de IND bestond uit asielaanvragen van vreemdelingen met de Eritrese en de Syrische nationaliteit. Met name voor Syriërs geldt dat relatief veel aanvragen worden ingewilligd door de IND, waardoor geen beroepen bij de vreemdelingenrechter volgen. Bij belastingzaken was bij de rechtbank sprake van een in vergelijking met 2013 constante instroom van circa 27.000 zaken. Rijksbelastingzaken namen echter in aantal toe (11%) en belastingzaken van lagere overheden namen juist af (-4%). De toename was geconcentreerd in erfbelasting en motorrijtuigenbelasting. De afname was geconcentreerd bij parkeerbelasting en rioolheffing. Zaken die te maken hadden met de Wet waardering onroerende zaken (WOZ) bleven constant rond de 11.400 zaken.

7.4 Strafzaken bij de rechtbanken

De instroom van strafzaken bij de rechtbanken is in 2014 met 9% afgenomen tot 180.000 zaken. Het grootste deel is het gevolg van een tellingswijziging. Niet meer geteld als afzonderlijk ‘product’ worden zaken waarin de ten uitvoerlegging van een voorwaardelijke straf wordt gevorderd omdat de dader gerecidiveerd heeft.


2014 in cijfers

Pagina 32

De vorderingen van de Officier van Justitie die over voorlopige hechtenis gaan zijn wederom sterk (circa 10%) afgenomen. Ook nam het aantal politierechterzaken en de kinderrechterzaken in lichte mate (circa 4%) af. Alleen het aantal strafzaken voor de meervoudige kamer bleef ongeveer gelijk. 7.5 De gerechtshoven en appelcolleges

Het totaal aantal bij de gerechtshoven aangebrachte rechtszaken nam in 2014 af tot circa 56.700. Het aantal handelszaken liep met 7% terug tot 9.200, en het aantal familiezaken nam met liefst 16% af tot 4.800. De daling was over de hele linie zichtbaar: hoger beroepen van ondertoezichtstellingen namen af in lijn met de afname in eerste aanleg, evenals hoger beroepen in scheidingszaken en hoger beroepen van andere familiezaken. De instroom van belastingrechtszaken in hoger beroep bleef op het hoge niveau van 2013. Deze piek volgt met enige vertraging op de instroompiek die in 2012 bij de eerste aanleg te zien was bij de BPM-zaken.4 Hof Den Haag had naast de afhandeling van de BPM-piek in 2014 te maken met een toename van WOZ-appellen vanuit Dordrecht/Rotterdam. Ongeveer 500 zaken werden aangebracht door bureaus die zich specialiseren in het aanbrengen van WOZ-zaken. Deze bureaus verdienen aan de proceskostenvergoeding die ze krijgen als de rechter de WOZ-waarde aanpast, ook al is die aanpassing marginaal. Groei was verder zichtbaar bij hoger beroepen op het gebied van inkomstenbelasting. Afname in zaakinstroom is er vooral bij lokale belastingen over gemeentelijke leges, rioolheffing en in mindere mate in het kader van de Wet waardering onroerende zaken (WOZ). De stroom zaken in hoger beroep die met de verwerking van strafzaken te maken had, is min of meer constant gebleven. In 2014 ging het om 37.500 strafgerelateerde zaken bij de gerechtshoven. Daarbinnen namen de hoger beroepen in verband met voorlopige hechtenis wel sterk (circa -10%) af. Dit is in lijn met de ontwikkeling bij de rechtbanken. De Centrale Raad van Beroep (CRvB) oordeelt in hoger beroep over geschillen op het terrein van de sociale verzekeringen, de sociale voorzieningen en ambtenarenzaken. Daarnaast is de CRvB rechter in eerste en enige aanleg in geschillen over de uitvoering van wetten voor oorlogsen vervolgingsgetroffenen, enkele bijzondere pensioenen en voor beroepen van rechterlijke ambtenaren. De instroom aan rechtszaken nam in 2014 toe met 3% tot bijna 7.300. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) oordeelt over geschillen op het terrein van het sociaaleconomisch bestuursrecht. Dat betekent dat er vaak kwesties van Europees recht spelen. Daarnaast is het College hogerberoepsinstantie voor uitspraken op het gebied van een aantal specifieke wetten, zoals de Mededingingswet en de Telecommunicatiewet. In 2013 was de instroom aan rechtszaken bij het CBb al 9% lager dan in 2012, in 2014 daalde de instroom verder (-19%) tot ruim 850 zaken. De daling betrof vooral landbouwgerelateerde wetgeving.

4 Belasting personenauto’s en motorrijwielen.


2014 in cijfers

Pagina 33

Tabel 1: Instroom Rechtspraak in 2010-2014 (aantal zaken, afgerond op tientallen) 2010 Kantonzaken rechtbanken

2014

groei 2014

1.166.150 1.095.350 1.023.160 1.082.140 1.109.810

2011

2012

2013

3%

Handelszaken (incl. arbeidszaken en kort gedingen)

658.460

607.460

549.120

501.160

484.900

-3%

Familiezaken

266.700

253.490

284.230

315.400

370.400

17%

Strafzaken

148.910

138.710

86.060

66.020

60.510

-8%

92.090

95.700

103.760

199.570

194.010

-3%

289.130

324.180

309.910

310.510

294.980

-5%

Handelszaken, insolventies en kort gedingen

118.290

109.730

99.210

97.490

90.100

-8%

Familiezaken*

142.210

190.170

189.420

191.040

184.290

-4%

28.640

24.290

21.280

22.010

20.590

-6%

Mulderzaken (excl. adres onbekend) Civiele zaken (niet-kanton) rechtbanken

Presidentrekesten Bestuurszaken rechtbanken

113.220

113.060

113.760

109.210

108.980

0%

Bestuurszaken

44.830

44.360

45.700

49.190

52.460

7%

Vreemdelingenzaken

45.690

42.100

40.390

33.030

29.350

-11%

Belastingzaken

22.700

26.600

27.670

26.990

27.170

1%

200.920

202.140

199.030

197.930

180.280

-9%

Appelcolleges

66.270

67.630

66.730

66.950

64.810

-3%

Handelszaken

10.120

10.090

9.920

9.960

9.250

-7%

Familiezaken

5.460

6.080

5.910

5.720

4.800

-16%

Strafzaken (niet-kanton) rechtbanken

Belastingzaken Strafzaken CRvB + CBb** Totaal Rechtspraak (excl. akten)

3.570

3.980

4.010

5.130

5.140

0%

38.500

38.620

38.720

38.010

37.480

-1%

8.620

8.870

8.170

8.130

8.150

0%

1.835.690 1.802.370 1.712.590 1.766.780 1.758.850

0%

Akten en verklaringen zijn buiten beschouwing gelaten. * vanaf 2011 inclusief gezamenlijk gezagsverzoeken welke voordien werden behandeld door de sector kanton. ** CRvB 3% en CBb -19%


2014 in cijfers

8

Pagina 34

Productieverdeling Ingestroomde zaken worden behandeld en afgedaan. Alvorens in te gaan op de ontwikkeling in 2014 van de productie ten opzichte van vorig jaar, wordt de verdeling van de productie over de verschillende rechtsgebieden aangegeven. In de volgende figuur is naast de verdeling van de absolute aantallen zaken in de blauwe rijen, ook de verdeling van de werklast over de verschillende rechtsgebieden (in de oranje rijen) weergegeven. Het aantal kantonzaken is verreweg het grootst. Het feit dat voor kantonzaken het aandeel in werklast in minuten zoveel kleiner is, geeft aan dat dit relatief lichte, dat wil zeggen. relatief weinig bewerkelijke, zaken zijn. Zijn de oranje rijen in de figuur echter groter, zoals bij de civiel, straf en bestuur, dan betekent dit dat relatief zware (bewerkelijkere) zaken zijn behandeld. Hoewel strafzaken in de media en bij het publiek meestal meer aandacht krijgen, blijkt dat in 2014 bijna twee derde, 66% van de zaken in de gerechten civielrechtelijk van aard is. Dit zijn handelsgeschillen en familiezaken (inclusief civiele kantonzaken). Het aandeel strafzaken bedraagt 27% en de resterende 7% betreft bestuurszaken, vreemdelingenzaken en belastingzaken. Gewogen naar werklast is de verdeling anders. De behandeling van civiele zaken zorgt voor ongeveer de helft (51%) van de werklast, de behandeling van strafzaken voor ruim een kwart (27%) en de behandeling van bestuurszaken inclusief belastingzaken en vreemdelingenzaken voor ruim een vijfde (22%). Dit beeld is, zowel voor aantallen zaken als voor de werklastverdeling, redelijk stabiel over de laatste jaren. In 2014 is het aandeel bestuursrecht licht toegenomen ten koste van strafrecht. Binnen de rechtsgebieden kunnen ook verschuivingen plaatsvinden. Zo nemen bijvoorbeeld de familiezaken toe, waar de handelszaken afnemen. Bij bestuursrecht neemt het belang van belastingzaken en reguliere bestuursrechtelijke zaken toe, terwijl vreemdelingenzaken afnemen. Verdeling productie over rechtsgebieden in 2014

Vreemdelingenzaken

Bestuurszaken + belasting, rechtbank + hoven en CRvB

Strafzaken, rechtbank + hoven

Strafzaken + Mulderzaken, kanton

Civiele zaken, rechtbank + hoven

Civiele zaken, kanton %

0

5

10

15

20

25

Productie (aantal zaken) Gewogen productie (prijs)

30

35

40

45

50

60


2014 in cijfers

9

Pagina 35

Productie- en werkvoorraadontwikkeling 9.1 Algemeen

De totale hoeveelheid afgedane zaken door de Rechtspraak nam in 2014 met 2% toe, tot ruim 1,75 miljoen zaken, zoals te zien is in tabel 2. Dit is voor het tweede jaar op rij een toename in de productie. Hoewel het totaal aantal in 2014 afgehandelde zaken met 2% toenam, is – vertaald naar werklast –, het gewogen volume afgehandelde zaken niet toegenomen, zoals blijkt uit tabel 3. Dit verschil in ontwikkeling tussen de werklast en het ongewogen zaakvolume, kwam vooral doordat het aandeel afgehandelde kantonzaken sterker toenam dan de gemiddelde totale toename en kantonzaken zijn rechtspraakbreed gezien de minder bewerkelijke zaken. En ook binnen enkele zaaksgroepen, zoals binnen de groep kantonzaken, nam het aandeel lichtere zaken toe. In 2014 is de totale werkvoorraad5 (gerelateerd aan het instroomvolume) bij de Rechtspraak vrijwel gelijk gebleven, zoals in tabel 4 is te zien. Bij de rechtbanken nam vooral de werkvoorraad af van handelszaken en belasting zaken. Bij de gerechtshoven nam de werkvoorraad van handelszaken, familiezaken en belastingzaken sterk af. Er was anderzijds een voorraadtoename te zien van bewindvoeringszaken meerderjarigen (kantonzaken), bestuurszaken in eerste aanleg. De instroom van die zaken nam duidelijk toe en het is een normaal beeld dat dan in het jaar van toename de voorraad ook toeneemt.

9.2 Productie- en werkvoorraadontwikkeling naar rechtsgebied (tabellen 2, 3, 4 en 5)

Zoals uit de volgende figuur en tabellen 2 en 3 blijkt, verschilt de ontwikkeling van afgehandelde zaken en werklast per rechtsgebied. De werkvoorraadontwikkeling varieert ook per rechtsgebied, zoals tabel 4 laat zien. Procentuele ontwikkelingen afgehandelde zaken, 2014 Kantonzaken 6% Civiele zaken (niet-kanton) -4% Bestuurszaken rechtbanken 4% Vreemdelingenzaken rechtbanken -16% Belastingszaken rechtbanken 9% Strafzaken rechtbanken -6% Gerechtshoven totaal 0% CRvB + CBb -3% Totaal 2%

%

-20

-15

-10

-5

0

5 De voorraad onderhanden werk en zaken die wachten op behandeling; een onderscheid daarin is niet te maken.

5

10


2014 in cijfers

Pagina 36

Uit tabel 2 blijkt dat het aantal afgehandelde civielrechtelijke zaken (handel en familie) bij de rechtbanken in totaal in 2014 enigszins is afgenomen. Toch was het productievolume voldoende hoog om de werkvoorraad te verkleinen, vooral die van handelszaken, zoals te zien is in tabel 4. De kantonrechters hebben 6% meer zaken afgedaan dan in 2013. Daarmee is kanton hoofdleverancier van de productiegroei. Voor het grootste deel volgde dit de instroomontwikkeling. Alleen bij familiezaken kanton liepen het volume afgehandelde zaken achter bij de sterk toegenomen instroom van zaken over bewind van meerderjarigen. De voorraadtoename in 2014 (4% van het instroomvolume) is het gevolg van de forse toename van de instroom. De gemiddelde duur van deze zaken is daardoor toegenomen van 11 weken naar 13 weken per zaak. Het aantal afgehandelde strafrecht gerelateerde misdrijfzaken bij de rechtbanken nam af met 6%. Dit was een logisch gevolg van de instroomontwikkeling en tellingswijzigingen (zie paragraaf 4.4). De werkvoorraad ter zitting gebrachte zaken nam hoegenaamd niet toe (zie tabel 4). Het aantal door de rechtbanken afgedane bestuursrechtelijke procedures was totaal (belastingzaken, vreemdelingenzaken en reguliere bestuursrechtelijke zaken opgeteld) bezien iets lager dan in 2013, -2%. Bij vreemdelingenzaken nam het aantal afgehandelde zaken sterk af met 16% (tabel 2). Dit was in lijn met de instroomontwikkeling, zodat de werkvoorraad daarvan vrijwel gelijk bleef. Het aantal door de rechtbanken afgehandelde belasting-rechtszaken nam met 9% toe, meer dan voldoende om de instroomtoename te verwerken: de voorraad nam af met 4% van het instroomvolume (tabel 4). Bij reguliere bestuurszaken zorgde de sterke instroomtoename in 2014 voor een toename van de werkvoorraad met 5% van het instroomvolume (tabel 4), ondanks de toename in 2014 van het aantal afgehandelde zaken. Dit had te maken met de sterke toename van het aantal voor de rechter gebrachte ambtenarenzaken, een gevolg van de reorganisatie van de politie. Bij de gerechtshoven nam het aantal afgedane rechtszaken in 2014 niet toe, zoals blijkt uit tabel 2. De werkvoorraad werd een stuk kleiner dan in 2013. Een en ander is de resultante van verschillende onderliggende ontwikkelingen. Het aantal afgedane belastingzaken nam sterk toe: de werkvoorraad belastingzaken werd daardoor in 2014 aanzienlijk kleiner. Dit had voornamelijk te maken met de afdoening van een grote stroom BPM-zaken. Het aantal afgehandelde handelszaken en familierechtelijke zaken bij de hoven nam af. Toch was die productie hoog genoeg om de werkvoorraad te verkleinen van zowel handelszaken (-12% van het instroomvolume) als familiezaken (-8% van het instroomvolume). De werkvoorraad strafzaken nam veel minder sterk (-2% van de instroom) af. Bij de CRvB nam de instroom van rechtszaken in 2014 sterker toe dan de afgedane zaken, zodat de werkvoorraad met circa 4% van het instroomvolume toenam (tabel 4). Bij het CBb is het aantal afgedane zaken duidelijk afgenomen, ruim een vijfde minder dan in 2013. Omdat de instroom er ook sterk afnam, is toch de werkvoorraad fors kleiner geworden (tabel 4).


2014 in cijfers

Pagina 37

Tabel 2: Productie Rechtspraak in 2010-2014 (aantal zaken afgerond op tientallen) 2010 Kantonzaken rechtbanken

2011

1.164.530 1.093.110

2014

groei 2014

999.580 1.040.080 1.101.610

2012

2013

6%


661.600

609.640

545.690

506.060

488.990

-3%

Familiezaken

264.770

241.760

275.540

291.880

352.640

21%

Strafzaken

144.240

139.550

84.430

64.990

60.560

-7%

93.910

102.160

93.930

177.150

199.420

13%

289.560

330.550

310.130

310.890

298.450

-4%

Handelszaken, insolventies en kort gedingen

118.420

115.750

102.450

99.200

91.760

-8%

Familiezaken*

142.770

191.330

187.380

190.130

186.290

-2%

28.380

23.470

20.300

21.550

20.400

-5%

Mulderzaken (excl. adres onbekend) Civiele zaken (niet-kanton) rechtbanken

Presidentrekesten Bestuurszaken rechtbanken

120.920

118.510

110.810

109.230

107.590

-2%

Bestuurszaken

46.960

47.670

44.890

47.550

49.500

4%

Vreemdelingenzaken

50.740

43.520

40.170

35.590

29.750

-16%

Belastingzaken

23.220

27.330

25.750

26.100

28.350

9%

195.910

197.000

191.750

190.060

178.480

-6%

Appelcolleges

67.030

68.980

67.100

67.210

67.340

0%

Handelszaken

10.940

10.850

10.230

10.740

10.200

-5%

Familiezaken

5.720

6.460

6.200

5.550

5.190

-6%


Belastingzaken Strafzaken CRvB + CBb** Totaal Rechtspraak (excl. akten) * vanaf 2011 inclusief gezamenlijk gezagsverzoeken. ** CRvB 1% en CBb -22%

3.660

4.130

3.620

4.030

5.610

39%

37.820

38.790

38.500

38.650

38.330

-1%

8.900

8.750

8.550

8.240

8.000

-3%

1.837.960 1.808.150 1.679.360 1.717.460 1.753.460

2%


2014 in cijfers

Pagina 38

Tabel 3: Productiegroei naar instantie en sector 2014 Groei zaken %

Groei werklast (prijsweging)

2%

-2%

Rechtbanken Kantonzaken rechtbanken

6%

2%

Civiele zaken (niet-kanton) rechtbanken

-4%

-6%


-6%

-2%

Bestuurszaken rechtbanken (incl. belastingen vreemdelingenzaken)

-2%

3%

Appelcolleges

0%

2%

Civiele zaken

-5%

-3%

Belastingzaken

39%

40%

Strafzaken

-1%

-1%

1%

-3%

CRvB CBb Totaal

-22%

-

2%

-1%

Tabel 4: Werkvoorraadontwikkeling 2013 en 2014 (afgerond op tientallen) Werkvoorraad eind 2012

WerkOntwikkeling voorraad voorraad 2013 eind 2013 als % van instroom

Werkvoorraad eind 2014

Ontwikkeling voorraad 2014 als % van instroom

t.o.v. 2013

Rechtbanken Civiel

131.590

132.580

0%

124.160

-3%

-6%

Handelszaken

87.400

89.160

2%

84.480

-6%

-5%

Familiezaken

38.330

38.700

0%

35.740

-2%

-8%

5.860

4.720

-3%

3.940

-2%

-17%

Beslissing president /civiel algemeen Bestuur

48.560

48.490

0%

49.990

1%

3%

Bestuurszaken

21.970

23.560

3%

26.400

5%

12%

Vreemdelingenzaken

10.100

7.630

-7%

7.360

-1%

-4%

Belastingzaken

16.490

17.300

3%

16.230

-4%

-6%

54.870

57.460

2%

58.020

0%

1%

162.520

205.230

4%

218.360

1%

6%

Strafzaken1) Kanton Handelszaken

51.220

45.020

-1%

40.120

-1%

-11%

Familiezaken

53.070

78.370

8%

94.930

4%

21%

Beslissing president /civiel algemeen Strafzaken + mulderzaken

900

1.060

1%

970

-1%

-8%

57.330

80.780

9%

82.340

1%

2%

Gerechtshoven Civiel

12.940

12.410

-4%

10.900

-11%

-12%

Handelszaken

10.400

9.540

-9%

8.430

-12%

-12%

Familiezaken

2.540

2.870

3%

2.470

-8%

-14%

Belastingzaken

4.260

5.360

21%

4.880

-9%

-9%

20.800

20.480

-1%

19.650

-2%

-4%

CRvB

8.840

8.990

2%

9.300

4%

3%

CBb

1.450

1.190

-24%

1.030

-18%

-13%

445.830

492.190

3%

496.290

0%

1%

Strafzaken

Totaal 1) voorraad ter zitting gebrachte zaken


2014 in cijfers

Pagina 39

Tabel 5: De productie ten opzichte van de instroom in 2012-2014 (aantal zaken afgerond op tientallen) instroom 2014

productie 2014

productie t.o.v. instroom 2014



1.109.810

1.101.610

99%

96%

98%


484.900

488.990

101%

101%

99%

Familiezaken

370.400

352.640

95%

93%

97%

Kantonzaken rechtbanken

Strafzaken Mulderzaken (excl. adres onbekend) Civiele zaken (niet-kanton) rechtbanken Handelszaken, insolventies en kort gedingen Familiezaken Presidentrekesten Bestuurszaken rechtbanken Bestuurszaken

60.510

60.560

100%

98%

98%

194.010

199.420

103%

89%

91%

294.980

298.450

101%

100%

100%

90.100

91.760

102%

102%

103%

184.290

186.290

101%

100%

99%

20.590

20.400

99%

98%

95%

108.980

107.590

99%

100%

97%

52.460

49.500

94%

97%

98%

Vreemdelingenzaken

29.350

29.750

101%

108%

99%

Belastingzaken

27.170

28.350

104%

97%

93%

180.280

178.480

99%

96%

96%

64.810

67.340

104%

100%

101%

Handelszaken

9.250

10.200

110%

108%

103%

Familiezaken

4.800

5.190

108%

97%

105%

Strafzaken (niet-kanton) rechtbanken Appelcolleges

Belastingzaken Strafzaken CRvB + CBb Totaal Rechtspraak Akten en verklaringen zijn buiten beschouwing gelaten.

5.140

5.610

109%

79%

90%

37.480

38.330

102%

102%

99%

8.150

8.000

98%

101%

105%

1.758.850

1.753.460

100%

97%

98%


2014 in cijfers

Pagina 40

10 Productiviteitsontwikkeling en afgehandelde zaken ten opzichte van de afspraken 10.1 Personeelsomvang, kosten en productiviteit

Tabel 6 laat zien hoe de gemiddelde personele bezetting en het volume afgehandelde zaken zich hebben ontwikkeld. Het zaaksvolume is gewogen6, waardoor veranderingen in de zaakssamenstelling zoveel mogelijk worden meegewogen. De gemiddelde bezetting betreft voltijdbanen (fte) en is berekend door het gemiddelde te nemen van de personeelsomvang op 31 december van het voorliggende en de personeelsomvang op 31 december het lopende jaar. Voor de gebruikte ultimocijfers en aantallen personen, zie tabellen 23 en verder. In 2014 is het zaaksvolume nagenoeg gelijk gebleven (-1%) en nam de personele omvang met 2% toe, waardoor de arbeidsproductiviteitsindicator met afnam met 3% in vergelijking met 2013. Gewogen is het volume afgehandelde zaken in de periode 2007 t/m 2011 sterk toegenomen en daarna licht gaan dalen: in 2014 lag dat volume 6% boven dat in 2007. De gemiddelde personele omvang (fte) is in die periode eerst toegenomen en daarna weer gedaald: in 2014 lag het 2% boven het niveau van 2007. In samenhang is dan ook de arbeidsproductiviteitsindicator sinds 2007 in lichte mate, met 3%, toegenomen. Het aantal rechters en raadsheren is sinds 2007 met 4% toegenomen en de bezetting (administratieve en juridische) ondersteuning met 2%. Anders gezegd, het aandeel rechters en raadsheren nam in de periode 2007 - 2014 iets toe.

Tabel 6: Index personele bezetting, gewogen zaaksvolume en arbeidsproductiviteit Rechtspraak (2007 = 100) Gemiddelde bezetting rechters en raadsheren

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

groei 2014 (%)

100

102

104

107

107

105

104

104

-1%

Gemiddelde bezetting ondersteuning

100

102

103

104

102

99

99

102

3%

Gemiddelde bezetting totaal

100

102

104

105

103

100

100

102

2%

Gewogen zaaksvolume

100

100

104

108

110

108

107

106

-1%

Zaaksvolume per arbeidsjaar: arbeidsproductiviteit

100

99

101

103

106

107

106

103

-3%

De volgende tabel geeft een beeld van de kostenontwikkeling, gecorrigeerd voor inflatie van lonen en prijzen bij de overheid. De totale kosten die de Rechtspraak heeft gemaakt, gecorrigeerd voor inflatie, zijn in 2014 afgenomen met 3%. De personele kosten namen nominaal weliswaar toe, onder andere door de toename van inhuur derden (dit valt onder Overige personele kosten in [14] in de jaarrekening), maar de toename was ongeveer gelijk aan de inflatie. De materiële kosten namen af, bij zowel huisvestingskosten als bij exploitatiekosten (zie ook [15]). De huisvestingskosten zijn gedaald door met name het eenmalige effect van de dotatie op de huisvestingsvoorzieningen in 2013 en de indexering van de huren. Omdat tegelijkertijd het zaaksvolume in 2014 nagenoeg gelijk is gebleven (-1%), zijn de kosten voor een vergelijkbare hoeveelheid zaken in 2014 afgenomen, en wel met 2% in vergelijking met 2013. Anders gezegd, de kostenproductiviteit is in 2014 met 2% toegenomen.

6 Deze weging betreft de mix van typen zaken. Als er verhoudingsgewijs meer MK-zaken worden afgedaan dan neemt de gewogen werklast toe. Ontwikkelingen die de behandeling van zaken intensiever maken kunnen hier niet in worden meegenomen. Als bijvoorbeeld de behandeling van een MK-zaak meer tijd gaat kosten vanwege proceseisen of andere ontwikkelingen, weegt dat niet mee in de gewogen werklast.


2014 in cijfers

Pagina 41

Tabel 7: Index reële7 kosten en zaaksvolume per ingezette euro bij de Rechtspraak (2007 = 100) Personele kosten

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

groei 2014 (%)

100

101

106

113

114

110

113

113

0%

Overige (materiële) kosten

100

92

94

90

87

89

97

86

-11%

Totale kosten

100

98

102

106

106

104

108

104

-3%

Gewogen zaaksvolume

100

100

104

108

110

108

107

106

-1%

Zaaksvolume per ingezette euro: kostenproductiviteit

100

102

102

101

104

104

99

101

2%

7 Indexcijfers kunnen afwijken van eerdere jaarverslagen. Dit vanwege het gebruik van de meest recente inflatiecorrectoren. Deze zijn door het CPB met terugwerkende kracht gewijzigd.

Over de periode 2007 t/m 2014 nam het gewogen zaaksvolume met 6% toe. De reële kosten voor de Rechtspraak namen iets minder sterk toe, met 4%. Dit betekent dat de kosten van de Rechtspraak verhoudingsgewijs ongeveer gelijk zijn gebleven aan die in 2007. In deze periode namen de reële personele kosten toe (o.a. vanwege een groter aandeel rechters en raadsheren) met 13% en de overige kosten af met 14%. In de ontwikkeling van de overige kosten zat een toename van de huisvestingskosten, maar een afname van de andere kosten, zoals voor IT. In de volgende figuur zijn de ontwikkelingen op het gebied van het aantal zaken, personele omvang en kosten voor een langere periode te zien: 2002-2014. – Het gewogen zaaksvolume vertoonde in deze periode een golvende beweging met een opwaartse trend: in 2014 was het zaaksvolume bijna 20% groter dan in 2002. – De personeelsomvang is sinds 2002 toegenomen met circa 16% en bewoog in grote lijnen mee met het zaaksvolume. De arbeidsproductiviteit is toegenomen tot ongeveer 5% boven het niveau van 2002. – De totale reële kosten voor de Rechtspraak zijn vanaf 2002 toegenomen met circa 15%, vergelijkbaar met de ontwikkeling van het gewogen zaaksvolume in die periode. Per saldo zijn de kosten voor de afhandeling van een vergelijkbare hoeveelheid zaken in 2014 weer op het niveau van 2002. Met andere woorden: de kostenproductiviteit is in 2014 nagenoeg gelijk aan 2002. Ontwikkeling aantal zaken, personele omvang, kosten, 2002-2014 130

120

110

100

90

80 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Totale kosten (gedefleerd)

Gewone zaaksvolume

Arbeidsproductiviteit

Kostenproductiviteit

Gemiddelde bezetting totaal


2014 in cijfers

Pagina 42

In de gebruikte cijfers van het zaaksvolume blijft een aantal ontwikkelingen die de behandeling van rechtszaken bewerkelijker maken, buiten beeld. Zo is de belasting voor rechters en raadsheren toegenomen om de kwaliteit van het rechtspreken te borgen en te verbeteren. Te denken valt aan de explicietere en betere motivering in strafvonnissen. Het toegenomen beslag van de behandeling van megazaken op de capaciteit, is niet in de ontwikkeling van het zaaksvolume terug te vinden. Er zijn daarnaast signalen dat de omvang van de processtukken die gelezen moeten worden, is toegenomen. Veranderingen in de houding van procespartijen en hun vertegenwoordigers en de invloed daarvan op de werklast is evenmin goed in beeld te brengen. Ook is als gevolg van invoering van de OM-strafbeschikking een sterkere selectie van strafzaken ontstaan, waardoor de gemiddeld arbeidsintensievere zaken overblijven, voordat deze bij de rechter komen.


2014 in cijfers

Pagina 43

10.2 Productie, resultaat en eigen vermogensontwikkeling

Met de Minister van Veiligheid en Justitie worden afspraken gemaakt over de te realiseren hoeveelheid af te handelen zaken. Die afspraken zijn voor een belangrijk deel gebaseerd op de prognoses van het zaaksaanbod, die worden berekend samen met het WODC via prognosemodellen. Het door de Minister toegekende budget (bijdrage) komt vervolgens tot stand door het productievolume te vermenigvuldigen met de voor een periode van drie jaar vastgelegde prijzen per productgroep. De middelen (opbrengsten) van de Rechtspraak worden voor het overgrote deel verkregen uit de productie van zaken. Na afloop van het jaar wordt op basis van de werkelijk behaalde productie afgerekend. In de volgende tabel is weergegeven hoe de realisatie van de productie zich in absolute zin verhoudt tot de productieafspraken met de Minister. In 2014 lag het aantal afgehandelde zaken ongeveer 1% hoger dan de afspraken met de Minister. Vooral de productie van vreemdelingenzaken, strafzaken (kantonovertredingen en misdrijven) en de CBb bleef achter bij de productieafspraak 2014 met de Minister. De productie van belastingzaken, zowel in eerste aanleg als in hoger beroep, oversteeg de afspraken. De instroom vreemdelingenzaken daalde mede als gevolg van beleid en regelgeving. Die daling was sterker dan verwacht, waardoor het begrote aantal afgehandelde zaken niet gehaald kon worden. Wel is de voorraad sterk afgenomen.

Tabel 8: Productie ten opzichte van de afspraken met de Minister, 2014

begroting afspraken in aantallen

productie in aantallen

productie t.o.v. afspraken

1.667.190

1.686.130

101%

1.044.480

1.101.610

105%

313.840

298.450

95%

Reguliere bestuurszaken

48.990

49.500

101%

Vreemdelingenzaken

45.510

29.750

65%

Rechtbanken Kantonzaken (excl. akten en Mulder adres onbekend) Civiele zaken exclusief akten en verklaringen

Belastingzaken

25.310

28.350

112%

Strafzaken excl. overtredingen

189.060

178.480

94%

Gerechtshoven

58.240

59.340

102%

Civiele zaken

16.570

15.390

93%

Strafzaken

37.420

38.330

102%

4.250

5.610

132%

CRvB

7.060

6.970

99%

CBb

1.320

1.030

78%

1.733.810

1.753.460

101%

Belastingzaken

Totaal (excl. akten)

Akten en verklaringen zijn buiten beschouwing gelaten. Voor het CBb is de bestuursafspraak tussen het college en de Raad voor de Rechtspraak opgenomen (voor het CBb geldt geen afspraak met de Minister).


2014 in cijfers

Pagina 44

11 Kwaliteitsnormen Binnen de Rechtspraak gelden kwaliteitsnormen voor: – Permanente educatie. De norm is gemiddeld 30 opleidingsuren per jaar, c.q. een minimum van 90 uren verspreid over een termijn van drie jaar. Dit geldt voor iedere raadsheer, rechter en juridisch medewerker. – Goede bewijsmotivering (promis). De norm is dat minimaal 50 procent van de meervoudige uitspraken in strafzaken, inclusief megazaken, volgens de Promismethode wordt afgedaan. De norm is van toepassing in de (rechtsgebieden straf van de) rechtbanken en gerechtshoven. – Doorlooptijden. Er zijn termijnen vastgesteld per rechtsgebied per zaakstype waarbinnen een normpercentage van het totaal aantal zaken moet zijn afgedaan. – Aantal meervoudige afdoeningen (MK). Er zijn per rechtsgebied minimum percentages vastgesteld voor de meervoudige afdoening van zaken (verhouding EK/MK). – Reflectie. Iedere raadsheer en rechter neemt volgens de norm jaarlijks deel aan een intervisie- en/of reflectietraject. De norm is ook van toepassing op de juridisch medewerkers in de rechtbanken. De Rechtspraak heeft voor de jaren 2012, 2013, 2014 prioriteit gegeven aan het behalen van de normen op permanente educatie, goede bewijsmotivering en doorlooptijden. De normen voor reflectie en aantal MK worden gemonitord. 11.1 Permanente educatie Tabel 9: Permanente educatie Realisatie 2014

Realisatie 2013

Realisatie 2012

Permanente educatie rechters

73%

71%

73%

Permanente educatie juridisch medewerkers

61%

57%

62%

Rechtbanken

Norm 100%

Hoven

100%

Permanente educatie raadsheren

67%

66%

60%


48%

60%

55%

Permanente educatie raadsheren

76%

72%

88%


92%

60%

91%

Bijzondere Colleges

100%

De norm voor permanente educatie (PE) waarborgt aandacht en tijd voor het verbreden en verdiepen van vakinhoudelijke kennis en vaardigheden. Binnen de gerechten wordt gericht gestuurd op de norm voor PE. Daartoe worden interne cursussen, SSR cursussen, vakinhoudelijke seminars, cursusweken, werklunches etc. georganiseerd, wordt deelname aan permanente educatie stelselmatig geregistreerd en worden medewerkers door hun leidinggevende aangesproken als zij hun norm niet dreigen te halen. Redenen voor het niet halen van de norm zijn langdurige ziekte, het onvoldoende aansluiten van het cursusaanbod voor meer ervaren medewerkers en het regelmatig annuleren van cursussen door de cursusorganisatie. Daarnaast is het niet altijd duidelijk aan welke activiteiten PE punten kunnen worden toegekend en worden uren niet altijd doorgegeven. Ten slotte worden cursussen door de medewerkers geannuleerd vanwege zittingsdruk. Overigens moet de norm in perspectief geplaatst worden. Het niet behalen van de norm (90 uur in drie jaar) betekent niet dat medewerkers niet aan permanente educatie doen. Immers 89 uur in drie jaar wordt gezien als het niet halen van de norm.


2014 in cijfers

Pagina 45

De normen worden in 2014 nog niet gehaald. Ten opzichte van 2013 stijgt het realisatiecijfer in de rechtbanken licht van PE rechters van 71% naar 73% en van PE juridisch medewerkers van 57% naar 61%. Het realisatiecijfer voor raadsheren stijgt ten opzichte van 2013 eveneens licht (van 66% naar 67%). Ook de bijzondere colleges laten een hoger realisatiecijfer zien in vergelijking met 2013. Het realisatiecijfer voor de juridisch medewerker van de hoven daalt licht van 60% in 2013 naar 48% in 2014. 11.2 Promis (goede bewijsmotivering) Tabel 10: Promis Realisatie 2014

Realisatie 2013

Realisatie 2012

Norm

Rechtbanken

69%

65%

67%

50%

Hoven

44%

31%

27%

50%

Promis zorgt voor betere kwaliteit van het strafrechtelijk vonnis. De wijze waarop het vonnis is opgebouwd geeft meer inzicht in de redenering achter de rechterlijke uitspraak. De norm in de rechtbanken wordt ruimschoots gehaald en verbetert zich elk jaar zelfs licht. De norm voor de hoven wordt nog net niet gehaald. De hoven laten echter jaarlijks een flinke verbetering zien. De verwachting is dat de norm ook door de hoven in 2015 gehaald zal worden. 11.3 Aantal MK (monitornorm) Tabel 11: Aantal MK Realisatie 2014

Realisatie 2013

Realisatie 2012

Norm

15%

14%

15%

15%

MK civiel handel

8%

10%

7%

10%

MK civiel familie

2%

1%

1%

3%

11%

9%

11%

10%

3%

2%

2%

5%

28%

29%

36%

25%

MK straf

91%

92%

95%

85%

MK belasting

90%

92%

94%

90%

Rechtbanken MK straf

MK bestuur algemeen MK vreemdelingenkamer MK belasting rijk Hoven

Rechters en raadsheren moeten de ruimte hebben om een zaak meervoudig (met drie personen) af te doen. Dit bevordert de juridische kwaliteit van een uitspraak. Voorkomen moet worden dat zaken die geschikt zijn voor meervoudig afdoen, uit efficiencyoverwegingen enkelvoudig worden afgedaan. Om deze reden zijn per rechtsgebied streefpercentages afgesproken voor meervoudige afdoening. In de rechtsgebieden civiel handel, civiel familie en vreemdelingenzaken worden de streefpercentages niet gehaald. Een oorzaak hiervoor is dat in deze rechtsgebieden relatief weinig zaken zich lenen voor meervoudige behandeling. De andere streefnormen worden gehaald.


2014 in cijfers

Pagina 46

11.4 Reflectie (monitornorm) Tabel 12: Reflectie Realisatie 2014

Realisatie 2013

Realisatie 2012

Norm

Intervisie of reflectietraject rechters

78%

82%

64%

100%

Intervisie of reflectietraject juridisch medewerkers

55%

33%

33%

100%

26%

38%

26%

100%

Rechtbanken

Hoven Intervisie of reflectietraject raadsheren

Deze norm zorgt er voor dat structureel tijd wordt ingeruimd voor (vakinhoudelijke) feedback en reflectie. De normen worden nog niet gehaald. In vergelijking met 2013 dalen de gemiddelde realisaties op de norm voor rechters en raadsheren. Reflectie van juridisch medewerkers laat een verbetering zien. De norm wordt ingevuld door het meelezen van enkelvoudige vonnissen door een collega-rechter/raadsheer en het volgen van intervisietrajecten. Gerechten vullen hun reflectie en intervisieactiviteiten in met onder andere menukaarten, eigenwijsheidskamers, gezamenlijke reflectie in koppels, intercollegiale team overschrijdende intervisie, intervisie onder leiding van externe coach of met een zittingscoach. Het verder structureel inzetten en het verbeteren van de registratie wordt als verbeterpunt genoemd om de normrealisaties verder te verhogen. Verder zal de focus in 2015 meer op het verhogen van de prestaties van de juridisch medewerker moeten liggen om hier verdere verbeteringen te bewerkstelligen. 11.5 Rechter-commissaris in strafzaken

Per 1-1-2013 is wetgeving in werking getreden die beoogt de positie van de rechtercommissaris (RC) in strafzaken te versterken. De RC krijgt hiermee een sturende en controlerende rol in het opsporingsonderzoek. De bedoeling hiervan is dat meer strafzaken kant en klaar op zitting komen en dat op onderzoeksverzoeken van de verdediging in een eerder stadium dan tijdens de zitting kan worden besloten. Om de taakverzwaring die voortvloeit uit de nieuwe wetgeving te kunnen opvangen heeft de Rechtspraak afgesproken dat 25% van alle strafrechters RC moet zijn. Dit doel is in 2014 en 2013 niet gehaald. In 2014 bestond de bezetting RC uit 90,68 FTE, wat neerkomt op 17,96% van alle strafrechters. In 2013 bestond de bezetting RC uit 94,92 fte, wat neerkomt op 19,3% van het totale aantal strafrechters. Ten opzichte van 2013 is er in 2014 sprake van een lichte procentuele daling van 1,34% van het aantal RC’s. De inzet van een raadsheer-commissaris in strafzaken steeg van 1746 zaken in 2013 naar 2028 zaken in 2014. De hoven zetten in op een verdere structurele inbedding van de inzet van de raadsheer-commissaris (RhC) met als doel te komen tot een meer structurele en frequente inzet van de RhC. De resultaten van 2014 laten een positieve lijn in deze inzet en frequentie zien. Er wordt in 2014 nauwelijks nog gebruik gemaakt van de RC’s van de rechtbanken door de RhC’s.


2014 in cijfers

Pagina 47

12 Doorlooptijden In dit jaarverslag is de stand van zaken te vinden over de duur van rechtszaken voor de rechtspraak als geheel. In de jaarlijkse kengetallenpublicatie zijn de uitkomsten per gerecht opgenomen en geanalyseerd. De rechtszaken die de Rechtspraak te behandelen krijgt, zijn opgedeeld in 45 verschillende zaaktypen met ieder een eigen doorlooptijdnormering. De norm bestaat uit twee elementen: 1) de termijn waarbinnen een zaak afgehandeld dient te zijn, en 2) het percentage zaken waarvoor dat moet gelden. Bij het formuleren van start- en eindpunt van de te normeren doorlooptijd van een gerechtelijke procedure, is gekozen voor het perspectief van de burger/ maatschappij; burgers, maatschappij en politiek willen in de eerste plaats geïnformeerd worden over de totale lengte van procedures. De doorlooptijd is daarom gedefinieerd als de totale tijd die verstrijkt tussen het instromen en het uitstromen van een zaak bij één gerechtelijke instantie. Er is geen onderscheid gemaakt in wat wel en wat niet door de Rechtspraak te beïnvloeden is. De duur van deeltrajecten, zoals mediation of de tijd dat een zaak op verzoek van partijen tijdelijk stilligt, wordt dus niet uit de doorlooptijdmeting gehaald. De duur die gemeten wordt start bij binnenkomst op het gerecht van het verzoekschrift of de dagvaarding en loopt door tot het vonnis is geaccordeerd door de rechter of de uitspraak op het verzoekschrift aan partijen is verzonden. Het uitgangspunt bij de normstelling is dat het overgrote deel van de zaken binnen een bepaalde tijd moet worden afgehandeld en dat rekening gehouden wordt met een groep procedures die extra lang duren door niet te vermijden complicaties. Bij bijvoorbeeld een norm van 90% binnen 6 maanden is er ruimte voor 10% extra lang durende zaken. De formulering van de norm op deze wijze heeft het voordeel dat ruimte aanwezig blijft om in incidentele zaken bewust meer tijd te nemen voor de afdoening. Het weergeven en normeren van gemiddelde doorlooptijden geeft minder inzicht in de procesduur dan de gekozen systematiek. Wel zijn aanvullend op de genormeerde doorlooptijden in de tabellen 18 en 19 voor een aantal zaak groepen gemiddelden gepresenteerd. Landelijk totaalbeeld

De doorlooptijden van rechtszaken zijn in de periode 2009-2014 verbeterd. Na een stagnatie in 2012 en 2013 was in 2014 vaker vooruitgang te zien: meer zaken voldeden aan de normtijden. In 2014 verbeterde2 de doorlooptijd bij ongeveer een derde van de 45 onderscheiden zaak typen. Bij een op de vijf zaak typen ging het percentage rechtszaken dat aan de norm voldeed achteruit. Handelszaken en strafzaken zowel bij de rechtbanken als de gerechtshoven, zijn in 2014 duidelijk sneller afgehandeld. Ook de vreemdelingenzaken en bestuursrechtelijke zaken bij de rechtbanken zijn korter gaan duren. Deze vooruitgang was echter over het algemeen niet voldoende om vaker dan in 2013 de gewenste percentages te halen: in drie gevallen wel, geregelde arbeidsontbindingen, strafzaken kinderrechter en vreemdelingenzaken. De kantonzaken en familierechtelijke zaken voldeden over het algemeen (vrijwel) al langer aan de normen. 2 We spreken van verbetering bij een toename van het percentage binnen de norm met 2 procentpunten of meer.


2014 in cijfers

Pagina 48

Nog ver van de norm is de duur van belastingzaken. De rechtszaken bij de gerechtshoven zijn korter gaan duren, maar voldeden over het algemeen nog niet aan de duurdoelstellingen, behalve bij familierechtelijke zaken. Hieronder volgt per rechtsgebied een beschrijving van de ontwikkelingen op het gebied van de duur van rechtszaken in 2014. 12.1 Doorlooptijden kantonzaken

Uit tabel 13 blijkt dat de duur van rechtszaken bij de kantonrechter in 2014, behalve bij Mulderzaken en handelsrekesten, verbeterde of gelijk is gebleven. De doorlooptijden voldoen op genoemde twee zaak soorten na, geheel of vrijwel geheel aan de normering. De groep mulderzaken bestaat voor het grootste deel uit vorderingen gijzeling van degene die de boete niet heeft betaald. Die groep zaken is sinds 2013 sterk toegenomen, waardoor de werkvoorraad sterk toenam. De kantonrechters zijn die werkvoorraad al aan het verkleinen.

Tabel 13: Doorlooptijden kantonzaken, 2011 t/m 2014 realisatie Norm

2011

2012

2013

2014

Handelszaken met verweer - norm 1

90% ≤ 1 jaar

95%

95%

94%

95%


75% ≤ 6 mnd.

80%

80%

75%

77%

Arbeidsontbindingen op tegenspraak

95% ≤ 3 mnd.

94%

97%

96%

95%

Handelsrekesten, niet-arbeidszaken

95% ≤ 6 mnd.

87%

88%

87%

86%

Handelszaken zonder verweer (verstek)

90% ≤ 6 wkn.

98%

97%

97%

98%

Geregelde arbeidsontbindingen

90% ≤ 15 dgn.

87%

87%

79%

87%

Kort gedingen / vovo’s

95% ≤ 3 mnd.

96%

97%

97%

97%

Overtredingszaken

85% ≤ 1 mnd.

87%

90%

86%

89%

Mulderzaken

80% ≤ 3 mnd.

78%

84%

66%

63%

Ten slotte blijkt uit tabel 19 dat de gemiddelde duur van familierekesten bij de kantonrechter toenam van gemiddeld 7 weken in 2012 naar gemiddeld 13 weken in 2014. Het gaat voornamelijk om verzoeken tot bewind over meerderjarigen. De vraag daarnaar is in de afgelopen jaren bijzonder sterk toegenomen. 12.2 Doorlooptijden handelszaken en familiezaken

Uit tabel 14 valt op te maken dat de duur van veel familierechtelijke procedures al geruime tijd vrijwel geheel aan de normen voldoet. Bij de rechtbanken worden weliswaar 90% van scheidingen op gemeenschappelijk verzoek binnen twee maanden afgehandeld, maar de doelstelling is 95%. Ook bij jeugdbeschermingszaken lukte het niet helemaal aan de normstelling te voldoen: 71% van de eerste verzoeken tot ondertoezichtstelling werden binnen drie weken afgedaan en de norm is 80%. De behandeling van familierechtelijke zaken in hoger beroep voldoet aan de normering, maar daarbinnen duurden de hoger beroepen jeugdbeschermingszaken soms nog te lang: 83% werd afgehandeld binnen 4 maanden tegenover de norm van 90%.


2014 in cijfers

Pagina 49

Tabel 14: Doorlooptijden familiezaken rechtbanken en hoven, 2011 t/m 2014 realisatie Norm

2011

2012

2013

2014

93%

94%

94%

93%

Civiel- familiezaken rechtbanken Scheidingszaken totaal (exclusief vovo’s)

95% ≤ 1 jaar

– waarvan op gemeenschappelijk verzoek

95% ≤ 2 mnd.

93%

91%

90%

90%

Alimentatiezaken, bijstandsverhaal

90% ≤ 1 jaar

93%

93%

93%

92%

Omgang- en gezagzaken

85% ≤ 1 jaar

83%

83%

83%

83%

Jeugdbeschermingszaken kinderrechter

90% ≤ 3 mnd.

92%

91%

90%

90%

– waarvan eerste verzoeken tot OTS

80% ≤ 3 wkn.

81%

80%

72%

71%

Familierekesten

90% ≤ 1 jaar

89%

91%

91%

92%

– waarvan Jeugdbeschermingszaken

90% ≤ 4 mnd.

84%

89%

85%

83%

Civiel - familiezaken hoven

Uit tabel 15 blijkt dat de duur van handelszaken bij de rechtbanken in 2014 over het algemeen is bekort, behalve bij de afhandeling van faillissementen. Ook nam de werkvoorraad sterk af. Deze positieve ontwikkelingen resulteerden er nog niet helemaal in dat voldoende zaken binnen de normtijd werden afgehandeld. Alleen de behandeling van kort gedingen bij de rechtbanken voldoet vrijwel aan de norm dat 95% van de rechtszaken is afgehandeld binnen drie maanden. De duur van dagvaardingszaken met verweer verbeterde sterk en deze rechtszaken voldeden in 2014 vaker aan de normtijd (1e twee regels tabel 3). De afname van de werkvoorraad indiceert dat de doorlooptijden van deze zaken verder zal gaan verbeteren. De duur van dagvaardingszaken en insolventierekesten in hoger beroep verbeterde eveneens, maar voldeed nog niet aan de normering. Van de insolventierekesten in hoger beroep werd 52% afgedaan binnen 2 maanden, waar 90% de norm is. De duur van de afhandeling van de andere handelsrekesten bij de gerechtshoven is achteruitgegaan naar 44% binnen 6 maanden. Tabel 15: Doorlooptijden civiel handel rechtbanken en hoven, 2011 t/m 2014 realisatie Norm

2011

2012

2013

2014

87%

84%

81%

86%

Civiel- handelszaken rechtbanken Handelszaken met verweer - norm 1

90% ≤ 2 jaar


70% ≤ 1 jaar

62%

54%

55%

60%

Handelszaken zonder verweer (verstek)

90% ≤ 6 wkn.

85%

78%

77%

79%

Beëindigde faillissementen

90% ≤ 3 jaar

80%

81%

81%

79%

Handelsrekesten (vooral insolventie)

90% ≤ 3 mnd.

83%

83%

81%

83%

Kort gedingen / vovo’s (inclusief familierecht)

95% ≤ 3 mnd.

92%

93%

93%

92%

90% ≤ 2 jaar

79%

80%

80%

80%

Civiel - handelszaken hoven Handelszaken dagvaardingen - norm 1 Handelszaken dagvaardingen - norm 2

70% ≤ 1 jaar

43%

46%

46%

48%

Insolventierekesten

90% ≤ 2 mnd.

49%

51%

31%

52%

Handelsrekesten, niet insolventie

90% ≤ 6 mnd.

53%

56%

52%

44%


2014 in cijfers

Pagina 50

12.3 Doorlooptijden strafrecht

De strafzaken bij de rechtbanken voldeden in 2014 vaker aan de normtijden (tabel 16). De doorlooptijden van de zaken bij de kinderrechter, de politierechter en van behandeling van raadkamerzaken over voorlopige hechtenis, voldoen vrijwel aan de normering. Weliswaar werd in 2014 een groter deel, 81%, van strafzaken bij de meervoudige kamer (MK) afgedaan binnen de normtijd van 6 maanden, waar de doelstelling is om 90% binnen die tijd afgehandeld te krijgen. Wanneer in een strafzaak in hoger beroep wordt gegaan, dienen het vonnis en het proces-verbaal ter zitting uitgewerkt te worden. Hiervan zijn nog geen duurmetingen beschikbaar, maar wel wordt de gemiddelde doorlooptijd van dat uitwerken gemeten, uitsluitend voor MK-zaken. De gemiddelde doorlooptijd daarvan was in 2014 evenals in 2013 circa 16 weken, zoals uit tabel 19 blijkt. De doorlooptijden bij de gerechtshoven van zaken die het strafrecht betreffen verbeterden sterk (tabel 16). Toch zijn ze nog ver van de norm verwijderd. Zo is in vergelijking met voorgaande jaren de duur van MK-zaken duidelijk verkort; toch duurt nog maar 67% van de MK strafzaken korter dan 9 maanden, waarbij de norm 85% is.

Tabel 16: Doorlooptijden strafzaken rechtbanken en hoven, 2011 t/m 2014 realisatie Norm

2011

2012

2013

2014

Strafzaken rechtbanken Strafzaken MK (= meervoudig behandeld)

90%

≤ 6 mnd.

83%

82%

78%

81%

Politierechterzaken (incl. economische)

90%

≤ 5 wkn.

85%

88%

87%

87%

Strafzaken bij de kinderrechter (enkelvoudig)

85%

≤ 5 wkn.

77%

82%

77%

83%

Raadkamerzaken m.b.t. voorlopige hechtenis

100%

≤ 2 wkn.

100%

100%

99%

99%

83%

85%

72%

78%

85%

≤ 4 mnd.

Uitwerken strafzaken (EK+MK) ivm hoger beroep, jeugd

100%

≤ 4 wkn.

nog niet meetbaar

Uitwerken strafzaken (EK+MK) ivm hoger beroep, niet jeugd

100% ≤ 16 wkn.

nog niet meetbaar

– waarvan gedetineerdenzaken

100%

≤ 3 mnd.

nog niet meetbaar

Meervoudige Kamer-zaken

85%

≤ 9 mnd.

56%

59%

63%

67%

EK-strafzaken, niet kantonappellen

85%

≤ 6 mnd.

30%

22%

24%

41%

EK-strafzaken, kantonappellen

85%

≤ 6 mnd.

70%

49%

42%

43%

Raadkamer m.b.t. Voorlopige Hechtenis

90%

≤ 2 wkn.

50%

50%

56%

63%

Raadkamer niet m.b.t. Voorlopige Hechtenis

80%

≤ 4 mnd.

34%

36%

46%

50%

85%

≤ 6 mnd.

53%

46%

34%

35%

100%

≤ 6 mnd.

68%

64%

70%

70%

Raadkamerzaken niet voorlopige hechtenis

Strafzaken hoven

Klachten niet vervolgen (12 Sv) Uitwerken (MK) strafzaak i.v.m. cassatie


2014 in cijfers

Pagina 51

12.4 Doorlooptijden bestuursrecht

De behandeling van vreemdelingenzaken (bodemzaken) en ‘reguliere’ bestuursrechtelijke zaken3 is in de afgelopen jaren steeds korter gaan duren. Daardoor voldoen deze rechtszaken vrijwel geheel aan de gestelde duurnormering (tabel 17 de eerste vier regels). De duur van behandeling door de rechtbanken van rijksbelasting-rechtszaken is in 2014 achteruitgegaan tot het niveau van 2011. Ook konden de rechtbanken de duur van behandeling van lokale belastingzaken niet bekorten. Het gevolg is dat voor beide zaak groepen de norm niet is behaald, hoewel de werkvoorraad is verkleind. De behandeling van belastingzaken in hoger beroep is korter geworden, maar deze rechtszaken voldeden in 2014 nog niet aan de doorlooptijdnormering. De werkvoorraad van deze zaken is in 2014 wel al sterk afgenomen.

Tabel 17: Doorlooptijden bestuursrecht rechtbanken en hoven, 2011 t/m 2014 realisatie Norm

2011

2012

2013

2014

Bestuursrechtelijke zaken rechtbanken Reguliere bestuurszaken, bodemzaken - norm 1

90% ≤ 1 jaar

75%

81%

84%

85%

Reguliere bestuurszaken, bodemzaken - norm 2

70% ≤ 9 mnd.

59%

68%

68%

70%

Voorlopige voorzieningen bestuur regulier

90% ≤ 3 mnd.

93%

92%

95%

95%

Vreemdelingenzaken, bodemzaken

90% ≤ 9 mnd.

73%

80%

81%

88%

Belastingzaken lokaal, bodemzaken

90% ≤ 9 mnd.

56%

57%

62%

62%

Rijksbelastingzaken, bodemzaken - norm 1

90% ≤ 18 mnd.

79%

80%

86%

76%

Rijksbelastingzaken, bodemzaken - norm 2

70% ≤ 1 jaar

61%

63%

67%

60%

Belastingzaken - norm 1

90% ≤ 18 mnd.

74%

73%

76%

75%

Belastingzaken - norm 2

70% ≤ 1 jaar

46%

44%

44%

53%

Belastingzaken hoven

Bij de Centrale Raad van Beroep (CRvB) en het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) worden de doorlooptijden weergegeven in het gemiddelde aantal weken dat een zaak duurt (zie tabel 18). De gemiddelde duur van zaken bij het CBb nam in 2014 licht toe, van 68 weken naar 69 weken. Ten opzichte van 2011 was de toename 10 weken.

3 Met reguliere bestuursrechtelijke zaken duiden we de rechtszaken aan op het gebied van het bestuursrecht, die niet het belastingrecht en vreemdelingenrecht betreffen.


2014 in cijfers

Pagina 52

In 2014 bedroeg de doorlooptijd bij de CRvB gemiddeld 68 weken, ongeveer gelijk aan 2013. Wel nam de duur van de categorie overige afdoening bodemzaak in 2014 sterk toe. Tabel 18: Gemiddelde doorlooptijden van procedures bij CBb en CRvB in weken, 2011 t/m 2014 College van Beroep voor het bedrijfsleven

2011

2012

2013

2014

Bodemzaak met (appellabele) uitspraak

83

89

93

93

0%

Overige afdoening bodemzaak

27

35

46

40

-12%

Voorlopige voorziening

groei 2014

8

4

4

5

25%

59

63

68

69

2%

2011

2012

2013

2014

groei 2014

Bodemzaak met (appellabele) uitspraak

90

76

80

79

0%

Overige afdoening bodemzaak

22

21

19

31

61%

Totaal CBb Centrale Raad van Beroep

Voorlopige voorziening Totaal CRvB

8

10

9

9

8%

76

66

68

68

0%


2014 in cijfers

Pagina 53

Tabel 19: Gemiddelde doorlooptijden van procedures bij rechtbanken en hoven in weken, 2011 t/m 2014 2011

2012

2013

2014

groei 2014

Handelszaak verweer met enquete, descente of pleidooi

49

45

45

43

-6%

Handelszaak verweer zonder enq., desc. of pleidooi

17

16

17

17

-2%

Handelszaak zonder verweer (verstek)

2

2

2

2

-3%

Ontbindingsprocedure arbeidsovereenkomst met verweer

8

7

7

8

13%

Rechtbanken, kantonzaken

Overige beschikkingen (handel en huur)

15

14

13

15

10%

Familiezaak

6

7

11

13

16%

Kort geding

5

5

Strafzaak bij kanton (overtreding + Mulder)

5

6

14%

11

14

25%

Rechtbanken, civiele zaken Handelszaak met verweer Handelszaak zonder verweer (verstek) Verzoekschriftprocedure handel (vooral insolventie) Beëindigde faillissementen Scheidingszaak

61

67

72

63

-13%

6

9

8

7

-11%

9

8

8

9

4%

(geen gegevens)

110

113

3%

15

15

15

15

-2%

7

8

8

8

5%

24

26

28

28

0%

6

6

6

6

4%

Strafzaak (meervoudig behandeld=MK)

18

19

17

21

20%

Uitwerken vonnis strafzaak voor hoger beroep (MK)

15

15

16

16

-4%

Strafzaak bij de politierechter

11

9

7

6

-11%

6

6

6

6

-1%

44

37

36

37

2%

6

6

6

6

-2%

Beschikking verzoekschriftprocedure kinderrechter Overige familiezaak (bv. adoptie) excl. Bopz Kort geding Rechtbanken, strafrecht gerelateerde zaken

Strafzaak bij de kinderrechter (enkelvoudig) Rechtbanken, bestuursrechtelijke zaken Bodemzaak bestuur regulier Voorlopige voorziening bestuur regulier Belastingzaak

52

49

46

47

3%

Vreemdelingenzaak

22

19

21

18

-12%

Handelszaak

61

55

57

53

-7%

Familiezaak

36

32

33

34

3%

Belastingzaak

74

71

62

57

-8%

Strafzaak (MK en EK)

44

43

42

40

-5%

Uitwerken arrest t.b.v. cassatie

22

23

21

20

-5%

Gerechtshoven


2014 in cijfers

Pagina 54

13 Kostenspecificatie Tabel 20: Kostenspecificatie 2014 (bedragen x € 1.000) Gerealiseerde productiegerelateerde kosten

691.941

Gerealiseerde specifieke uitgaven gerechten

-

Gerechtskosten

4.001

Gerealiseerde centrale kosten

255.827

Huisvestingskosten gerechten

115.172

ICT

71.768

Opleidingen

10.462

LDCR

17.892

Bureau Raad

19.182

Overig

21.351

Overige kosten

28.387

Megazaken

13.449

Bijzondere kamers

8.460

CBb

6.479

Nief-BFR 2005 taken

15.102

Tuchtrecht

4.548

Commissies van Toezicht

5.109

Niet wettelijke taken

5.445

Kostenspecificatie, 2014

2% 3% 26%

70%

0% 0%

Gerealiseerde productiegerelateerde kosten

Gerealiseerde centrale kosten

Gerealiseerde specifieke uitgaven gerechten

Niet-BFR 2005 taken

Gerechtskosten

Overige kosten


2014 in cijfers

Pagina 55

Tabel 21: Gerealiseerde productgroepprijs versus afgesproken prijs 2014 (euro) Gerealiseerd

Afgesproken

Verschil

Rechtbanken Civiel

801,35

801,54

0,18

Bestuur (excl. VK)

2.057,64

2.205,39

147,75

Straf

1.130,45

1.028,23

-102,22

151,81

156,31

4,50

Kanton Bestuur VK Belasting

1.092,21

998,62

-93,59

893,27

1.131,08

237,82

Gerechtshoven Civiel

4.416,73

3.871,31

-545,42

Straf

1.834,60

1.551,96

-282,64

Belasting

2.582,57

3.649,80

1.067,23

3.854,12

3.450,32

-403,81

Bijzondere colleges Centrale Raad van Beroep

Tabel 22: Gerealiseerde minutentarieven 2014 minutentarief (euro) RA

JO

Civiel

2,11

3,94

Bestuur (excl. VK)

1,68

2,88

Straf

2,52

3,93

Kanton

2,70

4,84

Bestuur VK

2,81

3,65

Belasting

1,78

2,68

Civiel

2,25

3,15

Straf

2,52

3,55

Belasting

1,50

1,53

3,45

1,71

Rechtbanken

Gerechtshoven

Bijzondere colleges Centrale Raad van Beroep


2014 in cijfers

Pagina 56

14 Personeel Tabel 23: Aantal medewerkers en formatie rechtspraak 2010-2014 31-12-10

Rechterlijke ambtenaren

31-12-11

31-12-12

31-12-13

31-12-14

aantal dec 2010

fte dec 2010

aantal dec 2011

fte dec 2011

aantal dec 2012

fte dec 2012

aantal dec 2013

fte dec 2013

aantal dec 2014

fte dec 2014

2.502

2.275

2.448

2.230

2.403

2.194

2.378

2.182

2.359

2.170

Gerechtsambtenaren (direct)

5.797

5.138

5.584

4.935

5.500

4.847

5.377

4.747

5.549

4.921

Totaal medewerkers direct

8.299

7.413

8.032

7.165

7.903

7.041

7.755

6.929

7.908

7.091

83%

83%

83%

82%

84%

83%

80%

80%

81%

81%

1.650

1.495

1.685

1.531

1.540

1.405

1.910

1.748

1.873

1.716

46

41

0

0

0

0

0

0

0

0

1.696

1.536

1.685

1.531

1.540

1.405

1.910

1.748

1.873

1.716

17%

17%

17%

18%

16%

17%

20%

20%

19%

19%

Totaal personeel direct & indirect

9.995

8.949

9.717

8.696

9.443

8.446

9.665

8.677

9.781

8.807


2.502

2.275

2.448

2.230

2.403

2.194

2.378

2.182

2.359

2.170

% van totaal Staftaken Gerechten (GA indirect) * Gemeenschappelijk Beheer (GA indirect) ** Totaal medewerkers indirect % van totaal

% van totaal Gerechtsambtenaren direct en indirect % van totaal Totaal personeel direct & indirect

25%

25%

25%

26%

25%

26%

25%

25%

24%

2.5%

7.493

6.674

7.269

6.466

7.040

6.252

7.287

6.495

7.422

6.637

75%

75%

75%

74%

75%

74%

75%

75%

76%

75%

9.995

8.949

9.717

8.696

9.443

8.446

9.665

8.677

9.781

8.807

* 85% van de totaal geregistreerde staftaken bij gerechten (t/m 2012; daarna 100%) ** 70% van de totaal geregistreerde staftaken bij het Gemeenschappelijk Beheer (t/m 2010)

Aantal medewerkers en formatie, 2010-2014

8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000

Rechtelijke ambtenaren

fte dec 2014

aantal dec 2014

fte dec 2013

aantal dec 2013

fte dec 2012

aantal dec 2012

fte dec 2011

aantal dec 2011

fte dec 2010

aantal dec 2010

0

Gerechtsambtenaren direct en indirect


2014 in cijfers

Pagina 57

Gemiddelde bezetting (in fte) per rechtsgebied rechters (rechterlijk ambtenaar), 2014 6%

16% 35%

13%

30% Straf

Bestuur

Civiel

Bijzondere colleges

Kanton

Gemiddelde bezetting (in fte) per rechtsgebied niet-rechters (gerechtsambtenaar), 2014 3% 19%

25%

21%

32%

Straf

Bestuur

Civiel

Bijzondere colleges

Kanton


2014 in cijfers

Pagina 58

Tabel 24: Bezetting landelijke diensten 2010-2014 Landelijke diensten (SSR, Spir-it, LDCR)

31-12-10 aantal

31-12-11

fte aantal

31-12-12

fte aantal

31-12-13

fte aantal

31-12-14

fte aantal

fte


nvt

nvt

4

4

4

4

2

2

1

1

Gerechtsambtenaren

453

428

448

425

588

556

611

580

606

577

“Het betreft hier het totale personeelsbestand van de SSR, Spir-it (voorheen ICTRO), dienst Prisma (t/m 2010) en het LDCR (vanaf 2012).

Tabel 25: Man-vrouw verdeling 2010-2014 aantal 31-12-2010 aantal 31-12-2011 aantal 31-12-2012 aantal 31-12-2013 aantal 31-12-2014 man- vrou- totaal man- vrou- totaal man- vrou- totaal man- vrou- totaal man- vrou- totaal nen wen nen wen nen wen nen wen nen wen Rechterlijke ambtenaren

1.193 1.309 2.502 1.140 1.308 2.448 1.098 1.305 2.403 1.058 1.320 2.378 1.031 1.328 2.359

Gerechtsambtenaren (direct)

1.508 4.289 5.797 1.421 4.163 5.584 1.380 4.120 5.500 1.311 4.066 5.377 1.353 4.196 5.549

48%

26%

52% 100%

74% 100%

47%

25%

53% 100%

46%

75% 100%

25%

54% 100%

75% 100%

44%

24%

56% 100%

76% 100%

44%

24%

56% 100%

76% 100%

Tabel 26: Man-vrouw verdeling in functies als rechterlijk ambtenaar

president (voorzitter van bestuur) hof / bijzonder college rechtbank bestuurders/team-en afdelingsvoorzitters

aantal 31-12-2010

aantal 31-12-2011

aantal 31-12-2012

aantal 31-12-2013

aantal 31-12-2014

man- vrou- totaal nen wen





23

3

26

23

3

26

17

2

19

13

4

17

13

4

17

6

1

7

6

1

7

6

0

6

6

0

6

6

0

6

17

2

19

17

2

19

11

2

13

7

4

11

7

4

11

577

390

967

455

318

773

313

206

519

104

106

210

106

100

206

hof / bijzonder college

155

80

235

84

32

116

65

25

90

30

20

50

32

23

55

rechtbank

422

310

732

371

286

657

248

181

429

74

86

160

74

77

151

raadsheer/senior raadsheer (hof / bijzonder college)

169

137

306

230

188

418

235

188

423

265

207

472

255

214

469

rechter/senior rechter (a) (rechtbank)

373

677 1.050

397

713 1.110

490

819 1.309

628

915 1.543

625

928 1.553

overige rechterlijke ambtenaren

47

96

143

35

79

114

40

73

113

48

88

136

32

82

114

1.189 1.303 2.492 1.140 1.301 2.441 1.095 1.288 2.383 1.058 1.320 2.378 1.031 1.328 2.359 Overige rechterljike ambtenaren betreft rechterlijke ambtenaren in de volgende functies: gerechtsauditeur tevens plaatsvervanger; gerechtsauditeur; rechter in opleiding; voorzitter/lid van de Raad voor de rechtspraak.


2014 in cijfers

Pagina 59

Leeftijdsopbouw rechterlijke ambtenaren, december 2014

500 450 400 350 300 250

215

276

281

218

134

200 150 100 50 0

140 40

24

49

75

147

217

237

208

84

35-39

40-44

45-49

50-54

55-59

60-64

65-70

14 tot 35

Mannen

Vrouwen

Leeftijdsopbouw gerechtsambtenaren (direct en indirect), december 2014

2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400

1489

826

801

710

620

453 256

200 0

407

234

262

320

389

370

264

12 9

tot 35

35-39 Mannen

40-44

45-49 Vrouwen

50-54

55-59

60-64

65-70


2014 in cijfers

Pagina 60

Tabel 27: Arbeidsverzuim verzuimpercentage 2012

verzuimpercentage 2013

verzuimpercentage 2014

mannen

vrouwen

totaal

mannen

vrouwen

totaal

mannen

vrouwen

totaal

Rechterlijke ambtenaren en Gerechtsambtenaren *

4,0%

5,3%

4,8%

3,8%

5,2%

4,7%

3,7%

5,1%

4,6%

Landelijke diensten (SSR, LDCR, Spir-it)

3,5%

5,5%

4,1%

4,6%

8,0%

5,7%

4,2%

6,7%

5,0%

Totaal

4,0%

5,3%

4,8%

3,9%

5,3%

4,7%

3,8%

5,2%

4,6%

* Alle directe en indirecte ambtenaren (incl. Rvdr) m.u.v. parketpolitie

Tabel 28: Selectie van rechters in opleiding 2014 Rechter in opleiding (kandidaten met beperkte ervaring)

Aantal vacatures

Waarvan vervuld

37

22

Rechter in opleiding (kandidaten met ruime ervaring)

18

18

Totaal

55

40


2014 in cijfers

Pagina 61

15 Mediation Tabel 29: Mediations 2006-2014 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Aantal verwijzingen naar mediation

2.133

3.354

3.708

4.183

4.311

3.067

2.716

3.152

3.010

Aantal gestarte mediations

1.943

3.062

3.317

3.850

3.937

2.740

2.429

2.827

2.642

Aantal afgeronde mediations

1.297

2.495

3.203

3.212

3.605

2.948

2.508

2.580

2.524

61%

57%

59%

58%

57%

56%

54%

56%

59%

Percentage met volledige of gedeeltelijke overeenstemming

Tabel 30: Mediation naar rechtsgebied 2014

Rechtbanken Kantonzaken Handelszaken

Aantal verwijzingen naar mediation

Aantal gestarte mediations

Aantal afgeronde mediations

Percentage met gehele of gedeeltelijke overeenstemming

2.832

2.482

2.390

60%

116

96

96

52%

143

123

118

47%

2.324

2.087

2.049

59%

Bestuurszaken belasting

37

33

18

88%

Bestuurszaken algemeen, incl vk

58

50

58

54%

Overige (incl strafrecht)

329

250

179

74%

Gerechtshoven + CBb+ CRvB

176

158

132

46%

3.008

2.640

2.522

59%

Familiezaken

Totaal

Na een toename van het aantal verwijzingen naar mediation in 2013 is dat aantal in 2014 weer wat afgenomen, te weten met 4,5%. Vooral in het rechtsgebied Bestuur algemeen is in 2014 sprake van een significante daling in het aantal verwijzingen naar mediation ten opzichte van voorgaande jaren. Ook in de rechtsgebieden Familie, Handel en Kanton is sprake van een daling, al is die in het rechtsgebied Familie slechts 3%. In de categorie Overig (waarin met name Strafzaken geteld worden) is juist een aanzienlijke stijging in het aantal verwijzingen te zien: dit aantal is in het afgelopen jaar meer dan verviervoudigd. Bijna 88% van alle verwijzingen (landelijk) leidde ook daadwerkelijk tot de start van een mediation. Het aantal afgeronde mediations daalde in 2014 met ruim 2% en ligt iets onder het aantal gestarte mediations: een verschil van 118 zaken. Het percentage van het aantal mediations, dat met volledige of gedeeltelijke overeenstemming werd afgesloten, is met 3% gestegen en ligt nu voor alle rechtsgebieden samen op 59%. In de rechtsgebieden Bestuur Belasting (+ 11%), Handel (+ 5%) en Familie (+3%) was het percentage dat met volledige of gedeeltelijke overeenstemming werd afgesloten hoger dan vorig jaar. In het rechtsgebied Kanton was dit percentage 6% lager en in het rechtsgebied Bestuur Algemeen bleef het percentage gelijk. In de categorie Overig, waarin met name Strafzaken geteld worden, daalde dit percentage van 83% naar 74%. Dit percentage is nog altijd opmerkelijk hoog en de daling is een logisch gevolg van de verdere ‘inburgering’ van mediation in Strafzaken in 2014, waardoor de voorselectie wellicht minder ‘streng’ is geworden.


2014 in cijfers

Pagina 62

16 Wraking en klachten Sinds 2011 worden in het Jaarverslag van de Rechtspraak cijfers over wraking, klachten en disciplinaire maatregelen gepubliceerd. 16.1 Wrakingsverzoeken en gehonoreerde wrakingen

In Nederland heeft iedere burger recht op een onpartijdige rechter. Wie betrokken is in een rechtszaak en goede redenen heeft om te denken dat de rechter een zaak niet onpartijdig kan beoordelen, kan vragen deze rechter te laten vervangen door een andere rechter. We noemen dat een verzoek tot wraking1. Vanaf 2007 werd de rechter steeds meer gewraakt, maar vanaf 2012 stopte die trend. In 2014 werden in totaal 619 wrakingsverzoeken ingediend, ongeveer gelijk aan 2013. In 2014 nam het aantal wrakingsverzoeken bij de gerechtshoven af en bij de rechtbanken toe. In 2014 werd 506 keer bij de rechtbanken een wrakingsverzoek gedaan, 88 keer bij de gerechtshoven en 25 keer bij de CRvB en CBb. Dat het aantal wrakingsverzoeken bij de rechtbanken het hoogst is bevreemdt niet, aangezien daar de meeste rechtszaken worden behandeld. Tabel 30: Wrakingsverzoeken 2009

2010

2011

2012

2013

2014

Totaal

418

529

587

659

626

619

rechtbanken

283

388

450

518

479

506

gerechtshoven

85

107

107

121

122

88

CRvB

50

34

30

20

23

24

CBB

0

0

0

0

2

1

De 619 wrakingsverzoeken in 2014 moeten in het licht gezien worden van de afhandeling jaarlijks van circa 1,7 miljoen zaken. Daarvan waren ongeveer negenhonderdduizend rechtszaken op tegenspraak, de groep zaken waarin wrakingsverzoeken voorkomen. Dit betekent dat bij ongeveer 7 op de tienduizend rechtszaken op tegenspraak een wrakingsverzoek werd gedaan. Waarbij aangetekend dat soms meer wrakingsverzoeken per zaak kunnen voorkomen. Als de wrakingskamer vindt dat een rechter terecht wordt gewraakt, kan dat twee dingen betekenen: de rechter is in de betreffende zaak partijdig, of er is een schijn van partijdigheid. Ook de schijn van partijdigheid moet worden voorkomen. Daarom wordt ook bij schijn van partijdigheid een rechter van de zaak gehaald. Dat zegt overigens niets over zijn functioneren in andere zaken. Hij kan dus gewoon andere zaken gaan behandelen. Slechts een gering deel van de wrakingsverzoeken is daadwerkelijk gehonoreerd: in 2014 waren dat er 40, zoals in onderstaande tabel is te zien. In de periode 2011 t/m 2014 werd jaarlijks ongeveer 6% van de wrakingsverzoeken gehonoreerd. Tabel 31: Gehonoreerde wrakingsverzoeken 2009

2010

2011

2012

2013

2014

Totaal

15

21

36

42

21

40

rechtbanken

15

16

33

38

12

20

gerechtshoven

0

5

3

4

8

20

CRvB en CBB

0

0

0

0

1

0

1 Achtergronden van het wrakingsinstrument en het gebruik ervan staan beschreven op Rechtspraak.nl onder de titel themadossiers onder het tabblad ‘Recht in Nederland’.


2014 in cijfers

Pagina 63

16.2 Klachten

Elk gerecht heeft een klachtenregeling. Klachten kunnen worden ingediend over een gedraging - een handelen maar ook niet handelen - van een medewerker van dat gerecht of over de bedrijfsvoering van het gerecht. Over de inhoud van een uitspraak van een rechter of een beslissing van een rechter tijdens de behandeling van de zaak, kan niet worden geklaagd. Daar kan alleen een hogere rechter over oordelen. De klachtenprocedure zou anders een verkapt rechtsmiddel worden en daar is de klachtenprocedure niet voor bedoeld. In 2014 zijn 2.070 klachten ingediend bij de gerechten. In 2013 en 2012 werden 1.794 respectievelijk 1.398 klachten ingediend. Het aantal in 2014 ingediende klachten is dan ook gestegen ten aanzien van het aantal in 2013 klachten. Ten opzichte van 2013 is het aantal ingediende klachten toegenomen met 274, zijnde 15%. De klachten betreffen zowel rechters als medewerkers van de gerechten. Bij rechters gaat het bijvoorbeeld over de inhoud van een uitspraak, de wijze waarop een zaak of een klager op de zitting door de rechter is bejegend (niet luisteren, vooringenomenheid/partijdigheid van de rechter, niet voorbereid zijn, communicatie van rechter met (slechts) één van de partijen, twijfels over integriteit). Bij medewerkers zien de klachten bijvoorbeeld op het gebruik van onjuiste naam- of adresgegevens, het niet (tijdig) reageren op verzoeken om informatie of op hoogte stellen van uitstel van een uitspraak, de bejegening door bode, receptioniste/ medewerker informatie-balie of griffiemedewerker. Ook zijn klachten ingediend met betrekking tot de tijdsduur van de procedure, de lange wachttijd voor aanvang van de zitting, te late verzending van de uitspraak, (herhaaldelijk) uitstellen van zitting, het te laat verzenden van een uitspraak en het niet ontvangen van een uitnodiging voor de zitting. Van de 1.969 in 2014 afgehandelde klachten is ruim meer dan de helft niet in behandeling genomen. Dat aandeel is in het afgelopen jaar toegenomen (in 2013 52% en in 2014 56%). Van de wel inhoudelijk behandelde klachten is 48 procent (412 klachten) gegrond verklaard. Dat is relatief gelijk aan 2013 en wel 21% van het totale aantal afgehandelde klachten Ten opzichte van 2013 zijn de afhandelingen door schikking of intrekking en de inhoudelijke behandelingen die leidden tot geen oordeel licht toegenomen. Zowel gegrond als ongegrond verklaarde klachten hebben bij de gerechten geleid tot het nemen van verbetermaatregelen, zoals het bespreken van de klachten met de betrokken medewerkers om dergelijke situaties in de toekomst te voorkomen en het aanpassen van de werkorganisatie (uitbreiding griffies, herziening trainings-en scholingsprogramma voor bodes). Per 1 januari 2015 zullen acht gerechten beschikken over een klachtadviescommissie (Klac) met een externe voorzitter. Vijf gerechten werken met een Klac zonder externe voorzitter. Twee gerechten zijn bezig met het oprichten van een Klac. De CBb en CRvB zullen (vooralsnog) geen klachtadviescommissie instellen. Een reden voor het werken met een interne voorzitter is gelegen in het feit dat de Centrale OndernemingsRaad (COR) geen instemming heeft gegeven aan een wijziging van de modelklachtregeling, houdende het voorstel om landelijk te gaan werken met een externe voorzitter. Gelet op het relatief kleine aantal klachten hebben het CBb en de CRvB nog geen Klac ingesteld.


2014 in cijfers

Pagina 64

In 2015 vindt er een evaluatie plaats. Aan de hand van de uitkomsten daarvan zal worden bezien of een aanpassing van de modelklachtregeling op landelijk niveau op het gebied van een externe voorzitter van de Klac en het in stellen van een Klac wenselijk is en of op de benodigde instemming van de COR kan worden gerekend. Tabel 32: In 2014 ingediende klachten naar onderwerp aantal

%

Bejegening

Onderwerp

211

10%

Rechterlijke beslissingen

666

32%

Tijdsduur procedures

343

16,5%

Administratieve fouten

341

16,5%

Overige

509

25%

2.070

100%

aantal

%

%

Totaal

Tabel 33: In 2014 afgehandelde klachten naar soort afdoening Soort afdoening Niet inhoudelijk behandeld

1.106

56%

100%

Niet bevoegd (ex art. 2 Klachtenregeling)

280

14%

25%

Niet-ontvankelijk (ex art. 2 Klachtenregeling)

448

23%

41%

Niet-ontvankelijk (overig)

109

5,5%

10%

Buiten behandeling gelaten (ex art. 7 Klachtenregeling)

94

4,5%

9%

Schikking of intrekking

175

9%

15%

Inhoudelijk behandeld

863

44%

100%

Ongegrond

370

19%

43%

Gegrond

412

21%

48%

Geen oordeel Totaal

81

4%

9%

1.969

100%

100%


2014 in cijfers

Pagina 65

17 Klantwaardering Een grote meerderheid van de klanten van de gerechten is tevreden over het functioneren van de Rechtspraak. Dat blijkt uit het Klantwaarderingsonderzoek 2014 (KWO) dat van september tot december 2014 is gehouden bij alle gerechten. De ondervraagden zijn vooral tevreden over het functioneren van de rechters. Minder tevreden zijn ze over de doorlooptijden en de digitale voorzieningen van de Rechtspraak. Het programma KEI en de Agenda van de Rechtspraak 2015-2018 hebben tot doel de doorlooptijden verder te verkorten en de digitale voorzieningen van de Rechtspraak te vernieuwen. Tabel 34: Klantwaardering professionals* (Zeer) ontevreden

Neutraal

(Zeer) tevreden

Weet niet/ n.v.t

(%)

(%)

(%)

(%)

Algemene waardering

10

20

70

0

Digitale voorzieningen

13

43

44

7

• Voorzieningen procederen internet

31

41

28

51

• Informatievoorziening Rechtspraak.nl

7

30

63

16

• E-mail bereikbaarheid

32

26

42

33

Administratieve contacten

5

27

68

1

• Correspondentie post/fax

9

20

71

6

• Telefonische bereikbaarheid

9

20

71

7

• Informatie ontvangen over zaak

8

20

72

2

• Nakomen afspraken

7

22

71

9

• Flexibiliteit maken afspraken

14

30

55

14

Ontvangst bij aankomst gerechtsgebouw

1

18

82

2

• Entree, ruimte en bewegwijzering

5

16

79

2

• Bejegening bij aankomst

1

10

89

2

• Openingstijden

2

22

76

7

Ontvangst voor aanvang zitting

10

42

48

2

• Zitting op tijd

19

27

54

2

• Faciliteiten tijdens wachten

12

25

63

3

• Privacy ruimtes

23

31

45

12

Rechterlijk functioneren

3

17

79

2

• Voorbereiding

5

13

82

2

• Luisteren naar standpunten

6

12

82

2

• Ruimte bieden verhaal

6

12

83

2

• Inleven in situatie

8

20

72

3

• Omgang met rechtzoekende

5

16

79

3

• Omgang met professional

4

14

81

2

• Deskundigheid

5

14

81

2

• Onpartijdigheid

5

17

79

2

Doorlooptijd

22

37

42

2

• Totale duur procedure

30

29

41

4

• Termijn aanbrengen zaak - eerste zittingsdag

25

28

47

4

• Termijn zittingsdag tot uitspraak

22

25

53

5


Titel

Pagina 66

Uitspraak

9

24

67

5

• De motivering van de belissing

12

20

68

5

• De begrijpelijkheid van de beslissing

8

20

73

5

• De rechtseenheid van beslissingen

10

28

61

16

* De antwoordcategorie weet niet/n.v.t. is gepercenteerd over de totale respons van de desbetreffende vraag. De antwoordcategorieën (zeer) vreden, neutraal en (zeer) ontevreden zijn gepercenteerd over de totale respons minus de antwoordcategorie weet niet/n.v.t.. De percentages in de kolommen (zeer) tevreden, neutraal en (zeer) ontevreden tellen door afrondingsverschillen niet altijd op tot 100 procent.

Tabel 35: Klantwaardering rechtzoekenden (Zeer) ontevreden

Neutraal

(Zeer) tevreden

Weet niet/ n.v.t

(%)

(%)

(%)

(%)

Algemene waardering

5

12

84

0

Ontvangst

0

24

76

0

• Entree, ruimte, bewegwijzering

5

7

88

1

• Bejegening bij aankomst

2

4

94

0

• Zitting op tijd

16

13

71

0

• Faciliteiten tijdens wachten

8

16

76

2

• Privacy ruimtes

20

19

62

15

• Openingstijden

2

10

89

21

Rechterlijk functioneren

2

9

89

0

• Ruimte bieden verhaal

4

6

90

1

• Begrijpelijkheid wat besproken is

3

8

89

0

• Luisteren naar standpunten

3

6

91

2

• Omgang met rechtzoekende

2

6

92

1

• Deskundigheid

2

10

88

5

• Inleven in situatie

5

15

80

2

• Omgang met professionals

2

8

91

20

• Onpartijdigheid

4

13

82

6

• Voorbereiding

5

9

85

3

Uitspraak

4

19

77

4

• Motivering beslissing

7

12

80

5

• Begrijpelijkheid beslissing

5

11

84

4

Doorlooptijd

26

19

54

2

Bereikbaarheid/ informatieverstrekking

2

19

79

1

• Informatie ontvangen over zaak

7

8

85

16

• Informatievoorziening rechtspraak.nl

4

11

84

68

• Telefonische bereikbaarheid

5

10

85

68

• E-mail bereikbaarheid

13

14

73

81

• Uitleg verder verloop na zitting

3

7

89

4

• Informatie vooraf over gang van zaken zitting

10

14

76

11

* De antwoordcategorie weet niet/n.v.t. is gepercenteerd over de totale respons van de desbetreffende vraag. De antwoordcategorieën (zeer) tevreden, neutraal en (zeer) ontevreden zijn gepercenteerd over de totale respons minus de antwoordcategorie weet niet/n.v.t.. De percentages in de kolommen (zeer) tevreden, neutraal en (zeer) ontevreden tellen door afrondingsverschillen niet altijd op tot 100 procent.


Financiën

5

Pagina 67

Financiën Jaarrekening 2014 Rechtspraak


Financiën

Pagina 69

Geconsolideerde balans per 31 december 2014 (na resultaatbestemming) (x € 1.000)

31-12-2014 (x € 1.000)

(x € 1.000)

31-12-2013 (x € 1.000)

Activa Vaste activa [1]

Materiële vaste activa Grond en gebouwen

17.331

17.488

Installaties en inventarissen

46.013

48.337

Overige materiële vaste activa

21.572

17.545 84.916

83.370

21.059

21.059

Financiële vaste activa [2]

Vordering Ministerie van Veiligheid en Justitie inzake vakantiegelden Vlottende activa Vorderingen

[3]

[4]

Overige vorderingen

2.127

8.556

Overlopende activa

12.521

13.659

Liquide middelen Totaal activa

14.648

22.215

174.080

173.782

294.703

300.426

Passiva [5]

Eigen vermogen

23.483

28.632

[6]

Egalisatierekening

57.844

52.095

[7]

Voorzieningen

35.454

35.153

Langlopende schulden [8] [9]

Leningen bij het Ministerie van Financiën

70.795

68.441

Overige langlopende schulden

1.306

1.617

Vooruitontvangen bedragen Openbaar Ministerie

1.593

1.905 73.694

71.963

Kortlopende schulden [10]

Crediteuren

16.178

28.826

Overlopende passiva

88.051

83.757

Totaal passiva

104.228

112.583

294.703

300.426


Financiën

Pagina 70

Geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 2014 Realisatie 2014 (x € 1.000)

Begroot2014 (x € 1.000)

Realisatie 2013 (x € 1.000)

988.448

986.699

980.222

31.508

37.000

37.338

8.264

8.700

8.700

-5.749

10.000

-1.390

1.022.471

1.042.399

1.024.870

Opbrengsten [11A]

Bijdrage kerndepartement Ministerie van Veiligheid en Justitie

[11B]

Overige bijdrage van Ministerie van Veiligheid en Justitie

[12]

Overige bedrijfsopbrengsten

[13]

Bijdrage meer/minder werk Totaal opbrengsten Kosten

[14]

Personele kosten

769.552

768.335

755.064

[15]

Materiële kosten

229.615

267.422

262.803

[16]

Afschrijvingen materiële vaste activa

22.451

21.058

21.413

[17]

Rentekosten

2.001

1.931

2.093

[18]

Gerechtskosten

4.001

3.653

4.088

1.027.620

1.062.399

1.045.461

-5.149

-20.000

-20.591

Totaal kosten Resultaat


Financiën

Pagina 71

Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2014 (x € 1.000) Beginsaldo liquide middelen

2014 (x € 1.000)

(x € 1.000)

173.782

2013 (x € 1.000) 206.023

Kasstroom uit operationele activiteiten Resultaat

-5.149

-20.591

23.256

22.193

301

2.916

-560

-1.134

7.567

1.715

-10.912

-5.080

5.749

-6.110

Aanpassingen voor: Afschrijvingen op materiële vaste activa Mutatie voorzieningen Vrijval vooruitontvangen bedragen OM Verandering in werkkapitaal Mutatie financiële vaste activa en vorderingen Mutatie kortlopende schulden (excl. kortlopend deel leningen en vooruitontvangen bedragen OM) Mutatie egalisatierekening Kasstroom uit operationele activiteiten

20.252

-6.091

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen materiële vaste activa Desinvesteringen materiële vaste activa

-25.294

-29.301

492

334

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

-24.802

-28.967

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Aflossingen leningen

-22.660

-23.354

Aangegane leningen

27.655

26.779

-312

-632

165

24

Mutatie overige langlopende leningen Toename vooruitontvangen bedragen OM Kasstroom uit financieringsactiviteiten Eindsaldo liquide middelen

4.848

2.817

174.080

173.782


Financiën

Pagina 72

Toelichting op de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening Algemene toelichting Consolidatie

In de consolidatie worden de financiële gegevens van de Rechtspraak opgenomen samen met haar publiekrechtelijke entiteiten waarop zij een overheersende zeggenschap kan uitoefenen of waarover zij de centrale leiding heeft. Onderlinge transacties, vorderingen en schulden tussen de entiteiten worden geëlimineerd. De waarderingsgrondslagen van alle in de consolidatie betrokken entiteiten zijn gelijk. De entiteiten zijn voor 100% opgenomen in de consolidatie. De in de consolidatie betrokken organen zijn: Rechtbanken:

Vestigingsplaats

Rechtbank Amsterdam

Amsterdam

Rechtbank Den Haag

Den Haag

Rechtbank Gelderland

Arnhem

Rechtbank Limburg

Maastricht

Rechtbank Midden-Nederland

Utrecht

Rechtbank Noord-Holland

Haarlem

Rechtbank Noord-Nederland

Groningen

Rechtbank Oost-Brabant

‘s-Hertogenbosch

Rechtbank Overijssel

Zwolle

Rechtbank Rotterdam

Rotterdam

Rechtbank Zeeland-West-Brabant

Breda

Gerechtshoven: Gerechtshof Amsterdam

Amsterdam

Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden

Arnhem

Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch

‘s-Hertogenbosch

Gerechtshof Den Haag

Den Haag

Bijzondere colleges: Centrale Raad van Beroep

Utrecht

College van Beroep voor het bedrijfsleven

Den Haag

Overige entiteiten: Bureau Raad voor de rechtspraak

Den Haag

spir-it

Utrecht

Studiecentrum Rechtspleging (SSR)

Utrecht

Landelijk Dienstencentrum voor de Rechtspraak (LDCR)

Utrecht

Toelichting op het kasstroomoverzicht

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De indirecte methode houdt in dat het gerapporteerde resultaat wordt aangepast voor: – posten van de winst-en-verliesrekening die geen invloed hebben op ontvangsten en uitgaven in dezelfde periode;


Financiën

Pagina 73

– mutaties in voorzieningen, overlopende posten, handelsdebiteuren en handelscrediteuren. Overigens worden mutaties in investeringscrediteuren hier niet in meegenomen, want de kasstromen uit hoofde van investeringen in materiële vaste activa worden afzonderlijk onder de investeringskasstroom gepresenteerd; – posten van de winst-en-verliesrekening waarvan de ontvangsten en uitgaven niet worden beschouw als behorend tot de operationele activiteiten. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit kasgelden en de rekeningcourant met het Ministerie van Financiën. Schattingen

Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening te kunnen toepassen, is het nodig dat het bestuur van de Rechtspraak zich over verschillende zaken een oordeel vormt en dat het bestuur schattingen maakt die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in art. 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de betreffende jaarrekeningposten. Grondslagen voor waardering van activa en passiva Algemeen

De jaarrekening 2014 is door leden van de Raad opgemaakt en vastgesteld op 8 april 2015. De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, die uitgegeven zijn door de Raad voor de Jaarverslaggeving. De jaarrekening is opgesteld in euro’s. Voor enkele grondslagen wordt afgeweken van deze wettelijke bepalingen en richtlijnen. Deze afwijkingen kunnen worden onderverdeeld in twee soorten. De eerste soort afwijkingen is gebaseerd op specifieke weten regelgeving voor de rijksoverheid en de Rechtspraak. Dit betreft de volgende weten regelgeving met bijbehorende afwijkingen: – het eigen vermogen is anders gepresenteerd in aansluiting op het Besluit Financiering Rechtspraak 2005 (BFR 2005); – de jaarrekening bevat de post egalisatierekening in aansluiting op het BFR 2005; – de opbrengstverantwoording is in aansluiting op BFR 2005; – geen opname van voorzieningen in het kader van jubileumuitkeringen en arbeidsongeschiktheid in aansluiting op de Regeling Baten-lastendiensten 2007. De tweede soort afwijkingen is tijdens het besluitvormingsproces van het Besluit Financiering Rechtspraak 2005 tot stand gekomen en vastgelegd in het Handboek Financiële Bedrijfsvoering Rechtspraak: – het niet op de balans opnemen van een reservering voor de verplichting in het kader van vakantiedagen; deze worden in de toelichting als niet uit de balans blijkende verplichting opgenomen; – aangekochte software met een jaarlijkse betaalplicht is niet geactiveerd; – het jaarverslag Rechtspraak aan de Minister, zoals benoemd in de Wet op de rechterlijke organisatie, is vormgegeven middels een geconsolideerde jaarrekening Rechtspraak, zonder enkelvoudige jaarrekening concernbedrijf Rechtspraak.


Financiën

Pagina 74

Activa en verplichtingen worden in het algemeen gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. Materiële vaste activa

Materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs plus bijkomende kosten onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de geschatte toekomstige gebruiksduur. Afschrijvingen op materiële vaste activa worden berekend volgens een vast percentage van de verkrijgingsprijs op basis van de geschatte toekomstige gebruiksduur van de betreffende materiële vaste activa. Afschrijvingen vinden plaats tot restwaarde. Voor zover niet anders is vermeld, is de restwaarde op nihil gesteld. Op materiële vaste activa in bestelling wordt niet afgeschreven. Er wordt rekening gehouden met de bijzondere waardeverminderingen die op balansdatum worden verwacht. Het groot onderhoud van materiële vaste activa wordt, voor zover voor rekening van de Rechtspraak, als kosten ten laste van het resultaat gebracht. Financiële vaste activa

Vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde onder aftrek van een voorziening wegens vermoedelijke oninbaarheid. Bijzondere waardeverminderingen van vaste activa

De Rechtspraak beoordeelt op iedere balansdatum of er aanwijzingen zijn dat een vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig kan zijn. Indien dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief vastgesteld. Kortlopende schulden en vorderingen

Kortlopende schulden en vorderingen worden gewaardeerd tegen de reële waarde inclusief de transactiekosten. Na eerste verwerking wordt gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Indien er geen sprake is van agio of disagio en transactiekosten is de geamortiseerde kostprijs gelijk aan de nominale waarde van de kortlopende schulden en vorderingen. Liquide middelen

Liquide middelen bestaan uit kasgelden en een rekening-courant met het Ministerie van Financiën en worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Voorzieningen

Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen, zijnde de nominale waarde van de verwachte uitgaven die noodzakelijk zijn, tenzij anders vermeld. De (B)WW-voorziening wordt gewaardeerd tegen contante waarde. De hierbij gehanteerde disconteringsfactor is afgeleid van het rentepercentage van staatsleningen met een looptijd van 10 jaar. Langlopende schulden

Langlopende schulden worden gewaardeerd tegen nominale waarde.


Financiën

Pagina 75

Grondslagen voor bepaling van het resultaat Algemeen

Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de ontvangen bijdragen en de kosten en andere lasten over het jaar. Opbrengstverantwoording

De ontvangen bijdragen in het kader van de productie wordt verantwoord in het verslagjaar waar de productie wordt gerealiseerd. Overige bijdragen worden toegerekend aan het verslagjaar waarop ze betrekking hebben. Personeelsbeloningen

Periodiek betaalbare beloningen Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst-en-verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. Pensioenregeling

De werknemers van de Rechtspraak vallen onder de pensioenregeling van het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds. De Rechtspraak heeft de pensioenregeling verwerkt volgens de verplichtingenbenadering. De over het verslagjaar verschuldigde premie wordt als last verantwoord. De Rechtspraak heeft voor deze pensioenregeling geen andere wettelijke of feitelijke verplichting indien een tekort zich voordoet bij het ABP. Wanneer echter de premiebetaling niet meer kostendekkend is, kan dit bij de Rechtspraak leiden tot ofwel een aanpassing van de premie dan wel een versobering van de pensioenregeling. Afschrijvingen op materiële vaste activa

De afschrijvingen op de materiële vaste activa worden vanaf het moment van ingebruikname afgeschreven over de verwachte toekomstige gebruiksduur. De afschrijvingen zijn gebaseerd op de verkrijgingsprijs en vinden plaats volgens de lineaire methode. Kosten

De kosten worden bepaald op historische basis en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Rentelasten

Rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt en toegerekend aan het jaar waarover zij verschuldigd zijn.


Financiën

Pagina 76

Toelichting op de geconsolideerde balans Activa [1] Materiële vaste activa Bedragen x €1.000 Grond en gebouwen

Aanschafwaarde begin periode


Overige

Totaal

35.101

168.002

101.539

304.642

Cumulatieve afschrijvingen

-17.613

-119.665

-83.994

-221.272

Boekwaarde 31 december 2013

17.488

48.337

17.545

83.370

3.404

8.541

13.348

25.294

Mutaties gedurende periode Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen

-957

-1.207

-581

-2.746

-3.332

-10.754

-9.204

-23.291

Duurzame waardeverminderingen Afschrijvingen desinvesteringen Totaal mutaties Aanschafwaarde einde periode

-

13

22

34

728

1.083

442

2.254

-157

-2.324

4.027

1.546

37.548

175.336

114.306

327.190

Cumulatieve afschrijvingen

-20.217

-129.323

-92.734

-242.274

Boekwaarde 31 december 2014

17.331

46.013

21.572

84.916

De overige materiële vaste activa betreffen voornamelijk hardware en software. Zelfontwikkelde software is niet geactiveerd; alleen van derden gekochte software is geactiveerd voor zover geen sprake is van een jaarlijkse betaalplicht. Kunst is niet geactiveerd onder de materiële vaste activa maar is als niet in de balans opgenomen activa verantwoord. De gehanteerde afschrijvingspercentages zijn in onderstaande tabel opgenomen: Afschrijvingspercentage Grond en gebouwen

Verbouwingen

10%


Installaties

10%

Meubilair Kantoormachines

12,5%

Audiovisuele middelen

12,5% 20%

Hardware

33,33%

Software

33,33%

Overig (geen ICT-activa)

Eigendom

20%

Stoffering Overige Overige materiële vaste activa

10-20%

20%

Van een deel van de materiële vaste activa is de Rechtspraak wel economisch eigenaar maar geen juridisch eigenaar. Het betreft hier voornamelijk verbouwingen en bedrijfsinstallaties die zijn geplaatst in panden waarin de gerechten zijn gehuisvest. De verbouwingen zijn opgenomen onder de categorie grond en gebouwen, de bedrijfsinstallaties zijn opgenomen in de categorie installaties en inventarissen.


Financiën

Pagina 77

Financiële vaste activa [2] Vordering Ministerie van Veiligheid en Justitie inzake vakantiegelden Bedragen x €1.000 Vordering inzake vakantiegelden

31-12-2014

31-12-2013

21.059

21.059

De vordering op het Ministerie van Veiligheid en Justitie inzake de financiering van de te betalen vakantiegelden is ontstaan bij het inwerking treden van het baten-lastenstelsel per 1 januari 2005. Met het Ministerie van Veiligheid en Justitie is geen aflossingsschema overeengekomen, wel zijn er afspraken gemaakt over voorwaardelijke aflossingen. Er wordt door de Rechtspraak geen rente berekend. Elk jaar wordt het saldo van de resterende vordering door het Ministerie van Veiligheid en Justitie bevestigd. Vlottende activa Vorderingen

Alle overige vorderingen en overlopende activa hebben een looptijd korter dan een jaar. De reële waarde van de vorderingen benadert de boekwaarde ervan. Voorzieningen voor oninbaarheid zijn niet getroffen. [3] Overlopende activa Bedragen x €1.000

31-12-2014

31-12-2013

Nog te ontvangen bedragen en overige overlopende activa

8.032

9.057

Vooruitbetaalde bedragen

4.489

4.602

12.521

13.659

Totaal

[4] Liquide Middelen

De liquide middelen staan vrij ter beschikking van de Rechtspraak en bedragen per jaareinde totaal 174.080 miljoen euro. Het saldo bestaat hoofdzakelijk uit een rekening-courant met het Ministerie van Financiën en een zeer klein deel (enkele duizenden euro’s) betreft kasgelden.


Financiën

Pagina 78

Passiva [5] Eigen vermogen

Het verloop van de exploitatiereserve is als volgt: Bedragen x €1.000 Stand 1 januari Correctie voorgaand jaar

2014

2013

28.632

48.707

-

516

Bestemming resultaat

-5.149

-20.591

Stand 31 december

23.482

28.632

2014

2013

52.095

58.205

-

-7.500

[6] Egalisatierekening

Het verloop van de egalisatierekening is als volgt: Bedragen x €1.000 Stand 1 januari Vrijval egalisatierekening Opbrengst/bijdrage meer/minderwerk Stand 31 december

5.749

1.390

57.844

52.095

Op basis van de met de minister van Veiligheid en Justitie gemaakte afspraken over de te realiseren en gefinancierde productie heeft de Rechtspraak minderwerk voor een bedrag van 16,8 miljoen euro gerealiseerd. De minister heeft het beroep op de hardheidsclausule met betrekking tot vreemdelingenzaken (11,1 miljoen euro) gehonoreerd waardoor uiteindelijk een bedrag van 5,7 miljoen euro aan de egalisatierekening wordt toegevoegd. [7] Voorzieningen

De balanspost voorzieningen betreft de volgende voorzieningen: Bedragen x €1.000

31-12-2014

31-12-2013

Voorziening nieuwbouw

19.800

18.900

Voorziening BWW & WW-gelden

10.574

11.370

4.180

4.375

-

8

Reorganisatievoorziening FPU-voorziening Voorziening claims Totaal

900

500

35.454

35.153

Voorziening nieuwbouw

De voorziening nieuwbouw verloopt als volgt: Bedragen x €1.000

2014

2013

Stand per 1 januari

18.900

7.600

Onttrekkingen

-

-

Vrijval

-

-

Dotaties Stand per 31 december

900

11.300

19.800

18.900


Financiën

Pagina 79

Deze voorziening is gevormd in 2012 voor de financiële gevolgen van een nieuwbouwproject. In 2013 is besloten de nieuwbouw eerder te voltooien dan de geplande einddatum. Hierdoor ontstaat ten aanzien van de huidige panden een hoger boekwaardeverlies en zijn de afkoopregelingen met betrekking tot lopende contracten hoger. In 2014 zijn verdere stappen ondernomen. Deze hebben niet geleid tot een wijziging van de inschatting waardoor de voorziening in 2014 inhoudelijk de huidige marktomstandigheden wat een dotatie tot gevolg had. De voorziening is volledig langlopend. Voorziening BWW & WW-gelden

De voorziening BWW & WW verloopt als volgt: Bedragen x €1.000

2014

2013

Stand per 1 januari

11.370

7.924

Onttrekkingen

-3.784

-2.970

Vrijval

-2.054

-770

Dotaties Stand per 31 december

5.042

7.186

10.574

11.370

De toekomstige verplichtingen uit hoofde van bovenwettelijke werkloosheidsuitkering en de werkloosheidsuitkeringen zijn in deze voorziening opgenomen in aansluiting op de wettelijke regeling hieromtrent. De voorziening is opgenomen tegen contante waarde en in de voorziening is rekening gehouden met de geschatte einddatum van de uitkering. Van de voorziening is een bedrag van 6,893 miljoen euro als langlopend (langer dan een jaar) aan te merken. Reorganisatievoorziening

De reorganisatievoorziening verloopt als volgt: Bedragen x €1.000

2014

2013

Stand per 1 januari

4.375

10.618

Onttrekkingen

-1.897

-3.195

-681

-4.086

Vrijval Dotaties Stand per 31 december

2.383

1.038

4.180

4.375

De reorganisatievoorziening is gevormd ter dekking van de kosten van reorganisaties binnen de Rechtspraak. In de voorziening zijn onder meer de kosten opgenomen voor loondoorbetaling, begeleidingskosten en juridische kosten. Van de voorziening is een bedrag van 1,422 miljoen euro als langlopend (langer dan een jaar) aan te merken. FPU-voorziening

De FPU-voorziening is in het verleden getroffen vanwege de verplichtingen die bij gerechten zijn ontstaan als gevolg van de aanvullingen FPU die zijn toegekend aan werknemers van de Rechtspraak die gebruik (gaan) maken van de zogenaamde Remkes-regeling. In 2014 is de voorziening geheel onttrokken aangezien deze regeling in 2013 is beëindigd. Voorziening claims

De stand per 1 januari betrof diverse claims welke deels zijn vrijgevallen en op onderdelen zijn aangepast. De voorziening per 31 december bestaat uit diverse claims die op basis van een beste schatting zijn opgenomen.


Financiën

Pagina 80

Langlopende schulden [8] Leningen bij het Ministerie van Financiën Bedragen x € 1.000

2014

2013

Stand per 1 januari lang en kort

89.799

86.373

Aflossing gedurende het jaar

-22.661

-23.354

27.655

26.780

Leningen aangegaan Stand lang en kort 31 december

94.793

89.799

Kortlopend deel volgend boekjaar

-23.998

-21.358

Stand per 31 december lang

70.795

68.441

De leningen zijn aangegaan ter financiering van de materiële vaste activa. De rente inzake de leningen varieert, afhankelijk van de looptijd van de lening, tussen 0% en 4,51%. Specificatie langlopend deel van de leningen

Bedragen x € 1.000

Deel van de lening dat afgelost wordt in 2016;

19.815

Deel van de lening die afgelost worden in 2017-2020;

43.223

Deel van de lening dat afgelost wordt na 2020.

7.757

Totaal

70.795

[9] Vooruitontvangen bedragen Openbaar Ministerie

De gemeenschappelijke materiële vaste activa met het Openbaar Ministerie zijn veelal geactiveerd op de balans van de Rechtspraak, omdat die doorgaans de grootste gebruiker is. Bedragen x € 1.000 Stand per 1 januari lang en kort Vrijval gedurende het jaar Schulden aangegaan Stand lang en kort 31 december Kortlopend deel volgend boekjaar Stand per 31 december lang Specificatie langlopend deel vooruitontvangen bedragen OM Deel van vooruitontvangen bedragen OM dat vrijvalt in 2016; Deel van vooruitontvangen bedragen OM dat vrijvalt in 2017-2020; Deel van vooruitontvangen bedragen OM dat vrijvalt na 2020. Totaal

2014

2013

2.512

3.622

-560

-1.134

165

24

2.117

2.512

-524

-607

1.593

1.905

Bedragen x € 1.000 478 1.041 74 1.593


Financiën

Pagina 81

Kortlopende schulden

De kortlopende schulden hebben een resterende looptijd van korter dan een jaar. De reële waarde van de kortlopende schulden benadert de boekwaarde vanwege het kortlopend karakter ervan. [10] Overlopende passiva Bedragen x €1.000

31-12-2014

31-12-2013

26.474

26.057

4.260

4.085

Nog te betalen bedragen - Reservering vakantiegelden - Eindejaaruitkering incl. sociale lasten - Rentekosten - Overig Vooruitontvangen bedragen Lening Ministerie van Financiën (kortlopend deel < 1 jaar) Vrijval vooruitontvangen bedragen OM (kortlopend deel < 1 jaar) Totaal

86

99

29.411

31.354

3.298

197

23.998

21.358

524

607

88.051

83.757


Financiën

Pagina 82

Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Niet in de balans opgenomen activa Kunst

De historische aanschafwaarde van de aanwezige kunst ultimo 2014 is circa 1,75 miljoen euro (2013: circa 1,9 miljoen euro). Niet in de balans opgenomen verplichtingen Personele verplichtingen

De verplichtingen aan personeel uit hoofde van openstaande verlofsaldi ultimo 2014 bedraagt 23,9 miljoen euro. Hierbij is rekening gehouden met een opslag voor sociale lasten en pensioenpremies. Huurverplichtingen

De verplichtingen met betrekking tot door de Rechtspraak gehuurde panden bedragen in 2014 circa 115 miljoen euro (2013: circa 117 miljoen euro). De huurverplichtingen hebben betrekking op contracten die qua looptijd zeer uiteenlopen, waarbij het langstlopende contract als einddatum het jaar 2039 heeft. Huurverplichtingen namen af als gevolg van de reductie van de vestigingsplaatsen, maar nemen in de komende jaren ook autonoom toe. Die toename ontstaat door de combinatie van de volgende factoren: – Wijziging van het stelsel financiering rijks huisvesting per 01-01-2016; – stijging door herinvesteringen nodig zijn om de panden functioneel op niveau te houden; – wijziging door eenmalige correcties (voorziening en restitutie huur); – stijging doordat de kosten van nieuwe contracten (uitbreidingen ofwel vervanging van huisvesting) hoger liggen dan de kosten van lopende contracten; – stijging door indexatie; Facilitaire verplichtingen

Deze verplichtingen bedragen voor boekjaar 2015 circa 12,3 miljoen euro en hebben betrekking op kosten voor onder andere beveiliging, catering en schoonmaak. Juridische claims

De verplichtingen met betrekking tot de juridische claims, anders dan degene die op de balans zijn opgenomen, zullen naar inschatting niet leiden tot significante verplichtingen.


Financiën

Pagina 83

Toelichting op de geconsolideerde winsten-verliesrekening [11A] Bijdrage kerndepartement Ministerie van Veiligheid en Justitie

Dit betreft de totale bijdrage zoals die door de Minister van Veiligheid en Justitie is verstrekt. Bedragen x € 1.000

2014

2013

Stand Miljoenennota

1.014.481

979.295

Mutaties Voorjaarsnota Mutaties Najaarsnota / Slotwet Vooruitontvangen bijdrage tuchtrecht uit 2013 Vooruitontvangen bijdragen tuchtrecht en digitale last 2015 Totaal begrotingsbijstelling Bijdrage uit egalisatierekening Verrekening bijdrage gerechtskosten Totaal beschikbaar

-27.762

-1.574

1.286

-4.599

380

-380

-284 -26.380

-6.553

-

7.500

347

-20

988.448

980.222

In de bijdrage van het Ministerie van Veiligheid en Justitie is een bijdrage in de gerechtskosten begrepen die in 2014 4,0 miljoen euro (2013: 4,1 miljoen euro) bedraagt. Deze bijdrage is gelijk aan de gemaakte gerechtskosten [18]. De gerealiseerde gerechtskosten worden volledig vergoed. [11B] Overige bijdrage van Ministerie van Veiligheid en Justitie Bedragen x € 1.000

2014

2013*

Bijdragen V&J-diensten spir-it

7.254

9.150

Bijdrage OM gerechten

12.482

18.171

Bijdrage OM SSR

7.760

7.621

Kluwer/SDU bijdrage OM en Hoge Raad

1.260

1.199

Bijdrage V&J Leonardo griffierechten

2.623

1.126

Overige Totaal

129

71

31.508

37.338

* Aangepast voor vergelijkingsdoeleinden

De overige bijdrage van het Ministerie van Veiligheid en Justitie bestaat met name uit bijdragen van andere onderdelen van het Ministerie. De bijdrage voor Leonardo Griffierechten is direct afkomstig van het departement. [12] Overige bedrijfsopbrengsten Bedragen x € 1.000

2014

2013*

Parketpolitie rechtbank Amsterdam

5.480

5.457

Accountantskamer

1.074

981

Medisch tuchtrecht

192

265

Bijdragen SSR

804

821

Overig

714

1.176

Totaal

8.264

8.700

* Aangepast voor vergelijkingsdoeleinden


Financiën

Pagina 84

[13] Bijdrage meer/minder werk

Dit betreft het saldo van meer- en minderwerk van productie zoals dat door de Rechtspraak is gerealiseerd ten opzichte van de met de Minister van Veiligheid en Justitie gemaakte afspraken bij het vaststellen van de begroting. Deze wordt afgerekend tegen 70% van de afgesproken tarieven. Voor 2014 heeft de Rechtspraak met de Minister de afrekening met de egalisatierekening per saldo vastgesteld op 5,7 miljoen euro minderwerk. [14] Personele kosten Bedragen x € 1.000

2014

2013

546.471

552.926

Sociale lasten

59.842

56.528

Pensioenpremies

83.309

85.575

Salarissen

Overige personele kosten Totaal

79.930

60.035

769.552

755.064

Gemiddeld aantal werknemers

De personele kosten zijn te relateren aan het gemiddeld aantal werknemers bij de Rechtspraak. Hierover geeft de tabel “Aantal medewerkers en formatie Rechtspraak” in het Jaarverslag Rechtspraak 2014 nadere informatie. Gedurende het jaar 2014 waren 9.464 FTE in dienst (2013: 9.393 FTE). Bezoldiging bestuurders

De voorzitter en de drie leden van de Raad voor de rechtspraak worden bezoldigd op basis van artikel 86 van de Wet op de rechterlijke organisatie juncto artikel 1 en 2 van het Besluit rechtspositie leden gerechtsbesturen en Raad voor de rechtspraak juncto artikel 7 en bijlage 3 van de Wet rechtspositie rechterlijke ambtenaren. De totale bezoldiging 2014 van de voorzitter en de leden van de Raad voor de rechtspraak is opgenomen in het hieronder opgenomen overzicht Topinkomens. Topinkomens

Op grond van het besluit van de Raad ten aanzien van het geldig verklaren voor de Rechtspraak van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (Wnt) zijn in het overzicht hieronder de (gewezen) topfunctionarissen opgenomen zoals benoemd in het besluit van de Raad, ongeacht of hun bezoldiging het Wnt-bezoldigingsmaximum heeft overschreden. Het bezoldigingsmaximum in 2014 bedraagt voor de rechtspraak 234.474 euro. Dit toepasselijke Wnt-maximum is berekend naar rato van de omvang en duur van het dienstverband, waarbij voor de berekening de omvang van het dienstverband nooit groter kan zijn dan 1,0 fte. Naast de in het overzicht vermelde topfunctionarissen zijn er geen overige functionarissen die in 2014 een bezoldiging boven het toepasselijke WNT maximum hebben ontvangen. Er zijn in 2014 geen ontslaguitkeringen aan overige functionarissen betaald die op grond van het besluit van de Raad aangaande de Wnt dienen te worden gerapporteerd.

Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden

Gerechtshof Amsterdam

Centrale Raad van Beroep

mr. A.R. van der Winkel MPM mr. J.B. de Groot mr. M.H. van Kuijk

Rechterlijk lid

Niet-rechterlijk lid

drs. W. Wijbrands


Voorzitter

mr. drs. W.J.J. Los

Rechterlijk lid

mr. drs. J.M. Vroomen MMC


mr. H.Th. van der Meer

mr. H.C.P. Venema

Rechterlijk lid

Voorzitter

mr. drs. T.G.M. Simons

mr. drs. J.M. Vroomen MMC

Voorzitter

mr. H. Bolt

drs. S.M. Roos

Lid


drs. J.G. Pot

Lid

Rechterlijk lid

drs. P. Arnoldus

Lid

mr. R.F.B. van Zutphen

mr. H. Rappa-Velt

Lid

Voorzitter

mr. C.H.W.M. Sterk

Lid

College van Beroep van het bedrijfsleven

mr. F.C. Bakker

Voorzitter

Raad voor de rechtspraak

Naam

Functie(s)

Naam orgaan of instelling waar functie wordt bekleed

Topfunctionarissen en gewezen topfunctionarissen

111.216

0

0

20

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Belastbare vaste en variabele onkostenvergoeding

18.624

21.802

25.016

8.553

22.375

22.558

7.796

20.654

25.016

7.796

21.802

25.016

16.676

18.900

6.514

4.791

22.558

24.763

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

15-9-2014

15-10-2014

1-1-2014

1-1-2014

Werkgevers Datum deel van aanvang voorzieningen dienst ten behoeve verband in van beloningen het boekjaar betaalbaar op (indien van termijn toepassing)

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-8-2014

30-9-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

Datum einde dienst verband in het boekjaar (indien van toepassing)

1,00

1,06

1,11

0,50

1,08

1,00

0,50

1,00

1,11

0,50

1,06

1,11

1,11

1,11

1,00

1,00

1,00

1,00

Omvang dienstverband

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Interim

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

Motivering overschrijding norm (indien van toepasing)

Financiën

128.190

146.029

49.374

131.317

131.679

48.537

121.215

146.029

48.537

127.639

146.866

100.215

112.992

35.284

25.234

131.484

144.164

Beloning

Jaarverslag Rechtspraak 2014 Pagina 85

Rechtbank Limburg

Rechtbank Den Haag

Rechtbank Amsterdam

mr. P.W.E.C. Pulles mr. L.A. Gruiters drs. F. van Gulik


drs. M.M. Leenders


Rechterlijk lid

mr. R. Smits

Rechterlijk lid

Voorzitter

mr. dr. M.A. van de Laarschot

H.C.J. Janssen RA


Voorzitter

mr. E. de Rooij

Rechterlijk lid

dr. P.M.L.O. Scholte MPA


mr. C.M.T. Pareau Dumont-Eradus

mr. A.A.E. Dorsman

Voorzitter

mr. R.C.A.M. Philippart

Rechterlijk lid

drs. W. Wijbrands


Voorzitter

mr. A. de Lange MPA

Rechterlijk lid

Gerechtshof Den Bosch

mr. L. Verheij

Voorzitter

Gerechtshof Den Haag

Naam

Functie(s)



50.742

118.307

127.586

107.424

121.215

135.507

110.248

121.215

131.679

86.523

127.834

138.854

49.374

134.684

138.499

Beloning

141

341

0

139

0

0

0

0

0

0

0

63

0

0

0


8.552

19.656

21.800

18.118

22.097

23.172

18.624

20.654

22.558

15.204

21.802

23.787

8.553

22.949

23.351

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014


30-06-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014


1,00

1,00

1,00

1,00

1,00

1,03

1,00

1,00

1,00

0,89

1,06

1,06

0,50

1,11

1,06


Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Interim

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt


Jaarverslag Rechtspraak 2014 Financiën Pagina 86

Rechtbank Gelderland

Rechtbank Oost-Brabant

Rechtbank Noord-Nederland

mr. H.C. Naves mr. drs. M.J. Blaisse mr. M. Commelin

Rechterlijk lid


drs. A.Th.M. Veldman RA


Voorzitter

mr. P.E.M. MesserDinnissen

Rechterlijk lid

drs. M.G. Poorthuis MPM


mr. C.M. WiertzWezenbeek

mr. G. Tangenberg

Voorzitter

mr. D.J. Keur

mr. drs. S. Vaessen


Rechterlijk lid

mr. I.J.B. Corbey

Voorzitter

mr. E.J. van der Molen

Rechterlijk lid

drs. E. Jonasse


Voorzitter

mr. J. Mendlik

Rechterlijk lid

Rechtbank Noord-Holland

mr. H.A. Uniken Venema

Voorzitter

Rechtbank Midden-Nederland

Naam

Functie(s)



97.908

121.192

131.679

102.539

108.996

127.586

112.224

128.023

132.067

102.040

121.215

127.573

109.640

118.236

127.586

Beloning

0

236

0

0

34

0

796

921

369

0

0

330

0

0

0


16.598

20.654

22.558

17.183

18.541

21.800

18.055

21.802

22.558

17.105

20.654

21.800

19.005

19.656

21.800

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014


31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014


1,00

1,00

1,00

1,00

0,92

1,00

1,06

1,06

1,00

1,00

1,00

1,00

1,11

1,00

1,00


Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Interim

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt



Directeur

Directeur

Voorzitter College

LDCR

spir-It

SSR

mr. J.H. Willems


mr. R.H.M. Jansen MPA

ir. P.M. van Schaik

mr. drs. A.M. Weimar

dr. F. van Dijk

mr. A.G.M. Zander

Directeur

mr. M.W. Koek

Rechterlijk lid

drs. J.A.A. Rooijers


Voorzitter

mr. J.B. van den Beld

Rechterlijk lid

Bureau raad voor de rechtspraak

Rechtbank Zeeland-West-Brabant

mr. R.G. de LangeTegelaar

ir. C.W.M. Biemans


Voorzitter

mr. G.G. Vermeulen

Rechterlijk lid

Rechtbank Rotterdam

mr. T. Avedissian

Voorzitter

Rechtbank Overijssel

Naam

Functie(s)



148.721

60.659

122.498

117.495

113.430

133.939

134.533

116.373

127.639

138.524

113.378

128.707

151.341

Beloning

0

1.867

3.200

3.270

270

361

0

10

21

0

1.906

122

0


23.688

10.844

20.694

19.530

19.005

22.950

22.987

19.659

21.802

23.787

19.005

21.840

26.029

1-1-2014

1-6-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014

1-1-2014


31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014

31-12-2014


1,11

1,06

1,11

1,06

1,11

1,11

1,06

1,06

1,06

1,06

1,11

1,11

1,11


Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Nee

Interim

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt

nvt




Financiën

Pagina 89

[15] Materiële kosten Bedragen x € 1.000

2014

2013

Huisvestingskosten

119.851

140.120

Exploitatiekosten

109.764

122.683

229.615

262.803

Totaal

De huisvestingskosten zijn gedaald door met name het eenmalige effect van de dotatie op de huisvestingsvoorzieningen in 2013 en de indexering van de huren. Accountantshonoraria

Onder de exploitatiekosten zijn de accountantshonoraria opgenomen. Onderstaande honoraria betreffen de werkzaamheden die bij de Rechtspraak en bij de in de consolidatie betrokken organen zijn uitgevoerd door accountantsorganisaties en externe accountants zoals bedoeld in art. 1, lid 1 Wta (Wet toezicht accountantsorganisaties). De volgende bedragen zijn ten laste van het resultaat gebracht: Bedragen x € 1.000

2014

2013

Controle van de jaarrekening

508

420

Andere controlewerkzaamheden

287

79

Fiscale advisering Andere niet-controlediensten Totaal

2

-

78

270

875

769

[16] Afschrijvingen materiële vaste activa

De afschrijvingskosten [zie ook 1] worden verminderd met de vrijval van de balanspost vooruitontvangen bedragen voor gemeenschappelijke activa van het Openbaar Ministerie. Bedragen x € 1.000 Totaal afschrijvingen [1] -/- Vrijval correcties overig -/- Vrijval vooruitontvangen bedragen OM Afschrijvingskosten

[17] Rentelasten

2014

2013

23.291

22.207

-280

340

-560

-1.134

22.451

21.413

Het betreft hier de rentelasten als gevolg van de door het Ministerie van Financiën verstrekte leningen ten behoeve van de aanschaf van materiële vaste activa.


Financiën

Pagina 90

[18] Gerechtskosten

Onder gerechtskosten worden verstaan de kosten die het gerecht maakt gedurende of als gevolg van de behandeling van een aan de rechter voorgelegde zaak. Deze gerealiseerde kosten worden volledig vergoed door het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Den Haag, 8 april 2015 voorzitter Raad voor de rechtspraak w.g. mr. F.C. Bakker Raad voor de rechtspraak Den Haag

lid Raad voor de rechtspraak w.g. drs. P. Arnoldus


Financiën

Pagina 91

Overige gegevens Resultaatbestemming

In het Besluit financiering rechtspraak 2005 zijn specifieke afspraken op financieel gebied opgenomen. In deze afspraken is voor de bestemming van het exploitatiesaldo geregeld, in artikel 17 lid 5 en 6, dat het exploitatieresultaat van de rechtspraak wordt toegevoegd aan of in mindering gebracht op de exploitatiereserve van de rechtspraak. Tevens zijn er afspraken gemaakt over de samenstelling en maximale omvang van het duurzaam aan de rechtspraak verbonden vermogen. In overeenstemming met het bovenstaande wordt voorgesteld het exploitatieresultaat over 2014 ten gunste van de reserves te brengen. Dit voorstel is in de balans per 31 december 2014 verwerkt, en verklaard in de toelichting op de reserves

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Aan: de Leden van Raad voor de rechtspraak Verklaring betreffende de jaarrekening

Wij hebben de in hoofdstuk 5 van dit jaarverslag opgenomen jaarrekening van de Rechtspraak gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2014 en de winst- en verliesrekening over 2014, met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur

De Raad voor de rechtspraak is op grond van artikel 104 van de Wet op de rechterlijke organisatie verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening, die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met de eisen voor financiële verslaggeving zoals uiteengezet in de jaarrekening en de bepalingen van en krachtens de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT), alsmede voor het opstellen van het jaarverslag. De Raad voor de rechtspraak is tevens verantwoordelijk voor de financiële rechtmatigheid van de in de jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties. Dit houdt in dat deze bedragen tot stand moeten zijn gekomen in overeenstemming met de begroting en met de in de relevante weten regelgeving opgenomen bepalingen. De Raad voor de rechtspraak is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening en de naleving van die relevante weten regelgeving mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant

Onze verantwoordelijkheid is het, grond van artikel 104, vijfde lid van de Wet op de rechterlijke organisatie, geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden, het Controleprotocol Ministerie van Justitie - Raad voor de rechtspraak en het Controleprotocol WNT. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.


Financiën

Pagina 92

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controleinformatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening door de Raad voor de rechtspraak en voor het getrouwe beeld daarvan alsmede in het kader van de financiële rechtmatigheid voor de naleving van die relevante weten regelgeving, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de Raad voor de rechtspraak. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en de gebruikte financiële rechtmatigheidscirteria en van de redelijkheid van de door de Raad voor de rechtspraak gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van de Rechtspraak per 31 december 2014 en van het resultaat over 2014 in overeenstemming met de eisen voor financiële verslaggeving zoals uiteengezet in de jaarrekening en de bepalingen van en krachtens de WNT. Voorts zijn wij van oordeel dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties over 2014 in alle van materieel belang zijnde aspecten voldoen aan de eisen van financiële rechtmatigheid. Dit houdt in dat de bedragen in overeenstemming zijn met de begroting en met de in de relevante weten regelgeving opgenomen bepalingen. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen

Tevens melden wij dat het jaarverslag van de Rechtspraak, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening. Den Haag, 20 april 2015 Ernst & Young Accountants LLP w.g. drs. M.E. van Kimmenade RA MGA

De Rechtspraak Jaarverslag 2014

Recommend Documents