3.2.1 Lezen 3.2.1.1 De strijd om de macht We openen dit deeltje met een discussie rond machthebbers. Wie zorgt ervoor dat alles in goede banen geleid wordt: - in jullie gemeente (lokaal); - in Vlaanderen (regionaal); - in België (nationaal); - in Europa (internationaal, Europees); - in de wereld (globaal)? Een woordje uitleg over de structuur van de Belgische staat:
België: federale staat Een structuur op drie niveaus Na de onafhankelijkheid van 1830 is België een eenheidsstaat waar de beslissingsmacht ligt bij een nationaal parlement en een nationale regering. Vier staatshervormingen (1970, 1980, 1988-1989 en 1993) hebben België hertekend tot wat het nu is: een federale structuur die de gewestelijke en de culturele identiteiten met elkaar verzoent. Het unitaire België van 1830 heeft thans een complexere structuur op drie niveaus in het leven geroepen: het hoogste niveau bestaande uit de federale overheid, de gemeenschappen en de gewesten, dan het middelste niveau met de provincies en ten slotte het laagste niveau met de gemeenten. Zo bestaat België uit drie gemeenschappen (de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap), drie gewesten (het Vlaamse Gewest, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waalse Gewest), tien provincies (Antwerpen, Vlaams-Brabant, Waals-Brabant, West-Vlaanderen, OostVlaanderen, Henegouwen, Luik, Limburg, Luxemburg, Namen) en vijfhonderd negenentachtig gemeenten. De beslissingsmacht ligt nu niet meer uitsluitend in handen van de federale regering en het federale parlement. Het land wordt bestuurd door verschillende overheden die autonoom beslissen over de aangelegenheden waarvoor ze zijn aangesteld. Bevoegdheden van de verschillende overheden De federale overheid blijft bevoegd voor alles wat in het belang van alle Belgen is, los van elke taalkundige, culturele of territoriale overweging, zoals buitenlandse zaken, landsverdediging, justitie, financiën, sociale zekerheid en een groot deel van de volksgezondheid en binnenlandse zaken. Ook alle verantwoordelijkheden van België en van de deelstaten aangaande de Europese Unie en de NAVO zijn een zaak van de federale overheid. De gemeenschappen zijn bevoegd voor de persoonsgebonden aangelegenheden van wie er deel van uitmaakt, zoals taal, cultuur en onderwijs. De gewesten zijn bevoegd voor de territoriale aangelegenheden, zoals ruimtelijke ordening, milieu en tewerkstelling. Terwijl de provincies vroeger onder de voogdij stonden van de federale overheid, hebben ze nu federale, gemeenschaps- en gewestelijke bevoegdheden, maar ze staan wel onder de voogdij van deze respectieve overheden. De gemeenten zijn de overheid die het dichtst bij de burger staat. Zoals de provincies, staan ook zij onder de voogdij van de verschillende overheden. Om hierover meer te vernemen : www.belgium.be Uit: http://www.diplomatie.be 186
Eventueel kan dit ook als (groeps)opdracht gegeven worden. De leerlingen gaan dan zelf op zoek naar informatie. Verder kan er ook ingegaan worden op enkele belangrijke organisaties: - Benelux: samentrekking van België, Nederland en Luxemburg, is in Londen door de gevluchte regeringen in september 1944 opgericht als douane-unie: een samenwerkingsverband tussen de Lage Landen om onderling vrij goederen te kunnen transporteren en een uniform tarief te hanteren voor goederen van buiten de Benelux. Sinds het verdrag van 1958 is de Benelux een economische unie. Vanaf 2010, met de ingang van het nieuwe verdrag, zal de Benelux niet meer alleen op economisch gebied optreden maar ook bij duurzame ontwikkeling, justitie en binnenlandse zaken. De officiële benaming zal dan ook in Benelux Unie veranderen. - EU: de Europese Unie is een intergouvernementele en supranationale organisatie van in meerderheid Europese staten, die momenteel uit 27 lidstaten bestaat. De Unie is onder deze naam opgericht door het Verdrag van Maastricht in 1993. Vele aspecten van de EU bestonden echter al in de voorlopers van deze Unie, daterend uit de jaren '50. Binnen de Unie wordt er onder andere op politiek, economisch en juridisch vlak samengewerkt. - EMU: de Economische en Monetaire Unie is de groep van EU-lidstaten die de euro als betaalmiddel hebben ingevoerd. - NAVO: Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (Engels: NATO, The North Atlantic Treaty Organisation; Frans: OTAN, Organisation du Traité de l'Atlantique Nord) is een na de Tweede Wereldoorlog opgerichte organisatie ter ondersteuning van het Noord-Atlantische Verdrag dat in Washington op 4 april 1949 werd getekend. Het hoofdkwartier van de NAVO is gevestigd te Brussel. - Voedsel- en Landbouworganisatie: de FAO (Food and Agricultural Organisation) van de Verenigde Naties is een gespecialiseerde organisatie die tot doel heeft om de honger in de wereld te bestrijden. Het hoofdkwartier van de FAO is gevestigd in Rome. De organisatie werd in 1945 opgericht in de stad Québec in Canada. In 1951 verhuisde het hoofdkwartier van Washington D.C. naar Rome. De FAO wil voornamelijk plattelandsgebieden helpen ontwikkelen. Zij doet dit voornamelijk door informatievoorziening, op overheidsniveau en lokaal niveau. - VN: de Verenigde Naties is een internationale organisatie, opgericht in 1945 na de Tweede Wereldoorlog. Het is een intergouvernementele organisatie die samenwerkt op het gebied van het internationale recht, mondiale veiligheid, behoud van humanitaire rechten, ontwikkeling van de wereldeconomie en het onderzoek naar maatschappelijke en culturele ontwikkelingen. De organisatie is door 51 landen opgericht en telde eind 2007 192 lidstaten. Vrijwel elk internationaal erkend, onafhankelijk land is lid van de organisatie. Vanuit het hoofdkantoor in New York en de deelhoofdkantoren in Genève, Wenen en Nairobi beslissen de lidstaten en de gespecialiseerde organisaties van de Verenigde Naties tijdens reguliere ontmoetingen over essentiële wereldzaken en wereldomvattende gebeurtenissen. - OESO: Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) is een samenwerkingsverband van 30 landen om sociaal en economisch beleid te bespreken, bestuderen en coördineren. De aangesloten landen proberen gezamenlijke problemen op te lossen en trachten internationaal beleid af te stemmen. De organisatie ontstond bij het Marshallplan voor de wederopbouw van Europa na de Tweede Wereldoorlog. Later konden ook niet Europese landen lid worden. De lidstaten van de OESO zijn overwegend welvarende landen; 24 ervan worden door de Wereldbank in 2003 beschreven als lidstaten met een hoog inkomen. - Wereldbank: de Wereldbank is een organisatie die, net als het Internationaal Monetair Fonds (IMF), na WOII werd opgericht. Later, in 1947, volgde ook het Marshallplan. Het is een internationale organisatie die leningen, giften en technische ondersteuning biedt om ontwikkelingslanden te helpen hun armoedebestrijdingsplannen uit te voeren. De financiële steun van de Wereldbank kan worden gebruikt voor veel verschillende zaken, van structurele hervormingen van de gezondheid- en onderwijssector van een land, tot milieu en infrastructuur projecten zoals dammen, wegen en nationale parken. Daarbij stelt de Wereldbank stringente eisen aan haar cliënten: zogenaamde structurele aanpassingen worden vereist, waaronder anticorruptiemaatregelen en verregaande privatisering van overheidsdiensten. Uit: Wikipedia Hoeveel macht hebben deze organisaties in de praktijk? Laat de leerlingen voorbeelden zoeken uit de actualiteit (krantenknipsels ...).
187
3.2.1.2 Sensatie! Opdracht 1 WB p. 174 Deel de volgende nieuwe info mee aan de leerlingen zodat ze de vierde kolom van de tabel in het werkboek kunnen invullen. Naam van het slachtoffer: Demoor (51) Naam van de beklaagde: Redouan (18) Demoor maande de jongeren tot drie keer toe aan om zich rustig te houden, maar daar trokken die zich niets van aan. Toen Demoor voor de derde keer opmerkingen maakte, zou hij volgens sommigen met zijn vinger naar Redouan S. hebben gewezen en volgens anderen zijn hand op de leuning voor Redouan hebben gelegd, waarna die de hand van Demoor wegsloeg. Voor de Antwerpse strafrechtbank stond gisteren vast dat Demoor, nadat zijn hand was weggeslagen, Redouan bij de keel greep, in zijn greep hield en hem pas losliet toen één van de minderjarigen hem een vuistslag gaf. Daarna richtte Redouan zich op, greep zich vast aan de ijzeren stang in de bus en stampte met zijn voet op de borst en de kin van Demoor. Vervolgens gaf Redouan Demoor ook nog eens een vuistslag. Demoor viel neer, de jongeren duwden op de noodstop van de bus en vluchtten weg. De zes werden enkele dagen later opgepakt. Redouan S. en een minderjarige kompaan waren de enige twee die geweld hadden gebruikt tegen Demoor. Uit: http://www.gva.be, 29/06/06
Extra oefeningen Op de volgende bladzijde(n) vindt u extra oefeningen die u tijdens de les, als toets, als huiswerk of als deel van het proefwerk kunt gebruiken. U vindt deze oefeningen in Wordformaat op www.nieuwtalentvoortaal.be terug. Dit laat u toe het aangeboden materiaal naar voorkeur aan te passen. Op www.nieuwtalentvoortaal.be vindt u eveneens een link naar de site waar u een uitgebreidere versie vindt van de folder uit de volgende opdracht. Eventueel kunt u de leerlingen met die websiteversie laten werken (in plaats van met de papieren folder).
188
Naam:
Datum:
Klas:
Vak: Nederlands
Nr:
Leerkracht:
Opdracht ‘Reizen in Europa’ Oriënterend en voorbereidend lezen a Waarover zal de folder gaan? b Wie is het doelpubliek? c Wat is het tekstdoel? d Ga bij jezelf na wat je al over het onderwerp weet. Noteer 3 vragen waarvan je denkt dat het antwoord in de folder staat. 1 2 3
Globaal lezen e Komen alle onderwerpen aan bod die van nut kunnen zijn volgens jou? Wat ontbreekt?
Intensief en zoekend lezen f
Waar of niet waar? Zet een kruisje in de juiste kolom. Verbeter de uitspraken die niet waar zijn. waar 1 In Europa komen zowel rotskusten en toendra’s als zandstranden en meren voor. Verbetering:
2 Wie naar Ijsland reist, heeft een visum nodig. Verbetering:
3 Elk land heeft zijn eigen euromunten en eurobiljetten. Verbetering:
niet waar
4 Alle buurlanden van België gebruiken de euro. Verbetering:
5 In India betaalt men met roebels. Verbetering:
6 Een Belgische postzegel kan niet gebruikt worden in Nederland. Verbetering:
7 In Spanje geld uit een automaat halen kost voor een Belg even veel als in België. Verbetering:
8 Een Belg kan zonder problemen 8 liter wodka meenemen uit Polen. Hij hoeft hier geen btw of accijnzen op te betalen. Verbetering:
9 Een Belg kan zonder problemen 8 liter sterke drank meenemen uit de VS. Hij hoeft hier geen btw of accijnzen op te betalen. Verbetering:
10 De milieukeurbloem is een label dat enkel gebruikt mag worden op milieuvriendelijke producten, zoals wasmiddelen en kledij, maar ook jeugdherbergen, hotels en campings. Verbetering:
11 Wie 17 is en een rijbewijs heeft, kan dat overal in de EU gebruiken. Verbetering:
12 In sommige landen is het verboden achter het stuur plaats te nemen als je één pintje hebt gedronken. Verbetering:
g Geef twee redenen waarom reizen in Europa gemakkelijk is voor de toerist. 1 2 h Welk nummer kun je het beste bellen als je een ongeluk hebt in het buitenland?
Kritisch lezen i
Formuleer een beknopt antwoord op de vraagjes die je bij vraag d genoteerd hebt. Vind je de antwoorden terug in de folder? 1 2 3
j
Wat zou jij veranderen aan de folder: - qua inhoud:
-
qua lay-out:
Antwoordversie
Opdracht ‘Reizen in Europa’ a b c d e f
Reizen in Europa Informeren. Mensen die graag reizen. Persoonlijk antwoord van de leerlingen. Persoonlijk antwoord van de leerlingen. waar 1 In Europa komen zowel rotskusten en toendra’s als zandstranden en meren voor.
niet waar
x
2 Wie naar Ijsland reist, heeft een visum nodig. Verbetering: geen visum nodig, want Ijsland ondertekende het akkoord
x
3 Elk land heeft zijn eigen euromunten en eurobiljetten. Verbetering: enkel de euromunten zijn per land verschillend. De
x
4 Alle buurlanden van België gebruiken de euro. Verbetering: Het Verenigd Koninkrijk (Groot-Brittannië en
x
5 In India betaalt men met roebels. Verbetering: in India betaalt men met roepies, in Rusland met roebels.
x
van Schengen.
biljetten zijn overal gelijk.
Noord-Ierland) gebruikt de euro niet.
6 Een Belgische postzegel kan niet gebruikt worden in Nederland.
x
7 In Spanje geld uit een automaat halen kost voor een Belg even veel als in België.
x
8 Een Belg kan zonder problemen 8 liter wodka meenemen uit Polen. Hij hoeft hier geen btw of accijnzen op te betalen.
x
9 Een Belg kan zonder problemen 8 liter sterke drank meenemen uit de VS. Hij hoeft hier geen btw of accijnzen op te betalen. Verbetering: hij mag slechts 1 liter meenemen uit een niet-EU-land
x
(zoals de VS). Hij zal dus wel btw of accijnzen moeten betalen.
10 De milieukeurbloem is een label dat enkel gebruikt mag worden op milieuvriendelijke producten, zoals wasmiddelen en kledij, maar ook jeugdherbergen, hotels en campings.
x
11 Wie 17 is en een rijbewijs heeft, kan dat overal in de EU gebruiken. Verbetering: in sommige landen moet je minstens 18 zijn. Wie
x
minstens 18 is en een rijbewijs heeft, kan dit wel gebruiken.
12 In sommige landen is het verboden achter het stuur plaats te nemen als je één pintje hebt gedronken.
x
g 1 Afschaffing paspoort- en bagageformaliteiten. 2 Gemeenschappelijke munt: de euro. h 102 i en j Persoonlijk antwoord van de leerlingen.
211
