UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE
ACADEMIEJAAR 2010 – 2011
De Financiële Kloof tussen de Eerste en Tweede Klasse in het Belgische Voetbal
Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van Master in de Toegepaste Economische Wetenschappen
Bruynsteen Niels & Vincke Michaël onder leiding van Prof. Ludo Theunissen en begeleider Arnout Seghers
UNIVERSITEIT GENT FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE
ACADEMIEJAAR 2010 – 2011
De Financiële Kloof tussen de Eerste en Tweede Klasse in het Belgische Voetbal
Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van Master in de Toegepaste Economische Wetenschappen
Bruynsteen Niels & Vincke Michaël onder leiding van Prof. Ludo Theunissen en begeleider Arnout Seghers
Permission Ondergetekende verklaart dat de inhoud van deze masterproef mag geraadpleegd en/of gereproduceerd worden, mits bronvermelding. Niels Bruynsteen
Michaël Vincke
I
Woord vooraf Graag zouden wij vooraf enkele personen willen bedanken zonder wie deze masterproef niet mogelijk was geweest. Eerst en vooral zouden we onze promotor willen bedanken, Professor Ludo Theunissen, om deze masterproef te willen begeleiden en mogelijk te maken. Daarnaast danken we de heer Arnout Seghers voor het mede-begeleiden en voor zijn hulp bij het nalezen. Vervolgens willen wij ook een aantal personen bedanken voor de tijd die ze voor ons wilden vrijmaken voor het afnemen van de interviews, alsook voor het aanreiken van cruciale informatie. Bedankt aan de heer Steven Beulque (SV Zulte Waregem), de heer Walter Boonen (Koninklijke SintTruidense VV), de heer Mario De Kegel (KV Red Star Waasland – Sportkring Beveren), de heer Jo Derop (FC Molenbeek Brussels), de heer Marcel Hendrickx (KV Turnhout), de heer Yves Lejaeghere (KV Oostende), de heer Matthias Leterme (KV Kortrijk) en mevrouw Greet Vanbrabant (Lommel United). Tenslotte willen wij graag nog onze ouders bedanken, voor de steun in de voorbije jaren en doorheen het maken van deze masterproef. Een speciale dank gaat naar onze mama‟s, de heer Geert Vanderjeugt, mevrouw Kaat Vanderjeugt en de heer Nicholas Vincke voor het nalezen van onze masterproef.
II
Inhoudsopgave PERMISSION ..................................................................................................................................................... I WOORD VOORAF .............................................................................................................................................. II INHOUDSOPGAVE............................................................................................................................................. III LIJST MET GEBRUIKTE AFKORTINGEN ......................................................................................................................V LIJST MET TABELLEN .........................................................................................................................................VII LIJST MET FIGUREN .........................................................................................................................................VIII HOOFDSTUK 0: INLEIDING ................................................................................................................................ 1 HOOFDSTUK 1: INSTITUTIONEEL KADER ........................................................................................................... 2 1.1 OMKOOPSCHANDALEN ................................................................................................................................. 3 1.2 HET BOSMAN-ARREST .................................................................................................................................. 5 1.3 DE INVOERING VAN HET BELGISCHE LICENTIESYSTEEM .......................................................................................... 7 1.4 HET JURIDISCH STATUUT VAN DE EERSTE- EN TWEEDEKLASSERS .............................................................................. 9 1.5 DE BOEKHOUDKUNDIGE VERWERKING VAN VOETBALSPELERS ............................................................................... 11 HOOFDSTUK 2: FINANCIËLE ANALYSE............................................................................................................. 12 2.1. ANALYSE VAN DE VERSCHILLEN IN INKOMSTEN................................................................................................. 13 2.1.1 Inkomsten uit abonnementen en ticketing ...................................................................................... 13 2.1.2 Inkomsten uit loges en business seats ............................................................................................. 16 2.1.3 Inkomsten uit sponsoring ............................................................................................................... 17 2.1.4 Inkomsten uit merchandising ......................................................................................................... 20 2.1.5 Inkomsten uit televisiegelden ......................................................................................................... 21 2.1.6 Inkomsten uit de verkoop van voetbalspelers.................................................................................. 26 2.1.7 Inkomsten uit subsidies .................................................................................................................. 29 2.1.8 Inkomsten uit catering en drankverkoop ......................................................................................... 32 2.1.9 Inkomsten uit de verhuur van de infrastructuur .............................................................................. 33 2.1.10 Overige bronnen van inkomsten ................................................................................................... 34 2.2 ANALYSE VAN DE VERSCHILLEN IN UITGAVEN .................................................................................................... 36 2.2.1 De loonkosten ................................................................................................................................ 36 2.2.2 De infrastructuur............................................................................................................................ 41 2.2.3 De aankoop van voetbalspelers ...................................................................................................... 43 2.2.4 De bondsbijdragen ......................................................................................................................... 44 2.2.5 Overige uitgavenposten ................................................................................................................. 45 2.3 ANALYSE VAN DE VERSCHILLEN IN DE BALANS ................................................................................................... 46 2.3.1 Analyse van de verschillen in Activa ................................................................................................ 46 2.3.1.1 Immateriële vaste activa.......................................................................................................................... 46 2.3.1.2 Materiële vaste activa ............................................................................................................................. 48 2.3.1.3 Financiële vaste activa............................................................................................................................. 50 2.3.1.4 Vorderingen op meer dan één jaar .......................................................................................................... 51 2.3.1.5 Voorraden .............................................................................................................................................. 52 2.3.1.6 Vorderingen op ten hoogste één jaar ....................................................................................................... 53 2.3.1.7 Geldbeleggingen ..................................................................................................................................... 55
2.3.2 Analyse van de verschillen in Passiva .............................................................................................. 55 2.3.2.1 Eigen Vermogen ...................................................................................................................................... 55 2.3.2.2 Kapitaal .................................................................................................................................................. 56 2.3.2.3 Reserves ................................................................................................................................................. 57 2.3.2.4 Overgedragen resultaat........................................................................................................................... 58 2.3.2.5 Kapitaalsubsidies ..................................................................................................................................... 59
III
2.3.2.6 Voorzieningen en uitgestelde belastingen ................................................................................................ 60 2.3.2.7 Schulden ................................................................................................................................................. 61 2.3.2.7.1 Vreemd vermogen op lange termijn ................................................................................................. 61 2.3.2.7.2 Vreemd vermogen op korte termijn ................................................................................................. 63
2.4 ANALYSE VAN DE VERSCHILLEN IN DE RESULTATENREKENING ................................................................................ 68 2.5 ANALYSE VAN DE VERSCHILLEN IN DE SOCIALE BALANS ........................................................................................ 70 2.6 RATIOANALYSE ......................................................................................................................................... 72 2.6.1 Liquiditeit ...................................................................................................................................... 72 2.6.1.1 Nettobedrijfskapitaal, Nettobedrijfskapitaalbehoefte en Nettokas ........................................................... 72 2.6.1.2 Current en Quick ratio ............................................................................................................................. 75 2.6.1.3 Aantal dagen klanten- en leverancierskrediet........................................................................................... 76 2.6.1.4 Debt service ratio .................................................................................................................................... 78
2.6.2 Solvabiliteit .................................................................................................................................... 78 2.6.2.1 De algemene graad van financiële onafhankelijkheid................................................................................ 78 2.6.2.2 Dekking van het totaal vreemd vermogen door de operationele cashflow ................................................ 79
2.6.3 Rentabiliteit ................................................................................................................................... 80 2.5 ANALYSE VAN HET JAAR VAN PROMOTIE OF DEGRADATIE .................................................................................... 83 2.5.1 Analyse van het jaar na promotie ................................................................................................... 83 2.5.2 Analyse van het jaar na degradatie ................................................................................................ 85 ALGEMEEN BESLUIT EN AANBEVELINGEN ...................................................................................................... 87 BRONNENLIJST……………………………………………………………………………………………………………………………………………….I BIJLAGEN ..........................................................................................................................................................V Bijlage 1: De geografische ligging van de clubs uit de Belgische Eerste en Tweede Voetbalklasse .................. VI Bijlage 2: Enkele artikelen uit de CAO betreffende de arbeidsvoorwaarden betaalde voetballer .................. VII Bijlage 3: Interview met de heer Matthias Leterme, Financieel & Administratief manager bij KV Kortrijk ...... IX Bijlage 4: Interview met de heer Steven Beulque, Financieel manager bij SV Zulte Waregem ...................... XIV Bijlage 5: Interview met mevrouw Greet Vanbrabant, Financieel manager bij Lommel United .................... XIX Bijlage 6: Interview met de heer Marcel Hendrickx, Voorzitter van KV Turnhout....................................... XXIV Bijlage 7: Interview met de heer Walter Boonen, Commercieel manager bij Sint-Truiden .......................... XXX Bijlage 8: Interview met de heer Mario De Kegel, Financieel verantwoordelijke bij Waasland-Beveren .. XXXVII Bijlage 9: Interview met de heer Jo Derop, Commercieel manager bij FC Molenbeek Brussels ................... XLII Bijlage 10: Interview met de heer Yves Lejaeghere, Voorzitter van KV Oostende ....................................... XLV
IV
Lijst met gebruikte afkortingen Antwerp FC Arsenal BBC Bolton Wanderers Boussu Dour BTW BVB CAO Cercle Brugge cfr. Charleroi Charleroi-Marchienne Chelsea FC Club Brugge CVBA Deinze Dender EH EER Everton FC Excelsior Moeskroen FC Brussels FIFA G4 Germinal Beerschot Heist i.e. IBZ KAA Gent KAS Eupen KBVB KRC Genk KSK Beveren KV Kortrijk KV Mechelen KV Oostende KV Red Star Waasland KV Turnhout KVSK United Lierse SK Lokeren m.b.t. Manchester United FC Mons
Royal Antwerp Football Club Arsenal Football Club British Broadcasting Corporation Bolton Wanderers Football Club Royal Boussu Dour Borinage belasting over de toegevoegde waarde Belgische Voetbalbond Collectieve arbeidsovereenkomst Cercle Brugge Koninklijke Sportvereniging confer - vergelijk Royal Charleroi Sporting Club Royal Olympic Club de Charleroi-Marchienne Chelsea Football Club Club Brugge Koninklijke Voetbalvereniging coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid Koninklijke Maatschappij Sportkring Deinze Football Club Verbroedering Dender Eendracht Hekelgem Europese Economische Ruimte Everton Football Club Royal Excelsior Mouscron Football Club Molenbeek Brussels Fédération Internationale de Football Association mediaterm die verwijst naar de vier grote voetblaclubs uit de Eerste Klasse: RSC Anderlecht, Club Brugge, KAA Gent en KRC Genk Koninklijke Football Club Germinal Beerschot Koninklijke Sportkring Heist id est - dat is, namelijk Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken Koninklijke Atletiek Associatie Gent Königliche Allgemeine Sportvereinigung Eupen Koninklijke Belgische Voetbalbond Koninklijke Racing Club Genk Koninklijke Sportkring Beveren Koninklijke Voetbalclub Kortrijk Yellow Red Koninklijke Voetbalclub Mechelen Koninklijke Voetbalclub Oostende Koninklijke Voetbalclub Red Star Waasland Koninklijke Voetbalvereniging Turnhout Koninklijke Voetbalvereniging en Sportkring United Overpelt-Lommel Koninklijke Lierse Sportkring Koninklijke Sporting Club Lokeren Oost-Vlaanderen met betrekking tot Manchester United Football Club Royal Albert-Elizabeth Club de Mons V
NAC Breda NBA NBB NV OCMW OH Leuven PSV Eindhoven Real Madrid CF RFC de Liège Roeselare Ronse RSC Anderlecht RSZ RTBF Rupel Boom Sint-Truiden Sporting Lissabon Stade Rennais Standaard Wetteren Standard Luik Tienen Tournai Tubize UBSFA UBSSA UEFA UR Namur US Dunkerque Vigor Wuitens Hamme Virton Visé VRT VTM VZW Waasland-Beveren Wadi Degla Westerlo Zulte Waregem
Nooit Opgeven Altijd Doorzetten Aangenaam Door Vermaak En Nuttig Door Ontspanning Combinatie Breda National Basketball Association Nationale Bank van België naamloze vennootschap Openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn Oud-Heverlee Leuven Eindhovense Voetbalvereniging Philips Sport Vereniging Real Madrid Club de Fútbol Royal Football Club de Liège Koninklijke Sport Vereniging Roeselare Koninklijke Sportkring Ronse Royal Sporting Club Anderlecht Rijksdienst voor Sociale Zekerheid Radio Télévision Belge Francophone Koninklijke Rupel Boom Football Club Koninklijke Sint-Truidense Voetbalvereniging Sporting Clube de Portugal Stade Rennais Football Club Koninklijke Standaard Wetteren Royal Standard de Liège Koninklijke VoetbalKlub Tienen Royal Football Club Tournai Association Football Clubs Tubize Union Belge des Sociétés de Football-Association Union Belge des Sociétés de Sports Athlétique Union of European Football Associations Union Royale Namur Union Sportive du Littoral de Dunkerque Koninklijke Football Club Vigor Wuitens Hamme Royal Excelsior Virton Royal Cercle Sportif Visé Vlaamse Radio- en Televisieomroep Vlaamse Televisie Maatschappij vereniging zonder winstoogmerk Koninklijke Voetbalclub Red Star Waasland - Sportkring Beveren Wadi Degla Football Club Koninklijke Voetbal Club Westerlo Sportvereniging Zulte Waregem
VI
Lijst met tabellen Tabel 1.1: Het juridisch statuut van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009 ........................... 10 Tabel 2.1: Het gemiddeld aantal supporters van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009 ........ 14 Tabel 2.2: De gemiddelde abonnementsprijzen voor een zitplaats bij de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2010/2011 ......................................................................................................................................... 15 Tabel 2.3: De prijsevolutie van de televisierechten in België (in euro). ............................................................. 22 Tabel 2.4: De verdeling van de televisiegelden voor de periode 2008-2011 in de Belgische Eerste Klasse. ........ 24 Tabel 2.5: De inkomsten uit subsidies van de eersteklassers in het seizoen 2008/2009. ................................... 31 Tabel 2.6: De inkomsten uit subsidies van de tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ................................. 31 Tabel 2.7: De minimumbedragen van de betaalde sportbeoefenaar voor het seizoen 2011/2012. ................... 36 Tabel 2.8: Het personeelsbestand uitgedrukt in voltijdse equivalenten van de eerste- en ................................ 37 tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ...................................................................................................... 37 Tabel 2.9: De gemiddelde personeelskost van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. .......... 38 Tabel 2.10: Het aandeel van de personeelskost in de bruto toegevoegde waarde van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ...................................................................................................... 40 Tabel 2.11: De Immateriële vaste activa van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ............. 47 Tabel 2.12: De Materiële vaste activa van de eersteklassers in het seizoen 2008/2009. ................................... 49 Tabel 2.13: De Materiële vaste activa van de tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ................................. 49 Tabel 2.14: De Financiële vaste activa van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ................ 51 Tabel 2.15: De Voorraden van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. .................................. 53 Tabel 2.16: De Vorderingen op ten hoogste één jaar van de eersteklassers in het seizoen 2008/2009. ............ 54 Tabel 2.17: De Vorderingen op ten hoogste één jaar van de tweedeklassers in het seizoen 2008/2009 ........... 54 Tabel 2.18: Het Eigen vermogen van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ........................ 56 Tabel 2.19: Het Kapitaal van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ..................................... 57 Tabel 2.20: Het overgedragen resultaat van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ............. 58 Tabel 2.21: De Kapitaalsubsidies van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ........................ 59 Tabel 2.22: De Voorzieningen en uitgestelde belastingen van de eerste- en tweedeklassers in het .................. 60 seizoen 2008/2009. ........................................................................................................................................ 60 Tabel 2.23: Het Vreemd vermogen op lange termijn van de eersteklassers in het seizoen 2008/2009. ............. 62 Tabel 2.24: Het Vreemd vermogen op lange termijn van de tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ........... 63 Tabel 2.25: De Schulden m.b.t. belastingen, bezoldigingen en sociale lasten van de eersteklassers in het seizoen 2008/2009. ..................................................................................................................................................... 65 Tabel 2.26: De Schulden m.b.t. belastingen, bezoldigingen en sociale lasten van de tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ........................................................................................................................................ 65 Tabel 2.27: Het Vreemd vermogen op korte termijn van de eersteklassers in het seizoen 2008/2009. ............. 67
VII
Tabel 2.28: Het Vreemd vermogen op korte termijn van de tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ........... 67 Tabel 2.29: De gemiddelde resultatenrekening van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. .. 68 Tabel 2.30: Het nettobedrijfskapitaal, de nettobedrijfskapitaalbehoefte en de nettokas van de eersteklassers in het seizoen 2008/2009. .................................................................................................................................. 73 Tabel 2.31: Het nettobedrijfskapitaal, de nettobedrijfskapitaalbehoefte en de nettokas van de tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ............................................................................................................................... 74 Tabel 2.32: De current en quick ratio van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ................. 76 Tabel 2.33: Het aantal dagen klanten- en leverancierskrediet van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ..................................................................................................................................................... 77 Tabel 2.34: De debt service ratio van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ........................ 78 Tabel 2.35: De financiële onafhankelijkheidsgraad van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ....................................................................................................................................................................... 79 Tabel 2.36: De dekking van het totaal vreemd vermogen door de operationele cashflow van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. ...................................................................................................... 80 Tabel 2.37: De netto- en brutorentabiliteit van het totaal der activa na niet-kaskosten, voor financiële kosten en belastingen van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. .................................................. 81 Tabel 2.38: De netto- en brutorentabiliteit van het totaal der activa exclusief Immateriële vaste activa na nietkaskosten, voor financiële kosten en belastingen van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009. 82
Lijst met figuren Figuur 1: Het relatiediagram van de inkomsten en uitgaven in de Belgische Eerste en Tweede Klasse .............. 89
VIII
Hoofdstuk 0: Inleiding Voetbal is business. De recente mediastorm omtrent de competitiehervorming en de daaraan gekoppelde televisiegelden, vestigde nog maar eens de aandacht op het feit dat het Belgische voetbal een financieel zeer actieve sector is. Hoewel deze competitiehervorming, van toepassing sinds het seizoen 2009/2010, oorspronkelijk werd ingevoerd om het Belgische voetbal financieel gezonder te maken, blijft de financiële kloof tussen de Eerste en Tweede klasse nog steeds aanzienlijk. In deze eindverhandeling gaan we op zoek naar mogelijke verklaringen voor dit fenomeen. Tot op heden werd de financiële kloof tussen de Belgische hoogste voetbalklassen nog niet met de nodige aandacht bestudeerd. Wij trachten in deze eindverhandeling de afwezigheid van secundaire bronnen te compenseren aan de hand van een grondige financiële analyse. Als ondersteuning bij de duiding van deze cijfermatige gegevens hebben wij meerdere interviews afgenomen, bij zowel eersteals tweedeklasseclubs. Zo zijn wij in het kader van deze masterproef op bezoek geweest bij KV Kortrijk, Zulte Waregem en Sint-Truiden uit de Eerste Klasse en Lommel United, KV Turnhout, Waasland-Beveren, FC Brussels en KV Oostende uit de Tweede Klasse. Aan de hand van de gecreëerde mix tussen cijfermatige gegevens en inside information, leggen we een groot aantal probleempunten bloot en trachten we oplossingen aan te reiken. In hoofdstuk 1 geven we een overzicht van enkele belangrijke ontwikkelingen die het Belgische voetballandschap mee vorm hebben gegeven. Zo heeft het Bosman-arrest het huidige transfersysteem getekend en hebben de omkoopschandalen en de invoer van het licentiesysteem een grote invloed gehad op het financiële beleid van de voetbalclubs. We werpen ook een blik op de juridische statuten van de club en de boekhoudkundige verwerking van voetbalspelers. In het tweede hoofdstuk gaan we dieper in op de financiële kant van het gebeuren. Vooreerst bespreken we de belangrijkste inkomsten- en uitgavenbronnen waarmee de clubs geconfronteerd worden. Vervolgens nemen we de jaarrekeningen van de eerste- en tweedeklasseclubs onder de loep. Aan de hand van enkele financiële ratio‟s evalueren we de liquiditeits-, solvabiliteits- en rentabiliteitspositie van de verschillende voetbalclubs. Om af te sluiten werpen we nog een blik op het seizoen waarbij een club aan de andere kant van de financiële kloof komt te staan, zijnde het seizoen na promotie of degradatie. Overheen de volledige eindverhandeling trachten we, aan de hand van onze bevindingen, de oorzaken van de financiële kloof tussen de Eerste en de Tweede Klasse bloot te leggen en te verklaren.
1
Hoofdstuk 1: Institutioneel kader In wat volgt zullen we enkele belangrijke gebeurtenissen en evoluties bespreken die het Belgische voetballandschap mee hebben gevormd tot wat ze vandaag de dag is. Het Belgische voetbal heeft een geschiedenis met een rijk verleden. In 1860 al, werd het voetbal geïntroduceerd in België door toedoen van de aanwezige Engelse studenten en werklieden. De sport werd daarom vooral beoefend in de buurt van scholen en bedrijven en het duurde tot het begin van de jaren 1880 vooraleer de eerste echte clubs ontstonden. In 1895 werd in België de eerste nationale competitie, bestaande uit zeven clubs, opgericht onder leiding van de Union Belge des Sociétés de Sports Athlétiques (UBSSA). Hiermee is de Belgische voetbalcompetitie, na de Engelse, Schotse en Noord-Ierse competities, de op drie na oudste voetbalcompetitie ter wereld. In de jaren die volgden werden vele nieuwe clubs opgericht zodat de competitie steeds groeide en er zelfs meerdere reeksen moesten worden gecreëerd. Zo werd in 1905 het systeem van promotie en degradatie ingevoerd. Het duurde tot 1912 vooraleer de voetbalafdeling binnen de UBSSA onafhankelijk werd. Deze organisatie werkte verder onder de naam Union Belge des Sociétés de Football Associations (UBSFA) en kreeg een jaar later tevens een Nederlandstalige naam: de Belgische Voetbalbond (BVB). Deze naam wijzigde in 1920 tot de Koninklijke Belgische Voetbalbond (KBVB). In 1936 erkende de KBVB de „onafhankelijke voetbalspelers‟. Sindsdien werden spelers betaald in functie van hun prestaties en konden ze premies opstrijken voor de geleverde resultaten. Het was ook in deze periode (1942) dat Belgische clubs zich op de transfermarkt begaven. Trendsetters waren RSC Anderlecht en Standard Luik. Die toenemende mate van professionalisme leidde ertoe dat in 1977 de VZW Liga Beroepsvoetbal werd opgericht. De voornaamste taak van deze VZW was het regelen van de contracten tussen de clubs en spelers en het organiseren van de verplichtingen aangaande de transfers. Na de Eerste en Tweede Wereldoorlog veranderde het voetballandschap verder en in de jaren `70 en `80 profileerden de Belgische voetbalclubs zich bij de beste van Europa. Zowel RSC Anderlecht (vier maal) als KV Mechelen (twee maal) wonnen in deze periode verschillende Europese bekers en ook ploegen als Antwerp FC, Standard Luik en Club Brugge speelden mee op het hoogste Europese niveau.
2
1.1 Omkoopschandalen Het Belgische voetballandschap kreeg door de jaren heen tot twee maal toe een serieuze klap te verwerken naar aanleiding van het omkoopschandaal Standard-Waterschei en de Zaak Ye. Het eerstgenoemde, beter bekend als de Bellemans-affaire, veroorzaakte in 1984 de eerste grote schok in het Belgische voetballand. Wanneer onderzoeksrechter Guy Bellemans in 1984 startte met een onderzoek naar zwartgeldcircuits binnen de Belgische voetbalwereld, ontdekte hij tot zijn eigen verbazing een omkoopschandaal dat dateerde uit 1982. In mei 1982 was voetbalclub Standard Luik, onder leiding van trainer Raymond Goethals, topfavoriet om het kampioenschap te winnen. Vermits het reeds elf jaar geleden was dat Standard Luik nog eens kampioen werd, was de druk en de angst voor een nieuwe mislukking bijzonder groot. De Brusselse coach vroeg zijn aanvoerder, Eric Gerets, om via een vriend, Roland Janssen, „iets te regelen‟. Roland Janssen speelde op dat moment voor Waterschei en moest met zijn ploeg nog een match spelen tegen Standard Luik. Een match die, mits winst, Standard Luik de landstitel zou opleveren. En het was uiteindelijk ook op deze manier dat het kampioenschap beslist werd. De onthulling van de omkoopzaak schokte de hele voetbalwereld en de ganse kampioenenploeg van Standard Luik werd schuldig bevonden. Het kampioenschap van 1982 werd één van de donkerste uit de Belgische voetbalgeschiedenis. De resultaten die het onderzoek van onderzoeksrechter Bellemans aan het licht bracht, hadden nefaste gevolgen voor de Belgische voetbalclubs. Zo werden financiële instellingen weigerachtig bij het verschaffen van kredieten. Voor vele clubs en vooral de kleinere, werd de financiering bemoeilijkt. Een oplossing voor het probleem drong zich op. John Cordier, toenmalig eigenaar van KV Mechelen, was de eerste die een oplossing naar voren schoof: „the investment company, a business model to keep players as property in a different business unit‟ (Dejonghe, 2008). Deze nieuwe organisatievorm bestond uit bedrijven, onafhankelijk van de voetbalclubs, die instonden voor het aankopen van spelers, die vervolgens uitgeleend werden aan de club. Op deze manier moesten de clubs zelf geen fondsen investeren in spelers. De geldschieters van deze bedrijven, meestal rijke supporters van de voetbalclubs, werden verzekerd dat zij zouden profiteren wanneer de activa (de spelers) verkocht zouden worden. De KBVB verzette zich tegen deze nieuwe organisatievorm, maar heeft deze nooit verboden. The investment company verdween echter in 1995 met de uitspraak inzake het Bosman arrest. Voor spelers die einde contract waren, kon nu immers geen transfersom meer gevraagd worden waardoor de investeerders dus veel minder kans maakten om winsten te realiseren (cfr. infra, p. 5).
3
Eind 2005 werd het Belgische voetbal voor een tweede maal opgeschrikt. De oorzaak hiervan was de ontdekking van een nauwkeurig uitgekiend omkoop- en gokschandaal, beter bekend als de Zaak Ye. Na enkele „vreemde‟ fasen in de wedstrijd tussen de eersteklassers Sint-Truiden en La Louvière en opvallend hoge gokbedragen met betrekking tot deze match, ging bij het online gokkantoor Betfair de eerste alarmbel rinkelen. Een maand later ontving Sport/Voetbalmagazine-journalist Jan Hauspie een tip omtrent een andere verdachte match van La Louvière waarop men in Azië zwaar gegokt had. Hauspie verdiepte zich in de zaak en al snel bleken er zoveel merkwaardige dingen gebeurd te zijn dat er meer aan de hand bleek dan enkele ongelukkige momenten van voetballers. Op 5 februari 2006 wijdde het VRT-programma Panorama haar volledige uitzending aan dit schandaal onder de titel „De Tackle van de Maffia‟. Uit deze uitzending bleek nog maar eens hoe populair het Belgische voetbal in het Chinese gokmilieu was. Vooral via de wedstrijden van voetbalclub La Louvière verdienden de Chinezen veel geld, omdat de club in handen zou zijn van de goksyndicaten. Panorama kwam niet met keiharde bewijzen, maar zette wel enkele beschuldigingen op een rij en noemde nieuwe namen. Na deze uitzending kwam de zaak in een stroomversnelling. De Chinese „zakenman‟ Zheyun Ye bleek, samen met enkele Belgische handlangers, de spilfiguur achter deze affaire te zijn. De zakenman verdween echter, na het uitlekken van de eerste geruchten omtrent een omkoopaffaire, van de aardbol en heeft dus nooit enige sanctie gehad voor deze wanpraktijken. De andere medeplichtigen, zowel spelers, trainers als spelermakelaars, werden wel gestraft. Zo kreeg trainer Paul Put bijvoorbeeld een schorsing van drie jaar en werden ook enkele spelers een jarenlange schorsing voorgeschoteld. De gevolgen van beide omkoopschandalen waren gelijklopend. Voor vele clubs werd de zoektocht naar financiële middelen complexer. Financiële instellingen waren niet langer bereid om kredieten te verschaffen aan dezelfde voorwaarden als voorheen. Clubs waren hierdoor genoodzaakt om alternatieve financieringsbronnen te zoeken of akkoord te gaan met minder gunstige voorwaarden. Het waren vooral de clubs die het geld het meest nodig hadden die door deze schandalen getroffen werden. We denken hier voornamelijk aan de neo-eersteklassers of de ploegen in de top van de Tweede Klasse, die het geld nodig hebben om de promotie en de bijhorende investeringen te kunnen verwezenlijken. Daarenboven dienden de clubs hun (potentiële) supporters en sponsors opnieuw te overtuigen van de waarde van het Belgische voetbal. Op deze manier liepen de Belgische voetbalclubs ook inkomsten mis.
4
1.2 Het Bosman-arrest Tot 1995 waren de clubs baas over hun spelers. Voetballers konden niet getransfereerd worden naar een andere club indien deze laatste niet bereid was de gevraagde transfervergoeding te betalen. Indien geen enkele club bereid was dit transferbedrag op tafel te leggen, was de speler in kwestie genoodzaakt bij zijn club te blijven, ook al was zijn contract daar reeds afgelopen en was de club de speler liever kwijt dan rijk. Daarnaast had ook de „3+2 regel‟ een grote impact op de transferpolitiek en de mobiliteit van spelers. Deze regel legde een quota op het aantal buitenlandse spelers die de Belgische voetbalclubs mochten opstellen in hun officiële voetbalwedstrijden. Zo mochten clubs maximaal drie buitenlandse spelers opstellen plus twee buitenlanders die al langer dan vijf jaar in ons land speelden of voor hun achttiende verjaardag bij de club aangesloten waren. Op 15 december 1995 werd 'the most victorian transfersystem in the world' (naar de woorden van een boze Britse UEFA-raadsman) per direct afgeschaft na een uitspraak van het Europese Hof over de strijdigheid van het bestaande Europese transfersysteem met het Verdrag van Rome (artikel 48: mededinging en vrij verkeer van personen). Dit arrest kwam tot stand nadat Jean-Marc Bosman, een Belgische voetballer die in 1990 voor RFC de Liège speelde, naar het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen stapte omdat hij zich in zijn vrijheid beperkt vond. Bosman, wiens contract dat seizoen afliep, wilde graag voor het Franse US Dunkerque gaan spelen. Dit kon echter nooit doorgaan aangezien RFC de Liège een te hoge transfersom vroeg, waarop de speler naar de rechtbank stapte. De gevolgen van het arrest waren, mede door het feit dat er geen overgangsperiode voorzien werd, nefast voor de gehele Europese voetbalwereld. Spelers wiens contract afliep, konden gratis vertrekken naar andere clubs om het even waar in Europa. Vele clubs opereerden zonder enig vast kapitaal aangezien het stadion en de gronden immers vaak eigendom van de stad of de gemeente zijn (cfr. infra, p.41). Clubs hadden grote leningen lopen bij de banken, met de marktwaarde van hun spelers als enige bankgarantie. Door de uitspraak in het Bosman-arrest werden deze transferwaarden van de ene dag op de andere herleid tot bijna nul. Andere ploegen kochten nog net vóór het arrest dure spelers en boden hen een contract van twee of drie jaar aan. Wanneer deze periode verstreken was konden deze spelers zonder enige vorm van vergoeding de club verlaten. Het Bosman-arrest maakte het eveneens mogelijk dat spelers een contract bij een andere club mogen tekenen (die start na het aflopen van hun huidige verbintenis) indien hun huidig contract binnen de 6 maanden afloopt. Dit alles zorgde er onder andere voor dat het aantal transfers, in binnen- en buitenland, sinds 1995 enorm is toegenomen.
5
Naar aanleiding van het arrest is de macht volgens sporteconoom Trudo Dejonghe verschoven van de clubs naar de spelers. Deze laatste waren nu in staat zichzelf „te verkopen‟ aan de hoogste bieder. Logisch gevolg hiervan is de enorme stijging van de spelerslonen en een uittocht van de betere spelers naar de grotere, rijkere (buitenlandse) clubs. Hierdoor wordt het voor de kleinere voetballanden, zoals België, steeds moeilijker om te concurreren met de grootheden in het Europese voetballandschap. Dergelijke landen krijgen te maken met een ware uittocht van talentvolle spelers en moeten dus zelf naar het buitenland trekken om daar spelers te gaan wegkapen. Ook de „3+2 regel‟ werd in België met het Bosman-arrest van tafel geveegd. Dit had voor het Belgische voetbal nog een negatievere impact dan de afschaffing van het transfersysteem. In tegenstelling tot België, bleef er in het merendeel van de andere Europese competities een beperking voor het aantal niet-EU spelers bestaan. De uittocht van vele Belgische talenten naar de rijkere buitenlandse clubs was hier een logisch gevolg van. Clubs raakten in financiële moeilijkheden door steeds hogere spelerslonen aan te bieden om zo talentvolle spelers te kunnen houden. Sommige clubs achtten het bovendien interessanter om goedkope buitenlandse spelers aan te trekken waardoor de eigen jeugdopleiding verwaarloosd werd. Het beste voorbeeld hiervan is KSK Beveren die in 2004 met bijna uitsluitend Ivoriaanse spelers aan de aftrap van zijn matchen verscheen. De afschaffing van het transfersysteem en de mogelijkheid om spelers wiens contract afgelopen is, of binnen de zes maanden afloopt, een contract voor het komende seizoen (of langer) aan te bieden, geeft de (armere) clubs echter ook de mogelijkheid om aan de hand van een uitgekiende transferpolitiek geld in het laatje te brengen zonder zelf (veel) geld uit te geven. Zo hanteerde de huidige eersteklasser KV Kortrijk toen het nog in de Tweede Klasse uitkwam een transferpolitiek waarbij geen spelers aangekocht werden. Enkel spelers die einde contract waren bij hun huidige club werden aangetrokken zodat geen transfervergoedingen betaald dienden te worden. Uit de interviews die we bij verscheidene tweedeklassers hebben afgenomen blijkt dat ook het gros van de huidige tweedeklassers dergelijke transferpolitiek hanteert (cfr. infra, p. 43).
6
1.3 De invoering van het Belgische licentiesysteem In het seizoen 2001/2002 werd het licentiesysteem ingevoerd als gevolg van verscheidene klachten in het parlement omtrent de RSZ-schulden van twintig voetbalclubs. Twaalf clubs uit de Eerste Klasse en acht clubs uit de Tweede Klasse hadden een totale schuldenberg, inclusief intresten en boetes, van circa 22 miljoen euro (Vandenbroucke, 2000). De invoering van het licentiesysteem had tot voornaamste doel het financiële beheer van de clubs met de vinger te wijzen. Lange tijd leefde de overtuiging bij het bestuur dat alles moest wijken voor de realisatie van de sportieve objectieven. Dat daarvoor een heuse schuldenberg diende aangelegd te worden, was bijzaak. De Belgische voetbalclubs uit de Eerste en Tweede Klasse, moeten aan enkele licentievoorwaarden voldoen. Indien een club daar niet in slaagt, zal ze ofwel verdwijnen, fuseren of degraderen naar de Derde Klasse. Hieronder vermelden we enkele van de belangrijkste licentievoorwaarden uit het bondsreglement (KBVB, artikel 406, 2011). De club moet: de rechtspersoonlijkheid bezitten en het bewijs voorleggen van inschrijving in de Kruispuntbank van Ondernemingen of, in voorkomend geval, in een ander nationaal register, evenals alle akten of documenten betreffende de machtigingen tot vertegenwoordiging en de aansprakelijkheidsmandaten waarvan de wettelijke publicatie vereist is; de werkgever zijn van de spelers onder contract die, conform het reglement van de KBVB, door haar in de officiële competities opgesteld worden en voor alle spelers voldoen aan alle wettelijke bepalingen ter zake; een gereviseerde jaarrekening overleggen van het laatst afgesloten boekjaar, welke geen onthoudende of negatieve verklaring van de revisor inhoudt en een geraamde staat van ontvangsten en uitgaven voor het seizoen waarvoor de licentie wordt aangevraagd; deze staat zal de normale werking garanderen van de club tijdens het seizoen waarvoor de licentie werd aangevraagd; het bewijs leveren niet in gebreke te blijven bij de betaling van: - de lonen aan spelers, trainers en alle personeel; - de aan RSZ verschuldigde sommen; - de bedrijfsvoorheffing; - de patronale bijdragen aan het pensioenfonds van de beroepsvoetballers; - de taksen en de belastingen van welke aard ook; - de bondsschulden en de vorderingen tussen clubs; 7
- de huur of welke andere vergoeding verschuldigd aan de eigenaar van het wedstrijdstadion van de eerste ploeg.
een verzekering tegen arbeidsongevallen afsluiten in alle gevallen waarin zulks door de wet verplicht is;
zich schikken naar de wetten en decreten die betrekking hebben op de arbeidsvergunning van de spelers die geen onderdaan zijn van een land van de Europese Economische Ruimte (EER).
Indien de Licentiecommissie van oordeel is dat de continuïteit voor het komende seizoen verzekerd is, mag zij de licentie alsnog toekennen aan de club die zich kan beroepen: - op een globaal herstelplan goedgekeurd door de bevoegde rechtbank - op afbetalingsakkoorden en/of -plannen overeengekomen met de schuldeisers. Werden afbetalingstermijnen overeengekomen met de schuldeisers, dan kan de bevoegde Licentiecommissie afhankelijk van de omstandigheden de toekenning van de licentie koppelen aan één of meerdere hierna opgesomde bijkomende maatregelen die de commissie vastlegt in de beslissing zijnde:
het verbod op het aanwerven van spelers die zouden kunnen opgesteld worden in de eerste ploeg, zonder afbreuk te doen aan de sanctie voorzien in artikel 422.24;
het opstellen van een herstelplan, binnen een termijn door de bevoegde Licentiecommissie bepaald. Dit plan houdt een staat van activa en passiva van de rechtspersoon in alsmede een prognose van de ontvangsten en uitgaven voor het komende seizoen en een prognose van de activa en passiva aan het einde van het komende seizoen;
het leveren van het periodiek bewijs, op tijdstippen door de bevoegde Licentiecommissie bepaald, dat de afbetalingstermijnen werden nageleefd.
Niettegenstaande geen rekening gehouden wordt met schulden ten opzichte van andere partijen (bijvoorbeeld leveranciersschulden), heeft deze „soepele‟ reglementering er toch toe geleid dat veel voetbalclubs een licentie werd geweigerd. Dit was onder andere het geval bij KV Mechelen, KV Turnhout, RWD Molenbeek, RC Harelbeke, Eendracht Aalst, Racing Zuid-West, Lommel, La Louvière en in december 2009 nog Excelsior Moeskroen. Aan de hand van deze reeks ziet men hoe slecht het financieel beleid van sommige Belgische clubs gevoerd werd. (De Tant en Persoons, 2009) Naast sportieve dalers kreeg het Belgisch voetbal dus eveneens te maken met economische dalers. De invoering van het systeem resulteerde in een grote mentaliteitswijziging waardoor club en bestuur meer gedisciplineerd en voorzichtig te werk gingen. De oneerlijke concurrentie werd bestreden door een halt toe te roepen aan de schuldopbouw en dit leidde ertoe dat clubs niet meer ten koste van alles de sportieve objectieven nastreven.
8
Uit de licentie-enquête die Het Nieuwsblad in 2004 hield, bleek dat het merendeel van de clubs te vinden is voor dergelijk systeem. Daarnaast kwam ook aan het licht dat velen te vinden waren voor verdere, strengere maatregelen om de sector gezonder en professioneler te maken (De Voetbalredactie, 2004). Over de onderzoeksperiode bestaat echter nog heel wat wrevel. Aangezien in de maand maart, nog voor de aanvang van het komende seizoen, de licentie reeds verkregen kan worden, wordt als het ware een incentive gegeven om de schulden tegen die datum weg te werken. Eenmaal de doorlichting achter de rug is, kan de club in principe opnieuw volop schulden aangaan. Op deze wijze wordt de schuldenlast alleen maar verschoven naar het komende seizoen (Dejonghe, 2006). Hieruit blijkt dus dat een betere en degelijke uitwerking van het licentiesysteem noodzakelijk is. Sinds 27 februari 2011 is een nieuwe licentieregel voor de eersteklasseclubs van kracht. Met uitzondering van de net gepromoveerde clubs, moeten alle eersteklasseclubs voortaan een UEFAlicentie hebben. Indien de club niet in staat is deze te bemachtigen, mag de club enkel in de Eerste Klasse blijven als ze de nationale licentie bezit en een boete betaalt.
1.4 Het juridisch statuut van de eerste- en tweedeklassers Het merendeel van de Belgische voetbalclubs draagt het statuut van een Vereniging Zonder Winstoogmerk (VZW). Dit is veelal historisch bepaald. Daarnaast is het ook op fiscaal vlak voordeliger dit statuut aan te nemen, daar VZW‟s, in tegenstelling tot vennootschappen, onderhevig zijn aan de meer gunstige rechtspersonenbelasting. Bovendien zijn de bestuursleden van een VZW niet verplicht financiële middelen in te brengen, waardoor het bestuur kan worden samengesteld op basis van de nodige competenties. Het statuut van een VZW maakt het tevens makkelijker om met vrijwilligers te werken. Naast de VZW‟s vinden we in de Eerste Klasse met Mons, Charleroi, Standard Luik en Germinal Beerschot ook vier Naamloze Vennootschappen (NV) terug. Tegenwoordig hebben RSC Anderlecht en tweedeklasser KV Oostende eveneens dit statuut aangenomen. De drie eerstgenoemde voetbalclubs gaan als NV door het leven naar aanleiding van een (dreigend) faillissement. Uit ons gesprek met de heer Yves Lejaeghere, voorzitter van KV Oostende, kwamen we te weten dat de kustploeg daarentegen overgeschakeld is naar een NV omwille van het feit dat het hierdoor voor de investerende partijen makkelijker is om uit de club te stappen. Ook is het op deze manier praktischer om een overname te bewerkstelligen. Uit de literatuur bleken nog andere voordelen verbonden te zijn aan het statuut van een NV. Zo kan men onder meer gemakkelijker vers kapitaal aantrekken door middel van de uitgifte van aandelen. Voor deze geldschieters bestaat de kans dat zij voor hun inbreng beloond
9
worden, terwijl dit bij een VZW niet het geval is. Bovendien zijn de geldschieters in het geval van een NV beperkt aansprakelijk, terwijl deze bij een VZW ten persoonlijke titel aansprakelijk zijn. Een derde type rechtspersoon vinden we terug bij KV Kortrijk en Charleroi-Marchienne. Beide clubs nemen de vorm aan van een Coöperatieve Vennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid (CVBA). Het grootste voordeel van een CVBA, is volgens de heer Matthias Leterme (Financieel en administratief manager bij KV Kortrijk) de mogelijke flexibiliteit op het gebied van de samenstelling van het bestuur. Eerste Klasse RSC Anderlecht Germinal Beerschot Cercle Brugge Club Brugge Charleroi Dender EH KRC Genk KAA Gent KV Kortrijk Lokeren Standard Luik KV Mechelen Mons Excelsior Moeskroen Roeselare Tubize Zulte Waregem Westerlo
Tweede Klasse VZW* NV VZW VZW NV VZW VZW VZW CVBA VZW NV VZW NV VZW VZW VZW VZW VZW
Antwerp FC KSK Beveren Charleroi-Marchienne Deinze KAS Eupen Vigor Wuitens Hamme OH Leuven RFC de Liège Lierse SK KVSK United UR Namur KV Oostende Ronse FC Brussels Red Star Waasland Sint-Truiden Tienen Tournai Virton
VZW VZW CVBA VZW VZW VZW VZW VZW VZW VZW VZW VZW° VZW VZW VZW VZW VZW VZW VZW
* Op 11 februari 2010 besliste RSC Anderlecht om het statuut van een NV aan te nemen. ° Sinds het seizoen 2009/2010 heeft KV Oostende het statuut van een NV.
Tabel 1.1: Het juridisch statuut van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009
Het aannemen van een vennootschapsvorm verhoogt tevens de aantrekkelijkheid, zichtbaarheid en geloofwaardigheid op de financiële markten, aangezien een strengere regelgeving van toepassing is op vennootschappen. Sinds 1 januari 2006 zijn ook VZW‟s verplicht hun jaarrekening te publiceren, wat de transparantie van VZW‟s op gelijke hoogte probeert te brengen. Voor kleine VZW‟s dient de jaarrekening neergelegd te worden bij het Rekenhof. Voor grote VZW‟s dient deze bij de Nationale Bank van België (NBB) neergelegd te worden.
10
Men spreekt van een „grote VZW‟ van zodra deze bij de afsluiting van het boekjaar tenminste twee van de hiernavolgende criteria overschrijdt: 1. Vijf voltijdse werknemers, uitgedrukt in voltijdse equivalenten, in dienst hebben; 2. Balanstotaal van 1.000.000 euro; 3. Ontvangsten van 250.000 euro, exclusief uitzonderlijke ontvangsten en BTW. Opmerking: De bestudeerde gegevens hebben betrekking op de jaarrekeningen aangaande de eerste ploeg van de clubs. Sommigen onder hen houden echter verschillende deelnemingen aan, waardoor geldstromen en resultaten met betrekking tot de club niet op de jaarrekeningen verschijnen, maar op deze van de verbonden onderneming. Wij proberen in onze verdere analyse deze verwante entiteiten zoveel mogelijk in rekenschap te brengen om zo een realistischer totaalbeeld van de werking van de voetbalclubs naar voren te kunnen schuiven.
1.5 De boekhoudkundige verwerking van voetbalspelers Sinds het seizoen 2006/2007 wordt de aankoopsom die voor spelers betaald werd, onder de Immateriële vaste activa geboekt. Onderstaande vermelding betreffende de boekhoudkundige verwerking van spelers is terug te vinden in de jaarrekening aangaande het seizoen 2008/2009 van KV Kortrijk. Dit is het jaar waarin de club voor het eerst met deze nieuwe waarderingsregels geconfronteerd werd. Gelijklopende vermeldingen werden ook in de jaarrekeningen van andere clubs uit zowel Eerste als Tweede Klasse teruggevonden, zodat we deze als algemeen geldend kunnen beschouwen. „De aanschaffingswaarden (directe aankoopkosten) van de voetbalspelers aangekocht bij andere clubs worden als immaterieel vast actief opgenomen in de balans. De directe aankoopkosten zoals tekengelden, betaalde commissies aan managers inzake hun tussenkomst bij de transfer, enz. worden eveneens geactiveerd. De indirecte aankoopkosten die een jaarlijks terugkerend karakter hebben, worden niet geactiveerd maar jaarlijks opgenomen in de resultatenrekening. Ingeval de aankoopkost variabele componenten omvat, zullen deze bij hun definitieve vaststelling worden toegevoegd aan het immaterieel vast actief. Directe aankoopkosten of opleidingskosten voor jeugdspelers worden niet geactiveerd en bijgevolg op het ogenblik van vastlegging van het engagement opgenomen in de resultatenrekening van het betrokken boekjaar. De afschrijvingen gebeuren pro rata temporis over de duur van het initiële contract en beginnende bij aanvang van het contract of ingeval het contract afgesloten wordt voor aanvang van het voetbalseizoen, bij aanvang van het seizoen waarin de speler speelgerechtigd is voor de club. De toegevoegde variabele component van een aankoopkost zal eveneens worden afgeschreven over de restperiode van het niet verstreken gedeelte van het initieel contract. Ingeval de periode van het initieel contract reeds verlopen is, zal de bijkomende variabele aankoopkost 100% worden afgeschreven op het ogenblik van de vaststelling. Bij de vaststelling van de duurtijd van het initieel contract wordt geen rekening gehouden met de eventuele bijkomende contractverlenging vastgelegd in een optieperiode. Spelers kunnen niet worden geherwaardeerd. Indien noodzakelijk, kan de raad van bestuur overgaan tot het boeken van een waardevermindering (op individuele basis).‟ (Jaarrekening Kortrijk Voetbalt, 2009).
11
Hoofdstuk 2: Financiële analyse In wat volgt gaan we dieper in op de financiële kant van de zaak. Door een gedetailleerde studie van de jaarrekeningen van de verschillende eerste- en tweedeklasseclubs proberen we zoveel mogelijk verschilpunten bloot te leggen. We beginnen met een analyse van de inkomsten en de uitgaven van de clubs, om vervolgens de verschillende posten van de balans en de resultatenrekening te bestuderen. Aansluitend voeren we een ratioanalyse uit met behulp van de meest relevante ratio‟s. Om af te sluiten analyseren we de overgangsjaren tussen de Eerste en de Tweede Klasse, zijnde het jaar na promotie naar de Eerste Klasse of degradatie naar de Tweede Klasse. We proberen deze analyse te linken aan de verschilpunten die reeds gevonden werden. Wij hebben ons voor deze financiële analyse gebaseerd op de beschikbare gegevens aangaande het seizoen 2008/2009, waardoor we ook gebruik maken van de indelingen tussen eerste- en tweedeklasseclubs van het seizoen in kwestie. Zo zullen bijvoorbeeld KAS Eupen en Lierse SK nog tussen de tweedeklasseclubs opgenomen worden ondanks dat ze bij de publicatie van deze eindverhandeling reeds een volledig seizoen in de Eerste Klasse uitkomen. Om de gegevens omtrent het seizoen 2008/2009 echter beter te kunnen verantwoorden, zullen we vaak verwijzen naar meer recente cijfers die de clubs ons aangereikt hebben of die reeds via de NBB beschikbaar werden gesteld. Op deze manier zal ook tweedeklasser KV Turnhout, die tijdens het seizoen 2008/2009 nog in de Derde Klasse uitkwam, meermaals in onze eindverhandeling ter sprake komen. Verder dienen we nog twee zaken op te merken. Ten eerste worden de jaarrekeningen van eersteklassers RSC Anderlecht, Lokeren, Westerlo en tweedeklassers OH Leuven en Ronse per kalenderjaar opgesteld, terwijl die van de overige clubs het seizoensverloop volgen en bijgevolg hun jaareinde op 30 juni kennen. Ten tweede werden de jaarrekeningen van Excelsior Moeskroen, RFC de Liège, UR Namur en KV Oostende niet in de financiële analyse opgenomen daar deze niet beschikbaar waren.
12
2.1. Analyse van de verschillen in inkomsten 2.1.1. Inkomsten uit abonnementen en ticketing Eén van de belangrijkste inkomstenbronnen voor de Belgische voetbalploegen zijn de inkomsten uit abonnementen en de verkoop van losse tickets voor een voetbalmatch. Dit is echter een inkomstenbron die voor de kleinere clubs redelijk volatiel blijkt te zijn en bijgevolg moeilijk te budgetteren valt. Voetbal zal altijd supporters lokken, onafhankelijk van het niveau waarop de club speelt en daar zijn enkele redenen voor. Vooreerst voelen supporters zich verbonden met de sport in het algemeen of met de club of een speler in het bijzonder. Zo heeft elke club een natuurlijke achterban van mensen die (onrechtstreeks) betrokken zijn bij de club of die uit de nabije omgeving afkomstig zijn. Daarnaast heb je nog supporters die een voetbalmatch bijwonen voor de belevenis. De sfeer in het stadion geeft hen een gevoel ergens bij te horen. Het gezamenlijk aanmoedigen van een voetbalploeg vervult dan ook de behoefte aan gemeenschappelijke gezelligheid. Toch kunnen supportersaantallen enorm verschillen tussen clubs. Veel hangt natuurlijk af van het succes van de club, zowel in het heden als in het verleden. Voetbalclubs zoals Antwerp FC lokken door hun roemrijke geschiedenis als oudste club van België zelfs na degradatie naar de Tweede Klasse een aanzienlijk aantal toeschouwers. De belangrijkste invloed op de toeschouwersaantallen blijft niettemin het huidige succes. Het feit of de ploeg bovenaan het klassement meedraait of aan de staart van het klassement bengelt, heeft een grote impact op het aantal aanwezige fans. Dit verschil kan voor kleinere ploegen, vooral tweedeklasseploegen, redelijk nefast zijn. Naast
de
overwinningskansen
zijn
de
supportersaantallen
ook
afhankelijk
van
de
aantrekkelijkheidsgraad van de competitie. De sterkteverhoudingen tussen de teams hebben een grote invloed op de voorspelbaarheid van het resultaat en dus ook op de (gewenste) spanning die een voetbalmatch met zich mee kan brengen. Het is dan ook geen toeval dat wedstrijden tussen twee topploegen altijd in een uitverkocht stadion plaatsvinden. Ook de sportieve concurrentie speelt dus een belangrijke rol.
Zoals bij elk product hangt de vraag ook af van de prijs en de mogelijke substituten die voor handen zijn. Een lagere toegangsprijs leidt ook in het voetbal tot een grotere vraag en verkoop. Indien er vele voetbalclubs in de nabije omgeving gehuisvest zijn, zal dit een negatieve invloed uitoefenen op de toeschouwersaantallen. De geringe oppervlakte van ons land zorgt ervoor dat de binnenlandse concurrentiestrijd groot is, wat Bijlage 1 duidelijk aantoont. Bovendien hebben grensclubs zoals KV Turnhout naast de binnenlandse concurrentie eveneens buitenlandse concurrentie van bijvoorbeeld de Nederlandse ploegen PSV Eindhoven, Willem II en NAC Breda. Ook de concurrentie van de 13
amusementswereld en het live-voetbal op televisie heeft een invloed op de stadionbezetting. Indien muziekartiesten zoals U2 wekelijks in ons land zouden optreden zou dit hoogstwaarschijnlijk een invloed hebben op het aantal toeschouwers in de Belgische stadions. Potentiële toeschouwers van het voetbal hebben hierdoor meer alternatieven op het gebied van ontspanning en amusement om handen. De rechtstreekse uitzendingen van het voetbal op de televisie zorgen ook voor een lagere opkomst. Dit was dan ook één van de redenen waarom het televisiecontract tussen Exqi en de Tweede Klasse niet werd hernieuwd (cfr. infra, p. 21). Indien we de vergelijking maken tussen de toeschouwersaantallen in de Belgische Eerste en Tweede Klasse is het verschil schrijnend. Het gemiddeld aantal supporters tijdens het seizoen 2008/2009 bedroeg in de Eerste Klasse 11.039 tegenover amper 2.417 in de Tweede Klasse (zie Tabel 2.1). Enkel traditieclubs als Antwerp FC, Lierse SK, Sint-Truiden en KSK Beveren lokken in de Tweede Klasse gemiddeld meer dan 3.000 toeschouwers, een supportersaantal dat door alle eersteklassers (veelal ruim) wordt overschreden Eerste Klasse Club Brugge Standard Luik RSC Anderlecht KRC Genk KV Mechelen KAA Gent Cercle Brugge Germinal Beerschot Charleroi Zulte Waregem KV Kortrijk Lokeren Westerlo Excelsior Moeskroen Roeselare Dender EH Mons Tubize GEMIDDELD
Tweede Klasse Lierse SK Sint-Truiden Antwerp FC KSK Beveren OH Leuven KV Oostende KVSK United FC Brussels Ronse RFC de Liège Tienen Charleroi-Marchienne Tournai Deinze KAS Eupen Virton Vigor Wuitens Hamme UR Namur Red Star Waasland 11.039 GEMIDDELD 26.085 25.912 23.654 22.004 11.079 10.639 10.502 10.002 9.267 6.682 6.307 6.120 5.979 5.631 5.528 5.072 4.294 3.953
6.879 6.799 5.556 3.528 2.578 2.257 2.244 1.978 1.792 1.736 1.650 1.317 1.256 1.229 1.228 1.167 1.108 831 786 2.417
Tabel 2.1: Het gemiddeld aantal supporters van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/20091
Naast het feit dat de toeschouwersaantallen in de Tweede Klasse gevoelig lager liggen, stelt zich nog het feit dat ook de abonnements- en inkomprijzen in de Tweede Klasse veelal goedkoper zijn dan in de Eerste Klasse. Uit Tabel 2.2 blijkt dat in de hoogste voetbalklasse de supporters gemiddeld € 255 voor
1
Bron: European Football Statistics (2010)
14
een jaarabonnement dienen te betalen, terwijl dit in de Tweede Klasse slechts € 211 is. Rekening houdend met de grote verschillen in supportersaantallen en het verschil in ticketprijzen kan dit toch in aanzienlijke inkomstenverschillen resulteren. Bovendien realiseren de zes ploegen die deelnemen aan Play-off 1 nog een smak geld door een aparte abonnementenverkoop voor deze twaalf topwedstrijden. Ook voor tweedeklasseclubs kan het halen van de eindronde een extra inkomstenbron zijn. De heer Yves Lejaeghere (KV Oostende) wist ons te vertellen dat dit de club een additionele 100.000 à 150.000 euro kan opleveren. Een uitwedstrijd in de Beker van België tegen een topploeg uit de Eerste Klasse kan voor tweedeklassers eveneens voor een aanzienlijke inkomstenbron zorgen. Dit komt doordat de ticketinkomsten in deze competitie onder beide clubs verdeeld worden. De inkomsten uit tickets en abonnementen bij Lommel United bedroegen voor het seizoen 2009/2010 respectievelijk 8 en 3 procent van de totale clubinkomsten. Bij KV Oostende komt 20 procent van de inkomsten uit deze inkomstenbronnen. Eerste Klasse RSC Anderlecht Germinal Beerschot Cercle Brugge Club Brugge Charleroi KAS Eupen KRC Genk KAA Gent KV Kortrijk Lierse SK Lokeren Standard Luik KV Mechelen Sint-Truiden Zulte Waregem Westerlo
GEMIDDELD
Tweede Klasse Antwerp FC Boussu Dour FC Brussels Dender EH Heist OH Leuven Lommel United KV Oostende Mons Standaard Wetteren Tienen Tournai Tubize KV Turnhout Roeselare Rupel Boom Visé Waasland - Beveren € 254,75 GEMIDDELD € 295 € 222 € 237 € 288 € 204 € 240 € 211 € 290 € 256 € 279 € 211 € 273 € 285 € 280 € 225 € 280
€ 250 € 160 € 200 € 236 € 200 € 234 € 200 € 210 € 281 € 250 € 200 € 200 € 200 € 225 € 200 € 210 € 150 € 200 € 211,44
Tabel 2.2: De gemiddelde abonnementsprijzen voor een zitplaats bij de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2010/20112
Het grootste nadeel dat aan deze enorme kloof in supportersaantallen (en bijgevolg de ticketinkomsten) verbonden is, is terug te vinden in het feit dat vele andere inkomstenbronnen zowel rechtsreeks als onrechtstreeks verbonden zijn met het aantal toeschouwers dat een voetbalclub naar zijn stadion lokt. Zo zijn de inkomsten uit merchandising en drankverkoop quasi volledig afhankelijk
2
Eigen berekeningen op basis van de beschikbare abonnementsprijzen vermeld op de officiële websites van de clubs
15
van de omvang van de achterban van de club. Ook de inkomsten uit sponsoring en catering zijn hier onrechtstreeks mee verbonden. Hoe meer mensen de club naar het stadion lokt, des te meer mensen de reclamepanelen van de sponsors zullen opmerken. Bijgevolg zullen potentiële sponsors bereid zijn meer geld op tafel te leggen voor clubs met een hogere visibiliteit.
2.1.2 Inkomsten uit loges en business seats Tegenwoordig beschikken zowat alle clubs uit de Eerste Klasse over loges en business seats. Bij de tweedeklassers zijn loges echter in mindere mate terug te vinden, terwijl business seats er wel aanwezig zijn. De loges, samen met de business seats, zijn voor voetbalclubs ondertussen uitgegroeid tot een belangrijke bron van inkomsten. Dit valt vooral te verklaren aan de hand van de hoge prijzen die betaald worden voor deze plaatsen. In deze prijs zijn naast het bijwonen van een voetbalwedstrijd ook bijvoorbeeld een receptie, een maaltijd en bevoorrechte parkeerplaatsen inbegrepen. Het grote voordeel van dergelijke luxeplaatsen is de kleine stadioncapaciteit die opgeofferd dient te worden ten opzichte van de grote opbrengsten die ermee gepaard gaan. De loges en business seats zijn vaak verbonden aan de sponsorpakketten aangeboden door de club. Naast de visibiliteit levert sponsoring dus via loges en business seats ook de mogelijkheid om aan corporate hospitality te doen. Sponsors en andere huurders, want deze bevoorrechte zitplaatsen kunnen tevens afzonderlijk verhuurd worden, kunnen op deze manier trouwe klanten en werknemers belonen. Deze zitjes worden echter vooral gehuurd om te netwerken. Voor, tijdens en na de wedstrijd heeft men de mogelijkheid om in een sportief en aangenaam kader de verscheidene contacten met de partners strakker aan te halen en met allerhande mensen uit diverse sectoren uit het bedrijfsleven in contact te komen. Dergelijke aangelegenheden vormen de ideale gelegenheid om nieuwe contacten te leggen en nieuwe samenwerkingsverbanden tot stand te brengen. De bestuursleden van voetbalclubs weten hoe belangrijk deze manier van werken is en stellen dergelijke faciliteiten dan ook met veel plezier ter beschikking. Een opvallend fenomeen in de Belgische voetbalwereld is dat vele clubs een businesskring hebben opgericht. Dit is het geval bij eersteklasseclubs zoals Cercle Brugge en KAA Gent, maar ook bij tweedeklassers zoals Lommel United en Dender EH. Door op deze manier het netwerken tussen sponsors gemakkelijker te maken, trachten clubs nieuwe sponsors aan te trekken. Hieronder schetsen we een kleine vergelijking tussen de prijzen en het aantal business seats van enkele clubs uit Eerste en Tweede Klasse met betrekking tot het seizoen 2009/2010. FC Brussels heeft een capaciteit van 622 business seats die verhuurd worden voor een prijs van 500 euro per seat. Dit betekent dat in het beste geval 311.000 euro verdiend werd aan deze zitjes. Bij Lommel United leveren de 611 business seats in het beste geval 427.700 euro op per seizoen. Uit ons gesprek met mevrouw 16
Greet Vanbrabant (Lommel United) weten we dat jaarlijks ongeveer 10 procent van de totale inkomsten gerealiseerd worden via deze business seats. In Eerste Klasse stellen we vast dat bij KV Kortrijk de business seats in het beste geval slechts een slordige 390.000 euro opbrengen terwijl dit bij Charleroi 836.270 euro is en bij Club Brugge kan oplopen tot 1.125.800 euro (deze bedragen zijn uitgerekend exclusief BTW). Daarnaast genieten eersteklassers, in tegenstelling tot tweedeklassers die vaak weinig of geen loges hebben, ook nog van de inkomsten gerealiseerd via hun loges. Hierdoor wordt duidelijk dat de kloof tussen de Eerste en Tweede klasse ook hier zijn oorsprong vindt. Deze vorm van inkomsten is nauw gerelateerd met deze uit de sponsoring.
2.1.3 Inkomsten uit sponsoring Naast de inkomsten uit de stadionbezetting (abonnementen, ticketing, loges en business seats) vormt sponsoring een tweede belangrijke inkomstenbron. Vele van deze sponsorcontracten worden afgesloten op basis van persoonlijke of zakelijke relaties met bedrijfsleiders. De hoogte van deze sponsorbedragen overtreft vaak de echte waarde van de geboden publiciteit. Toch blijkt deze sponsoring voor sommige bedrijven evenwel rendabel te zijn. Dit blijkt uit de vaak langdurige samenwerking tussen clubs en sponsors. Het perfecte voorbeeld hiervan is de bijna dertigjarige samenwerking tussen RSC Anderlecht en BNP Paribas-Fortis. De grootste sponsorinkomsten worden ongetwijfeld gerealiseerd via shirtsponsoring en de sponsoring op de reclamepanelen in en rondom het stadion. De prijzen die hiervoor gevraagd worden zijn sterk afhankelijk van de visibiliteit ervan. Bedrijven die voetbalploegen sponsoren doen dit om naambekendheid te verwerven en willen hier dan ook een prijs voor betalen. Zo zal een reclamepaneel langs de rand van het veld duurder zijn dan een zelfde reclamepaneel dat in de tribune geplaatst is. Bedrijven willen gezien worden. Het is dan ook logisch dat de sponsorbedragen variëren naargelang de aantrekkelijkheid van de voetbalploeg. Een reclameplaats in het stadion van RSC Anderlecht, die gemiddeld meer dan 23.000 toeschouwers lokt, zal veel meer kosten dan een reclamepaneel bij Red Star Waasland, die amper 700 toeschouwers naar het stadion kon lokken. Sponsoringopbrengsten zijn dus, net als vele andere inkomsten van voetbalploegen, gelinkt aan de toeschouwersaantallen in het voetbalstadion. In de Eerste Klasse zijn er door de televisie-uitzendingen van de voetbalwedstrijden echter ook een hele groep toeschouwers die buiten het stadion, via de televisie, in contact komen met deze sponsors. Door het feit dat deze sponsors op de nationale televisiestations in beeld komen, is het dan ook niet verwonderlijk dat sponsors van clubs uit Eerste Klasse veelal nationale of zelfs internationale bedrijven zijn (Dexia bij Club Brugge en BNP Paribas-Fortis bij RSC Anderlecht bijvoorbeeld) terwijl sponsors in de Tweede Klasse vooral regionale bedrijven zijn (Voyages Leroy bij Tournai en Kovera bij KSK Heist bijvoorbeeld). De aandacht die de pers aan de eersteklasseploegen schenkt wordt meestal versterkt met een foto bij het artikel. Bijgevolg komt de sponsor ook bij de schrijvende pers in beeld. Bij artikels over de Tweede Klasse daarentegen is zelden een foto 17
aangebracht. De grote bedrijven die een eersteklasseploeg sponsoren hebben de middelen en de bereidwilligheid (omwille van de hoge visibiliteit) om veel hogere bedragen op tafel te leggen dan in de Tweede Klasse het geval is. Het verschil in sponsorbedragen tussen de Eerste en Tweede Klasse is schrijnend. Dat blijkt ook uit het interview met mevrouw Greet Vanbrabant (Lommel United) die de vergelijking maakte tussen een hoofdsponsor in de beide voetbalafdelingen. In de Eerste Klasse vertegenwoordigt een hoofdsponsor een bedrag van € 250.000 terwijl de grootste sponsor van Lommel United, die overigens al enkele jaren aan de top van Tweede Klasse meedraait, de club slechts € 50.000 oplevert. Dit komt vooral door het feit dat grote bedrijven, zoals eerder vermeld, enkel geïnteresseerd zijn om in de Eerste Klasse te sponsoren, aangezien ze dan wel een aanzienlijke hoeveelheid visibiliteit in return krijgen. Een recent fenomeen in de voetbalwereld is het gebruik van led-boarding. Deze maken het mogelijk om een groot aantal sponsors op de boarding de revue te laten passeren. Het grote voordeel is dat deze reclameplaatsen elke wedstrijd door andere sponsors kunnen worden ingenomen, zodat clubs hun prijzen op de aantrekkelijkheid van de wedstrijd kunnen afstemmen. De aanmaakkost om een nieuwe sponsor aan het rotatiesysteem toe te voegen is dan ook klein. Ook is er een oneindige flexibiliteit op het gebied van de snelheid waarmee de sponsors elkaar afwisselen. Zo kan een bedrijf dat dubbel zoveel sponsorgeld oplevert ook precies dubbel zo lang op de boarding worden weergegeven. Dit kan voor tweedeklasseploegen een zeer rendabel systeem zijn. Enerzijds kan de club op deze manier, door een gebrek aan (voldoende) grote sponsors, meerdere kleine sponsors aan bod laten komen. Anderzijds kunnen potentiële grote sponsors verleid worden om topmatchen te sponsoren, waar nadien eventueel een intensievere samenwerking uit kan voortvloeien. Het grootste nadeel van dergelijke boarding is de aankoopprijs ervan. De investeringskost nieuw zijnde bedraagt zo‟n 600.000 euro, wat voor tweedeklassers een zeer grote investering is. Ook het gebruik van led-boarding neemt niet weg dat de prijsverschillen tussen de Eerste en Tweede Klasse enorm zijn. Zo vraagt Sint-Truiden per sponsor € 6.000 voor een plaats op zijn led-boarding terwijl dit bij Lommel United slechts € 100 kost. Daarnaast hebben de clubs nog diverse inkomsten via enkele kleine sponsorkanalen zoals sponsoring in clubpublicaties, op de website van de club of de sponsoring van de wedstrijdbal. Vooral de opkomst van een eigen „televisiezender‟, die reportages via de website ter beschikking stelt en daarin natuurlijk ook de nodige sponsoring verwerkt, is een opkomende trend in voetballand. De prijzen uit deze sponsoracties zijn echter meer gelijklopend. Zo kost het sponsoren van een wedstrijdbal bij Westerlo bij een gewone voetbalmatch € 250 en bij een topmatch € 500, terwijl dit ook bij Lommel United standaard € 250 kost.
18
Een andere manier van sponsoring bestaat uit het ter beschikking stellen van bepaalde activa (meestal wagens). Dit kan zowel kosteloos als aan een (sterk) verminderd tarief. Op dergelijke wijze heeft iedere spelers van Lommel United gratis een wagen ter beschikking gekregen door de sponsor, zodat de club hier zelf geen kosten aan heeft. Alhoewel de sponsorinkomsten in Tweede Klasse opmerkelijk lager liggen dan deze in Eerste Klasse, zijn deze (soms met grote voorsprong) de belangrijkste inkomstenbron voor de tweedeklassers. Zo vertegenwoordigt de sponsoring 30 procent van de inkomsten bij Lommel United en maar liefst 70 procent bij KV Oostende. Ook bij de kleinere eersteklasseclubs zorgt sponsoring voor een groot deel van het budget. Zo vertegenwoordigen de sponsorinkomsten bij Sint-Truiden 25 procent van de totale inkomsten. Dat KV Oostende zo afhankelijk is van zijn sponsorinkomsten lijkt een gevaarlijke zaak. De realiteit ligt echter anders. Het is de bewuste strategie van de club om zoveel mogelijk inkomsten uit sponsoring te halen. Voorzitter Yves Lejaeghere is er namelijk van overtuigd dat dit de beste en makkelijkste manier is om in de Tweede Klasse geld in het laatje te brengen. Hij is van mening dat de sponsors niet voor het voetbal komen en daarom moeten zij op een andere manier naar het stadion gelokt worden. Zoals reeds vermeld, is de visibiliteit voor de sponsors van kapitaal belang. Daarom werkt de club met een uniek systeem van „gratis‟ abonnementen. Indien supporters tijdens het seizoen voor een bepaald bedrag inkopen doen bij bepaalde sponsors, krijgen ze een gratis abonnement voor het komende seizoen. Op deze manier heeft de club een 1.500-tal abonnees, wat de sponsors meer aandacht oplevert en tevens voor meer sfeer in het stadion zorgt. Een gelijkaardige samenwerking met middenstanders bleek ook al bij KV Turnhout een redelijk succes te zijn. Daar kregen supporters, op vertoon van hun inkomticket, bepaalde kortingen bij middenstanders uit de streek. Deze middenstanders betaalden hiervoor een kleine bijdrage aan de club. KV Oostende heeft, om sponsors aan te trekken en te behouden, ook stevig geïnvesteerd in zijn catering en business seats, aangezien deze als een belangrijke troef voor potentiële sponsors aanzien worden. Ook KV Turnhout probeert door een kwaliteitsvolle catering sponsors te lokken. Een manier van sponsoring die in Europa alsmaar populairder wordt, maar in België nog geen grote furore heeft gemaakt, is het opkopen van de naamrechten van het voetbalstadion. Het verkopen van de naamrechten van een stadion is in de Verenigde Staten reeds een goed ingeburgerde sponsormethode. Naamsponsoring werd daar voor het eerst toegepast in de jaren ‟70, maar brak pas in de jaren „90 echt door. Het fenomeen waaide reeds over naar Europa waar ploegen als Arsenal en Bolton Wanderers hun stadionnaam verkochten aan respectievelijk Emirates en Reebok. Ook in België zijn er reeds twee voorbeelden bekend, namelijk KV Mechelen met het Argosstadion en KRC Genk met de Cristal Arena. Het verkopen van deze naamrechten heeft het meeste succes wanneer de ploeg naar een nieuw 19
stadion verhuist. Het blijkt immers vrij moeilijk om een oude stadionnaam, waaraan de fans om nostalgische redenen aan gehecht zijn, te vervangen (DeSchriver & Jensen, 2003). Dit blijkt ook bij KV Mechelen het geval te zijn. Het overgrote deel van de Belgische voetballiefhebbers spreekt nog altijd over „Achter De Kazerne‟ (de oude naam van het stadion) als ze het over het stadion van de Mechelaars hebben. Volgens Crompton & Howard (2003) is de alomtegenwoordigheid van de naam van het bedrijf in het stadion de voornaamste reden waarom bedrijven naamrechten van sportfaciliteiten opkopen. Dit soort reclame valt dan ook meer op dan de traditionele reclamevormen en zal tijdens wedstrijdverslagen veelvuldig in beeld verschijnen. De inkomsten uit sponsoring zijn bij tweedeklasser Lommel United als volgt verdeeld: 60 procent boarding, 20 procent shirtsponsoring, 15 procent terbeschikkingstelling van wagens, 4 procent door publiciteit in het clubblad of door middel van sponsoring van de wedstrijdbal en 1 procent uit de (beperkte) LED-boarding.
2.1.4 Inkomsten uit merchandising Van 1990 tot 1995 bezat de Profliga de rechten op de commercialisering van zowel clubnamen als -logo‟s en produceerde het bedrijf Pro Badge allerlei producten in naam van de eersteklasseclubs. De oorspronkelijke bedoeling van deze regeling was een eerlijke verdeling van de royalty‟s naar de clubs toe. Elke club ontving jaarlijks een zelfde solidaire som van € 12.500, wat heel wat wrevel bij de grotere clubs teweegbracht. Door deze financiële perikelen werd het contract door de Profliga opgezegd en konden de clubs opnieuw beschikken over hun eigen rechten. Toch is de merchandising vandaag de dag een thema dat bij veel clubs ten onrechte naar de achtergrond wordt verdrongen. Zo wordt de fanshop bij Waasland-Beveren uitgebaat door een zelfstandige. Deze dient enkel huur te betalen voor de locatie van de fanshop in het stadioncomplex. Merchandising kan de dag van vandaag heel belangrijk zijn om de club naambekendheid en meer supporters te bezorgen, maar vooral om het budget omhoog te helpen. In het Belgische voetbal is echter alleen de merchandising van de topclubs in die mate uitgebouwd om dit mogelijk te maken. Bij de overige clubs zorgt de merchandising wel voor enige vorm van inkomen, maar deze is veelal verwaarloosbaar. Dit werd ons door zowel de heer Walter Boonen van Sint-Truiden als de heer Matthias Leterme van KV Kortrijk toevertrouwd. Laatstgenoemde realiseert amper 1,63 procent van de totale inkomsten via merchandising. Ook bij Lommel United vertegenwoordigt deze slechts 0,1 procent van de totale inkomsten. Merchandising is bovendien een manier die gebruikt kan worden om de club (even) in de belangstelling te brengen, wat ook zijn effect kan hebben op sponsors en supporters. We denken hier bijvoorbeeld aan het uitbrengen van het Buffalo-condoom door KAA Gent of de originele rugnummers van KV Oostende die voortvloeiden uit de samenwerking met Kamacouka, het gezamenlijke bedrijf van Omega Pharma-stichter Marc Coucke en kunstenaar Kamagurka. Ook 20
bepaalde prestaties en evenementen kunnen een reden zijn om uit te pakken met speciale merchandising. T-shirts, sjaals of vlaggen die herinneren aan een toernooi, vinden vaak gretig aftrek bij de aanhang. Reeds een maand voor de bekerfinale (2010/2011) kunnen supporters van Westerlo bekergerelateerde merchandising in de fanshop van hun club verkrijgen. Dit wijst erop dat de merchandising in grote mate afhankelijk is van het sportieve succes van de club. Zo wist de heer Matthias Leterme ons te vertellen dat de merchandising van KV Kortrijk tijdens het kampioenenjaar in de Tweede Klasse meer inkomen genereerde dan tijdens de eerste drie seizoenen dat de club in de Eerste Klasse uitkwam. Deze voorbeelden geven duidelijk aan dat de merchandising afhankelijker is van de sportieve successen dan van de competitie waarin de club aantreedt. Een ploeg die aan de kop van het klassement van Tweede Klasse staat, zal doorgaans meer inkomen uit deze bron genereren dan een club die in de hoogste klasse tegen de degradatie vecht. Dit is met andere woorden de eerste inkomensbron die, de topploegen in Eerste Klasse buiten beschouwing gelaten, de financiële kloof tussen de beide voetbalklassen niet vergroot. Een verdere toename van de merchandisinginkomsten kan bekomen worden door het realiseren van internationale faam. Dit is voor Belgische ploegen, die elders in de wereld niet hoog aangeschreven staan, echter niet vanzelfsprekend.
2.1.5 Inkomsten uit televisiegelden Hoewel de televisiegelden voor de eersteklassers tegenwoordig tot de voornaamste inkomstenbronnen behoren, waren de clubs bij de opkomst van het live uitzenden van voetbalmatchen nogal argwanend. Het bestuur van enkele clubs weigerde hoge bedragen voor het uitzenden van hun wedstrijden uit vrees dat de inkomsten uit deze televisierechten de drastische daling van de ticketinkomsten -toen nog de belangrijkste inkomstenbron- niet zou compenseren. De weigering door de Football Premier League om in 1967 de competitiematchen voor een slordige £ 1.000.000 live uit te zenden op BBC is een mooi voorbeeld hiervan. In Frankrijk kon een gelijkaardig fenomeen waargenomen worden toen Stade Rennais een bod van 50.000 Franse frank afsloeg voor het uitzenden van één enkele wedstrijd. Achteraf bleek deze vrees onterecht aangezien de uitzendrechten tegenwoordig voor het merendeel van de Europese clubs de voornaamste bron van inkomsten zijn. Ook voor de Belgische clubs is dit het geval, althans voor de eersteklassers. In onze buurlanden krijgen ook de ploegen uit de tweede divisie een deel van de televisiegelden, terwijl dit in België niet het geval is. Dé kloof tussen de Eerste en Tweede Klasse moet dus bij deze bron van inkomsten gezocht worden. Zeker aangezien mediaaandacht ook een grote impact uitoefent op de betaalde sponsorbedragen, de verhuur van loges en business seats en dergelijke meer.
21
Door de toegenomen competitie voor de uitzendrechten, is de onderhandelingsmacht van de televisiezenders naar de clubs verschoven. Deze strijd is het gevolg van de commercialisering en liberalisering van het televisielandschap in de jaren ‟80 en ‟90. De bedragen die gepaard gaan met het verkrijgen van de uitzendrechten zijn ook in België exponentieel toegenomen, zoals in onderstaande tabel is waar te nemen. Periode
Bedrag
Koper
1989-1993 1993-1997 1997-2002 2002-2005 2005-2008 2008-2011
3 miljoen 5 miljoen 15 miljoen 16 miljoen 36 miljoen 45,7 miljoen
NN VTM & RTBF VTM & RTBF Canal+, VTM & RTBF Belgacom, VRT & RTBF Belgacom, VRT & RTBF
Tabel 2.3: De prijsevolutie van de televisierechten in België (in euro).
3
Ondanks het feit dat het hier om aanzienlijke bedragen gaat, levert het televisiecontract in België maar weinig op in vergelijking met de ons omringende landen. Enerzijds komt dit doordat België een klein land is, wat resulteert in een beperkter aantal potentiële kijkers. Anderzijds kan België, door zijn twee anderstalige regio‟s, niet als één markt beschouwd worden. In beide taalregio‟s zijn slechts enkele televisiestations vragende partij voor het verwerven van deze rechten, waardoor de concurrentiestrijd beperkt is. De onderhandelingen aangaande de Belgische uitzendrechten gebeuren via een lotensysteem. In het lastenboek worden zes verschillende loten omschreven, waarop afzonderlijk geboden kan worden. Elk lot vertegenwoordigt een bepaald onderdeel van de uitzendrechten, gaande van het recht om wedstrijden live uit te zenden tot het recht om wedstrijdverslagen te broadcasten. De bedragen die uit deze onderhandelingen voortvloeien, hebben in grote mate het voetballandschap herschapen. De budgetten van de verschillende clubs zijn door de onredelijke verdeelsleutel alleen maar verder uit elkaar gedreven. Desondanks de meeste clubs het een logische zaak vinden dat topploegen een grotere hap van dit budget ontvangen, is er toch heel wat discussie over de gehanteerde verdeelsleutel. Deze zou namelijk te veel in het voordeel van de grote clubs zijn opgesteld. Bovendien maken deze topclubs nog kans om hun graantje mee te pikken van de televisiegelden van de Europese competities. De tweedeklasseclubs zijn vooral niet te spreken over het feit dat de Pro League (de liga van de eersteklassers), zonder inspraak van de Nationale Voetballiga (de liga van de tweedeklassers), de televisierechten onderhandelt en verdeelt. In onze buurlanden gebeuren deze onderhandelingen in samenspraak tussen de Eerste en Tweede Klasse met als logisch gevolg dat de verkregen bedragen een
3
Dejonghe T. (2006) The evolution of Belgian football over the last decades. UEFA/IASE seminar, (p.45). Nyon.
22
heel stuk hoger liggen. Door als één sterk merk naar voren te treden zouden beide afdelingen er financieel wel bij varen, wat bovendien ook de competitieve balans ten goede zou komen. De competitiehervorming die doorgevoerd werd in het seizoen 2009/2010 kwam er ter compensatie van de collectieve verkoop van de uitzendrechten in 2008. De grote clubs hadden er namelijk alle voordeel bij om deze individueel op de markt te brengen, terwijl de kleine clubs net voordeel haalden uit een gezamenlijke verkoop. De reductie van achttien naar zestien ploegen zou de competitieve spanning verhogen waardoor er meer aantrekkelijke wedstrijden zouden zijn en er dus collectief hogere televisiegelden geëist konden worden. De opbrengsten hiervan dienden bovendien over slechts zestien ploegen verdeeld te worden waardoor elke ploeg een groter deel zou verwerven. Nadelen van deze hervorming zijn ondertussen duidelijk en enkele ploegen beklagen zich reeds de keuze voor deze nieuwe competitiestructuur. De verdeelsleutel voor het televisiecontract die dit jaar ten einde loopt, wordt in Tabel 2.4 verduidelijkt. Na de rijkelijke vergoeding uitgekeerd aan de KBVB, de vergoeding voor de Supercup en de aangelegde provisie voor de dalers van het seizoen 2010/2011, wordt het resterende gedeelte van de televisiegelden verdeeld aan de hand van acht artikels. Het eerste criterium omvat een solidaire som die elke club uit de Eerste Klasse ontvangt, onafhankelijk van de sportieve prestaties. Voor de drie seizoenen waarop dit televisiecontract betrekking heeft, wordt per seizoen een bedrag van 9.683.640 euro vrijgemaakt voor dit fonds. In het seizoen 2008/2009 werd deze vergoeding uitgerekend, rekening houdend met achttien ploegen in de Eerste Klasse. Dit betekent dat elke club die aantreedt in de Eerste Klasse een vergoeding krijgt van 537.980 euro. In de twee daaropvolgende seizoenen, zijn slechts zestien ploegen actief in de Eerste Klasse. De solidariteitsvergoeding die de twee weggevallen clubs zouden verdienen, worden bewaard om Play-off 2 te vergoeden en worden nu ondergebracht bij artikel acht. Het tweede artikel omvat een bedrag dat afhankelijk is van de resultaten van het huidige seizoen, terwijl de vergoeding bepaald in artikel drie gebaseerd is op de resultaten van de afgelopen vijf seizoenen. Het vierde criterium van de vergoeding wordt bepaald naargelang het aantal verschijningen. De vergoeding voor de dalers wordt gespecificeerd in artikel vijf. Artikels zes en acht zijn van toepassing sinds de competitiehervorming. Deelnemers van Play-off 1 strijken gezamenlijk 10 procent extra op van het volledige televisiebudget (artikel 6). Artikel acht omvat de volledige vergoeding voorzien voor de deelnemers van Play-off 2 en is samengesteld uit bedragen die bepaald zijn aan de hand van artikels een, twee, drie, vijf en zeven. In artikel zeven wordt uiteindelijk het resterende bedrag verdeeld op basis van het klassement van dit seizoen en de afgelopen vijf seizoenen. Er werd in dit contract dus geen rekening gehouden met de clubs uit Tweede Klasse, waardoor deze niet van deze inkomstenbron kunnen genieten. De vraag of de tweedeklassers recht hebben op een deel van het televisiebudget van de Eerste Klasse is al meermaals een punt van discussie geweest.
23
Totaal aan televisiegelden Vergoeding KBVB Vergoeding Supercup Provisie dalers 2010/2011 Totaal te verdelen Artikel 1 - Solidariteitsfonds Solidariteit "Brand" Artikel 2 - Verdeling op basis van het huidige seizoen Artikel 3 - Verdeling op basis van de laatste 5 seizoenen Artikel 4 - Verdeling op basis van verschijningen Artikel 5 - Hervormingsfonds (vergoeding voor de dalers) Artikel 6 - Vergoeding voor Play-off 1 Artikel 7 - Verdeling van de resterende bedragen Op basis van het klassement van het seizoen Op basis van het klassement van de laatste 5 seizoenen Artikel 8 - Vergoeding Play-off 2 Vergoeding vanuit artikel 1 Vergoeding vanuit artikel 2 Vergoeding vanuit artikel 3 Vergoeding vanuit artikel 5 (variabel gedeelte) Vergoeding vanuit artikel 7
Seizoen 2008/2009 € 43.000.000,00 € 1.091.616,61 € 125.000,00 € 465.088,00 € 41.318.295,39 € 9.683.640,00 € 268.990,00 € 268.990,00 € 1.772.120,00 € 1.772.120,00 € 3.272.120,00 € 860.000,00 € 23.958.295,39 € 5.989.573,85 € 17.968.721,54
Seizoen 2009/2010 € 44.720.000,00 € 1.079.604,09 € 125.000,00 € 465.088,00 € 43.050.307,91 € 9.683.640,00 € 268.990,00 € 268.990,00 € 1.772.120,00 € 1.772.120,00 € 3.272.120,00 € 2.236.000,00 € 4.472.000,00 € 19.842.307,91 € 4.960.576,98 € 14.881.730,93 € 2.581.553,50 € 1.075.960,00 € 31.089,82 € 31.089,82 € 1.118.000,00 € 325.413,85
Seizoen 2010/2011 Gemiddelde € 46.508.800,00 € 44.742.933,33 € 1.079.604,09 € 125.000,00 € 465.088,00 € 44.839.107,91 € 43.069.237,07 € 9.683.640,00 € 268.990,00 € 268.990,00 € 1.772.120,00 € 1.772.120,00 € 3.272.120,00 € 1.395.264,00 € 4.650.880,00 € 22.292.963,91 € 5.573.240,98 € 16.719.722,93 € 1.503.744,26 € 1.075.960,00 € 31.089,82 € 31.089,82 € 0,00 € 365.604,61
Tabel 2.4: De verdeling van de televisiegelden voor de periode 2008-2011 in de Belgische Eerste Klasse.
24
Via de heer Steven Buelque van Zulte Waregem kwamen we te weten dat een tweetal jaar geleden de ploegen uit Eerste Klasse een voorstel naar deze uit de Tweede Klasse deden om een deel van hun televisiegelden over te hevelen. Dit voorstel werd door de tweedeklassers echter van tafel geveegd. De heer Yves Lejaeghere, voorzitter van KV Oostende, wist ons het volledige verhaal uit de doeken te doen: “Het bedrag waarvan in de media sprake was bedroeg 10 miljoen euro. Wat niet vermeld werd, was dat dit bedrag over drie jaar gespreid diende te worden. Een voorwaarde die hier bovendien aan gekoppeld werd, was dat er geen rechtstreekse daler meer zou zijn. Vroeger waren er twee rechtstreekse dalers, nu was er nog één ploeg die kans maakte om te degraderen door deelname aan de eindronde van Tweede Klasse. Dit betekende dus dat de poorten naar Eerste Klasse gesloten werden en wij akkoord moesten gaan met de centjes die ze ons boden.” Dit verhaal werpt dus een volledig andere blik op de zaak. Terwijl in de pers de ploegen uit Tweede Klasse afgeschilderd werden als dommeriken, zien we dat de realiteit helemaal anders ligt. Door dit voorstel werden de promotiekansen van de tweedeklasseclubs aangetast. Het missen van enige weerklank in de pers zorgde dan ook voor een verkeerde inschatting van deze situatie. De eersteklasseclubs slaagden er evenwel niet in om de tweedeklassers met dergelijke aalmoes „om te kopen‟. Aangezien in het televisiecontract geen rekening werd gehouden met de tweedeklasseclubs zijn zij zelf op zoek gegaan naar een mogelijkheid om hun sponsors toch enige vorm van return te geven. Deze zoektocht bleek echter weinig succesvol tot duidelijk werd dat Exqi bereid was de wedstrijden uit te zenden. Voor de wedstrijden zelf werd slechts een eenmalige som van enkele duizenden euro‟s betaald. Hiertegenover stond wel dat Exqi bereid was om de productiekosten van om en bij de 1 miljoen euro zelf te dragen. Mede als gevolg van deze overeenkomst kwam Exqi in financiële problemen, wat één van de redenen was waarom dit contract niet verlengd werd. Uiteindelijk beseften de tweedeklasseclubs dat deze formule ook voor hen niet de beste was. Door de grote concurrentie van de andere voetbalcompetities en de conservatieve ingesteldheid van de bestuursleden van de tweedeklasseclubs werd het aanwezige potentieel niet uitgebuit. Bij vele tweedeklasseclubs heerst nog steeds de kortetermijnvisie dat de inkomsten uit ticketing belangrijker zijn dan deze die verkregen kunnen worden door het uitzenden van de wedstrijden. Exqi vroeg de clubs om, net zoals in Engeland en Duitsland, hun wedstrijden op vaste dagen en uren te spelen. Vele clubs gingen echter niet akkoord om deze op vrijdag- en zondagavond af te werken. Dit zou volgens de bestuursleden nefaste gevolgen hebben voor de toeschouwersaantallen, wat onrechtstreeks ook vele andere inkomstenbronnen zou hypothekeren. Indien meer clubs bereid waren geweest hieraan mee te werken, zouden de televisiegelden op lange termijn meer opbrengen dan de inkomsten uit ticketing. De conservatieve denkwijze van de bestuursleden is dus mede verantwoordelijk voor het afspringen van deze contractverlenging.
25
Na het afspringen van een contractverlenging zijn enkele mensen uit de Tweede Klasse, waaronder de heer Yves Lejaeghere (KV Oostende), op zoek naar een nieuwe formule. Bij deze mensen heerst de overtuiging dat samenvattingen op de regionale zenders voor de nodige media-aandacht kunnen zorgen. Tot op heden genoten de tweedeklassers hiervoor geen vergoeding aangezien dergelijke zenders eveneens over onvoldoende financiële middelen beschikken. Zoals eerder vermeld, zijn de sponsors in de Tweede Klasse veelal regionale bedrijven, waardoor uitzendingen op de regionale zenders ook voor hen een hogere return zouden opleveren. Dit zou de sponsorbedragen in de Tweede Klasse dan ook ten goede komen. De initiatiefnemers zijn eerst en vooral op zoek naar een nieuwe naamsponsor voor de tweede afdeling. Hiervoor werden reeds contacten gelegd met mensen uit de Tweede Klasse in Nederland waar dergelijke naamsponsor (Jupiler) een slordige anderhalf miljoen euro betaalt.
2.1.6 Inkomsten uit de verkoop van voetbalspelers De inkomsten die de voetbalclubs bekomen uit de verkoop van hun spelers is met voorsprong de meest onzekere inkomstenbron. Elke voetballer die via de club aangesloten is bij de Koninklijke Belgische Voetbalbond, en bijgevolg een aansluitingskaart heeft verkregen, kan getransfereerd worden. Zoals eerder aangegeven, heeft het transfersysteem na het Bosman-arrest drastische veranderingen ondergaan (cfr. supra, p. 5). Als gevolg van dit arrest werd een groot deel van de macht van de clubs naar de spelers overgeheveld. Deze hadden nu het recht om reeds zes maanden vóór het aflopen van hun contract een werkgever voor het volgende seizoen contractueel vast te leggen. Spelers konden vanaf de dag waarop hun contract ten einde liep zonder enige vergoeding vertrekken bij de club, ook al hadden ze nog geen zekerheid omtrent hun toekomstige werkgever. Het is hierdoor dat vele voetbalclubs de dag van vandaag spelers voor een langere periode aan zich proberen te binden. De maximale contractduur is evenwel beperkt tot vijf jaar4. Ook proberen vele clubs de contracten van hun spelers reeds te verlengen vóór de periode van zes maanden ingaat. Op deze wijze hopen de clubs in de toekomst nog een bepaalde transfervergoeding voor hun speler te ontvangen. De afschaffing van het transfersysteem en de mogelijkheid om spelers van wie het contract afgelopen is of binnen de zes maanden afloopt, een contract voor het komende seizoen (of langer) aan te bieden, geeft de minder welgestelde clubs de mogelijkheid om aan de hand van een uitgekiende transferpolitiek geld in het laatje te brengen zonder zelf (veel) geld te spenderen. Zo hanteerde de huidige eersteklasser KV Kortrijk, toen het nog in de Tweede Klasse uitkwam, een transferpolitiek waarbij enkel spelers die einde contract waren aangetrokken werden zodat geen transfervergoedingen betaald dienden te worden.
4
Artikel 11 van de CAO van 16 juni 2009 betreffende de arbeidsvoorwaarden van een betaalde voetballer
26
Met uitzondering van de inkomsten uit enkele uitzonderlijke transfers die reeds een jaar op voorhand vastgelegd zijn, zijn de inkomsten uit transfers moeilijk vooraf in te schatten. Clubs weten bij aanvang van de competitie nooit met absolute zekerheid welke spelers voor welke bedragen de club zullen verlaten. Dit is ook de reden waarom deze inkomstenverwachtingen niet in de budgetten worden opgenomen en waarom de gerealiseerde transferinkomsten als Uitzonderlijke inkomsten worden geboekt. De transferprijs wordt door de twee clubs in onderling overleg bepaald. Er zijn een aantal factoren die steeds in rekenschap gebracht worden bij het bepalen van de transferprijs. De meest bepalende factor is natuurlijk de kwaliteit van de speler. Deze waarde wordt op basis van de geleverde prestaties en het geschatte groeipotentieel van de speler bepaald. Zo werd Christiano Ronaldo, door sommigen „s werelds beste voetballer genoemd, in juni 2009 voor maar liefst 94 miljoen euro door Real Madrid CF aangetrokken. Het groeipotentieel wordt vooral aan de hand van de leeftijd bepaald. De transferprijs die in de pers bijvoorbeeld aan Romelu Lukaku gelinkt wordt, is zo hoog aangezien de speler slechts achttien jaar is en zich dus nog meer dan een decennia als voetballer kan ontwikkelen. Naast de kwaliteit van de speler is de resterende contractduur een tweede belangrijke determinant. Zo zal de club aan een speler een hoger prijskaartje vasthangen indien deze nog drie seizoenen aan de club gebonden is in vergelijking met een speler wiens contract reeds op het einde van het huidige seizoen afloopt. Ook de reputatie en sportieve prestaties van beide clubs kunnen de transferprijs doen variëren. Een ploeg uit Tweede Klasse zal voor een speler een lagere vergoeding kunnen bedingen dan een ploeg uit Eerste Klasse. Dit kan deels gelinkt worden aan de geleverde prestaties van de speler zelf. De Tweede Klasse is nu eenmaal lager aangeschreven dan de Eerste Klasse. De reputatie van de aankopende club zal vooral leiden tot hogere transferbedragen die gevraagd worden aan topclubs. Zo zal elke ploeg de prijs die het voor zijn speler wil ontvangen aanzienlijk optrekken indien clubs als Chelsea FC interesse in de speler tonen. Ook de relatie tussen beide clubs kan een belangrijke invloed op de transferprijs uitoefenen. Een club ziet niet graag een (top)speler naar zijn directe concurrent vertrekken en zal daarom tegenover deze club een hogere transfersom eisen. Aan de andere kant kunnen goede relaties tussen clubs de transfervergoeding ook drukken. Zo zal Cercle Brugge een lagere transfervergoeding vragen aan Sporting Lissabon, met wie het een samenwerkingsverband heeft. Het kan echter zijn dat de transfervergoeding waarvoor de speler de club mag verlaten reeds op voorhand contractueel met de speler is vastgelegd. Zo kan een minimumwaarde in zijn contract worden opgenomen waardoor de club verplicht is de speler te laten gaan indien een andere club dit bedrag wil neertellen. Deze clausule kan ook louter van toepassing zijn in het geval het om buitenlandse interesse gaat of in het geval de club na het seizoen degradeert naar een lagere voetbalafdeling. 27
Ook indien de speler al enkele jaren geleden bij de club vertrokken is, kan de club nog transfervergoedingen voor deze speler ontvangen. Dit is overigens de hoofdreden waarom KSK Beveren, na de fusie tot Waasland-Beveren, is blijven bestaan. Deze ontvangsten kunnen op vier manieren tot stand komen. Enerzijds kan bij de verkoop van de speler met zijn nieuwe club afgesproken worden om de transfervergoeding in meerdere schijven te betalen. Anderzijds kan in het verkoopscontract een clausule worden opgenomen waarin vastgelegd wordt dat de club bij een nieuwe transfer van dezelfde speler een percentage van dat transfergeld ontvangt. Daar de doorverkoopwaarde van de speler op het moment van de eerste transfer echter nog onbekend is, is dergelijke clausule voor beide clubs een stap in het ongewisse. Toch worden deze clausules de dag van vandaag bij de meeste transfers van jongere voetbalspelers opgenomen. Op gelijkaardige wijze kunnen bijkomende vergoedingen, afhankelijk van de sportieve prestaties van de speler bij de nieuwe club, in het transfercontract opgenomen worden. Zo kan de club nog een, meestal kleinere, vergoeding ontvangen wanneer de speler in kwestie bij zijn nieuwe club een bepaald aantal doelpunten gemaakt heeft, een bepaald aantal wedstrijden gespeeld heeft, de titel veroverd heeft en dergelijke. Ten vierde kan elke club waarbij de speler tussen zijn twaalfde en drieëntwintigste levensjaar bij aangesloten geweest is, genieten van een opleidingsvergoeding indien de speler betrokken is bij een internationale transfer. Bij dergelijke transfers wordt namelijk 5 procent van het transferbedrag verdeeld over de clubs die instonden voor de opleiding van de speler. Het kan in dit geval gaan om transfers vanuit het land waarin de speler is opgeleid naar het buitenland, maar ook om transfers van de ene buitenlandse club naar de andere (ook als deze clubs uit hetzelfde land komen, mits de transfer niet gebeurt binnen het 'opleidingsland'). We kunnen dan ook besluiten dat deze inkomstenbron een moeilijk te veralgemenen post is. De inkomsten van clubs kunnen sterk verschillen van jaar tot jaar en deze inkomsten kunnen niet op voorhand ingeschat worden. De bedragen die langs deze weg binnenkomen, zullen in het gros van de gevallen wel hoger liggen bij de clubs uit de Eerste Klasse dan bij hun collega‟s uit de tweede afdeling. Wat ook opmerkelijk is, is het feit dat deze post er vaak voor zorgt dat de clubs een winstgevend seizoen draaien. De inkomsten uit transfers maken vaak het onderscheid tussen winst of verlies. Dit fenomeen vinden we voornamelijk in de Tweede Klasse terug (cfr. infra, p. 68).
28
2.1.7 Inkomsten uit subsidies In de pers wordt vaak gesproken over de subsidies die bepaalde voetbalclubs van de verschillende overheidsinstanties ontvangen. Uit onze analyse kunnen we daarentegen afleiden dat voetbalclubs niet zoveel rechtstreekse subsidies krijgen als door de pers wordt aangegeven. We moeten er wel op wijzen dat heel wat clubs „verborgen‟ subsidies ontvangen. Vooreerst dienen we een onderscheid te maken tussen de directe en de indirecte (of verborgen) subsidies. Onder directe subsidies verstaan we de effectieve bedragen die voetbalclubs ontvangen om de werking als club te ondersteunen. Het kan gaan om werkingssubsidies voor de club in het algemeen of voor de jeugdwerking in het bijzonder. Er zijn echter weinig clubs die deze subsidies om niets krijgen. We mogen stellen dat amper dertien ploegen uit het betaald voetbal subsidies op hun balans hebben staan. Dit gaat echter vaak om terugbetalingen van investeringen. De stad Lommel is één van de weinige steden die echte werkingssubsidies geeft, maar de club KVSK United diende hier in 2009 wel zijn naam voor te veranderen. Sindsdien gaat de club als Lommel United door het leven. Deze samenwerking tussen stad en club is er gekomen uit de overtuiging dat een voetbalclub de ideale vorm van stadsmarketing is. Iedere vermelding van Lommel United wordt door de mensen automatisch aan de stad Lommel gelinkt. Dit is voor een stad dan ook vaak de hoofdreden om voetbalclubs van subsidies te voorzien. Een andere bron van directe subsidies zijn deze gerealiseerd via het maatschappelijk project Open Stadion, waar alle clubs uit het Belgische betaald voetbal aan meewerken. De VZW Open Stadion, die in werking trad tijdens het seizoen 2008/2009, wil projecten met een sociale, milieubewuste, democratische en/of participatieve meerwaarde ondersteunen. In het kader van dit project organiseren de clubs tijdens de schoolvakanties voetbalstages om zo de jeugd aan te zetten om meer te sporten en om de jongeren van straat te houden. Voor hun deelname aan dit sociaal project ontvangen de clubs subsidies van de overheid. Deze dienen louter om de kosten van dit project te dekken en de clubs halen hier bijgevolg zelden winst uit. Veelal maakt de club zelf nog een klein budget vrij om deze maatschappelijke werking te ondersteunen. Deze subsidies werden voor het eerst uitgekeerd in het boekjaar 2009/2010, waardoor deze niet in de geanalyseerde financiële gegevens voorkomen. Onder de indirecte subsidies vallen een heleboel aspecten die we hieronder verder zullen uitwerken. Het merendeel van de voetbalclubs is niet zelf eigenaar van het stadion waarin het zijn thuismatchen afwerkt. Meestal is de stad eigenaar van het stadion, zoals bijvoorbeeld het geval is bij het Brugse Jan Breydelstadion,waar zowel Club Brugge als Cercle Brugge hun thuishaven vinden. Afhankelijk van stad tot stad moet de club voor het gebruik van de accommodatie huurgelden betalen. In bepaalde gevallen worden het stadion en de omliggende gronden zelfs gratis ter beschikking gesteld.
29
Ook investeringen aan het stadion worden dikwijls door de lokale overheden gefinancierd. Steden die zelf eigenaar zijn van het stadion nemen deze investeringen vaak integraal voor hun rekening. Andere steden, zoals Kortrijk, laten de club zelf de investeringen doorvoeren en betalen dan (een deel van) de kosten terug. Dit gebeurt in de vorm van kapitaalsubsidies. Voor dergelijke grote investeringen zijn voetbalploegen vaak afhankelijk van de lokale overheden. Zeker de kleinere clubs, waaronder de tweedeklassers, kunnen deze investeringen niet dragen zonder tussenkomst van de overheid. Deze investeringssubsidies kunnen ook verdoken zijn door zogenaamde renteloze leningen aan de club te verlenen. Zo stelde de stad Leuven een renteloze lening van twee miljoen euro ter beschikking aan OH Leuven nadat deze de promotie naar de Eerste Klasse had afgedwongen. Dit bedrag zal door de club integraal gebruikt worden om de nodige investeringen door te voeren. Ook bij andere clubs vinden we dergelijke renteloze leningen terug (cfr. infra, p. 61). Naast de (al dan niet tegen betaling) terbeschikkingstelling van het stadion en het financieren van de investeringen, staan vele steden ook in voor het onderhoud van de voetbalvelden. Dit onderhoud wordt vaak door stadsarbeiders gedaan, wat ook als een verborgen subsidie beschouwd kan worden. Wat eveneens als een vorm van subsidies aanzien kan worden, is de afzonderlijke RSZ-regelgeving die voor voetbalploegen van toepassing is. De totale bijdragen aan de RSZ is beperkt tot € 1.900 per kwartaal per speler. Bovendien kunnen voetbalclubs 80 procent van de bedrijfsvoorheffing recupereren indien deze aan de bestedingsplicht hieromtrent voldoen. Deze bestedingsplicht, die geldt vanaf de speler in kwestie de leeftijd van zesentwintig jaar heeft bereikt, houdt in dat 50 procent van het bedrag in jeugdspelers (zijnde spelers jonger dan drieëntwintig jaar) geïnvesteerd moet worden. Hiermee kunnen onder andere de loonkosten van deze spelers gedragen worden. De overige 50 procent dient geïnvesteerd te worden in de opleiding van jeugdspelers, jeugdtrainers en dergelijke. Er zijn echter al vaker woorden als concurrentievervalsing gevallen in discussies omtrent de subsidiëring van voetbalclubs. Enerzijds van andere sportverenigingen die deze subsidies niet of slechts in mindere mate genieten, anderzijds tussen de voetbalclubs onderling. Zo bestaat bij de Vlaamse clubs wrevel over het feit dat de Waalse overheid, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Duitstalige Gemeenschap de plaatselijke voetbalploegen veel meer „sponsoren‟ dan in Vlaanderen het geval is. Zo besliste de Waalse minister van Sport, André Antoine, recent nog dat de Waalse overheid de komende vijf jaar jaarlijks 20,5 miljoen euro in de Waalse en Brusselse voetbalclubs wil investeren5.
5
Het Laatste Nieuws, „Minister van Sport wil 100 miljoen in Waals voetbal pompen‟, 16/05/11
30
Eerste Klasse Germinal Beerschot Standard Luik Dender EH KV Kortrijk Lokeren Cercle Brugge RSC Anderlecht Club Brugge Charleroi KRC Genk KAA Gent KV Mechelen Mons Roeselare Tubize Zulte Waregem Westerlo GEMIDDELD
Kapitaalsubsidies € 4.189.401 € 1.094.846 € 1.382.500 € 930.154 € 615.134 € 207.000 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 € 495.237
Andere financiële opbrengsten: Kapitaalsubsidies € 161.131 € 74.368 €0 € 105.246 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 € 20.044
Andere bedrijfsopbrengsten*
Totaal
€0 € 792.192 €0 -° -° -° -° -° €0 -° -° -° €0 -° -° -° -° € 158.438
€ 4.350.532 € 1.961.406 € 1.382.500 € 1.035.400 € 615.134 € 207.000 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 € 561.881
* Exploitatiesubsidies en vanwege de overheid ontvangen compenserende bedragen ° Deze gegevens werden door de clubs in kwestie niet in de jaarrekening weergegeven.
Tabel 2.5: De inkomsten uit subsidies van de eersteklassers in het seizoen 2008/2009.
Tweede Klasse Deinze Sint-Truiden Red Star Waasland Lierse SK Vigor Wuitens Hamme KVSK United Virton Antwerp FC KSK Beveren Charleroi-Marchienne KAS Eupen OH Leuven Ronse FC Brussels Tienen Tournai GEMIDDELD
Kapitaalsubsidies € 1.546.162 € 1.239.468 € 639.051 € 248.397 € 232.363 € 102.944 € 4.323 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 € 250.794,25
Andere financiële opbrengsten: Kapitaalsubsidies €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0
Andere bedrijfsopbrengsten*
Totaal
-° -° -° -° -° -° -° -° -° -° -° -° -° -° -° -° -°
€ 1.546.162 € 1.239.468 € 639.051 € 248.397 € 232.363 € 102.944 € 4.323 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 € 250.794,25
* Exploitatiesubsidies en vanwege de overheid ontvangen compenserende bedragen ° Deze gegevens werden door de clubs in kwestie niet in de jaarrekening weergegeven.
Tabel 2.6: De inkomsten uit subsidies van de tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
31
De ontvangen directe subsidies kunnen op twee manieren in de boekhouding verwerkt worden. Indien het om exploitatiesubsidies gaat, zijnde subsidies die niet gekoppeld zijn aan een investering, dienen deze via de Andere bedrijfsopbrengsten meteen in het resultaat van het boekjaar opgenomen te worden. Indien het echter om subsidies gaat met het oog op de gehele of gedeeltelijke financiering van vaste activa, dienen deze onder de balanspost Kapitaalsubsidies ondergebracht te worden. Deze worden vervolgens, à rato van de waardedepreciatie van de verbonden activa, in resultaat genomen via de Andere financiële opbrengsten. Uit Tabel 2.5 en Tabel 2.6 blijkt dat Standard Luik de enige club uit de Eerste en Tweede Klasse is die in het seizoen 2008/2009 exploitatiesubsidies op zijn balans geboekt had staan. De overige clubs genoten deze subsidies niet of vermeldden deze niet in hun jaarrekening. Er zijn echter wel dertien clubs in het betaald voetbal die tijdens het seizoen 2008/2009 kapitaalsubsidies genoten: zes eersteklassers en zeven tweedeklassers. Het gaat in deze gevallen om tegemoetkomingen van de overheid voor het dragen van de kosten van de doorgevoerde investeringen. Tabel 2.6 toont aan dat de tweedeklasseclubs enkel deze vorm van subsidies genieten. We moeten erkennen dat zo goed als alle tweedeklasseclubs (verborgen) subsidies genieten. Deze inkomsten zijn voor de clubs van kapitaal belang en kunnen tot een derde van de totale inkomsten oplopen. Ook de meeste eersteklasseclubs krijgen steun van de lokale overheden, waardoor de subsidies de financiële kloof tussen de twee voetbalklassen noch vergroot, noch verkleint.
2.1.8 Inkomsten uit catering en drankverkoop Een andere inkomstenbron in het rijtje is deze uit catering en drankverkoop. Deze vertegenwoordigt veelal geen ontzettend hoog bedrag, doch is zeker niet te verwaarlozen. Vooral bij de tweedeklasseclubs liggen deze inkomsten lager. Als gevolg van de lage supporters- en sponsoraantallen kunnen deze clubs namelijk op weinig interesse voor de catering rekenen. Dat ook de drankverkoop voor, tijdens en na de match rechtsreeks gerelateerd is met de supportersaantallen is de logica zelve. Voor de meeste tweedeklassers zal deze inkomstenbron dan ook een pak lager liggen dan bij de gemiddelde eersteklasser. Catering mag echter niet alleen als een bron van inkomsten gezien worden. Het is ook een belangrijke service naar de sponsors toe. Dit aanbod kan dus ook gezien worden als een middel om meer of grotere sponsors naar de club te lokken. KV Oostende is hier het perfecte voorbeeld van. Zoals we al vermeldden, hanteert deze club de strategie om voornamelijk sponsorinkomsten te genereren. De club heeft dan ook grote investeringen gedaan om de catering op een hoger kwaliteitsniveau te brengen. Een moderne en verfrissende inkleding (met bijvoorbeeld een lounge) en een uitgekiende samenwerking met de leverancier van het eten, zorgt ervoor dat de club, in vergelijking tot de meeste 32
andere tweedeklassers, wel inkomsten uit zijn catering kan halen. De voorzitter van de club, de heer Yves Lejaeghere, wees ons er dan ook op dat de investering in het businessgebouw één van de belangrijkste investeringen was die de club gedaan heeft. Als gevolg van deze strategie staat de catering en drankverkoop bij KV Oostende in voor 10 procent van de totale inkomsten. Bij Lommel United brengt deze inkomstenbron slechts 3,9 procent van de totale inkomsten in het laatje, wat er op kan wijzen dat de strategie van KV Oostende zijn vruchten afwerpt. Deze inkomsten vertegenwoordigen vooral voor de tweedeklassers een aanzienlijk deel van het budget. Al liggen deze inkomsten in absolute cijfers bij de eersteklassers hoger, doch zijn ze er relatief minder belangrijk. Dit komt natuurlijk uit de algemene grote meerinkomsten dat deze ploegen genereren. We kunnen dus concluderen dat deze inkomstenbron de financiële verschillen wel vergroten, al is dit verschil geheel te wijten aan de lagere belangstelling van de voetballiefhebber en de potentiële sponsors voor de Belgische Tweede Klasse.
2.1.9 Inkomsten uit de verhuur van de infrastructuur In tegenstelling tot de ons omringende landen, worden de Belgische voetbalstadia zo goed als alleen gebruikt voor voetbalaangelegenheden. De potentiële inkomsten die dergelijke complexen echter bieden, worden weinig tot niet uitgebuit door de clubs uit onze Eerste en Tweede Klasse. Het bouwen van deze complexen kost zeer veel geld maar het onderhoud ervan kost eveneens een fameuze duit. Probleem is echter dat de kosten dezelfde blijven, onafhankelijk van de gebruiksfrequentie van het stadion. Bij Sint-Truiden trachten ze de dagdagelijkse rentabiliteit van het stadion te bewerkstelligen door onder de tribunes een hotel en winkel- en kantoorruimtes te voorzien. De verhuur en verkoop van deze ruimtes genereren op deze manier inkomsten waardoor de gemaakte investeringen zich sneller terugverdienen. Zo wist de heer Walter Boonen ons te vertellen dat via deze manier van werken de nieuwe zittribune in amper twaalf jaar tijd terugverdiend was. Vele clubs zijn hier echter niet toe in staat omdat ze ofwel niet over de financiële middelen beschikken die hiervoor noodzakelijk zijn, ofwel omdat de stad eigenaar wil blijven van de gronden en de daarop voorziene gebouwen. De bouwplannen waarmee enkele clubs recent in de media verschenen, tonen aan dat voetbalclubs meer en meer rekening houden met het realiseren van een dagdagelijkse rentabiliteit. Stadions komen langs drukke invalswegen en winkel- en kantoorruimtes worden in de complexen opgenomen. Ook de stadions die in het bezit zijn van de stad of gemeente worden zo gebouwd dat er meer dan alleen maar gevoetbald kan worden. Dergelijke multifunctionele stadions bieden de andere 33
sportverenigingen de mogelijkheid om eveneens gebruik te maken van de aangeboden faciliteiten. Dit is onder andere het geval bij KV Turnhout, maar ook het Koning Boudewijnstadion is gebouwd met het oog op een infrastructuur die voor verschillende aangelegenheden aangewend kan worden. Zo worden er naast de thuiswedstrijden van de Rode Duivels ook atletiekmeetings, zoals de Belgacom Memorial Van Damme, en concerten, zoals dat van U2, georganiseerd. Daar het merendeel van de Belgische voetbalclubs de (potentiële) multifunctionaliteit van hun stadions niet weet uit te buiten, kunnen we concluderen dat deze inkomstenbron niet bijdraagt tot de financiële kloof tussen de twee hoogste voetbalklassen.
2.1.10 Overige bronnen van inkomsten Een grote inkomstenbron die slechts door enkele eersteklasseclubs genoten wordt, betreft de inkomsten uit deelname aan de Europese competities, zijnde de Europa League en (voornamelijk) de Champions League. Door de lage klassering van de Belgische competitie op de UEFA-ranglijst moeten de meeste Belgische clubs, die zich via onze competitie een plaats in de Europese competities hebben afgedwongen, eerst nog deelnemen aan de voorrondes van deze competitie. De financiële verschillen tussen het al dan niet deelnemen aan deze competities zijn zeer groot. Zo leverde de kwalificatie voor de eerste ronde van de Champions League een ploeg tijdens het seizoen 2010/2011 reeds 3,8 miljoen euro op. Daarbovenop komen nog de ticketinkomsten uit thuiswedstrijden, de inkomsten uit sponsoring en televisiegelden en de premies die de ploeg per behaald punt ontvangt. We dienen er wel op te wijzen dat de Belgische ploegen die Europees voetbal spelen zo goed als altijd dezelfde zijn: RSC Anderlecht, Standard Luik en Club Brugge. Deze bijkomende inkomstenbron van de topploegen vergroot dus meer de financiële kloof binnen de Eerste Klasse dan de kloof tussen de twee hoogste voetbalklassen. Een tweede inkomstenbron die we onder deze rubriek willen bespreken, zijn de onrechtstreekse sponsorinkomsten die via de liga‟s van de klassen van het betaald voetbal binnenkomen. We hebben deze bron van inkomsten bewust niet bij de sponsorinkomsten geplaatst aangezien het hier niet gaat om directe sponsoring, maar om sponsoring van de gehele competitie. Het bekende Belgische biermerk Jupiler is de grootste institutionele sponsor voor de Pro League. Zij hebben als sponsor van de liga bijvoorbeeld de naam van de Belgische Eerste Klasse opgekocht: de Jupiler Pro League. De inkomsten die uit deze institutionele sponsoring voortvloeien, worden voornamelijk gebruikt om de werking van de Pro League te financieren. Het resterende geld wordt over de eersteklasseclubs verdeeld. Achter de schermen is de Nationale Voetballiga ook voor de Tweede Klasse dergelijke sponsor aan het zoeken. Vandaag de dag heet onze Tweede Klasse nog de Exqi League, naar de gelijknamige televisiezender van de Alfacam Group. Nadat onlangs het televisiecontract werd stopgezet, zal de naamsponsoring hoogstwaarschijnlijk volgen. De Nationale Voetballiga zou de 34
inkomsten uit deze bron eveneens aanwenden om een permanente werking op poten te zetten. De tweedeklasseploegen gaan er niet meteen vanuit dat zij hier dus geld van zullen ontvangen. Dit zal op lange termijn waarschijnlijk wel het geval zijn als gevolg van de betere werking en omkadering van de liga van de tweedeklassers. Een laatste „bron van inkomsten‟ die we hier vermelden zijn de gelden van de (rijke) voorzitters en bestuursleden die aan sommige clubs ter beschikking worden gesteld. Bij vele clubs worden financiële tekorten namelijk door deze personen aangezuiverd. Zo dient KV Turnhout bijvoorbeeld enkel zijn eigenaar, de Egyptische Maged Samy, te contacteren om een tekort in de begroting van de club aan te vullen. Niet alle bestuurders zijn hier echter toe bereid, zodat de clubs die hier wel van kunnen genieten vanuit sommige hoeken weer van oneerlijke concurrentie beschuldigd worden. Het zijn vooral de clubs uit de Tweede Klasse die niet op subsidies kunnen rekenen, waar deze personen de club recht houden. Zo wist mevrouw Greet Vanbrabant (Lommel United) ons te verzekeren dat Lommel United, zonder de financiële steun van hun „G5‟ (de vijf kapitaalkrachtige bestuurders van de club) meteen opgedoekt mag worden. Deze vorm van inkomsten blijkt voor tweedeklassers wel vaker een financiële reddingsboei te zijn.
35
2.2 Analyse van de verschillen in uitgaven 2.2.1 De loonkosten De loonkosten zijn veruit de grootste kostenpost van een voetbalclub. Zo slorpen deze bij KV Kortrijk maar liefst 65 procent van het budget op. Ook bij Zulte Waregem bedragen deze kosten 50 procent van het budget. Bij tweedeklasser Lommel United vertegenwoordigen de loonkosten 75 procent van de totale uitgaven. De loonkosten omvatten naast het maandsalaris van de spelers, trainers en overige werknemers ook de premies voor de spelers en technische staf, de pensioenbijdragen, de extralegale voordelen en de vergoedingen voor de vrijwilligers. De extralegale voordelen omvatten de huur- of leasingkosten van de terbeschikkingstelling van voornamelijk voertuigen en woningen voor de spelers en technische staf. De totale loonkosten worden hoofdzakelijk bepaald door de wedden van de spelers. Men onderscheidt vijf statuten waaronder voetballers ingeschreven kunnen worden. Deze zijn amateurvoetballer, niet-amateurvoetballer, parttime profvoetballer, voltijds profvoetballer en niet-EER voetballer. Een niet-EER speler is afkomstig uit een land die niet behoort tot de Europees Economische Ruimte. Voor elk van deze statuten gelden logischerwijs andere vereisten. Zo mogen amateurvoetballers geen vergoeding ontvangen die hoger ligt dan de minimumvergoeding voor nietamateurs. Deze bedraagt € 2000 per jaar. Dit zijn voornamelijk vergoedingen om de verplaatsingskosten en andere onkosten van de niet-profvoetballers te dekken. De minimumbedragen van de betaalde sportbeoefenaar voor het komende jaar worden jaarlijks op de vergadering van het Paritair Comité voor de Sport vastgelegd. Elk jaar, op 1 juli, legt een Koninklijk Besluit het minimumjaarbedrag van het loon dat men moet genieten om als een betaalde sportbeoefenaar te worden beschouwd officieel vast. Voor het seizoen 2010/2011 bedroeg dit bedrag € 8.675. Voor het seizoen 2011/2012 heeft het Paritair Comité van de Sport dit bedrag verhoogd tot € 8.850. Tabel 2.7 geeft de minimumbedragen voor het seizoen 2011/2012 weer. Statuut van de profvoetballer Minimumbedrag Deeltijdse sportbeoefenaar Voltijdse sportbeoefenaar Niet-EER-speler
€ 9.750 € 18.600 € 70.800
= € 8.850 + € 9006 = (€ 8.850 x 2) + € 9006 = € 8.850 x 8
Tabel 2.7: De minimumbedragen van de betaalde sportbeoefenaar voor het seizoen 2011/2012.
De werkgeversbijdragen voor de groepsverzekering en het vakantiegeld worden niet meegerekend voor de bepaling van deze minimumlonen (CAO 16/06/09, artikel 7 §2).
6
CAO 16/06/09, artikel 10: Partijen komen overeen dat de clubs aan de deeltijds en voltijds betaalde voetballers bovenop het jaarlijks geïndexeerd minimumloon voor de deeltijds en voltijds betaalde sportbeoefenaar € 900 waarborgen voor het seizoen 2011/2012.
36
Tabel 2.7 geeft aan dat spelers afkomstig van buiten de Europees Economische Ruimte een aanzienlijk hoger minimumbedrag per seizoen dienen te ontvangen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat vele voetbalclubs uit de Tweede Klasse, waar de inkomsten gevoelig lager liggen, het aantal spelers van buiten de EER tot een strikt minimum proberen te beperken. Dat de eersteklasseclubs gemiddeld over meer voetbalspelers van buiten de EER beschikken, is een eerste verklaring voor het feit dat de loonkosten in Eerste Klasse veel hoger liggen dan in de Tweede Klasse. Een tweede verklaring hiervoor is dat de gemiddelde voetballer in de hoogste afdeling meer verdient dan de doorsnee voetballer in de tweede divisie. Een derde reden, die zeker niet over het hoofd mag gezien worden, is de verplichting vanwege de Belgische Voetbalbond om een minimum aantal spelers onder contract te hebben. Voor de voetbalploegen uit Tweede Klasse bedraagt dit minimumaantal zeventien spelers, terwijl dit voor de eersteklasseploegen tweeëntwintig spelers betreft. In de Eerste Klasse dienen dit tweeëntwintig voltijdse spelers te zijn. In de Tweede Klasse moeten dit daarentegen minstens zeventien deeltijdse sportbeoefenaars zijn. Ook de professionelere omkadering in de hoogste voetbalklasse leidt tot een hoger aantal werknemers die bij de club aan de slag zijn (zie Tabel 2.8). In de Tweede Klasse wordt dan weer veel meer met vrijwilligers gewerkt. Zo kan Lommel United op wedstrijddagen op een zestigtal vrijwilligers rekenen, die al dan niet vergoed worden. Dit alles leidt tot een loonkost die bij de eersteklassers veel hoger ligt dan bij de tweedeklasseploegen. Uit Tabel 2.9 kunnen we afleiden dat de gemiddelde loonkost in Eerste en Tweede Klasse respectievelijk € 7.057.130 en € 1.341.341 bedragen, wat het verschil ook cijfermatig aantoont. Eerste Klasse RSC Anderlecht Standard Luik Club Brugge Roeselare KRC Genk Germinal Beerschot KAA Gent Cercle Brugge Charleroi Westerlo Zulte Waregem Mons KV Mechelen Lokeren Dender EH Tubize KV Kortrijk GEMIDDELD
Tweede Klasse Lierse SK KSK Beveren Antwerp FC Sint-Truiden Vigor Wuitens Hamme FC Brussels KAS Eupen Charleroi-Marchienne Ronse Red Star Waasland Virton OH Leuven Deinze KVSK United Tienen Tournai
121,5 83,8 70,4 59,2 55,9 51,8 50,1 47,7 47,1 37,6 37,4 37,3 35,5 34,1 33,9 26,2 24,1 50,21 GEMIDDELD
50,8 41,0 31,0 30,0 22,7 22,6 14,0 13,9 11,5 11,4 10,5 9,5 7,4 7,4 4,4 -* 19,21
* Het gemiddeld aantal werknemers kon niet worden teruggevonden.
Tabel 2.8: Het personeelsbestand uitgedrukt in voltijdse equivalenten van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
37
Eerste Klasse RSC Anderlecht Standard Luik Club Brugge KRC Genk KAA Gent Germinal Beerschot Lokeren Mons Westerlo KV Mechelen Cercle Brugge Charleroi Zulte Waregem Roeselare Dender EH KV Kortrijk Tubize GEMIDDELD
Tweede Klasse Lierse SK Sint-Truiden Antwerp FC KSK Beveren FC Brussels Red Star Waasland KVSK United KAS Eupen OH Leuven Tienen Virton Charleroi-Marchienne Deinze Tournai Vigor Wuitens Hamme Ronse
€ 19.564.240 € 14.927.868 € 13.141.933 € 11.770.028 € 8.116.367 € 6.144.845 € 5.359.246 € 5.012.035 € 4.900.916 € 4.833.765 € 4.597.503 € 4.413.047 € 4.400.325 € 4.268.918 € 3.223.511 € 3.192.150 € 2.104.511 € 7.057.129,88 GEMIDDELD
€ 5.358.449 € 3.229.938 € 2.281.134 € 1.626.269 € 1.547.351 € 933.799 € 857.376 € 810.366 € 737.731 € 693.455 € 662.230 € 659.095 € 609.949 € 527.843 € 493.444 € 433.024 € 1.341.340,81
Tabel 2.9: De gemiddelde personeelskost van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
Naast een vast loon genieten zowel spelers als technische staf van een variabel loon in de vorm van premies. Deze kunnen betrekking hebben op gewonnen wedstrijden of het behalen van een bepaalde doelstelling, zoals Europese kwalificatie. De premies worden op voorhand contractueel vastgelegd. Dit kan zowel individueel als ten opzichte van de totale spelersgroep en staf gebeuren. Bij de budgettering van het komende seizoen raamt de club het aantal punten die men verwacht te behalen. Het is echter quasi onmogelijk om de sportieve resultaten van de ploeg exact te voorspellen, waardoor de club op het einde van het seizoen een meer- of minderkost boekt. Zo had FC Brussels aan het begin van het seizoen 2010/2011 het puntentotaal op zestig punten begroot. De club eindigde het seizoen echter met een teleurstellende tweeënveertig punten, wat hun een minderkost aan winstpremies opleverde. Een tweedeklasseploeg zoals Lommel United die reeds enkele seizoenen, zonder promotiesucces, aan de top van Tweede Klasse meedraait moet jaar na jaar een groot budget aan winstpremies uitbetalen. Financieel manager Greet Vanbrabant verzekerde ons dat de club dit financieel niet nog enkele seizoenen aankan en dat de club mogelijks genoodzaakt zal zijn sportief een stap terug te zetten door enkele van hun betere spelers te verkopen. Daarnaast zijn voetbalclubs, net als andere ondernemingen,
verplicht om zaken zoals
bedrijfsvoorheffing en pensioensbijdragen te betalen. De patronale lasten op het totale spelersloon zijn beperkt tot een maximumbedrag. In verband met de bedrijfsvoorheffing hebben we er reeds op gewezen dat voetbalclubs hier maar liefst 80 procent van kunnen recupereren indien ze aan de bestedingsplicht hieromtrent voldoen (cfr. supra, p. 29). De pensioensbijdragen voor voetballers worden berekend gebruik makend van verschillende loonschijven. Voor KV Kortrijk lopen deze 38
pensioensbijdragen voor hun tweeëntwintig spelers op jaarbasis op tot € 800.000. De clubs zijn vrij in de keuze bij welke maatschappij ze deze groepsverzekering aangaan. Het voltallige bedrag wordt uiteindelijk aan de speler uitbetaald van zodra die de leeftijd van vijfendertig jaar heeft bereikt. Dit is namelijk de pensioengerechtigde leeftijd voor voetballers. Bij Lommel United vertegenwoordigen de uitgaven aan deze groepsverzekering 2 procent van de totale uitgaven. Bij het ter beschikking stellen van extralegale voordelen krijgen sommige clubs een helpende hand van hun sponsors. Zo is het vaak een sponsor die het wagenpark voor spelers en technische staf gratis ter beschikking van de club stelt. De club heeft hier dan ook vaak weinig tot geen extra kosten aan. De huisvesting die clubs aan sommige spelers aanbieden, wordt echter zelden door een sponsor ter beschikking gesteld. Deze kosten worden dan ook vaak integraal door de club gedragen. De totale loonkosten zijn zoals verwacht veel groter in de Eerste Klasse. Dit komt enerzijds door de hogere looneisen in de Eerste Klasse en anderzijds doordat de ploegen er over een langere loonlijst beschikken. Men zou dus kunnen concluderen dat de loonkosten de inkomenskloof tussen de Eerste en Tweede Klasse deels tegemoetkomt. Niet is minder waar. Indien we de loonkosten ten opzichte van de bruto toegevoegde waarde bestuderen, komen we tot een tegenovergestelde conclusie. Bij de gemiddelde tweedeklasseclub is de verhouding van de loonkost ten opzichte van de bruto toegevoegde waarde maar liefst 194 procent. Dit wijst er op dat de bruto toegevoegde waarde bijna tweemaal opgeconsumeerd wordt door de bezoldigingen van de club. Dit is een gevaarlijke situatie, aangezien op dergelijke manier enkel nog winst kan gerealiseerd worden indien de financiële en uitzonderlijke resultaten voldoende groot zijn. Deze dienen namelijk het tekort aan bruto toegevoegde waarde (om de loonkost te dekken) te overbruggen. Indien dit niet het geval is, zoals bij het merendeel van de tweedeklasseclubs, kan de club onmogelijk rendabel zijn. We merken dat slechts vier tweedeklassers nog een deel van hun bruto toegevoegde waarde overhouden na het bekostigen van de lonen. Wat opvalt is dat bij vier ploegen in de Tweede Klasse deze bezoldigingen maar liefst drie maal groter zijn dan de bruto toegevoegde waarde. Het is echter geen toeval dat net deze clubs de twee voorgaande jaren, na degradatie, in de Tweede Klasse terechtkwamen. We zullen later nog uitgebreid op dit probleem terugkomen (cfr. infra, p. 85). Ook in de Eerste Klasse is de verhouding tussen de bezoldigingen en de bruto toegevoegde waarde gevaarlijk hoog (90 procent). Het merendeel van de eersteklassers slaagt er echter in om deze verhouding gezond te houden (zijnde, onder de 100 procent), waardoor deze clubs een grotere kans maken om het seizoen met winst af te sluiten. Wanneer de loonkost dus relatief bekeken wordt, krijgen we een totaal ander beeld over de verschillen in loonkost tussen de Belgische Eerste en Tweede Klasse. Door het feit dat in de Tweede Klasse de gemiddelde loonkosten de totale bruto 39
toegevoegde waarde opconsumeren, vergroten ze wel degelijk de financiële kloof met de Eerste Klasse. Het is duidelijk dat de loonkosten, voornamelijk bij de tweedeklassers, serieus de pan uit swingen. Om dit tegen te gaan stellen vele clubs aan het begin van het seizoen een loonbudget op. Dit is een maximaal bedrag of een relatief percentage ten opzichte van het totale budget waar de loonkosten (in principe) onder zouden moeten blijven. Zo streeft eersteklasseclub Zulte Waregem ernaar om maximaal 50 procent van het budget aan lonen te besteden. In realiteit haalt de club dit streefdoel evenwel niet, maar de club haalt wel een gezond percentage. Voorzitter Marcel Hendrickx van KV Turnhout gaf eerlijk toe dat bij hen het vooropgestelde loonbudget ruimschoots overschreden wordt door de onverwachte komst van twee spelers afkomstig van buiten de Europese Economische Ruimte. Eerste Klasse Tubize Lokeren Roeselare Germinal Beerschot Dender EH Mons KV Kortrijk Westerlo Zulte Waregem KAA Gent Cercle Brugge RSC Anderlecht Club Brugge Standard Luik Charleroi KRC Genk KV Mechelen GEMIDDELD
Tweede Klasse FC Brussels Lierse SK Sint-Truiden KSK Beveren KAS Eupen Charleroi-Marchienne Tienen Ronse Deinze Antwerp FC KVSK United Virton Tournai Red Star Waasland Vigor Wuitens Hamme OH Leuven
137,19 % 121,86 % 112,58 % 112,46 % 102,71 % 100,30 % 98,27 % 88,72 % 86,54 % 85,39 % 77,96 % 71,59 % 69,69 % 68,61 % 66,99 % 63,86 % 58,62 % 90,00 % GEMIDDELD
476,23 % 462,80 % 430,18 % 328,27 % 183,56 % 162,50 % 137,96 % 117,31 % 115,82 % 110,39 % 104,34 % 102,10 % 99,08 % 96,31 % 91,53 % 86,69 % 194,07 %
Tabel 2.10: Het aandeel van de personeelskost in de bruto toegevoegde waarde van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
Om te vermijden dat de spelerslonen de bedrijfsopbrengsten opslorpen, zou de KBVB een salary-cap kunnen opleggen, zoals het geval is in de NBA (de Nationale Basketbal Associatie van de Verenigde Staten). Dit betekent dat club niet meer dan een bepaald percentage van hun inkomsten aan spelerslonen mogen uitgeven. Door dergelijke regel worden clubs aangespoord de lonen in te perken en een gezonder financieel beleid te voeren. Clubs die zich niet aan de opgelegde limiet houden, kunnen een luxebelasting opgelegd worden, net zoals in de NBA het geval is. Deze belastinginkomsten kunnen vervolgens over alle clubs verdeeld worden om zo de sportieve gelijkheid na te streven. De Belgische Voetbalbond zal dergelijke regelgeving echter nooit doorvoeren zolang dit door de overige nationale voetbalbonden niet gebeurt. Dit zou er namelijk enkel toe leiden dat het 40
Belgische voetbal op Europees en internationaal vlak nog verder achterop zou hinken. De Belgische topploegen zouden als gevolg van deze regelgeving niet langer in staat zijn om te concurreren op de internationale transfermarkt.
2.2.2 De infrastructuur Naast de loonkosten, vormen de kosten aan infrastructuur een tweede bron van uitgaven voor een voetbalvereniging. Met de infrastructuur bedoelen we alles wat op en rond het stadion noodzakelijk is om de matchen door te laten gaan en de club als een professionele onderneming te runnen. Dit kan gaan van de verlichting van veld en parking tot kleedkamers en kantoorruimtes. De voornaamste faciliteiten van een voetbalclub blijven natuurlijk het stadion en de omliggende gronden. Bij enkele clubs uit Eerste en Tweede Klasse zijn deze echter ondergebracht in een aparte vennootschap (cfr. infra, p. 50). Niettegenstaande enkele clubs het stadion en de omliggende gronden in eigen beheer hebben, wordt het merendeel van deze onroerende goederen uitgebaat en onderhouden door de stad. Sommige clubs dienen voor het gebruik van deze infrastructuur huur te betalen, anderen betalen slechts een symbolische euro of huren om niks. De clubs die genieten van de steun van de stad, kunnen enerzijds heel wat kosten besparen op vlak van investeringen en onderhoud, maar zijn anderzijds wel bijzonder afhankelijk van deze overheidsinstantie. Indien deze beslist om na verloop van tijd deze verborgen subsidies niet langer toe te kennen, dient de club de budgetten bij te sturen en eventueel op zoek te gaan naar een nieuwe financieringsbron. Meer en meer ploegen lijken dan ook te kiezen voor een stadion in eigen beheer. Zoals eerder vermeld, genieten clubs die het stadion zelf uitbaten de mogelijkheid om een dagdagelijkse rentabiliteit te realiseren door de verhuur en verkoop van onder andere winkel- en kantoorruimtes die in het complex opgenomen zijn. De hoge investeringskosten kunnen op dergelijke wijze relatief snel terugverdiend worden. Zo werd de nieuwe zittribune in SintTruiden in amper twaalf jaar terugverdiend. In nieuwe stadionontwerpen wordt veelal rekening gehouden met de incorporatie van handelsruimtes om zo de rentabiliteit van het complex te verhogen. Dit is recentelijk gebleken bij onder andere KV Kortrijk en Club Brugge. De toekomstige thuishaven van KAA Gent, het Arteveldestadion, is eveneens gebouwd met het oog op het realiseren van een dagdagelijkse rentabiliteit. Onder de tribunes zullen cafés, restaurants, toonzalen en een bowling- en fitnessruimte voorzien worden. Er is eveneens (kantoor)ruimte voorzien voor bedrijven. Zo wordt het stadion de nieuwe thuisbasis voor Optima Financial Planners, de hoofdaandeelhouder van de CVBA Arteveldestadion. Ook zal het stadion dankzij het gebruik van zonnepanelen en een aangepast watervoorzieningssysteem (op basis van regenwater) de kosten helpen drukken.
De reden waarom het merendeel van de clubs nog niet is overgegaan tot het uitbouwen van dergelijke stadioncomplexen, is te zoeken bij het kostenplaatje dat aan deze investeringen vast hangt. De 41
Belgische clubs hebben niet de financiële draagkracht om deze zware kosten te dragen. Vele clubs rekenen voor dergelijke investeringen op de financiële steun van de (lokale) overheden. Indien deze hier echter niet toe bereid zijn, dient de club andere financieringsbronnen aan te spreken. Zo onderzoekt RSC Anderlecht momenteel de mogelijkheid om in zee te gaan met investeerders uit Qatar, om zo het kostenplaatje voor de uitbouw van hun stadion rond te krijgen7. Bij Waasland-Beveren wordt het stadion in de vorm van een publiek-private samenwerking (PPS) beheerd. De gronden, waarvan de gemeente Beveren eigenaar is, werden in erfpacht aan een Nederlandse private partner gegeven. Deze heeft hier een stadion op gebouwd, waarvan KSK Beveren een deel van het opstalrecht heeft gekocht. Sinds het ontstaan van fusieclub Waasland-Beveren heeft deze laatste het vruchtgebruik van KSK Beveren opgekocht. Veel uitgevoerde investeringen vloeien voort uit het feit dat de KBVB de clubs bepaalde voorwaarden oplegt betreffende het behalen van de licentie. Zo moeten de stadions in Eerste Klasse uitgerust zijn met onder meer een verlichtingsinstallatie met een gemiddelde lichtsterkte van minimum 800 lux en een toeschouwerscapaciteit van 8.000 plaatsen, waarvan 5.000 zitplaatsen. Clubs uit de Tweede Klasse moeten beschikken over een verlichtingsinstallatie met een gemiddelde lichtsterkte van slechts 400 lux, terwijl de minimale toeschouwerscapaciteit 3.000 plaatsen bedraagt, waarvan 750 zitplaatsen. Het uitbreiden van de stadioncapaciteit vergt een zeer grote investering van clubs die net gepromoveerd zijn. Bij het merendeel van de clubs uit het betaalde voetbal is deze stadioncapaciteit echter groter dan de gemiddelde bezettingsgraad (zie Tabel 2.1), waardoor de aanwezige faciliteiten niet optimaal aangewend kunnen worden. Net gepromoveerde clubs spelen evenwel met de gedachte dat tijdens het eerste seizoen in de hoogste voetbalklasse de kans op degradatie reëel is. In dit opzicht opteerden KAS Eupen en OH Leuven ervoor om hun stadioncapaciteit uit te breiden met demonteerbare tribunes, zodat deze na eventuele degradatie verkocht kunnen worden8. De meeste clubs zijn van mening dat een ploeg die wil aantreden in de Eerste Klasse uitgerust moet zijn met de middelen en de infrastructuur die deze klasse waardig zijn. Zeker ten opzichte van investeringen inzake de veiligheid zijn zij er van overtuigd dat deze noodzakelijk zijn. Over de veldverwarming daarentegen zijn de meningen verdeeld. Voor een bedrag van 200.000 à 250.000 euro dienen clubs deze installatie aan te kopen terwijl deze maar enkele weken per seizoen, tijdens het zogenaamde wintervoetbal, aangewend kan worden. In het geval we te maken hebben met een strenge winter, zoals het geval was tijdens het seizoen 2010/2011, heeft deze installatie in enkele gevallen zijn nut niet eens bewezen. Enkele clubs ijveren voor een soepelere regelgeving en vragen aan de Voetbalbond om een overgangsperiode in te lassen. Clubs die net gepromoveerd zijn kunnen zo deze grote kosten over een langere periode spreiden. Het gebrek aan soepelheid werd ons in KV Turnhout 7 8
Het Laatste Nieuws, „Renovatie Astridpark met geld uit Qatar?‟, 18/05/‟11 Het Laatste Nieuws, „OH Leuven maakt zich klaar voor eerste klasse‟, 16/05/‟11
42
des te duidelijker gemaakt. De heer Marcel Hendrickx vertelde ons dat hun tribune destijds gebouwd werd met een capaciteit van 730 zitplaatsen. Aangezien dit voor een tweedeklasseploeg twintig zitjes te weinig zijn, zou de club zijn licentie niet toegekend krijgen. Omwille van dit tekort was KV Turnhout genoodzaakt een dertigtal stoelen voor zijn hoofdtribune te installeren. Dit zijn zitplaatsen die nog geen enkele maal benut zijn geweest, maar die de club toch een slordige 5.000 euro gekost hebben. Een groot deel van de ploegen die momenteel in de Tweede Klasse aantreden, kwamen in een recent verleden nog uit in de Eerste Klasse. Een gevolg hiervan is dat hun stadions veelal aan de licentievoorwaarden van Eerste Klasse voldoen, waardoor deze clubs bij promotie enkel en alleen nog in de beruchte veldverwarming dienen te investeren. Naast de door de KBVB opgelegde investeringen, spenderen de clubs eveneens geld aan investeringen die uitgevoerd worden om de wedstrijden beter in beeld te brengen. Dergelijke uitgaven worden door de sponsors ten zeerste geapprecieerd omdat zo hun logo of merknaam beter in beeld komt.
2.2.3 De aankoop van voetbalspelers De bedragen die voetbalclubs uittrekken voor het aanwerven van nieuwe spelers hebben een zeer onvoorspelbaar verloop. De volatiliteit van deze uitgavenpost mag niet onderschat worden. In één enkel seizoen kan de club enkele kostelijke transfers realiseren zodat deze uitgavenpost enkele miljoenen euro‟s kan omvatten. Het hierop volgende seizoen kan de club beslissen om geen enkele inkomende transfer te realiseren, zodat deze uitgave uit blijft. Het dient gezegd dat in het Belgische voetbal op de dag van vandaag enkel de topclubs uit de Eerste Klasse de financiële draagkracht hebben om ettelijke miljoenen euro‟s aan transfersommen uit te geven. Vooral de „kleinere‟ eersteklasseclubs en de clubs die uitkomen in de Tweede Klasse hebben die financiële draagkracht niet. Zij zijn vaak zelfs niet in staat om, zonder bijkomende financiële problemen, kleine transfervergoedingen van enkele tienduizenden euro‟s te dragen. Deze clubs hebben sinds het Bosman-arrest een uitgekiende transferpolitiek, waarbij enkel transfervrije spelers aangetrokken worden (i.e. spelers waarvoor geen transfervergoeding dient betaald te worden). Dit is onder andere het geval bij Waasland-Beveren, Lommel United en KV Oostende. De reden die hiervoor naar voren geschoven werd was de financiële onmondigheid om met transfervergoedingen over de brug te komen. Dit blijkt ook uit de woorden van de voorzitter van KV Oostende: “We moeten al ons best doen om de jongens een deftig loon te betalen, laat staan dat we nog zouden beginnen transferbedragen betalen.” Ook bij de huidige eersteklasseclub KV Kortrijk kregen we te horen dat zij dergelijke transferpolitiek hanteerden in de periode waarin de club in de Tweede Klasse vertoefde.
43
Een ander verhaal kregen we te horen bij KV Turnhout, een club die zelf niet de financiële draagkracht heeft om transfervergoedingen te betalen, maar die wel op grote financiële steun van bovenaf kan rekenen. De eigenaar van de club, de Egyptenaar Maged Samy, tevens eigenaar van zusterclubs Wadi Degla (Egypte) en Lierse SK, kwam aan het begin van het seizoen 2010/2011 met enkele spelers naar de club. De transfervergoedingen werden door Wadi Degla gedragen. De club kan dus rekenen op de financiële draagkracht van hun eigenaar en de zusterclubs, wat hen, zeker in de Tweede Klasse, in een bevoordeelde (financiële) positie brengt. Als keerzijde van de medaille vreest de heer Marcel Hendrickx dat bij de verkoop van deze spelers de betrokken transferbedragen niet in de spaarpot van de club terecht zullen komen, maar terug naar Wadi Degla zullen stromen. Bijgevolg kan deze „constructie‟ gezien worden als een „gratis‟ terbeschikkingstelling van spelers door Wadi Degla aan KV Turnhout, ondanks dat deze laatste de eigenaar van deze spelers is. Relatief „gratis‟, aangezien aan de komst van deze niet EER-spelers hoge minimumlonen verbonden zijn (cfr. supra, p. 36). Zoals reeds ter sprake kwam, worden de transfervergoedingen door een aantal zaken bepaald. Zo zijn er onder andere de kwaliteit van de speler, de resterende contractduur en de sportieve prestaties van en relaties tussen de betrokken voetbalclubs (cfr. supra, p. 26). We kunnen concluderen dat de uitgaven voor de aankoop van spelers eerder de sportieve dan de financiële kloof tussen de Eerste en Tweede Voetbalklasse zullen vergroten en dit door het feit dat de tweedeklasseclubs financieel onmondig zijn om talentvolle spelers die niet transfervrij zijn aan zich te binden. Via supporters- en sponsoraantallen heeft deze sportieve kloof op de lange termijn ook financiële gevolgen voor de Tweede Divisie.
2.2.4 De bondsbijdragen Deze uitgavenpost bestaat voor het overgrote deel uit de taks die voetbalclubs verplicht zijn te betalen op hun inkomsten uit ticketing. In totaal moeten alle ploegen van Eerste Klasse tot en met de Vierde Provinciale 7 procent van hun ticketinkomsten, alsook deze gerealiseerd uit de loges en business seats, door te storten naar de KBVB. Na iedere match moet een bondsrapport opgesteld worden waarin vermeld wordt hoeveel tickets er per prijscategorie verkocht werden. Bij Lommel United loopt deze uitgavenpost op tot 4 procent van het totale uitgavenpakket. De heer Mario Dekegel van WaaslandBeveren wist ons mede te delen dat hij schrok toen hij voor de eerste maal zag hoeveel geld er naar de Voetbalbond stroomde. Voor het seizoen 2011/2012 heeft de fusieclub hiervoor ruim 180.000 euro gebudgetteerd. In dit bedrag rekenen ze evenwel de afrekening van scheidsrechters, de aansluitingskosten en de boetes voor gele en rode kaarten van (jeugd)spelers. Bovendien worden ook bondstaksen geheven op vriendschappelijke wedstrijden, transfers en nieuwe aansluitingen.
44
2.2.5 Overige uitgavenposten Naast deze grote uitgavenposten zijn er nog enkele kleinere uitgavenposten. Hieronder vallen onder andere de uitgaven verbonden aan catering, merchandising, nutsvoorzieningen en de aanwezigheid van de politie en het Rode Kruis op wedstrijddagen. De verplaatsingskosten van zowel het eerste elftal, de reserven als de jeugdploegen vallen hier eveneens onder. Deze kosten zijn evenwel vaak verwaarloosbaar tegenover het totale uitgavenbudget, doch stuiten regelmatig op onvrede binnen de club. KV Oostende-voorzitter Yves Lejaeghere wist ons te vertellen dat vele kleine kosten indirect het gevolg zijn van het bondsreglement. Zo verplicht het IBZ (de Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken) dat ook bij de tweedeklassers aan elke doorgang een steward staat. En dit desondanks de toeschouwersaantallen bedroevend lager zijn dan in de hoogste afdeling. Dit is een indirect gevolg van het feit dat de KBVB de Tweede Klasse eveneens als betaald voetbal beschouwt. Een tweede voorbeeld is verbonden met de dag waarop een wedstrijd gespeeld wordt. Indien een ploeg verplicht wordt een thuismatch op vrijdagavond af te werken dienen de elektriciteitskosten, voor onder andere de verlichting, aan het weektarief betaald te worden in plaats van aan het voordeligere weekendtarief. De kosten qua catering en merchandising zijn vaak, net als de inkomsten ervan, beperkt. Bij Lommel United bijvoorbeeld beslaan de uitgaven van catering en dranken 8 procent van de totale uitgaven, terwijl de kosten van merchandising slechts 0,1 procent vertegenwoordigen. In de Eerste Klasse, waar de catering toch nog op enige belangstelling kan rekenen en waar clubs dan ook meer investeren in de kwaliteit ervan, liggen deze kosten dan weer iets hoger. Ook bij enkele tweedeklasseclubs zoals KV Oostende, die hun catering als uithangbord naar sponsors toe trachten te gebruiken, liggen deze kosten hoger. Voetbalclubs kunnen vaak op de steun van de plaatselijke overheid rekenen inzake de vergoedingen voor de aanwezigheid van politie en Rode Kruis. Ook voor de nutsvoorzieningen komt de stad bij sommige voetbalclubs tussenbeide. Zo dient KV Kortrijk slechts 10 procent van het totale verbruik van gas en elektriciteit te betalen. Wat elektriciteit betreft, is dit percentage zelfs begrensd tot een maximumbedrag van 25.000 euro. Al deze extra uitgavenposten maken de financiële situatie in de Tweede Klasse er niet beter op, aangezien hier geen extra inkomsten tegenover staan. Voor de Eerste Afdeling zijn deze bedragen slechts een peulschil tegenover de televisierechten die ze binnenrijven. Hen hoor je dus niet klagen.
45
2.3 Analyse van de verschillen in de balans In de balansanalyse zullen we de verschillende balansposten in een logische volgorde bespreken. Hierbij gaan we steeds op dezelfde manier te werk. Eerst wordt een algemeen overzicht gegeven van wat de verschillende posten inhouden, om vervolgens de posten van de eerste- en tweedeklasseclubs te vergelijken en de verschillen te verklaren.
2.3.1 Analyse van de verschillen in Activa 2.3.1.1. Immateriële vaste activa Onder deze balanspost verstaat men normaal gezien de waarde van onderzoek, octrooien, merken, goodwill en dergelijke. In het voetbal treft men hier echter enkele specifieke elementen aan, zoals de waarde van aangekochte spelers en de waarde van het stamnummer. Het stamnummer van een voetbalploeg is het identificatienummer dat de club toegekend kreeg bij zijn aansluiting bij de Koninklijke Belgische Voetbalbond. Dit nummer geeft de club het recht op deelname aan de voetbalcompetitie. Op het eerste gezicht lijkt dit nummer waardeloos, maar in het verleden is al meermaals gebleken dat een stamnummer toch een zekere waarde heeft. Zo werd in 2003, bij de overname van KV Mechelen, een aanzienlijke vergoeding betaald om het stamnummer van de club te kunnen behouden. Dit gebeurde teneinde de club te laten heropstarten in de Derde Klasse. Bijgevolg kan de waarde van het stamnummer ook als een vorm van goodwill gezien worden. Ook bij KV Oostende werd bij de recente overgang van een VZW naar een NV een bedrag van anderhalf miljoen euro aan goodwill opgenomen. De voorzitter, Yves Lejaeghere, wist ons te vertellen dat dit bedrag zowel de waarde van het stamnummer, de lopende contracten met de stad Oostende, de naambekendheid van de club, de supporters, de omzet als de balanswaarde omvat. Bij de meeste clubs beslaat deze post echter niet de waarde van goodwill, octrooien en onderzoek, maar louter de (nog niet afgeschreven) transfersommen die de club betaald heeft. In de voetbalwereld worden enorme bedragen betaald om spelers van andere ploegen aan te trekken. Zo herinneren we ons allemaal de overgang van de Portugese sterspeler Christiano Ronaldo van Manchester United FC naar Real Madrid CF voor maar liefst 94 miljoen euro. Dit bewijst des te meer dat spelers voor een club een substantiële waarde hebben en deze dient bijgevolg in de jaarrekening opgenomen te worden. De betaalde transfersom wordt onder de Immateriële vaste activa opgenomen. Deze wordt pro rata temporis afgeschreven over de duur van het initiële contract, beginnende bij aanvang van het contract. Ingeval het contract afgesloten wordt vóór aanvang van het seizoen, wordt afgeschreven van zodra de speler speelgerechtigd is voor de club. De directe aankoopkosten zoals tekengelden, betaalde commissies aan managers betreffende hun tussenkomst bij de transfer en dergelijke, worden eveneens geactiveerd. Wanneer de aankoopkost variabele componenten bevat, zullen deze bij hun definitieve 46
vaststelling worden toegevoegd aan het Immaterieel Vast Actief. We denken hier bijvoorbeeld aan een vooraf vastgelegde som die betaald wordt indien de speler een afgesproken aantal officiële wedstrijden voor zijn nieuwe werkgever heeft gespeeld. Voor de boekhoudkundige verwerking van een voetbalspeler verwijzen we u naar de sectie „De boekhoudkundige verwerking van voetbalspelers‟ (cfr. supra, p. 11). Een heikel punt blijft echter de waardering van jeugdspelers. Zij worden niet opgenomen onder de Immateriële vaste activa en worden op het ogenblik van vastlegging van hun engagement, zijnde het tekenen van hun eerste profcontract, opgenomen in de resultatenrekening van het betrokken boekjaar. Spelers die uit de eigen jeugdopleiding doorstromen naar de eerste ploeg worden bijgevolg niet gewaardeerd op de balans. Als gevolg van dit boekhoudkundig principe hebben ploegen die steunen op het doorstromen van jeugdspelers een opmerkelijk lagere waarde onder deze balanspost geboekt staan. Eerste Klasse Club Brugge RSC Anderlecht KRC Genk Germinal Beerschot Charleroi KAA Gent Standard Luik Lokeren KV Mechelen Cercle Brugge Zulte Waregem Westerlo KV Kortrijk Mons Tubize Dender EH Roeselare GEMIDDELD
€ 9.740.455 € 7.830.581 € 5.090.897 € 4.316.781 € 4.290.969 € 3.270.909 € 3.258.110 € 2.975.474 € 464.700 € 442.598 € 440.834 € 363.382 € 168.319 € 125.710 € 1.380 €0 €0 € 2.516.535,24
Tweede Klasse Lierse SK Sint-Truiden Charleroi-Marchienne FC Brussels OH Leuven Antwerp FC KSK Beveren Deinze KAS Eupen Vigor Wuitens Hamme KVSK United Ronse Red Star Waasland Tienen Tournai Virton GEMIDDELD
€ 831.842 € 670.714 € 280.000 € 118.170 € 629 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 € 118.834,69
Tabel 2.11: De Immateriële vaste activa van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
Zoals we uit Tabel 2.11 kunnen afleiden, is er een duidelijk verschil in geboekte waarden tussen de Belgische Eerste en Tweede Klasse. De gemiddelde waarde in de Eerste Klasse bedraagt 2.516.535 euro terwijl dit voor de Tweede Klasse slechts 118.835 euro bedraagt. We dienen er evenwel op te wijzen dat de gemiddelde waarde van de tweedeklassers vertekend wordt door de relatief grote bedragen van Lierse SK en Sint-Truiden. Wanneer we deze twee ploegen uit de berekening van het gemiddelde weglaten om zo een realistischer beeld te scheppen, krijgen we een gemiddelde waarde van amper 28.486 euro. Het grote verschil tussen de eerste- en tweedeklasseploegen vind zijn 47
oorsprong in het reeds aangegeven gegeven dat de clubs uit Tweede Klasse een te lage financiële draagkracht hebben om grote transfervergoedingen op tafel te leggen (cfr. supra, p. 43). 2.3.1.2 Materiële vaste activa Onder de Materiële vaste activa worden de bezittingen geboekt die een voetbalclub langdurig gebruikt voor de bedrijfsvoering. Dit zijn alle stoffelijke zaken die in eigendom, in leasing of in gebruik zijn van de club. Deze balanspost is ingedeeld in zes subklassen: Terreinen en gebouwen – Installaties, machines en uitrusting – Meubilair en rollend materieel – Leasing en soortgelijke rechten – Overige materiële vaste activa – Activa in aanbouw en vooruitbetalingen. Onder de eerste subklasse, Terreinen en gebouwen, worden slechts grote bedragen teruggevonden wanneer de club eigenaar is van het stadion en/of de omliggende gronden. Bij voetbalploegen is dit echter weinig het geval, zeker in de Tweede Klasse. De lichtinstallatie, en recentelijk ook de veldverwarming, worden eveneens vaak onder deze balanspost opgenomen. Daar de verplichtingen aangaande de faciliteiten voor de eersteklasseploegen strenger zijn dan voor de tweedeklasseclubs, is het dan ook niet verwonderlijk dat de gemiddelde geboekte waarde in de Eerste Klasse hoger ligt. We dienen er echter op te wijzen dat de waarden onder deze post van club tot club grote verschillen kunnen aannemen naargelang de club al dan niet eigenaar is van het stadion en de omliggende gronden. Tot de Installaties, machines en uitrusting behoren zaken zoals de geluidsinstallatie, de led-boarding en de nodige trainingsaccommodatie zoals doelen en fitnesstoestellen. Daar deze laatste vaak door de sponsors geschonken worden, houdt deze balanspost bij het overgrote deel van de voetbalclubs slechts beperkte bedragen in. De inrichting van de kleedkamers, de spelershome, de kantoorruimtes en het businessgebouw vallen onder het Meubilair en rollend materieel. Het rollend materieel heeft hoofdzakelijk betrekking op de personenwagens die voor de spelers ter beschikking worden gesteld. Indien de club eigenaar is van één of meerdere zitmaaiers en andere voertuigen die nodig zijn voor het onderhoud van de velden, vinden we deze ook terug onder deze balanspost. De geboekte bedragen onder deze balanspost zijn evenwel niet omvangrijk. Wanneer de voertuigen voor de spelers en technische staf geleased worden, worden deze onder de balanspost Leasing en soortgelijke rechten ondergebracht. Deze leasing kan opgenomen worden in een sponsorovereenkomst, waardoor de club van een gunstig tarief kan genieten. Ook het stadion van de club kan geleased worden.
48
Eerste Klasse Standard Luik KRC Genk Germinal Beerschot RSC Anderlecht Lokeren Dender EH Westerlo Roeselare KV Kortrijk Zulte Waregem Club Brugge Charleroi KV Mechelen Cercle Brugge Tubize KAA Gent Mons GEMIDDELD
Terreinen en Gebouwen € 2.697.941 € 14.048.604 € 8.050.914 € 5.799.374 €0 € 3.323.030 € 3.326.807 €0 €0 € 1.522.296 €0 € 523.343 €0 € 402.380 € 320.999 € 132.118 €0 € 2.361.635,65
Installaties, Machines en Uitrusting € 377.401 € 192.019 € 91.393 € 49.460 €0 € 238.828 € 206.786 € 78.294 € 47.725 € 83.581 € 536.725 € 44.931 € 142.884 €0 € 62.534 € 57.031 € 67.249 € 133.931,82
Leasing en soortgelijke rechten € 15.123.957 € 134.555 €0 €0 €0 € 24.800 €0 € 2.146.375 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 € 311,00 € 1.025.294,00
Totaal Materiële Vaste Activa € 18.460.002 € 14.402.688 € 8.186.705 € 6.167.345 € 5.187.571 € 3.753.658 € 3.596.608 € 2.503.037 € 1.708.981 € 1.662.895 € 789.913 € 627.282 € 435.699 € 420.133 € 418.051 € 248.958 € 120.813 € 4.040.608,18
Tabel 2.12: De Materiële vaste activa van de eersteklassers in het seizoen 2008/2009.
Tweede Klasse
Terreinen en Gebouwen
Antwerp FC Lierse SK Deinze FC Brussels Red Star Waasland Sint-Truiden Vigor Wuitens Hamme KAS Eupen KVSK United KSK Beveren Charleroi-Marchienne Tournai Virton OH Leuven Ronse Tienen GEMIDDELD
€ 6.901.680 € 4.884.486 € 1.619.895 €0 € 924.903 € 692.780 € 401.652 € 239.800 € 17.610 €0 €0 € 18.448 €0 €0 €0 €0 € 981.328,38
Installaties, Machines en Uitrusting € 109.090 € 916.443 € 6.299 € 1.249.542 € 1.725 € 4.686 € 203.797 € 16.540 € 137.610 € 103.180 €0 € 36.482 € 38.749 € 28.597 €0 €0 € 178.296,25
Leasing en soortgelijke rechten € 2.701.675 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 € 168.854,69
Totaal Materiële Vaste Activa € 9.716.176 € 5.929.271 € 1.628.342 € 1.252.290 € 932.597 € 774.868 € 631.092 € 282.038 € 159.062 € 153.853 € 69.609 € 58.906 € 52.507 € 28.597 €0 €0 € 1.354.325,50
Tabel 2.13: De Materiële vaste activa van de tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
49
2.3.1.3 Financiële vaste activa De Financiële vaste activa van voetbalclubs omvatten hoofdzakelijk de deelnemingen die clubs hebben in andere entiteiten. Dit zijn entiteiten, al dan niet onder het (volledige) beheer van de club, die opgericht zijn met het oog op het beheer van de catering, de merchandising, de jeugdwerking of het stadion en zijn omliggende gronden. De meeste clubs houden al deze zaken onder één en dezelfde entiteit: die van het eerste elftal. Enkele clubs zien er echter voordeel in sommige van deze zaken in een aparte entiteit onder te brengen. Zo hebben onder andere Antwerp FC en Sint-Truiden een aparte NV opgericht voor het beheer van het stadion en de omliggende gronden. De heer Walter Boonen van Sint-Truiden bracht hiervoor een simpele doch doordachte reden naar voren. De club wou zijn stadion ombouwen zodat het een dagdagelijkse rentabiliteit kon realiseren. Door het onderbrengen van onder andere winkel- en kantoorruimtes in het gebouw, kan Sint-Truiden huurgelden incasseren. Dit is echter alleen mogelijk indien de club eigenaar is van de gronden en gebouwen. De NV werd opgericht om dit ganse project (de aankoop, de bouw, de verhuur en de verkoop) te helpen realiseren. Het is opvallend dat vooral de topploegen uit Eerste Klasse hun nevenactiviteiten in een andere vennootschap onderbrengen. Zo heeft RSC Anderlecht meerdere verbonden ondernemingen: NV Football Academy (jeugdwerking), NV Saint-Guidon (catering), NV SD Media en NV Winners (merchandising). Ook Club Brugge (voor de merchandising) en KRC Genk (voor de catering) hebben verbonden ondernemingen. KAA Gent is volledig opgebouwd rond een groot aantal verbonden entiteiten. De VZW KAA Gent, die de hoofdvennootschap van de club is, draait breakeven doordat het zelf geen inkomsten int en zijn uitgaven door een verbonden vennootschap, cv KAA Gent Management, gedragen worden. Daarnaast heeft de club nog deelnemingen in onder meer NV Foot (investeringsmaatschappij), NV Stadion (stadionbeheer) en VZW AA Gent Jeugd (jeugdwerking) (Cedric Borremans, 1998). Het zou echter fout zijn te concluderen dat enkel de Belgische topploegen verbonden rechtspersonen opgericht hebben. Zo heeft ook OH Leuven een CVBA om zijn commerciële activiteiten in onder te brengen en hebben Zulte Waregem en FC Brussels een aparte VZW voor de jeugdwerking. Het oprichten van dergelijke entiteiten leidt echter niet noodzakelijk tot meeropbrengsten. Deze zijn in eerste instantie opgericht om de randactiviteiten van een professioneler beheer te voorzien. Ook de vorderingen tegenover de rechtspersoon worden onder de Financiële vaste activa opgenomen. Naast de deelnemingen in verbonden ondernemingen worden ook waarborgen onder deze balanspost opgenomen. In het geval van voetbalclubs gaat dit voornamelijk om waarborgen omtrent de woningen die aan de spelers beschikbaar gesteld worden. Dit gaat evenwel om bedragen die (meestal) substantieel lager zijn dan deze die de deelnemingen in verbonden ondernemingen vertegenwoordigen.
50
Eerste Klasse Charleroi RSC Anderlecht KAA Gent Club Brugge KRC Genk Westerlo Germinal Beerschot Lokeren Cercle Brugge KV Kortrijk Tubize Standard Luik Zulte Waregem KV Mechelen Mons Dender EH Roeselare GEMIDDELD
Tweede Klasse Antwerp FC KSK Beveren Lierse SK FC Brussels KAS Eupen OH Leuven Red Star Waasland Tournai Charleroi-Marchienne Vigor Wuitens Hamme Tienen Sint-Truiden Deinze KVSK United Ronse Virton
€ 1.917.037 € 606.169 € 530.025 € 255.520 € 136.369 € 54.900 € 39.815 € 38.616 € 26.443 € 16.828 € 16.459 € 13.073 € 11.485 € 6.407 € 1.000 € 100 €0 € 827.187,75 GEMIDDELD
€ 2.171.585 € 1.530.656 € 115.013 € 18.563 € 12.484 € 11.515 € 2.832 € 2.740 € 2.100 € 1.800 € 650 € 227 €0 €0 €0 €0 € 1.851.120,50
Tabel 2.14: De Financiële vaste activa van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
2.3.1.4 Vorderingen op meer dan één jaar Boekhoudkundig wordt in deze balanspost een onderscheid gemaakt tussen de Handelsvorderingen en de Overige vorderingen. We merken op dat enkel Standard Luik en RSC Anderlecht een bedrag onder de Handelsvorderingen geboekt hebben staan. De Handelsvorderingen op meer dan één jaar bij voetbalclubs zijn drieërlei. In de eerste plaats zijn er de vorderingen als gevolg van de verkoop van spelers, waarbij de te ontvangen transfervergoedingen over verschillende jaren heen gespreid worden. Ten tweede heb je de vorderingen aangaande sponsorcontracten die voor een langere periode dan één seizoen afgesloten werden. Tot slot zijn er de vorderingen die ontstaan uit de verhuur van loges en business seats. Aangezien deze plaatsen vaak in sponsorcontracten worden opgenomen is het dan ook niet verwonderlijk dat ook deze soms voor meerdere jaren vastliggen. Ook andere zaken die in sponsorcontracten worden opgenomen, zoals de catering, kunnen deels voor meerdere jaren vastliggen. Een logische verklaring voor het feit dat enkel Standard Luik en RSC Anderlecht Handelsvorderingen op meer dan één jaar hebben, is dat bij de uitgaande transfers van de „kleinere‟ clubs meestal een lagere transfervergoeding betaald wordt. Deze vergoeding wordt bijgevolg veelal contant of binnen de termijn van één jaar geïnd. Het hoge bedrag van ruim 12 miljoen euro die op deze balanspost van Standard Luik staat, valt hoofdzakelijk te verklaren door de lucratieve transfer van Marouane Fellaini na het seizoen 2007/2008 naar het Engelse Everton FC. Met deze transfer was een bedrag van maar liefst 20 miljoen euro gemoeid. Dergelijke transfervergoedingen worden logischerwijs over meerdere jaren aan de clubs uitbetaald. 51
De Overige vorderingen kunnen nog te ontvangen kapitaalsubsidies omvatten. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer de club infrastructuurwerken doorvoert en bij afronding van deze werken (een deel van) de kosten ervan in de vorm van kapitaalsubsidies van de stad terug kan vorderen. Indien deze werken pas in het volgende boekjaar afgerond zullen worden, zal men het bedrag van de verwachte subsidie onder de post Overige vorderingen op meer dan één jaar boeken. Slechts vier ploegen uit Eerste en twee ploegen uit Tweede Klasse hebben op deze balanspost een (veelal beperkt) bedrag geboekt staan. Voor beide klassen zijn deze posten met gemiddelden van € 108.309 en € 19.992 voor respectievelijk Eerste en Tweede Klasse dan ook zo goed als verwaarloosbaar. 2.3.1.5 Voorraden Onder de post voorraden worden aangekochte of zelf geproduceerde goederen geboekt die in het bezit zijn van de vereniging met als doel deze te verkopen aan derden. Hieronder vallen hoofdzakelijk de voorraden aan voedingswaren en dranken voor de verkoop in de restaurants en kantines (catering) en de voorraden van de fanshop voor zover deze in eigen beheer uitgebaat wordt (merchandising). Hieronder vallen eveneens allerlei voorraden die niet bestemd zijn voor verkoop, maar die de werking van de club ondersteunen en mogelijk maken. Dit kan gaan van het bureaumateriaal tot de voorraden onderhoudsproducten en brandstoffen. We hebben reeds aangegeven dat de merchandising van de Belgische voetbalclubs niet zo omvangrijk is. Het aandeel van deze inkomstenbron in de voorraden is dan ook eerder beperkt. Dit is ook het geval voor de voorraden die niet bestemd zijn voor verkoop. Aangezien de catering de voornaamste voorradenbron is, is het dan ook niet verwonderlijk dat de voorraden bij de eersteklassers gevoelig hoger liggen. Deze zijn gemiddeld € 73.817, tegenover slechts € 5.846 bij de tweedeklassers (zie Tabel 2.15). Dit verschil is geheel toe te schrijven aan de verschillen in sponsor- en supportersaantallen, die de interesse in drank- en eetgelegenheden rechtstreeks beïnvloeden.
52
Eerste Klasse Standard Luik KRC Genk KV Mechelen Charleroi Cercle Brugge KAA Gent Dender EH KV Kortrijk Tubize Mons Lokeren Club Brugge RSC Anderlecht Germinal Beerschot Roeselare Zulte Waregem Westerlo GEMIDDELD
Tweede Klasse Lierse SK KSK Beveren Virton Red Star Waasland KAS Eupen KVSK United Tournai Antwerp FC Charleroi-Marchienne Deinze Vigor Wuitens Hamme OH Leuven Ronse FC Brussels Sint-Truiden Tienen
€ 776.323 € 136.369 € 75.869 € 69.531 € 54.267 € 42.902 € 32.543 € 17.183 € 15.552 € 15.049 € 13.394 € 5.914 €0 €0 €0 €0 €0 € 73.817,41 GEMIDDELD
€ 43.983 € 13.313 € 12.995 € 10.264 € 9.341 € 2.802 € 839 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 € 5.846,06
Tabel 2.15: De Voorraden van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
2.3.1.6 Vorderingen op ten hoogste één jaar In tegenstelling tot de vorderingen op lange termijn heeft iedere club vorderingen op korte termijn. De verschillen tussen de Eerste en Tweede Klasse zijn echter groot. De gemiddelde Vordering op ten hoogste één jaar bedraagt in de Eerste Klasse € 2.852.055. Dat tegenover amper € 276.145 in de Tweede Klasse. Ook hier dient een duidelijk onderscheid gemaakt te worden tussen de Handelsvorderingen en de Overige Vorderingen. De Handelsvorderingen van voetbalclubs bestaan voornamelijk uit bedragen van sponsors of uitgaande transfers die nog binnen het jaar ontvangen zullen worden. De Overige vorderingen bestaan hoofdzakelijk uit terug te vorderen BTW. Daarnaast wordt ook het statiegeld dat de club in de nabije toekomst zal ontvangen voor de vaten en kratten drank in eigendom van de club, onder deze laatste post geboekt. Dit bedrag is logischerwijs recht evenredig met het succes van de drankverkoop en dus sterk afhankelijk van de supportersaantallen. Ook andere zaken als de te ontvangen kapitaalsubsidies worden onder deze post geboekt. Het verschil in de totale vorderingen op ten hoogste één jaar wordt hoofdzakelijk door de Handelsvorderingen verklaard. Deze bedragen gemiddeld maar liefst € 2.664.936 bij de eersteklasseclubs en € 210.862 bij de tweedeklasseclubs. Dit is respectievelijk 93 en 76 procent van de totale Vorderingen op ten hoogste één jaar. Dit onderscheid is te verklaren door het grote verschil in sponsor- en transferbedragen die in de beide voetbalafdeling circuleren (cfr. supra, p. 17 & p. 26).
53
Het verschil in Overige vorderingen ligt lager, met gemiddelde waarden van respectievelijk € 187.119 en € 65.283 voor de eerste- en tweedeklasseclubs. Deze verschillen zijn toe te schrijven aan de terug te vorderen BTW en het statiegeld verbonden met de drankverkoop. We dienen nog te vermelden dat het klantenkrediet (i.e. het aantal dagen dat de club moet wachten alvorens tegoeden geïnd worden) beïnvloed is geweest door de recente financiële crisis. Zo moeten de clubs langer op de gelden van sponsors en schuldenaars wachten (cfr. infra, p. 76) Eerste Klasse RSC Anderlecht Standard Luik KRC Genk Charleroi KV Mechelen Lokeren Cercle Brugge Germinal Beerschot KAA Gent Club Brugge Mons Westerlo Zulte Waregem Tubize Dender EH Roeselare KV Kortrijk GEMIDDELD
Handelsvorderingen € 7.363.215 € 6.902.774 € 5.188.210 € 4.864.099 € 4.098.793 € 3.140.232 € 3.294.367 € 3.093.487 € 2.132.954 € 1.627.464 € 711.705 € 1.059.826 € 1.036.367 € 224.636 € 271.894 € 189.065 € 104.825 € 2.664.936,06
Overige vorderingen € 346.098 € 53.625 € 543.386 € 425.574 €0 € 361.765 € 58.724 € 215.013 € 112.296 € 29.307 € 739.416 € 56.261 €0 € 102.449 € 17.667 € 19.472 € 99.966 € 187.118,76
Totaal € 7.709.313 € 6.956.399 € 5.731.596 € 5.289.673 € 4.098.793 € 3.501.997 € 3.353.091 € 3.308.500 € 2.245.250 € 1.656.771 € 1.451.121 € 1.116.087 € 1.036.367 € 327.085 € 289.561 € 208.537 € 204.791 € 2.852.054,82
Tabel 2.16: De Vorderingen op ten hoogste één jaar van de eersteklassers in het seizoen 2008/2009.
Tweede Klasse Lierse SK Antwerp FC KSK Beveren Virton FC Brussels OH Leuven Sint-Truiden KVSK United Vigor Wuitens Hamme Tournai Charleroi-Marchienne Red Star Waasland Tienen KAS Eupen Ronse Deinze GEMIDDELD
Handelsvorderingen € 250.503 € 868.018 € 500.121 € 397.272 € 265.356 € 231.768 € 35.921 € 184.307 € 97.486 € 126.367 € 98.477 € 87.343 € 89.072 € 68.586 € 57.379 € 15.814 € 210.861,88
Overige vorderingen € 665.830 € 14.355 € 20.977 € 500 € 72.972 €0 € 178.552 € 3.658 € 75.683 € 2.670 €0 € 3.696 € 453 € 106 € 1.777 € 3.298 € 65.282,94
Totaal 916.333 882.373 € 521.098 € 397.772 € 338.328 € 231.768 € 214.473 € 187.965 € 173.169 € 129.037 € 98.477 € 91.039 € 89.525 € 68.692 € 59.156 € 19.112 € 276.144,81
Tabel 2.17: De Vorderingen op ten hoogste één jaar van de tweedeklassers in het seizoen 2008/2009
54
2.3.1.7 Geldbeleggingen Er zijn slechts weinig Belgische voetbalclubs die grote bedragen onder de Geldbeleggingen geboekt hebben staan. De enige clubs die een echte beleggingsstructuur hebben, zijn de eersteklasseploegen Zulte Waregem en voornamelijk Club Brugge. Verder hebben enkel Westerlo, KV Mechelen en KAA Gent nog noemenswaardige bedragen op deze balanspost geboekt staan. Het valt op dat geen enkele club uit Tweede Klasse een beleggingsmentaliteit heeft. Dat is echter niet verwonderlijk gezien het feit dat deze clubs geen winst maken, zodat er geen geld beschikbaar is om dergelijke beleggingen in de praktijk ook daadwerkelijk uit te voeren. Het gemiddelde bedrag in de Eerste Klasse qua Geldbeleggingen bedraagt € 690.684, maar zoals reeds aangegeven is dit voornamelijk te verklaren door de beleggingsmentaliteit van Club Brugge, die iets meer dan 8 miljoen euro onder deze post geboekt heeft staan. Zonder deze uitschieter bedraagt het gemiddelde in de Eerste Klasse amper € 221.897.
2.3.2 Analyse van de verschillen in Passiva 2.3.2.1 Eigen Vermogen Een opmerkelijk fenomeen in de voetbalwereld is dat vele clubs (voornamelijk uit de Tweede Klasse) met een negatief Eigen vermogen door het leven gaan. Deze negatieve bedragen zijn meestal in hun totaliteit toe te schrijven aan het Overgedragen verlies die de clubs uit het verleden meesleuren. Maar liefst tien van de zeventien behandelde tweedeklassers werken met een negatief Eigen vermogen. In de Eerste Klasse zijn dit er slechts vier. Het gemiddelde Eigen vermogen van deze eersteklassers bedraagt € 3.824.758, tegenover € -1.741.397 bij de tweedeklassers. Het dient echter gezegd dat dit verschil grotendeels door de uitschieters bepaald wordt. Zo stijgt het gemiddelde in de Tweede Klasse tot € -353.448 indien we de sterk negatieve eigen vermogens van Sint-Truiden en Lierse SK niet in het gemiddelde opnemen. Indien we ook het Eigen vermogen van KSK Beveren weglaten hebben de tweedeklassers een gemiddeld Eigen vermogen van € -126.564. Als we eenzelfde correctie in de Eerste Klasse doorvoeren en hierbij de drie positieve uitschieters weglaten (zijnde Standard Luik, Club Brugge en KRC Genk), komen we aan een gemiddeld Eigen vermogen van € 1.154.789.
55
Eerste Klasse Standard Luik Club Brugge KRC Genk KV Mechelen Lokeren Westerlo RSC Anderlecht Zulte Waregem Germinal Beerschot Mons Cercle Brugge Dender EH KV Kortrijk Charleroi Tubize Roeselare KAA Gent GEMIDDELD
Tweede Klasse Deinze Antwerp FC Red Star Waasland Vigor Wuitens Hamme OH Leuven Tournai Ronse Charleroi-Marchienne Virton KAS Eupen KVSK United FC Brussels Tienen KSK Beveren Sint-Truiden Lierse SK
€ 25.131.315 € 11.934.966 € 11.787.550 € 3.910.079 € 3.885.210 € 3.866.130 € 3.593.512 € 3.289.218 € 2.864.285 € 1.725.061 € 1.270.181 € 935.592 € 860.929 € -804.252 € -1.214.205 € -1.256.643 € -6.758.045 € 3.824.757,82 GEMIDDELD
€ 1.144.896 € 598.712 € 470.535 € 289.871 € 150.207 € -166.457 € -408.498 € -471.805 € -501.339 € -595.428 € -632.376 € -729.174 € -794.478 € -3.302.936 € -9.040.673 € -13.873.409 € -1.741.397,00
Tabel 2.18: Het Eigen vermogen van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
In wat volgt analyseren we het eigen vermogen door een opsplitsing te maken tussen Kapitaal, Reserves, Overgedragen Resultaat en Kapitaalsubsidies. 2.3.2.2 Kapitaal Germinal Beerschot, Charleroi, Standard Luik en Mons moeten als NV een minimum gestort kapitaal van € 15.375 te hebben. Dit is een vierde van het minimumkapitaal dat € 61.500 bedraagt. Ook voor KV Kortrijk en tweedeklasser Charleroi-Marchienne geldt, als CVBA zijnde, een minimumgrens. Zij dienen een minimum volstort kapitaal van € 6.200 te hebben. We zien dat deze zes clubs een volstort kapitaal hebben dat het minimumbedrag ruimschoots overschrijdt. Naast de voorgaande clubs hebben nog vijf ploegen uit de Eerste Klasse en vier ploegen uit de Tweede Klasse een bedrag onder Kapitaal geboekt staan. Bij deze clubs, één voor één VZW, werd bij de oprichting of in de loop der jaren kapitaal ingebracht. De meest opmerkelijke club is KSK Beveren. Hier neemt het kapitaal een waarde van € -2.528.029 aan. Dit kapitaal vertegenwoordigt het beginvermogen van de VZW en is negatief omwille van het feit dat bij oprichting de schulden groter waren dan de aanwezige activa.
56
Eerste Klasse Standard Luik Lokeren Charleroi Westerlo Mons Germinal Beerschot Cercle Brugge RSC Anderlecht KV Kortrijk Tubize KRC Genk Club Brugge Dender EH KAA Gent KV Mechelen Roeselare Zulte Waregem GEMIDDELD
Tweede Klasse Antwerp FC Charleroi-Marchienne Virton Vigor Wuitens Hamme Deinze KAS Eupen OH Leuven Lierse SK KVSK United Ronse FC Brussels Red Star Waasland Sint-Truiden Tienen Tournai KSK Beveren
€ 12.000.000 € 6.075.155 € 3.500.000 € 2.555.525 € 1.600.000 € 1.190.542 € 518.785 € 495.787 € 254.191 € 188.483 € 144.330 €0 €0 €0 €0 €0 €0 € 1.677.811,65 GEMIDDELD
€ 4.312.524 € 724.334 € 518.548 € 54.199 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 € -2.528.029 € 192.598,50
Tabel 2.19: Het Kapitaal van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
Wanneer we in beide afdelingen de uitschieters weglaten (zijnde Standard Luik, Lokeren, Antwerp FC en KSK Beveren), hebben de eersteklasseclubs een gemiddeld gestort kapitaal van € 696.510, terwijl dit bij de tweedeklasseclubs slechts € 92.649 bedraagt. Voor de meeste clubs is het bedrag dat onder deze post is ondergebracht echter verwaarloosbaar tegenover het balanstotaal of zelfs onbestaande (zie Tabel 2.19). 2.3.2.3 Reserves Er zijn slechts enkele voetbalclubs, namelijk diegenen die geen VZW-statuut hebben, die reserves geboekt hebben staan. Het gaat in dat geval om de wettelijke reserve die jaarlijks moet aangelegd worden volgens artikel 319 van het Wetboek van Vennootschappen. Dit moet gebeuren totdat het geaccumuleerde bedrag gelijk is aan 10 procent van het kapitaal. Het bedrag dat van de winst na belasting afgehouden moet worden, is minimum 5 procent van de winst van het boekjaar. Er is echter een uitzondering op deze regel: indien de onderneming de eerste jaren verlies geleden heeft, dan krijgt ze de kans deze verliezen eerst aan te zuiveren. De onderneming is in dat geval niet verplicht wettelijke reserves aan te leggen zolang deze verliezen niet gerecupereerd zijn. In deze toestand verkeren de twee CVBA‟s in het Belgische betaald voetbal (KV Kortrijk en Charleroi-Marchienne). De vier NV‟s (Germinal Beerschot, Charleroi, Standard Luik en Mons) hebben daarentegen wel reserves geboekt staan. De verplichting tot het aanleggen van wettelijke reserves is echter niet van toepassing op VZW‟s, waardoor deze geen geboekte reserves hebben staan.
57
Vigor Wuitens Hamme en OH Leuven hebben daarentegen wel Bestemde fondsen opgenomen in de balans. Deze Bestemde fondsen vertegenwoordigen eigen middelen van de VZW, geput uit de winst van het boekjaar of het overgedragen resultaat van de vorige boekjaren. Dit is dus een spaarpotje die de clubs hebben aangelegd nadat ze een boekjaar met winst afsloten. Het is dan ook niet verwonderlijk dat deze twee ploegen de enige ploegen in de Tweede Klasse zijn die een positief Overgedragen resultaat hebben (zie volgend punt). 2.3.2.4 Overgedragen Resultaat Zoals reeds aangegeven, werken vele Belgische voetbalclubs met een negatief Eigen vermogen dat (bijna) geheel te wijten is aan overgedragen verliezen. Vooral in de Tweede Klasse is dit fenomeen schrijnend. Maar liefst tien van de zeventien bestudeerde ploegen werken er immers met een negatief Eigen vermogen als gevolg van een overgedragen verlies. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de Tweede Klasse met een gemiddeld Overgedragen Resultaat van € -2.193.324 door het leven gaat. Enkel Vigor Wuitens Hamme en OH Leuven hebben in de Tweede Klasse een positief Overgedragen Resultaat. Bij de eersteklasseclubs bedraagt het gemiddelde Overgedragen Resultaat € 1.137.227. Ook in de Eerste Klasse hebben negen van de zeventien bestudeerde clubs een negatief Overgedragen Resultaat. Indien we de drie positieve uitschieters (KRC Genk, Club Brugge en Standard Luik) buiten beschouwing laten, heeft ook de Eerste Klasse te kampen met een negatief Overgedragen Resultaat: € -1.056.925. Het zou dus voorbarig zijn om op basis van het algemeen gemiddelde te besluiten dat de Eerste Klasse winstgevend is. Eerste Klasse KRC Genk Club Brugge Standard Luik KV Mechelen Zulte Waregem Westerlo Cercle Brugge Mons KV Kortrijk Dender EH RSC Anderlecht Roeselare Tubize Germinal Beerschot Charleroi Lokeren KAA Gent GEMIDDELD
€ 11.643.221 € 11.297.894 € 11.188.692 € 3.910.079 € 3.289.218 € 1.310.604 € 544.396 € 118.158 € -323.416 € -446.908 € -934.567 € -1.256.643 € -1.402.688 € -2.515.658 € -4.304.252 € -6.027.229 € -6.758.045 € 1.137.226,82
Tweede Klasse OH Leuven Vigor Wuitens Hamme Tournai Red Star Waasland Deinze Ronse KAS Eupen FC Brussels KVSK United KSK Beveren Tienen Virton Charleroi-Marchienne Antwerp FC Sint-Truiden Lierse SK GEMIDDELD
€ 16.169 € 794 € -166.457 € -168.516 € -401.266 € -408.498 € -595.428 € -729.174 € -735.320 € -774.907 € -794.478 € -1.024.210 € -1.196.139 € -3.713.812 € -10.280.141 € -14.121.805 € -2.193.324,25
Tabel 2.20: Het overgedragen resultaat van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
58
2.3.2.5 Kapitaalsubsidies Zoals we bij de inkomsten reeds vermeld hebben, zijn er heel wat clubs die subsidies van de plaatselijke overheden ontvangen. Deze subsidies zijn echter veelal verborgen door bijvoorbeeld het gratis ter beschikking stellen van gronden en gebouwen aan de club. Er zijn evenwel clubs die directe subsidies van de plaatselijke overheden ontvangen. Deze subsidies kunnen, zoals bij KV Kortrijk het geval is, een (gedeeltelijke) terugbetaling zijn van de investeringsuitgaven die de club gemaakt heeft. We spreken in dergelijke gevallen over kapitaalsubsidies (cfr. supra, p. 29). Er zijn echter vele Belgische clubs die geen directe kapitaalsubsidies ontvangen (zie Tabel 2.21). Dit is deels te wijten aan het feit dat sommige clubs bepaalde subsidies via een verbonden vennootschap ontvangen. Dit kan het geval zijn indien de club een aparte vennootschap heeft opgericht voor het beheer van het stadion of de jeugdwerking (indien deze ook het jeugdcomplex beheert). Uit Tabel 2.21 kunnen we eveneens afleiden dat de eersteklasseclubs dubbel zoveel directe kapitaalsubsidies in ontvangst mogen nemen als de tweedeklasseclubs. De bedragen die voetbalclubs ontvangen zijn echter vooral afhankelijk van de geografische locatie van de club. Zo is de politiek in bepaalde steden veel voetbalgezinder dan in andere steden. In deze steden zullen voetbalploegen dan ook sneller op subsidies kunnen rekenen. In het seizoen 2008/2009 kregen slechts vijf clubs uit het betaald voetbal meer dan één miljoen euro aan rechtstreekse subsidies. Hierbij zijn drie eersteklassers en twee tweedeklassers. Dit toont aan dat de reeks waarin de ploeg uitkomt geen indicator is voor de hoeveelheid subsidies die de club ontvangt. Eerste Klasse Germinal Beerschot Dender EH Standard Luik KV Kortrijk Lokeren Cercle Brugge RSC Anderlecht Club Brugge Charleroi KRC Genk KAA Gent KV Mechelen Mons Roeselare Tubize Zulte Waregem Westerlo GEMIDDELD
€ 4.189.401 € 1.382.500 € 1.094.846 € 930.154 € 615.134 € 207.000 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 € 495.237,35
Tweede Klasse Deinze Sint-Truiden Red Star Waasland Lierse SK Vigor Wuitens Hamme KVSK United Virton Antwerp FC KSK Beveren Charleroi-Marchienne KAS Eupen OH Leuven Ronse FC Brussels Tienen Tournai GEMIDDELD
€ 1.546.162 € 1.239.468 € 639.051 € 248.397 € 232.363 € 102.944 € 4.323 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 € 250.794,25
Tabel 2.21: De Kapitaalsubsidies van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
59
2.3.2.6 Voorzieningen en uitgestelde belastingen De twee tweedeklasseclubs die een bedrag onder deze balanspost opgenomen hebben zijn KSK Beveren en Lierse SK. Zij zorgen ervoor dat het gemiddelde van de Tweede Klasse net boven dat van de Eerste Klasse ligt. Naast deze twee clubs heeft ook Tienen Voorzieningen en uitgestelde belastingen. Het gaat hier evenwel om een te verwaarlozen bedrag. Bij de eersteklassers krijgen we net het omgekeerde verhaal. Er zijn slechts vier eersteklasseclubs die geen bedragen onder deze balanspost geboekt hebben. Het gaat in het gros van de gevallen om waarden die volledig onder Voorzieningen voor overige risico‟s en kosten geboekt staan. Deze post omvat onder andere voorzieningen voor hangende geschillen, zekerheden gesteld om de goede afloop van contracten aangegaan door derden te waarborgen en voorzieningen voor verliezen uit termijnposities. Enkel bij KV Kortrijk vinden we Uitgestelde belastingen terug. Dit bedrag vertegenwoordigt bij de club overigens de volledige waarde van de Voorzieningen en Uitgestelde Belastingen. Eerste Klasse RSC Anderlecht Club Brugge KRC Genk Standard Luik KV Kortrijk KAA Gent Charleroi Tubize Westerlo Germinal Beerschot Cercle Brugge Mons Roeselare Dender EH Lokeren KV Mechelen Zulte Waregem GEMIDDELD
€ 1.437.500 € 1.310.000 € 800.000 € 704.997 € 478.957 € 394.035 € 316.697 € 192.978 € 185.237 € 139.203 € 29.750 € 23.427 € 5.000 €0 €0 €0 €0 € 353.987,12
Tweede Klasse KSK Beveren Lierse SK Tienen Antwerp FC Charleroi-Marchienne Deinze KAS Eupen Vigor Wuitens Hamme OH Leuven KVSK United Ronse FC Brussels Red Star Waasland Sint-Truiden Tournai Virton GEMIDDELD
€ 2.952.369 € 2.805.200 € 5.000 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 € 360.160,56
Tabel 2.22: De Voorzieningen en uitgestelde belastingen van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
60
2.3.2.7 Schulden Dat clubs schulden moeten aangaan kon reeds uit de verschillen tussen inkomsten en uitgaven afgeleid worden. Clubs kunnen echter niet onbeperkt schulden aangaan. Hiervoor dienen ze een zekere waarborg tegenover te zetten. We merken dan ook op dat clubs waar de Vaste Activa een hogere waarde aannemen, vaak een hogere schuldenberg aanhouden. 2.3.2.7.1 Vreemd vermogen op lange termijn De Schulden op meer dan één jaar kunnen opgesplitst worden in Financiële schulden tegenover de kredietinstellingen, Leasingschulden, Handelsschulden en Overige schulden, niet-rentedragend of gekoppeld aan een abnormaal lage rente. De gemiddelde langetermijnschuld van een eersteklasseclub bedraagt bijna 3 miljoen euro. Wanneer uitschieter Standard Luik niet in rekenschap gebracht wordt, is dit nog 2 miljoen euro. Voor de tweedeklassers ligt dit gemiddelde op een klein half miljoen euro. Het verschil in langetermijnschuld valt grotendeels te verklaren door het verschil in Financiële schulden tegenover de kredietinstellingen. De gemiddelden van Eerste en Tweede Klasse zijn respectievelijk € 2.372.486 en € 423.751 (zie Tabel 2.23 en Tabel 2.24). Het gemiddelde, is net als het totale gemiddelde, vertekend door de grote financiële schuld die Standard Luik heeft. Indien we deze uitschieter opnieuw uit de berekening weglaten, daalt de gemiddelde financiële schuld van de eersteklassers tot € 1.547.689. Het verschil in Handelsschulden tegenover de leveranciers is eerder beperkt. Er zijn in beide voetbalklassen telkens twee clubs die langetermijnschulden tegenover hun leveranciers hebben. Dit zijn Standard Luik en RSC Anderlecht in de Eerste Klasse en Virton en Charleroi-Marchienne in de Tweede Klasse. Naast de gebruikelijke leveranciersschulden omvat deze passiefpost eveneens de te betalen transfervergoedingen indien overeengekomen werd om de betaling over meerdere jaren te spreiden (zie Tabel 2.23 en Tabel 2.24). Er zijn slechts twee voetbalclubs, KVSK United en Virton, beiden actief in de Tweede Klasse, die Overige schulden op lange termijn, niet-rentedragend of gekoppeld aan een abnormaal lage rente genieten. Deze schuldklasse kan gezien worden als een „terbeschikkingstelling van geld‟ door ofwel de stad, ofwel een sponsor ofwel de voorzitter(s)/bestuursleden van de club. Zo omvat deze post bij KVSK United een bedrag dat door de stad beschikbaar werd gesteld voor de uitbouw van het jeugdcomplex. Een ander deel is van de bestuurders afkomstig en een laatste deel van de hoofdsponsor. Deze bedragen worden als niet-rentedragende leningen opgenomen zodanig dat deze personen of instanties het geld op termijn, in het geval de club daar de mogelijkheid toe heeft, terug kunnen vorderen. Een recent voorbeeld van dergelijke lening treffen we aan bij OH Leuven. Het 61
stadsbestuur besliste om de club een renteloze lening van 2 miljoen euro toe te kennen indien de club de promotie naar de Eerste Klasse kon verwezenlijken. Naast renteloze leningen kunnen clubs ook rentedragende leningen hebben bij deze partijen. Deze kunnen vergeleken worden met financiële schulden. Er valt opnieuw op dat slechts enkele clubs dergelijke schulden hebben. Bij KAA Gent lopen dergelijke leningen zelfs op tot een opmerkelijk bedrag van om en bij de 5,5 miljoen euro. Deze bedragen werden echter niet opgenomen in onderstaande tabel.
EERSTE KLASSE Standard Luik KAA Gent Charleroi KRC Genk Germinal Beerschot Roeselare Lokeren Dender EH Tubize RSC Anderlecht Westerlo Zulte Waregem KV Mechelen KV Kortrijk Cercle Brugge Club Brugge Mons GEMIDDELD
Financiële Schulden
Handelsschulden
€ 16.394.032 € 2.649.650 € 6.755.359 € 5.177.470 € 2.576.442 € 2.030.875 € 2.010.844 € 1.082.782 € 1.020.632 €0 € 461.937 € 125.581 € 46.655 €0 €0 €0 €0 € 2.372.485,82
€ 36.122 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 € 750.000 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 € 46.242,47
Niet-rentedragend of abnormaal lage rente -* €0 €0 €0 -* €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 €0 -* €0 €0 €0 € 0,00
Totaal vreemd vermogen op lange termijn € 16.897.436 € 8.049.650 € 6.755.359 € 5.178.520 € 3.809.590 € 2.030.875 € 2.010.844 € 1.082.782 € 1.020.632 € 750.000 € 461.937 € 125.581 € 46.655 € 2.500 €0 €0 €0 € 2.836.609,47
* Deze gegevens werden door de clubs in kwestie niet in de jaarrekening weergegeven.
Tabel 2.23: Het Vreemd vermogen op lange termijn van de eersteklassers in het seizoen 2008/2009.
62
TWEEDE KLASSE Lierse SK FC Brussels Sint-Truiden KSK Beveren Virton KVSK United KAS Eupen Vigor Wuitens Hamme Tienen Red Star Waasland Ronse Charleroi-Marchienne Antwerp FC Deinze OH Leuven Tournai GEMIDDELD
Financiële Schulden
Handelsschulden
€ 2.395.450 € 1.294.768 € 1.058.843 € 814.274 € 25.852 € 50.060 € 471.568 € 256.995 € 236.251 € 151.953 € 24.000 €0 €0 €0 €0 €0 € 423.750,88
€0 €0 €0 €0 € 86.334 €0 €0 €0 €0 €0 €0 € 8.072 €0 €0 €0 €0 € 5.900,38
Niet-rentedragend of abnormaal lage rente €0 €0 €0 €0 € 412.958 € 428.672 €0 €0 €0 €0 €0 -* €0 €0 €0 €0 € 52.601,88
Totaal vreemd vermogen op lange termijn € 2.395.450 € 1.294.768 € 1.058.843 € 814.274 € 525.144 € 478.731 € 471.568 € 256.995 € 236.251 € 151.953 € 24.000 € 8.072 €0 €0 €0 €0 € 482.253,06
* Deze gegevens werden door de clubs in kwestie niet in de jaarrekening weergegeven.
Tabel 2.24: Het Vreemd vermogen op lange termijn van de tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
2.3.2.7.2 Vreemd vermogen op korte termijn De Schulden op ten hoogste één jaar van voetbalclubs kunnen opgesplitst worden in Schulden op lange termijn die binnen het jaar vervallen, Financiële schulden tegenover de kredietinstellingen, Handelsschulden tegenover de leveranciers, Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten en Overige schulden, niet-rentedragend of gekoppeld aan een abnormaal lage rente. De gemiddelde kortetermijnschuld van de eersteklasseclubs bedraagt ruim 4 miljoen euro terwijl deze van de tweedeklassers gemiddeld 3 miljoen euro bedraagt. Daar er een groot verschil is in de langetermijnschulden tussen de twee hoogste voetbalklassen, zal het niet verwonderen dat er ook een substantieel verschil is in de Schulden op lange termijn die binnen het jaar vervallen. De gemiddelde balanswaarden voor de Eerste en Tweede Klasse zijn respectievelijk € 328.145 en € 74.699. Clubs uit Eerste en Tweede Klasse hebben, op enkele uitschieters na, weinig of geen Financiële schulden tegenover de kredietinstellingen. In de Eerste Klasse zijn er slechts vier clubs met dergelijke schuld, namelijk RSC Anderlecht, Germinal Beerschot, Lokeren en Dender EH. In de Tweede Klasse ligt dit aantal iets hoger. De helft van de behandelde tweedeklassers heeft dergelijke schuld. De gemiddelde financiële schuldenlast op korte termijn bedraagt, de uitschieters buiten beschouwing gelaten, € 101.934 voor Eerste Klasse en € 85.497 voor Tweede Klasse. We kunnen dus opmerken dat deze balanspost bij het merendeel van de clubs relatief kleine bedragen bevat. Enkel RSC Anderlecht, 63
Antwerp FC en Sint-Truiden hebben een zware financiële schuldenlast op korte termijn. Deze overstijgt bij elk van deze drie clubs de kaap van 7 miljoen euro. Zoals eerder vermeld moeten voetbalploegen, in het kader van het behalen van de licentie, het bewijs leveren niet in gebreke te blijven bij de betaling van: - de lonen aan spelers, trainers en alle personeel; - de aan RSZ verschuldigde sommen; - de bedrijfsvoorheffing; - de patronale bijdragen aan het pensioenfonds van de beroepsvoetballers; - de taksen en de belastingen van welke aard ook; - de bondsschulden en de vorderingen tussen clubs; - de huur of welke andere vergoeding verschuldigd aan de eigenaar van het wedstrijdstadion van de eerste ploeg. Toch vinden we bij veel clubs een bedrag terug onder de post Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten. Normaal gezien zouden deze clubs dus geen licentie toegewezen krijgen en zouden ze ofwel moeten verdwijnen, fuseren of degraderen naar de Derde Klasse. De bevoegde Licentiecommissie kan deze clubs echter een licentie toekennen indien deze zich kunnen beroepen op: •
een globaal herstelplan goedgekeurd door de bevoegde rechtbank of
•
afbetalingsakkoorden en/of -plannen overeengekomen met de schuldeisers (cfr. supra, p. 7).
Alle clubs in het Belgische betaald voetbal gebruiken dit achterpoortje bij de licentievoorwaarden. Enkel eersteklassers Germinal Beerschot, Westerlo, KV Kortrijk en Tubize en tweedeklassers Vigor Wuitens Hamme, Deinze en Tournai, hebben geen schulden tegenover de belastingen (zie Tabel 2.25 en Tabel 2.26). Het grootste deel van deze schulden zijn schulden met betrekking tot bezoldigingen en sociale lasten. Het verschil tussen beide voetbalklassen is het logische gevolg van de hogere loonlast die met het eersteklassevoetbal gepaard gaat (cfr. supra, p. 36).
64
Eerste Klasse RSC Anderlecht Standard Luik KRC Genk Club Brugge Charleroi KAA Gent Germinal Beerschot Cercle Brugge KV Mechelen Roeselare Lokeren Mons Westerlo FCV Dender Zulte Waregem KV Kortrijk Tubize GEMIDDELD
Belastingen € 1.186.669 € 609.743 € 379.654 € 303.151 € 562.373 € 125.372 €0 € 308.463 € 383.448 € 198.402 € 44.109 € 114.894 €0 € 51.330 € 18.220 €0 €0 € 452.423,14
Bezoldigingen en sociale lasten € 2.114.133 € 1.915.364 € 1.169.525 € 1.034.135 € 704.310 € 968.134 € 1.066.603 € 464.832 € 315.628 € 463.058 € 424.746 € 327.559 € 340.037 € 138.528 € 162.027 € 168.000 € 143.023 € 1.281.743,43
Schulden m.b.t. belastingen, bezoldigingen en sociale lasten € 3.300.802 € 2.525.107 € 1.549.179 € 1.337.286 € 1.266.683 € 1.093.506 € 1.066.603 € 773.295 € 699.076 € 661.460 € 468.855 € 442.453 € 340.037 € 189.858 € 180.247 € 168.000 € 143.023 € 1.734.166,57
Tabel 2.25: De Schulden m.b.t. belastingen, bezoldigingen en sociale lasten van de eersteklassers in het seizoen 2008/2009.
Tweede Klasse
Belastingen
Antwerp FC Lierse SK KSK Beveren Sint-Truiden Virton KVSK United KAS Eupen FC Brussels OH Leuven Vigor Wuitens Hamme Charleroi-Marchienne Red Star Waasland Tienen Deinze Ronse Tournai GEMIDDELD
€ 686.137 € 1.746 € 167.730 € 225 € 55.800 € 46.767 € 21.345 € 16.258 € 36.693 €0 € 7.775 € 36.888 € 1.289 €0 € 5.430 €0 € 67.755,19
Bezoldigingen en sociale lasten € 130.837 € 609.798 € 156.812 € 234.673 € 107.518 € 54.693 € 77.435 € 71.939 € 36.838 € 68.386 € 58.767 € 25.246 € 52.856 € 53.584 € 46.574 € 42.748 € 114.294,00
Schulden m.b.t. belastingen, bezoldigingen en sociale lasten € 816.974 € 611.544 € 324.542 € 234.898 € 163.318 € 101.460 € 98.780 € 88.197 € 73.531 € 68.386 € 66.542 € 62.134 € 54.145 € 53.584 € 52.004 € 42.748 € 182.049,19
Tabel 2.26: De Schulden m.b.t. belastingen, bezoldigingen en sociale lasten van de tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
De Handelsschulden op korte termijn tegenover de leveranciers zijn bij zowel eerste- als tweedeklasseclubs substantieel groter dan deze op de lange termijn. Het gaat hier om leveranciers van catering, drank en dergelijke, maar ook om de te betalen transfervergoedingen. Met gemiddelden van 65
€ 1.788.860 in Eerste Klasse en € 449.875 in Tweede Klasse kan deze balanspost als redelijk belangrijk aanzien worden daar ze gemiddeld respectievelijk 14 en 21 procent van het balanstotaal vertegenwoordigt. Door het feit dat dergelijke schulden voor de Licentiecommissie wél toelaatbaar zijn en leveranciers bovendien vaak supporters of zelfs bestuursleden van de club zijn, kan de club bij deze schuldeisers gedurende een langere periode in gebreke blijven. Op deze manier heeft de club de mogelijkheid om eerst de door de Licentiecommissie niet toegestane schulden af te lossen. Zoals reeds bij de langetermijnschulden vermeld, kunnen de Andere schulden, niet-rentedragend of gekoppeld aan een abnormaal lage rente gezien worden als een „terbeschikkingstelling van geld‟ door ofwel de stad, ofwel een sponsor ofwel de voorzitter(s)/bestuursleden van de club. Dit lijkt op korte termijn een meer aangewende financieringswijze te zijn dan op de lange termijn het geval is. Er zijn drie eerste- en acht tweedeklasseclubs die van dit soort schulden gebruik maken. De grotere tussenkomst door stad, sponsors en voorzitter(s)/bestuursleden in de Tweede Klasse is simpel te verklaren: het is noodzakelijk. Zonder het kapitaal van Maged Samy bestond KV Turnhout bijvoorbeeld niet meer. Bij Lommel United kregen we een zelfde verhaal te horen: zonder de (bijna jaarlijkse) tussenkomst van de bestuursleden (de G5) kan de club in de Tweede Klasse onmogelijk overleven. Het is voor deze clubs dus eerder een noodzaak dan een luxe. Deze partijen kunnen ook op korte termijn rentedragende leningen aan de clubs verschaffen. Zo heeft eersteklasseclub Lokeren dergelijke lening lopen ter waarde van één miljoen euro. Ook tweedeklasseclub KAS Eupen beschikt over dergelijke lening, al bedraagt deze hier slechts € 92.750. Een laatste balanspost die bij voetbalclubs vaak onder het Vreemd vermogen op korte termijn voorkomt is de Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen. Deze balanspost omvat voornamelijk de reeds ontvangen bedragen betaald voor de abonnementen die betrekking hebben op het komende seizoen. Dit bedrag kan bij sommige clubs hoog oplopen. Zo omslaat deze balanspost bij Cercle Brugge maar liefst een bedrag van anderhalf miljoen euro. Vijf andere eersteklassers en twee tweedeklassers hebben eveneens een bedrag onder deze balanspost geboekt staan.
66
EERSTE KLASSE
Schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen
Financiële Schulden
Handelsschulden
RSC Anderlecht € 1.135.000 € 7.600.000 € 2.125.193 KRC Genk € 715.767 €0 € 5.263.290 Standard Luik € 625.342 €0 € 2.462.091 Germinal Beerschot € 171.910 € 581.287 € 1.546.511 Club Brugge € 750.000 €0 € 3.883.973 KAA Gent € 510.750 €0 € 2.797.598 Charleroi € 450.398 €0 € 2.398.259 Lokeren €0 € 549.650 € 2.184.534 Cercle Brugge €0 €0 € 1.720.438 Dender EH € 455.785 € 500.000 € 1.122.093 KV Mechelen € 27.105 €0 € 1.466.765 Roeselare € 115.500 €0 € 870.737 Westerlo € 58.305 €0 € 691.582 Zulte Waregem € 28.889 €0 € 532.116 Tubize € 383.715 €0 € 471.035 Mons €0 €0 € 497.758 KV Kortrijk € 150.000 €0 € 376.650 GEMIDDELD € 328.145,06 € 542.996,29 € 1.788.860,18 * Deze gegevens werden door de clubs in kwestie niet in de jaarrekening weergegeven.
Nietrentedragend of abnormaal lage rente
Totaal vreemd vermogen op korte termijn
€0 € 151.393 €0 -* €0 € 150.408 -* €0 €0 €0 €0 €0 € 50.468 €0 €0 €0 €0 € 23.484,60
€ 14.177.319 € 10.305.607 € 8.481.800 € 6.867.125 € 6.003.915 € 4.552.262 € 4.281.313 € 4.183.415 € 2.501.520 € 2.267.736 € 2.192.946 € 1.982.697 € 1.140.392 € 1.127.292 € 997.773 € 940.211 € 891.062 € 4.287.905,00
Tabel 2.27: Het Vreemd vermogen op korte termijn van de eersteklassers in het seizoen 2008/2009.
TWEEDE KLASSE Lierse SK Antwerp FC Sint-Truiden KSK Beveren FC Brussels Charleroi-Marchienne Deinze KAS Eupen Ronse Tienen Red Star Waasland Vigor Wuitens Hamme Virton KVSK United Tournai OH Leuven GEMIDDELD
Schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen
Financiële Schulden
€ 483.688 €0 € 36.455 € 319.862 €0 €0 €0 € 37.421 € 16.000 € 166.107 € 64.112 € 25.818 € 8.176 € 37.545 €0 €0 € 74.699,00
€0 € 10.762.916 € 7.225.230 €0 € 518.553 €0 € 174.292 € 47.620 € 217.500 € 114.551 €0 € 124.448 €0 €0 €0 €0 € 1.199.069,38
Handelsschulden
Nietrentedragend of abnormaal lage rente
Totaal vreemd vermogen op korte termijn
€ 1.606.311 € 662.842 € 958.121 € 582.928 € 961.806 € 157.695 € 50.977 € 241.452 € 224.585 € 164.193 € 368.720 € 242.631 € 285.814 € 277.614 € 323.818 € 88.486 € 449.874,56
€ 13.900.560 €0 €0 € 445.000 €0 €0 € 235.000 €0 € 2.100 €0 €0 € 12.642 €0 € 34.000 € 18.413 € 234 € 976.529,93
€ 16.602.102 € 12.242.732 € 9.204.741 € 1.672.331 € 1.568.556 € 935.092 € 518.193 € 518.023 € 512.189 € 498.997 € 494.966 € 473.925 € 457.308 € 450.618 € 384.979 € 162.252 € 2.918.562,75
Tabel 2.28: Het Vreemd vermogen op korte termijn van de tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
67
2.4 Analyse van de verschillen in de resultatenrekening De bedragen die we in de resultatenrekening waarnemen verschillen sterk naargelang de afdeling waarin de club uitkomt. De redenen voor deze verschillen zijn in voorgaande secties reeds aangekaart. We zullen ons hier dus beperken tot het opsommen van deze verschillen en maken hierbij gebruik van de gemiddelde resultatenrekening van de Eerste en Tweede Klasse (zie Tabel 2.29). Eersteklasseclubs kunnen op grotere inkomsten rekenen uit ticketing, sponsors, loges en business seats, catering en vooral uit televisiegelden. Daar deze laatste inkomstenbron, tevens de grootste voor de eersteklassers, bij de tweedeklassers ontbreekt, is het dan ook niet verwonderlijk dat de inkomstenkloof zo groot is. Daartegenover staat evenwel dat ook alle Bedrijfskosten bij de eersteklasseploegen groter zijn. Deze kosten omvatten de aankoopkosten van goederen en diensten, de loonkosten, de afschrijvingen en waardeverminderingen en de overige bedrijfskosten. Dit alles resulteert in een groot verschil in de gemiddelde bedrijfsresultaten tussen de Eerste en Tweede Klasse.
Bedrijfsresultaat + Financiële opbrengsten – Financiële kosten Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening + Uitzonderlijke opbrengsten – Uitzonderlijke kosten Winst (Verlies) van het boekjaar vóór belasting Resultaat van het boekjaar
Eerste Klasse € 9.154,94 € 147.414,88 € 170.286,59 € -13.716,88 € 1.562.980,94 € 341.513,12 € 1.207.750,94 € 1.210.894,88
Tweede Klasse € -750.743,75 € 13.480,81 € 49.314,00 € -786.576,88 € 126.498,63 € 111.764,69 € -771.842,94 € -771.843,06
Tabel 2.29: De gemiddelde resultatenrekening van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
Het financiële resultaat wordt bepaald door enerzijds de Financiële opbrengsten en anderzijds de Financiële kosten. Onder deze eerste verstaat men de opbrengsten die de club realiseert uit zijn Financiële vaste activa, alsook het gedeelte van de Kapitaalsubsidies die de club in het resultaat opneemt. De Financiële kosten omvatten onder andere de interestkosten van de club. Het financiële resultaat is in beide afdelingen negatief, waardoor beide voetbalafdelingen met een negatief gemiddeld Resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening te kampen hebben. Ondanks de grotere bedragen die in de Eerste Klasse circuleren, blijken de gemiddelde financiële resultaten in beide klassen gelijklopend te zijn. Het uitzonderlijke resultaat, dat vooral bepaald wordt door de ontvangen en betaalde transfersommen, maakt vaak het verschil tussen winst of verlies van de club. Een lucratieve uitgaande transfer kan op zijn eentje het financiële seizoen van een club redden. Zoals eerder aangegeven, overtreffen de transferbedragen die in de Eerste Klasse omgaan ruimschoots deze in de Tweede Klasse (cfr. supra, p. 26). Dit vertaalt zich in het grote verschil in Uitzonderlijke opbrengsten. Deze grote Uitzonderlijke opbrengsten resulteren in een positief gemiddeld Resultaat van het boekjaar voor de eersteklasseclubs. 68
Voor de tweedeklasseclubs is het uitzonderlijke resultaat echter veelal te laag om de verliezen uit de gewone bedrijfsuitoefening te compenseren. Het gemiddelde resultaat na belastingen bedraagt bij de eersteklasseclubs € 1.210.895, terwijl dit bij de tweedeklassers € -771.843 bedraagt. Indien we in beide klassen de uitschieters, zijnde Standard Luik en Lierse SK, uit dit gemiddelde weglaten, dan daalt het verschil tussen beide gevoelig. Zo is het gemiddelde resultaat van de Eerste en Tweede Klasse dan respectievelijk € -145.785 en € -456.339. We zien dus dat zowel de clubs uit Eerste als deze uit Tweede Klasse gemiddeld gezien verlies boeken.
69
2.5 Analyse van de verschillen in de sociale balans Voetbalclubs zijn, net als iedere Belgische onderneming die personeel tewerkstelt, verplicht een sociale balans in hun jaarrekening op te nemen. De sociale balans geeft specifieke informatie weer omtrent het personeelsbestand. Alle betaalde sportbeoefenaars dienen bij wet als bedienden ingeschreven te worden. Indien we een blik werpen op Tabel 2.8 is het duidelijk dat de eersteklasseclubs veel meer werknemers tewerkstellen dan de tweedeklasseclubs. Dit komt enerzijds doordat de clubs uit de hoogste klasse door de KBVB verplicht worden een minimum van tweeëntwintig voltijdse spelers onder contract te hebben, terwijl dit bij de tweedeklasseclubs slechts zeventien deeltijdse spelers moeten zijn. Daarnaast werken de clubs uit de Eerste Klasse met een professionelere omkadering. Hierdoor stellen ze meer voltijdse bedienden tewerk dan in de Tweede Klasse het geval is. De tweedeklasseclubs, die vaak slechts een handvol voltijdse mensen onder contract hebben, maken meer gebruik van de diensten van deeltijdse werknemers en vrijwilligers. Deze laatste worden niet in de sociale balans opgenomen, terwijl ook de deeltijdse werknemers minder bijdragen aan het personeelsregister in voltijdse equivalenten. In de Eerste Klasse worden gemiddeld 50,21 voltijdse equivalenten tewerkgesteld, terwijl in de Tweede Klasse gemiddeld slechts 19,21 voltijdse equivalenten tewerkgesteld worden. Het groter aantal werknemers betekent natuurlijk ook een hogere loonkost. Ook in onze interviews werd dit verschil duidelijk. Bij KV Kortrijk kregen we te horen dat een hogere mate van professionalisering noodzakelijk is om in de Eerste Klasse te overleven. Zo werkt de club sinds de promotie naar de hoogste afdeling met meer voltijdse werkkrachten op zowel sportief, financieel, administratief als commercieel vlak. Ook zij werkten in de Tweede Klasse voornamelijk met vrijwilligers. Een gelijkaardig verhaal kregen we te horen bij de buren uit Zulte Waregem. In het jaar na de promotie werkte de club slechts met drie vaste werknemers naast het veld. Dit aantal is in vijf jaar tijd aangedikt tot twaalf werknemers. Tweedeklasseclub Lommel United heeft, naast één vaste trainer, slechts drie niet-voetballende werknemers in dienst. Uitgezonderd spelers en trainers, berust de werking van KV Turnhout enkel op vrijwilligers. Wat ook opvallend is, is dat de tweedeklassers die het grootste aantal werknemers tewerkstellen (Lierse SK, KSK Beveren, Sint-Truiden en FC Brussels, met uitzondering van Antwerp FC) slechts enkele jaren geleden uit de Eerste Klasse degradeerden. Dit wijst erop dat clubs na degradatie niet meteen alle spelers, die een contract voor langere duur bij de club hadden, van de hand (kunnen) doen. Dit kan een ongewenst degradatiegevolg zijn, maar evenzeer een bewuste keuze van de club (cfr. infra, p. 85).
70
Ten slotte willen we nog even de aandacht vestigen op een opmerkelijk fenomeen in de personeelsbestanden van voetbalclubs. De voetbalsector wordt namelijk gekenmerkt door een groot personeelsverloop. Bijna jaarlijks wordt de helft van het personeelsbestand vervangen. Zo kende Zulte Waregem in het seizoen 2008/2009 een personeelsverloop van tweeëntwintig intredende en twintig uittredende voltijdse werknemers, en dat tegenover een totaal van vijfendertig werknemers. Uit onze gesprekken met de verschillende voetbalclubs bleek dit louter om het verloop van voetbalspelers te gaan.
71
2.6 Ratioanalyse De ratioanalyse is uit drie delen opgebouwd. We starten met een analyse van de liquiditeitspositie. Hierin gaan we na in hoeverre een club aan haar lopende betalingsverplichtingen kan voldoen. De gehanteerde ratio‟s schetsen een beeld van de financiële situatie op korte termijn in de Belgische Eerste en Tweede Voetbalklasse. Daarna volgt een bespreking van solvabiliteitspositie van de clubs. Aan de hand van enkele ratio‟s onderzoeken we het vermogen van de clubs om aan langlopende schuldverplichtingen te voldoen. Om af te sluiten werpen we een blik op de rentabiliteit van de verschillende voetbalclubs om zo een idee te krijgen over de winstgevendheid in de Eerste en Tweede Klasse. Opmerking: De gehanteerde ratio‟s werden slechts berekend voor die voetbalploegen waarvan de exacte financiële gegevens voor handen waren. Aangezien vele clubs bepaalde balansposten niet in detail weergeven, zou het gebruik van dergelijk cijfermateriaal de ratioanalyse kunnen vertekenen. We hebben er dan ook voor geopteerd deze gegevens niet in rekenschap te brengen.
2.6.1 Liquiditeit 2.6.1.1 Nettobedrijfskapitaal, Nettobedrijfskapitaalbehoefte en Nettokas Het nettobedrijfskapitaal kan op twee verschillende manieren berekend worden: 9
10 –
– 11
Een positief nettobedrijfskapitaal betekent dat de club in principe12 in staat is haar kortetermijnverplichtingen na te komen met de middelen die op korte termijn gerealiseerd kunnen worden. Een andere interpretatie stelt dat de onderneming naast de uitgebreide vaste activa eveneens een gedeelte van de beperkte vlottende activa financiert met het permanent vermogen. Een negatief nettobedrijfskapitaal wijst er op dat de beperkte vlottende activa niet voldoende groot zijn om het vreemd vermogen op korte termijn te dekken en dat een gedeelte van de uitgebreide vaste activa gefinancierd wordt met vreemd vermogen op korte termijn. Wanneer dit vreemd vermogen op korte termijn echter noodzakelijk is voor de financiering van de exploitatiecyclus, wordt de liquiditeitspositie van de club onder druk gezet. Of deze situatie zich bij de club voordoet, zal blijken
9
beperkte vlottende activa = vlottende activa - vorderingen op meer dan één jaar permanent vermogen = eigen vermogen + voorzieningen + vreemd vermogen op lange termijn 11 uitgebreide vaste activa = vaste activa + de vorderingen op meer dan één jaar 10
12
In principe, omdat het in werkelijkheid niet mogelijk geacht wordt dat de club op korte termijn zijn vlottende activa kan omvormen tot liquide middelen. 72
uit de nettobedrijfskapitaalbehoefte. Een negatief nettobedrijfskapitaal hoeft dus niet steeds zorgwekkend te zijn (Ooghe en Van Wymeersch, 2008).
13
–
De nettobedrijfskapitaalbehoefte geeft de hoeveelheid middelen weer die de voetbalclubs nodig hebben om hun bedrijfsactiviteiten uit te oefenen. Een positieve nettobedrijfskapitaalbehoefte wijst er op dat een gedeelte van de vlottende bedrijfsactiva niet gefinancierd wordt door de uitgeoefende activiteiten. De club heeft in dat geval een behoefte aan bedrijfs- of werkkapitaal. De nettobedrijfskapitaalbehoefte is bijgevolg de weerspiegeling van het tekort aan spontane financiering van de vlottende bedrijfsactiva (Ooghe en Van Wymeersch, 2008). –
Indien we de nettobedrijfskapitaalbehoefte van het nettobedrijfskapitaal aftrekken bekomen we de nettokas. Deze gaat de mogelijkheid na om met het overschot aan permanent vermogen de nettobedrijfskapitaalbehoefte te compenseren. Indien de nettokas een negatieve waarde aanhoudt, is de club genoodzaakt om op korte termijn financiële schulden aan te gaan om dit deficit te overbruggen. Idealiter is deze ratio dus positief, maar een te grote nettokas betekent echter dat de club een overschot heeft aan kasmiddelen wat de rentabiliteit niet ten goede komt (Ooghe en Van Wymeersch, 2008). Eerste Klasse Standard Luik Club Brugge KV Mechelen KRC Genk Westerlo Zulte Waregem KAA Gent Germinal Beerschot KV Kortrijk Cercle Brugge Tubize Charleroi Roeselare Mons Lokeren Dender EH RSC Anderlecht GEMIDDELD
Nettobedrijfskapitaal € 8.194.519 € 2.459.078 € 3.049.928 € -1.863.884 € 344.811 € 1.299.585 € -2.364.252 € -5.730.223 € -551.742 € 410.757 € -436.485 € -567.484 € -1.723.805 € 440.966 € -2.505.607 € -1.735.384 € -9.079.333 € -609.326,76
Nettobedrijfskapitaalbehoefte € -2.263.067 € -7.572.585 € -333.204 € -4.653.923 € -1.240.926 € -182.158 € -3.434.728 € -6.066.407 € -882.068 € 186.631 € -656.816 € -768.074 € -1.896.884 € 406.434 € -2.287.355 € -1.493.312 € -1.566.114 € -2.041.444,47
Nettokas € 10.457.586 € 10.031.663 € 3.383.132 € 2.790.039 € 1.585.737 € 1.481.743 € 1.070.476 € 336.184 € 330.326 € 224.126 € 220.331 € 200.590 € 173.079 € 34.532 € -218.252 € -242.072 € -7.513.219 € 1.432.117,71
Tabel 2.30: Het nettobedrijfskapitaal, de nettobedrijfskapitaalbehoefte en de nettokas van de eersteklassers in het seizoen 2008/2009. 13
vlottende bedrijfsactiva = voorraden en bestellingen in uitvoering + vorderingen op ten hoogste één jaar + overlopende rekeningen van het actief
73
Tweede Klasse Red Star Waasland KVSK United KSK Beveren Lierse SK Charleroi-Marchienne Tournai Virton OH Leuven KAS Eupen Tienen Vigor Wuitens Hamme Deinze Ronse FC Brussels Sint-Truiden Antwerp FC GEMIDDELD
Nettobedrijfskapitaal € -312.940 € -312.708 € -1.220.801 € -15.548.885 € -815.442 € -228.103 € -28.702 € 109.466 € -418.382 € -553.877 € -292.571 € -483.446 € -384.498 € -823.429 € -9.427.639 € -11.402.379 € -2.634.021,00
Nettobedrijfskapitaalbehoefte € -454.111 € -401.565 € -1.259.724 € -15.575.583 € -829.350 € -241.748 € -42.307 € 101.025 € -386.998 € -443.636 € -176.308 € -324.789 € -180.890 € -317.345 € -2.359.451 € -783.441 € -1.479.763,81
Nettokas € 141.171 € 88.857 € 38.923 € 26.698 € 13.908 € 13.645 € 13.605 € 8.441 € -31.384 € -110.241 € -116.263 € -158.657 € -203.608 € -506.084 € -7.068.188 € -10.618.938 € -1.154.257,19
Tabel 2.31: Het nettobedrijfskapitaal, de nettobedrijfskapitaalbehoefte en de nettokas van de tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
Uit Tabel 2.30 kunnen we afleiden dat de gemiddelde eersteklasseclub een negatief nettobedrijfskapitaal van om en bij de 600.000 euro heeft. Dit wordt bij de meeste clubs echter tenietgedaan door de negatieve nettobedrijfskapitaalbehoefte, die gemiddeld -2 miljoen euro bedraagt. Dit resulteert in een gemiddelde positieve nettokas van bijna anderhalf miljoen euro. We merken op dat slechts drie eersteklasseclubs te kampen hebben met een negatieve liquiditeitspositie. Deze clubs zullen bijgevolg kortetermijnschulden moeten aangaan om dit deficit op te vangen. Aan de andere kant springen Standard Luik en Club Brugge er bovenuit met een aanzienlijk positieve nettokaspositie. Ook deze situatie is echter niet optimaal, daar deze erop wijst dat de middelen winstgevender konden worden aangewend indien deze in bedrijfsactiva werden geïnvesteerd. In de Tweede Klasse neemt de gemiddelde nettokaspositie een negatieve waarde van ruim één miljoen euro aan, en dit ondanks een negatieve nettobedrijfskapitaalbehoefte van gemiddeld -1,5 miljoen euro. Dit komt doordat de gemiddelde tweedeklasser te kampen heeft met een negatief nettobedrijfskapitaal van € - 2.634.021. We dienen er echter op te wijzen dat deze cijfers grotendeels vertekend zijn door twee uitschieters, namelijk Sint-Truiden en Antwerp FC. Indien we deze uit de berekening weglaten bekomen we een gemiddelde nettokas van € -55.785, wat ons een realistischer beeld geeft. De helft van de tweedeklassers kampt met een negatieve nettokaspositie.
74
2.6.1.2 Current en Quick ratio De current ratio meet de verhouding tussen de beperkte vlottende activa en het vreemd vermogen op korte termijn.
Een gezonde waarde voor deze ratio ligt hoger dan één, wat overeenstemt met een positief nettobedrijfskapitaal. In de praktijk dient de ratio best iets boven één te liggen daar niet alle in rekening gebrachte activa even liquide zijn op de korte termijn. Hoe groter de current ratio, hoe groter de veiligheidsmarge van vlottende activa boven de kortetermijnverplichtingen en hoe sterker de potentiële liquiditeitstoestand. Een te hoge current ratio kan echter wijzen op een teveel aan investeringen in vlottende activa (te hoge voorraden en/of te veel handelsvorderingen) en/of een teveel aan financiering met permanent vermogen (Ooghe en Van Wymeersch, 2008).
Naast de current ratio, wordt in Tabel 2.32 ook de quick ratio weergegeven. Dit kengetal verschilt van het vorige daar de teller van de current ratio betrekking heeft op minder liquide activa dan deze gehanteerd in de teller van de quick ratio. De beperkte vlottende activa worden vervangen door de meest liquide middelen (Ooghe en Van Wymeersch, 2008). Uit Tabel 2.32 blijkt dat de gemiddelde current ratio‟s van zowel de Eerste (0,92) als de Tweede Klasse (0,37) kleiner zijn dan één. Opnieuw valt op dat ploegen uit de Tweede Klasse er financieel minder sterk voor staan. Dit kon reeds afgeleid worden uit de analyse van het nettobedrijfskapitaal. Indien we enkel de meest liquide activa bekijken, verbetert de liquiditeitspositie van de gemiddelde eersteklasser naar een gezonde 1,26 terwijl deze van de gemiddelde tweedeklasser iets achteruit gaat (0,35). Tweedeklassers beschikken dus over veel minder middelen die op korte termijn kunnen worden omgezet in liquide middelen. Zo blijkt bijvoorbeeld geen enkele tweedeklasser over geldbeleggingen te beschikken (cfr. supra, p. 55) en zijn de liquide middelen van de eersteklasseclubs gemiddeld achtentwintig maal groter dan bij de tweedeklassers. De positieve nettokaspositie van acht eersteklasseclubs wordt vertaald in een quick ratio die groter is dan één. Door deze hoge nettokas hebben de clubs een veiligheidsmarge voor hun kortetermijnverplichtingen. In de Tweede Klasse heeft enkel OH Leuven een quick ratio groter dan één.
75
Eerste Klasse KV Mechelen Westerlo Zulte Waregem Standard Luik Club Brugge Mons Cercle Brugge Charleroi Lokeren KRC Genk KAA Gent Germinal Beerschot KV Kortrijk RSC Anderlecht Tubize Dender EH Roeselare GEMIDDELD
Current Ratio 1,67 1,13 1,93 1,68 1,26 1,39 1,13 0,91 0,61 0,82 0,59 0,44 0,53 0,47 0,56 0,26 0,18 0,92
Quick Ratio 3,41 2,37 2,23 2,05 1,95 1,58 1,43 1,28 0,92 0,83 0,65 0,62 0,60 0,55 0,55 0,24 0,19 1,26
Tweede Klasse OH Leuven Virton KVSK United Red Star Waasland Vigor Wuitens Hamme Tournai KSK Beveren FC Brussels Tienen KAS Eupen Ronse Charleroi-Marchienne Antwerp FC Deinze Lierse SK Sint-Truiden GEMIDDELD
Current Ratio 1,34 0,94 0,56 0,44 0,38 0,41 0,32 0,48 0,16 0,19 0,25 0,13 0,08 0,07 0,07 0,04
Quick Ratio 1,48 0,90 0,61 0,47 0,38 0,37 0,33 0,22 0,19 0,16 0,14 0,12 0,08 0,07 0,06 0,04
0,37
0,35
Tabel 2.32: De current en quick ratio van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
2.6.1.3 Aantal dagen klanten- en leverancierskrediet Het aantal dagen klantenkrediet geeft het gemiddeld aantal dagen weer dat verloopt tussen het ogenblik van verkoop en het tijdstip van betaling door de klanten. Om een goede liquiditeitspositie te waarborgen, is het niet aangeraden dat dit aantal dagen te hoog oploopt. De geëndosseerde handelseffecten worden bij de handelsvorderingen opgeteld aangezien de verkopen in kwestie nog niet betaald werden maar niet meer vermeld zijn bij de handelsvorderingen op korte termijn (Ooghe en Van Wymeersch, 2008).
Tabel 2.33 geeft een overzicht van het aantal dagen klantenkrediet van die clubs waarvan de nodige informatie beschikbaar was. Daar het slechts om drie tweedeklassers gaat, moeten we voorzichtig zijn met het nemen van besluiten gebaseerd op deze gegevens. Het gemiddeld aantal dagen klantenkrediet schommelt rond twee maanden. Deze termijn blijkt echter sterk afhankelijk van de kredietpolitiek die de club in kwestie hanteert. Zo bedraagt het aantal dagen klantenkrediet bij Sint-Truiden slechts zes dagen terwijl deze bij Virton bijna een half jaar beslaat.
76
Het aantal dagen leverancierskrediet weerspiegelt het gemiddeld aantal dagen tussen de aankoop en de betaling aan de leveranciers. Het kan hier gaan om de aankoop van handelsgoederen, grond- en hulpstoffen en diensten en diverse goederen. Een hoog leverancierskrediet kan op twee verschillende manieren geïnterpreteerd worden. Enerzijds kan het hoge aantal dagen klantenkrediet het gevolg zijn van het feit dat de club niet in staat is om haar betalingstermijnen na te leven. Anderzijds kan dit hoge aantal dagen het gevolg zijn van het vertrouwen dat leveranciers in de club hebben (Ooghe en Van Wymeersch, 2008). Ook het aantal dagen leverancierskrediet is zeer uiteenlopend. Van de bestudeerde clubs ligt het aantal dagen leverancierskrediet echter veelal aan de hoge kant. De heer Yves Lejaeghere van KV Oostende verklaarde de hoge handelsschulden door het feit dat leveranciers vaak sponsors, supporters of bestuursleden van de club zijn, waardoor deze betalingen veelal iets langer uitgesteld kunnen worden (cfr. supra, p. 61 ). Wanneer we het verschil tussen het aantal dagen klanten- en leverancierskrediet bekijken, krijgen we een idee van de financiering die de club nodig heeft als gevolg van de gehanteerde kredietpolitiek. Uit onze berekeningen blijkt dat er bij Standard Luik en RSC Anderlecht nood is aan financiering terwijl dit bij de overige bestudeerde clubs niet het geval is. We hebben er echter reeds op gewezen dat de gegevens in kwestie met de nodige voorzichtigheid behandeld dienen te worden aangezien het hier maar om een beperkt aantal voetbalclubs gaat. Eerste Klasse RSC Anderlecht Germinal Beerschot Club Brugge Charleroi Dender EH KRC Genk KAA Gent Standard Luik Mons SV Zulte Waregem GEMIDDELD
Klanten- Leveranciers- Tweede Klasse krediet krediet 69,58 52,76 Lierse SK 89,79 99,02 Sint-Truiden 22,92 214,04 Virton 134,10 160,49 22,35 64,02 179,76 48,87 167,88 69,05 64,46 35,51 97,71 58,70 61,49 129,52 GEMIDDELD
Klanten- Leverancierskrediet krediet 16,27 121,80 5,94 176,72
66,31
Tabel 2.33: Het aantal dagen klanten- en leverancierskrediet van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
77
2.6.1.4 Debt service ratio De debt service ratio geeft weer of de club in staat is haar schulden die binnen het jaar vervallen en de interestkosten te betalen met behulp van de gegenereerde cashflow uit de bedrijfsuitoefening. Indien deze ratio een waarde kleiner dan één aanneemt, is de club in staat zijn schuldaflossing en interestkosten te betalen. Indien deze ratio echter een waarde groter dan één aanneemt, wijst dit er op dat de club niet in staat is deze schulden af te lossen met de gegenereerde cashflow uit de bedrijfsactiviteiten.
Eerste Klasse Germinal Beerschot Club Brugge KRC Genk RSC Anderlecht Dender EH Charleroi Standard Luik KAA Gent Mons GEMIDDELD
Tweede Klasse 0,06 Lierse SK 0,08 0,11 0,16 0,32 0,34 0,42 0,48 -0,01 0,22
-0,29
Tabel 2.34: De debt service ratio van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
Uit Tabel 2.34 blijkt dat de gemiddelde bestudeerde eersteklasseclub een debt service ratio van 0,22 heeft. Dit wijst erop dat de gemiddeld gegenereerde cashflow uit de bedrijfsuitoefening voldoende is om de vervallende schuldfinanciering en de jaarlijkse interestkosten af te lossen. Enkel eersteklasser Mons en tweedeklasser Lierse SK kunnen, als gevolg van een negatieve operationele cashflow, niet aan deze kortetermijnverplichtingen voldoen. Zij dienen deze verplichtingen af te betalen aan de hand van de financiële of uitzonderlijke cashflow.
2.6.2 Solvabiliteit 2.6.2.1 De algemene graad van financiële onafhankelijkheid De algemene graad van financiële onafhankelijkheid wordt berekend door het eigen vermogen te delen door het vreemd vermogen. Deze ratio geeft aan hoe afhankelijk de club van zijn schuldeisers is. Naarmate deze ratio stijgt, daalt het risico van de club, aangezien de club meer op eigen middelen berust. Als vuistregel wordt in de praktijk een percentage tussen 30 en 40 procent als financieel gezond beschouwd, hoewel deze verhouding sterk afhankelijk is van de sector waarin de onderneming actief is. Hoe lager (of negatiever) deze ratio, hoe afhankelijker de club is van zijn vreemd vermogen. 78
Uit
Tabel
2.35
blijkt
dat
de
gemiddelde
eersteklasseclub
een
gezonde
financiële
onafhankelijkheidsgraad van 53 procent geniet. In de Tweede Klasse zijn er slechts vier clubs met een gezonde financiële onafhankelijkheidsgraad. Het overgrote deel van de tweedeklasseclubs hebben, als gevolg van een negatief eigen vermogen, een negatieve onafhankelijkheidsgraad. Deze clubs zijn volledig afhankelijk van hun schuldeisers. Eerste Klasse Zulte Waregem Mons Westerlo Club Brugge KV Mechelen Standard Luik KRC Genk KV Kortrijk Lokeren Cercle Brugge Dender EH Germinal Beerschot RSC Anderlecht Charleroi Roeselare KAA Gent Tubize GEMIDDELD
215,50% 150,39% 120,20% 110,42% 85,44% 84,95% 70,89% 51,97% 46,42% 38,39% 27,31% 20,09% 18,55% -6,06% -30,34% -47,40% -54,87% 53,05%
Tweede Klasse Deinze Red Star Waasland OH Leuven Vigor Wuitens Hamme Antwerp FC FC Brussels Tournai Charleroi-Marchienne Virton KVSK United KSK Beveren KAS Eupen Lierse SK Ronse Sint-Truiden Tienen
220,94% 66,36% 47,02% 39,66% 4,82% -25,42% -43,04% -50,02% -50,64% -53,41% -59,32% -60,17% -63,55% -76,19% -82,84% -88,33%
GEMIDDELD
-17,13%
Tabel 2.35: De financiële onafhankelijkheidsgraad van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
2.6.2.2 Dekking van het totaal vreemd vermogen door de operationele cashflow Deze dekkingsratio geeft aan na hoeveel jaar de club in staat is het aanwezige vreemd vermogen terug te betalen met behulp van de kasstromen die het genereert uit zijn operaties (indien deze op een constant niveau blijven). Een ratio kleiner dan één, betekent dat de club in staat is om in datzelfde jaar het totale vreemd vermogen af te betalen met behulp van zijn operationele cashflow. Het is dan ook logisch dat deze ratio best zo laag mogelijk is. In het geval deze ratio negatief blijkt, is het onmogelijk om op termijn de schulden af te lossen indien de cashflow op hetzelfde niveau blijft.
79
Eerste Klasse Club Brugge KV Mechelen KRC Genk RSC Anderlecht Zulte Waregem Dender EH Germinal Beerschot Westerlo Charleroi Standard Luik KAA Gent KV Kortrijk Mons Cercle Brugge Lokeren Tubize Roeselare
0,61 1,37 1,48 1,76 2,30 2,37 2,61 3,31 4,89 6,95 7,50 -0,47 -1,18 -1,22 -4,60 -6,37 -9,29
Tweede Klasse Deinze KVSK United Red Star Waasland Antwerp FC FC Brussels Tournai KSK Beveren KAS Eupen Charleroi-Marchienne Tienen Sint-Truiden Vigor Wuitens Hamme Ronse Lierse SK OH Leuven Virton
6,68 8,47 9,60 15,77 16,38 78,09 -0,95 -2,08 -2,66 -6,27 -7,32 -7,49 -7,92 -9,30 -12,35 -80,74
Tabel 2.36: De dekking van het totaal vreemd vermogen door de operationele cashflow van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
Uit Tabel 2.36 blijkt dat enkel Club Brugge in staat is om met zijn huidige jaarlijkse operationele cashflow het volledige vreemd vermogen af te lossen. Het merendeel van de eersteklasseclubs is op relatief korte termijn in staat om zijn vreemd vermogen aan de hand van zijn operationele cashflow af te betalen. Bij zes eersteklassers en tien tweedeklassers is dit echter niet het geval. Zij zullen, indien de cashflows overheen de jaren constant blijven, nooit in staat zijn het vreemd vermogen af te lossen. Dit is het gevolg van een negatieve operationele cashflow. Hoewel het cijfermateriaal in Tabel 2.36 slechts een momentopname is, kan deze situatie niet aangehouden worden. Deze clubs moeten zich herorganiseren om zo een positieve operationele cashflow te bewerkstelligen. Ook Tournai, die zijn vreemd vermogen pas over achtenzeventig jaar kan terugbetalen, dient dergelijke herstructurering te ondergaan.
2.6.3 Rentabiliteit De nettorentabiliteitsratio geeft ons een idee van de efficiëntie waarmee de club haar activa benut. In de teller worden de financiële kosten van het vreemd vermogen niet meegerekend met als gevolg dat deze ratio onafhankelijk is van de financieringspolitiek die de club hanteert. De ratio geeft weer hoeveel resultaat gerealiseerd wordt per 100 euro aangewend actief (Ooghe en Van Wymeersch, 2008).
80
Indien we de invloed van niet-kaskosten (afschrijvingen, waardeverminderingen, voorzieningen…) buiten beschouwing laten, bekomen we de brutorentabiliteit.
EERSTE KLASSE Standard Luik Charleroi Club Brugge Mons Germinal Beerschot KRC Genk KAA Gent RSC Anderlecht GEMIDDELD
Nettorentabiliteit 43,53% 16,46% 8,49% 1,00% 0,91% 0,53% 0,21% -22,71% 6,05%
BrutoTWEEDE KLASSE rentabiliteit 48,64% Lierse SK 15,99% 24,41% -1,85% 14,04% 22,06% 23,27% 30,01% 18,28 %
Nettorentabiliteit -67,71%
Brutorentabiliteit -40,86%
Tabel 2.37: De netto- en brutorentabiliteit van het totaal der activa na niet-kaskosten, voor financiële kosten en belastingen van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
De gemiddelde nettorentabiliteit van de bestudeerde eersteklasseclubs bedraagt 6,05 procent. In de Tweede Klasse kunnen we deze ratio enkel voor Lierse SK berekenen, waardoor geen verdere conclusies getrokken kunnen worden. Indien we de niet-kaskosten in rekenschap brengen, merken we dat het merendeel van de geanalyseerde clubs een opmerkelijk hogere brutorentabiliteit voor de dag leggen. Dit wijst erop dat deze clubs geconfronteerd worden met hoge niet-kaskosten. Zoals eerder vermeld (cfr. supra, p. 46) kan de waarde die onder de Immateriële vaste activa geboekt staat, grote verschillen aannemen naargelang de club. Deze waarden kunnen de resultaten uit bovenstaande rentabiliteitsratio‟s enigszins vertekend hebben. Tabel 2.38 geeft deze netto- en brutorentabiliteit weer indien de Immateriële vaste activa uit de noemer weggelaten worden.
We merken bij alle clubs een stijging van de rentabiliteitsratio‟s op. Dit is logisch aangezien de aftrek van de Immateriële vaste activa leidt tot een lagere waarde in de noemer. Wederom stellen we een stijging vast indien we de niet-kaskosten in rekening brengen. De gemiddelde geanalyseerde 81
eersteklasseclub genereert per honderd euro activa (exclusief Immateriële vaste activa) 31 euro brutoresultaat vóór niet-kaskosten, financiële kosten en belastingen. De resultaten van deze rentabiliteitsratio‟s kunnen echter nog steeds vertekend zijn. Enerzijds hebben sommige clubs het stadion in eigen beheer, waardoor de noemer bij dergelijke clubs veel groter zal zijn. Anderzijds hebben enkele clubs een aparte vennootschap voor de uitbating van het stadion, waardoor dit stadion, alhoewel in eigen beheer, niet in de geanalyseerde balans werd opgenomen. Ten derde houdt deze analyse slechts rekening met een beperkt aantal clubs, waardoor het gevaarlijk zou zijn om hier algemene besluiten uit te trekken.
EERSTE KLASSE Standard Luik Charleroi Club Brugge GEMIDDELD Germinal Beerschot Mons KRC Genk KAA Gent RSC Anderlecht
Nettorentabiliteit 46,29% 25,10% 14,85% 6,88% 1,22% 1,04% 0,65% 0,37% -34,45%
BrutoTWEEDE KLASSE rentabiliteit 51,72% Lierse SK 24,38% 42,69% 31,17% 18,78% -1,93% 26,88% 41,26% 45,54%
Nettorentabiliteit -75,61%
Brutorentabiliteit -45,63%
Tabel 2.38: De netto- en brutorentabiliteit van het totaal der activa exclusief Immateriële vaste activa na nietkaskosten, voor financiële kosten en belastingen van de eerste- en tweedeklassers in het seizoen 2008/2009.
82
2.5 Analyse van het jaar van promotie of degradatie In tegenstelling tot de Amerikaanse leagues, worden de nationale voetbalcompetities in Europa gekenmerkt door een systeem van promotie en degradatie. Naast het feit dat dit de aantrekkelijkheid van de sport ten goede komt, dient opgemerkt te worden dat de teams in deze zogenaamde „open leagues‟ minder winstgevend zijn aangezien zij meer moeten uitgeven aan het verwerven en behouden van spelers. Literatuur die betrekking heeft op de „liability of newness‟ (i.e. de overlevingskansen van bedrijven) heeft aangetoond dat de leeftijd en ervaring van de club een belangrijke determinant van deze overlevingskansen. De „time-to-failure‟ in de hoogste voetbalklasse wordt bepaald door de economische omgeving (het budget van de club, de grootte van de afzetmarkt), de resultaten in de voorbije seizoenen (de sportieve sterkte die reeds aanwezig is) en teamspecifieke determinanten (bijvoorbeeld de leeftijd van de spelers) (Oberhofer, Philippovich, Winner, 2010). In wat volgt gaan we verder onderzoeken welke voor- en nadelen een voetbalploeg ondervindt nadat hij aan de andere kant van de financiële klip tussen de twee hoogste voetbalklassen komt te staan. Een club komt in deze situatie terecht nadat deze enerzijds de promotie naar de Eerste Klasse heeft afgedwongen of anderzijds veroordeeld is tot degradatie naar de Tweede Klasse.
2.5.1 Analyse van het jaar na promotie Een tweedeklasseclub promoveert naar de Eerste Klasse indien deze kampioen geworden is of de promotie via de eindronde in Tweede Klasse heeft afgedwongen. De promotie wijst erop dat de club het
afgelopen
seizoen
sportief
een
boerenjaar
gedraaid
heeft,
wat
logischerwijze
de
supportersaantallen beïnvloed heeft. Dit resulteert in hogere inkomsten uit ticketing, catering en merchandising. Ook zijn sponsors in sportief succesvolle jaren veelal bereid de club van een extraatje te voorzien. Aan de andere kant, zijn de winstpremies, naast de bondsbijdragen op de ticketinkomsten, de enige uitgavenpost die met dit sportieve succes toeneemt. Financieel was het afgelopen seizoen dan ook veelal een topjaar in vergelijking met de andere jaren en andere ploegen in de Tweede Klasse. Om het komende jaar in de Eerste Klasse mee te kunnen draaien, is de club genoodzaakt een aantal investeringen door te voeren. Vooreerst moet de club voldoen aan de regelgevingen die door de KBVB en de IBZ aan de eersteklasseclubs worden opgelegd. Dit zijn vooral investeringen op vlak van infrastructuur, veiligheid en het aantal spelers die de club onder contract moet hebben. Zo zijn clubs in de Eerste Klasse verplicht om onder andere een grotere stadioncapaciteit, een sterkere lichtinstallatie en een veldverwarmingssysteem te hebben (cfr. supra, p. 41). De totaalkost van deze investeringen ligt bij de meeste clubs tussen anderhalf en zes miljoen euro, afhankelijk van de reeds aanwezige infrastructuur. Zo bedroegen deze investeringen bij KAS Eupen 5,4 miljoen euro en worden deze van OH Leuven op 2 miljoen euro geschat. Deze investeringen worden evenwel vaak door de lokale overheden gesteund. Zo zijn deze kosten bij KAS Eupen verdeeld geweest onder de Duitstalige 83
Gemeenschap (60 procent), de stad Eupen (20 procent) en de club (20 procent). Ook OH Leuven kan rekenen op de steun van de stad in de vorm van een renteloze lening van 2 miljoen euro. Zonder de hulp van deze lokale overheden zijn deze investeringen voor een gemiddelde tweedeklasser onmogelijk te financieren zonder hiervoor zware schulden aan te gaan. Naast deze infrastructuurnoodzaak dient de club evenwel de sportieve prestaties in de Eerste Klasse te verzekeren (in de mate dat dit mogelijk is) door het aantrekken van het nodige voetbaltalent. Zoals reeds
eerder
aangegeven,
zijn
de
meeste
tweedeklasseclubs
financieel
onmondig
om
transfervergoedingen op tafel te leggen voor het aantrekken van nieuwe spelers. Zeker in een periode waar grote investeringen gefinancierd dienen te worden is dit moeilijk realiseerbaar met het aanwezige kapitaal. Daardoor moeten de clubs hun bestaande transferpolitiek, waarbij enkel transfervrije spelers worden aangetrokken, behouden en/of op zoek gaan naar clubs die hen spelers ter beschikking willen stellen. Een andere, meer risicovolle, strategie is de toekomstige inkomsten uit bijvoorbeeld televisiegelden te spenderen vooraleer deze ontvangen werden. Nieuwe spelers zullen echter hogere looneisen stellen dan deze waar de club in de Tweede Klasse mee geconfronteerd werd. Ook zullen enkele huidige spelers, via een clausule in hun contract, een (automatische) loonsverhoging krijgen. De automatische loonsverhoging is evenwel beperkt tot ofwel een verhoging van 15 procent van de vaste bezoldiging en 5 procent van de premies ofwel 20 procent van de vaste bezoldiging zonder dat deze verhoging meer dan € 20.000 mag bedragen14. Mede door het feit dat een eersteklasseclub minstens tweeëntwintig voltijdse voetballers onder contract moet hebben, zal de loonlast een serieuze opwaartse beweging maken. We dienen er echter op te wijzen dat de loonlasten van een promovendus nog steeds lager zijn dan deze van de overige eersteklasseploegen. Zo toont Tabel 2.9 aan dat de bezoldigingen van neo-eersteklassers KV Kortrijk en Tubize, de laagste in de Eerste Klasse zijn. De club kan naast de verhoging van de uitgaven echter ook op een serieuze inkomstenverhoging rekenen. Zo kon KAS Eupen na de promotie en na het doorvoeren van de nodige infrastructuurwerken rekenen op een deel van de televisiegelden, goed voor een bedrag van € 800.000. Naast deze televisiegelden kan de club ook rekenen op hogere inkomsten uit sponsoring en een verhoging van het bezoekersaantal bij thuismatchen. De sponsors in Eerste Klasse zijn bereid grotere bedragen op tafel te leggen daar de eersteklasseclubs een veel grotere visibiliteit genieten. Eersteklasseclubs komen dagelijks in de media, wat aan de sponsors een immense meerwaarde biedt. Met de komst van nieuwe en grotere sponsors stijgt ook de interesse in catering, loges en business seats. Deze drie inkomstenbronnen zullen een veel grotere omzet genereren dan tijdens de periode in de Tweede Klasse het geval was. Er dient wel op gewezen te worden dat ook de kosten hiervan zullen toenemen. Deze stijging zal echter niet opwegen tegen de meeropbrengsten. Jan Callewaert, voorzitter van OH Leuven, verwacht dat de toename van de inkomsten het budget van de club zal doen toenemen van 2,5 14
CAO 16/06/09 artikel 13, §4
84
tot minstens 5 miljoen euro15. Ook FC Brussels genoot na de promotie in 2005 van een budgetstijging van 2 naar 4 miljoen euro. Deze verdubbeling van het budget wijst nogmaals op de financiële verschillen tussen de twee hoogste afdelingen. De extra kosten die de Eerste Klasse met zich meebrengt wegen bijlange niet op tegen de extra inkomsten die deze genereert.
2.5.2 Analyse van het jaar na degradatie Een ander verhaal krijgen we indien een club naar de Tweede Klasse degradeert. Zeker indien de club pas in de afgelopen jaren gepromoveerd was, kan de degradatie als een financiële mokerslag aankomen. De club heeft in dat geval namelijk nog geen financiële reserves kunnen opbouwen om een (aantal) jaar in de Tweede Klasse te kunnen overleven. “Laat ons zeggen dat je in de Eerste Klasse ontvangsten en uitgaven van 100 hebt. Na degradatie kan je die uitgaven verminderen met 20 tot 25 procent. Deze dalen dus naar 80, maar de inkomsten dalen naar 20 en daar zit het probleem. De clubs vinden geen sponsors meer aangezien er amper nog publiciteit is. In de Eerste Klasse kom je wekelijks op televisie en dagelijks met een foto in de kranten. Je hebt er dus een return voor de sponsors. Over de Tweede Klasse verschijnt wekelijks ook wel een artikel in de krant, maar dat zijn dan kleine artikels zonder foto. De shirtsponsor in Eerste Klasse betaalt bijvoorbeeld één miljoen euro terwijl dat in de Tweede Klasse amper 200.000 euro zal zijn. Ook de verplichtingen tegenover de Bond, bijvoorbeeld het verplichte aantal spelers, kan je niet beperken in de Tweede Klasse. De inkomsten die je wel nog hebt, zijn louter afhankelijk van de sportieve prestaties van de ploeg. Het wegvallen van de televisierechten slaat nog de grootste kloof. Via deze ben je in de Eerste Klasse verzekerd van een inkomst van 750.000 à één miljoen euro. (…) Dat is het grote probleem van de Tweede Klasse: de centen.”
(Uit het gesprek met de heer Jo Derop, FC
Brussels, 21/04/2011) De woorden van de heer Jo Derop leggen de vinger op de wonde: het grote verschil tussen de Belgische Eerste en Tweede Klasse ligt bij het verschil in de inkomsten. Na de degradatie uit de Eerste Klasse valt meteen de grootste inkomstenbron weg: de televisiegelden. Het wegvallen van dit bedrag is een serieuze aderlating voor de club. Daarnaast dalen echter ook zowat alle andere inkomstenbronnen. Zo zullen de sponsors niet langer bereid zijn om de hoge bedragen, die ze in de Eerste Klasse bereid waren te betalen, op tafel te leggen. Heel wat grote sponsors haken af en de club dient nieuwe (meestal kleinere, lokale) sponsors te zoeken. De mindere interesse van sponsors vertaalt zich in een daling van de inkomsten gerealiseerd uit loges, business seats en catering. Ook de supporters zullen in kleinere getale naar het stadion afzakken. Dit zorgt voor een gevoelige daling van de inkomsten uit abonnementen, ticketing en drankverkoop. De inkomsten uit merchandising zullen dan weer toenemen indien de club in de Tweede Klasse wél sportieve resultaten
15
Het Nieuwsblad, 24 april 2011
85
kan neerzetten. Maar zoals we reeds aangaven, vertegenwoordigen de inkomsten uit merchandising maar een marginaal deeltje van de totale inkomsten van een voetbalclub. Daartegenover staan de uitgavenposten, die slechts een kleine daling ondervinden. De grootste uitgavenpost, de lonen, werden namelijk meestal voor enkele jaren vastgelegd in het contract van de spelers. In het gros van de gevallen wordt in de spelerscontracten een degradatieclausule opgenomen. Daarin wordt overeengekomen dat de verloning van de speler, na degradatie, automatisch met een bepaald percentage zal dalen. Dit percentage is echter begrensd tot een maximum van 20 procent van de vaste bezoldigingen en 20 procent van de premies 16. Zoals uit Tabel 2.9 kan afgeleid worden, zijn de lonen van de recent gedegradeerde clubs (Lierse SK, KSK Beveren, Sint-Truiden en FC Brussels) bij de hoogste van de Tweede Klasse. Aangezien deze lonen, aan eersteklassenormen, veel te zwaar opwegen tegen de inkomsten waar de club in de Tweede Klasse van kan genieten, kan de club genoodzaakt zijn een groot aantal spelers (al dan niet transfervrij) te laten vertrekken. De infrastructuurkosten in de Tweede Klasse blijven nagenoeg dezelfde ondanks het feit dat het stadion, dat aan de eersteklassenormen voldoet, niet langer optimaal aangewend kan worden. Ook de bondsbijdragen en overige uitgaven, zoals de nutsvoorzieningen, zullen maar een minimale daling ondergaan. De verplichtingen inzake veiligheid gelden namelijk ook in de Tweede Klasse. Zo moeten de clubs nog steeds instaan voor de aanwezigheid van de stewards, de politie en het Rode Kruis. Na de degradatie staat de club voor een belangrijke strategische keuze. Ofwel probeert de club het evenwicht tussen inkomsten en uitgaven opnieuw te herstellen. Om het verblijf in Tweede Klasse enigszins financieel leefbaar te houden is een drastische terugschroeving van de kosten noodzakelijk. Dit kan echter niet in één jaar tijd verwezenlijkt worden. De club kan er anderzijds ook voor opteren door te gaan met de huidige werking om zo de promotie naar de Eerste Klasse meteen terug af te dwingen. Deze strategie brengt echter serieuze risico‟s met zich mee. Zo zal de club, indien zij in het verleden geen financiële buffer heeft kunnen aanleggen, in ernstige financiële problemen komen indien de club na één jaar in de Tweede Klasse niet meteen terug naar de Eerste Klasse promoveert. Indien de club wel dergelijke buffer heeft kunnen aanleggen, kan dergelijke strategie financieel slechts enkele seizoenen worden volgehouden, aangezien de kloof tussen inkomsten en uitgaven bij deze strategie onoverbrugbaar is. Toch was dit de strategie die Sint-Truiden na degradatie uit de Eerste Klasse volgde. De Limburgse club haalde achteraf opgelucht adem toen ze, na een financieel rampseizoen in de Tweede Klasse, weer van de rijkelijke inkomsten van de hoogste afdeling kon genieten. Sint-Truiden sloot het seizoen in Tweede Klasse af met een verlies van bijna drie miljoen euro.
16
CAO 16/06/09, artikel 15, §3
86
Algemeen besluit en aanbevelingen In deze eindverhandeling zijn we begonnen met een bespreking van enkele belangrijke ontwikkelingen die het Belgische voetballandschap mee gevormd hebben tot wat ze vandaag de dag is. Zo heeft het Bosman-arrest het huidige transfersysteem getekend en hebben de omkoopschandalen en de invoer van het licentiesysteem een grote invloed gehad op het financiële beleid van de voetbalclubs. Na de bespreking van de verschillende inkomsten- en uitgavenbronnen werd ons duidelijk dat vele van deze bronnen onderling afhankelijk zijn. Figuur 1 geeft de relaties tussen deze verschillende factoren duidelijk weer. Een eerste belangrijke factor is het aantal supporters dat de club naar zijn stadion kan lokken. Deze supportersaantallen, die sterk afhankelijk zijn van het sportieve succes van de club, hebben een grote invloed op de inkomsten uit de abonnementenverkoop, de ticketing, de merchandising en de catering en drankverkoop. De uitgaven gerelateerd aan deze inkomstenbronnen worden eveneens gedetermineerd door deze supportersaantallen. Zo zullen clubs bijvoorbeeld meer bondsbijdragen moeten betalen indien ze meer toeschouwers naar het stadion lokken. Een tweede factor die een belangrijke invloed op de inkomsten en uitgaven van een voetbalclub heeft, is de visibiliteit. Een hoge visibiliteit kan bekomen worden door media-aandacht en grote supportersaantallen. Deze hogere visibiliteit leidt, samen met het sportieve succes van de ploeg, tot grotere sponsorinkomsten. Sponsors zijn bereid veel grotere bedragen op tafel te leggen indien een groter publiek bereikt kan worden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat sponsors in de Eerste Klasse veelal nationale bedrijven zijn (Dexia bij Club Brugge bijvoorbeeld), terwijl sponsors in de Tweede Klasse vooral regionale bedrijven zijn (Voyages Leroy bij Tournai bijvoorbeeld). Sponsoring op zich is dan weer vaak gelinkt aan de inkomsten uit loges en business seats, aangezien deze bevoorrechte plaatsen veelal in de sponsorcontracten opgenomen worden. Dit verband is echter wederzijds. De aangeboden loges en business seats en de daarmee gepaard gaande mogelijkheid om te netwerken is vaak één van de redenen voor een onderneming om een voetbalclub te sponsoren. Op deze manier kan de onderneming zijn trouwe klanten en werknemers belonen met dergelijke tribuneplaats én kan deze door te netwerken mogelijks nieuwe contacten leggen. Aangezien aan deze zitplaatsen vaak een eetgelegenheid voor de wedstrijd verbonden is, kunnen de inkomsten uit catering en drankverkoop ook aan de loges en business seats gelinkt worden. Het grootste gedeelte van de financiële kloof tussen de Belgische Eerste en Tweede Klasse is het gevolg van het grote visibiliteitsverschil tussen beide voetbalafdelingen. De Tweede Klasse krijgt weinig of geen media-aandacht, wat resulteert in lagere sponsorbedragen. Doordat de 87
televisieaandacht geheel door de sportieve successen (en dus het sportieve niveau) bepaald wordt, komt de Tweede Klasse amper in beeld. Dit kan aangetoond worden met het voorbeeld van de eindronde in Tweede Klasse. Gedurende het ganse jaar werden geen samenvattingen van wedstrijden uit de Tweede Klasse op de grote nationale televisiekanalen uitgezonden. Nu de beste ploegen uit de afdeling echter uitkomen tegen een eersteklasser, nota bene de voorlaatste uit de Eerste Klasse, worden van elke wedstrijd beelden op de televisie getoond. Omdat de televisiezenders geen interesse hebben in het tweedeklassevoetbal is de Nationale Voetballiga (de liga van de tweedeklassers) niet in staat een lucratief televisiecontract te bedingen. Voor de eersteklasseclubs brengt dergelijk televisiecontract jaarlijks een totaalsom van 45 miljoen euro op, die verdeeld wordt onder de verschillende eersteklasseclubs. Zelfs de laatste in de stand ontvangt in de Eerste Klasse nog een aanzienlijk bedrag aan televisiegelden. We spreken hier van een som van om en bij de één miljoen euro. Als gevolg van het mislopen van dergelijke vergoedingen zijn de sponsorinkomsten, ondanks de beperkte visibiliteit, voor de meeste tweedeklasseclubs de grootste inkomstenbron. Naast bovenvermelde inkomstenbronnen zijn de clubs uit de Tweede Klasse vaak ook afhankelijk van subsidies. De subsidies die de club kan genieten kunnen verschillende vormen aannemen. Sommige clubs krijgen werkingssubsidies, terwijl andere clubs enkel investeringssubsidies genieten. Het is ook mogelijk dat de plaatselijke overheid het stadion en de omliggende gronden, al dan niet gratis, ter beschikking van de club stelt. Dit kan, net als het onderhoud ervan, aanzien worden als een „verborgen‟ subsidie, daar deze vaak niet in de jaarrekening terug te vinden is. Niet alle tweedeklasseclubs genieten echter deze vorm van subsidies. Daarnaast profiteren ook clubs uit de Eerste Klasse vaak van dergelijke overheidssteun. De hoeveelheid aan subsidies die voetbalclubs genieten zijn afhankelijker van de geografische ligging van de club dan van de reeks waarin de ploeg uitkomt. Deze subsidies dichten dan ook de financiële kloof tussen de Eerste en Tweede Klasse niet. In onze financiële analyse hebben we er op gewezen dat het uitzonderlijke resultaat, zijnde de winst die gehaald wordt uit de aan- en verkoop van spelers, vaak de winstgevendheid van het seizoen bepaalt. De bedragen die voor spelers ontvangen worden, liggen in de Eerste Klasse echter gevoelig hoger dan in de Tweede Klasse waardoor het negatieve resultaat uit de bedrijfsuitoefening er veelal gecompenseerd wordt. Dit is in de Tweede Klasse veelal niet het geval. Indien we aan de uitgavenzijde gaan kijken, zien we enkel een groot verschil in de loonlast tussen de twee hoogste voetbalklassen. Deze kostenpost ligt in de Eerste Klasse veel hoger doordat er meer voltijdse en niet-EER spelers onder contract staan. Ook de omkadering naast het veld is er veel professioneler, wat zich tevens in het personeelsregister en bijgevolg in de loonlasten uit. De overige uitgavenposten zijn recht evenredig met de verbonden inkomstenpost. Zo zullen de bondsbijdragen het
88
niveau van de ticketverkoop volgen en zal de aankoopkost van merchandising en catering volledig afhangen van het succes van de verkoopcijfers.
Figuur 1: Het relatiediagram van de inkomsten en uitgaven in de Belgische Eerste en Tweede Klasse
Het dient gezegd dat, indien het Belgische voetbal zijn sportieve kweekvijver wil behouden, er dringend naar een oplossing gezocht dient te worden. De meest besproken oplossing ligt bij de verdeling van de televisiegelden. Vele tweedeklasseclubs vinden dat zij recht hebben op een deel van het televisiebudget dat de Eerste Klasse genereert. Daar dit de grootste bron van inkomsten voor de eersteklasseclubs is en dat dertien van de zestien eersteklasseclubs in nauwe schoentjes zouden komen indien dit bedrag gehalveerd zou worden, lijkt deze oplossing dan ook niet vanzelfsprekend. Daarom zijn enkele personen uit de Tweede Klasse op zoek naar een formule om ook de Tweede Klasse van televisiegelden te voorzien. Dit bedrag zou natuurlijk maar een peulschil zijn van dat in de hoogste voetbalklasse, doch zou voldoende groot moeten zijn om een permanente en dus professionelere werking van de Nationale Voetballiga mogelijk te maken. Op lange termijn zou dit in grotere inkomsten uit televisierechten en institutionele sponsoring moeten resulteren. Een ander, en volgens ons beter, alternatief volgt het voorbeeld van ondermeer Duitsland en Frankrijk. Daar treden de Eerste en Tweede Klasse als één geheel naar voren. Ze vormen er één sterk merk in de verkoop van de gezamenlijke televisierechten. Op dergelijke wijze zou een groter bedrag aan televisiegelden ontvangen worden, waardoor een verdeling over meerdere clubs minder in het nadeel van de eersteklasseploegen zou zijn. Een verdeling als deze dient overigens niet geheel solidair te verlopen, zodat de inkomsten van de eersteklassers niet per se moeten afnemen. Dergelijke samenwerking zou er overigens voor zorgen dat de visibiliteit van de Tweede Klasse een grote stap voorwaarts maakt, wat zich ook in grotere inkomsten uit onder andere sponsoring zal vertalen. Het merk dat gezamenlijk naar voren gebracht wordt, kan nog versterkt worden door de overgang tussen 89
beide klassen zo open mogelijk te houden. In tegenstelling tot de huidige competitieformule, zou de rechtstreekse degradatie van twee (of zelfs drie) ploegen de spanning in beide competities verhogen. Ook zal het in dergelijk systeem minder erg zijn om te degraderen, daar de kans op directe promotie veel groter is. Meer en meer gedegradeerde clubs zullen zich bijgevolg niet bij de degradatie neerleggen en direct de promotie naar de Eerste Klasse opnieuw willen afdwingen, zodat de uitgevoerde investeringen niet verloren gaan. Op deze wijze zullen ook in de Tweede Klasse meer ploegen met een professionelere omkadering beginnen werken en zal het totale sportieve niveau van de competitie stijgen, wat zoals aangegeven weer een impact op diverse inkomstenbronnen zal hebben. Vooraleer dergelijke wijzigingen doorgevoerd kunnen en zullen worden, dient er echter eerst een nieuwe beheersstructuur boven het Belgische profvoetbal te komen. Deze dient volledig autonoom bestuurd te worden in tegenstelling tot de huidige structuur. Enkele clubs uit de Eerste Klasse hebben de touwtjes bij de Pro League en de KBVB in handen. Zo is KAA Gent-voorzitter Ivan De Witte eveneens voorzitter van de Pro League, de liga van de eersteklassers. Dergelijke belangenvermenging staat een optimale en onafhankelijke bestuursvorming danig in de weg. De Pro League kan een voorbeeld nemen aan de collega‟s uit Engeland, waar het bestuur van de liga uit vijf onafhankelijke juristen bestaat. Na het seizoen 2010/2011 loopt het voorzitterschap van de heer De Witte af. De aanstelling van een onafhankelijke buitenstaander als voorzitter zou een eerste stap kunnen zijn om het Belgische voetbal weer op de rails te krijgen. Daar er nog geen secundaire bronnen omtrent de financiële kloof tussen de Belgische Eerste en Tweede Klasse voorhanden waren, hebben we ons louter moeten baseren op de beschikbare financiële gegevens en de informatie die ons door enkele clubs werd aangereikt. Het gebruik van de jaarrekeningen brengt echter enkele beperkingen met zich mee. Eerst en vooral zijn deze slechts een momentopname van de financiële toestand van de voetbalclubs en kunnen deze dus een verkeerde weergave van de realiteit geven. Ten tweede werden deze jaarrekeningen vaak niet gedetailleerd uitgewerkt zodat een grondige analyse slechts bij enkele voetbalclubs mogelijk was. Ten derde houden sommige club een vrij ondoorzichtige structuur aan door te werken met verbonden ondernemingen. Op deze manier worden financiële gegevens niet in de jaarrekening van de club, maar in deze van de verbonden entiteiten weergegeven. Verder onderzoek kan de (financiële) invloed van dergelijke structuren onderzoeken. Ook de evolutie van de financiële kloof overheen meerdere jaren kan verder onderzocht worden.
90
Lijst van de geraadpleegde werken Andreff W. (2002). The Evolving European Model of Professional Sports Finance. URL:
Antonioni P. & Cubbin J. (2000). The Bosman Ruling and the Emergence of a Single Market in Soccer Talent. European Journal of Law and Economics, 157-173. Belgische VoetbalDatabase. (2010). URL: <www.bsdb.be> Borremans C. (1998). Financiële opportuniteiten voor Belgische voetbalclubs (in eerste klasse). 97. CAO (2009, 16 juni). Arbeidsvoorwaarden betaalde voetballer. Cloostermans-Huwaert P. (2004). Het profvoetbal in Europa: een steeds groter wordende kloof tussen de grote en kleine voetballanden. 133. De Duffeleer V. (2005). De huidige toestand en de toekomst van het Belgische eerste klasse voetbal : een financiële en economische analyse. 155. De Geyter S. & Persyn S. (2009). Economische Analyse van de bouw van een nieuw stadion: case Arteveldestadion. 47. De Meyer H. (2010). De markt voor IPOs: voetbalclubs. 2 De Tant T. & Persoons P. (2009). De financieringsproblematiek van het Belgisch voetbal. 58. De VZW Decroos J. & Denys N. (2009). Analyse van de financierings- en organisatie- structuur van een voetbalorganisatie in de Belgische eerste klasse en de impact hiervan op de performantie en investeringen. 85. Dejonghe T. & Van Hoof S. (2010). Betaald voetbal. Grijpt de provincie de macht?. Geografie Februari 2010, p.20-23. Dejonghe T. & Vandeweghe H., 2006, Belgian Football, Journal of Sports Economics, nr. 2, mei 2005 Dejonghe T. (2006). The evolution of Belgian football over the last decades. UEFA/IASE seminar, (p. 45). Nyon. Dejonghe T. (2008). The importance of market size in the consumer service professional football: the Belgian case. IASE Conference. Athens Dejonghe T. (2010). URL: Deloitte & Touche. (2007). Football Money League. Deloitte & Touche. Dietl H. (2010). Besonderheiten des Sports - Was rechtfertigt eine “eigene Ökonomik”?. 18. Ericson T. (2000). The Bosman Case. Effects of the abolition of the transfer fee. Journal of Sports Economics , 203-218. I
European Football Statistics (2010). URL: Kesenne S. (2002). Club objectives and ticket pricing in professional team sports. 18. Kesenne S. (2007). Belgian Football: a comment. Journal of Sport Economics , 670-674. Késenne S. (2007). Comparing management performances of Belgian football clubs. 12. Késenne S. (2008). The optimal size of a sports league. 16. Kesenne S. (2010, 14 december). Meer clubs in Pro League goed voor Belgisch voetbal. De Tijd. Minister van Sport wil 100 miljoen in Waals voetbal pompen (2011, 16 mei). Het Laatst Nieuws. Oberhofer, Harald & Philippovich, Tassilo & Winner, Hannes, 2010. Firm Survival in Professional Sports: Evidence from the German Football League, Working Papers in Economics and Finance 201016, University of Salzburg. Officiële website van AFC Tubize. Officiële website van Cercle Brugge KSV. Officiële website van Club Brugge KV. Officiële website van FCM Brussels. Officiële website van FCV Dender EH. Officiële website van K. Rupel Boom FC.. Officiële website van K. Sint-Truidense VV.. Officiële website van K. Standaard Wetteren. Officiële website van KAA Gent. Officiële website van KAS Eupen. Officiële website van KFC Germinal Beerschot Antwerpen. Officiële website van KFC Vigor Wuitens Hamme. Officiële website van KMSK Deinze. Officiële website van KRC Genk. Officiële website van KSC Lokeren OV. Officiële website van KSK Heist. Officiële website van KSK Ronse. Officiële website van KSV Roeselare. II
Officiële website van KV Kortrijk. Officiële website van KV Oostende. Officiële website van KV Turnhout. Officiële website van KVC Westerlo. Officiële website van KVK Tienen. Officiële website van KVRS Waasland-SK. Beveren. Officiële website van Lierse SK. Officiële website van Lommel United. Officiële website van OH Leuven. Officiële website van R. Antwerp FC. Officiële website van R. Boussu Dour B.. Officiële website van R. Charleroi SC.. Officiële website van R. Standard de Liège. Officiële website van RAEC de Mons. Officiële website van RCS Visé. Officiële website van RE Virton. Officiële website van RFC de Liège. Officiële website van RFC Tournai. Officiële website van ROC. de Charleroi-Marchienne. < http://www.roccm.be > Officiële website van RSC Anderlecht. Officiële website van SV Zulte Waregem. Officiële website van UR Namur. Officiële website van YR KV Mechelen. OH Leuven maakt zich klaar voor eerste klasse (2011, 16 mei). Het Laatste Nieuws. Orinx M. (1995). De financiële situatie van het Belgisch eersteklassevoetbal. 130. Renovatie Astridpark met geld uit Qatar (2011, 18 mei). Het Laatste Nieuws. Rommel F. (1998). Het Bosman-arrest: economische gevolgen voor voetbalspelers, -clubs en – makelaars. III
Vanderstappen P. (2002). Fundamentele aspecten van de transferregeling voor professionele voetbalspelers in België. 138. Vijfenveertig miljoen voor Belgisch voetbal (2008, 3 juni). De Tijd. Weijs S. (1999). De boekhoudkundige verwerking van voetbalspelers voor en na de afschaffing van het transfersysteem (Bosmanarrest). 103. Wetboek van Vennootschappen
IV
Bijlagen
V
Bijlage 1: De geografische ligging van de clubs uit de Belgische Eerste en Tweede Voetbalklasse
De geografische ligging van de clubs uit de Belgische Eerste Klasse.
De geografische ligging van de clubs uit de Belgische Tweede Klasse.
De geografische ligging van de clubs uit de Belgische Eerste en Tweede Klasse.
VI
Bijlage 2: Enkele artikelen uit de CAO betreffende de arbeidsvoorwaarden betaalde voetballer NATIONAAL PARITAIR COMITE VOOR DE SPORT C.A.O. van 16 juni 2009 ARBEIDSVOORWAARDEN BETAALDE VOETBALLER
HOOFDSTUK V : Loon Artikel 7. § 1. Het loon van de betaalde voetballer (in arbeidsrechterlijke zin) bestaat uit de volgende elementen : * het vast bruto maandsalaris; * de wedstrijdpremies; * andere contractuele vergoedingen; * de contractuele voordelen in natura, onder meer het beschikken over een woning, een voertuig of andere voordelen in natura; * de werkgeversbijdragen in het pensioenfonds. § 2. Het loon moet contractueel voldoende bepaalbaar zijn (vaste wedde, voordelen in natura, premies,…) zodat reeds uit het contract blijkt of het minimumloon gerespecteerd werd. De werkgeversbijdragen voor de groepsverzekering en het vakantiegeld worden niet meegerekend voor de bepaling van de verschillende minimumlonen (deeltijds betaalde sportbeoefenaar – voltijds betaalde sportbeoefenaar – buitenlandse sportbeoefenaar). Dit betekent dat het minimumloon moet worden gehaald met de andere loonelementen dan de werkgeversbijdragen voor de groepsverzekering en het vakantiegeld. Daarnaast wordt uitdrukkelijk overeengekomen dat het voor het bereiken van het minimumloon enkel rekening kan worden gehouden met de loonelementen opgesomd in de Loonbeschermingswet. Artikel 8. Elke club moet verplicht een minimum aantal betaalde spelers onder contract hebben afhankelijk van de afdeling waarin de club uitkomt. Vanaf het seizoen 2009/2010 is volgend minimum van toepassing: * 1ste Nationale afdeling: 22 sportbeoefenaars met minimum het voltijds loon voor betaalde sportbeoefenaars; * 2de Nationale afdeling: 17 sportbeoefenaars met minimum het deeltijds loon voor betaalde sportbeoefenaars. Artikel 10. Partijen komen overeen dat de clubs aan de deeltijds en voltijds betaalde voetballers bovenop het jaarlijks geïndexeerd minimumloon voor de deeltijds en voltijds betaalde sportbeoefenaar respectievelijk 300 €, 600 € en 900 € waarborgen gedurende de seizoenen 2009/2010, 2010/2011 en 2011/2012. HOOFDSTUK VI : Contractstabiliteit Artikel 11. De contracten tussen clubs en betaalde voetballers worden afgesloten voor maximum 5 jaar en minimum voor een periode die loopt tot het einde van het seizoen (30.06) in de loop waarvan ze getekend worden. Bij nietnaleving van het minimum is de speler gerechtigd op betaling tot het einde van dat seizoen.
VII
Artikel 12. §1. De speler van wie het contract afloopt overeenkomstig de contractuele bepalingen is vrij om een arbeidsovereenkomst af te sluiten met een andere club naar zijn keuze. De onderhandelingsvrijheid van de speler kan dan ook op geen enkele wijze belemmerd worden. HOOFDSTUK VII : Contractuele Clausules Artikel 13. §4 Salarisverhoging * de optielichting gaat gepaard met een verhoging van 15 % van de vaste bezoldiging én 5 % van de wedstrijden/of selectiepremies OF 20% van de vaste bezoldiging zonder dat deze verhoging meer dan 20.000 € moet bedragen. In ieder geval is bij optielichting het gewaarborgd inkomen voor voltijds betaalde sportbeoefenaars verschuldigd, tenzij dit in tweede klasse een verhoging betekent van meer dan 2.000 €; Artikel 15. Het risico van degradatie is een inherent risico specifiek aan de sportsector. Toch zijn de partijen akkoord om dit risico te beperken en in geval van degradatie een salarisvermindering te aanvaarden indien aan alle onderstaande voorwaarden is voldaan. De zuiver ontbindende voorwaarde bij degradatie wordt door de partijen niet aanvaard en de meest benadeelde partij kan de nietigheid ervan inroepen. §3 Salarisvermindering * de salarisvermindering bedraagt maximaal 20% van de vaste bezoldiging en 20 % van de wedstrijd- en/of selectiepremies, mits het gemiddelde minimum maandinkomen wordt gegarandeerd; * In geval in het contract een salarisvermindering bij degradatie omwille van sportieve redenen wordt voorzien, heeft de speler op het ogenblik van de effectieve degradatie de keuze om ofwel de overeengekomen salarisvermindering te aanvaarden ofwel zijn vrijheid aan te vragen ingaand vanaf het seizoen volgend op de degradatie en dit zonder verdere financiële verplichtingen tussen beide partijen vanaf het seizoen volgend op de degradatie; * De speler die gebruik wenst te maken van de mogelijkheid om zijn vrijheid aan te vragen behoudt uiteraard zijn financiële aanspraken voor het volledige lopende seizoen en moet bij aangetekend schrijven zijn vrijheid aanvragen ten laatste op 7 juni, de datum van poststempel rechtsgeldig zijnde, van het seizoen waarin de club degradeert. * Na deze termijn wordt de speler geacht de salarisvermindering te hebben aanvaard; * in geval in het contract een salarisvermindering omwille van sportieve redenen wordt voorzien die beperkt blijft tot 10 % van de vaste bezoldiging én 10 % van de wedstrijd- en/of selectiepremies is de mogelijkheid voor de speler om zijn vrijheid aan te vragen niet voorzien, tenzij partijen contractueel anders overeenkomen.
VIII
Bijlage 3: Interview met de heer Matthias Leterme, Financieel & Administratief manager bij KV Kortrijk – 22 februari 2011 A. STRUCTUUR Omwille van welke redenen heeft KVK het statuut van een CVBA, terwijl het overgrote deel van de Belgische voetbalclubs een VZW is? Geeft dit statuut specifieke voor- en nadelen voor de club? Dit vindt zijn oorsprong in het feit dat KV Kortrijk failliet gegaan is in 2000-2001. Daarna werd de huidige vennootschap opgericht onder het juridisch statuut van een Coöperatieve Vennootschap met Beperkte Aansprakelijkheid (CVBA). De voordelen die het statuut van een CVBA bieden, zijn voornamelijk het feit dat deze het mogelijk maakt om makkelijk veranderingen inzake het bestuur door te voeren. Ook is dit een statuut waarbij de club met de nodige transparantie dient op te treden naar de buitenwereld, wat dan weer z‟n voordelen oplevert naar sponsors toe. Uit de balans konden we afleiden dat KV Kortrijk geen Terreinen en Gebouwen bezit. Op welke manier worden het stadion en andere clubgebouwen zoals de fanshop beheerd? Worden deze gehuurd van derden (bijvoorbeeld de stad Kortrijk) of zijn hier andere VZW‟s (waar de club deelneming in heeft) voor opgericht? Wij hebben hiervoor een gebruiksovereenkomst met de stad Kortrijk. De gebouwen en terreinen zijn hun eigendom, maar worden door ons gehuurd om niets. De stad bekostigd door middel van kapitaalsubsidies alles wat er geïnvesteerd moet worden volgens de reglementering van de voetbalbond. Als de FIFA bijvoorbeeld zou eisen dat we vanaf volgend seizoen een stadioncapaciteit van minimaal 10.000 zitjes moeten hebben, zal de stad deze verbouwingswerken financieren. Wanneer we na het seizoen 2007-2008 van Tweede naar Eerste Klasse promoveerden, moesten we een extra tribune bijbouwen, tribune drie. Deze is gefinancierd via een toelage van de stad. De club heeft de facturen opgenomen en betaald en dit bedrag via een toelage van de stad teruggevorderd. Deze investeringen worden in de balans onder de post Overige Materiële vaste activa opgenomen. Dit jaar hebben we een veldverwarming moeten installeren en die hebben we wel deels opgenomen in onze kosten. Deze overeenkomst is opgezegd omwille van een conflict met de stad, dus vanaf eind augustus zitten we zogezegd zonder stadion. Wij betalen enkel het verbruik van gas, elektriciteit en water. Van gas en elektriciteit moeten we zelfs enkel betalen wat meer is dan 90procent van het totale verbruik. Wat elektriciteit betreft betaald de stad maximaal 90procent van € 25.000. Onlangs hebben we onze bureelcontainers zelf bekostigd, zonder toelage van de stad. Deze samenwerking bestaat dus uit een wisselwerking tussen de stad Kortrijk en de club. Enerzijds kan de stad gezien worden als een soort sponsor in natura en anderzijds vervullen wij een sociale rol en zijn wij een soort ambassadeur van de stad. We bezorgen de Kortrijkse gezinnen ontspanning en heel wat jeugdspelers en hun families zijn via KVK verbonden. De club heeft bijvoorbeeld ook een samenwerkingsverband lopen met het OCMW. Wat onze fanshop betreft, je hebt ze waarschijnlijk buiten zien staan. Deze is niets meer dan een oude bus die op de parking van het stadion gestationeerd is en wordt dan ook onder „Rollend Materieel‟ opgenomen. De fanshop is deel van de CVBA. Wij hebben wel een aparte VZW opgericht voor onze jeugdwerking. Vanaf de heroprichting van KV Kortrijk in 2001 is er besloten om voor de jeugd een aparte vennootschap op te richten: VZW KVK Jeugd. Die kwam toen zelf onder een ander bestuur en had een heel aparte werking waarvan de hoofdclub zich niets aantrok. Dit gebeurde op verzoek van de stad omdat zij vonden dat de jeugd niet opnieuw de dupe mocht worden van de perikelen binnen de club. Eind afgelopen seizoen hebben we beslist om de jeugd terug bij ons te nemen en hebben we de samenwerking met deze VZW stopgezet. Op 15 oktober hebben we een eigen VZW opgericht, VZW Jong Kortrijk Voetbalt waaronder we alles omtrent de jeugd proberen te plaatsen. Deze VZW werkt zogezegd apart, maar heeft wel dezelfde bestuurders als de CVBA. Het gaat dus louter om een technische oprichting. Investeringen voor deze VZW worden eveneens aan de hand van toelagen van de stad gefinancierd. Ook financieel is deze aparte vennootschap een goede zaak. Zo kunnen we via de VZW zowel trainers als vrijwilligers aanstellen waarvoor we bijvoorbeeld geen sociale lasten hoeven te betalen. Heeft KVK ooit overwogen het stadion en de omringende gronden zelf over te nemen? Deze piste is nog nooit serieus overwogen louter om het feit dat de club de financiële draagkracht niet heeft om het stadion en de desbetreffende gronden zelf aan te werven. Wij moesten na het faillissement weer van nul af aan beginnen en als je dan een uitgestoken hand van de stad Kortrijk krijgt om het stadion en de omliggende
IX
gronden in bruikleen te krijgen, dan neem je die met de glimlach aan. We hebben ook geen kapitaalstructuur die ons toelaat om zelf een nieuw stadion uit de grond te stampen, wat natuurlijk wel een verre droom van de club is. (Een week na ons gesprek, op dinsdag 1 maart, verscheen in de krant Het Nieuwsblad echter een artikel over de plannen van KV Kortrijk om een nieuw stadion te bouwen.)
B. WAARDERING Sinds het seizoen 2006/2007 zijn clubs verplicht hun spelers te rapporteren onder de Immateriële vaste activa. Wat vindt u van deze methode? Dienen spelers, verworven via vrije transfer, eveneens op deze manier gewaardeerd te worden? De transferpolitiek die KVK hanteert is vooral gebaseerd op het aantrekken van spelers die bij hun vorige club einde contract waren. Hierdoor zie je ook dat wij in onze periode in Tweede Klasse nooit transfergelden hebben betaald waardoor er ook niets op de post Immateriële vaste activa stond. Sinds de promotie naar de Eerste Klasse hebben wij ons dan wel moeten versterken met enkele aankopen, waardoor er sindsdien wel een, enigszins bescheiden, bedrag op deze post geboekt staat. Het bedrag dat in ons eerste jaar in Eerste Klasse op deze post geboekt staat, is voor de meeste eersteklassers peanuts. Er werd verwezen naar de Toelichting bij de Jaarrekening van het seizoen 2008/2009: De aanschaffingswaarden (directe aankoopkosten) van de voetbalspelers aangekocht bij andere clubs worden als immaterieel vast actief opgenomen in de balans. De directe aankoopkosten zoals tekengelden, betaalde commissies aan managers inzake hun tussenkomst bij de transfer, enz. worden eveneens geactiveerd. De indirecte aankoopkosten die een jaarlijks terugkerend karakter hebben, worden niet geactiveerd maar jaarlijks opgenomen in de resultatenrekening. Ingeval de aankoopkost variabele componenten omvat, zullen deze bij hun definitieve vaststelling worden toegevoegd aan het immaterieel vast actief. Directe aankoopkosten of opleidingskosten voor jeugdspelers worden niet geactiveerd en bijgevolg op het ogenblik van vastlegging van het engagement opgenomen in de resultatenrekening van het betrokken boekjaar. De afschrijvingen gebeuren pro rata temporis over de duur van het initiële contract en beginnende bij aanvang van het contract of ingeval het contract afgesloten wordt voor aanvang van het voetbalseizoen, bij aanvang van het seizoen waarin de speler speelgerechtigd is voor de club. De toegevoegde variabele component van een aankoopkost zal eveneens worden afgeschreven over de restperiode van het niet verstreken gedeelte van het initieel contract. Ingeval de periode van het initieel contract reeds verlopen is, zal de bijkomende variabele aankoopkost 100procent worden afgeschreven op het ogenblik van de vaststelling. Bij de vaststelling van de duurtijd van het initieel contract wordt geen rekening gehouden met de eventuele bijkomende contractverlenging vastgelegd in een optieperiode. Spelers kunnen niet worden geherwaardeerd. Indien noodzakelijk, kan de raad van bestuur overgaan tot het boeken van een waardevermindering (op individuele basis).
Waarom worden jeugdspelers niet in de activa opgenomen? Is dit niet toegelaten of is dit de bewuste keuze van de club? In het begin van het seizoen hebben wij enkele jeugdspelers een contract gegeven, maar het merendeel van de jeugdspelers heeft geen profcontract, waardoor ze dus het statuut van profvoetballer niet genieten. Enkel getransfereerde spelers dienen in de jaarrekening gewaardeerd te worden. Uit de sociale balans leidden wij af dat spelers als bedienden worden ingeschreven. Is dit een verplichting of is het eveneens mogelijk om deze als arbeiders in te schrijven? Ik denk niet dat dit per se verplicht is, maar ik denk dat de sociale wetgeving nauw aansluit bij het statuut van betaald sportbeoefenaar en die van bedienden. Wij gaan er van uit dat er ook voor profvoetballers een minimumloon dient betaald te worden. Hoeveel bedraagt deze en hoe zien de pensioensbijdragen voor voetballers er uit? Er bestaat inderdaad een minimumloon voor spelers, die bedraagt volgens mij € 17.650. De patronale lasten op het totale loon zijn beperkt tot een bepaald bedrag. Bovendien recupereren wij 80 procent van de bedrijfsvoorheffing. Ter compensatie voor die 80 procent bestaat er een bestedingsplicht die geldt van zodra de speler de leeftijd van 26 jaar bereikt heeft. Die bestedingsplicht houdt in dat 50 procent van dit bedrag moet worden geïnvesteerd in jeugdspelers (spelers jonger dan 23 jaar) en de andere helft moet worden geïnvesteerd in de opleiding van jeugdspelers, jeugdtrainers en dergelijke. Dat is ook één van de redenen waarom we die aparte VZW voor de jeugd terug bij ons gevoegd hebben. Op die manier kunnen we bepaalde jeugdtrainers een contract geven vanuit de CVBA. Die kosten kunnen we vervolgens in rekening brengen voor de recuperatie van de bedrijfsvoorheffing. De pensioenen worden berekend op schijven van het spelersloon. Vanaf een bepaald bedrag bedraagt dit 10 procent, op de volgende schijf 20 procent enzovoort. Voor onze club loopt dit op tot een ruime € 800.000 op jaarbasis voor 22 spelers. Clubs zijn vrij in hun keuze van maatschappij waarbij ze deze groepsverzekering
X
aangaan. Dit bedrag wordt uitbetaald zodra de speler 35 jaar wordt, dit is de pensioengerechtigde leeftijd voor voetballers. Dan gaat hij zogezegd op pensioen en betaalt hij er roerende voorheffing op. Zou het niet efficiënter zijn indien de KBVB de pensioenregeling voor zich neemt in plaats dat alle clubs met verschillende maatschappijen samenwerken? De samenwerking met bepaalde maatschappijen kan de clubs ook een sponsorcontract opleveren, waardoor het voor de clubs nadeliger zou zijn indien alles via de KBVB zou geregeld worden. Spelers worden gewaardeerd op actief, maar hoe wordt de omringende staf (zoals trainers) gewaardeerd aangezien deze ook meewerken aan het sportieve succes van de club en eveneens onder contract staan?
Het zijn enkel de transfersommen die geactiveerd dienen te worden. Indien de trainer via een afkoopsom is aangetrokken, omdat hij nog een contract bij zijn vorige werkgever genoot, dient deze net zoals bij het aankopen van spelers te worden opgenomen onder de Immateriële vaste activa en afgeschreven te worden over de duur van het initiële contract. Bij het vertrek van Georges Leekens naar de KBVB hebben wij een som van € 275.000 ontvangen. Deze werd opgenomen onder de Uitzonderlijke Opbrengsten. De KBVB zal deze som waarschijnlijk activeren en over zijn contractduur afschrijven.
C. BALANSANALYSE De jaarrekening van KVK wordt opgemaakt per seizoen en niet per kalenderjaar. Is deze seizoensgebonden evaluatie gemakkelijker of is dit historisch bepaald? Voor ons is dit inderdaad het meest voor de hand liggende. Ons balansjaar volgt onze activiteiten en de contracten van de spelers, deze dienen verplicht te eindigen op 30 juni van het jaar. Uit de balansanalyse van zowel KVK als KV Mechelen hebben we enkele gelijkaardige evoluties teruggevonden bij de promotie naar Eerste Klasse: De Immateriële vaste activa stijgen sterk. Valt dit helemaal te verklaren door de aankoop van spelers? De Materiële vaste activa stijgen eveneens sterk. Wat zijn de oorzaken voor de stijging in: Installaties, Machines & Uitrusting? Meubilair en Rollend Materieel? Overige Materiële vaste activa? De stijging in de Immateriële vaste activa is inderdaad louter te wijten aan de aankoop van enkele spelers. De toename in de Materiële vaste activa zijn grotendeels te verklaren door de verplichte investeringen die wij van de KBVB dienden te maken bij de overgang naar de Eerste voetbalklasse. Zo dienen we bijvoorbeeld een minimum hoeveelheid lux qua verlichting te hebben, een minimum aantal zitplaatsen en dergelijke meer. Het secretariaat diende ook vernieuwd te worden, aangezien die zich voor eersteklasseclubs niet meer in het stadion mag bevinden. De stijging in het Rollend Materieel is te wijten aan de toename van het aantal wagens die aan spelers ter beschikking worden gesteld. Wat verklaart de toename in Voorraden en wat houden deze in? Dit houdt vooral drank en merchandising in. Wat zijn de verschillen tussen Handelsvorderingen en Overige Vorderingen? Wat valt hier zoal onder? De Handelsvorderingen omvatten voornamelijk de te ontvangen transfersommen van uitgaande transfers. De Overige Vorderingen omvatten de kapitaalsubsidies die de club in de nabije toekomst zal ontvangen van de stad Kortrijk. Van welke overheden komen de kapitaalsubsidies die de club geniet? Deze komen enkel en alleen van de stad Kortrijk.
D. FINANCIEEL Wat zijn de belangrijkste inkomsten- & uitgavenbronnen van de club en hoe evolueerde dit bij de overgang naar Eerste Klasse? De belangrijkste bron van inkomsten is voornamelijk de televisiegelden die de club ontvangt. Voor KVK was dit bedrag ongeveer 2 miljoen euro ten opzichte van een budget van 7 miljoen euro. Dit bedrag zal dit jaar wellicht iets lager liggen. Daarnaast heb je nog de ticketing, loges en merchandising. De merchandising bedraagt slechts een zeer marginaal stukje van het budget.
XI
De grootste bron van uitgaven is ongetwijfeld de personeelskost. Hieronder plaatsen we onder andere de lonen, makelaarskosten, de kosten van huizen en auto‟s ter beschikking van spelers en staf en transfersommen. De personeelskost van KVK bedraagt ongeveer 4,5 miljoen euro. Hoe afhankelijk is de club van deze verschillende inkomstenbronnen? Zeer afhankelijk. KV Kortrijk heeft hiervoor geen buffer voorzien, dus indien één van de inkomsten zou wegvallen zouden wij onze uitgaven ook drastisch moeten verminderen. Wij hebben bijvoorbeeld geen Egyptische voorzitter die aan het einde van het seizoen de tekorten uit eigen zak tegemoet komt. Maar zo‟n voorzitter brengt natuurlijk ook gevaren met zich mee. Indien deze op het einde van het seizoen zou zeggen dat hij zijn geld terug wil en niet langer met de club wil doorgaan, zit de club meteen in zware financiële problemen. Hoe ziet u het budget van de club evolueren? Indien we ons in de Eerste Klasse kunnen handhaven zal dit normaal ieder jaar stijgen. We werkten in de Tweede Klasse met een budget van 1 miljoen euro en hebben dit budget na drie à vier jaar in de Eerste Klasse kunnen opkrikken tot ongeveer 7 miljoen euro. In het begin onderging ons budget een drastische toename, maar deze toename zal steeds afvlakken tot je aan een soort plafond zit. Op dat punt moet je de club verder uitbouwen (door bijvoorbeeld een groter stadion te bouwen), om het budget nog verder te laten toenemen. Bestaat er een financieel plan voor extreem (on)gunstige situaties? Met extreem gunstige situaties houden we bij KVK geen rekening in tegenstelling tot extreem ongunstige situaties. We houden ieder jaar rekening met de mogelijkheid van degradatie en stellen ons budget daar op af. We zijn er wel van overtuigd dat dit de sportieve ambities niet mag beïnvloeden. Je mag het budget dus niet laten afhangen van de vrees om naar Tweede Klasse te zakken, want dan ga je sportief niet hoog genoeg mikken, waardoor de kans op effectieve degradatie alleen maar groter wordt. Wij werken met een budget waarbij de kosten en opbrengsten in evenwicht zijn en er dus geen winst gerealiseerd wordt. Bij degradatie hadden we de voorbije seizoenen ook geen aanspraak kunnen maken op een zogenaamde parachute, zodat we sportief zeker hoog genoeg moesten mikken om die degradatie te vermijden. Vanaf volgend seizoen zouden we hier wel aanspraak op kunnen maken zodat we misschien iets meer risico kunnen nemen en zo het seizoen met een positief saldo kunnen afsluiten. Op welke manier gebeurt de financiële planning? Bij de nadering van het seizoenseinde wordt gekeken naar de aflopende contracten van zowel spelers als sponsors en wordt ook geraamd hoeveel kosten er moeten gemaakt worden om deze te vervangen. Daarnaast dient een schatting gemaakt te worden van de verwachte verkoop van abonnees en ticketing voor het komende seizoen alsook van de belangrijkste kosten. Door de huidige discussie omtrent de competitiehervorming en de hierop gebaseerde televisiegelden is het voorlopig nog koffiedik kijken inzake deze belangrijke inkomstenbron naar de volgende seizoenen toe. Wij houden ook een wekelijkse vergadering inzake het sportieve budget om zo meer realiteit in ons budget te kunnen leggen.
E. VERSCHILLEN TUSSEN EERSTE EN TWEEDE KLASSE Hoe is bij KVK de omschakeling naar de professionalisering verlopen? De omschakeling gebeurde voornamelijk door de professionalisering op vlak van entourage en accommodatie. Zo heeft de club, in tegenstelling tot vroeger toen er voornamelijk met vrijwilligers gewerkt werd, veel meer full-time werkkrachten, zoals een voltijdse kinesist in dienst. In de Eerste Klasse kan je niet werken zonder de nodige voltijdse krachten op sportief, financieel, administratief en commercieel gebied. Qua infrastructuur werd dit voornamelijk gedreven door de vereisten die de KBVB de eersteklasseclubs oplegt. Zo dienden wij bijvoorbeeld vorig seizoen een veldverwarming aan te leggen. Wat zijn volgens u de grootste financiële verschillen tussen de Eerste en Tweede Klasse? De grootste verschillen zijn vooral de televisiegelden, interesse voor ticketing en de aantrekkelijkheid naar sponsors toe. De loonkosten in Tweede Klasse liggen natuurlijk ook een pak lager, wat degradatie extra gevaarlijk maakt voor de meeste clubs. De meeste clubs werken namelijk met langdurige contracten waardoor die spelers ook in de Tweede Klasse aan die hogere lonen zouden werken.
XII
Qua merchandising is het verschil minder opvallend, aangezien dit vooral van het sportieve succes van de club afhangt. In ons kampioenenjaar in Tweede Klasse lagen onze inkomsten van merchandising hoger dan in onze eerste drie seizoenen in de Eerste Klasse.
F. TELEVISIEGELDEN Hoe gebeurt de verdeling tussen Eerste en Tweede Klasse? De verdeling van de televisiegelden van de eersteklassers gebeurt louter tussen de eersteklasseclubs. De verdeling van deze „pot‟ van een slordige 45 miljoen euro is gebaseerd op enkele artikels. Zo heb je eerst en vooral een deel solidariteit, dit is een bedrag die alle eersteklassers krijgen, onafhankelijk van hun sportieve prestaties. Daarnaast heb je nog een deel die gebaseerd is op basis van de behaalde resultaten tijdens de afgelopen vijf seizoenen, een deel op basis van de resultaten van het huidige voetbalseizoen, een vergoeding naargelang het aantal verschijningen, een vergoeding voor de dalers en een vergoeding naargelang je na het eerste deel van de competitie uitkomt in Play-off 1 of Play-off 2. Dit verdelingsmodel loopt dit seizoen ten einde. Ik meen mij te herinneren dat de tweedeklassers geen televisiegelden ontvingen tot op het moment dat Exqi belangstelling in hun matchen begon te tonen. Ik denk echter dat dit tot op heden slechts om een minimale opbrengst per club gaat. Hoe worden de televisiegelden voor degradanten verdeeld? Krijgen die zoals in Engeland nog een X aantal jaren geld uit de pot van de Eerste Klasse? De ploegen die bij de onderhandelingen van het vorige televisiecontract niet mee om te tafel zaten, zoals onder andere KV Kortrijk, hebben geen recht op een parachute bij degradatie naar de Tweede Klasse. Na degradatie kunnen die clubs helemaal geen aanspraak meer maken op een deel van de televisiegelden van de eersteklasseclubs. Dit is eigenlijk onvoorstelbaar, want stel je voor dat Eupen volgend seizoen opnieuw in de Tweede Klasse moet aantreden, dan hebben zij zoveel investeringen moeten doorvoeren en toch zouden zij geen aanspraak kunnen maken op een vergoeding. Bij de onderhandelingen omtrent de nieuwe televisierechten zullen degradanten sowieso aanspraak kunnen maken op een parachute, zelfs als ze niet bij de onderhandelingen betrokken waren.
G. PLAY-OFFS Wat is volgens u het beste scenario voor de clubs in het geheel en voor KVK in het bijzonder op financieel en sportief vlak? Voor KV Kortrijk is de huidige situatie zowel op sportief als op financieel vlak de beste. Zestien ploegen mét het huidige play-offsysteem. Aangezien de grote ploegen bereidt zijn financiële compensaties te betalen tegenover ploegen die moeten uitkomen in Play-off 2 is dit ook voor de „kleinere‟ clubs financieel een mooie zaak. Daar zijn ook alsmaar meer „kleinere‟ clubs van overtuigd. Enkel het systeem van de daler moet herbekeken worden. Het beste scenario is natuurlijk dat Belgacom weer met veel geld over de brug komt voor dit play-offsysteem. Daags na dit interview werd inderdaad openbaar gemaakt dat er ondanks eerdere discussies en ruzies omtrent de competitiehervorming waarschijnlijk toch zal worden doorgegaan met de huidige competitieformule.
XIII
Bijlage 4: Interview met de heer Steven Beulque, Financieel manager bij SV Zulte Waregem – 29 maart 2011 A. STRUCTUUR Omwille van welke redenen heeft Zulte Waregem geopteerd om als een VZW te werken? Geeft dit statuut specifieke voor- en nadelen?
Dat is ietwat historisch bepaald. Iedere voetbalclub start als VZW, ook Zulte Waregem. Het belangrijkste voordeel hiervan is dat je als rechtspersoon belast wordt en niet aan de vennootschapsbelasting dient te voldoen. Het belangrijkste nadeel zal waarschijnlijk zijn dat je geen aanspraak kan maken op wat vroeger de „ondernemingsportefeuille‟ of BEA genoemd werd. Dit zijn subsidies die je anders kunt krijgen naar dienstverlening toe zodat je maar de helft van de kostprijs dient te betalen. Als je bijvoorbeeld beroep doet op een accountant dan wordt de helft van die kost gedragen door de staat, met een maximum van een bepaald bedrag. Daar hebben wij als VZW geen recht op. Er zijn meer gelijkenissen dan verschillen. Zo dienen ook wij een boekhouding te maken en te publiceren. Ik denk dat naar de toekomst toe de fiscus ook zal kijken om de VZW‟s meer en meer te belasten als de vennootschapsbelasting. Dient Zulte Waregem, als VZW, wettelijke reserves aan te leggen? Als VZW dien je geen wettelijke reserves aan te leggen. Uit de balans konden we afleiden dat Zulte Waregem, in tegenstelling tot vele andere voetbalploegen, wél Terreinen en Gebouwen bezit, maar deze staan niet onder „volle eigendom van de vereniging‟. Op welke manier worden het stadion en andere clubgebouwen zoals de fanshop precies beheerd? Dat zijn al de werken die gebeuren aan de onroerende goederen door ons die daaronder vermeldt worden. Eigenlijk zou dit onder de 26-post geboekt moeten worden. Het zijn Overige Materiële Activa die gedeeltelijk in volle eigendom zijn en deels is er met een opstalrecht gewerkt. Dus wat betreft het stadion is de stad de eigenaar, van wie wij het stadion huren. Heeft de club voor andere zaken een aparte vennootschap opgericht? (we denken hierbij aan de jeugd, de merchandising, de catering…) De club bestaat eigenlijk uit drie VZW‟s. Naast de hoofd-VZW, die alles rond de A-kern met zijn rondactiviteiten regelt, hebben we nog een VZW voor de jeugdwerking en een VZW „Stadion B‟ die instaat voor de exploitatie van de terreinen hier aan de overkant van de straat. Deze VZW is niet alleen van de club zelf, maar wij zitten daar samen met onder anderen Davo Waregem in. Alle activiteiten omtrent het voetbal zelf zitten dus in onze hoofd-VZW, gaande van catering tot merchandising. De club ontstond in 2001 door een fusie tussen Zultse VV en KSV Waregem. Heeft dit de club, zowel sportief als financieel, geholpen (bijvoorbeeld ten opzichte van sponsors)? Patrick Vanoppen, de nieuwe sterke man op het Kiel, wil Germinal Beerschot vanaf volgend seizoen terug laten draaien onder de naam Beerschot AC. Denk je dat dit financieel een goede zaak voor de club kan zijn? Heeft deze naamswijziging volgens u ook andere gevolgen? Ik denk dat dit de club zowel sportief als financieel geholpen heeft. Het was een combinatie van beide. Zulte had de financiële middelen terwijl Waregem de structuur of de organisatie bezat. Ik denk dat de naamswijziging van Germinal Beerschot vooral een impact op de supporters zal hebben. Ik denk niet dat dat naar sponsors toe een verschil zal maken. Ik denk dat het meer een psychologische impact heeft naar de mensen toe dan naar het product toe. Het is misschien net beter om hun product te verkopen. Beerschot ligt namelijk ook makkelijker in de mond dan Germinal Beerschot.
XIV
B. WAARDERING EN CLASSIFICATIE Sinds het seizoen 2006/2007 zijn clubs verplicht hun spelers te rapporteren onder Immateriële vaste activa. Hoe worden spelers die einde contract waren gewaardeerd indien deze de overgang maken naar de club? En wat met spelers uit de eigen jeugd die doorstromen naar de eerste ploeg? Indien een speler zijn contract verlengt, hoe dient deze dan gewaardeerd te worden? Spelers die transfervrij overgekomen zijn van een andere club worden niet gewaardeerd. Enkel spelers voor wie een transfersom betaald werd, worden gewaardeerd onder de Immateriële vaste activa. Spelers die bijgevolg uit de jeugdopleiding komen worden niet gewaardeerd. Spelers die hun contract verlengen worden ook niet opnieuw gewaardeerd, daar hun transfervergoeding, indien deze er was, reeds onder de Immateriële vaste activa werd opgenomen en (gedeeltelijk) afgeschreven. Hoe zit dit met gehuurde spelers? Wordt de eventuele compensatievergoeding onder de Immateriële vaste activa opgenomen? Voor spelers die de club verhuurt en waarvoor een transfervergoeding betaald werd, wordt deze vergoeding in het jaar dat de speler verhuurt wordt niet afgeschreven. Het jaar nadien wordt deze dan gewoon opnieuw verder afgeschreven. Indien wij een speler huren wordt de eventuele compensatievergoeding die betaald dient te worden gewoon als kost gezien. Deze wordt dus niet onder de Immateriële vaste activa opgenomen. Spelers worden gewaardeerd op actief, maar hoe wordt de omringende staf (zoals trainers) gewaardeerd, aangezien deze ook meewerken aan het sportieve succes van de club en eveneens onder contract staan? Neen, deze worden niet gewaardeerd en zijn ook niet te waarderen. Wordt een transfersom voor het aantrekken van een trainer die niet einde contract was bij zijn vorige werkgever ook onder de Immateriële vaste activa opgenomen? Neen, dit is gewoon een kost. Dat is een ontslagvergoeding die je dient te betalen zoals bij alle personeelsleden. Deze wordt dus niet afgeschreven. Hoe worden de spelers afgeschreven bij Zulte Waregem? Lineair over de duur van hun eerste contract. Opties voor eventuele contractverlengingen worden niet in achting genomen, daar deze niet met zekerheid gelicht zal worden. Uit de Sociale Balans leidden we af dat de spelers als bedienden worden ingeschreven. Is dit een verplichting of is het eveneens mogelijk om deze als arbeiders in te schrijven? Het is inderdaad zo dat zij als bedienden moeten ingeschreven worden. Dit is wettelijk verplicht. Uiteindelijk is dit op basis van een CAO en daaruit worden ze gezien als bedienden. Uit het verleden weten wij ons te herinneren dat enkele van de spelers nog een ander beroep uitoefenden in het eerste seizoen dat jullie in Eerste Klasse speelden. Hoe werden zij dan ingeschreven en gewaardeerd? Zij werden als deeltijdse profvoetballers ingeschreven. De waardering van deze spelers is/was dezelfde als bij de voltijdse profvoetballers: lineair over hun eerste contractduur. Wij gaan er van uit dat er ook voor profvoetballers een minimumloon dient betaald te worden. Hoeveel bedraagt deze en hoe zien de pensioensbijdragen voor voetballers er uit? Ik heb toevallig vandaag net een mail gekregen in verband met die minimumlonen. Deze zullen voor het komende seizoen omhoog getrokken worden. Wij kregen deze mail mee en daaruit bleek het volgende: Het minimumbedrag van de betaalde sportbeoefenaar wordt verhoogd van 8.675 € naar 8.850 €. Dit geeft volgende minimumbedragen: - Deeltijdse sportbeoefenaar: € 9.750 (= € 8.850 + € 900 - CAO 16/06/09) - Voltijdse sportbeoefenaar: € 18.600 (= (€ 8.850 x 2) + € 900 - CAO 16/06/09) - Niet-EER: € 70.800 (= € 8.850 x 8)
Wat betreft de pensioenbijdrage is het zo dat je als club in Eerste Klasse verplicht een pensioenfonds dient aan te spreken en dat je per kwartaal voor iedere speler een bepaalde bijdrage betaalt op basis van het brutoloon van de speler. Dat is op basis van degressieve tarieven. Hoe hoger het brutoloon, hoe hoger het tarief dat dient betaald te worden.
XV
Zou het niet efficiënter zijn indien de KBVB de pensioenregeling voor zich neemt in plaats van dat alle clubs met verschillende maatschappijen samenwerken? Uit een gesprek met de heer Matthias Leterme bleek dat de individuele pensioenregeling hen een belangrijk sponsorcontract oplevert. Zijn er bij Zulte Waregem nog andere motieven om het per club te regelen en niet via de KBVB? Bij de meeste clubs zal het inderdaad zo zijn dat je op deze wijze wel wat return krijgt van de sponsor. Aan de andere kant, indien dit gemeenschappelijk gemaakt zou worden vanuit de KBVB of de Pro League, zou dat van daaruit verdeeld worden onder de clubs. Nu gebeurt dit ook al door bepaalde sponsors. Dit zou eventueel zo gecompenseerd kunnen worden. Het kan zijn voordeel hebben, maar het is moeilijk om daar een oordeel over te vellen. Hanteert de club een loonplafond? Zo ja, hoe wordt dit plafond bepaald? Gebeurd dit bijvoorbeeld aan de hand van een vast percentage voor de ganse spelersgroep of een maximumbedrag per speler? In principe hebben we een streefdoel waar er maximum 50 percent van het budget mag uitgegeven worden aan spelerslonen.Ik weet dat er clubs zijn die aan een budgetaandeel van zestig of zelfs zeventig procent zitten. Wij proberen binnen ons streefdoel te blijven, maar hebben in dat budgetdeel geen maximumbedrag die we aan individuele spelerslonen opleggen. Welke Financiële vaste activa bezit de club zoal? Hierop staan gewoon waarborgen. Dat zijn waarborgen op appartementen die wij huren voor spelers. Deze post bevat geen aandelen of zo. Wat houdt de rekening “Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen” in? Dat zijn de abonnementen van het komende seizoen die reeds verkocht werden voor het afsluiten van het boekjaar zelf. Wat houden de overlopende rekeningen zoal in? Deze rekening komt veel meer voor aan de kostenzijde dan aan de opbrengstenzijde. Dit zijn kosten die in één maal gefactureerd werden maar eigenlijk betrekking hebben op meerdere jaren. Over te dragen kosten zitten hier bijvoorbeeld ook in. Dit zijn facturen die reeds opgemaakt werden voor eind juni, maar die betrekking hebben op het nieuwe seizoen. Wat wordt zoal geboekt onder de Uitzonderlijke Opbrengsten en Kosten? Dit zijn hoofdzakelijk transfers van spelers of uitzonderlijke afschrijvingen die toegepast worden. Wat valt er zoal onder „Andere Personeelskosten’? Daar zal die bijdrage voor de pensioenfondsen in zitten. Daarnaast ook nog de bijdragen voor arbeidsongevallen en verzekering. Dat zijn twee grote brokken die onder deze post gevat worden.
C. ANALYSE VAN DE JAARREKENING De jaarrekening van Zulte Waregem wordt opgemaakt per seizoen en niet per kalenderjaar. Is dit omdat seizoensgebonden evaluatie gemakkelijker is of is dit historisch bepaald? Het is ietwat logisch om het seizoensverloop te volgen. Indien je het kalenderjaar zou volgen zit je ook weer met veel meer overlopende rekeningen. We weten dat (de betaalde transfersommen voor) spelers gewaardeerd worden onder de post „Immateriële vaste activa’ maar vallen hier nog andere sommen onder? Neen, bij ons zijn dit effectief enkel de betaalde transfersommen voor het aantrekken van spelers. Daar kunnen eventueel nog octrooien, concessies, licenties en goodwill ondervallen. Wat zijn de verschillen tussen Handelsvorderingen en Overige Vorderingen? Wat valt hier zoal onder? De Handelsvorderingen bevatten alles die te maken heeft met de handelsactiviteit. Een te goed van een spelerstransfer valt hier bijvoorbeeld onder. Onder Overige Vorderingen valt bijvoorbeeld de BTW. En wat valt er precies onder de Handelsschulden? Dit zijn hoofdzakelijk schulden ten opzichte van leveranciers. Ook eventueel te betalen transfersommen worden hier onder geboekt.
XVI
Uit de balans blijkt dat Zulte Waregem geen kapitaalsubsidies geniet. Doet de stad, gemeente of provincie dan geen toegevingen ten opzichte van de club? (bijvoorbeeld het betalen van investeringen, het makkelijker aanreiken van bouwvergunningen…) Wij ontvangen werkingssubsidies voor de jeugd, maar voor de A-kern gaat dit enkel over investeringssubsidies. Zo is de stad onlangs gedeeltelijk tussengekomen bij de aanleg van een kunstgrasveld. Wij ontvangen dus geen jaarlijkse vaste bedragen aan subsidies. De werkingssubsidies die we ontvangen, boeken wij normaal gezien op de 74-rekening. In 2009 zijn er 22 voltijdse werknemers ingetreden en 20 uitgetreden (ten opzicht van 35 werknemers). Zorgt zo‟n groot personeelsverloop niet voor instabiliteit in de (sportieve) werking van de club? Waren dit vooral spelers of werd (ook) de sportieve omkadering geherstructureerd? Dit is een verloop van hoofdzakelijk spelers. Vast personeel verandert weinig of niet.
D. FINANCIEEL Hoe groot is het budget waarmee de club werkt? Hoe is dit geëvolueerd in het jaar van promotie? Ons budget bedraagt dit jaar acht miljoen euro. Ik veronderstel dat dit in vergelijking met ons eerste jaar in de Eerste Klasse ongeveer verviervoudigd is. Ik denk dat dit vooral komt door een stijging van de televisieinkomsten. Wat zijn de belangrijkste inkomsten- & uitgavenbronnen van de club en hoe evolueerde dit bij de overgang naar 1e klasse? Ik denk dat de belangrijkste inkomstenbronnen de abonnementen, de sponsoring en de televisierechten zijn. Qua uitgaven zal dit voor 50 procent de spelerslonen zijn. De overige 50 procent dekken de vaste kosten. Dit zijn kosten zoals de huur van het stadion, de financiering van de jeugdwerking en het vast personeel. Hoe afhankelijk is de club van deze verschillende inkomstenbronnen? Als het televisiecontract bijvoorbeeld met de helft zou dalen denk ik dat dertien van de zestien eersteklassers met een probleem zouden zitten. Het voordeel is dat wij nu wel een spaarpotje hebben zodat wij wel iets kunnen overbruggen, maar we zijn dus inderdaad wel afhankelijk van anderen. Hoe ziet u het budget van de club evolueren? Bijvoorbeeld met de financiële crisis? We hebben de crisis niet echt aan ons budget gevoeld. Deze is ook niet gedaald met de crisis. We hebben het echter wel gemerkt doordat we langer moesten wachten voor we ons geld kregen. Iedereen wou wat langer zijn geld bij zich houden. Bestaat er een financieel plan voor extreem (on)gunstige situaties? Wij maken jaarlijks een budgettering en hebben hierover maandelijks een onderhoud. Op basis van die maandelijkse opvolging kunnen we wel wat inschatten wat een bepaalde gunstige of ongunstige situatie kan veroorzaken.
E. VERSCHILLEN TUSSEN EERSTE EN TWEEDE KLASSE Hoe is bij Zulte Waregem de omschakeling naar professionalisering verlopen? Ik denk dat die professionalisering enkel en alleen maar in de Eerste Klasse is gebeurd, want uiteindelijk was er hier in de Tweede Klasse niemand in dienst. De club draaide door vrijwilligers of mensen op freelance basis. Er zijn geleidelijk aan vaste medewerkers bijgekomen. Zo waren er hier in ons eerste jaar in de hoogste afdeling 3 vaste medewerkers en zijn we ondertussen met twaalf. De professionalisering is dus zeer geleidelijk aan gegaan. Wat zijn volgens u de grootste financiële verschillen tussen de Eerste en Tweede Klasse? Het grootste verschil is volgens mij de budgetten waarmee gewerkt wordt. Het grootste budget in de Tweede Klasse is momenteel denk ik 2,5 à 3 miljoen euro terwijl het laagste budget in de Eerste Klasse 4 à 5 miljoen is. De verschillen komen er door de televisiegelden, maar ook door de achterban. Zo kan je in Eerste Klasse meer verdienen aan merchandising en grotere sponsors aantrekken. Wat is uw standpunt ten opzichte van de door de KBVB opgelegde investeringen? Stel dat Eupen degradeert, dan hebben zij in principe hun investeringen „voor niets‟ doorgevoerd.
XVII
Dat is hetzelfde wat met Dender is gebeurd. Ze zakken naar Tweede Klasse, televisiegelden vallen weg, er zijn serieuze investeringen gedaan en dan moet je inderdaad zien te overleven. Met de investeringen naar tribunes en dergelijk ben ik zeker mee akkoord, maar bijvoorbeeld over die veldverwarming heb ik ook mijn twijfels.
F. TELEVISIEGELDEN Hoe staat u tegenover de parachute die de daler naar Tweede Klasse zou meekrijgen. Kan dit niet gezien worden als competitievervalsing voor het komende seizoen in de Tweede Klasse? Je moet er rekening mee houden dat je voor de licentie in Eerste Klasse 22 spelers onder contract moet hebben. In de Tweede Klasse bedraagt dit aantal slechts 17 spelers. Als je bijvoorbeeld dit seizoen daalt naar de Tweede Klasse wil dat niet direct zeggen dat de spelerscontracten aflopen. Je zit dus sowieso al met een hogere spelerslast. Je probeert dan natuurlijk zoveel mogelijk spelers van de hand te doen, maar dat lukt niet altijd. Je mag zeker zijn dat die miljoen euro die je meekrijgt niet voldoende is. De zakker in het huidige systeem krijgt trouwens ook al 700.000 euro mee, dus zo‟n grote verandering is dit nu ook weer niet. Het is deels om die extra kosten die je hebt ten opzichte van de andere tweedeklassers te compenseren. Ik zou dat geen competitievervalsing durven noemen. Zouden de tweedeklassers geen recht hebben op een deel van het televisiebudget van de eersteklassers? Een jaar of twee geleden is er een voorstel gedaan naar de tweedeklassers om een bepaald bedrag van de televisierechten door te geven. Dat hebben ze geweigerd. Het ganse verhaal weet ik niet maar het was de bedoeling om een deel door te schuiven naar de tweedeklassers. Het zal wel om meer dan enkel die televisierechten gegaan hebben. Sindsdien is daar niet meer over gesproken.
G. PLAY-OFFS Wat was volgens u het beste scenario voor de clubs in het geheel en voor Zulte Waregem in het bijzonder op financieel en sportief vlak? Bent u voorstander van de beslissing om met het huidige systeem nog minstens drie seizoenen door te gaan? Hoe groot is het (financiële) verschil tussen Play-off 1, 2 & 3? Als ploeg is het best dat je in Play-off 1 zit. In Play-off 2 moet je er namelijk rekenen mee houden dat je geld moet toesteken. Aan Play-off 2 maak je verlies omdat de aantrekkelijkheid veel minder is. Wij hebben nu nog geluk dat we samen met KV Kortrijk zitten, zodat we nog een derby hebben die wat volk trekt. Naar televisierechten toe krijg je geen extra deel toegewezen. indien je niet bij de eerste twee van je poule eindigt. Maar goed ja, de Play-offs zijn puur behouden omdat de G4 (Gent, Genk, Club Brugge & Anderlecht) geld willen toesteken naar de kleine clubs. Als je ziet wat de ploegen in Play-off 1 aan televisiegelden krijgen… Het is niet eerlijk hé: op die manier worden de rijke clubs alleen maar rijker en worden de arme clubs alleen maar armer. Ik hoop dat het gezond verstand ooit zal zegevieren en dat ze die Play-offs gaan afschaffen, maar het zal niet simpel zijn. Play-off 3 is zelf nog het ergste van allemaal. Welke supporter wil vijf maal Eupen tegen Charleroi zien spelen? Er is gewoon niemand die daarvoor staat te springen. Waarom doen ze dat? Gewoon omdat ze geen twee maand zouden stilliggen tot de eindronde in de Tweede Klasse.
H. LICENTIESYSTEEM Zo goed als alle club hebben toch schulden ten opzichte van de belastingen en de RSZ. Is dit niet één van de verboden opgelegd door de licentiecommissie? Wij hebben geen schulden, maar ik stel mij ook soms vragen bij de achterstallige betalingen die sommige clubs hebben. Met een degelijk afbetalingsplan bij de RSZ krijgen ook deze ploegen echter een licentie toegewezen.
XVIII
Bijlage 5: Interview met mevrouw Greet Vanbrabant, Financieel manager bij Lommel United – 31 maart 2011 A. STRUCTUUR Uit de balans konden we afleiden dat Lommel United, in tegenstelling tot vele andere voetbalploegen, wél Terreinen en Gebouwen bezit. Wat wordt onder deze post geboekt aangezien het toch om een relatief klein bedrag gaat? Op welke manier worden het stadion en andere clubgebouwen zoals de fanshop precies beheerd? Alles wat wij hebben aan terreinen en gebouwen huren wij van de stad. Wij hebben eigenlijk niets in eigen beheer. Wij hebben hiervoor een huurcontract, maar krijgen dat eigenlijk allemaal gratis ter onzer beschikking. Hoe verloopt de verdere samenwerking met de stad Lommel? Naast het stadion en de omliggende gronden en gebouwen die wij gratis ter onzer beschikking krijgen, ontvangen wij nog een bepaald bedrag aan sponsoring van de stad. Voorheen noemden wij KVSK United Overpelt-Lommel en de naamswijziging naar Lommel United is als een soort stadsmarketing doorgevoerd. In ruil krijgen wij jaarlijks 50.000 euro aan subsidies en dienen wij ook op de wedstrijdtruitjes en dergelijke het logo van de stad weer te geven. Heeft de club voor andere zaken een aparte vennootschap opgericht? (we denken hierbij aan de jeugd, de merchandising, de catering…) Neen, bij ons zit alles onder één overkoepelende VZW. Zo viel ons bijvoorbeeld op dat de kosten van de club zowel betrekking hebben op kosten voor de A-kern als kosten voor de jeugdafdeling. Is het niet voordeliger hier een aparte vennootschap voor op te richten? Ja, dat is ook zo maar dat is een afspraak aangezien het bestuur de jeugdwerking ontzettend belangrijk vindt en daar bijgevolg ook wel een pak geld in wil steken. Zij vinden het niet erg dat de jeugd de club wel wat kost. Wij spelen hier, als je even naar onze ploeg kijkt, met twee Nederlanders en enkele spelers van elders uit België, maar het merendeel van de spelers komen uit onze eigen jeugdwerking. De club ontstond in 2003 door een fusie tussen KVV Overpelt en Lommel SK. Heeft dit de club, zowel sportief als financieel, geholpen (bijvoorbeeld ten opzichte van sponsors)? Neen. De samenvoeging van de twee clubs is er gekomen na een faillissement. Het enige gevolg van deze fusie is het samenkomen van de twee supportersgroepen en de discussies tussen beide groepen. Patrick Vanoppen, de nieuwe sterke man op het Kiel, wil Germinal Beerschot vanaf volgend seizoen terug laten draaien onder de naam Beerschot AC. Ook Lommel United heeft dit seizoen zo‟n naamsverandering ondergaan. Welke impact had deze naamsverandering (bijvoorbeeld met betrekking tot supporters en sponsors van beide clubs, in het bijzonder deze van het oude KVV Overpelt)? Op 25 november 2009 werd besloten dat KVSK United, nadat het stadsbestuur van Lommel een nieuwe financiële overeenkomst met de club goedkeurde, de naam Lommel prominenter gaat opnemen in de clubnaam vanaf het seizoen 2010/2011. De club ging daarom spelen onder de naam Lommel United.
De naamsverandering naar Lommel United is er gekomen nadat het stadsbestuur van Lommel ons dit nadrukkelijk gevraagd had. De bijkomende nieuwe subsidieregeling die hieraan gekoppeld werd, was eigenlijk de enige reden om deze naamsverandering door te voeren. Wat je natuurlijk niet kan uitsluiten zijn de discussies tussen de oude supporters van KVV Overpelt en deze van Lommel SK. Aan de kant van de sponsors hebben wij geen negatieve reacties gehad. Integendeel, aangezien Lommel onder invloed van het schepencollege aan het uitbreiden is naar horeca en winkels toe, is het een goede zaak om aan de stad Lommel gelinkt te worden.
B. WAARDERING EN CLASSIFICATIE Sinds het seizoen 2006/2007 zijn clubs verplicht hun spelers te rapporteren onder Immateriële vaste activa. We zien echter dat er geen waarden vermeld zijn bij de Immateriële vaste activa. Hanteert de club een specifieke transferpolitiek? Dat heeft inderdaad alles met onze transferpolitiek te maken. Zoals eerder vermeld, besteden wij heel veel aandacht en belang aan onze jeugdwerking. Voor de spelers die dan toch aangetrokken worden, werd tot op
XIX
heden nooit een transfervergoeding betaald en ik denk niet dat dit in de directe toekomst, zelfs na promotie, zal veranderen. Ook omdat dit budgettair niet haalbaar is. Wij gaan geen geweldige en grootse dingen doen, dat is het voordeel als je uit een faillissement komt. Hoe zit dit met gehuurde spelers? Wordt de eventuele compensatievergoeding onder de Immateriële vaste activa opgenomen? Indien wij in de toekomst spelers zouden huren, zou de compensatievergoeding als een kost worden opgenomen, en dus ook niet onder de Immateriële vaste activa terechtkomen. Wij weten dat er voor profvoetballers een minimumloon dient betaald te worden. Worden ook (deeltijdse) voetballers in de Tweede Klasse als (deeltijds) profvoetballer gezien of hebben deze een ander statuut? Neen, wij hebben geen profs in dienst. Onze spelers hebben gewoon een statuut van „bediende in de sport‟. Hanteert de club een loonplafond? Zo ja, hoe wordt dit plafond bepaald? Gebeurt dit bijvoorbeeld aan de hand van een vast percentage voor de ganse spelersgroep of een maximumbedrag per speler? Onze sportief verantwoordelijke krijgt een budget die hij kan besteden naargelang hij wenst. Hij heeft dus een budget, inclusief sociale lasten en premies, die hij zelf kan verdelen aangezien hij alleen de kennis heeft omtrent wie wat waard is. Hij heeft daar 100 procent carte blanche in zolang hij binnen het gegeven budget blijft. We hebben wel een sponsor die zorgt voor de auto‟s. De spelers hebben dus allemaal een auto die gratis ter hunne beschikking wordt gesteld en waar de club ook geen extra kosten aan heeft.
C. ANALYSE VAN DE JAARREKENING Kan je begrip opbrengen voor clubs die, in tegenstelling tot Lommel United, het kalenderjaar volgen in plaats van het seizoensverloop of ziet u hier geen voordelen in? Ik zou dat toch per seizoen houden. Je moet toch een duidelijk overzicht hebben qua inkomsten en uitgaven. De club werkt met een negatief eigen vermogen (€ -632.376 ten opzichte van een balanstotaal van € 551.526). Dit komt door de grote overgedragen verliezen. Is dit geen gevaarlijke situatie? Zeker aangezien het Eigen Vermogen enkel bestaat uit Overgedragen resultaat en Kapitaalsubsidies. (Deze situatie vinden we bij meerdere clubs terug.) Dat is inderdaad door een opeenstapeling van verliezen uit het verleden, dus dat gaat er volgend jaar niet beter op worden. Zoals ik al zei is de Tweede Klasse economisch gewoon absoluut niet leefbaar. Ziet u een mogelijkheid om de Tweede Klasse (meer) leefbaar te maken? De eerlijke verdeling van de televisiegelden zou al een begin zijn. Als ik zie dat wij op dit moment 10.000 euro hebben ontvangen is dat eigenlijk waanzin in vergelijking met de sommen die bijvoorbeeld een club als Anderlecht krijgt. Bijna alle andere inkomsten zijn indirect verbonden aan de televisierechten. Als je niet op televisie komt, dan komen de (grote) sponsors ook niet. Een hoofdsponsor in Eerste Klasse vertegenwoordigd een bedrag van 250.000 euro. Als je dat vergelijkt met onze grootste sponsor, die ons 50.000 euro oplevert, dan merk je wel hoe belangrijk de invloed van deze televisieaandacht is. Als je weet dat de sponsorinkomsten voor tweedeklasseploegen uitermate belangrijk zijn… Wij hebben al niet de grootste supporterskern. Als wij zouden promoveren zouden de televisiegelden dit voor een groot deel goed maken. Ook denk ik dat de ploeg in het eerste jaar in de Eerste Klasse veel meer mensen zal lokken, die eens komen kijken hoe het zit bij „de ploeg in hun achtertuin‟. Ik denk echter dat dat de jaren nadien ook alweer zou afnemen. Maar dan zit je natuurlijk nog met die televisiegelden die een groot deel van je kosten kunnen dekken. Hier in Lommel werken wij, genoodzaakt, ook met een 90 procent vrijwilligers. Op wedstrijddagen lopen hier tot zestig vrijwilligers rond, die „voor een hap en een slok‟ de club willen helpen. Uit de balans blijkt dat Lommel United kapitaalsubsidies geniet. Op de gemeenteraad van 24 november 2009 werd goedgekeurd dat de VZW een jaarlijkse tegemoetkoming van 50.000,00 euro zal bekomen, dit voor een periode van 5 jaar en onder zeer strikt bepaalde voorwaarden.
Van welke voorwaarden is er hier sprake? Die voorwaarde was dat wij konden bewijzen dat wij geen achterstallige betalingen hadden aan de RSZ, dus eigenlijk dat wij onze licentie hadden. Plus dat onze balans tijdig gepubliceerd werd. Dit was dus meer gewoon uit vrees voor een nieuw faillissement.
XX
Dienen de kapitaalsubsidies aangewend te worden voor duurzame investering? Neen, wij mogen die besteden waaraan we zelf wensen. De investeringen aan het stadion en dergelijke worden ook rechtsreeks door de stad beheerd en betaald. Hoe afhankelijk is de club van deze kapitaalsubsidies? (in 2008 bedroegen deze € 117.650 ten opzichte van een balanstotaal van € 296.490) Ik denk toch wel dat de club in ernstige problemen zou komen indien deze zouden wegvallen. Ik denk dat er dan niets meer over blijft. De schulden bestaan voornamelijk uit „Niet-rentedragende schulden of schulden gekoppeld aan een abnormaal lage rente‟. Wat houdt deze post precies in? Deze komen deels van de stad. Dit geld was bestemd voor de uitbouw van het jeugdcomplex. Een ander deel komt van onze G5, die een deel van hun geld hopen terug te krijgen. Een deel komt ook van onze hoofdsponsor, die ons een bedrag van 100.000 euro ter beschikking heeft gesteld, die wij op termijn moeten terugbetalen. De „Bezoldigingen, Sociale lasten en Pensioenen‟ overschrijden de waarde van de Bedrijfsopbrengsten. De schuld ten opzichte van bezoldigingen en sociale lasten daarentegen, is lager dan het verschil tussen beide. Betekent dit dat de club leent om dit tekort te overbruggen en is deze situatie lang houdbaar aangezien Lommel United kans maakt om over te gaan naar de Eerste Klasse. Het is ons bestuur die dat allemaal bijlegt. Die hopen dat ooit te recupereren, maar zij weten ook dat dat niet meteen aan de orde is. Dit is eveneens een reden waarom de club moet promoveren. Ik ben bang dat het bestuur na x aantal jaar zal zeggen van „We stoppen ermee, dit is een bodemloze put‟. Men is nu wel aan het denken om een constructie op te zetten zodat de bestuurders bij uitgaande transfers een deel van de transfersom krijgen als terugbetaling van hun renteloze lening. „Anderzijds wordt nog steeds de mogelijkheid onderzocht om bijkomende financieringsbronnen aan te trekken, welke het ons mogelijk maakt de situatie van het negatieve eigen vermogen om te buigen‟.
Hoe verloopt deze zoektocht? Welke financieringsbronnen zijn hierin zoal aan bod gekomen en welke liggen er nog steeds op de tafel? Het is zo dat men eigenlijk zoekt naar iemand extra in het bestuur die wat kapitaal in de club wil pompen. Dit is iets dat heel erg nodig is indien wij in de Tweede Klasse zouden blijven. Is het zo dat in de Tweede Klasse de clubs minimaal 17 spelers onder contract moeten hebben. Dit moeten, uit de sociale balans te zien, geen voltijdse contracten zijn? In de Tweede Klasse dien je inderdaad minimaal 17 spelers te hebben, deze dienen evenwel geen profstatuut te hebben zoals in de Eerste Klasse het geval is.
D. FINANCIEEL Hoe groot is het budget waarmee de club werkt? Dat situeert zich rond de anderhalf miljoen euro. Dat zijn budgetten opgesteld door mijn voorganger. Ik merk wel dat we de inkomsten die hier in zijn opgenomen niet realiseren zonder tussenkomst van ons bestuur. Wat zijn de belangrijkste inkomsten- & uitgavenbronnen van de club? Waarvan komen de inkomsten van een voetbalploeg uit Tweede Nationale, ik denk dat we daar niet moeilijk over hoeven te doen: dat zijn in hoofdzaak sponsorinkomsten. De inkomsten aan televisiegelden zijn quasi nihil. Dit seizoen bedragen deze tot nu toe 10.000 euro. Dan heb je de opbrengsten van ticketing en van catering, maar ook daar heb je een probleem want Tweede Klasse is natuurlijk een heel stuk minder populair dan Eerste Klasse. Wij zitten hier in Limburg met een Sint-Truiden en een Genk en daarnaast nog een pak supporters van Anderlecht en Club Brugge. Wijzelf hebben zo eigenlijk een tekort aan supporters wat resulteert in een tekort aan inkomsten. Wat sponsors betreft is het een gelijklopend verhaal. De Tweede Klasse is voor hen ook absoluut niet aantrekkelijk, omdat de ploegen niet aan bod komen op de televisie. De sponsors die wij hier hebben zijn sponsors die denken om via de andere aanwezige sponsors klanten aan te trekken. Maar wij hebben een heel sterk bestuur, bestaande uit vijf heren, onze G5 noemen wij die, en die zijn nogal kapitaalkrachtig. Mocht hun steun wegvallen dan denk ik dat de club ook meteen opgedoekt mag worden. Tweede Klasse is om heel eerlijk te zijn gewoon niet leefbaar. Kijk wat wij nu meemaken, wij spelen nu drie jaar op rij aan kop. Dat wil zeggen dat we ook veel winstpremies moeten uitbetalen, aan de volledige technische staf, de spelers en trainers. We zijn al twee maal naast de boot gevallen en we hopen dat dat dit jaar niet opnieuw
XXI
gebeurd, anders ben ik bang voor het volgende seizoen. Indien je niet promoveert is het dus beter om in de (lage) middenmoot mee te draaien in plaats van aan de top. Ik denk dat dat ook het scenario is waar we volgend jaar mee te maken zullen hebben. Als wij nu niet promoveren zullen we moeten concluderen dat we het met minder moeten doen. Dit betekent dat we enkele spelers van de hand zullen moeten doen, waardoor onze sportieve resultaten ook een pak minder zullen zijn. Om zo verder te werken en te kijken wat er uit onze eigen jeugdwerking doorstroomt en later misschien nog eens de stap te wagen om promotie te ambiëren. Heeft de financiële crisis een bepaalde invloed gehad op de club? Ik merk dat er minder sponsorcontracten zijn dan vorig seizoen en dat die ook minder opgevolgd werden. Ik weet echter niet of dit het gevolg is van de financiële crisis of dat dit te wijten is aan mijn voorganger. Wat wel zo is, is dat de betalingen pas zeer laat binnenkomen. Eigenlijk ben ik de hele maand januari, mijn eerste maand hier in dienst, bezig geweest met het opbellen van achterstallige betalingen. De gemiddelde betalingstermijn in het voetbalgebeuren zit rond de 150 dagen. Dat is dus absoluut verschrikkelijk aangezien je met al uw kosten aan het begin van het seizoen zit. Dat zijn zo van die basisregels in een gewoon bedrijf, maar hier is dat blijkbaar niet aan de orde.
E. VERSCHILLEN TUSSEN EERSTE EN TWEEDE KLASSE Is er bij Lommel United sprake van een omschakeling naar professionalisering? Wordt er al gekeken om investeringen te doen met het oog op een eventuele overgang naar de Eerste Klasse? Eigenlijk kan je weinig op voorhand doen. Wij hebben nu de sponsorpakketten voor Eerste en Tweede Klasse samengesteld. Daar kunnen we mee aan de slag zodra we weten in welke divisie we het komende seizoen zullen uitkomen. Ook de stad heeft alle offertes klaar voor de nodige investeringen, maar voor het overige kunnen we quasi geen actie ondernemen. Wat zijn volgens u de grootste financiële verschillen tussen de Eerste en Tweede Klasse? Zoals ik al zei zijn het vooral die televisiegelden en de sponsors die het verschil maken. Ik heb nu bijvoorbeeld al een zevental aanvragen van bedrijven gekregen die ons volgend jaar zouden willen sponsoren… indien wij in de Eerste Klasse uitkomen, maar alleen op die voorwaarde. Het feit dat ze zelf komen met het voorstel zegt al genoeg, terwijl je in de Tweede Klasse moet gaan smeken bij bedrijven om sponsorgeld. In Tweede Klasse heb je ook geen product om te verkopen. Ik ben er zeker van dat indien wij iemand vast zouden aanwerven die zich uitsluitend met het aantrekken van sponsors bezig zou houden, dit effectief zou lonen. Ik kan er niet voor zorgen dat wij elke match voor 4.000 supporters spelen, ik kan die mensen niet gaan halen, maar sponsors binnenrijven is wel mogelijk indien je hard genoeg je best doet. De catering is bijvoorbeeld ook zwaar overroepen. Wij verdienen hier slechts 9 euro per maaltijd aan, maar de sponsors eisen dat ze die mogelijkheid hebben om hier voor de wedstrijd te dineren. Voor het geld moet je dit dus niet doen, want je verdient er amper iets aan. Wij hebben nu plaats voor een tweehonderd tal eters, wat voor de Eerste Klasse absoluut te weinig is. Wij zullen dan ook onze eetgelegenheid moeten uitbreiden. Ik denk eerlijk gezegd dat er geen enkele club is in de Tweede Klasse die uit zichzelf winstgevend is. Behalve indien je elke match een zes- of zevenduizend supporters heb lijkt me dit quasi onmogelijk. Wat is uw standpunt ten opzichte van de door de KBVB opgelegde investeringen? Stel dat Eupen degradeert, dan hebben zij in principe hun investeringen „voor niets‟ doorgevoerd. Wij kunnen ons vinden in die investeringen. Die tribunes en lichtsterkte zijn dingen die ook echt nodig zijn, maar die veldverwarming is absurd. Je betaald 200.000 - 250.000 euro voor die veldverwarming, waar je dan misschien twee of drie maal per seizoen van gebruik maakt en zoals we dit seizoen zagen zijn er dan toch nog een aantal wedstrijden die niet doorgaan. De voetbalbond zou beter een regel invoeren dat de neo-eersteklasser twee jaar de tijd krijgen om bepaalde investeringen door te voeren, zodat de clubs zich eerst kunnen garanderen van een verlengd verblijf in de hoogste klasse om dan pas die investeringen door te voeren die anders verloren investeringen zouden zijn (bij degradatie). Geen enkele club die uit de Tweede Klasse komt heeft het nodige geld om al die investeringen te dragen. Wij hebben het al moeilijk om onze gewone kosten te betalen. Indien Eupen degradeert en wij promoveren, hopen we dat wij de bij hen gebouwde verplaatsbare tribune kunnen overnemen of huren. Zij zitten in die situatie dan toch met een stadion met overcapaciteit en wij moeten verplicht ons stadion uitbreiden. Ik denk dus dat dit voor de beide ploegen een goede oplossing zou zijn.
XXII
F. TELEVISIE-GELDEN Hoe staat u tegenover de parachute die de daler naar Tweede Klasse zou meekrijgen. Moet dit gezien worden als competitievervalsing voor het komende seizoen in de Tweede Klasse of is dit maar een logische compensatie aangezien die club met hogere kosten zit dan de overige tweedeklassers? Binnen de club hebben wij hierover het standpunt ingenomen dat indien die miljoen euro zou blijven gelden ze daar iets aan moeten koppelen zodat dat geld enkel gebruikt mag worden voor aflossingen van kosten voor investeringen nodig om in Eerste Klasse te kunnen spelen door te voeren. Als je die miljoen blijft investeren in je spelersgroep dan is dat eigenlijk competitievervalsing.
G. EXTRA Een nieuwe manier om geld te verdienen is het gebruik van led-boarding. Het is een dure investering, maar genereert ook een pak inkomsten. Dat is iets heel nieuw binnen het voetbalgebeuren. Je kan zoveel sponsors laten roteren als je wenst. Het grote voordeel is dat deze kunnen verkocht worden per wedstrijd. De aanmaakkosten zijn dan ook klein. Op deze manier kan je voor topwedstrijden de tarieven aanpassen. SintTruiden heeft de led-boarding van het failliete Moeskroen overgenomen en verhuren deze aan andere clubs voor 50.000 euro per seizoen. De investeringskost nieuw zijnde bedraagt wel 600.000 euro. In de Eerste Klasse vragen ze per sponsor gemiddeld 6.000 euro voor een plaats op deze led-boarding. Sponsors op onze kleine ledboarding, die wij gratis ter beschikking hebben gekregen van een sponsor, betalen slechts 100 euro. Prijs wedstrijdbal: 250 euro Matchsponsoring kost 1250 euro. Hiervoor krijg je vier dinnerseats met eten. Ook mogen ze reclame maken en de aftrap geven, maar dat komt slechts twee, drie maal per jaar voor.
H. NA HET INTERVIEW Aangezien mevrouw Greet Vanbrabant pas sinds januari aan de slag is bij Lommel United kon ze niet meteen op al onze vragen antwoorden. Ze was echter wel bereid de onderstaande vragen aan een collega voor te leggen en ons de antwoorden telefonisch te bezorgen. „De lening met de bank voorziet in een jaarlijkse aflossing van € 25.029,74 in kapitaal, waarbij wij hier moeten melden dat de aflossing die was voorzien in maart 2009 niet werd voldaan.„
Is de financiële situatie van de club dan zo slecht of is hier een betere verklaring voor? Maart, april en mei zijn algemeen gezien een slechte periode voor een voetbalclub. Alle inkomsten zijn zo goed als opgesoupeerd aangezien we het einde van het seizoen naderen. De lening werd dus niet voldaan omdat er geen middelen meer voor handen waren. In de toelichting is te lezen dat materialen die 'om niet' verkregen werden, niet gewaardeerd werden maar wel verkocht werden voor 25.000 euro aan VZW Gestelbos, die deze dan weer gratis ter beschikking stelde van de club... Hoe zit dit mechanisme precies in ineen? Wat houdt die VZW precies in? Door het nakende faillissement hebben we beslist onze roerende goederen te verkopen aan deze VZW. Zo konden we vermijden dat deze mee gingen in het faillissement en de club deze dus kwijt zou zijn. Een tweetal jaar geleden zouden de eersteklasseploegen een voorstel naar de ploegen in Tweede Klasse gedaan hebben om een deel van de televisierechten naar die clubs over te hevelen. Dit voorstel is door de tweedeklassers geweigerd. Is dit zo en waarom? Zouden de tweedeklassers geen recht hebben op een deel van het televisiebudget van de eersteklassers? Zij leveren namelijk de „nieuwe‟ ploegen in Eerste en zijn vaak een tussenstap voor vele talentvolle spelers. Meer (sportieve) gelijkheid zou de aantrekkelijkheid van de competitie alleen maar verhogen denken wij dan. De Nationale Voetballiga weigerde dit bod inderdaad naar aanleiding van de ingediende competitie-hervorming. Omdat de vertegenwoordiger van de clubs uit Tweede Klasse niet akkoord ging met het voorstel en het geschil niet opgelost geraakt, werd geen geld overgemaakt van de Eerste naar de Tweede Klasse.
XXIII
Bijlage 6: Interview met de heer Marcel Hendrickx, Voorzitter van KV Turnhout – 19 april 2011 De heer Marcel Hendrickx is sinds twee jaar voorzitter van KV Turnhout en was voorheen 15 jaar burgemeester van de stad Turnhout.
A. STRUCTUUR Omwille van welke redenen heeft KV Turnhout geopteerd om als een VZW te werken? Geeft dit statuut specifieke voor- en nadelen? Die VZW dat is natuurlijk uit veiligheidsoverwegingen voor de mensen die het initiatief nemen en het bestuur vormen. De persoonlijke aansprakelijkheid is tegenwoordig niet min in om het even welke organisatie, maar zeker ook in de sport. Voetbal is natuurlijk ook een sector met wat financiële risico‟s daar de inkomsten instabiel zijn. Het is riskant als je dan geen VZW-formule zou hebben, of een NV, want dat is de volgende stap als je groter wordt. Een feitelijke vereniging is zogenaamd niet meer op z‟n plaats voor dergelijk gebeuren, waar toch wel wat geld mee gemoeid is. Gelukkig is er tegenwoordig de mogelijkheid om de beroepsaansprakelijkheid van bestuurders te verzekeren, want zonder dat zou ik me er persoonlijk niet aan riskeren. Stel maar dat je zou vergeten de premie arbeidsongevallen te betalen en er gebeurd morgen een zwaar accident dan komen ze bij ons, de mensen van het bestuur, terecht aangezien dit als een zware fout zal gezien worden. In ons bestuur zit niemand die eigen financiële middelen in de club gestoken heeft. Er zijn wel drie mensen die een klein aandeel in de CVBA hebben. Begin 2005 ruilden jullie het Villapark voor het multifunctionele Stadsparkstadion. Hoe werd deze nieuwe voetbaltempel gefinancierd? Op een bepaald ogenblik werd het Villapark, het vroegere stadium dat privé-bezit was, verkocht. De club moest dus zoeken naar een oplossing. Er waren niet veel mogelijkheden in Turnhout aangezien er qua ruimtelijke ordening weinig plaatsen waren waar een voetbalstadion gebouwd mocht worden. Deze weinige gronden waren bovendien voor de club financieel niet betaalbaar. Er is dan een afspraak gemaakt tussen stad en club dat we hier het Stadspark mochten gebruiken. Er stond hier nog een onbruikbare tribune van tijdens de oorlog. Er werd overeengekomen dat de club zich hier mocht huisvesten en hier een nieuwe tribune mocht bouwen. Er was echter één voorwaarde: dat het een multifunctioneel stadion zou zijn om het voor de Turnhoutse gemeenschap toelaatbaar te maken. De club kreeg toen ook een toelage van € 750.000 van de stad. De bouw is dan begonnen door het toenmalige bestuur, maar men geraakte niet rond. Het stadion was dan wel gebouwd, maar de schuld was van die aard dat een nieuwe vereffening zich opdrong. Er is dan samen gezeten met enkele goedwillige mensen en er werd beslist om een structuur van sales and lease op te bouwen. Er is dus een CVBA opgericht die het stadion opgekocht heeft en in lease-overeenkomst terug aan de club ter beschikking stelde. De bedoeling was om op deze wijze een bedrag van één miljoen euro te verzamelen. We bleven echter op een € 420.000 haperen en dan heeft de club voor € 30.000 aandelen gekocht, net als enkele privémensen zodat het absoluut minimum van € 500.000 toch bereikt werd. Uit de meest recente balans (seizoen 2009/2010) konden we afleiden dat KV Turnhout Terreinen en Gebouwen bezit ter waarde van € 69.770. Verder in de jaarrekening zien we dat jullie een aandeel van 6 procent hebben in de CVBA die het stadion uitbaat. Die € 69.770 zullen de verlichtingsinstallaties zijn. Het stadion is dus volledig eigendom van de CVBA, waar de club een aandeel van 6 procent in heeft. Wat wordt precies bedoeld met een „multifunctioneel‟ stadion? Het stadion wordt met de plaatselijke korfbal- en atletiekvereniging gedeeld. Heeft de club ooit overwogen het stadion en de omringende gronden zelf over te nemen? We hebben hier financieel nog geen mogelijkheid toe gehad. Het is zo dat toen ik hier als voorzitter aan de slag ging er zelfs al twee jaar niet aan de betalingen ten opzichte van de CVBA voldaan was. Nu zijn die achterstallige betalingen, mits de hulp van Wadi Degla, allemaal afbetaald en kunnen wij maandelijks onze betaling doen. Heeft de club voor bepaalde zaken een aparte vennootschap opgericht? (we denken hierbij aan de jeugd, de merchandising, de catering…) Neen. Wij hebben geen enkel andere structuur in de club. Ook het jeugdbestuur valt onder de algemene VZW.
XXIV
Heeft de club nooit nagedacht over een fusie met een andere club? Uit ons gesprek met mevrouw Greet Vanbrabant van Lommel United en de heer Steven Beulque van Zulte Waregem, bleek dat beide clubs er zowel financieel en sportief voordeel uit gehaald hebben. Ja, maar die clubs hebben een betere geografische situatie om een fusie aan te gaan. Als wij hier een fusie zouden aangaan is dat met Geel, die 21km van hier ligt en dat historisch een rivaal is, of met Dessel Sport die ook al een twintigtal kilometer van Turnhout ligt. Met de twee provinciale Turnhoutse clubs is de kloof, zowel financieel als sportief, te groot om een fusie aan te gaan. Maar wie weet dat er via Wadi Degla en Lierse iets komt, al is er daaromtrent niets gepland. Een echte fusie zie ik niet gebeuren, maar wel een nauwere samenwerking tussen de clubs. We merkten op dat na de promotie naar de Tweede Klasse de club opeens veel meer mensen in het bestuur telde. Was dit het gevolg van de nood aan meer geldschieters? Dat was vooral door het in zee gaan met Wadi Degla. Zij wouden in de VZW de absolute meerderheid hebben. Ook werd er, na het plotse overlijden van de vorige voorzitter, een tussentijds bestuur samengesteld. Deze mensen waren niet allemaal akkoord met deze nieuwe weg die de club in sloeg, waardoor er een stoelendans binnen het bestuur ontstond. Ik denk dat er op dit moment vijftien mensen in het bestuur de VZW zitten waarvan drie mensen van KV Turnhout, enkele mensen van Lierse en een pak Egyptenaren. Heeft deze samenwerking met Wadi Degla de club, zowel financieel als sportief, vooruitgeholpen? Zonder Wadi Degla bestonden wij waarschijnlijk niet meer, of het was na een nieuwe vereffening. Wij hadden geluk dat Wadi Degla een satellietclub voor Lierse zocht en dat wij ons toen in de Derde Klasse bevonden en dus een geschikte kandidaat waren. Deze samenwerking was goed, maar er was geen uitgeschreven contract. Er is natuurlijk een dubbele cultuurbreuk tussen beide clubs. Enerzijds heb je de Belgische-Egyptische cultuurclash, anderzijds hebben die mensen extreem veel geld en willen zij het dan ook altijd voor het zeggen hebben, wat de samenwerking niet altijd even makkelijk maakt. Toen we met het tussentijdse bestuur werkten en wij ook in dezelfde reeks als Lierse uitkwamen hebben we een zeer moeilijk jaar beleefd. Er was een breuk tussen de club en Wadi Degla. Ik ben dan ook de hele wereld rondgereisd om een andere geldschieter te vinden. Ik dacht deze dan ook enkele malen gevonden te hebben, maar dat is steeds op het laatste moment weer afgeketst. In onder andere Argentinië en China hebben wij vergevorderde gesprekken gehad. Uiteindelijk was de laatste reddingsmogelijkheid de plooien met Wadi Degla glad te strijken. Dit is mij gelukkig in juni gelukt zodat wij nu terug comfortabel kunnen voortbestaan. Als morgen Wadi Degla de kraan zou dichtdraaien staan wij voor onoverkomelijke financiële problemen. De evolutie van KV Turnhout is zover gevorderd dat we waarschijnlijk geen nieuwe geldschieter zouden vinden.
B. BALANSANALYSE De Jaarrekening van KV Turnhout wordt opgemaakt per seizoen en niet per kalenderjaar. Is dit omdat seizoensgebonden evaluaties gemakkelijker zijn of is dit historisch bepaald? Kan je begrip opbrengen voor clubs die het kalenderjaar volgen in plaats van het seizoensverloop of ziet u hier geen voordelen in? Dat is iets dat hier al altijd loopt en het geeft in feite wel een beeld van hoe een kampioenschap financieel geweest is. Wij hebben hier nog geen problemen mee gehad. Je kan boekhoudkundig perfect afsluiten op die datum. Ik zie niet meteen in wat de voordelen zouden zijn van het volgen van het kalenderjaar. We zien dat er geen waarden vermeld zijn bij de Immateriële vaste activa. Is dit het gevolg van een specifieke transferpolitiek die de club hanteert? Wij hadden tot het voorbije seizoen geen aangekochte spelers. Dit seizoen hebben we twee spelers die door ons zogezegd aangekocht zijn, maar wiens transfervergoeding door Wadi Degla betaald is. Ik vrees echter dat bij de verkoop van deze spelers, die transferbedragen ook weer terug naar Wadi Degla zullen stromen en niet in onze spaarpot terecht zullen komen. Daarnaast hebben we nog één speler waar wij zelf kapitaal in geïnvesteerd hebben. Het is financieel inderdaad amper haalbaar om zelfs een aankoopsom van € 10.000 te betalen. Ook de lonen voor die buitenlandse spelers, die jaarlijks minimaal € 75.000 moeten verdienen, exclusief sociale lasten, zijn, zonder de hulp van Wadi Degla, zeker niet betaalbaar voor een club als KV Turnhout. Onder welk statuut worden de spelers ingeschreven? Profvoetballers. De spelers, behalve de buitenlanders, zijn deeltijdse voetballers.
XXV
Uit de sociale balans kunnen we afleiden dat jullie 24 mensen voltijds te werk stellen. Is dat niet veel voor een tweedeklasser? Dat zijn spelers en trainers. Voor de rest is er niemand bij ons in dienst. Het veldonderhoud gebeurd door de stad. Onze medische staf bestaat uit twee dokters en één kinesist. Die zijn op elke wedstrijd van de eerste ploeg, de beloften als op zaterdag en zondag voor de jeugd aanwezig. Op elke training is er ook telkens één van de drie aanwezig. Deze medische staf kost ons maandelijks blobaal 1.500 euro. De club werkt met een negatief Eigen Vermogen (€ -1.342.106 ten opzichte van een balanstotaal van € 589.045). Dit komt geheel door de grote overgedragen verliezen. Is dit geen gevaarlijke situatie? Zeker aangezien het Eigen Vermogen enkel bestaat uit het Overgedragen resultaat. Als wij geen VZW waren, waren wij failliet. Maar dat negatief Eigen Vermogen zal nog stijgen. De gelden die wij van Wadi Degla ontvangen, worden niet langer als sponsorbedragen gezien, maar als leningen. Hierdoor zal het negatieve Eigen Vermogen jaarlijks ook stijgen. Ik maak mij daar ook wel soms zorgen over of dit steeds aanvaard zal blijven. Aanvankelijk hadden wij met Wadi Degla een overeenkomst dat dat sponsorgeld zou zijn, maar daar is men in Egypte op teruggekomen. Niet omdat ze verwachten dat geld ooit terug te zien, maar ze zeggen van „Stel dat de club op een bepaald moment van de hand gedaan wordt, dan heeft hun inbreng nog een bepaalde waarde”. We stellen eveneens vast dat de club geen kapitaalsubsidies geniet? Betekent dit dat jullie geen steun krijgen van de lokale overheid? Het stad onderhoudt de terreinen hier voor een symbolische euro per jaar. Voor de Leemshoeve, waar ons jeugdcomplex gelegen is, betalen wij wel huurgeld voor het gebruik van de terreinen en de kleedkamers en dergelijke. Dit kost op jaarbasis ongeveer 10.000 euro. Dit is wel een van de beste jeugdcomplexen van België, en is helemaal door de stad opgebouwd. Daarnaast krijgen wij, zoals elke Turnhoutse sportclub, nog een toelage van de stad voor de jeugdwerking, maar dat bedraagt slechts 6.000 euro op jaarbasis. Wat investeert de club zelf in de jeugdwerking? Hoe goed draait deze jeugdwerking? Naast de recette uit jeugdwedstrijden investeren wij jaarlijks een 80.000 euro aan de jeugdwerking vanuit de clubgelden. Van de huidige kern komen een zevental spelers uit de eigen jeugd, wat niet slecht is voor Tweede Nationale. In elke club leeft het idee om de basis van de ploeg uit jeugdspelers te laten bestaan. Qua doorstroming staat de jeugdwerking hier echter de laatste jaren op een laag pitje. Dit komt vooral omdat de mensen die zich met de jeugdwerking bezig hielden wat uitgekeken waren op deze taak. Wij zijn deze jeugdwerking momenteel aan het herstructureren en vanaf volgend seizoen zou de jeugdwerking opnieuw veel sterker uitgebouwd zijn, met veel meer gediplomeerde trainers en een structuur met meer coördinatoren. Maar of dit het idee van de doorstroming terug kan realiseren kan je niet met zekerheid zeggen. De schulden bestaan voor een bedrag van € 205.694 uit Niet-rentedragende schulden of schulden gekoppeld aan een abnormaal lage rente. Door wie worden deze bedragen ter beschikking gesteld en worden daar specifieke voorwaarden aan verbonden? Dat zijn enkel bedragen die we van Wadi Degla ontvangen hebben.
C. ANALYSE VAN DE RESULTATENREKENING Wat zijn de belangrijkste inkomsten- & uitgavenbronnen van de club? Qua inkomsten heb je sponsoring, die is redelijk. Ik denk dat we daar zeker gemiddeld liggen in de Tweede Klasse. Onze inkomsten uit tickets en abonnementen zijn waarschijnlijk de laagste van Tweede Nationale. Wij zitten bij thuiswedstrijden met ongeveer 400-450 betalende supporters. Wij hebben allerlei acties geprobeerd om volk te lokken, maar tevergeefs. Of dit een gevolg is van de minder goede reputatie die de club had weet ik niet. Het aanbod in de buurt is natuurlijk ook zeer groot. Hier net over de grens heb je PSV, Willem II en NAC Breda. Je kan ook snel naar Duitsland en er is hier ook een vrij grote supportersgroep van Club Brugge. Wij denken er momenteel aan om een combi-abonnement met Lierse op poten te zetten om zo volgend seizoen meer volk te lokken. Inkomsten uit business seats zijn vrij beperkt, net als de inkomsten uit de eetmogelijkheden, maar dit is eerder een keuze van de club geweest. Vroeger hadden we slechts een twintigtal eters. Dit seizoen hebben wij kwaliteitsafspraken gemaakt met de traiteur zodat wij eten serveren die stukken beter is dan sommige eersteklasseploegen. Op deze wijze proberen wij ons wat aantrekkelijker te maken. Momenteel hebben wij een honderdtal eters, dus onze nieuwe tactiek loont dus wel.
XXVI
Qua uitgaven zijn dit vooral de spelerslonen. Ondertussen zijn die nog wat gestegen in vergelijking met de jaarrekeningen die jullie geanalyseerd hebben. Ondanks dat wij bij de contractverlengingen steevast lagere lonen met de spelers overeen kwamen, is onze loonlast door die enkele buitenlanders die momenteel bij de club huizen toch verzwaard. Hanteert de club een loonplafond? Zo ja, hoe wordt dit plafond bepaald? Gebeurt dit bijvoorbeeld aan de hand van een vast percentage voor de ganse spelersgroep of een maximumbedrag per speler? Wij zijn het seizoen begonnen met een maximaal pakket, maar dan is dat een beetje overhoop gehaald door de komst van die buitenlanders. Wij hebben dat dus niet meer onder controle kunnen houden, want het streefdoel was 10 procent te besparen in vergelijking met vorig jaar, wat met de contractverlengingen steevast gelukt was. Het is een publiek geheim dat de variabele vergoedingen, hiermee bedoelen we de premies die spelers genieten, een groot gevaar zijn voor clubs. Hoe wordt deze manier van compensatie bij KV Turnhout aan banden gelegd? Wij hebben in januari ook een schitterende sportieve maand gehad, die je inderdaad aan de portefeuille voelt. Op zo‟n moment dienen wij naar Egypte te bellen met de vraag om nog wat geld toe te steken. Er zijn clubs die spelers proberen te overhalen met vrij hoge winstpremies. Je kan zo natuurlijk ook wel sterk in je eigen vel snijden. Jullie eerste seizoen in Tweede Klasse is opnieuw verlieslatend terwijl er in jullie laatste seizoen in Derde Klasse winst geboekt werd. De loonkosten zijn in vergelijking met Derde gedaald met ruim € 100.000 terwijl de opbrengsten met meer dan € 600.000 afgenomen zijn. Hoe valt dit te verklaren? De gelden die toen door Wadi Degla beschikbaar werden gesteld waren in dat seizoen als sponsorgelden ingeschreven. Dit ging over € 550.000.
D. FINANCIEEL Hoe groot is het budget waarmee de club werkt? Op jaarbasis zal dit iets meer dan 1,2 miljoen euro zijn. Daarvan komt ongeveer 75 procent van Wadi Degla. Hoeveel dienen Tweedeklassers aan de KBVB te betalen (Bondstaks) ? Aan wat is dit precies gelinkt (per toeschouwer, per match, per seizoen…) ? Je moet telkens de verkoop van tickets doorgeven aan de bond. Er is een percentage van de inkomsten die je moet doorstorten aan de bond en nog een bijdrage per aangesloten lid. Waar de bond ook loyaal mee is, is met het uitdelen van boetes. Vele clubs krijgen geen kapitaalsubsidies. Vind u dat het voetbal te weinig gesteund wordt door de overheden? Wat ik vaststel is dat in kleinere gemeenten waar men met provinciale ploegen zit de ploegen soms wel serieus gesteund worden door de gemeenten. In Tweede Nationale denk ik niet dat er zoveel steun is. Als ik dan nog eens in mijn andere stoel ga zitten (als burgemeester) zie je dat er meer dan honderd sportclubs in de stad zijn, die voor de mensen die er in werken allemaal de belangrijkste is. Als je dan aan voetbal iets meer zou besteden, zou dit de woede van enkele mensen opwerpen. Dit zou ook een ideaal aanvalspunt zijn voor de oppositie. Voor belangrijke investeringen kan de stad wel deels tussenkomen, alsook voor het onderhoud van de terreinen, die de stad nu geheel voor haar rekening neemt. De mensen weten ook dat voetbal de makkelijkste manier is om de stad naamsbekendheid bij te brengen, maar dit is niet altijd makkelijk door te drukken. Sommige mensen zijn niet overtuigd van de meerwaarde hiervan. De stad heeft hier wel gezorgd voor de jeugdcomplexen, die voor 95 percent door KV Turnhout gebruikt wordt. Dit complex is overigens een van de beste van het land. Waar worden nieuwe bronnen van financiering voornamelijk gezocht? Wij hebben vorig jaar een middenstandsactie uitgeprobeerd waarbij we een kleine bijdrage vroegen aan middenstanders waarvoor supporters in ruil een bepaalde korting kregen indien zij met hun inkomticket aankopen ging doen bij die zaken. We zijn momenteel bezig om een gelijkaardig project te koppelen aan onze abonnementenverkoop voor volgend seizoen. Maar er stelt steeds weer hetzelfde probleem: wie moet zich daar achter stellen om dat alles te organiseren en te beheren. Daar struikelen wij steeds over daar wij een te beperkt aantal mensen hebben.
XXVII
E. VARIA In de jaren ‟90 speelde KV Turnhout zes maal de eindronde, maar telkens mislukte het om de overgang te maken naar Eerste Klasse. Zaten er „opzettelijke‟ mislukkingen tussen omdat de club financieel niet sterk genoeg was of was dit telkens het gevolg van sportieve prestaties? Zoiets kan je nooit bewijzen. In die tijd speelde Turnhout vaak met oude gloriën uit de Eerste Klasse en het was soms wel opvallend dat die in de eindronde opeens niet meer in vorm waren. Sinds het seizoen 2009/2010 spelen jullie opnieuw in Tweede Klasse. Dit was geleden van het seizoen 2000/2001. Ondervinden jullie zowel financieel als professioneel grote verschillen in vergelijking met de vroegere periode in Tweede Klasse? Wat mij opvalt is dat spelers een stuk veeleisender zijn naar de entourage van medische diensten en zo. Bij onderhandelingen met potentiële nieuwe spelers kregen wij daar regelmatig vragen over. Ik denk dat als je als ploeg een goede uitbouw van die entourage hebt kan dit de keuze van de spelers enigszins beïnvloeden. Na de vereffening in het seizoen 2001/2002 werd KFC Turnhout KV Turnhout. Heeft deze naamswijziging de club, zowel sportief als financieel, beïnvloed? In die periode is FC Turnhout een aantal keren erg negatief in opspraak gekomen. De toenmalige opeenvolgende voorzitters hebben dat handig gespeeld en waren op een gegeven moment persoonlijk eigenaar van het stadion dat toen verkocht is geweest, waardoor we naar hier dienden te verhuizen. Daarnaast, een vereffening laat altijd sporen na. De leveranciers, die ook sponsors waren, waren zowel hun sponsorgeld als hun afzet kwijt. Dan was er ook even Jean-Marie Pfaff die de club probeerde aan sponsorgelden te helpen, maar ook dat heeft de naam van de club niet veel goeds gedaan.
F. VERSCHIL TUSSEN EERSTE EN TWEEDE KLASSE Is er bij KV Turnhout reeds sprake van een omschakeling naar meer professionalisering? Wordt er al gekeken om investeringen te doen met het oog op een eventuele overgang naar de Eerste Klasse? Eerst en vooral moeten wij van stadion veranderen indien wij promoveren. Wij hebben in het akkoord met de gemeente afgesproken dat wij hier in het Stadspark mogen spelen tot een niveau van Tweede Klasse. Dat dempt de ambities toch enigszins. Toen wij een periodetitel in zicht hadden hebben wij wel een licentie voor Eerste Klasse aangevraagd. Die ambitie ligt dus niet bijzonder hoog, wat niet wegneemt dat wij eventuele opportuniteiten niet zouden grijpen. We moeten ook realistisch zijn dat we met dit supportersaantal niet naar Eerste Klasse kunnen. Ziet u een mogelijkheid om de Tweede Klasse (meer) leefbaar te maken? Ik blijf erbij dat men in de televisiegelden een stuk solidariteit zouden moeten inbrengen. Voor het overige denk ik dat er niet veel mogelijkheden zijn van bovenuit en dat de clubs het zelf moeten proberen te redden, ieder op z‟n eigen manier. Hoe slechter het gaat in Tweede Klasse, financieel en bijgevolg ook sportief, hoe slechter dat dit is voor de Eerste Klasse en bijgevolg het ganse Belgische voetbal. Er zou bijgevolg toch wat meer steun aan de Tweede Liga gegeven mogen worden. De eersteklasseploegen zitten hier ook wekelijks op de tribune om jonge talenten bij ons weg te plukken. Ze moeten de Tweede Nationale ook wat kansen geven om het hoofd boven water te houden, want ik zou de totale schuld van de tweedeklassers toch niet willen aflossen. Wat is uw standpunt ten opzichte van de door de KBVB opgelegde investeringen? Stel dat Eupen degradeert, dan hebben zij in principe hun investeringen „voor niets‟ doorgevoerd. Ik begrijp dat je omwille van veiligheidsaspecten enkele aanpassingen moet doorvoeren, maar de Bond zou toch wat meer soepelheid moeten doorvoeren in haar beslissingen. Wij hebben hier dit seizoen het perfecte voorbeeld meegemaakt. In Tweede Nationale moet je verplicht 750 zitplaatsen hebben. Onze tribune is destijds gebouwd met een capaciteit van 730 zitplaatsen. Wij zouden door dit feit geen licentie gekregen hebben, waardoor we voor onze tribune nog een dertigtal stoelen hebben moeten monteren om aan deze regeling te kunnen voldoen. Dit zijn stoelen die nog geen enkele maal bezet zijn geweest en dat waarschijnlijk ook nooit zullen zijn, maar die de club toch 5.000 euro hebben gekost. In Eerste Nationale moet je wel bekwaam zijn om de grote clubs te ontvangen. Je hebt dus wel een zekere uitbouw nodig. Men zou echter wel een zekere overgangsperiode kunnen voorzien zodat niet al die investeringen in dat eerste jaar moeten worden doorgevoerd. Dender is het perfecte voorbeeld van een club die een kater heeft opgelopen waar ze waarschijnlijk nooit meer vanaf zullen geraken.
XXVIII
G. TELEVISIEGELDEN Ontvangt de club enige vorm van televisiegelden van Exqi? Hoe zit het televisiecontract met Exqi precies ineen? Dit heeft een beetje opgeleverd. Ik denk dat dit vorig seizoen een kleine € 20.000 - € 25.000 bedroeg, maar dit seizoen is dat er niet meer. Er zijn contacten geweest om dat contract te verlengen, maar er heerste een zekere vorm van angst bij de tweedeklassers. Wij persoonlijk hebben slechts één rechtstreekse uitzending gehad en wij voelden duidelijk aan dat er een pak mensen thuisgebleven waren om de match op de televisie te volgen. Plus legde Exqi zware eisen op in verband met de wedstrijddagen en -uren, zodat het bijvoorbeeld moeilijk was om voor de wedstrijd nog etensmogelijkheden te organiseren. Vele tweedeklasseploegen waren tegen dit systeem gekant. In Tweede Nationale zijn de sponsors ook regionale bedrijven die er geen grote voordelen bij hebben eens op de televisie te komen. Er is zelfs nog gepraat om iets met de regionale zenders te regelen, maar deze hebben natuurlijk ook geen financiële middelen om zoiets uit te voeren. Eigenlijk zou de KBVB hiervoor moeten kijken. Ze zeggen altijd dat de Tweede Klasse de kweekvijver van talenten is, maar deze is financieel absoluut niet leefbaar. Hoeveel ploegen zijn er niet die jaarlijks heel veel moeite hebben om hun licentie te krijgen? Zouden de tweedeklassers geen recht hebben op een deel van het televisiebudget van de eersteklassers? Zij leveren namelijk de „nieuwe‟ ploegen in Eerste en zijn vaak een tussenstap voor vele talentvolle spelers. ? Enerzijds zou dit de sportieve ongelijkheden kunnen verkleinen, anderzijds komen gepromoveerde teams terecht in een race waar met ongelijke middelen gestreden dient te worden. Ook in onze buurlanden is er een dergelijke solidariteit naar de tweedeklasseploegen toe. Dit is ooit zo geweest, maar niet in die mate dat dat substantieel heel belangrijk was. Maar voor de tweedeklassers zou dat meer dan welkom zijn.
XXIX
Bijlage 7: Interview met de heer Walter Boonen, Commercieel manager bij Sint-Truiden – 19 april 2011 A. STRUCTUUR Omwille van welke redenen heeft STVV geopteerd om als een VZW te werken? Geeft dit statuut specifieke voor- en nadelen? Dit statuut heeft STVV al sedert 1924 en dat is zo gebleven tot nu. We zijn dus een traditieclub. De VZW houdt zich bezig met het voetballende aspect van de zaak. Het VZW zijn, draagt een aantal voordelen met zich mee zoals deze op vlak van het werken met vrijwilligers. Overige redenen zullen voor het overgrote deel dezelfde zijn als de andere clubs die opteren voor dit statuut. We ontdekten dat de club ook nog een NV heeft. Waarvoor is deze precies opgericht en wat is de functie van deze vennootschap? De NV van de club werd opgericht in 2009 en heeft betrekking op de gebouwen en gronden en alles wat met het stadion te maken heeft. De winkels die zich onder de tribunes bevinden zijn bijvoorbeeld ook onder deze NV ondergebracht. Twee jaar geleden hebben we de gronden en het stadion, waar we sedert 1924 gebruik van maken en reeds enkele verbouwingswerken aan hebben uitgevoerd, van de stad afgekocht. Tot 2 jaar geleden waren de gronden waar de gebouwen opstaan en het veld eigendom van de stad. Wij hadden een recht van opstal en dat liep 2 jaar geleden nog voor een periode van zes-, zevenenvijftig jaar. In 2008 begonnen we met de bouw van een nieuwe tribune. De andere tribune werd reeds in 2003 gebouwd en dat was dus nog onder de oude structuur van de club en vóór de overname door onze huidige voorzitter in 2004. Het probleem met een stadion zoals we het nu beogen, reeds gebouwd hebben en nu aan het verbouwen zijn, is het realiseren van een dagdagelijkse rentabiliteit. In die zin dat er heel veel stadions zijn die veel geld gekost hebben om ze te bouwen en te onderhouden, maar slechts om de twee weken, bij thuismatchen, gebruikt worden als geldinkomsten voor de club. Als je in die gebouwen bijvoorbeeld winkel- en kantoorruimtes kan onderbrengen en deze kan verhuren (bij STVV voor ongeveer 85 procent) en verkopen (ongeveer 15 procent) zet je als club een serieuze stap vooruit. Dit kan echter alleen als de club in het bezit is van de gronden en dit is dus de voornaamste reden om de gronden en gebouwen aan te kopen. Heeft de club voor nog andere zaken een aparte vennootschap opgericht? (we denken hierbij aan de jeugd, de merchandising, de catering…) Wat waren de voornaamste drijfveren om dit te doen? Tegenwoordig is dit niet meer het geval maar vroeger hebben we deze wel een tijdje gehad. De jeugdwerking is geen aparte VZW meer en is nu ondergebracht onder de overkoepelende VZW. Een tiental jaar geleden is de VZW die betrekking had op de horeca-activiteiten eveneens ondergebracht onder de overkoepelende VZW. Daarnaast is er ook een tijd sprake geweest van de VZW Businessclub STVV. Dit was een soort serviceclub die vergeleken kon worden met de Rotary. Deze VZW had een eigen bestuur en werking en bestond voornamelijk uit sponsors die nog iets extra deden voor de club. Van hun lidgeld (2.500 euro) werd 25 procent gebruikt voor maandelijkse activiteiten terwijl de overige 75 procent naar de club ging. De reden waarom we van deze aparte VZW‟s afgestapt zijn, is te vinden in het feit dat we alles in eigen beheer willen doen. Financieel leverde dit geen voordelen op en sedert de overname in 2004 trachten we alle nevencomités en –beheerraden stilaan af te schaffen. Dit verhoogt de werkbaarheid aangezien er vroeger gewerkt moest worden met een raad van bestuur van tien mensen en een algemene vergadering van veertig mensen. De dagelijkse werking ging er door de samensmelting aanzienlijk op vooruit.
B. ANALYSE VAN DE JAARREKENINGEN Kan je begrip opbrengen voor clubs die, in tegenstelling tot STVV, het kalenderjaar volgen in plaats van het seizoensverloop of ziet u hier geen voordelen in? Wij doen dit per seizoen aangezien het seizoen in juni afgelopen is en omwille van het feit dat jaarcontracten met de sponsors en dergelijke eveneens per seizoen afgesloten worden. Het is dus louter en alleen een praktisch gegeven. Clubs die het per kalenderjaar doen, zullen dit doen omdat er voordelen aan vast hangen maar voor ons is dit niet het geval. Het is vooral een kwestie van gewoonte want financiële voordelen en nadelen zijn daar hoogstwaarschijnlijk niet aan gebonden. Clubs zoals Anderlecht kunnen dit gemakkelijker doen aangezien zij met enkele grote sponsors werken en er contracten voor meerdere jaren mee aangaan. Bij STVV werken we met meerdere kleine sponsors waardoor het werken met een jaarrekening die per seizoen wordt afgesloten, veel praktischer is.
XXX
Voor jullie naar Tweede Klasse degradeerden, hadden jullie nog geen Immateriële vaste activa terwijl in het seizoen 2008/2009 een bedrag van € 670.714 geboekt werd op deze balanspost. Is dit bedrag louter toe te schrijven aan transfers? Zijn dergelijke bedragen verantwoord voor tweedeklasseclubs? In het seizoen waarin we uiteindelijk naar Tweede Klasse gezakt zijn, hebben wij in het transferluik van januari 2008, zeven à acht spelers aangetrokken zoals onder ander Ibrahima Sidibé en Mario Cantaluppi om deze degradatie te voorkomen. Deze hebben een contract getekend van tweeënhalf tot drieënhalf jaar. Dit waren redelijk dure spelers. Jammer genoeg heeft dit ons niet geholpen om ons in Eerste Klasse te houden. Reden hiervoor was dat het transferbeleid van juli in dat jaar volledig mislukt was. Wij hebben toen heel wat spelers die nog onder contract stonden op straat moeten zetten. Aangezien zij nog onder contract stonden, moesten deze contracten gerespecteerd en uitbetaald worden. Wanneer we eenmaal zeker waren dat we zouden degraderen, konden we de keuze maken tussen twee dingen: ofwel verkopen we al die spelers en ontbinden we hun contracten of laten we ze vrij vertrekken, ofwel doen we verder als een profclub, met de spelers die we hebben en proberen we na één jaar Tweede Klasse opnieuw te promoveren. In het eerste geval dienden we een volledig nieuwe ploeg te bouwen voor Tweede Klasse met als gevolg dat we een groter risico liepen dat we langer dan één seizoen in Tweede Klasse gingen spelen. Wetende dat het verschil tussen Eerste en Tweede Klasse in België zo groot is dat een club die zakt, terugvalt tot op eenderde van zijn inkomsten, was de keuze snel gemaakt. In die tijd hadden we nog het geluk dat we mee onderhandeld hadden voor de televisierechten en op deze manier nog een extra 500.000 euro meekregen. Bovendien stond STVV vanaf het begin van het seizoen op kop in het klassement in Tweede waardoor we steeds op onze supporters konden rekenen. Het was een berekende gok die hoge kosten met zich meedroeg maar op het einde van de rit wel degelijk gerendeerd heeft. De strategie bestond erin om dit één jaar te doen want meer dan een jaar kan een club dat niet volhouden. Belangrijk om hierbij te vermelden, is het feit dat STVV dit risico kon nemen dankzij zijn kapitaalkrachtige voorzitter die dit risico kan dragen. Uit de balans van de VZW van het seizoen 2008/2009 kunnen we afleiden dat STVV zelf Terreinen en gebouwen bezit. Over welke eigendommen gaat dit hier precies? De NV had in deze periode nog geen betrekking op de gebouwen en omliggende terreinen waardoor alles inderdaad nog ondergebracht was bij de VZW. De bedragen hadden dus betrekking op de oude tribune. Wat boekt de club zoal onder Handelsvorderingen en Overige vorderingen? Dat kunnen transfersommen zijn die de club nog moet ontvangen. Het is namelijk niet ongebruikelijk dat transfers niet in één maal betaald worden maar over verschillende jaren gespreid worden. Dit doen wij trouwens ook. Onze financiële man zou u daar meer duidelijkheid in kunnen scheppen. De club werkt met een negatief Eigen vermogen (€ -9.040.673 ten opzichte van een balanstotaal van € 1.872.627). Dit komt door de grote overgedragen verliezen. Is dit geen gevaarlijke situatie? Zeker aangezien het Eigen Vermogen enkel bestaat uit Overgedragen resultaat en Kapitaalsubsidies. Als je een voorzitter hebt die garant staat voor én de VZW én de NV, dan maakt dat niet zo veel uit. Wanneer hij morgen zou zeggen dat hij vanuit de NV of vanuit om het even welke bedrijf dit bedrag zal aanzuiveren, dan lijkt mij dat niet zozeer een probleem. Het is eerder een praktisch gegeven. De afhankelijkheid van een sterke man is niet alleen het geval bij STVV. Ook in Engeland zou het niet lukken zonder dergelijke persoon. Sponsors weten dat het eigen vermogen negatief is maar weten eveneens dat de voorzitter er nog aan het roer staat. Zij weten ook dat de VZW staat voor het voetballende aspect en begrijpen dat de investering in spelers verantwoord zijn. De visibiliteit in Eerste is namelijk 100 procent zo groot als in Tweede. Zij wilden dus ook zo snel mogelijk terugkeren naar de hoogste afdeling. Jaar na jaar deden de sponsors al het nodige om de club draaiende te houden en in 2004 was de club bijna failliet. Wanneer de nieuwe sterke man, met een visie, op het toneel verscheen, wisten we dat de club weer de goede weg in ging slaan. De dagdagelijkse rentabiliteit van het stadion vergde de nodige investeringen maar op termijn zullen we er de vruchten van plukken. De gerealiseerde winsten kunnen dan in spelers geïnvesteerd worden waardoor het alleen maar beter kan gaan met de club. De schulden die gemaakt werden, betalen zich op termijn terug in de vorm van uitgaande transfers. Van welke overheden komen de kapitaalsubsidies die de club geniet? Hoe zit deze regeling precies ineen? Zijn hier bepaalde voorwaarden aan verbonden (bijvoorbeeld enkel voor duurzame investeringen)? Zijn hier subsidies voor de jeugdwerking in inbegrepen? Voor de in 2003 gebouwde tribune, betaalde de stad een deel in de vorm van een subsidie. Het bedrag komt een x aantal jaar terug op de balans. Ondertussen is deze geldsom volledig opgenomen en genieten we enkel nog subsidies van bijvoorbeeld de Koning Bouwdewijnstichting maar niet meer van de stad of provincie.
XXXI
De Financiële schulden die de club heeft, worden ondergebracht bij Overige leningen en niet bij Kredietinstellingen. Door wie wordt dit kapitaal ter beschikking gesteld? Dit zijn waarschijnlijk leningen voor de eerste fase van de bouw. Deze zal sowieso niet zonder de steun van de banken kunnen gefinancierd zijn. Ik veronderstel dat een groot gedeelte van de leningen die we aangegaan zijn, betrekking hebben op gebouwen. Dat zat toen waarschijnlijk nog onder de VZW en is dan naderhand mee overgezet naar de NV. Maar ook daar is het gissen voor mij. Hoe valt de opmerkelijke daling met betrekking tot Schulden aan belastingen te verklaren? Sowieso is het niet meer mogelijk om Schulden met betrekking tot bezoldigingen, belastingen en sociale lasten te maken dankzij de invoering van het licentiesysteem in 2001. Voor ons is dat een groot voordeel omdat we altijd bij de eersten zijn om de licentie te krijgen. Als we ons vergelijken met enkele andere ploegen die nooit in orde waren en toch hun licentie kregen, is het nodig dat we met dergelijke commissie gaan werken. Er wordt ieder kwartaal gecontroleerd en clubs kunnen bijgevolg geen gekke dingen meer doen. In de beginperiode werd nog veel water bij de wijn gedaan met alle gevolgen van dien. Clubs zoals Moeskroen zijn terecht verdwenen aangezien zij nooit in orde waren. Het bestraffen van clubs door middel van een tijdelijk transferverbod, noopt de ploegen ertoe correct te gaan handelen. Een gelijkaardig systeem kan je terugvinden in Nederland waar clubs ingedeeld worden in groepen naargelang aan de voorwaarden voldaan wordt. Een ploeg zoals Feyenoord bijvoorbeeld, zit in de laagste categorie. Er worden hen doelstellingen met betrekking tot het afbouwen van schulden opgelegd en wanneer de club er niet in slaagt, dreigt uitsluiting. Dit systeem op zich veroorzaakt heel wat heisa aangezien Feyenoord één van de topclubs in Nederland is. In Duitsland en Frankrijk zijn eveneens gelijkaardige systemen terug te vinden maar in Spanje is dit niet het geval. Als jij als regering tegen Real Madrid gaat zeggen dat het gedaan is met voetballen, denk ik dat de regering zal vallen maar de club niet. Daar is dit uiteraard geen gezonde situatie. Door astronomisch hoge bedragen te betalen aan spelerslonen, straalt dit af op alle clubs en moeten ook zij na verloop van tijd volgen. Na de Spaanse top volgt de Engelse, Duits en Italiaanse top en ga zo maar door. Zij moeten meedoen als ze in staat willen zijn om te blijven concurreren. Alhoewel deze ploegen zeer grote schulden hebben, zijn deze relatief. De spelers en gronden waarmee ze werken, kunnen voor exuberante bedragen verkocht worden waardoor deze schulden grotendeels aangezuiverd zouden zijn. Op de duur spelen geen Belgen meer in Eerste Klasse aangezien ze elders hogere lonen kunnen verdienen ook al is dit in een lagere afdeling. Wat moeten de Belgische ploegen dan doen? Eveneens hogere spelerslonen en transfersommen betalen ook al is geen enkele speler zo veel geld waard. Hoe lager men gaat, hoe lager de inkomsten zijn. Clubs gaan dus dood aan de lonen die ze moeten betalen. Ook in Vierde Provinciale is dit zo. Sommige spelers verdienen er 1.000 euro per maand om te komen voetballen, zwart geld nog niet bijgeteld. Moest de KBVB naast een loonminimum ook een loonmaximum opleggen, zouden er geen spelers meer zijn in België en stellen we Europees zeker niets meer voor. De verantwoordelijkheid ligt hier bij de FIFA of de UEFA maar deze partijen zullen dit ook niet doen. Men probeert van alles zoals bijvoorbeeld een Gentlemen‟s Agreement maar ook deze manier voorkomt niet dat het geld de bovenhand haalt. Overal primeert de korte termijn gedachte en dat proberen we bij STVV zo veel mogelijk te vermijden. Natuurlijk moet elke week vooruit gekeken worden naar de wedstrijd en de budgetten maar als we kijken naar ons multifunctioneel stadion, kan je wel zien dat we hier op lange termijn denken. Zo staan we er bij stil dat we niet enkel en alleen afhankelijk mogen zijn van onze transfers, entreegelden en tv-gelden en moeten zoeken naar andere manieren om inkomsten te generen.
C. FINANCIEEL Wat zijn de belangrijkste inkomsten- & uitgavenbronnen van de VZW en de NV en hoe evolueerden deze bij de overgang naar Tweede en Eerste klasse? In Eerste Klasse zijn de belangrijkste inkomstenbronnen de televisiegelden ter waarde van 1,5 miljoen euro; publiciteit en sponsoring voor ongeveer hetzelfde bedrag; abonnementen, veel losse tickets, business seats; horeca; transfers en een klein stuk merchandising. Deze laatst genoemde weegt echter niet op tegen de overige bronnen van inkomende kasstromen terwijl de voorlaatste een erg variabele bron is. Na de degradatie voelden we vooral dat de televisiegelden wegvielen. Met betrekking tot onze sponsoring, hebben we de schade kunnen beperken door de tarieven simpelweg te halveren. Daarnaast maakten we een beredeneerde gok door het sponsorpakket aan te passen en onze tien à vijftien grote sponsors aan te bieden een bonus te sponsoren ingeval we de eindronde speelden aangezien daar meer aandacht voor is. Wat zeer goed liep was onze merchandising, door met een kampioenenlijn op de proppen te komen. Merchandising loopt slechts goed wanneer de club successen boekt en daar moet je als club optimaal gebruik van maken. Zo kan je deels de mindere inkomsten uit ticketing, sponsors en business seats compenseren. Grootste kosten die de club heeft zijn sportieve kosten zoals lonen en transfers.
XXXII
Het is een publiek geheim dat de variabele vergoedingen, hiermee bedoelen we de premies die spelers genieten, een groot gevaar zijn voor clubs. Hoe wordt deze manier van compensatie bij STVV aan banden gelegd? Dat heeft vooral met ervaring te maken. Eerst en vooral moet er een realistisch budget opgesteld worden waarin rekening gehouden wordt met een realistisch puntenaantal. Als de club tegenover dit puntenaantal een realistische verloning uitzet, kan dergelijk risico voor een groot deel uitgesloten worden. Het ergste wat een club kan overkomen, denk maar aan Lommel, is dat er nagenoeg geen inkomsten gegenereerd worden, veel vergoed moet worden aan spelers en er dan uiteindelijk toch niet overgegaan wordt naar de Eerste Klasse. Op dergelijke wijze kan je op termijn niet overleven. Dat is ook de reden waarom wij gezegd hebben dat één jaar in Tweede Klasse met dergelijke hoge lonen gewerkt kon worden, maar langer was financieel niet meer verantwoord. De Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen zijn tijdens jullie seizoen in Tweede Klasse groter dan de Bedrijfsopbrengsten. Hoe wordt dit tekort gefinancierd? Als er een tekort is, wordt dat bijgepast door onze voorzitter. De laatste twee jaren hebben we dat gelukkig niet meer moeten doen. Met bijpassen bedoelen we dan dat daar niets tegenover staat zoals bijvoorbeeld een renteloze lening. Aangezien hij de enige eigenaar is, hoeft hij in principe ook aan niemand verantwoording af te leggen voor wat hij doet met zijn geld. Moest hij morgen beslissen om een speler te verkopen voor 2 miljoen euro en hij zegt dat hij dat geld nodig heeft voor zichzelf, dan doet hij maar. Als club moeten we er tevens geen schrik voor hebben dat onze voorzitter het opeens voor bekeken houdt. Daar zijn duidelijke afspraken voor, die op papier zijn vastgelegd. Dat zal hij trouwens ook niet doen want wat is hij met een stadion als hij geen ploeg meer heeft. Zeker als je weet dat hij reeds genoeg geïnvesteerd heeft in de club. Hanteert de club een loonplafond? Zo ja, hoe wordt dit plafond bepaald? Gebeurt dit bijvoorbeeld aan de hand van een vast percentage voor de ganse spelersgroep of een maximumbedrag per speler? Ja. Bij STVV leggen we, naargelang het budget we voor ogen hebben, in het begin van het seizoen vast hoeveel van het budget maximaal uitgekeerd wordt aan spelerslonen. Er is nog altijd een groot verschil tussen de theorie en de praktijk maar er wordt altijd geprobeerd om het uitgangspunt te respecteren. Dit was het geval toen we zakten. We konden er ook voor gekozen hebben om in de vergeetput van Tweede Klasse te vallen. In voetbal wordt te veel op korte termijn gedacht. Overleven op lange termijn moet het voornaamste doel zijn van een club. Als er dan op gelet wordt dat er geen uitspattingen gebeuren op vlak van uitgaven, is de balans rap in evenwicht. Vele clubs krijgen geen kapitaalsubsidies. Vind u dat het voetbal te weinig gesteund wordt door de overheden? Op zich is dit niet verkeerd. Er dient echter opgemerkt te worden dat de ganse gemeenschap, voetbalsupporter of niet, meebetaalt. Sint-Truiden is een stad van net geen 40.000 inwoners, wij spelen voor gemiddeld 9.000 toeschouwers en een deel hiervan komt niet uit Sint-Truiden zelf. Iedereen betaalt dus de subsidie mee ook al heb je geen band met de club. In feite vind ik dat voetbalclubs niet moeten leven van subsidies. Het enige probleem dat ik ondervind met betrekking tot subsidies situeert zich bij de clubs in Wallonië. Het merendeel van deze clubs leven van deze subsidies. Een ploeg als Eupen bijvoorbeeld, financiert zijn nieuwe tribune voor slechts 10 procent uit eigen zak. De overige 90 procent komt van het Waals Gewest (40 procent), de Duitstalige gemeenschap (40 procent) en 10 procent van de stad. Verdoken subsidies zijn hier ook aan de orde en dit alles moet duidelijk aangepakt worden. Tweedeklassers kunnen deze overheidssteun meer dan gebruiken. Toen wij in Tweede Klasse speelden, zagen we dat het de lokale middenstanders waren die er voor zorgden dat de club financieel rond kwam. Ze hebben geen inkomsten uit sponsoring, geen inkomsten uit televisiegelden en weinig of geen volk. Op dergelijke manier wordt het zeer moeilijk. Ik denk ook dat het voetbal met al zijn ontwikkelingen, verwikkelingen en tegenstrijdigheden binnen de Pro League heel veel heeft te maken met het feit dat heel wat van de ploegen die nu in Eerste Klasse staan, dood zijn moesten ze degraderen. Bij de Pro League weten ze dat het dan binnen twee jaar tijd gedaan kan zijn. Hoeveel dienen Eersteklassers aan de KBVB te betalen (Bondstaks)? Aan wat is dit precies gelinkt (per toeschouwer, per match, per seizoen…) ? Van alle ticketinkomsten gaat zeven procent naar de Voetbalbond. Dat is hetzelfde voor alle ploegen van Eerste Klasse tot en met de Vierde Provinciale. Eersteklassers werken allemaal met een ticketingsysteem waardoor, via netwerken, de voetbalbond perfect weet hoe groot deze inkomsten zijn. Na iedere match moet bovendien een bondsrapport opgesteld worden waarin duidelijk vermeld staat hoeveel tickets per prijscategorie verkocht werden. Zo blijft de voetbalbond altijd bestaan want deze wordt iedere week rijker en rijker. In plaats van dit terug te verdelen, zetten ze bondsgebouwen zoals het geval is in Tubeke. Op zich is daar niets verkeerd mee maar zeven procent is relatief veel.
XXXIII
Krijgt de club enige vergoedingen van de KBVB voor zijn jeugdwerking? Indien ja, is dit in de Tweede Klasse ook zo? Er zijn wel subsidies voor de jeugdwerking maar die bedragen zijn verwaarloosbaar klein. Deze zijn voor elke club even groot en uiteindelijk is dit ook niet nodig.
D. VERSCHILLEN TUSSEN EERSTE EN TWEEDE KLASSE Hoe groot is het verschil in budget waarmee de club werkte in Tweede Klasse met het huidige budget in Eerste Klasse? Het budget waar we dit seizoen mee werkten, bedroeg 6 miljoen euro. In Tweede Klasse daarentegen bedroeg dit slechts 2 miljoen euro. Hanteerde de club tijdens zijn periode in Tweede Klasse, zoals vele andere clubs, ook een transferpolitiek waarbij geen transfersommen betaald werden? Wij hadden, zoals eerder vermeld, de periode vóór we naar Tweede Klasse degradeerden, fors geïnvesteerd in spelers. In de zomer van 2008 lieten we twee eindecontract spelers uit Eerste Klasse overkomen. Daarnaast lieten we eveneens enkele jeugdspelers doorstromen naar de A-kern en kochten we Vincent Euvrard van Lommel. Deze had nog een contract en daarvoor kreeg Lommel dus een vergoeding. De transferpolitiek die zogezegd gevoerd wordt in Tweede Klasse lijkt op deze uit Eerste Klasse. Elke ploeg wil het kampioenschap namelijk winnen. Enige verschil is dat in Tweede Klasse minder middelen voor handen zijn en daardoor veeleer transfervrije spelers verhuizen. Tweedeklassers onderling gaan zelden over tot de verkoop van spelers. Het zijn vooral de eersteklassers die talentvolle spelers uit Tweede bij de clubs weghalen. Tienen bijvoorbeeld komt elke zomer met de vraag of wij enkele spelers op overschot hebben die hier nog onder contract liggen maar die hier nog geen kans krijgen of nog niet klaar zijn voor de eerste ploeg en nog wat moeten rijpen. Als zij dan bereid zijn de correcte huurprijs te betalen, want transfersommen kunnen zij zich niet permitteren, valt er overeen te komen en zijn zij ook weer geholpen. Eigenlijk is dit een slechte situatie. Indien de Tweede Klasse opgewaardeerd kan worden, zullen daar ook financiële middelen vrijkomen. Hoe is bij STVV de omschakeling naar de professionalisering verlopen? Hebben jullie grote verschillen opgemerkt als gevolg van de degradatie en promotie? Vooral qua bestuur en infrastructuur zijn grote verschillen waar te nemen. In het stadion van Namen bijvoorbeeld was de kantine vergelijkbaar met een kantine van een ploeg uit Tweede Provinciale. Maar goed, als je de middelen niet hebt, kan je deze ook niet investeren. Heel wat clubs trainen alleen maar ‟s avonds, hebben maar veertien of vijftien spelers, hebben weinig toeschouwers en draaien volledig op een paar vrijwilligers die meestal al jaren gepensioneerd zijn. Dan kan je ook niet verwachten dat deze mensen nog de dynamiek hebben om er een grote ploeg van te maken. Bij de top uit Tweede Klasse valt een structuur wel terug te vinden en dan is er wel sprake van een zekere dynamiek. Ze hebben een gezond beleid, een jeugdbeleid, trekken nieuwe mensen en sponsors aan en hebben een stadion die meer dan voldoende aan de voorwaarden voldoet. Als zo een club na verloop van tijd op een gezonde manier kan overgaan naar Eerste Klasse, is hen dat volledig gegund. Wat is uw standpunt ten opzichte van de door de KBVB opgelegde investeringen? Stel dat Eupen degradeert, dan hebben zij in principe hun investeringen „voor niets‟ doorgevoerd. In het jaar dat het licentiesysteem werd ingevoerd, moesten wij ook het aantal zitplaatsen bijstellen. Dit zijn grote investeringen, zeker voor clubs waarvan het stadion toch niet volloopt. STVV heeft dan nog het voordeel dat wij een grote schare supporters hebben. Daarom dat na de huidige verbouwingen zelfs nog enkele zitjes meer voorzien zullen zijn. Goede resultaten en wat extra luxe trekken extra mensen aan maar de helft van de regels zijn ronduit belachelijk. Veiligheid primeert uiteraard maar veel van de kosten die de club moet dragen zijn ridicuul. Een ploeg zoals Eupen of Charleroi zal hoogstwaarschijnlijk niet dalen naar Tweede Klasse maar indien dit wel het geval zou zijn, zullen zij een topploeg zijn in hun afdeling. Dan moeten ze proberen te doen zoals Sint-Truiden en na één jaar terugkeren maar dan voor een langere periode. Er speelt zo veel mee. Sommige spelers zijn vaak afgeschreven voor Eerste Klasse maar presteren in Tweede Klasse, tot de eindronde begint, top. Gedurende het seizoen kunnen ze wekelijks hun premies opstrijken terwijl ze na promotie niet meer aan de bak zullen komen of de club mogen verlaten. Dan is het ook niet verwonderlijk dat zo‟n spelers tijdens de eindronde plots niet meer in vorm zijn en het laten afweten op het moment van de waarheid voor de club. Voetbal wordt nog altijd gespeeld door mensen, het premiesysteem is voor dergelijke zaken verre van optimaal.
XXXIV
Wat zijn de voornaamste problemen waarmee een ploeg na promotie naar Eerste Klasse kampt? Eerst en vooral moet er voor gezorgd worden dat er een ploeg op poten staat die Eerste Klasse waardig is. Het verschil in voetballend niveau is namelijk niet min. De vereiste investeringen zelf dragen vergt de nodige middelen en daar hadden wij bij STVV het voordeel dat het stadion en dergelijke reeds in orde waren. Door promotie stijgen de inkomsten navenant maar dan moet je proberen om voor langere termijn in Eerste Klasse te verblijven. Indien de mogelijkheid bestaat om subsidies van de stad te verkrijgen, mag je van geluk spreken. Stewards, politie en Rode Kruis worden bij STVV uit eigen zak betaald. Dit is echter niet overal zo. Voorbeeld hiervan is Moeskroen, waar het gemeentepersoneel in het weekend kon bijverdienen door steward of parkeerwachter te spelen. Toen burgemeester Jean-Pierre Detremmerie het niet meer voor het zeggen had en de oppositie reageerde, waren er geen alternatieven meer met alle gevolgen van dien. Leuven schenkt zijn tweedeklasser eveneens een renteloze lening van 2 miljoen euro. Wat is namelijk de beste city-marketing voor een stad?
E. TELEVISIEGELDEN Waarom heeft de club beslist om, samen met 4 andere clubs, zijn televisierechten apart te verkopen? Heeft dit financieel geen negatieve gevolgen voor de club? We zitten nu in een situatie waarin de tegenstellingen binnen de Profliga zo groot zijn. De ene probeert de andere voortdurend in het zak te zetten en dat is volledig verkeerd. In december waren de tweedeklassers ook akkoord om terug te keren naar een competitie met achttien clubs. De G4 hebben de meerderheid naast zich neergelegd en begonnen stemmen te kopen. Wanneer dan opnieuw gestemd werd, veranderden enkele van die kleinere clubs hun standpunt waardoor de hervorming toch niet doorgevoerd werd. Het eerste dreigement om de televisierechten afzonderlijk te verkopen kwam wel van de G4 als reactie op het feit dat er teruggekeerd zou worden naar een competitie met achttien clubs. Praktisch gezien vind ik het niet zo‟n goed idee. De televisierechten zullen een groot pak minder zijn. De onderhandelingspositie is een stuk slechter gemaakt door er openlijk ruzie over te maken, maar dan gaat het erom om een sterk signaal te geven. Alle partijen moeten bereid zijn om een compromis te sluiten indien men het probleem wenst op te lossen. Het feit dat Ivan Dewitte voorzitter is van de Pro League en van KAA Gent, doet er zeker geen goed aan. Indien de voorzitter een buitenstaander zou zijn die correct is, niet om te kopen is en objectief handelt, (zoals in Engeland het geval is, waar het bestuur van de liga uit 5 onafhankelijke juristen bestaat) zou het inderdaad beter zijn. De grote ploegen gaan dergelijke structuur echter niet accepteren en bijgevolg verloopt niet alles correct. Dit kan perfect uitgesloten worden door objectieve, van elke club onafhankelijke mensen aan te stellen, die in eer en geweten en alle objectiviteit het product Profliga verkopen. (Achteraf werd beslist om de televisierechten toch gezamelijk te verkopen.) Een tweetal jaar geleden zouden de eersteklasseploegen een voorstel naar de ploegen in Tweede Klasse gedaan hebben om een deel van de televisierechten naar die clubs over te hevelen. Dit voorstel zou door de tweedeklassers geweigerd zijn. Is dit zo en waarom? Door de competitiehervormingen wordt de kans voor tweedeklassers om te promoveren ook een stuk kleiner. De G4 dachten opnieuw dat ze alles konden kopen maar met dergelijke aalmoes gingen de tweedeklassers echter niet akkoord. Zouden de tweedeklassers geen recht hebben op een deel van het televisiebudget van de eersteklassers? Zij leveren namelijk de „nieuwe‟ ploegen in Eerste en zijn vaak een tussenstap voor vele talentvolle spelers. Meer (sportieve) gelijkheid zou de aantrekkelijkheid van de competitie alleen maar verhogen denken wij dan. Ook in onze buurlanden is er een dergelijke solidariteit naar de tweedeklasseploegen toe. Wanneer we kijken naar Frankrijk en Nederland, zijn de verschillen veel kleiner. De Duitse Tweede Klasse draait eveneens veel beter. Het is nooit aangenaam om te degraderen maar het systeem waarbij de laatste drie degraderen en de eerste drie promoveren, zonder eindronde en dergelijke, zorgt ervoor dat de kloof veel kleiner is en degradatie te overbruggen is. Tweede Klasse is in Duitsland bovendien wel leefbaar omdat tweedeklassers eveneens televisiegelden krijgen. Het jaar dat wij in Tweede speelden, was het Exqi-league verhaal volop aan de gang. Achteraf gebleken was dat ook iets wat niet haalbaar was. Wij hebben daar ten volle van kunnen profiteren. Wij waren de topper in onze rangschikking, hadden supporters mee en onze matchen werden gevolgd op televisie. Het probleem was echter dat die matchen niet gespeeld mochten worden op zaterdagavond of zondagmiddag. Alles werd dan bijgevolg verhuisd naar vrijdagavond of zondagavond. Enkele clubs gingen hier echter niet mee akkoord omdat zij op die tijdstippen geen volk gingen hebben. Dan stel ik mij wel de vraag of het slim is om voor die ruim 150 mensen de wedstrijd te verzetten en zo de inkomsten aan televisierechten aan je neus voorbij te laten glippen. Indien de clubs van in het begin meegewerkt hadden, ging dit vroeg of laat meer opbrengen dan de inkomsten uit ticketing. Er heerst een volledig andere mentaliteit bij het bestuur van
XXXV
tweedeklasseclubs. Dit zijn meestal mensen van de oudere stempel die liever vasthouden aan hun oudere principes. Natuurlijk zal Exqi dan niet verder trachten om tot een samenwerking te komen. In de buurlanden heerst een groot verschil omdat daar de instantie, wat bij ons de Profliga heet, als één sterk merk naar voren treedt. Eerste en Tweede Klasse werken er samen. De Premier League en de Bundesliga bijvoorbeeld verkopen gezamenlijk publiciteit en televsierechten. De grote ploegen nemen hun deel en de kleinen hun deel. De eersteklassers maken daar de Tweede Klasse niet dood, maar trekken ze daarentegen mee in de onderhandelingen. Het probleem in ons land is dat de grote ploegen proberen om zo veel mogelijk van de talenten uit Tweede weg te halen om zo sterker te worden en op die manier de beste sponsorcontracten vast te leggen. Zelf ga ik niet meer naar vergaderingen van de Profliga omdat er altijd tegenstrijdige belangen zijn en het altijd het eigen belang is van een aantal grote clubs dat primeert. Hierdoor is het onmogelijk om deals uit te werken. Als je dit vergelijkt met Nederland, waar vijf tot zes businesspartners verbonden zijn met de Profliga, verdienen de ploegen daar tot drie maal meer dan wat de Belgische ploegen verdienen aan zo‟n partnership. Het bedrag dat Jupiler betaalt om in België hoofdsponsor te zijn van de Eerste Klasse is waarschijnlijk evenveel als het bedrag om hoofdsponsor te zijn in Tweede Klasse in Nederland. Om een sterk product te kunnen verkopen moet men beginnen zoeken in Eerste Klasse. Als men er dan de tweedeklassers bijneemt en overstapt naar een promotie- en degradatiesysteem zoals in Duitsland of Frankrijk, groeit de naam van het product en verhoogt de sportieve gelijkheid. Dergelijk systeem geraakt echter niet ingevoerd aangezien de ploegen uit Tweede Klasse zelf tegen stemmen. Dit kan voorkomen worden door de schrik voor degradatie weg te nemen. Daarom moeten Eerste en Tweede Klasse op één lijn gebracht worden. De grote ploegen zullen hier ook veel meer geld uithalen. Het verschil tussen Eerste Klasse en Tweede Klasse in België kan vergeleken worden met het verschil tussen de Belgische en de Engelse Eerste Klasse. Het verschil wordt alleen maar groter. Wanneer er dan Europees voetbal gespeeld wordt, kunnen ook wij maar moeilijk een vuist maken.
XXXVI
Bijlage 8: Interview met de heer Mario De Kegel, Financieel verantwoordelijke bij Waasland-Beveren – 20 april 2011 A. STRUCTUUR Omwille van welke redenen heeft de fusieclub ervoor geopteerd om als een VZW verder te werken? Geeft dit statuut specifieke voor- en nadelen? Ik denk dat dit eerst en vooral een historisch gegeven is. De club heeft wel al enkele malen de denkpiste betreden om over te stappen naar een vennootschapsvorm. Je hebt dan natuurlijk wel de nadelen die je er bij moet nemen. Zo zouden we vennootschapsbelasting moeten betalen indien we winst zouden boeken, terwijl we nu buiten de rechtspersonenbelasting vallen. Een tweede reden waarom de club een VZW-vorm aanneemt heeft te maken met subsidies. Wij zijn aangesloten bij “Open Stadion” en daarbij kun je enkel subsidies genieten als VZW. Open Stadion houdt in dat je je als ploeg engageert om jongeren van straat te houden door bijvoorbeeld tijdens de vakanties sport-en-spelkampen te organiseren. Hiervoor worden de aangesloten clubs gesubsidieerd vanuit de Vlaamse Overheid. Dit is enkel om de kosten hiervan te dekken. Het kost meer dan dat het de club opbrengt, maar dit moet gezien worden als een sociaal engagement van de club. Nog een reden is dat de bestuursleden van een VZW geen financiële inbreng moeten doen, maar gekozen kunnen worden om hun profiel. Zo hebben wij in ons bestuur onder andere een advocaat en een boekhouder. Bijna jaarlijks wordt de vraag gesteld of het niet beter zou zijn om een vennootschapsvorm aan te nemen. Indien elke bestuurder een bedrag van € 50.000 in de pot steekt zit je toch met een mooi bedrag van om en bij de één miljoen euro, wat de club weer een pak vooruit zou helpen. De stap effectief maken is echter niet zo evident. Voorlopig is dat kapitaal ook nog niet echt nodig geweest. Tot op heden hebben wij telkens de gaten kunnen vullen met de mogelijkheden die we hebben. Als je het geluk hebt in een bepaald seizoen in de Beker van België op RSC Anderlecht te spelen of een grote uitgaande transfer te realiseren kan dat je hele seizoen financieel redden, voor een tweedeklasseploeg toch. Twee jaar geleden heeft het bestuur wel een lening (met rente) van € 100.000 aan de club moeten verschaffen. De club ontstond in 2010 door een fusie tussen KSK Beveren en KV Red Star Waasland. Hoe zat deze fusie precies ineen en heeft deze fusie de club voordeel opgeleverd? Strikt juridisch heeft er geen fusie plaatsgevonden. Er wordt nu verder gewerkt op het stamnummer van Red Star Waasland. Er is enkel een naamswijziging gebeurd, maar wij werken nog altijd met de achtergrond van Red Star Waasland verder. Van KSK Beveren zal enkel de VZW overblijven en nog één ploeg damesvoetbal. De VZW blijft bestaan aangezien die club nog steeds geld ontvangt bij transfers van de Ivoriaanse ex-spelers van de club. Waasland Beveren heeft één miljoen euro schuld overgenomen van KSK Beveren. Die schuld wordt vandaag de dag betaald aan (ex-)spelers, medewerkers, leveranciers en dergelijke. Het geld dat via transfers nog bij KSK Beveren binnenkomt wordt eerst en vooral gebruikt om de resterende schulden af te betalen. Mocht er nadien nog geld overblijven, wat niet in onze vooruitzichten is opgenomen, zal dit in laatste instantie naar de fusieclub kunnen doorstromen. De eerste ploeg speelt in het stadion van het voormalige KSK Beveren. De belofteploeg speelt op het eerste plein van het voormalige Red Star Waasland. De jeugd die zal over de twee sites verdeeld blijven op het vlak van het gewestelijk en provinciaal niveau. Op nationaal niveau is het verdeeld. De laagste reeksen spelen in Sint-Niklaas terwijl de oudere reeksen in Beveren voetballen. Dit is mogelijk daar de ouders van de kinderen die nationaal spelen het wel kunnen opbrengen om die afstand steeds te overbruggen in tegenstelling tot de meeste ouders wiens zoon gewestelijk of provinciaal jeugdvoetbal speelt. Er is wel één overkoepelend jeugdbestuur. XXXVII
De fusie is in feitelijk om drie redenen tot stand gekomen. Enerzijds was er de gemeente die een stadion had waar waarschijnlijk een ploeg in zat die niet verder dan de Derde Klasse zou geraken. Anderzijds heeft KSK Beveren een zeer grote achterban. De laatste twee jaar hadden wij in Red Star Waasland slechts 300 abonnees en een gemiddelde van 400 betalende supporters, wat een aantal is om bij te huilen. Voor zo‟n kleine achterban is het moeilijk om jaar na jaar veel energie in de club te steken. Er moest dus een oplossing gezocht worden. Ten derde was er Red Star Waasland die een zeer goed bestuur had. De combinatie van deze drie aspecten heeft er toe geleid om te fusioneren. Heeft de naamswijziging van de club enige financiële gevolgen gehad? Voor een diehard supporter ligt dat natuurlijk wel gevoelig, maar persoonlijk lig ik daar niet wakker van. Als bestuur houden we zeker en vast rekening met de mening van de supporters. Qua sponsoring denk ik dat er slechts één of twee sponsors van Red Star Waasland hebben afgehaakt, waarvan onze hoofdsponsor. Die is afgehaakt onder druk van de toenmalige burgemeester die op zijn tenen getrapt was door de fusie. Met de vroegere sponsors van KSK Beveren zijn bepaalde afspraken gemaakt waarbij de hoofdsponsors van die club gedurende drie jaar nog steeds hun sponsorbijdrage aan KSK Beveren overdragen. Na die drie jaar zal dit tegenover de nieuwe fusieclub gebeuren, indien deze sponsors beslissen om ook de nieuwe club te sponsoren. Het is zeker niet zo dat qua sponsoring één plus één twee gemaakt heeft, maar ons sponsorbudget is absoluut gestegen na de fusie. In totaal heeft de fusie Red Star Waasland 8.120.000 euro gekost. De club ging na de fusie in het stadion van KSK Beveren spelen. Die club was echter niet zelf eigenaar van het stadion. Hoe verloopt het beheer van het stadion nu? Dit is een heel ingewikkelde constructie. Het is eigenlijk een PPS-project tussen de gemeente Beveren, een Nederlandse private partner en het vroegere KSK Beveren, waar de gemeente Beveren de grond in erfpacht gegeven heeft aan de private partner. Die heeft daar een gebouw op gezet, waar zij een deel met opstalrecht aan KSK Beveren heeft verkocht. Red Star Waasland Sportkring Beveren heeft het vruchtgebruik van KSK Beveren opgekocht. Hoe wordt de fanshop en dergelijke beheerd? Onze fanshop wordt uitgebaat door een zelfstandig persoon die ons enkel huur moet betalen voor de ligging van de fanshop in ons stadioncomplex.
B. ANALYSE VAN DE JAARREKENING Kunt u begrip opbrengen voor clubs die, in tegenstelling tot jullie, het kalenderjaar volgen in plaats van het seizoensverloop of ziet u hier geen voordelen in? Dat is puur om praktische redenen. De club heeft tot op heden niets geboekt onder de Immateriële vaste activa. Is dit het gevolg van een specifieke transferpolitiek van de club, waarbij het betalen van transfervergoedingen vermeden wordt? Ik denk dat de club tot de dag van vandaag nog geen enkele transfersom betaald heeft. Dat is inderdaad een bewuste politiek. Is het dan ook zo dat de club sterk op de doorstroming uit de eigen jeugd rekent? Neen. Dat is tot op heden echt een probleem geweest. Dat is onlangs ook gebleken uit de audit van de voetbalbond op onze de jeugdploegen. Dat is ook de reden waardoor we dringend de fusie van het jeugdbestuur wouden doorvoeren. We hebben dit jaar als overgangsjaar gebruikt waarbij we de nieuwe jeugdwerking optimaal voorbereidt hebben.
XXXVIII
Net zoals bij Red Star Waasland bezit Waasland-Beveren Terreinen en Gebouwen, maar deze staan niet onder Volle eigendom van de vereniging geboekt. Over welke Terreinen en Gebouwen gaat het hier precies en op welke manier worden deze precies beheerd? Daarbij werken wij met een opstalrecht. De stad Sint-Niklaas is eigenaar van de gronden en wij betalen heb daar een opstalvergoeding voor. De gebouwen die daar op staan zijn eigendom van de club. Deze zijn voor twee derden met subsidies van de stad gefinancierd. Wat staat er zoal geboekt onder de post Voorraden? De voorraden bestaan enkel en alleen uit catering. Wat boekt de club zoal onder Handelsvorderingen en Overige vorderingen? Waar ligt precies het verschil tussen beide? Onder de Handelsvorderingen vallen de openstaande facturen van sponsors en transfers. De Overige vorderingen bestaan voornamelijk uit de terug te vorderen BTW en deels ook uit het statiegeld die de club nog kan terugvorderen uit biervaten en dergelijke Wat houdt de post Bestemde fondsen precies in? Dat is een correctie omdat vroeger de kapitaalsubsidies integraal als inkomsten geboekt waren en dit moest in het Eigen Vermogen gecorrigeerd worden. De club geniet een aanzienlijk bedrag kapitaalsubsidies. Deze bedraagt maar liefst 53 procent van het balanstotaal. Vanwaar zijn deze precies afkomstig en hoe verloopt deze samenwerking precies? Zijn er bepaalde voorwaarden aan deze subsidies verbonden? Dat komt zowel van de stad Sint-Niklaas als van Beveren. Zolang wij voorzien in jeugdopleidingen en er voor zorgen dat er voetbal gespeeld wordt op de site zullen wij van die kapitaalsubsidies kunnen genieten. Zolang kunnen ze het opstalrecht ook niet verbreken. Hoe afhankelijk is de club van deze subsidies? Je mag ervan uit gaan dat van ons budget van drie miljoen euro één miljoen euro uit sponsoring komt, één miljoen euro uit subsidies en één miljoen euro inkomsten uit ticketing en food vouchers en dergelijke. Onder subsidies versta ik ook wel de 80 procent bedrijfsvoorheffing die wij kunnen terugvorderen indien deze in de jeugd geïnvesteerd wordt. Doet de stad, gemeente of provincie nog andere toegevingen ten opzichte van de club? (bijvoorbeeld het betalen van investeringen, het makkelijker aanreiken van bouwvergunningen…) Dat was in het verleden zo, maar dat is niet langer het geval. Van de Vlaamse overheid krijgen we via „Open Stadion‟ wel nog € 40.000 per jaar. Vanwaar komen de financiële opbrengsten? Dat is deels de afboeking van de jaarlijkse kapitaalsubsidie. Die wordt ieder jaar beetje bij beetje volgens investering in resultaat genomen. Daar zitten ook kortingen op contante betalingen aan de drankenleverancier in, wat ook geen klein bedrag vertegenwoordigd.
C. FINANCIEEL Hoe groot is het budget waarmee de club jaarlijks werkt? Hoe is dit budget beïnvloed geweest door de fusie? Ons budget voor volgend seizoen bedraagt 3.150.000 euro. Dit omvat dan wel echt alle aspecten, van ticketing tot bijdragen van de Raad van Bestuur. Het budget heeft wel een opmerkelijke vooruitgang geboekt als je weet dat we bij Red Star Waasland met een budget van om en bij de 1,5 à 1,8 miljoen euro werkten, maar de kosten zijn natuurlijk ook in verhouding gestegen. Wat zijn de belangrijkste inkomsten- & uitgavenbronnen van de club? Aan de inkomstenkant zit je vooral met subsidies, sponsoring en alles wat met supporters te maken heeft. Aan de uitgavenkant vertegenwoordigt de loonmassa van de spelers toch iets meer dan 40 procent. Daar zitten nog geen vrijwilligersvergoedingen en dergelijke in verwerkt. XXXIX
Hoeveel dienen Tweedeklassers aan de KBVB te betalen(Bondstaks)? Aan wat is dit precies gelinkt (per toeschouwer, per match, per seizoen…) ? Van alle inkomsten uit ticketing betalen wij zeven procent aan de Voetbalbond. Ik was enorm geschrokken van de hoeveel geld dat naar de voetbalbond stroomt. Als je weet dat hier niet heel veel supporters over de vloer komen is die € 50.000 die jaarlijks naar de KBVB stroomt toch een aanzienlijk bedrag voor een kleine ploeg in Tweede Klasse. Voor het komende seizoen hebben we daar een budget voor uitgetrokken van € 180.000 aangezien we na de fusie met een pak meer supporters zitten. Daar zitten bovenop die zeven procent ook wel nog de afrekening van scheidsrechters, aansluitingskosten en boetes in. Maar die zeven procent vertegenwoordigd wel het grootste deel hiervan. Krijgt de club enige vergoedingen van de KBVB voor zijn jeugdwerking? Naar mijn weten niet nee. Hanteert de club een loonplafond? Zo ja, hoe wordt dit plafond bepaald? Gebeurt dit bijvoorbeeld aan de hand van een vast percentage voor de ganse spelersgroep of een maximumbedrag per speler? Wij stellen hier in het begin van elk seizoen inderdaad een bepaald bedrag voor op. Dit is geen percentage tegenover het budget, maar wordt als een vast bedrag gedefinieerd. Hoe zit de fiscale behandeling van de premies ineen? (speel-, doelpunt-, overwinnings-, kwalificatiepremies) Zowel op het vaste als op het variabele loon betaal je zowel RSZ en bedrijfsvoorheffing. Dat RSZgedeelte is wel beperkt tot € 1900 per kwartaal per speler.
D. VERSCHIL TUSSEN DE EERSTE EN DE TWEEDE KLASSE Is er bij de club sprake van een omschakeling naar professionalisering? Wordt er al gekeken om investeringen te doen met het oog op een eventuele overgang naar de Eerste Klasse? Ja absoluut. Dat is ook de reden waarom de club met een externe boekhouder in zee is gegaan. Maar het gaat verder dan dat. Als je kijkt wie er in ons bestuur zit; dat is een externe boekhouder, een extern advocaat, een architect, een landmeter, een politicus. Dat is allemaal bewust en op die manier heeft iedereen zowat zijn verantwoordelijkheid. Qua investeringen is de gemeente Beveren enkele engagementen aangegaan. Er zijn plannen om een deel van het stadion te verbouwen. Wij zouden hier waarschijnlijk zelf niets aan moeten betalen, omdat daar ook appartementen zullen in verwerkt worden die dan verkocht zullen worden. Er is ook een engagement van de gemeente uit om verwarming onder de grasmat te leggen. Waar liggen volgens u de grootste financiële verschillen tussen de Belgische Eerste en Tweede Klasse? Dat zit duidelijk in de televisiegelden, waar op dit ogenblik zo goed als niets naar de Tweede Klasse komt. Dit jaar hebben we € 15.000 mogen ontvangen, maar dat is peanuts in vergelijking met wat de eersteklassers, en dan vooral de toppers, ontvangen. Dat was al € 5.000 meer dan vorig jaar doordat we de kwartfinale van de Beker van België gehaald hebben. Een paar jaar geleden ontvingen wij nog € 47.000. Wat is uw standpunt ten opzichte van de door de KBVB opgelegde investeringen? Stel dat Eupen degradeert, dan hebben zij in principe hun investeringen „voor niets‟ doorgevoerd. De veldverwarming is een hekel punt. Die heeft het afgelopen seizoen ook zijn waarde niet bewezen. Maar indien je na een seizoen met zo‟n enorme financiële investeringen terug naar de Tweede Klasse degradeert zit je met een probleem. Het zijn zotte kosten, maar als je er een polyvalent stadion van kan maken kan dat wel renderen. Daar heb je natuurlijk wel mensen nodig die de financiering willen doen en dat is het grootste probleem. Gemeentepolitiek heeft daar ook een grote invloed op. XL
Ziet u een mogelijkheid om de Tweede Klasse (meer) leefbaar te maken? Ik heb daar nog niet echt over nagedacht. Je probeert zelf het hoofd boven water te houden. Wat ik wel jammer vind is dat de Voetbalbond enkel geld int, maar steun kan je er niet krijgen. Noch naar organisatie toe, noch naar iets anders. Misschien dat de Voetbalbond wat meer moet opkomen voor zijn rechten naar het betaald voetbal toe. De structuur van Pro League, Liga van Tweede Klasse en daarboven de Voetbalbond is te abstract, want het is bijvoorbeeld de Pro League die moet onderhandelen over het televisiecontract. Dat is iets waar ik absoluut niet bij kan komen.
E. TELEVISIEGELDEN Zouden de tweedeklassers geen recht hebben op een deel van het televisiebudget van de eersteklassers? Zij leveren namelijk de „nieuwe‟ ploegen in Eerste en zijn vaak een tussenstap voor vele talentvolle spelers. Meer (sportieve) gelijkheid zou de aantrekkelijkheid van de competitie alleen maar verhogen denken wij dan. Ook in onze buurlanden is er een dergelijke solidariteit naar de tweedeklasseploegen toe. Dat is een idee waar al zeer veel over gesproken en gepalaverd is geweest, maar dat nooit van de grond komt. Wie dat tegen houdt weet ik niet.
XLI
Bijlage 9: Interview met de heer Jo Derop, Commercieel manager bij FC Molenbeek Brussels – 21 april 2011 A. STRUCTUUR Waarom heeft FC Brussels ervoor geopteerd om als VZW door het leven te gaan? Heeft dit specifieke voor- en nadelen? Dit is bij de oprichting van de club door de voorzitter bepaald en is tot op heden nog steeds dezelfde. Wij merken echter dat alsmaar meer clubs overwegen om over te stappen naar een NV. Het is een kwestie van de voorwaarden en voordelen van beide structuren te bestuderen. Om een NV op te richten heb je een kapitaal nodig van € 62.500, wat niet niets is voor een voetbalclub. Voor een voetbalploeg moet je minimum 1 à 2 miljoen euro vers geld hebben. Op structureel, fiscaal en boekhoudkundig gebied is het handig dat een VZW geen winst dient te boeken. Indien deze wel gerealiseerd wordt, wordt deze gewoon naar het volgende boekjaar overgedragen. Heeft de club voor andere zaken een aparte vennootschap opgericht? (we denken hierbij aan de jeugd, de merchandising, de catering…) Zo ja, dewelke en wat waren de drijfveren hiervoor. De club heeft een aparte VZW voor de jeugdwerking. Dit is omwille van de subsidies die verzameld kunnen worden voor de jeugd. Politiek gezien is het niet gemakkelijk om subsidies aan de hoofdclub te geven. Indien deze echter rechtsreeks naar de jeugdwerking stroomt is dat veel makkelijker en sociaal verantwoord. Die VZW heeft een eigen budget, eigen inkomsten en uitgaven, maar wordt onrechtstreeks wel door FC Brussels beheerst. Tegenover de Voetbalbond valt deze VZW ook gewoon onder ons stamnummer.
B. ANALYSE VAN DE JAARREKENING Kunt u begrip opbrengen voor clubs die, in tegenstelling tot de meeste anderen, het kalenderjaar volgen in plaats van het seizoensverloop of ziet u hier geen voordelen in? Wij doen dit al altijd volgens het seizoensverloop, maar dat is een keuze die je zelf moet maken. Wij hebben op onze manier een goed overzicht over ons financieel seizoen, wat volgens mij toch goed is. Ook voor de boekhouder is het seizoensverloop volgen een goede zaak. Er zijn veel minder bedrijven die hun boekhouding eind juni afsluiten, zodat dit voor de boekhouder een minder drukke periode is. Uit de balans konden we afleiden dat FC Brussels geen Terreinen en Gebouwen bezit. Op welke manier worden het stadion en andere clubgebouwen zoals de fanshop beheerd? Worden deze gehuurd van derden (bijvoorbeeld de stad) of zijn hier andere VZW‟s (waar de club deelneming in heeft) voor opgericht? De gebouwen en terreinen zijn eigendom van de gemeente. Ook het onderhoud wordt grotendeels door de gemeente betaald. Wij hebben met de gemeente een heel goede band. Wij krijgen dit allemaal ter beschikking voor een symbolische euro. Uit de balans blijkt dat FC Brussels geen kapitaalsubsidies geniet. Doet de stad, gemeente of provincie dan geen toegevingen ten opzichte van de club? (bijvoorbeeld het betalen van investeringen, het makkelijker aanreiken van bouwvergunningen…) De club krijgt subsidies in de vorm van investeringssubsidies. Indien wij iets willen verbouwen kunnen we, na voorlegging van de facturen, subsidies innen bij de gemeente of de regio Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dit kan gaan om bedragen tot 75 à 100 procent van de totale kosten. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest mag je ook niet vergeten dat we met een groot aantal voetbalploegen zitten. De club werkte tijdens het seizoen 2008/2009 met een negatief Eigen Vermogen (€ -729.174 ten opzichte van een balanstotaal van € 2.139.820). Dit komt geheel door de grote overgedragen verliezen. Is dit geen gevaarlijke situatie? Voor mij is dit inderdaad een gevaarlijke situatie, maar de baas en de boekhouder kijken telkens na wat de beste oplossing is. We merken op dat de bezoldigingen in het seizoen 2008/2009 maar liefst 4,76 maal groter zijn dan de brutomarge die de club realiseert. Is deze situatie wel leefbaar? Dit is het gevolg van de risico‟s die je als eersteklasser neemt door langdurige spelerscontracten af te sluiten. Indien je degradeert, lopen deze contracten nog door. Dan kun je beslissen om de speler te verkopen, maar deze is zelf niet bereid om naar een andere ploeg te vertrekken indien hij daar minder geld zou verdienen. Als de speler ook niet akkoord gaat met een bepaald bedrag om z‟n contract op te zeggen kun je als club weinig doen.
XLII
Bijgevolg blijven (sommige) spelers bij de club en dient de club deze contracten te respecteren. Indien je dan na dat eerste seizoen in Tweede Klasse niet meteen terug promoveert, wordt de financiële put alleen maar groter. Je moet dus soms ook het risico durven nemen om zo de promotie naar de Eerste Klasse proberen af te dwingen. Er valt ons eveneens op dat FC Brussels hoge Uitzonderlijke Opbrengsten realiseert. Van waar komen deze opbrengsten? Uitzonderlijke opbrengsten kunnen vele zaken inhouden. Bedragen van uitgaande transfers komen hieronder, alsook een gewonnen rechtszaak. De club werkt in Tweede Klasse enkel met voltijdse werknemers. Is dit financieel wel leefbaar? Dat is ook een gevolg van de langdurige contracten.
C. FINANCIEEL Hoe groot is het budget waarmee de club werkt en hoe ziet u het budget evolueren? Deze bedraagt dit seizoen een anderhalf à twee miljoen euro. Dit in vergelijking met een budget van drieënhalf à vier miljoen euro toen we nog in de Eerste Klasse uitkwamen. Je ziet het verschil toch duidelijk, zeker na enkele seizoenen. Het budget van dit jaar was geschat op 60 punten, terwijl we er nu 40 hebben. De inkomsten uit abonnees, ticketing, catering en publiciteit waren zo toch 11 procent onder de verwachtingen. De uitgaven aan de andere kant zijn niet zo veel gedaald, want de vaste kosten blijven. De enige uitgaven die echt veranderd zijn, zijn de winstpremies. Hoeveel dienen Tweedeklassers aan de KBVB te betalen (Bondstaks) ? Aan wat is dit precies gelinkt (per toeschouwer, per match, per seizoen…)? Dit is 7 procent op de ticketinkomsten, alsook dus de inkomsten uit business seats. Krijgt de club enige vergoedingen van de KBVB, bijvoorbeeld voor zijn jeugdwerking? Neen, dat zijn wat ze noemen acties die gewaardeerd zijn door de KBVB. Door bepaalde acties kan je het één en ander bekomen, maar tot op heden hebben we daar nog geen centen van gezien. We hebben hierdoor wel een idee van hoe hoog onze jeugdploegen aangeschreven staan.
D. VERSCHIL TUSSEN DE EERSTE EN TWEEDE KLASSE Wat zijn de voornaamste problemen waarmee een ploeg na degradatie naar de Tweede Klasse kampt?
Laat ons zeggen dat je in de Eerste Klasse ontvangsten en uitgaven van 100 hebt. Na degradatie kan je die uitgaven verminderen met 20 tot 25 procent. Deze dalen dus naar 80, maar de inkomsten dalen naar 20 en daar zit het probleem. De clubs vinden geen sponsors meer aangezien er amper nog publiciteit is. In de Eerste Klasse kom je wekelijks op televisie en dagelijks met een foto in de kranten. Je hebt er dus een return voor de sponsors. Over de Tweede Klasse verschijnt wekelijks ook wel een artikel in de krant, maar dat zijn dan kleine artikels zonder foto. De shirtsponsor in Eerste Klasse betaalt bijvoorbeeld één miljoen euro terwijl dat in de Tweede Klasse amper 200.000 euro zal zijn. Ook de verplichtingen tegenover de Bond, bijvoorbeeld het verplichte aantal spelers, kan je niet beperken in de Tweede Klasse. De inkomsten die je wel nog hebt, zijn louter afhankelijk van de sportieve prestaties van de ploeg. Het wegvallen van de televisierechten slaat nog de grootste kloof. Via deze ben je in de Eerste Klasse verzekerd van een inkomst van 750.000 à één miljoen euro. Je ziet ook dat de tweedeklassers, behalve Antwerp misschien, amper supporters hebben. Tweedeklassers hebben om en bij de 1.500 supporters. Dit beïnvloedt de inkomsten uit de bezoekende supporters ook. Wij hopen bijvoorbeeld dat Charleroi degradeert en in Tweede Klasse de top speelt, zodat deze toeschouwers meebrengen. Ook de promotie van Aalst kan daar toe bijdragen. Dat is het grote probleem van de Tweede Klasse: de centen. Daarbij komen ook nog de verplichtingen van de IBZ (Voetbalcel van de Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken). Dit zijn verplichtingen inzake infrastructuur, veiligheid, aantal personeelsleden… Daar zijn ook grove boetes aan verbonden. XLIII
Wat ook een probleem is, is het verschil in eisen tegenover de verschillende divisies. Zo moeten derdeklasseploegen slechts 250 zitplaatsen hebben, tweedeklassers 750 en eersteklassers 5500. Het grote verschil tussen de hoogste twee klassen hebben de ploegen die de afgelopen jaren op en af gegaan zijn financieel kapot gemaakt. Dat was financieel, zonder leningen, onhaalbaar. Om deze problemen op te lossen heeft de club Bergen onlangs een voorstel gedaan om de stadions van voetbalclubs sterren toe te wijzen. Zo heb je dan bijvoorbeeld drie sterren nodig voor de Tweede Klasse en vijf voor de Eerste Klasse. Zo weten ploegen op voorhand waar ze staan en waar ze moeten aan werken. Ze zouden ook de minimumcapaciteit voor de tweedeklassers moeten optrekken, naar bijvoorbeeld 2500 zitplaatsen. Ziet u een mogelijkheid om de Tweede Klasse (meer) leefbaar te maken? Er moeten meer middelen aan de Tweede Klasse gegeven worden. Dit kan bijvoorbeeld door belastingvermindering, lagere bondstaksen en het verminderen van de maatregelen van de IBZ. Ook indien een deel, bijvoorbeeld 10 procent, van de televisierechten van de Eerste Klasse naar de Tweede Klasse zou stromen (en 3 procent naar het amateurvoetbal), zou de Tweede Klasse kunnen helpen.
E. TELEVISIEGELDEN Waarom is het experiment met Exqi fout gelopen? Op 31 december is dat contract volledig afgelopen. Wij waren met drie of vier ploegen bereid om ons in de kijker te spelen door elke speeldag op vrijdagavond af te werken. Andere ploegen waren daar niet toe bereid aangezien ze liever op zondag speelden, voor hun supporters. Zo is het gekomen dat ploegen af en toe eens op vrijdag moesten spelen. Voor mij is een vaste dag waarop alle matchen gespeeld worden nog altijd de beste optie, zoals ook in Engeland en Duitsland het geval is.
XLIV
Bijlage 10: Interview met de heer Yves Lejaeghere, Voorzitter van KV Oostende – 22 april 2011 A. STRUCTUUR Waarom heeft KV Oostende ervoor geopteerd om als NV door het leven te gaan? Heeft dit specifieke voor- en nadelen? Er zijn voor- en nadelen. Een VZW heeft als voordeel dat je in principe belastingvrij kan werken. Een tweede groot voordeel van een VZW is dat je gemakkelijk met vrijwilligers kunt werken. Bij KVO hebben we de twee, een VZW en een NV. Wat zijn de voordelen van een NV? Stel dat de club verlies draait en je steekt daar centen in, dan kan je die gemakkelijker recupereren door bijvoorbeeld de verkoop van je aandelen terwijl je bij een VZW geen aandelen kan verkopen. Plus, als er een potentiële overnemer komt opdagen, dan is het voor hem nogal moeilijk om met 38 verschillende partijen te overleggen zoals dat meestal het geval is bij een VZW. Ze praten dus liever met één partij. Vandaar dat bij KVO een overname gemakkelijker te realiseren zou zijn. Door bijvoorbeeld alleen maar mijn aandelen over te nemen, zou de nieuwe potentiële overnemer de macht in handen krijgen doordat hij hoofdaandeelhouder zou worden. Hiermee wil ik echter niet zeggen dat ik mijn aandelen zal verkopen, het is maar bij wijze van voorbeeld. De VZW KV Oostende werkt vooral voor goede doelen. Wij zijn als voetbalvereniging ook een deel van de stedelijke maatschappij in Oostende. Met onze communitywerking proberen we allerlei activiteiten voor minderbedeelden te organiseren. Daarvoor worden we ook gesubsidieerd in kader van het project Open Stadion. De subsidies komen dus binnen op de VZW en daar worden dan de vrijwilligers zoals jeugdtrainers en dergelijke mee vergoed. We hebben na verwoede pogingen niets teruggevonden op de balanscentrale over KV Oostende voor de oprichting van de NV. Welk statuut had KV Oostende vooraleer men overging tot een NV? Waarom heeft de club ervoor geopteerd over te schakelen naar een NV en hoe is deze overgang precies gelopen? Voorheen was alles ondergebracht onder de VZW KV Oostende. We zijn dus overgegaan tot een NV voor de reeds vermelde voordelen. Het probleem met deze overgang is dat we bij aanvang de waarde van KV Oostende dienden te bepalen om de NV op te starten en de VZW over te nemen. Het gaat hier om twee miljoen euro overnamekosten vanuit die NV waardoor we natuurlijk een minder rooskleurige balans hebben dan wat de waarheid is. Dit bedrag leidt bijvoorbeeld tot € 200.000 afschrijvingen per jaar. Dit is geen geld dat wij moeten betalen maar die wel als verlies geboekt wordt op de resultatenrekening. Zou het niet aangeraden zijn dat alle clubs een vennootschapsvorm aannemen? Aangezien een strengere regelgeving van toepassing is in vergelijking met VZW‟s zou dit toch tot gezondere financiële situaties leiden? Jazeker. Er is namelijk nog een derde voordeel gekoppeld aan het statuut van NV. De verantwoordelijkheid als bestuurder reikt namelijk niet verder dan het kapitaal die je er in gestopt hebt. Stel dat de VZW KV Oostende in moeilijkheden zou komen, dan kan je daar ten persoonlijke titel aansprakelijk voor gesteld worden. In een NV is dit dus niet het geval en kan je alleen tot je inbreng verantwoordelijk gesteld worden. Heeft de club voor andere zaken een aparte vennootschap opgericht? (we denken hierbij aan de jeugd, de merchandising, de catering…) Zo ja, dewelke en wat waren de drijfveren hiervoor. Alles wat vrijwilligerswerk en promotie is voor de club KV Oostende, zit onder de VZW. Een jeugdtrainer bijvoorbeeld zit onder de VZW aangezien dat een stuk van de maatschappelijke werking is. We hebben 450 jeugdspelers en weten dat er daar amper twee of drie van doorbreken in vijf jaar tijd dus ben je als club in feite bezig met sociale werking. De A-ploeg en alles wat commercieel is, valt dan onder de NV. Merchandising en de catering bijvoorbeeld vallen ook hieronder. Wij hebben ook vier horecazaken en als brave Belgen betalen wij daar belastingen op indien er winst gemaakt zou worden. Dit is echter nog niet vaak aan de orde geweest. Tweede Klasse in België is de financiële hel, laat ons dat duidelijk zijn. Ik denk dat er slechts twee clubs zijn die breakeven draaien terwijl de rest verlieslatend is. Om de boel eens deftig op te kunnen kuisen moet elke club rekenen op uitzonderlijke opbrengsten. Ver doorstoten in de Beker van België en hopen dat je dan uitkomt tegen een team zoals Anderlecht bijvoorbeeld of een goede transfer realiseren. Dit zijn echter zeer uitzonderlijke gevallen want normaal kan je niet rendabel werken in Tweede Klasse.
XLV
Op pagina 10 van de jaarrekening van het seizoen 2008/2009, zien we dat de club een vordering heeft van € 795.312 op een verbonden onderneming. Hoe zit deze situatie precies in elkaar? Dat zal een vordering op de VZW zijn. De enige verbonden onderneming van de NV is onze VZW. Heeft de club recent nooit nagedacht over een fusie met een andere club? Uit onze gesprekken met mevrouw Greet Vanbrabant van Lommel United en De Heer Steven Beulque van Zulte Waregem bleek dat beide clubs hier zowel financieel en sportief voordeel uit gehaald hebben. Daar bestaat geen twijfel over. De dag dat wij een interessante fusie zouden kunnen aangaan, staan wij daar zeker voor open maar om te trouwen moet je met twee zijn.
B. ANALYSE VAN DE JAARREKENING Kunt u begrip opbrengen voor clubs die, in tegenstelling tot KV Oostende, de jaarrekening opmaken per kalenderjaar in plaats van per seizoen of ziet u hier geen voordelen in? Het heeft alleen maar nadelen als je per kalenderjaar werkt voor de simpele reden dat je dan door het bos de bomen niet meer ziet. Je moet op zijn minst een klein beetje zicht hebben op wat het seizoen heeft opgebracht of verloren en wat het volgend seizoen zal bieden. Het is veel logischer om de boekhouding per seizoen te voeren. Werken per kalenderjaar is een perfecte manier voor clubs die geen open kaart willen spelen naar de buitenwereld toe. Werken per seizoen is duidelijk voor iedereen. We merken dat de jaarrekening van het seizoen 2008/2009 ook enkele maanden van het seizoen ervoor omvat en in totaal 17 maanden overbrugt. Wat is de reden hiervoor? Dit heeft enkel en alleen met de oprichting van de NV te maken. Je moet tot een correcte datum komen en aangezien wij de boekhouding per seizoen bijhouden is dat dus 30 juni want dan is het seizoen voorbij. Hoe verliep de overgang naar het volgende boekjaar precies, want in het seizoen 2009/2010 zien we plots wel bedragen bij bijvoorbeeld Installaties, machines en uitrustingen verschijnen. Toen ik begon bij de club was alles nog VZW maar één van mijn eerste verwezenlijkingen is de oprichting van de NV. Het is dus pas het seizoen na het boekjaar van 17 maanden dat de overschakeling van de club in de NV echt is gebeurd. Immateriële vaste activa De post van Immateriële vaste activa is in het verlengde boekjaar 2008/2009 nul terwijl deze in het boekjaar 2009/2010 bijna 1,5 miljoen bedraagt. In de toelichting staat het volgende: Het stamnummer van KV Oostende bestaat reeds meer dan 100 jaar. De logo- en naambekendheid als subtopper in 2e klasse samen met de gerealiseerde omzet van het eerste elftal en de jeugd verantwoorden de geboekte waarde. De lange termijn doelstelling van de club, het gebruiksrecht van de terreinen en de infrastructuur van fanion en jeugd laten een gebruiksduur van minstens 10 jaar toe.
Omvat de waarde van 1,5 miljoen enkel de waarde van het stamnummer of zitten hier nog andere zaken in vervat? Dat bedrag is een stukje goodwill eigenlijk. Met het stamnummer bedoelen we de waarde van de club in het algemeen. Waarom? Omdat dat nummer verbonden is aan de competitie waarin je mag deelnemen. Een stamnummer in Eerste Klasse is bijvoorbeeld meer waard dan een stamnummer in Vierde Provinciale. Wat nog van waarde is voor de voetbalclub, zijn de lopende contracten met de stad. Wij hebben voor ons jeugdcentrum en voor het Albertpark een concessie lopen van meerdere jaren. Daarnaast heb je ook nog de naambekendheid. FC Zwankendamme heeft minder bekendheid dan FC Brugge bijvoorbeeld. Een vierde element is het aantal supporters, de omzet en de balanswaarde. Wij zijn bovendien één van de enige Belgische ploegen die nog niet failliet geweest is en dat voor een club die al honderd jaar bestaat. A rato van die elementen hebben wij een waarde gekleefd op KV Oostende en heeft de NV voor ongeveer 2 miljoen euro de VZW opgekocht. Onder dat bedrag zitten dan ook geen transfersommen. Hanteert de club een transferpolitiek, zoals de meeste tweedeklassers, waarbij het betalen van transfervergoedingen vermeden wordt? Financieel kunnen wij dat niet. Wij moeten spelers nemen die einde contract en dus transfervrij zijn. We moeten ons best doen om de jongens een deftig loon te betalen, laat staan dat we nog zouden beginnen transferbedragen betalen. Die grote bedragen kunnen alleen de vijf topploegen in België.
XLVI
Materiële vaste activa Uit de Balans konden we eveneens afleiden dat KV Oostende geen Terreinen en Gebouwen bezit. Op welke manier worden het stadion en andere clubgebouwen zoals de fanshop beheerd? Worden deze gehuurd van derden (bijvoorbeeld de stad) of zijn hier andere vennootschappen (waar de club deelneming in heeft) voor opgericht? Het stadion en de gronden zijn eigendom van de stad. Wij hebben een goede samenwerking met hen en daarom dienen wij niet veel huurgelden te betalen. Als er onkosten zijn aan ons stadion financiert de stad dat ook. Soms gebeurt dit via investeringssubsidies, andere keren voert de stad de investeringen zelf uit. De nieuwe kantine op het jeugdcomplex bijvoorbeeld wordt gefinancierd met behulp van een investeringssubsidie terwijl de nieuwe kleedkamers dan weer bekostigd worden door de stad zelf. Het onderhoud van de velden worden door beide partijen gedaan. Wij hebben twee mensen die dagdagelijks op het hoofdterrein werken, maar voor onze tien jeugdterreinen kunnen we rekenen op de stad die dit organiseert via een externe firma. De fanshop valt onder de goodwill. Het terrein is niet van ons, het gebouwtje evenmin. Alleen de inhoud is van de club, maar wat is dat waard? Dergelijke dingen vind je terug onder die 2 miljoen euro. Die vier horecazaken, die fanshop, het stamnummer, het logo, de website, de jeugdwerking en dergelijke vormen de waarde van de club in het algemeen. Op internet vonden we terug dat in 2007 grondige renovatiewerken werden uitgevoerd aan het Albertparkstadion. Deze werden uitgevoerd om te voldoen aan de voorwaarden om een licentie te krijgen voor Eerste Klasse. Door wie werden deze investeringen gedragen? Deze werden uitgevoerd door de stad. Door deze investering hebben wij zitplaatsen gekregen waar vroeger staanplaatsen waren. Ingeval wij naar Eerste Klasse gaan, moeten wij enkel nog investeren in veldverwarming. In de jaarrekening met betrekking tot het seizoen 2008/2009 zien we dat de vaste activa volledig vertegenwoordigd zijn door Financiële vaste activa. Bovendien geniet KVO in dat seizoen hoge Financiële Opbrengsten. Kunt U ons hier wat meer uitleg over geven? De jaarrekeningen die jullie bestudeerd hebben zijn veel te vertekend door het feit dat deze betrekking hebben op de seizoenen waarin we met de club de overgang maakten naar onze structuur zoals die nu is, met een NV en een VZW. Het resultaat in 2008/2009 is inderdaad positief en dat van 2009/2010 negatief. Maar dat laatste is geen echt verlies. Het komt doordat eerst en vooral een bedrag van 200.000 euro afschrijvingen het resultaat naar beneden halen. Bovendien zijn heel wat bedragen afgeboekt doordat we met een nieuw boekhoudkantoor en een nieuwe bedrijfsrevisor zijn beginnen werken. Het gaat dan voornamelijk om achterstallige bedragen van bijvoorbeeld sponsors die nooit afgeboekt zijn geweest en nu in één maal zijn weggewerkt. Het gaat dus niet om een reëel verlies. Uiteindelijk zijn wij een gemiddelde club maar door deze Jaarrekeningen krijgen jullie jammer genoeg een verkeerd beeld van KVO. Dit seizoen verwachten we een klein verlies, maar vanaf volgend seizoen zullen we, als alles normaal verloopt, breakeven draaien. We zijn nu al zeker van een 150.000 euro extra opbrengsten en 50.000 euro minder kosten. Schulden op ten hoogste één jaar We merken dat in het boekjaar 2009/2010 de Leveranciersschulden relatief groot zijn ten opzichte van het balanstotaal (namelijk € 1.101.455 ten opzichte van € 2.667.710). Wat houden deze schulden zoal in en van waar de grote toename in vergelijking met het seizoen voordien? Dit zijn openstaande leverancierschulden die betrekking hebben op een drie- tot viertal maanden. Ieder jaar halen wij onze licentie dus dat betekent dat wij onze spelers, RSZ, BTW, makelaars en dergelijke netjes op tijd betalen en dan kan het gebeuren dat de leveranciers wat langer moeten wachten. Wij hebben een trage gemiddelde betalingstermijn, zoals de meeste clubs, maar dit vormt echter nooit een groot probleem aangezien onze leveranciers voornamelijk supporters of bestuursleden zijn. Dit zou echter niet het geval zijn moest KVO geen voetbalonderneming maar een „normale‟ onderneming zijn. Personeel In 2009/2010 zijn de Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen meer dan dubbel zo groot als de brutomarge. Is dit wel een leefbare situatie? Nogmaals, dit zijn geen logische boekjaren. Daarom dat jullie de jaarrekening van het daarop volgende jaar zouden moeten bekijken om jullie een meer realistisch beeld te kunnen vormen, want dat verhaal klopt en heeft betrekking op een normaal seizoen. Wij draaien een omzet van ongeveer 1,4 miljoen euro. Van dit bedrag gaat 800.000 euro naar lonen en de overige 600.000 euro worden gespendeerd aan werkingskosten. De jeugdwerking is daarin inbegrepen. De VZW draait ook een kleine omzet door onder andere de subsidies en deze VZW is zelfs licht winstgevend. Dit bedrag
XLVII
blijft echter binnen de VZW want overdragen naar de NV is niet zomaar toegelaten en dat resultaat komt de club sowieso ten goede aangezien daarmee jeugdtrainers betaald worden. Hanteert de club een loonplafond? Zo ja, hoe wordt dit plafond bepaald? Gebeurt dit bijvoorbeeld aan de hand van een vast percentage voor de ganse spelersgroep of een maximumbedrag per speler? Wij proberen bijvoorbeeld zo weinig mogelijk niet-Europeanen aan te trekken aangezien dergelijke spelers jaarlijks minimaal 75.000 euro moeten ontvangen. Daarom beperken we dit aantal tot één à twee spelers. Welk statuut hebben de voetballers in Tweede Klasse en bij KVO? Het merendeel van onze spelers zijn voltijdse profvoetballers. Enkelen onder hen zijn Oostendenaars en combineren het voetballen met een andere functie. Zo zijn er drie onder hen die nog universitaire studies volgen terwijl de andere Oostendenaar, onze kapitein Lars Wallaeys, lesgever is. De spelers van buiten Oostende zijn profs en krijgen een appartement in Oostende, een wagen van de club, een wedde van de club en trainen daarvoor tot twee maal per dag. Deze extralegale voordelen zitten verwerkt in die eerder vermelde 800.000 euro.
C. FINANCIEEL Hoe groot is het budget waarmee de club jaarlijks werkt? Dit bedraagt 1,3 tot 1,4 miljoen euro, jeugdwerking inclusief. Jaarlijks stijgt ons budget met een goeie tien procent maar als club moet je rekenen om een boerenseizoen om een groei van zo‟n dertig procent te realiseren. Daarmee bedoel ik dan een sportief uitzonderlijk seizoen zoals waarin we ver geraken in de Beker van België. Dit is ons in de laatste jaren jammer genoeg niet gelukt. Dit seizoen is het tevens het derde seizoen op rij dat we de eindronde missen op één of twee puntjes na en dat is pijnlijk want een eindronde levert ons toch een goeie 100.000 à 150.000 euro op. Dat missen heeft ons financieel toch al wat pijn gedaan, maar dat is nu eenmaal sport. Wat zijn de belangrijkste inkomsten- & uitgavenbronnen van de club? De belangrijkste uitgavenpost vormen natuurlijk de lonen. Op de tweede plaats volgt dan de catering. Deze heeft betrekking op de inkoop van het eten voor de business seats. Als club hebben we zwaar geïnvesteerd in ons businessgebouw met loges en lounge, waardoor we veel eters hebben voor iedere wedstrijd. De inkoop van dit eten kost ons een fameus pak geld en dat gaan we nu proberen aan te pakken door een vrijwilliger in dienst te nemen die halftime de catering voor de club zal verzorgen. Op die manier trachten we de middelen goedkoper aan te kopen. Het overgrote deel van de inkomsten is afkomstig uit sponsoring. Ongeveer zeventig procent om precies te zijn. De overige dertig procent kan opgedeeld worden in twintig procent ticketing en de resterende tien procent in catering en dergelijke toestanden. KVO bezit vier horecazaken. Eerst en vooral heb je de kantine voor de supporters. Ten tweede hebben we de Club 31 of de kantine voor de middenstand. De derde zaak is ons business gebouw op het eerste plein en als laatste hebben we nog de kantine op ons jeugdcentrum. Deze laatste is één van de beste cafés van Oostende. In totaal realiseren we een omzet van om en bij de 350.000 euro bij de jeugd waarvan het merendeel daarvan komt. Het feit dat wij zo veel sponsoring krijgen kan mede verklaard worden door het feit dat wij werken met een systeem van gratis abonnementen. Wij vinden het zeer belangrijk dat er wat volk en ambiance is in ons stadion waardoor onze sponsors zien dat het voetbal leeft bij KVO en het de moeite loont om er te investeren. Daarom vragen wij sowieso al minder geld voor onze abonnementen. Wie bovendien in de loop van het jaar voor een paar honderd euro inkopen doet bij onze sponsors, krijgt daarvoor punten en krijgt in ruil daarvoor een gratis abonnement. 1.500 abonnees voor een tweedeklasser is verre van slecht. Wij moeten zo creatief mogelijk omgaan met de concurrentie van onder ander Club en Cercle. Een duo-abonnement voor KV Oostende en Club Brugge zou bijvoorbeeld ook een optie zijn maar om te trouwen moet je met twee zijn en clubs die reeds grote inkomsten genieten, liggen niet wakker over onze inkomsten. Wij liggen eerlijk gezegd ook niet echt wakker van wat er gebeurt bij de derdeklassers. Hoe afhankelijk is de club van deze verschillende inkomstenbronnen? Ons businessgebouw is één van de belangrijkste investeringen die wij als club gedaan hebben. Met alle respect voor de spelers en supporters, maar wij moeten onze inkomsten genereren met behulp van onze sponsors en niet via onze ticketverkoop. Dan is het logisch dat ons businessgebouw en de aangeboden catering van topkwaliteit moeten zijn. Ik ga er van uit dat mensen niet voor het voetbal naar Tweede Klasse komen want op televisie kan je bij wijze van spreken de ganse dag door topmatchen meepikken.
XLVIII
Waarvoor komen mensen dan nog? Enerzijds omdat ze supporter zijn en de club in hun hart dragen. Zij willen de ploeg zien winnen. Ik kan bijvoorbeeld heel gepassioneerd een match van KVO volgen, terwijl het overgrote deel van de voetbalsupporters de spelkwaliteit slecht zullen vinden. Anderzijds, nieuwe mensen komen alleen maar om te netwerken. Moesten het échte supporters zijn, dan waren ze er al eerder. Daarom moeten we onze sponsors iets meer bieden om ze zo in contact te kunnen brengen met andere mensen en ze langere tijd aan de club te binden. Uit de balans blijkt dat KV Oostende geen kapitaalsubsidies geniet. Doet de stad, gemeente of provincie dan geen toegevingen ten opzichte van de club? (bijvoorbeeld het betalen van investeringen, het makkelijker aanreiken van bouwvergunningen…) Dat is omdat er in dat jaar geen kapitaalsubsidies genoten werden. Dit jaar zal dit wel gebeuren voor de bouw van de kantine. Vele clubs krijgen geen kapitaalsubsidies. Vind u dat het voetbal te weinig gesteund wordt door de overheden? Natuurlijk vind je dat altijd maar dan gaan andere sportclubs en verenigingen zich vragen stellen waarom het geld weeral naar het voetbal gaat. De politiek moet hier een evenwicht in houden. In sommige gemeenten hebben enkele politieke machthebbers meer inspraak dan de andere waardoor het voetbal in dergelijke gemeenten logischerwijs niet van de grond geraakt. Op de website van KVO zagen we dat onder iedere pagina een link vermeld staat die verwijst naar de website van VZW Open Stadion. Wil dit zeggen dat jullie actief meewerken aan dit project? Wij werken hieraan mee omdat we het belangrijk vinden om ons maatschappelijk te engageren tegenover de inwoners van de stad Oostende en niet om winst te maken. Dergelijk project draait dan ook breakeven. Meewerken is een win-winsituatie voor de club. Hoe meer wij ons engageren, hoe meer mensen wij bereiken en hoe meer mensen er naar het stadion zullen komen, wat dan op zich weer goed is voor onze sponsors. Wij hebben een communitymanager die zich als vrijwilliger fulltime bezig houdt met het organiseren van allerlei evenementen. Hoe worden de toelages die KVO hiervoor krijgt verwerkt? Deze worden ondergebracht bij de VZW. Hoeveel dienen Tweedeklassers aan de KBVB te betalen (Bondstaks)? Aan wat is dit precies gelinkt (per toeschouwer, per match, per seizoen…)? Dat is de grote schande van het hele gebeuren. Tweedeklasseclubs zitten met ongelooflijk veel lasten maar genieten heel weinig van de lusten. De Voetbalbond beschouwt de Tweede Klasse ook als betaald voetbal dus moeten wij evenveel betalen. De lusten zijn bijvoorbeeld de televisiegelden. In geen enkel land is dit zo dat de Tweede Klasse daar niets van ontvangt maar de Voetbalbond aanvaardt het dat de Pro League dat allemaal netjes onder elkaar verdeelt. Ze aanvaarden eveneens dat de competitie hervormt wordt van achttien naar zestien ploegen. Nog een geluk dat de Raad voor de Mededinging zijn gram thuis heeft gehaald, want moest het aan de Voetbalbond liggen, was de regel, waarbij gekeken werd naar de prestaties van de laatste drie seizoenen voor het bepalen van de degradant, ook doorgevoerd. De Voetbalbond laat de Tweede Klasse stikken en laat de ploegen alleen maar betalen, wetende dat alle clubs met financiële problemen kampen. Het is sportief en financieel niet eerlijk. De Bond geniet ook de inkomsten gerealiseerd via de Nationale Ploeg en verdeelt deze eveneens. Alleen, voor Tweede Klasse is dit opnieuw slechts een aalmoes. Het zou niet mogen zijn dat wij dan dezelfde lasten dragen. Wij spelen amper voor gemiddeld 2.000 mensen maar moeten bij elke poort een steward zetten. Die mensen komen ook niet voor niks hun zetel uit. Dit is wel een maatregel opgelegd door Binnenlandse Zaken maar dit is een gevolg van het feit dat de Bond ons als betaald voetbal beschouwd. De kosten worden daarentegen wel door de club te dragen. Een ander voorbeeld heeft betrekking op de scheidsrechters. In Derde Klasse betaal je een goede 150 à 200 euro per match, wat een normaal bedrag is. In Tweede Klasse loopt dit bedrag op tot ongeveer 2.000 euro wat schandalig is. Een ander voorbeeld: Als wij een match moeten spelen op vrijdagavond, betalen we geen weekendtarief voor de verlichting met als gevolg dat dit de club eveneens 2.000 euro kost. Het probleem is echter dat niemand geïnteresseerd is in de Tweede Klasse en niemand meeleeft met de problematiek die er heerst. Niemand ligt wakker van de manier waarop de Tweede Klasse op een schandalige manier behandeld wordt. Wanneer we samen zitten met de voorzitters van de clubs uit Tweede Klasse, wordt iedereen razend over de manier van werken. Het enige wat wij willen is financieel gezond zijn en een eerlijke sportieve kans krijgen. Vroeger, toen ik begon bij Oostende, was dit nog zo. Ik ben bij de club gekomen en heb er in geïnvesteerd in de veronderstelling dat alles fair ging verlopen en zou blijven zoals het was. Iedereen wou
XLIX
naar Eerste Klasse en dat is logisch als het sportief eerlijk blijft en je financieel eerlijk behandeld wordt. Als je het slecht doet is het je eigen fout ,maar wie nu naar Eerste Klasse gaat is dood, zeker als je terugvalt. Dit zie je bij onder meer Roeselare, Brussels, Tubeke, Beveren en noem maar op. Één voor één mooie clubs maar financieel kapot gemaakt door de Bond. Enkele ploegen hebben de touwtjes in handen bij de top van de Bond en de Pro League waardoor al hun voorstellen goedgekeurd worden en dit ten nadele van de rest van het Belgische voetbal. Dan is het ergste nog dat enkele kleine clubs zich laten misleiden door het geld dat hen aangeboden wordt door de grote clubs. Deze „kazakkendraaiers‟ komen dan enkele jaren later tot inzien dat ze hun stem beter op een ander manier hadden aangewend. Ze maken zichzelf dood. Nu zijn er nog weinig ploegen uit Tweede die graag zouden promoveren omdat ze weten dat de kans op overleven zeer klein is. Nieuwkomers krijgen bij wijze van spreken 10 euro terwijl een gevestigde waarde 100 euro krijgt. Hoe moeten wij ons dan gaan verdedigen? In Provinciale is de competitie nog eerlijk, want daar is iedereen gelijk voor de wet. In Eerste Klasse is er geen sprake meer van competitie maar van een geldkwestie. Wanneer de budgetten vergeleken worden met de ploegen die de landstitels gewonnen hebben in de laatste jaren valt dit duidelijk op. Verandering zie ik niet direct komen aangezien zij die aan de pot zitten niets willen veranderen terwijl zij die niet aan de pot zitten niets te zeggen hebben. Bovendien is de belangenvermenging te groot. Er moet een onafhankelijk persoon aan de leiding komen die niet verbonden is met om het even welke club. Standard en de heer Duchâtelet zijn mensen die denken in het belang van het Belgische voetbal, hoe gek ze ook mogen zijn en hoe erg ze hun imago ook tegen zich hebben. Het is net dat laatste dat je nodig hebt om nadrukkelijk in de media te komen om zo je stem meer draagkracht te geven. Krijgt de club enige vergoedingen van de KBVB, bijvoorbeeld voor zijn jeugdwerking? Au contraire. Wij dienen alleen te betalen en krijgen niks, terwijl het in Eerste Klasse net omgekeerd is. Daar betalen ze in verhouding heel weinig en krijgen ze heel veel. Los van onze communitywerking via de VZW Open Stadion en de gemeente Oostende, genieten wij geen subsidies.
D. VERSCHILLEN TUSSEN EERSTE EN TWEEDE KLASSE Is er bij KV Oostende reeds sprake van een omschakeling naar professionalisering? Wordt er al gekeken om extra investeringen te doen met het oog op een eventuele overgang naar de Eerste Klasse? Neen, dat kunnen wij ons niet permitteren. Je moet realistisch blijven. Voor ons is het zeer belangrijk dat wij nog geld overhebben om een ploeg op het veld te krijgen want daar draait voetbal rond. Daar zit ook een beetje het probleem aangezien al het geld besteed wordt aan spelers. Je kan beter je centen investeren in een speler dan in een gebouw, want je zit in een competitie, in een concurrentiestrijd met je tegenstanders dus moet je voetballend beter zijn dan hen. Investeren in gebouwen is een taak van de overheid aangezien sport een sociaal gebeuren is. Wat zijn volgens u de grootste financiële verschillen tussen de Eerste en Tweede Klasse? De televisiegelden. Het is logisch dat de verschillende media meer geïnteresseerd zijn in het eersteklassevoetbal en dat de televisiegelden daardoor grotendeels naar Eerste Klasse moeten gaan. Wij vragen geen televisiegelden, dat is een verkeerde naam. Wij vragen een deel van de opbrengsten van KBVB. Er moet steun zijn want wij zijn als kweekvijver voor talent ook belangrijk voor het Belgische voetbal. In de financiële situatie waarin de meesten van ons nu zitten, zullen wij op den duur niet meer in staat zijn om betaald voetbal aan te bieden en dan zijn de eersteklassers hun kweekvijver ook kwijt. Wat is uw standpunt ten opzichte van de door de KBVB opgelegde investeringen? Stel dat Eupen degradeert, dan hebben zij in principe hun investeringen „voor niets‟ doorgevoerd. Clubs die in Eerste Klasse willen spelen kunnen moeilijk in een stadion spelen die er bij wijze van spreken uitziet als een stadion van een ploeg uit Provinciale. Het is dus logisch dat dergelijke verplichting worden opgelegd en dat is het probleem niet bij tweedeklassers want de stad zal toch op de kar springen indien dit nodig is. Het is in het belang van het Belgisch voetbal dat er minimumvoorwaarden aan comfort zijn. We staan in vergelijking met andere landen achter op het vlak van stadions. Nadeel is wel dat we in België geen stadion hebben die geschikt is voor Europees voetbalniveau. Maar meer dan de helft van de ploegen in Tweede Klasse heeft wel een stadion conform de regels van Eerste Klasse doordat er zoveel ploegen op en af gegaan zijn. Is dat goed? Ja en neen. Ja, omdat het aangenaam is om in een goed stadion te zitten, maar dan krijg je het wel niet vol aangezien er te weinig belangstelling is vanwege de supporters. Neen, aangezien het stukken van mensen kost om dergelijke stadions te onderhouden. Sint-Truiden kan dankzij haar voorzitter een rendabel stadion bouwen door er een winkel- en kantorencomplex in onder te brengen, maar wij zijn onmogelijk in staat om alleen al de gronden waar ons stadion op staat te kopen. Dat zou de stad, aan een goedkopere prijs, gewoon niet toelaten.
L
E. TELEVISIEGELDEN Hoe zat het televisiecontract met Exqi precies ineen? Aangezien wij bij de onderhandelingen van het toenmalige televisiecontract niets meer zouden krijgen van Belgacom, moesten wij zelf op zoek gaan naar een oplossing om onze sponsors toch iets van return te schenken. In onze zoektocht naar een televisiezender die het wel wilde uitzenden was geen enkele zender bereid te betalen. Alleen Exqi was bereid het te doen. Hiervoor hebben wij één maal 10.000 euro gekregen en Exqi zelf zou instaan voor de productiekosten van om en bij de één miljoen euro per jaar. Exqi heeft hiervoor heel wat nichezenders opgericht en is hierdoor in concurrentie getreden met VRT en VTM. Hierdoor zijn ze in financiële problemen geraakt en daardoor is dit contract stopgezet. Algemeen gezien was deze formule ook niet zo goed want ik geloof niet dat wij als tweedeklassers negentig minuten boeiend voetbal kunnen brengen. Waar ik wel in geloof is om de samenvattingen uit te zenden op de lokale zenders. Wij kregen hier tot op vandaag geen centen voor, maar ik ben er mee bezig om daar verandering in te brengen. Daarvoor zijn we op zoek naar een naamsponsor voor de Tweede Klasse en werken we samen met de Nederlandse Tweede Klasse. Daar krijgen ze er anderhalf miljoen euro voor, wij zouden al tevreden zijn met een paar 100.000 euro. Dat is dan een extra vorm van inkomsten voor de Tweede Klasse net als de commercialisering van de televisiebeelden wat extra zou opleveren. Ik wil mij daarvoor de komende maanden engageren want het is gemakkelijk om te roepen dat we benadeeld worden en in een schelp te kruipen zoals de meeste ploegen in Tweede. Maar ik probeer daar, samen met nog enkele andere mensen, iets aan te doen en een oplossing te vinden. Het is aan ons om ons te professionaliseren. De Voetbalbond bijvoorbeeld stelt lokalen ter beschikking voor de Pro League en er zijn mensen die fulltime voor de Pro League werken. Ik zou willen dat er een fulltime werknemer komt bij de Bond die zich bezighoudt met de belangen van de ploegen in Tweede Klasse door een secretariaat op te richten in de lokalen van de Bond. Deze persoon zou dan kunnen vergoed worden met de opbrengsten van de televisiegelden en de naamsponsor van Tweede Klasse. Het overige gedeelte kan dan via een redelijke verdeelsleutel, in tegenstelling tot deze in Eerste Klasse, verdeeld worden over de deelnemers van het kampioenschap in Tweede Klasse. Een tweetal jaar geleden zouden de eersteklasseploegen een voorstel naar de ploegen in Tweede Klasse gedaan hebben om een deel van de televisierechten naar die clubs over te hevelen. Dit voorstel zou door de tweedeklassers geweigerd zijn. Is dit zo en waarom? Het bedrag waarvan sprake in de media was 10 miljoen euro. Wat niet vermeld werd, was dat dit een bedrag was dat gespreid diende te worden over drie jaar. Een voorwaarde die hier bovendien aan gekoppeld werd was dat er geen rechtstreekse daler meer zou zijn. Daar moet ik geen tekening bij maken denk ik. Vroeger waren er twee rechtstreekse dalers, nu was er nog één ploeg die kans maakte om te degraderen door deelname aan de eindronde van Tweede Klasse. Dat was dus de deal. Wat betekende dit dus? Dat de poorten naar Eerste Klasse gesloten werden en wij akkoord moesten gaan met de centjes die ze ons boden. Maar hoe moeten wij dat aan de buitenwereld duidelijk maken als wij nooit de kans krijgen om te reageren in de pers. Frank Raes belde niet naar mij, maar stak wel de micro onder meneer Van Holsbeeck zijn neus. Als wij zelf proberen deze media-aandacht op te eisen lukt dit toch niet want wij zijn geen BV‟s of men stelt dan de vragen aan de mensen die er geen verstand van hebben. En dat frustreert natuurlijk.
LI
