DIRECTORAAT-GENERAAL INTERN BELEID BELEIDSONDERSTEUNENDE AFDELING B: STRUCTUURBELEID EN COHESIE
VERVOER EN TOERISME
DE EUROPESE DIENST VOOR ELEKTRONISCHE TOLHEFFING
SAMENVATTING
Inhoud Deze studie is ontwikkeld om de huidige en toekomstige technologische opties voor de Europese dienst voor elektronische tolheffing te beoordelen. De sterke en zwakke punten van elk van de zes technologieën die op dit moment bestaan, komen aan bod. Ook worden technologische ontwikkelingen waaraan momenteel wordt gewerkt beoordeeld en komen de vooruitzichten voor de Europese Unie ter sprake.
IP/B/TRAN/FWC/2010-006/LOT1/C1/SC7 PE 529.058
2014 NL
Dit document is aangevraagd door de Commissie vervoer en toerisme van het Europees Parlement. AUTEURS Steer Davies Gleave - Francesco Dionori, Lucia Manzi, Roberta Frisoni Universidad Politécnica de Madrid - José Manuel Vassallo, Juan Gómez Sánchez, Leticia Orozco Rendueles José Luis Pérez Iturriaga – Senior Consultant Nick Patchett - Pillar Strategy AMMINISTRATUR(I) RESPONSABBLI Marc Thomas Europees Parlement Beleidsondersteunende Afdeling B: Structuur- en Cohesiebeleid B-1047 Brussel E-mail:
[email protected] REDACTIONELE ONDERSTEUNING Adrienn Borka TAALVERSIES Origineel: EN. OVER DE UITGEVER Om contact op te nemen met de beleidsondersteunende afdeling B of om u aan te melden voor de maandelijkse nieuwsbrief gelieve te schrijven naar:
[email protected] Manuscript voltooid in april 2014. © Europese Unie, 2014. Dit document is op internet beschikbaar op: http://www.europarl.europa.eu/studies BEPERKTE AANSPRAKELIJKHEID De meningen die in dit document worden geuit, vallen uitsluitend onder de verantwoordelijkheid van de auteur en geven niet noodzakelijkerwijs het officiële standpunt van het Europees Parlement weer. Nadruk en vertaling met bronvermelding voor niet-commerciële doeleinden toegestaan, mits de uitgever daarvan vooraf op de hoogte wordt gesteld en een exemplaar krijgt toegestuurd.
De Europese dienst voor elektronische tolheffing
____________________________________________________________________________________________
SAMENVATTING DE EUROPESE DIENST VOOR ELEKTRONISCHE TOLHEFFING In 2012 werd in twaalf lidstaten tol voor het gebruik van wegen geheven voor lichte particuliere voertuigen en in tweeëntwintig lidstaten voor zware vrachtwagens. In totaal waren er ongeveer 72 000 kilometer tolwegen, waarvan 60% was uitgerust met elektronische tolsystemen. Deze systemen zijn in het beste geval op nationaal niveau interoperabel, maar niet op EU-niveau. Dit werpt hindernissen op voor de werking van de interne markt. Richtlijn 2004/52/EG is aangenomen om deze versplintering te verhelpen met de invoering van een Europese dienst voor elektronische tolheffing (EETS) om weggebruikers in staat te stellen om in de hele EU tolgeld en heffingen te betalen door middel van een contract met één enkele EETS-aanbieder en met één enkel apparaat aan boord van het voertuig. In Beschikking 2009/750/EG van de Commissie zijn de algemene eisen vastgesteld die noodzakelijk zijn om interoperabiliteit tussen EETS-aanbieders en de apparatuur en procedures van tolheffende instanties tot stand te brengen. De EETS had overeenkomstig bovengenoemde richtlijn uiterlijk vanaf oktober 2012 beschikbaar moeten zijn voor zware voertuigen en vanaf oktober 2014 voor alle overige voertuigtypen. De uitrol van de EETS blijkt echter een probleem te zijn.
HUIDIGE TECHNOLOGIE Er zijn op het moment zes grote elektronische tolheffingssystemen in gebruik: (1) Automatische kentekenplaatherkenning (ANPR) - een volwassen technologie waarbij gebruik gemaakt wordt van videocamera's voor voertuigidentificatie. (2) Speciale korteafstandscommunicatie (DSRC) - gebaseerd op tweerichtingscommunicatie tussen langs de weg geplaatste vaste apparatuur en een mobiel apparaat aan boord van het voertuig. (3) Radiofrequentie-identificatie (RFID) - het meest gebruikte tolheffingssysteem in de Verenigde Staten (VS), met gebruikmaking van radiogolven voor de identificatie van apparaten. (4) Mondiaal satellietnavigatiesysteem (GNSS) voor tolheffingsdoeleinden - een opkomende technologie die de gegevens over de positie van het voertuig gebruikt om het gebruik van de weg te meten en op basis daarvan de kosten te bepalen. (5) Op het gebruik van de tachograaf gebaseerde tolheffing - het systeem dat in Zwitserland wordt gebruikt - registreert het aantal kilometers dat de gebruiker heeft gereden door middel van een apparaat aan boord dat elektronisch in verbinding staat met de kilometerteller van het voertuig. (6) Op mobiele communicatie (GSM en smartphones) gebaseerde tolheffingssystemen nog in een rudimentair stadium, maar veelbelovend voor de toekomst.
3
Beleidsondersteunende afdeling B: structuurbeleid en cohesie
____________________________________________________________________________________________ Deze technologieën verschillen in prestatie, uitvoering, nauwkeurigheid, kostenevaluatie en interoperabiliteit. Opties anders dan tolheffing op basis van de tachograaf en GSM/smartphone kunnen een nauwkeurigheidsniveau van meer dan 99% garanderen. Een andere uitdaging vormt gegevensbescherming: ANPR en GNSS staan herkenning of permanent volgen van bestuurders toe, terwijl DSRC, RFID en de op de tachograaf gebaseerde technologie de privacy van de gebruiker niet lijken aan te tasten. De kosten van de verschillende opties variëren aanzienlijk. Voor DSRC, de meest gebruikte elektronische tolheffingstechnologie in Europa, moet dure apparatuur langs de wegen worden geplaatst. Voor ANPR is "goedkopere" apparatuur voor langs de wegen nodig en geen apparatuur aan boord van het voertuig. RFID wordt niet in ruime mate toegepast in de EU en de installatiekosten zouden daardoor hoger zijn dan voor andere oplossingen. GNSS en GSM zijn goedkoper met het oog op de infrastructuur, hoewel voor GNSS meer geïnvesteerd zou moeten worden tijdens de opstartfase en met name voor de oprichting van een duur backofficesysteem. DSRC kan slechts in beperkte mate worden aangepast, hoewel het de meest gebruikte elektronische tolheffingstechnologie is en de enige oplossing die beschikbaar is met CENnormen. ANPR is een flexibel systeem dat met het oog op de uitvoering al gecombineerd is met andere elektronische tolheffingsopties, maar doordat kentekens niet gestandaardiseerd zijn en de lidstaten zich tegenover uitdagingen gesteld zien als het gaat om samenwerking voor het opzetten van een internationale databank voor kentekenregistraties, is tolheffing met behulp van videocamera's geen geschikte technologie om internationale interoperabiliteit tot stand te brengen. GNSS en GSM zijn flexibele en aanpasbare opties, maar doordat ze weinig gebruikt worden en de privacy in het geding is, blijft het potentieel van deze systemen beperkt. DSRC, GNSS en GSM/GPRS zijn de enige technologieën die in Richtlijn 2004/52/EG naar voren worden geschoven voor de EETS. ANPR, RFID en de op de tachograaf gebaseerde technologie kunnen momenteel niet in overeenstemming met de EETS geacht worden.
NIEUWE TECHNOLOGIEËN Om zo goed mogelijk te kunnen beoordelen welke technologieën een rol zouden kunnen spelen in de toekomstige EETS, moet er een aantal vragen worden gesteld om erachter te komen of de bestaande technologieën verouderd zijn, of er mogelijkheden bestaan om de kosten te verlagen en de interoperabiliteit, prestaties en nauwkeurigheid te verbeteren, en wat de stand van zaken is van andere technologieën op dit gebied. Het lijkt er niet op dat DSRC, GNSS en ANPR vroegtijdig in onbruik zullen raken. Verbeteringen in de cameratechnologie kunnen ervoor zorgen dat bepaalde specifieke onderdelen van ANPR verouderd raken, maar eenheden kunnen tot aan het einde van de levensduur geüpgraded worden. GSM kan in de nabije toekomst achterhaald raken: tegen 2017 zal naar verwachting 40% van de mobiele abonnees in West-Europa gebruik maken van 4G Long Term Evolution, en de overgrote meerheid van de overige gebruikers van 3G. De kosten met betrekking tot in voertuigen ingebouwde apparatuur en traditionele, langs de weg geplaatste apparatuur zullen in de nabije toekomst naar verwachting niet drastisch dalen, terwijl de migratie naar 3G en 4G zorgt voor lagere eenheidskosten per overgebracht datapakket, waarbij het potentieel voor het gebruik van op WiFi gebaseerde technologieën ten minste in stedelijke gebieden toeneemt. De uitvoeringskosten zouden 4
De Europese dienst voor elektronische tolheffing
____________________________________________________________________________________________ ook verlaagd kunnen worden als gegevens over voertuigen en voertuigbestuurders op panEuropees niveau gedeeld zouden worden en als er gemeenschappelijke normen zouden bestaan voor de gegevens die als bewijs moeten dienen. Geen van de technologieën die momenteel in overweging worden genomen, zouden de interoperabiliteit in de EU vergroten. Er kunnen mogelijkheden voortkomen uit aanverwante technologieën, zoals Cooperative Vehicle Information Systems (CVIS) en Communications Access for Land Mobiles (CALM), en toepassingen als telematica voor het beheer van voertuigen en voertuigbestuurders, eCall, en verzekering op basis van gebruik (Usage Based Insurance - UBI) met gebruikmaking van zogenaamde "zwarte dozen" (Event Data Recorders - EDR's). Er worden flinke vorderingen op het gebied van betalingsmethoden verwacht, waarbij steeds meer gebruik zal worden gemaakt van digitale betaalkanalen met gebruikmaking van mobiel Internet, naarmate die het belangrijkste medium voor klantbetalingen en communicatie in Europa worden. Contactloos betalen met een mobiele telefoon en Near Field Communication (NFC) maakt betere contantloze transacties mogelijk, doordat de identiteit van een persoon tijdens de transactie niet bekend gemaakt hoeft te worden. Doordat er geen contanten meer verwerkt hoeven te worden en de transactiekosten van microbetalingen lager zijn, kan deze technologie gebruikers in staat stellen om op een fysieke locatie per gebruik te betalen zonder een account voor tolheffing te hoeven hebben. Veel deskundigen beweren dat smartphones de overgang naar de volledig elektronische inning van tolgeld zullen vergemakkelijken door gebruik te maken van de NFC-technologie.
VOORUITZICHTEN De komende jaren moeten de volgende bredere beleidsdoelstellingen in overweging worden genomen:
De algemene en geharmoniseerde uitvoering van tolheffing in de hele EU.
Elektronische tolheffing tot de meest gebruikte betalingsmethode voor tolgeld en wegenbelasting in Europa maken.
Eén uniek contract en één uniek soort boordapparatuur opzetten die in de hele EU geldig zijn.
De levenscycluskosten van tolheffingssystemen tot een minimum beperken.
Beleidsvormers dienen rekening te houden met het volgende:
Voor een passende implementatie van de EETS moeten tolheffingsapparaten op egalitaire en geharmoniseerde wijze aan gebruikers worden voorgesteld.
De plaatsing van boordapparatuur, ofwel tijdens het productieproces ofwel tijdens het registratieproces van het voertuig, moet aantrekkelijk worden gemaakt voor de eindgebruiker, en tegelijkertijd mogelijk verplicht gemaakt worden om de gebruikmaking van de EETS te vergemakkelijken.
De implementatie van de EETS zou gemakkelijker verlopen als alle boordapparatuur en interfaces voor retrofitting in een voertuig op elkaar afgestemd zouden zijn.
5
Beleidsondersteunende afdeling B: structuurbeleid en cohesie
____________________________________________________________________________________________
Het gecoördineerde gebruik van de boordapparatuur met andere navigatie- en communicatiesystemen zou de aanvaarding door gebruikers van elektronische tolheffing bevorderen.
Om een geharmoniseerde benadering van dataprivacy te waarborgen, zijn overeenkomsten nodig met betrekking tot welke informatie beschikbaar moet worden gesteld en wat er vertrouwelijk moet blijven.
De potentiële beperkingen van bestaande normen inzake elektronische tolheffing voor toekomstige maatregelen moeten per geval in aanmerking worden genomen; niet alle oplossingen zullen wellicht compatibel blijven, hoewel het wenselijk is dat nieuwe maatregelen interoperabel zijn met de bestaande elektronische tolheffingssystemen.
De volgende praktische aspecten dienen te worden herzien:
De huidige technologieën (waaronder ANPR) kunnen technisch gezien aan de meeste eisen voor tolheffing in Europa voldoen, maar zijn niet allemaal even rendabel.
Exploitanten en gebruikers moeten het recht hebben om de eenvoudigste en zuinigste technologie te kiezen voor het elektronisch betalen van tolgeld in de EU.
Er moeten een efficiënt werkende backoffice, inter-operator tarieven en handhavingssystemen voor tolbetalingen worden opgezet zonder dat daarmee aanzienlijke bijkomende inningskosten voor tolexploitanten of EETS-aanbieders gemoeid gaan.
6
