De Bijbel is van iedereen. en voor iedereen

de BIJBEL

con†act special 2004

€1,00

WAT: EEN INFORMATIEKRANT OVER DE NIEUWE BIJBELVERTALING (NBG) - ANDERE RECENT VERSCHENEN VERTALINGEN EN NAVERTELLINGEN EN ANDERE NOG LEVERBARE UITGAVEN OP GEBIED VAN BIJBELS EN LIEDBOEKEN. VOOR: BIJBELLEZERS EN -GEBRUIKERS IN KERKENWERK.

“De Bijbel is van iedereen en voor iedereen” Het eerste exemplaar van

Waarom komt er een nieuwe bijbelvertaling?

de Nieuwe Bijbelvertaling wordt op 27 oktober a.s. aangeboden aan konin-

In de afgelopen jaren ontstond er bij verschillende kerken behoefte aan een nieuwe bijbelvertaling. Daarmee werd bedoeld een vertaling die ‘van deze tijd’ is, van de eenentwintigste eeuw. Zo’n vertaling doet recht aan de veranderingen in de Nederlandse taal, in de visie op vertalen en in kennis van de Bijbel en de bijbelse context.

gin Beatrix en daarna kan iedereen het kopen. “De Bijbel is van iedereen en voor iedereen.” Dat is de stellige overtuiging van Haaije Feenstra, directeur van het Nederlands Bijbelgenootschap

De concrete vraag naar een nieuwe bijbelvertaling werd gesteld tijdens de Alverna-conferentie in 1989, die door de Raad van Contact en Overleg betreffende de Bijbel (RCOB) belegd was. In deze Raad zijn verschillende kerkgenootschappen vertegenwoordigd. Maar niet alleen protestantse kerken en de RoomsKatholieke Kerk achtten een gemeenschappelijke nieuwe bijbelvertaling van groot belang, ook de joodse gemeenschap had belangstelling voor een nieuwe vertaling van Tenach. Uiteindelijk zijn zo’n 22 kerken en geloofsgemeenschappen betrokken bij het vertaalproject, dat als werktitel Nieuwe Bijbelvertaling meekreeg (kortweg: NBV). Het vertaalproject is dus vanaf het begin bedoeld om te komen tot een kerkbijbel; het is een gemeenschappelijk opgezette, interconfessionele vertaling.

(NBG).

Oorspronkelijk is de Bijbel duizenden jaren geleden geschreven in het Hebreeuws, het Aramees en het Grieks. Je kunt de Bijbel lezen door deze talen te leren. Maar je kunt ook zorgen voor een goede vertaling. Met het maken van goede bijbelvertalingen heeft het NBG inmiddels veel ervaring. Omdat de Nederlandse taal steeds verandert én omdat er nog steeds veel ontdekt wordt over de bijbeltalen en het ontstaan van de Bijbel, moet er regelmatig een nieuwe vertaling gemaakt worden. Dat is de afgelopen tien jaar gebeurd met De Nieuwe Bijbelvertaling. Het resultaat is vanaf 27 oktober te lezen. Start Het begon allemaal in 1993. Toen startte het NBG het project de Nieuwe Bijbelvertaling, na vragen van een aantal kerken. Het was hoog tijd, zo vonden de kerken, dat er een nieuwe bijbelvertaling in hedendaags Nederlands zou komen. Maar een nieuwe bijbelvertaling is niet alleen bedoeld voor gebruik in de kerk. Mensen die geïnteresseerd zijn in kunstgeschiedenis en cultuur hebben ook veel aan een goede vertaling. Feenstra: “Bijbelverhalen hebben tenslotte veel kunstenaars geïnspireerd’ het werk van Rembrandt is daar een goed voorbeeld van.

Katholieke bijbel De Katholieke Bijbel Stichting komt met een specifiek katholieke NBV. Wat dàt is en over de Willibrord-1995, op pagina 4

Maar ook op andere manieren struikelen we dagelijks over stukjes bijbelverhalen: van biermerk ‘Het Elfde Gebod’ tot Dick Bruna’s verhaal over de ark van Noach, van de gevelstenen in Amsterdamse grachtenpanden tot het Haagse winkelcentrum Babylon.”

Meelezers De Nieuwe Bijbelvertaling is niet het werk van slechts enkele vertalers. In totaal hebben ruim

Teksten op een rij Uit acht bijbels en boeken dezelfde vier teksten op een rij om te vergelijken: wat neem ik, voor welke groep en voor welk gebruik? op 6 / 7

honderd mensen meegewerkt aan dit project. Hun werk werd daarna beoordeeld door onder anderen een grote groep van deskundige meelezers. Die uit een kerkgenootschap afkomstig waren. ‘Die gaven behoorlijk wat commentaar!’ zegt Feenstra. “Maar het heeft bijgedragen aan een heldere en leesbare vertaling. En dat was de moeite meer dan waard”, zo stelt Feenstra. directeur Haaije Feenstra, foto: Arnold Bartman

Er komt dus een nieuwe bijbelvertaling omdat een groot aantal kerken daarom gevraagd heeft. De Nieuwe Bijbelvertaling kun je omschrijven als een vertaling die (ook) bedoeld is voor ‘jonge en oude’ bijbelgebruikers: mensen die beginnen met het lezen van de Bijbel (omdat ze nog jong zijn of omdat ze de Bijbel net hebben leren kennen) en mensen die al vertrouwd zijn met de Bijbel (omdat ze er vaak in gelezen hebben of hem al heel lang kennen). bron: 20 veelgestelde vragen over NBV

Kijken en kopen! Bijbels en dure boeken wil je eerst inkijken voor je beslist. Dat kan bij de tien regionale documentatiecentra, en kopen ook! 12

DEZE KRANT IS VOOR KERKELIJK KADER, MAAR EVEN GOED OOK BRUIKBAAR OM GEMEENTELEDEN EN PAROCHIANEN OVER DE ONTWIKKELINGEN OP BIJBELGEBIED TE INFORMAREN, BIJSLUITEN BIJ KERKBLAD OF UITDELEN, ZIE PAG. 11

2 con†act

de BIJBEL

VERSCHILLENDE UITGAVEN VAN DE NIEUWE BIJBELVERTALING

Bijbels in soorten en maten rallelbijbel NBV/Statenvertaling en de literaire editie.

De Parallelbijbel is bedoeld voor mensen die uit de Statenvertaling lezen en af en toe willen kijken hoe De Nieuwe Bijbelvertaling de tekst weergeeft. Deze editie is ook interessant voor mensen die vanuit de taalwetenschap de vertaling willen beoordelen. De persen maken overuren om de enorme stapel bijbels op tijd klaar te hebben.

Het Nederlands Bijbel-

kan worden meegenomen in een tas of binnenzak. Royaler is de bijbel geschikt voor de kerk en voor thuis. En de grootste uitgave is de Kanselbijbel.

genootschap heeft de uitgeefactiviteiten ondergebracht bij uitgeverij Jongbloed. Deze uitgeversgroep komt op 27 oktober met verschillende edities van de Nieuwe Bijbelvertaling. De Leeuwarder kunstenaar Henk Pietersma heeft het omslag gemaakt van de Standaardeditie. Hij heeft Hebreeuwse en Griekse tekst afgebeeld met warme kleuren.

Foto Jongbloed, Heerenveen

In het Hebreeuws staat het begin van Genesis afgedrukt: “In het begin schiep God de hemel en de aarde”. In het Grieks staat het begin van het Johannes-evangelie: “In het begin was het Woord”. De tekst onderscheidt zich behalve qua inhoud van andere vertalingen door het gebruik van twee kleuren: zwart en rood. Een nieuwe ontwikkeling voor Nederland. Het rood wordt toegepast bij onder meer hoofdstukaanduidingen en perikopen.

Het opmerkelijke van de Kanselbijbel is, dat deze uitgave blijkens de eerste inkoopresultaten, meer en meer ook als familiebijbel wordt aangeschaft. De uitgave leent zich daar ook voor. Op de voorkant is een blinddruk gemaakt van het begin van het Johannes-evangelie in de vorm van een ruit. De ruit is symbool van de pelgrim. Het symbool staat voor openheid voor het nieuwe en is daarmee bij uitstek geschikt als intentie van iemand die de bijbel openslaat.

Er komen ook edities voor bijzonder publiek: de Huwelijksbijbel,

De Literaire editie is een gezamenlijke uitgave van Querido en Jongbloed. De versaanduiding en de perikopen zijn niet in de tekst opgenomen, maar onderaan de bladzijde geplaatst. De tekst heeft daardoor het karakter van een roman gekregen. Mensen die de bijbel willen lezen als literaire uitgave zullen met deze editie goed uit de voeten kunnen.

het geschenkboekje Mijn Lief met de vertaling van Hooglied, de Pa-

Vanzelfsprekend komt er naast de verschillende gedrukte edities ook een digitale versie van de Nieuwe Bijbelvertaling op de markt. Importantia maakt de digitale versie en Jongbloed distribueert het schijfje.

Jongbloed komt naast de standaardeditie met verschillende formaten van bijbels. De kleinste uitgave van 9 bij 15 centimeter

Klaas van der Kamp

NBV OOK BESCHIKBAAR OP HET ONLINE BIJBEL PLATFORM Vanaf 28 oktober a.s. is de Nieuwe Bijbelvertaling-cd beschikbaar, waarop de canonieke en deuterocanonieke boeken van de Nieuwe Bijbelvertaling staan. Daarnaast zal de NBV ook als uitbreiding beschikbaar zijn bij de Online Bijbel Studie-editie 2005-cd. De NBV-cd kan gebruikt worden met andere cd-rom’s die beschikbaar zijn op het Online Bijbel Platform, zoals bijvoorbeeld de Willibrord-cd, de Groot Nieuws Bijbel-cd, Het Boek op CD of de Online Bijbel Deluxe-cd. De NBV-cd en de NBV-uitbreiding voor de Online Bijbel Studie-editie 2005-cd komen beschikbaar voor € 34,95. Online Bijbel abonnee’s krijgen de gelegenheid hun Online Bijbel uit te breiden voor € 17,50. Binnenkort kan de Nieuwe Bijbelvertaling-cd besteld worden middels voorintekenen. Peter van der Schelde www.onlinebible.org

con†act 3

de BIJBEL

VOORBEELD UIT DE PRAKTIJK MAAKT DUIDELIJK WAT ER ALLEMAAL KOMT KIJKEN BIJ VERTALEN

“Donker ben ik, en mooi” Het bijbelboek Hooglied gaat over twee mensen die verliefd zijn, naar elkaar verlangen en op allerlei manieren bezingen hoe mooi ze elkaar vinden. De schoonheid van de geliefde wordt vooral in beelden en vergelijkingen uitgedrukt. Het haar van het meisje golft als een kudde geiten die neerdaalt van de bergen, zijn lokken ziet ze als dadeltrossen, haar ogen zijn duiven, zijn benen zuilen van albast, zij is als een lelie tussen de distels, hij als een appelboom tussen de bomen van het bos. Niet alle beelden zijn even toegankelijk voor de moderne lezer; het meisje wordt ook vergeleken met een merrie voor farao’s wagen, en zij noemt hem een bundel mirre. ‘Laat hij mij kussen, laat zijn mond mij kussen!’ zo overvalt de tekst de lezer. Even later, in Hooglied 1:5, introduceert het meisje dan zichzelf: ze is ‘donker’, ze is ‘mooi’. In de Statenvertaling staat het zo: ‘Ik ben zwart, doch liefelijk’. Een donkere huid lijkt niet samen te kunnen gaan met schoonheid. Maar toen de Groot Nieuws Bijbel in 1983 ‘Al is mijn huid donker, toch ben ik mooi’ vertaalde, kwam er kritiek. Men vond de vertaling met zijn tegenstelling tussen donker en mooi discriminerend voor donkergekleurde mensen. Er zijn inderdaad ook vertalingen die kiezen voor ‘en’ als verbinding: ‘zwart ben ik, en lieflijk’. Op grond van het Hebreeuws zijn beide vertalingen mogelijk. Het verbindingswoordje kan ‘en’, ‘maar’of ‘toch’ betekenen, dat hangt van de context af. Een argument voor ‘maar’ is te vinden in het vervolg op de tekst. In Hooglied 1:16 staat ‘Kijk niet op mij neer omdat ik donker ben, maar omdat de zon mij heeft gebrand.’ Een door de zon gebruinde huid wordt in onze cultuur welis-

Hooglied van Salomo Zij Laat hij mij kussen, Laat zijn mond mijn kussen! Jouw liefde is zoeter dan wijn, Zoet is de geur van je huid, Je naam is een kostbaar parfum. Daarin houden de meisjes van jou. Neem mij met je mee, Laten we rennen! Mijn koning brengt mij in zijn kamers. Laten we juichen en zingen om jou! Laten we jouw liefde prijzen, Meer nog dan wijn. Natuurlijk houden de meisjes van jou!

drs Clazien Verheul

waar gewaardeerd – hoe bruiner hoe mooier – maar dat is een vrij recent schoonheidsideaal. Vroeger was juist een lichte huid een teken van welstand: wie arm was werkte op het land en werd bruin en verweerd in de zon. Ook voor het oude Nabije Oosten geldt: hoe lichter hoe mooier. Toch plaatst de Nieuwe Bijbelvertaling de eigenschappen warmee het meisje zichzelf aanduidt naast elkaar: ‘donker ben ik, en mooi’. De achterliggende reden is niet een politieke correctheid zoals sommige meelezers in het project vermoedden. Ook voor de NBV ligt het argument in de context. In het directe vervolg van de zin staat een vergelijking ‘als de ten-

Foto: Sandra Haverman

ten van Kedar, als het doek van Salomo’s tenten’. Het meisje is zo mooi als de donkere bedoeïenententen die gemaakt zijn van zwart geitenhaar. Door de komma na ‘donker ben ik’ en voor ‘en mooi’ staat er net iets meer dan twee naast elkaar geplaatste typeringen. Er ontstaat even een spanning die aangehouden wordt in de vergelijking, donker en mooi als de tenten, en dan uitloopt op vers 6: niet donker en lélijk. Schoonheid en een donkere tint blijken heel goed samen te kunnen gaan. Clazien Verheul neerlandica en vertaalster NBV

Hij Meisjes van Jeruzalem Donker ben ik, en mooi, Als de tenten van kedar, Als het doek van Salomo’s tenten. Kijk niet op mij neer omdat ik donker ben, Omdat de zon mij heeft gebrand. Mijn moeders zonen waren hard voor mij: Ik moest hun wijngaarden bewaken. Mijn eigen wijngaard heb ik niet bewaakt.

Vriendin van mij, Met een merrie voor farao’s wagen Vergelijk ik jou! Hoe lieflijk zijn je wangen en je ringen, Hoe sierlijk zijn je hals en je ketting. Laten we een gouden sieraad voor je maken, Bezaaid met zilveren stipjes. Zij Nu mijn koning op zijn rustbed ligt, Geurt mijn nardus zoet. Mijn lief is mij een bundel mirre, Hij slaapt tussen mijn borsten. Mijn lief is mij een hennatros In de wijngaarden van Engedi. Hij Je bent zo mooi, vriendin van mij, Je bent zo mooi! Je ogen zijn duiven. Zij Wat ben je mooi, mijn lief, Wat ben je bekoorlijk. Het groen is ons bed, De balken van ons huis zijn ceders, De binten zijn cipressen.

Dit is hetzelfde tekstgedeelte als op pagina 10.

Zij Zeg mij toch mijn allerliefste, Waar laat jij je kudden weiden, Waar laat jij die ’s middags rusten? Laat me toch niet dwalend Langs de kudden van je vrienden gaan. Hij Als je mij niet vinden kunt, Mooiste van alle vrouwen, Volg dan het spoor van de kudde, Weid je geiten waar de herders schuilen.

BROEDERS EN ZUSTERS Een ouder kan zowel een vader als een moeder zijn, een kind zowel een zoon als een dochter. Voor ‘een broer en een zus’ hebben we in het Nederlands geen overkoepelende term, in tegenstelling tot het Duits dat van ‘Geschwister’ spreekt: ‘broers en zussen’. Het Griekse woord ‘adelfoi’ kan ‘broers’ betekenen of ‘broers en zusters’, net als het Hebreeuwse ‘achiem’. Er is ook een Grieks woord dat zowel ‘man’ als ‘mens’ betekent, net als het Engelse ‘man’. Een vertaler moet bij dit soort woorden goed kijken of de brede of de smalle betekenis aan de orde is en ook in de Nieuwe Bijbelvertaling is steeds die afweging gemaakt. Het ‘inclusief vertalen’ was een belangrijk uitgangspunt: wanneer er in het Hebreeuws of Grieks een term gebruikt wordt waarmee zowel mannen als vrouwen bedoeld worden, dient voor dat woord geen Nederlandse term gebruikt te worden die een van deze twee categorieën uitsluit. ‘Broeders en zusters, u bent geroepen om vrij te zijn’ schrijft Paulus dus in Galaten 5:13 volgens De NBV. Maar Psalm 133:1

luidt ‘Hoe goed is het, hoe heerlijk als broeders bijeen te wonen’, terwijl bijvoorbeeld de Willibrordvertaling ook hier ‘broeders en zusters’ heeft. De vertalers zijn ervan uitgegaan zijn dat het in deze psalm exclusief over priesters gaat: in vers 2 wordt Aäron genoemd en in vers 3 Sion. In Exodus 12:24 staat ‘Dit voorschrift blijft voor u en uw kinderen voor altijd van kracht’, en in Job 21:19 ‘bewaart God de ellende voor zijn kinderen?’ Maar Spreuken 4:1 is exclusief vertaald: ‘Zonen, luister naar de lessen van je vader’, omdat het in deze wijsheidsliteratuur zeer waarschijnlijk om onderwijs aan jongens ging. Aan deze voorbeelden is te zien dat er elke keer opnieuw moest worden nagedacht over de betekenis van termen in de context waarin ze staan. In Exodus 28:3 is gekozen voor ‘allen die hun vak verstaan’ en in Numeri 1:28 voor ‘alle weerbare mannen van twintig jaar en ouder’. In Jozua 17:17 staat ‘Hierop antwoordde Jozua de twee stammen die Jozef als voorvader hadden’, in 1 Koningen 15:11 ‘Net zoals zijn voorvader

David deed Asa wat goed is in de ogen van de heer’, maar in Genesis 25:8 wordt Abraham na zijn dood ‘met zijn voorouders verenigd.’ Een ander probleem is dat we in het Nederlands ook in het persoonlijk voornaamwoord onderscheid maken tussen een mannelijke en een vrouwelijke vorm: we moeten kiezen tussen hij of zij. ‘Wie oren heeft om te horen, moet zorgen dat hij goed hoort’ stond er eerst in de NBV van Marcus 4:9. Later is dat geworden ‘Wie oren heeft om te horen, moet goed luisteren.’ Het verwijzen met ‘hij’ of ‘zij’ is vermeden. Zo is het ook gegaan in Openbaring 17:8: ‘Alle mensen die op aarde leven van wie de naam niet vanaf het begin van de wereld in het boek van het leven staat, zullen verbaasd zijn bij het zien van het beest.’ Het slot van dit vers was eerst ‘Ieder die … zal verbaasd staan als hij het beest ziet.’ Lang niet altijd kunnen zulke verwijskwesties bevredigend worden opgelost. Psalm 8:4 gaat over de mens: ‘wat is dan de sterve-

ling dat u aan hem denkt, het mensenkind dat u naar hem omziet?’ Maar in vers 6 en 7 is een mannelijk verwijswoord gekozen: ‘U hebt hem bijna goddelijk gemaakt … en alles aan zijn voeten gelegd.’ In een Engelse vertaling van deze psalm is een andere aanpak gekozen: de sterveling en het mensenkind zijn daar ‘us humans’ en ‘us weaklings’ en ook in vers 5 en 6 wordt ‘us’ aangehouden. In de NBV zijn dit soort vergaande verschuivingen ten opzichte van de brontekst afgewezen. De NBV wil een juist beeld geven van de cultuur waarin de bijbel is geschreven en dat was een patriarchale cultuur. Dat moet een vertaling niet verdoezelen. Maar mensen zijn, ook in de bijbel, niet alleen mannen, en als de teksten over vrouwen gaan of zich tot vrouwen richten moet dat ook in de vertaling te zien zijn. Clazien Verheul neerlandica en vertaalster eerder gepubliceerd in het Friesch Dagblad.

4 con†act

de BIJBEL

IN HEDENDAAGS NEDERLANDS ZEGGEN WAT IN DE OUDE TEKST STAAT

de ‘Willibrord’vertaling In 1961 gaf de Katholieke Bijbelstichting voor het eerst een vertaling van het Nieuwe Testament uit. Deze vertaling kreeg de naam Willibrordvertaling mee, als herinnering aan de Willibrordvereniging, waaruit de Katholieke Bijbelstichting is voortgekomen.

len. Ze zijn uitgegaan van de nieuwe exegetische, archeologische en literaire inzichten. Uitvoeringen De meest courante uitvoeringen zijn: Schoolbijbel (zie hiernaast) Stevig en stoer, de volledige tekst met inleidingen en een handige geschiedenistabel. De aantekeningen staan achter in het boek. De voordeligste gebonden versie van de complete Willibrord in een handzaam formaat.

De Willibrordvertaling is dé standaardbijbel van de rooms-katholieke geloofsgemeenschap in het Nederlands taalgebied en wordt uitgegeven door de Katholieke Bijbelstichting, in nauwe samenwerking met de Vlaamse Bijbelstichting. De Willibrordvertaling wordt alom gewaardeerd als een vertaling die trouw is aan de grondtekst en tegelijk een tekst biedt in begrijpelijk hedendaags Nederlands. Deze modernste bijbelvertaling van dit moment kent een groeiend aantal lezers onder protestanten en nietkerkelijken. De eerste complete uitgave (Oude en Nieuwe Testament) van de Willibrordvertaling stamt uit 1975. Gereviseerde editie 1995 Een geheel herziene uitgave verscheen in 1995. Hierin is speciale aandacht besteed aan de voorlees-

baarheid. Dit neemt niet weg dat ook is gestreefd naar een zo groot mogelijk behoud van het karakter van de Willibrordvertaling: in het hedendaags Nederlands zeggen wat in de oude tekst staat. De Godsnaam wordt in het Hebreeuws met vier medeklinkers (het z.g. Tetragrammaton) geschreven. Met respect voor deze oude, joodse en christelijke - tra-

ditie is het Tetragrammaton in de Willibrordvertaling vervangen door ‘de HEER’ of ‘GOD’. De klein kapitaal-gezette letters maken het Tetragrammaton herkenbaar. Veel extra’s Alle gedrukte edities bevatten ook inleidingen bij de bijbeltekst; de meeste hebben bovendien aantekeningen, dwarsverwijzingen, kaarten en chronologische tabel-

Luxebijbel Een prachtige luxe uitvoering: dundrukpapier en omslag met illustratie van kunstenaar Jan Vanriet. Kunstleer band, goud op snee, aantekeningen onder aan de bladzijde met leeslint. Gezinsbijbel Kloek en gebonden, maar handzaam en daarom geschikt voor dagelijks gebruik. Bijbel met inleidingen, aantekeningen en dwarsverwijzingen. Omslag vissen van kunstenaar Jan Vanriet (pag. 11). Kanselbijbel Lezenaar. Een geïllustreerde bijbel, met aantekeningen, drie leeslinten en standaard. Een sieraad voor elke liturgische ruimte.

Katholieke NBV De KBS brengt samen met de Vlaamse Bijbelstichting op 27 oktober de katholieke editie van de Nieuwe Bijbelvertaling. Deze katholieke-editie bevat de bijbelboeken in de volgorde van de rooms-katholieke canon. Dit betekent dat de deuterocanonieke boeken en teksten –Tobit, Judit, Ester (Gr.), 1 & 2 Makkabeeën, Wijsheid, Wijsheid van Jezus Sirach, Baruch en Toevoegingen op Daniël– deel zijn van het Oude Testament. Elk bijbelboek wordt vooraf gegaan door een inleiding, die de herkomst van de tekst, auteur, tijd en plaats van ontstaan verduidelijkt en deze plaatst in de literaire en historische context. De tekst is gezet in een fraaie en functionele vormgeving van Peter Matthias Noordzij. De versnummers staan buiten de tekst, zodat de lezer ononderbroken kan lezen, maar toch ook gericht kan zoeken. Het omslag toont ‘De eerste dag’, de schepping van het licht, een kleurenets van de Joodse kunstenaar Marcus van Loopik. Gebonden uitvoering, voorzien van een leeslint en als extra: een losse bladwijzer met alternatieven voor de (voor)lezing van de Godsnaam.

HOE VERHOUDT DE NIEUWE BIJBELVERTALING ZICH TOT DE WILLIBRORDVERTALING? Van de vergelijkingen tussen de bestaande bijbelvertalingen en de Nieuwe Bijbelvertaling is die met de Willibrordvertaling ongetwijfeld de moeilijkste. De Willibrordvertaling en de Nieuwe Bijbelvertaling hebben namelijk veel gemeenschappelijk. Beide vertalingen zijn moderne grondtekstvertalingen. Dat wil zeggen: ze zijn vertalingen van de oorspronkelijk in het Hebreeuws, Aramees en Grieks overgeleverde teksten in verstaanbaar hedendaags Nederlands. Kortom, ze streven beide een evenwicht na tussen trouw aan de brontekst en gerichtheid op de doeltaal. Voor beide vertalingen geldt tevens dat zij de vrucht zijn van het werk van vertaalteams van bijbel(vertaal)wetenschappers, neerlandici en literatoren, waarbij overigens het aandeel van de literatoren in de Nieuwe Bijbelvertaling verhoudingsgewijs groter is dan in de Willibrordvertaling. Verder zijn voor beide vertalingen de verschillende literaire genres van de vertaalde teksten (bijvoorbeeld poëzie, toespraken, gebeden of brieven) belangrijke aandachtspunten bij het vertalen, ook in hun presen-

tatie als duidelijk te onderscheiden tekstgenres. Daarnaast is in beide vertalingen in het bijzonder gelet op inclusief taalgebruik en op de (voor)leesbaarheid van de tekst. Bij alle overeenkomsten is er ook een drietal in het oog springende verschillen tussen de Willibrordvertaling en de Nieuwe Bijbelvertaling te noemen. Het eerste verschil tussen de Nieuwe Bijbelvertaling en de Willibrordvertaling is gelegen in de opzet. De Willibrordvertaling is de vrucht van katholieke bijbel(vertaal)wetenschap van vele jaren in een eendrachtige samenwerking tussen Nederlandse en Vlaamse deskundigen. Bij de Nieuwe Bijbelvertaling is van meet af aan gekozen voor een brede interconfessionele opzet, waarbij mensen uit zeer uiteenlopende christelijke denominaties en uit de joodse gemeenschap, Nederlanders en Vlamingen, bij de totstandkoming van de vertaling zijn betrokken. Een ander onderscheid is de manier waarop de vertaling tot stand is gekomen. Terwijl de Nieuwe Bijbelvertalingg tot stand is gebracht in een periode van tien jaar volgens

van te voren opgestelde vertaalprincipes, is Willibrordvertaling het resultaat van een veel langere wordingsgeschiedenis van zo’n veertig jaar waarin de vertaling geleidelijk, met tussentijdse kleinere en grotere herzieningen, is toegegroeid naar zijn huidige vorm. Een belangrijke mijlpaal in deze wordingsgeschiedenis vormt de verschijning van de complete editie van de Willibrordvertaling met het Oude en Nieuwe Testament in 1975. Twintig jaar later verschijnt de geheel herziene Willibrordvertaling (1995) die – voortbouwend op het succes van zijn voorganger uit 1975 – inmiddels is uitgegroeid tot de standaardvertaling van de Bijbel voor de rooms-katholieke geloofsgemeenschappen van Nederland en Vlaanderen. Ook buiten deze katholieke kringen heeft de Willibrordvertaling in de loop der jaren groeiende bekendheid en waardering gekregen. Het derde verschil tussen de Willibrordvertaling en de NBV betreft de verwachte positie die zij (zullen) innemen onder de diverse gebruikers. Voor menig protestantse geloofsgemeenschap zal de Nieuwe

Bijbelvertaling gaan fungeren als nieuwe kerkbijbel, ter vervanging van bestaande vertalingen als de Statenvertaling en de NBG-vertaling 1951. Voor de katholieken is die behoefte minder urgent; zij beschikken immers met de Willibrordvertaling(1995) reeds over een moderne en betrouwbare bijbelvertaling. Bij hen is voor de Nieuwe Bijbelvertaling naast de Willibrordvertaling wel een zeer belangrijke rol weggelegd ten dienste en ter bevordering van de oecumene: voor gemengd gehuwden, in het interconfessioneel onderwijs en bij oecumenische vieringen en bijeenkomsten van allerlei aard op landelijk, regionaal en lokaal niveau. Dit past ook in de nog tamelijk recente, maar wel groeiende tendens onder katholieken om meerdere vertalingen aan te schaffen en naast elkaar te gebruiken; iets wat onder protestanten reeds veel langer gemeengoed is. Bovendien is de Nieuwe Bijbelvertaling uitdrukkelijk bedoeld om de inmiddels overgrote meerderheid van buitenkerkelijken een nieuwe toegang te verschaffen tot het oude Boek. bron: 20 veelgestelde vragen over de NBV

con†act 5

de BIJBEL

HET IS IN EERSTE INSTANTIE EN HEERLIJKE VERTALING OM VOOR TE LEZEN

Na dertig jaar vertalen... In oktober komt nog een bijbelvertaling uit: de Naardense bijbel. Een gesprek met ds Pieter Oussoren, de vertaler, die zijn hele bijbel gedurende 30 jaar met de hand schreef, zonder computer.

Dit is geen tegenactie op de NBV, maar heeft een ander uitgangspunt, een andere doelstelling. De vertaling wil zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke talen, Hebreeuws, Grieks en Aramees blijven. De uitgave wordt genoemd naar de 22 afbeeldingen uit de Grote Kerk in Naarden die deze uitgave zullen illustreren. Hoe het begon De Schola Davidica voerde de Engelse manier van psalmen zingen, in Nederland in. De liefhebbers van deze manier van psalmen zingen dachten aanvankelijk dat dit in het Nederlands niet zo kon. Dat was voor Pieter Oussoren en Gert Oost de uitdaging om een compleet Nederlands psalter te maken dat ‘op zijn Engels’ gezongen kan worden. Deze vertaling probeert de Hebreeuwse grondtekst zoveel mogelijk zichtbaar te maken zoals Martin Buber en Franz Rosenzweig dit deden in Das Buch der Preisungen. De eerste uitgave van het Utrechts psalter verscheen in 1989. Een verbeterde en beter zingbare tekst verscheen in 1995: Met harp en al – Psalmen van David. Aangestoken door Hans van der Werf maakte Oussoren voor elke dienst een werkvertaling, zo dicht mogelijk bij de grondtekst. Wat kun je uit zo’n ‘rare’ vertaling in de preek gebruiken? Fragmenten van deze teksten, aanvankelijk dus bedoeld voor eigen gebruik, verschenen later in boekvorm en vak-

Detail van het gewelf van de Grote kerk in Naarden, één van de illustraties in deNaardense bijbel

tijdschrift. Droomwens Toen een van de ‘fans’ van Oussoren, collega Jan de Vlieger een eigen eenmansuitgeverij begon, had hij als droomwens een complete vertaling van Oussoren op de markt te brengen. Eind 1998 stelde hij de vertaler dit voor. Hij zag een termijn van vijf jaar voor dit project niet als bezwaarlijk. Vanaf die tijd begint Pieter elke dag (zeven dagen per week, ook in de vakanties) met anderhalf uur vertalen. Niet altijd achter zijn bureau, ook op terrasjes in Frankrijk bijvoorbeeld, wat bijzondere ontmoetingen oplevert als hij aangesproken wordt door mensen die het Hebreeuws op zijn papieren herkennen en hem groeten met ‘Sjaloom!’ Vaak zijn dat joden. Dat gebeurde onder andere

in Collioure waar een monument herinnert aan de laatste joden die daar in het jaar 1293 werden weggevoerd. Degene met wie hij daar in gesprek raakte, sprak er zijn vreugde over uit dat ondanks de geschiedenis het verhaal verder gaat... In een eerder stadium koos Oussoren voor het weergeven van Gods naam JHWH met ‘de Eeuwige’, zoals vorig jaar in een artikel in het dagblad Trouw stond. Bij nader inzien is deze benaming toch te gekleurd door één groep – de liberaal Joodse uit de 19e eeuw – en is voor ‘de Ene’ gekozen. God is deze Ene (en geen andere) die wij belijden. Spellingslijst De spelling van de namen van personen en plaatsen is aangepast aan de Hebreeuws-Jiddische spel-

Plezier in taal De Naardense bijbel lijkt vooral een vertaling is voor theologen en liturgen, maar dat is niet zo. Het is in eerste instantie en heerlijke vertaling om voor te lezen. Iedereen die plezier in voordracht heeft kan hier genoegen aan beleven. Pieter heeft gevoel voor ritme, herhaling en woordspel en alliteratie. Om dat te illustreren hebben we Henk van Ulsen gevraagd om uit de vertaling van Pieter Oussoren voor te dragen: dat is het evangelie van Lucas geworden. Henk was zeer te spreken over de voordrachtmogelijkheden van deze tekst. Het staccato karakter, de tegenwoordige tijd en de afwezigheid van zogenaamde dichtsmeerwoordjes als dus, maar, want, toen, etc maken dat de voorlezer wordt uitgenodigd om met stiltes de spanning op te bouwen. Natuurlijk is het ook een boek voor lezers die willen weten wat er ´echt´ staat. Juist voor mensen die geen Hebreeuws/Aramees en Grieks lezen is dat een uitkomst. Denk ook aan diegenen die de Bijbel willen lezen als een tekst die als een van de bronnen van onze cultuur geldt. Maar je moet dan wel, zoals Nicolaas Matsier het omschrijft, willen beseffen dat je bij deze tekst uit een andere tijd, en een andere cultuur en geschreven andere talen, je als een wandelaar in stenig landschap bevindt. Het is geen soepele, gestroomlijnde vertaling. Het is een vertaling die ook pas af is als ze is voorgedragen (of gezongen). Maar dan heb je ook wat. Om dat te onderstrepen hebben we twee literatoren gevraagd (Benno Barnard en Geert van Istendael) de inleiding te schrijven. Juist om het eigen literaire karakter te benadrukken. Doorgaans is de opvatting: of je vertaald concordant (en dat is dan kreupel Nederlands) of je schrijft een soepele vertaling (en dan ben je het origineel kwijt). In navolging van Buber Rosenzweig en Choraqui heeft Oussoren duidelijk plezier in taal en gaat tot het uiterste als het om concordantie gaat (zonder dat tot in het absurde door te voeren). Om een paar voorbeelden te geven van dat zgn letterlijke vertalen: namen zijn, waar dat van belang is van een vertaling voorzien. Alfabetische teksten (zoals veel Psalmen, maar ook het gehele boek Klaagliederen bv). zijn ook alfabetisch vertaald. Oordeel zelf. Jan de Vlieger

lingslijst. Het principe dat namen voor de bijbellezer herkenbaar moeten blijven, maakt dat hier wel eens van wordt afgeweken. Verder zijn er teksten, bijvoorbeeld psalmen, die moeilijk zijn en moeilijk blijven. De ‘Naardense vertaling’ gaat daar niet omheen, geeft geen interpretatie. Literair De bijbel is ook als literair kunstwerk opvallend. Literaire vormen worden dus in de vertaling gehandhaafd, zoals het gebruiken van acrostichons in de Psalmen en de Klaagliederen. (Je hebt het over een acrostichon als de eerste letters van op elkaar volgende regels met elkaar een betekenis hebben. In dit geval vormen ze samen het Hebreeuwse alfabet en hebben een symbolische betekenis.) Op goede gronden is de vertaling ook in de tegenwoordige tijd geschreven, wat een tekst heel direct tot de lezer gericht maakt. Dunste papier De uitgave zal zo’n 1700 bladzijden gaan beslaan in de dunste soort gewoon papier. Van de eerste druk komen er 3.000 exemplaren. Tot 15 september is het mogelijk een persoonlijk gesigneerd en genummerd exemplaar tegen de voorintekenprijs van 59 euro te bestellen. (zie pag. 11). De verkoopprijs wordt daarna 66 euro, inclusief een CD met gezongen psalmen. Dina Bouman-Noordermeer eerder gepubliceerd in Kerk in de stad Utrecht

De bijbels liggen gegarandeerd op 28/29 oktober bij de documentatiecentra om in te zien of bestelde exemplaar daar ook afhalen.

Waarom wordt de Godsnaam weergegeven met HEER? In het Oude Testament wordt de Hebreeuwse Godsnaam JHWH inderdaad weergegeven met het Nederlandse HEER. Dus: overal waar in het Hebreeuws JHWH staat, komt in de vertaling HEER te staan. Deze beslissing is na een complex proces tot stand gekomen. De oorsprong van het probleem ligt in de schrijfwijze van het Hebreeuwse JHWH: in de brontaal is namelijk niet duidelijk hoe dit woord uitgesproken moet worden, omdat de klinkers (vocalisatie) ontbreken. De gedachte daarachter is: omdat het woord betrekking heeft op God, mág deze naam ook niet uitgesproken worden. Het Hebreeuwse JHWH kreeg zo een signaalfunctie; wanneer de bijbellezer dit woord zag staan, dan wist hij/zij dat het hier om de naam van God ging. Men sprak het uit als adonai (‘Heer’). Soms omschrijven joden (en recentelijk ook christenen) het woord JHWH ook wel door het tijdens het voorlezen over De Naam te hebben. Bij de Nieuwe Bijbelvertaling heeft men ervoor gekozen om dit Hebreeuwse woord wel weer te geven; een vertaling kan het niet zijn omdat men niet precies weet wat er staat. Gekozen is voor de weergave met HEER. De afweging hierbij is geweest dat deze weergave het meest tegemoetkomt aan de uitgangspunten en doelstellingen van draagvlak voor en verstaanbaarheid van de NBV. Wel zal het woord HEER (als weergave van het Hebreeuwse JHWH) opvallend gedrukt worden, namelijk in een apart lettertype (klein-kapitaal). Zo is voor de lezer in één oogopslag duidelijk dat het hier een bijzonder woord betreft. Maar dat is nog niet alles. Er zijn heel veel alternatieven voor de weergave van de Hebreeuwse Godsnaam aangedragen (NBV informatiebrochure 13 geeft er meer dan 120!). Bij de uitgave van de Nieuwe Bijbelvertaling wordt een leeswijzer gevoegd met een aantal leesalternatieven voor deze weergave. Nog niet eerder in de geschiedenis van bijbeluitgaven is dit gebeurd. Verder wordt onderzocht of er een studie-uitgave van de Nieuwe Bijbelvertaling kan komen waarin de Hebreeuwse Godsnaam wordt weergegeven met JHWH. bron: 20 veelgestelde vragen over NBV

TeNaCh Een bijbel met de boeken van de het Oude Testament in volgorde van de Joodse canon met opname van indeling volgens de synagogelezing. Het is de enige editie waarin de tekst van de NBV is aangepast. De Godsnaam ‘Heer’ heet ‘Eeuwige ‘. Namen en plaatsen hebben een Hebreeuws herkenbare spelling gekregen. Beoogde verschijning: op 27 oktober of kort daarna

6 con†act NBG vertaling (1951) bijbelvertaling vanuit grondtekst Genesis 1, 24-25 En God zeide: Dat de aarde voortbrenge levende wezens naar hun aard, vee en kruipend gedierte en wild gedierte naar hun aard; en het was alzo. En God maakte het wild gedierte naar zijn aard en het vee naar zijn aard en alles wat op de aardbodem kruipt naar zijn aard. En God zag, dat het goed was. Psalm 122 Ik was verheugd, toen men mij zeide: Laten wij naar het huis des Heren gaan. Onze voeten staan in uw poorten, o Jeruzalem. Jeruzalem is gebouwd als een stad, die wel samengevoegd is; waarheen de stammen opgaan, de stammen des Heren. Een voorschrift voor Israël is het de naam des Heren te loven. Want daar staan de zetels ten gerichte, de zetels van het huis van David. Bidt Jeruzalem vrede toe: mogen wij u liefhebben, rust genieten; Vrede zij binnen uw muur, rust in uw burchten. Om mijn broeders en mijn vrienden wil ik zeggen: vrede zij in u; Om het huis van de Here, onze God, wil ik het goede voor u zoeken

Lucas 1, 46-55 En Maria zeide: Mijn ziel maakt groot de Here, en mijn geest heeft zich verblijd over God, mijn Heiland, omdat Hij heeft omgezien naar de lage staat zijner dienstmaagd. Want zie, van nu aan zullen mij zalig prijzen alle geslachten, omdat grote dingen aan mij gedaan heeft de Machtige. En heilig is zijn naam, en zijn barmhartigheid van geslacht tot geslacht voor wij hem vrezen. Hij heeft een krachtig werk gedaan door zijn arm, en Hij heeft hoogmoedigen in de overlegging huns harten verstrooid; Hij heeft de machtigen van de troon gestort en eenvoudigen verhoogd, hongerigen heeft Hij met goederen vervuld en rijken heeft hij ledig weggezonden. Hij heeft zich Israël, zijn knecht, aangetrokken , om te gedenken aan barmhartigheid, Gelijk Hij gesproken heeft tot onze vaderen voor Abraham en zijn nageslacht in eeuwigheid.

Lucas 18, 2-8 En Hij zeide: Er was in een stad een rechter, die zich om God niet bekommerde en zich aan geen mens stoorde. En er was een weduwe in die stad, die telkens tot hem kwam en zeide: Verschaf mij recht tegenover mijn tegenpartij. En een tijdlang wilde hij niet, maar daarna sprak hij bij zichzelf: Al bekommer ik mij niet om God en al stoor ik mij aan geen mens, toch zal ik, omdat deze weduwe het mij moeilijk maakt, haar recht verschaffen; anders kon zij mij ten slotte nog in het gezicht slaan. En de Here zeide: Hoort wat de onrechtvaardige rechter zegt. Zal God dan zijn uitverkorenen geen recht verschaffen, die dag en nacht tot Hem roepen, en laat Hij hen wachten? Ik zeg U, dat Hij hun spoedig recht zal verschaffen. Doch als de Zoon des mensen komt, zal Hij dan het geloof vinden op aarde?

Vier verschillende teksten naast elkaar om te zien wat de (ver)taalverschillen zijn in de acht gekozen bijbels/boeken. Het zijn vijf bijbelvertalingen uit de grondtekst, een vertaling van de Engelse ‘ Living Bible’, tekstfragmenten uit de zesdelige serie ‘Het verhaal gaat...’ van Nico ter Linden en bijbelse navertellingen uit BeeldSpraak. De beide laatste uitgaven hebben niet alle bijbelteksten in hun uitgave staan.

de BIJBEL Groot Nieuws bijbel (1972-1982) bijbelvertaling vanuit grondtekst

Willibrord - revisie KBS (1995) bijbelvertaling vanuit grondtekst

Nieuwe Bijbelvertaling (2004) bijbelvertaling vanuit grondtekst

Toen zei God: ‘Op het land moet leven ontstaan: tamme en wilde dieren, grote en kleine.’ En zo gebeurde het: God maakte allerlei wilde en tamme dieren, grote en kleine. En God zag hoe mooi het was.

En God zei: ‘Het land moet levende wezens voortbrengen van allerlei soort: tamme dieren, kruipende dieren en wilde beesten van allerlei soort.’Zo gebeurde het. God maakte de wilde beesten op het land, soort na soort, de tamme dieren, soort na soort en alles wat over de grond kruipt, soort na soort. En God zag dat het goed was

God zei: ‘De aarde moet allerlei levende wezens voortbrengen: vee, kruipende dieren en wilde dieren.’ En zo gebeurde het. God maakte alle soorten in het wild levende dieren, al het vee en alles wat op de aardbodem rondkruipt. En God zag dat het goed was.

Wat was ik blij toen zij zeiden: ‘Kom we gaan naar het huis van de Heer’ Jeruzalem, we hebben je bereikt, we zijn nu binnen je poorten. Jeruzalem, hecht gebouwde stad, omgeven met machtige muren: Naar jou komen de stammen van Israël, de stammen van de Heer; hem komen zij eren, dat is hun opdracht. Hier, in Jeruzalem, regeert het huis van David, hier spreken de koningen recht. Vraag God om vrede voor Jeruzalem, om voorspoed voor wie van haar houden, om vrede binnen haar wallen, om veiligheid in haar vesting. Uit liefde voor mijn verwanten en vrienden wens ik Jeruzalem vrede toe. Uit liefde voor de tempel, het huis van de Heer, onze God, vraag ik voor haar om welvaart.

Verheugd was ik toen mij werd gezegd: We gaan naar het huis van de Heer.’ Nu staan we dan werkelijk hier, Jeruzalem, prachtig gebouwde stad in hechte gemeenschap verbonden,. alle stammen komen naar u toe, alle stammen van Hem, van de HEER, want in Israël hoort men zo de naam van de Heer te vieren. Kijk, dáár zijn de rechterstoel, de zetel van Davids huis. Bid voor Jeruzalem, bid om vrede en laat uw vrienden daar veilig zijn. Vrede binnen uw muren, veiligheid binnen uw vesting. Omwille van mijn familie en bekenden Bid ik om vrede in uw midden. Omwille van de tempel van de HEER onze God bid ik om voorspoed voor u.

Verheugd was ik toen ik hoorde: ‘Wij gaan naar het huis van de HEER,’ verheugd ben ik, nu onze voeten staan binnen uw poorten, Jeruzalem. Jeruzalem, als een stad gebouwd, hecht en dicht opeen. Daar drommen de stammen samen, de stammen van de HEER, om Israëls plicht te vervullen, te prijzen de naam van de HEER. Daar zetelt het gerecht, daar troont het huis van David. Vraag om vrede voor Jeruzalem: ‘Dat rust hebben wie van u houden, dat vrede heerst binnen uw muren, rust en voorspoed in uw vesting.’ Om mijn vrienden en verwanten wil ik zeggen: ‘Vrede zij in u.’ Om het huis van de HEER, onze God, wens ik u al het goede.

Maria antwoordde: ‘Mijn ziel prijst de Heer, mijn hart juicht om God, mijn Redder. Want hij heeft op mij zijn ogen laten rusten, op mij, zijn onaanzienlijke dienares. Van nu af aan zal elk geslacht mij gelukkig prijzen, omdat de machtige God grootse dingen voor mij heeft gedaan. Zijn naam is heilig. Hij is barmhartig van geslacht tot geslacht voor wie hem eerbiedigen. Hij heeft zijn kracht getoond: hoogmoedigen heeft hij uiteengejaagd, hun plannen verijdeld. Machtigen heeft hij van hun troon gestoten, maar geringen heeft hij verheven. Hongerenden heeft hij met alle goeds overladen. Maar rijken heeft hij weggestuurd, met lege handen. Hij is zijn dienaar Israël te hulp gekomen, om zijn barmhartigheid te bewijzen, zoals hij aan onze voorvaderen had beloofd, aan Abraham en zijn nakomelingen, voor altijd.’

Daarop zeide Maria: ‘Met heel mijn hart roem ik de Heer, met al mijn adem juich ik om God mijn redder; want Hij heeft omgezien naar zijn dienares in haar geringheid. Voortaan prijzen alle generaties mij gelukkig, want grote dingen heeft de Machtige met mij gedaan. Heilig is zijn naam, barmhartig is Hij, iedere generatie weer, voor wie Hem eerbiedigen. Hij heeft de kracht van zijn arm getoond, Wie zich verheven waanden, heeft hij uiteengeslagen. Machthebbers heeft Hij van hun troon gehaald, Geringen gaf Hij een hoge plaats. Hongerigen overlaadde Hij met het beste, rijken heeft Hij met lege handen weggestuurd. Hij heeft het opgenomen voor Israël, zijn knecht, indachtig de barmhartigheid die Hij, zoals aan onze vaderen toegezegd, bewijzen wil aan Abraham en zijn geslacht, gelijk voor eeuwig.’

Maria zei: ‘Mijn ziel prijst en looft de Heer, mijn hart juicht om God, mijn redder: hij heeft oog gehad voor mij, zijn minste dienares. Alle geslachten zullen mij voortaan gelukkig prijzen, ja, grote dingen heeft de Machtige voor mij gedaan, heilig is zijn naam. Barmhartig is hij, van geslacht op geslacht, voor al wie hem vereert. Hij toont zijn macht en de kracht van zijn arm en drijft uiteen wie zich verheven wanen, heersers stoot hij van hun troon en wie gering is geeft hij aanzien. Wie honger heeft overlaadt hij met gaven, maar rijken stuurt hij weg met lege handen. Hij trekt zich het lot aan van Israël, zijn dienaar, zoals hij aan onze voorouders heeft beloofd: hij herinnert zich zijn barmhartigheid jegens Abraham en zijn nageslacht, tot in eeuwigheid.’

Om zijn leerlingen duidelijk te maken dat ze moesten blijven bidden, dat ze het nooit moesten opgeven, vertelde Jezus hun deze gelijkenis: ‘In een stad woonde eens een rechter die voor God geen ontzag had en zich van de mensen al helemaal niets aantrok. Nu woonde er in die stad ook een weduwe die steeds maar bij hem aanklopte en om haar recht vroeg tegenover haar tegenpartij. Lange tijd wilde hij niets doen, maar later dacht hij: Ik heb geen ontzag voor God en van mensen trek ik me ook niets aan, maar deze weduwe maakt het me zo lastig. Ik zal haar toch haar recht maar geven. Want anders komt ze me nog eens een klap in mijn gezicht geven.’ En de Heer vervolgde: ‘Hoor, wat die onrechtvaardige rechter zegt. Zou God dan de mensen die hij zelf heeft uitgekozen en die dag en nacht tot hem roepen, hun recht niet geven? Zou hij hen laten wachten? Neem van mij aan: hij zal ze heel snel hun recht geven. Maar zal de Mensenzoon bij zijn komst wel geloof op aarde vinden?

Hij vertelde hun een gelijkenis met de strekking dat zij moesten blijven bidden en de moed niet opgeven: In een zekere stad was een rechter die God niet vreesde en zich aan geen mens iets gelegen liet liggen. Een weduwe in diezelfde stad kwam telkens bij hem met het verzoek: “Help mij aan mijn recht tegenover mijn tegenpartij”. Een tijd lang weigerde hij, maar later zei hij bij zichzelf: “Ik ben wel niet godvrezend en laat mij aan geen mens iets gelegen liggen, maar omdat ze zo lastig is, zal ik deze weduwe aan haar recht helpen, anders komt ze me uiteindelijk een klap in mijn gezicht geven”. De Heer zei: “Hoor wat die onrechtvaardige rechter zegt! Zou God dan geen recht doen aan zijn uitverkorenen, die dag en nacht tot Hem om hulp roepen en naar wie Hij welwillend luistert? Ik verzeker jullie dat Hij spoedig recht zal doen. Maar als de Mensenzoon komt, zal Hij dan werkelijk dit geloof op aarde vinden?’

Hij vertelde hun een gelijkenis over de noodzaak om altijd te bidden en niet op te geven: ‘Er was eens een rechter in een stad die geen ontzag had voor God en zich niets aan de mensen gelegen liet liggen. Er woonde ook een weduwe in die stad, die steeds weer naar hem toe ging met het verzoek: “Doe mij recht in het geschil met mijn tegenstander.” Maar lange tijd wilde hij dat niet doen. Ten slotte zei hij bij zichzelf: Ook al heb ik geen ontzag voor God en laat ik mij niets aan de mensen gelegen liggen, toch zal ik die weduwe recht verschaffen omdat ze me last bezorgt. Anders blijft ze eindeloos bij me komen en vliegt ze me nog aan.’ Toen zei de Heer: ‘Luister naar wat deze rechter zegt, al minacht hij ook het recht. Zal God dan niet zeker recht verschaffen aan zijn uitverkorenen die dag en nacht tot hem roepen? Of aarzelt hij? Ik zeg jullie dat hij hun spoedig recht zal verschaffen. Maar als de Mensenzoon komt, zal hij dan geloof vinden op aarde?

con†act 7

de BIJBEL Naardensebijbel (2004) bijbelvertaling vanuit grondtekst

Het Boek (1988) verwoording van de Living Bible

Het verhaal gaat (1996-2003) vertaling met toelichting

BeeldSpraak (2e dr. 2004) naverteling voor jonge mensen

Dan zegt God: brenge de aarde naar buiten: bezield leven in z’n soorten, vee, kruipend gedierte en wat in het wild leeft op aarde in z’n soorten; en zo komt het tot stand. God maakt wat in het wild leeft op aarde in z’n soorten, het vee in z’n soorten en al wat over de bloedrode grond kruipt in z’n soorten; God ziet het aan: ja, het is goed!

God zei toen: “Laat de aarde dieren voortbrengen; vee, kruipende dieren en allerlei wilde dieren.”En weer gebeurde wat Hij had gezegd. God maakte alle soorten wilde dieren, vee en kruipende dieren, elk naar hun eigen soort. God zag dat het goed was.

En God maakte de wilde dieren naar hun aard en het vee naar zijn aard. God zag dat het goed was.

Kom maar, roept een stem. Woord voor woord. Soort voor soort. Vogels, vissen. Giraffen krijgen overzicht. De mol zoekt diepgang. Het nijlpaard baddert in een oceaan. De zalm verkent de waterval. Het ziet er goed uit. Daar zou ik ook wel willen zijn.

Ik was verheugd toen ze mij zeiden: wij gaan naar het huis van de ENE! Nu staan onze voeten in jouw poorten, burcht-van-vrede! Burcht-van-vrede, stad hechtgebouwd, geheel dat allen bijeenhoudt! Waarheen opklimmen de stammen, de stammen van Hem DIE ZAL KOMEN! Aan Israël is het betuigd dank te brengen aan de Naam van de ENE. Want daar zijn gezet de zetels voor het recht, zetels voor het huis van David. Vraagt voor Jerusalem vrede, rust en geluk voor wie jou beminnen! In je omwalling zij vrede, in je paleizen rust en geluk! Omwille van mijn broeders en naasten spreek ik uit: ´vrede in jou!´ Omwille van het huis van de ENE onze God zoek ik voor jou alle goeds!

Wat was ik blij toen men mij voorstelde samen naar het huis van de HERE te gaan. Jeruzalem, wij staan in uw poorten. Jeruzalem is een goed gebouwde stad, Waar de stammen van het volk naar toe gaan. Alle stammen die bij de HERE horen. Het is een voorschrift voor het volk de HERE te prijzen. Want in Jeruzalem wordt rechtgesproken en het huis van David is er gevestigd. Bid voor de vrede van Jeruzalem; dat ieder die van de stad houdt, rust mag ervaren. Laat er vrede heersen binnen de muren en rust in elke stadswijk. Ter wille van mijn broers en vrienden zeg ik tot de stad: laat er vrede in u zijn. En ter wille van het huis van onze HERE God zal ik het goede zoeken voor de stad Jeruzalem.

Ik was verheugd toen ze mij zeiden: ’Wij gaan naar het huis van de Heer.’ En nu staan onze voeten in jouw poorten, Jeruzalem. Jeruzalem, jij welgebouwde stad, met je huizen schouder aan schouder, saamhorig trekken de stammen naar je op, de stammen van de Heer, geroepen om schouder aan schouder de naam van de Heer te danken. Hier staan de zetels van het recht, hier staat de koningszoon van Daivds huis, Bidt om vrede voor Jeruzalem, dat er heil is voor wie van je houden, dat er vrede binnen je muren is, welvaart in je vesting. Omwille van mijn broeders en mijn vrienden bid ik je vrede toe, omwille van het huis van de Heer, onze God, wil ik het goede voor je zoeken.

O God, ik was zo blij toen mensen me vroegen mee te gaan. Kom, laten we hem bezoeken, hij, die woont waar vrede heerst. Zo zette ik mijn eerste schreden op weg naar de vrede en sloot ik me aan bij de vredestichters. Jouw kinderen, o God! Jouw beminden. Voor hen is het een vanzelfsprekendheid je lief te hebben, Zij die je haten vallen door de mand; ze verdragen niet dat verlangen naar vrede en rust. Komt allen, komt en bidt om vrede! Allen, die moegestreden zijn vinden rust in jouw huis. Terwille van mijn familie en vrienden gun ik iedereen deze rust. Vrede en alle goeds! Terwille van jou, O God zal ik niet ophouden het goede voor je te zoeken.

Dan zegt Maria: Groot maakt mijn ziel de Heer (1 Sam. 2, 1-10), verrukt is mijn geest over God, mijn bevrijder! Want hij heeft aangezien de vernedering van zijn dienares; zie, van nu af prijzen mij zalig alle generaties! Want grote dingen heeft hij aan mij gedaan, machtig is hij, heilig is zijn naam! Zijn ontferming is van generatie tot generatie over wie hem vrezen. Kracht heeft hij betoond met zijn arm; hoogmoedigen met de plannen van hun hart,hij sloeg ze uiteen. Hij heeft machtigen van hun troon gestoten en vernederden verhoogd. Hongerlijders heeft hij vervuld met alle goeds, en rijken heeft hij ledig heengezonden. Hij heeft zijn kind Israël vastgehouden, hij blijft zijn ontferming indachtig -zoals hij tot onze vaderen heeft gesprokenvoor Abraham en voor zijn zaad tot in de toekomende eeuw!

Maria antwoordde: “Ik prijs de Here met mijn hele hart! Ik kan mijn blijdschap niet op! God mijn redder, heeft aan mij gedacht. En ik ben maar een gewone vrouw. Nu zullen de mensen altijd en overal zeggen dat ik bevoorrecht ben, want de machtige heilige God heeft grote dingen voor mij gedaan. Hij is altijd goed voor mensen, die ontzag voor hem hebben. Hij heeft laten zien hoe groot en machtig Hij is. Hij heeft hoogmoedige mensen in verwarring gebracht en vorsten van hun troon gestoten. Maar gewone mensen zijn door Hem op een voetstuk gezet. Hij heeft hongerigen overladen met het goede en rijken met lege handen weggestuurd. Hij heeft Zijn knecht Israël geholpen. Hij is Zijn belofte niet vergeten, want Hij had Abraham en zijn kinderen beloofd altijd goed voor hen te zijn.”

Hij heeft tot hen een gelijkenis gezegd met het oog daarop dat ze altijd moesten bidden,zonder te verslappen,-zeggend: er was zomaar een rechter in zomaar een stad, die God niet vreesde en om geen mens zich bekommerde. Er was een weduwe in die stad, die tot hem kwam, zeggende: verschaf mij recht jegens mijn tegenpartij! Hij wilde niet, een tijd lang,- maar daarna zegt hij bij zichzelf: hoewel ik God niet vrees en mij om geen mens bekommer zal ik toch, omdat deze weduwe zo’n misbaar bij mij maakt, haar recht verschaffen, opdat ze niet uiteindelijk mij in m’n gezicht komt slaan! De Heer zegt: hoort wat zo’n onrechtvaardige rechter zegt!- zal dan God geen recht doen aan zijn uitgelezenen wanneer zij tot hem roepen dag en nacht?- en hij heeft een lange adem wat hen betreft! Ik zeg u dat hij hun weldra recht zal doen! Alleen: als de mensenzoon komt, zal hij dan dit geloof op aarde vinden?

Jezus vertelde Zijn discipelen een gelijkenis om duidelijk te maken dat men altijd moet blijven bidden, net zolang tot het antwoord komt. “In een stad was een rechter”, begon Hij, “een goddeloze man die zich van niemand iets aantrok. Een weduwe uit die stad kwam telkens bij hem. Zij eiste dat hij uitspraak zou doen in een conflict tussen haar en iemand die haar had benadeeld. In het begin weigerde hij botweg. Maar ten slotte begon ze op zijn zenuwen te werken. ‘Voor God ben ik niet bang’, dacht hij bij zichzelf. ‘En ik trek me van niemand iets aan. Maar ik heb schoon genoeg van die vrouw! Ik zal zorgen dat ze haar recht krijgt. Straks doet ze mij nog wat!’ Als die onrechtvaardige rechter zoiets kan zeggen, zal God zeker recht doen aan Zijn kinderen die Hem er dag en nacht om smeken! Zal hij hen laten wachten? Nee! Hij zal hen vlug antwoorden. Maar het is de vraag of Ik bij de mensen geloof zal vinden als Ik terugkom.”

Mijn ziel maakt groot de Heer, en mijn geest is verrukt over deze God, mijn bevrijder, omdat hij heeft omgezien naar de lage staat van zijn dienstmaagd. Want zie van nu aan zullen mij zalig prijzen alle geslachten, omdat de Almogende grote dingen aan mij gedaan heeft. En heilig is zijn naam, en zijn barmhartigheid is van geslacht op geslacht voor wie hem eerbiedigen. Een krachtig werk heeft God gedaan, hij heeft hoogmoedigen verstrooid, machtigen van de Troon gestort, vernederden verhoogd. Hongerenden heeft hij met goede gaven overladen, rijkaards ledig weggezonden. Israël, zijn knecht, heeft hij vastgehouden, zijn erbarmen door Abraham en zijn nageslacht indachtig tot in eeuwigheid.

Jezus vertelde een gelijkenis. Hij wilde zijn discipelen leren om te bidden en te blijven bidden. ‘Er was eens een weduwe….. De vrouw zit in de verdrukking, ze staat er helemaal alleen voor en haar wordt ook nog een groot onrecht aangedaan. Tot overmaat van ramp weigert de rechter van de stad tot wie zij haar toevlucht neemt, haar recht te verschaffen. De weduwe weigert zich neer te leggen bij het onrecht haar aangedaan. Onophoudelijk staat ze bij die rechter op de stoep: ‘Verschaf mij recht!’ Zij vraagt en vraagt en laat niet af. De weduwe blijft de rechter met haar vraag bestoken. Zo gunt ook de weduwvrouw uit de gelijkenis zich geen rust en ze gunt ook die onrechtvaardige rechter geen rust. Ze vraagt en vraagt totdat hij bakzeil haalt: ‘Al bekommer ik mij niet om God noch om een mens, ik zal deze lastige vrouw toch maar recht verschaffen, anders komt ze me straks nog in mijn gezicht slaan.’ Die man doet het dus alleen maar om van het gezanik af te zijn. Hoeveel temeer, zei Jezus, zal God dan recht doen aan de zijnen die dag en nacht tot hem

Maria zong: Groot is God, ik voel het van binnen Bij hem staat geen mens alleen in de kou Hij heeft mij gezien, hij weet wat ik doormaak Hij maakt mij sterk en fier Groot is God, Zijn naam is heilig, zijn hart is niet te geloven zo groot In alle eeuwen zullen mensen het weten: hij laat je niet barsten in nood Groot is God, hij is ontzagwekkend hij laat het niet toe dat er mensen vergaan wie denkt dat hij machtig is, zal heel diep vallen wie klein is, mag recht op haar voeten gaan staan Groot is God, hij doet wat ondenkbaar is wie hongert naar vrede, krijgt meer dan hij vroeg wie rijk is zal leren zijn welvaart te delen dan is er voor ieder genoeg Groot is God, iedereen zal het weten hij brengt vast en zeker een keer in ons lot Hij is niet vergeten wat hij ooit beloofd heeft, Hij is de levende God. ‘Natuurlijk had ik een zaak! Alleen die rechter wou niet luisteren, dát was het probleem. Ik ben een weduwe, tragisch genoeg. Maar tot overmaat van ramp bedroog iemand mij in een geldzaak. Ik naar die rechter om hem te vragen die zaak te regelen, de man aan te pakken en ervoor te zorgen dat ik mijn geld terugkreeg. Simpel genoeg. Wat denk je? Hij deed niets, helemaal niets. Die rechter was een man, dat wist heel het dorp, die zich om God niet bekommerde en zich aan geen mens stoorde. Nou, dan moet je niet bij mij zijn, die lust ik rauw. Ik bleef maar aan zijn kop zeuren. ‘s Ochtends kwam hij op zijn werk, ik zat op zijn stoep. ’s Avonds ging hij weer naar huis, ik zat er nog steeds. Tenminste, zo leek het, want tussendoor ging ik gewoon naar huis. Ik volgde hem waar hij ook ging, ik liet hem struikelen als hij de synagoge binnenkwam. Op de markt verspreidde ik roddels over zijn vrouw, ik viel zijn moeder lastig bij de bakker. Ik stuurde hem brieven op poten, hield hem uit zijn slaap door midden in de nacht voor zijn huis op een trommel te slaan. Ik was lekker bezig! Uiteindelijk ging hij door de bocht, maar niet van harte. “Ik bekommer mij niet om God en ik stoor mij aan geen mens, toch zal ik die weduwe recht verschaffen, omdat zij zo vreselijk doorzeurt!” Hij liet het een zaak worden en ik won, vanzelfsprekend. Heel veel later hoorde ik dat een rabbi dit verhaal gebruikt heeft om zijn leerlingen iets duidelijk te maken. Dat had hij ook wel eens van tevoren mogen vragen! Hij bedoelde, geloof ik, dat als die rechter uiteindelijk luisterde, dat God dan ook wel naar de mensen zal luisteren. Ieder zijn uitleg, ik had mijn zaak gewonnen!’

(iets ingekort, red.)

8 con†act

de BIJBEL

GEEN BIJBEL MAAR VERHALEN MET EEN VERRASSENDE UITLEG

‘Het verhaal gaat...’ De bijbel is een bibliotheek op zichzelf en bevat een bonte verzameling boeken, 66 in totaal, ontstaan in een periode van duizend jaar (van 900 voor Chr. Tot 130 na Chr.) De teksten hebben een lange ontwikkeling doorgemaakt en zijn het resultaat van een eeuwenoud groeiproces. Het verhaalkarakter van de bijbel ontgaat velen. Onbekendheid met de symbolenwereld van Oude en Nieuwe Testament maakt het boek dat onze cultuur zo diepgaand heeft beïnvloed tot een steeds ontoegankelijker document. Nico ter Linden, jarenlang predikant van de Westerkerk in Amsterdam,heeft de uitdaging aangenomen een schat aan bijbelse verhalen te hervertellen en als een gids uitleg te geven en te verhelderen.

In deel 1 vertelt hij de grote verhalen van de eerste vijf boeken van het Oude Testament, over Israëls aartsvaders en aartsmoeders en over Mozes. Deel 2 bevat de verhalen van het Nieuwe Testament, zoals die zijn overgeleverd door de evangelisten Marcus en Mattheüs: kleine vertelsels, fragmenten uit Jezus ‘leer en leven, wonder verhalen en gelijkenissen.

Uniek van begin tot einde Het Boek is een bijzondere uitgave van de Bijbel; het spreekt duidelijke taal, omdat het een gedachte-voor-gedacht-vertaling is. In plaats van de originele Hebreeuwse en Griekse tekst woord voor woord te vertalen, worden de verhalen verteld voor mensen van deze tijd met taal, woordspelingen en uitdrukkingen van nu. De bijbel is het meest verkochte èn meest gelezen boek van alle tijden. Al eeuwenlang ervaren miljoenen mensen dat hun leven door het lezen van de bijbel een nieuwe inhoud krijgt. Overal ter wereld vinden mensen in de bijbel het antwoord op hun diepste vragen en problemen. Maar de bijbel is meer dan een vraagbaak in tijden dat de druk van het leven te zwaar wordt. Het is een bibliotheek vol boeken met inspirerende verhalen, grootse poëzie, liederen, rechtstreekse boodschappen, profetieën en- dat is het mooiste- God, Die naar de aarde kwam in de Mens Jezus Christus.

In deel 3 keert de auteur terug naar het oude Testament met de verhalen van de boeken Jozua, Richteren, Samuël en Koningen. Deel 4 handelt over de profetieën van Jesaja, Jeremia en Ezechiël, en over de twaalf kleine profeten onder wie Amos, Hosea en Jona. Deel 5 vervolgt met een keuze uit

Nico ter Linden

onder meer Job, Psalmen, Ezra, Nehemia en Daniël en uit de feestrollen Ruth, Hooglied, Prediker, Klaagliederen en Esther. Met deel 6 sluit Nico ter Linden zijn reeks bijbelse hervertellingen af met de evangeliën van Lucas en Johannes en de boeken Handelingen en Openbaring. Nico ter Linden (1936) studeerde theologie in Utrecht, Nijmegen en de Verenigde Staten. Hij werkte in Stoppetoren, Alkmaar en Nijmegen en was van 1977 tot 1995 predikant van de Westerkerk in Amsterdam. Ter Linden publiceerden een tien-

foto uitgeverij Balans

tal boeken. In 1995 werd hij door de Stichting De Keizerskroon in staat gesteld om zich geheel aan het schrijven te wijden. November 1996 werd deel 1 van Het verhaal gaa… gepubliceerd, in oktober 2003 verscheen het zesde en laatste deel. Alle delen zijn inmiddels vele malen herdrukt en in verschillende landen in vertaling verschenen. In 2001 publiceerde Nico ter Linden een omvangrijke bloemlezing uit zijn korte verhalen en columns onder de titel Kostgangers. Hij werkt thans een een kinderbijbel.

Veelgestelde vragen over de NBV Regelmatig is in deze krant bij NBV-informatie als bron verwezen naar ‘20 veelgestelde vragen over NBV’. Die vragen en de antwoorden daarop door mensen van het Nederlands Bijbelgenootschap zijn te vinden op de website www.denieuwebijbelvertaling.nl. Zij die geen internet hebben of de antwoorden liever lezen kunnen ook de brochure aanvragen: Programmabureau NBV, Postbus 620, 2003 RP Haarlem, tel. (023) 514 61 44.

NBV en Het Boek? Een vergelijking tussen Het Boek en de Nieuwe Bijbelvertaling gaat eigenlijk aan alle kanten mank. Het grootste verschil tussen die twee is de tekst waarop ze gebaseerd zijn: Het Boekis geen vertaling uit de bronteksten (Hebreeuws, Grieks) maar is een parafrase, een hervertelling van de bijbel die uit het Engels vertaald is; de Nieuwe Bijbelvertaling is een vertaling van de bronteksten. Wat Het Boek aantrekkelijk maakt is de toegankelijkheid van de tekst: die is goed leesbaar. Leesbaarheid en voorleesbaarheid, thuis, in kerk en synagoge, en op school, is voor de Nieuwe Bijbelvertaling een belangrijke doelstelling. Op dit punt komen Het Boek en de Nieuwe Bijbelvertaling overeen. bron: 20 veelgestelde vragen over NBV DAGBOEK 2005 om u kennis te laten maken met de tekst van de NBV. De tekst is ingedeeld volgens het leesrooster dat aansluit bij het kerkelijk jaar en de feest- en gedenkdagen. Boven de bijbelteksten staan kopjes die tot nadenken stemmen. Iedere week begint met een korte inleiding. Deze inleidingen zijn zeer bruikbaar bij een weekopening.

con†act 9

de BIJBEL

VERTELLEN ALS HUMANITAIRE HULP Mijn dochter kwam verontwaardigd thuis. Een docent van school had geweigerd om haar iets uit te leggen. ‘Jij snapt het al’, was zijn argument. Mijn dochter wist het alleen nog niet. Door theater te gaan maken en (bijbel)verhalen te gaan vertellen, ben ik ook gestopt met uitleggen. Niet dat ik iets heb tegen uitleggen. Ik heb een grote behoefte tot snappen, net als mijn dochter. Ik ben ook niet gestopt omdat ik dacht dat mijn luisteraars alles al snapten. Ik ben begonnen met vertellen, omdat ik zelf niet altijd snapte wat ik uitlegde. En ik ging op zoek naar het geheim achter het snappen. Wat dat is? Dat kan ik niet uitleggen. Of misschien toch: ik treed veel op op studiedagen waar wordt gezocht naar identiteit. En of dat nu gaat om een protestantse of katholieke identiteit, vrijzinnig of orthodox, zwaar of licht – ik vertel vaak het verhaal van de vraagvogel. Over een vogel die op zoek gaat naar het geluk. Ooit heb ik dat verhaal verzonnen bij een opmerking van Jezus in de bergrede: ‘kijk eens naar de vogels’. Waar ik dat verhaal ook vertel, bijna overal reageren de zoekers naar (hun) identiteit met: dit is waar het om gaat. Zowel de protestanten, als de katholieken, de vrijzinnigen, orthodoxen, lichten en zwaren. Ik denk dat dat komt omdat zo’n verhaal veel op dogma’s berustende verschillen overstijgt. Het laat ons mensen ontdekken dat we om te beginnen onze humaniteit gemeen hebben. Snap je? Kees van der Zwaard

‘BeeldSpraak’ “Ik groei op in een wereld die elke dag verder stormt. Meer techniek, meer mogelijkheden, meer inspraak, meer geld, minder vragen, vervagende waarden, toenemend geweld, onbetaalbare schuldenlast. Gesprekken, krant, radio, tv, internet, sms, gsm. De multinational Wereld staat in dienst van de vooruitgang, voor ons allen, of beter: voor ons, op weg naar... Ja, op weg naar wat? ‘Vraag het je ouders, vraag het op school, vraag het je dominee’ op weg naar wat? Zij komen niet verder dan stamelen, over een oude man die door de woestijn trekt en op rotsen slaat; over een koning die harp speelt en een vrouw rooft; over een man die door een vis wordt ingeslikt en uitgespuugd; over boodschappers van een onzichtbare God, die allerlei rampen voorspellen; over een goede herder, een ware wijnstok; over een volgeling die het niet zo op vrouwen heeft. En dat allemaal in een langvervlogen tijd in een land dat ik niet ken.’ Als ik dan vraag, leg mij eens uit: waarom die God toelaat dat wij de wereld verdelen en nummeren? waar dat uitverkoren volk zat van ‘40 tot ‘45? hoe Jurassic Park in jullie scheppingsverhaal past of maakt elke uitvinding God een beetje kleiner? waar de niet-christenen blijven na hun dood? waarom vrouwen, jongeren, homo’s, het pikken dat zij er zo bekaaid vanaf komen? waarom wij asielzoekers niet de ‘vreemdeling in onze stad’ noemen? waarom God geen website heeft voor al die vragen? dan verstomd het stamelen en maakt plaats voor een diepe zucht.” “Zij hebben gelijk, de jonge mensen van nu. De bijbelse verhalen zijn natuurlijk sterk aan plaats, tijd en cultuur gebonden, gevat in de beeldspraak van toen. ‘Geen probleem’, zeggen wij ouderen, ‘want in de kerk hoor je wat die boodschap vandaag betekent’. Maar als je je niet in die kerk thuis voelt, als je daar niet je vragen mag stellen, als je daar... dan zit ik - als moeder, leraar, pastor - met een probleem. Ik begrijp dat jonge mensen (15 - 35 jaar) die bijbelverhalen niet graag lezen, als het hen niets zegt. Maar daarmee gaat ook de kern van de bijbel aan hen voorbij: hoe leven wij met elkaar en waarvoor? Dat kun je niet uitleggen met alleen de Tien Woorden en Jezus’ samenvatting. Daar zijn verhalen voor nodig. Verhalen van herkenning, inspiratie, troost, bemoediging, geloof.” Die verhalen staan in BeeldSpraak. Verhalen geschreven door twintig navertellers. Mensen die vanuit hun geloof in de Eeuwige, gesterkt door het voorbeeld van Jezus en geïnspireerd door de Alomtegenwoordige aan de slag zijn gegaan om de boodschap van God vorm te geven in herkenbare beelden voor jonge mensen. Dan wordt Jeremia aangeklaagd, surft Jona op Internet, proberen kleine profeten het voetbalgeweld te keren, ontmoet de Griekse Drauca Maria Magdalena, vinden we Debora’s song, kijkt Petrus terug op zijn leven, neemt Judith zelf het heft in handen. BeeldSpraak werd geschreven in de goede bijbelse traditie van spreken in gelijkenissen, onthullen wat verborgen is.

In september a.s. verschijnt de herziene 2e druk waarin dertig extra Lucasverhalen zijn opgenomen om zo de inbreng van het Tweede Testament te vergroten. De toegevoegde Lucasverhalen komen ook als afzonderlijke uitgave Ooggetuigen beschikbaar.

OOIT IS HET BEGONNEN Het verlangen naar meer Er is licht. Er is land. Er is water. Er zijn mensen. Er komt een tuin. Een tuin om in te spelen, te werken, te wonen. Om vruchten te plukken met en van elkaar. Alles is mooi. Niets gaat mis. Of toch? Stel je voor: Een architect bouwt een huis en nodigt mensen uit om bij hem te komen wonen. De architect weet precies hoe het huis in elkaar zit. Hij heeft het immers zelf gebouwd. Een deel van het huis heeft hij afgezonderd. Dat laat hij liever leeg. Daar mogen de gasten niet komen. De gastheer vraagt zijn gasten om respect voor zijn privé-vertrek. Maar hij doet de deur niet op slot. Hij gaat er vanuit, dat de gasten doen wat hij vraagt. Uit respect voor wie hij is. En ter bescherming van de gasten. Maar dat laatste weet alleen de architect. Want die kamer is de sterfkamer van het huis. Het enige wat je daar kunt vinden is de dood en dus hebben de gasten daar niets te zoeken. Maar dan gebeurt het: De ene gast pakt de deurkruk De andere gast laat zich meetronen. De gasten schenden de gastvrijheid en opeens - zomaar - staan ze in de verboden kamer.

Hoe dat kon gebeuren? ‘Zij pakte de deurkruk.’ ‘Hij deed mee.’ ‘De architect had die kamer niet moeten bouwen.’ En dan was er ook nog het huisspook, dat beweerde dat de verboden kamer niet de sterfkamer, maar de schatkamer was. Het komt door het verlangen. Het verlangen naar meer. Het verlangen om te weten hoe het zit. Het verlangen naar de kick. Wat is er mis met dat verlangen? Het ziet er goed uit. Het moet toch kunnen. Het is toch redelijk. Tot het mis gaat. Tot het verlangen het vertrouwen breekt. Dan zit je met de brokken en je vraagt je af hoe je ooit zo stom, zo blind hebt kunnen zijn. Je staat in de verboden kamer en je voelt je betrapt. Je schaamt je. Je wilt je het liefst verstoppen. Weg van die sterfkamer. Je weet: door mij is het verblijf aangetast. Het vertrouwen is kapot. Je bent verantwoordelijk en schuldig. Je wilt weg. En je moet ook weg. De kamer gaat op slot. Met deze en de andere Genesisteksten van Schepping tot de babelse torenbouw gaat auteur Kees van der Zwaard langs kerken, scholen en theaters, om te vertellen en niet uit te leggen. Een ontmoeting met BeeldSpraak, ook verkrijgbaar op CD.

10 con†act

de BIJBEL

EEN VERRASSEND COMMENTAAR OP HET VERTELDE BIJBELVERHAAL

‘Halleluja!’ tot duisternis Piet van Midden is predikant en schrijver van de Groeibijbel. Een zevendelige bijbel bedoeld voor tieners, geen gemakkelijke doelgroep, maar het is dan ook geen ‘gewone’ bijbel. Zowel de verhalen als de illustraties hebben een duidelijk eigen karakter.

Dat staat weer in het verband van het Oude of Nieuwe Testament en dát heeft weer binding met de joodse en christelijk tradities. Dat moet je er allemaal bij betrekken. Ik probeer de bijbelverhalen bij de mensen te brengen, zodat ze er iets in herkennen. Soms komen mensen niet meer in de kerk, maar dan kennen ze de verhalen nog wel. Die verhalen doen er blijkbaar toe. De Groeibijbel voert een gesprek met de lezer en ik hoop dat het bijdraagt aan een gesprek van jongeren met God.’ Levensvragen ‘Veel vragen die in de bijbel aan

de orde komen, leven ook bij pubers. Vragen over het lijden, zoals Job ze heeft. Een aanklacht van ‘Waarom besta ik eigenlijk?’ zoals bij Jeremia te lezen is. Dat zijn dingen waar iedereen vanaf een jaar of twaalf zich in kan herkennen. Alles komt aan de orde in de bijbel, van ‘Halleluja!’ tot duisternis en ellende. Het hoort allemaal bij de mens en het mag er dus ook allemaal zijn.’ Illustraties De Groeibijbel bestaat uit zeven delen. In ieder deel worden verhalen uit één of meerdere bijbelboeken opnieuw verteld. Naast de

tekst zijn ook de illustraties belangrijk. Ze vertellen een eigen verhaal. Deze illustraties zijn kleurrijk en meestal paginavullend. Soms bieden ze een verrassend commentaar op het vertelde bijbelverhaal, soms zijn ze minder aansprekend. De tekst van de Groeibijbel blijft dicht bij de tekst van de bijbels. Zozeer zelfs dat de verhalen op verschillende momenten uitnodigen de bijbel erbij te pakken en iets na te lezen, waardoor je inderdaad weer nieuwe dingen ontdekt in vertrouwde verhalen. Vertelstijl De verhalen in de Groeibijbel proberen de lezer de grote lijnen en thema’s te laten zien die in de bijbelboeken verweven zijn. Dit geeft aan de afzonderlijke delen een goede samenhang, het is duidelijk waar het in een bepaald bijbelboek over gaat. Ook de relatie tussen de bijbelboeken wordt uitgelegd. De vertelstijl van de Groeibijbel is vlot en beknopt. De verhalen beslaan over het algemeen niet meer dan een pagina of twee, en langere verhalen worden in overzichtelijke hoofdstukjes verdeeld. De stijl van vertellen maakt dat het af en toe wel wat al te snel, bijna in telegramstijl lijkt te gaan.

‘De Groeibijbel is ontstaan vanuit de catechese die ik gaf. Veel kinderen vonden de bijbel stomvervelend. Toch is het eigenlijk een boeiend en actueel boek. Maar je moet de bijbel wel goed kennen om dat eruit te kunnen halen. Ik ben de verhalen toen op een andere manier aan de kinderen gaan vertellen, ik heb ze teruggebracht naar de kern. Eén ding is zeker: het is gemakkelijker om het aan je collega's uit te leggen, dan aan kinderen die tamelijk los van de kerk staan. De bijbelverhalen zitten zo knap in elkaar; geen woord staat verkeerd of is toevallig zo geschreven. Er is eeuwenlang aan gesleuteld. Maar als het dan klungelig wordt uitgelegd, dan is het verhaal weg. Bovendien moet je er rekening mee houden, dat het verhaal in het kader staat van een bijbelboek.

Deze bijbel kan, naast gebruik in huiselijke kring, ook geschikt zijn voor gebruik in de eredienst en de catechese, juist vanwege de beknopte, dicht bij de grondtekst liggende tekst. Zoals dit fragment uit Hooglied, leg dat maar eens naast de Hoogliedtekst van pagina 3. Leen van den Herik

HET HOOGSTE LIED Judit Hij kust me, hij kust me, Die mond, die geur, Jij, helemaal jij. Hoor ik je naam Dan gaat m’n hart sneller kloppen. Jij maakt een meisje helemaal gek Van jou. Neem me mee, Kom, gauw, Koning van me, Mijn Salomo, Jij en ik alleen. Wat kijk je naar me? Ik bloos, Je kan aan me zien, Dat ik hard moet werken, Geblakerd in de zon, Maar vind je me niet mooi? Vertel me, Fluister in m’n oor. Waar kan ik je vinden?

Jij bent een herder, ik een herderin. Laat me niet zoeken Bij een verkeerde kudde Wanneer heb je vrij? Salomo ‘Dat weet je toch! Jij, mooiste van alle meisjes, Natuurlijk ken je mijn gangen, Je weet waar ik ga, In het spoor van de schapen Vind je mij bij de herdershutten. M’n liefste, Wat ben je rank, En je wangen, Zoals die uitkomen tussen je sieraden, Je hals, je halsketting, Ik maak er een van goud Voor jou.’ Judit ‘Koning van me, ik herken je aan de geur die je gebruikt, aan mirre. Tussen mijn borsten

Leg ik ’s nachts een zakje mirrekorrels, Ik snuif je op: Dat ben jij, Mijn lieveling. Jij gaat open Als een bloem voor mij, Zo nieuw, zo fris Voel jij.’ Salomo ‘Jij, je bent mooi, m’n liefste, je ogen kan ik uittekenen, ik teken en duif, ik lees er onschuld in.’ Judit ‘En jij, jij bent toch zo mooi, verrukkelijk! Ons bed in de schaduw, Zie je het voor je? We liggen in het gras; De dakbalken zijn de ceders, Cipressen de wanden. Omsloten door het groen Zijn wij Ssst.’

Metal Bijbel, een bijbel met ‘een eigentijdse uitstraling’ die lijkt op een blikje frisdrank. ‘Thirsty?’ Staat uitnodigend op de blauwe metalen kaft met bubbeltjes. De spirituele ‘dorstlesser’ bevat de tekst van de Groot Nieuws Bijbel (GNB). Achter in het boek staan bijbelteksten waar water en dorst centraal staan. De Metal Bijbel is bedoeld voor gelovige jongeren die al vertrouwd zijn met de heilige schrift. “Maar we proberen ook nieuwe lezers te bereiken, twijfelaars, zoekers die iets hebben met spiritualiteit”, zegt Han van den Boogaart van uitgeverij Jongbloed. “De Metal Bijbel is ‘stoer en handig. Het blik kan in de schooltas worden geschoven; zo is de bijbel beschermd tegen beschadiging”, zegt Van den Boogaart. “ Hij hoopt dat door de innovatieve verpakking jongeren op de middelbare school tijdens de lessen levensbeschouwing geïnteresseerd raken in de bijbel. Hunker je naar zingeving? Open dan het blikje. De Metal Bijbel kan je dorst lessen, luidt de boodschap. Extra prikkelen moet de slogan: ‘de bijbel is een boekenkast vol boeken’. Van den Boogaart: ”Wat we daarmee willen zeggen, is dat de bijbel van alles bevat: poëzie, reisverhalen, verhalen over liefde, verleiding, verraad, moord, hoop en troost.” bron: Volkskrant 28 mei

GNB en NBV De GNB is een bijbelvertaling in omgangstaal, vooral bedoeld voor niet-kerkelijke lezers. Het is nadrukkelijk de bedoeling van de vertalers geweest om een vertaling te maken die voor ‘iedereen’ begrijpelijk is. Dat bracht met zich mee dat bepaalde moeilijke begrippen in de vertaling worden uitgelegd. Hoewel de vertaling ook uitstekend dienst kan doen in de liturgie, is ze daar niet in eerste instantie voor bedoeld. De NBV is uitdrukkelijk óók bedoeld voor het gebruik in de kerk; de vertaling moet in de liturgie gelezen kunnen worden. In de vertaalmethode van is eveneens aandacht voor de taal, maar moeilijke begrippen worden niet altijd uitgelegd. Woorden zoals cohorte, wadi en centurion zijn niet vertaald. De vertaling laat zich dus goed lezen door de ‘geoefende lezer’. Uiteraard schenkt De NBV aandacht aan de brontalen, net zoals andere vertalingen. bron: 20 veelgestelde vragen over NBV

con†act 11

de BIJBEL

DIVERSE BIJBELS - LIEDBOEKEN - UITLEG BIJ EN OVER DE BIJBEL Wie op kerkboek.nl het trefwoord bijbel’ intikt krijgt meer dan 660 titels aangeboden, van bijbels tot catechese óver de bijbel. Ook in bijbels is er kleur- en uitvoeringsaanbod te over. Voor een volledig overzicht, kijk op kerkboek, bestel/ download de bijbelprijslijst. Hier geven we de meest courante uitvoeringen. Nieuwe Bijbelvertaling Op 27 oktober verschijnen: Standaardeditie 9061268613 € 29.50 Standaard + Deut.can 9062168591 € 33.50 Katholieke bijbel + Deutcan 9061738490 € 37.50 Paralleleditie NBV-Statenv. 9065392483 € 57.50 Dundruk 9065392440 € 39.50 Huisbijbel 9065392475 € 42.50 Huwelijksbijbel 9065392459 € 45.00 Huwelijksbijbel + Deut.can 9065392467 € 49.00 Kanselbijbel 9065392491 € 350.00 NBV op cd-rom 9057190745 € 34,95 Bijbel literaire ed. Querido 9090180168 € 39.50 Tenach OT in Hebreeuwse volgorde 906126 € 55.00 Dagboek 2005 9061267978 € 8.95 Nu reeds verkrijgbaar NBV Mijn lief geschenkboek Hooglied 9061268907 € 14.95 NBG vertaling 1951 Schoolbijbel 9061266742 € 25.00 Handbijbel groen 9061266432 € 20.00 Hand + deut.can. 9061266521 € 20.00 Budgetbijbel 9061266696 € 13.50 Schoolbijbel blauw 9061266459 € 20.00 Mijn eigen bijbel 9061266807 € 24.50 Zakbijbel 9061266319 € 22.50 Midden formaat 906539172x € 38.00 Micro 9065391592 € 28.00 Micro met ps.+ 29 gezangen 9065391959 € 34.00

Gezinsbijbel 9065391940 € 47.50 Gezinsbijbel 9065391851 € 37.50 Bijschrijfbijbel 9061262313 € 59.00 Gezinsbijbel 9061266602 € 33.50 Chagallbijbel 9061265495 € 89.00

Handbijbel 9065391746 € 46.00 Groot + Liedboek 9065390650 € 60.00 Medio + Liedboek 9065390537 € 50.00 Groot met Geref.Kerkboek 9065390413 € 59.00 Medio met Geref.Kerkboek 9065390359 € 50.00 Micro met Geref.Kerkboek 9065390324 € 42.00 Friese Hand- (schoolbijbel) 9061265991 € 25.00 Friese Huisbijbel 9061260833 € 35.00 Bijbel met kanttekeningen 1 Gen.-Num. 9029716819 2 Deut.-Sam 9029716827 3 Kon.-Esther 9029716835 4 Job-Hoogl 9029716843 5 Jes.-klaagl. 9029716851 6 Ezech-Mal 902971686x 7 Mat-Johan 9029716878 8 Hand.-Op. 9029716886 prijs per deel € 23.90 set 9029716800 € 159.50 Groot Nieuws bijbel GNB voor jou 9061267749 € 27.50 GNB + deut.can. 9061267560 € 37.50 GNB + deut.can.+aantek 9061267811 € 45.00 Huisbijbel 9061267552 € 35.00 Hand- (en schoolbijbel) 9061267501 € 25.00 Handbijbel ong + deut.can 9061267536 € 24.00 Paperback 9061267528 € 21.50

Metal Bijbel 9061267919 € 34.00 This cover bijbel 9061267994 € 20.00 GNB jongeren 9061267641 € 13.50 Statenvertaling Huwelijksbijbel 9065392351 € 40.00 Gezinsbijbel 906539026X € 34.00 Schoolbijbel 906539012X € 15.00 Micro 9065390073 € 26.00 Gezinsbijbel met ps+12 gez. 9065391428 € 49.00 Handbijbel met ps.+12 gez. 9065391304 € 40.00 Schoolbijbel met ps+12 gez. 9065391282 € 19.00 Micro met ps+12 gez. 9065391126 € 30.00 Psalmen berijming 1773 9065392238 € 7.50 Handbijbel met ps+79 gez. 90653205X € 51.00 Parallelbijbel SV/ het Boek 906539219x € 37.50

Willibrord 1995 Teksteditie 9061737281 € 25,00 Gezinsbijbel, omslag vissen 9061736552 € 34,00

Schoolbijbel 9061735904 € 23,00 Standaardbijbel, kunstleer 9061738865 € 51,00 Zakbijbel leer + index 9061736587 € 80,00 Huwelijksbijbel, geïll. 9061739551 € 55,00 Kanselbijbel Lezenaar 9061739327 € 185,00

Andere bijbels Naardense bijbel Pieter Oussoren 9076564086 € 66,00

Ooggetuigen (Lucas) Ferdinand Borger, e.a. 9052639213 € 5.00 Het Boek Standaardeditie klein 9065392211 € 23.00 Standaardeditie groot 9065392203 € 30.00 Voor 365 dagen 906539222x € 13.95 Het leven, studiebijbel 9065390057 € 72.50 Het verhaal gaat... Nico ter Linden 1 905018491x € 17.90 2 9050184928 € 17.90 3 9050184936 € 17.90 4 9050184944 € 17.90 5 9050184952 € 20.50 6 9050184979 € 22.50 regist. 9050186203 € 7.50 serie 9050184960 € 99.00 Groeibijbel Piet van Midden 1 9073715547 € 15.95 2 9073715601 € 15.95 3 9073715725 € 15.95 4 9073715865 € 15.95 5 9073715989 € 15.95 6 9077065091 € 15.95 7 9077065245 € 15.95 Groot-Letter-bijbel Statenvertaling GL Jozua - Koningen 9061266939 € 22.50 GL Job - Hooglied 9061266955 € 22.50 GL Mattheüs-Handelingen 906126698x € 22.50 GL Romeinen - Openbaring 9061266998 € 22.50 Online Bijbel De Luxe studie-editie 2004 905719063x € 139.00 Deluxe gezinseditie 9057190435 € 67.50 Bijbels & Liedboeken Liedboek vdK rood klein 9065390731 € 17.00 LiedboekvdK stand.rood 9065390766 € 18.50 Liedboek voor jou standaard 9023963253 € 23.75 Geroepen om te zingen kl. Geert Tromp (min. 10 ex.) 9052630240b € 3.50 Geroepen om te zingen gr. 9052630240 € 9.00

Boeken bij de bijbel Beeldspraak Hilde Algra e.a. 9052639205 € 19.50

De bijbel dichter bij iedereen Evenhuis (bewerking) 9061734673 € 15.00 De bijbel en zijn verhalen Spekking 9061734754 €18.50 De blauwe bijbel Lubkoll 9052631662 € 9.00 Handboek bij de Bijbel Alexander 9043505145 € 59.90 Concordantie op de Bijbel 9024229006 € 54.90 Vertelkunst in de bijbel Fokkelman 9023903234 € 19.90 Zin en onzin rond de bijbel Labuschagne 9023908937 € 16.50 De bijbel literair Fokkelman, Weren (red) 9021139081 € 65.00 Tekst voor tekst 9023902378 € 65.00 Nederl. Concordantie Bijbel Trommius 9043505099 € 57.50 Atlas van de Bijbel Dowley, dr. Tim 9050306535 € 35.00 Geschiedenis van de Bijbel Dowley, dr. Tim 9050309836 € 5.75 Inleiding op het OT Dillard, Raymond, e.a. 9050309941 € 59.00 Gidsje bij de Bijbel 9058293874 € 3.50 Verklaring van OT en NT Matthew Henry (9 dl.) 9061408474 € 295.00 Bijbelwoorden in beeld A. Kaai 9023990889 € 21.50 Vertaling en vertolking Bijbel 9061408555 € 14.90 Calvijn en de bijbel Balke 9043508144 € 34.90

Naar een nieuwe kerkbijbel Room/Rose 9055602248 € 12.75

Intern. comment. op Bijbel Erik Eynikel e.a. 904350002X € 99.00 Beknopt commentaar Bijbel 9043506818 € 59.90

Geschiedenis van de Bijbel Stephen M. Miller e.a. 9043509280, september 2004 € 45.00 Bijbels handboek (2 banden) 9043509302 € 149.00

Buitenlandse bijbels Luther übersetzung (1984) 343812421 € 22.00 Gute Nachricht (1996) 3438016737 € 31.00 Die Schrift (4 delen) Buber/Rosenzweig 3438014912 € 65.00 Authorised (King James) 0907861210 € 13.00 Good News Bible 0005128048 € 28.00 New International Version 0564059935 € 32.50 La Sainte Bible 2853000591 € 11.00 Traduction Oecumenique 2853000710 € 16.00 Français Courant (1997) 2853001180 € 17.00 La Biblia Italiaans 8823712408 € 17.00 Biblia Sagrada Portugees 9078615555 € 16.00 Bijbel (1998) Russisch 5855240711 € 10.00 La Biblia de Estudio Spaans 8480830808 € 25.00 Kutsal kitap Turks 9754620466 € 21.00 van Dijk (1999) Arabisch 1903865328 € 16.00 Die Bijbel (1983) Z-Afrikaans 798212691 € 15.00

Wetenschappelijk Hebraica Stuttgartensia stan 3438052180 € 62.50 Hebraica Stuttgartensia stud 3438052229 € 28.00 Konkordanz Hebraeischen Alt. Testament G. Lisowsky 343805230X € 70.00 Novum Testamentum Graece Nestle-Aland 3438051001 € 29.00 Septuaginta met tekstkr. A. Rahlfs 3438051214 € 52.50 Syn. Quattuor Evangeliorum Nestle-Aland 3438051303 € 65.00 Novum Testamentum Graece et Latine met Nova Vulgate Nestle-Aland 3438054019 € 39.00 Novum Testamentum Latine K en B Aland 3438053004 € 33.00 Vulgatam Versionem (1979) R. Weber 3438053039 € 63.00

Prijswijzigingen en zetfouten voorbehouden

Reserveer voor mij van de NBV:

Stuur mij:

... ex Standaard-ed. 29,50 ... ex Standaard +deut-can 33,50 ... ex Huisbijbel 42,50 ... ex Handbijbel dundruk 39,50 ... ex Huwelijksbijbel 45,-- ... ex Huwelijksbijbel+deut-c 49,... ex Kanselbijbel 350,-... ex TeNaCh (joodse editie) 55,... ex Katholieke NBV 37,50 ... ex NBV Literair 39,50 ... ex Dagboek 2005 8,95 ... ex NBV op cd-rom 35,en ... ex BeeldSpraak 19,50 ... ex Ooggetuigen 5,00 ... ex Naardense bijbel voor 15 sept besteld 57,50 daarna 66,00

isbn titel: ... ex ............................ ..................................................... ... ex ............................ ..................................................... ... ex ............................ ..................................................... ... ex ............................ ..................................................... ... ex ............................ ..................................................... ... ex ............................ ..................................................... ... ex ............................ ..................................................... ... ex ............................ ..................................................... ...... ex 38703 Bijbelkrant om te verspreiden

o hou mij per email op de hoogte van aanbiedingen en nieuwe uitgaven

naam ....................................................................................... adres ....................................................................................... postcode ....... ... plaats ........................................................... tel. ...... ................. email ........................................................ o ik kom bijbels op 28/29 oktober ophalen PDC....................... o graag ontvang ik de bijbels per post na 27 oktober

o hou mij per email op de hoogte van aanbiedingen en nieuwe uitgaven

aan: kerkboek.nl, Postbus 8471, 3500 AA Utrecht of bij www.kerkboek.nl

aan: kerkboek.nl, Postbus 8471, 3500 AA Utrecht of bij www.kerkboek.nl

naam .................................................................................. adres ................................................................................... postcode ....... ... plaats ....................................................... tel. ...... ................. email ....................................................

Genoemde bijbels. liedboeken en ruim 6000 andere kerkboeken zijn te bestellen via www.kerkboek.nl of bij Kerkboek, Postbus 8471, 3503 RL Utrecht. De meeste uitgaven zijn in te zien in de tien Regionale Documentatiecentra door heel het land (zie pag. 12) KOPEN BIJ KERKBOEK, STEUNT DE DOCUMENTATIECENTRA bestellingen boven E45,- gratis bezorgd, daaronder €2,50 porto

Deze krant leent zich ook goed om uw kerkleden of parochianen te informeren over de Nieuwe Bijbelvertaling en alle andere bijbeluitgaven. De krant kan worden bijgesloten bij het kerk- of parochieblad, uitgedeeld aan kerkbezoek-(st)ers of op de informatie- of boekentafel worden verkocht. Opgeven van exemplaren kan tot 15 september a.s. de kranten worden rond 1 oktober bij u bezorgd. Bestellingen per bundel van 50 kranten, kosten tot 250 ex. E 0,50 per krant; tot 500 E 0,42; tot 1000 E 0,28; 1000+ E 0,20 + porto per bestelling E 5,50 (2000+ op aanvraag)

12 con†act

de BIJBEL

“Je helpt jezelf door te bestellen bij kerkboek.nl” Lenny van den Brink, hoofd Protestants Dienstencentrum Noord-Holland, één van de initiatiefnemers van de documentatiecentra geïnterviewd door Freek van der Veen, gemeenteadviseur in dat Dienstencentrum. Wat behelst het documentatiecentrum? Het documentatiecentrum bevat een grote verzameling boeken, brochures, werkmateriaal, achtergrondinformatie en tijdschriften op het gebied van het kerkelijk werk. Materiaal dus dat de achterban – de actieve en betrokken vrijwilligers en beroepskrachten, werkzaam binnen de kerk - interessant vindt en kan gebruiken voor hun werk in de kerk. Veel boeken – behalve het specifieke werkmateriaal – zijn in de boekhandel verkrijgbaar. Het verschil met de boekhandel is dat in het documentatiecentrum de boeken logisch zijn gerangschikt op de verschillende onderwerpen (als bijvoorbeeld diaconaat, pastoraat, liturgie, missionair werk, bijbeluitgaven, enz.). Een ander verschil is dat de boeken zijn op te zoeken via een systeem van trefwoorden.

Wat kun je er vinden? In het documentatiecentrum zijn de meest recente uitgaven te vinden en in te zien op het gebied van pastoraat, liturgie, diaconaat en gemeenteopbouw. Verder biedt het centrum diverse lied- en dichtbundels en bijbels, van alles op het gebied van catechese, kindernevendienst, jeugdwerk en geloofsopvoeding. Kortom, alles waar een gemeente mee bezig is. Alleen inkijken of ook lenen? Om de collectie compleet te houden is afgesproken de boeken niet uit te lenen. Behalve praktische bezwaren rond het terugsturen van geleend werkmateriaal, is er nog een argument om niet uit te lenen: het is namelijk erg klantonvriendelijk om de bezoeker die speciaal voor het inzien van een boek naar het documentatiecentrum is gekomen, te moeten melden dat de uitgave is uitgeleend. Bezoekers kunnen boeken inkijken en de boeken via kerkboek.nl bestellen. Kun je er ook terecht voor advies? Dat is zeker het geval. De gemeenteadviseurs staan bezoekers van het documentaiecentrum met raad en daad terzijde. Zij weten alles van het materiaal en kunnen adviseren wat in de situatie van de bezoekende en vragende gemeente het beste is om te gebruiken. Wanneer kun je er terecht? In principe is het documentatiecentrum open als ook het kantoor is geopend, dus van maandag tot en met vrijdag, van 08.30 uur tot 17.00 uur. Tevens is het mogelijk om buiten deze tijden om, op afspraak, een bezoek te brengen aan het documentatiecentrum. Dat kan dus ’s avonds of op een zaterdag. Een keer per jaar, in de week na Pinksteren, is ons documentatiecentrum in Noord-Holland, behalve overdag ook ’s avonds open voor ieder die zich voor haar/zijn werk in de kerk wil voorbereiden op het komende werkseizoen. Zeker alleen voor PKN-leden? Nee hoor, ieder die interesse heeft kan bij het dienstencentrum aankloppen en het documentatiecentrum binnenlopen. Kan ik thuis kijken welke boeken er wel en niet zijn, zodat ik niet voor niets kom? Er bestaat een catalogus van alle uitgaven. Via internet – www.kerkboek.nl – kan in de catalogus gekeken worden. Hierin is een overzicht opgenomen van de boeken die op de centra in te zien zijn. Sommige centra hebben hun eigen collectie hieraan toegevoegd. Ook dat is te zien. con†act met mensen in en rond de kerk en parochie is een blad dat plaatselijke gemeenten en parochies wil aanzetten tot meer en betere communicatie binnen en buiten de kerk. Dus eigentijdse opbouw van de gemeente en de plaats van de kerk in de samenleving. Daartoe verschijnt vier keer een tijdschrift (op papier of digitale PDF) én twee thematische kranten, vorig jaar CATECHESE en PASTORAAT. Dit jaar deze BIJBEL-krant en in het najaar: LITURGIE. Jaarabonnement € 12,50, abonneren bij Narratio, Postbus 1006, 4200 CA Gorinchem 0183 62 81 88 of via www.gelovigaktief.nl. De digitale versie van con†act is gratis voor ieder die zich opgeeft: [email protected]

Lenny van den Brink in gesprek met Freek van der Veen

En wie geen internet heeft? Potentële bezoekers die niet de beschikking hebben over internet raden we aan het Protestantse Dienstencentrum in de eigen regio te bellen. De medewerkers zoeken dan op trefwoorden of er voldoende materiaal aanwezig is dat een bezoek de moeite waard maakt. Overigens is er speciaal voor bezoekers een computer aanwezig in het documentatiecentrum. Is kerkboek.nl alleen een catalogus? Kerkboek.nl is meer dan alleen een catalogus. Je leest er o.a. wat het boek kost, een korte beschrijving en waar het boek te vinden is. Maar – heel belangrijk – je kunt een boek ook direct bestellen via het bijgevoegde bestelformulier. Als je je niet meer precies de titel van het boek kunt herinneren, dan is daar via het trefwoordensysteem heel goed achter te komen. Je zou kerkboek.nl eigenlijk ook een internetboekhandel kunnen noemen. Als je via het electronische formulier boeken bestelt, vergeet dan niet in te vullen via welk dienstencentrum je aan het boek bent gekomen, of vanuit welke regio je bestelt. Van de gekochte boeken komt een deel van de opbrengst ten goede aan het documentatiecentrum. Kan ik er ook terecht voor bijbels en liedboeken? Ja hoor, je kunt er zeker terecht voor bijbels en liedboeken. Hiervan is in het documentatiecentrum een uitgebreide collectie opgenomen. De belangrijkste bijbeluitgaven in het Nederlands taalgebied zijn aanwezig. Wat dit betreft is de collectie representatief voor wat op dit gebied is verschenen. Ook de Naardense bijbel en de Nieuwe Bijbelvertaling, die beide in oktober zullen verschijnen, kunnen op het documentatiecentrum worden ingezien. Dus als ik het goed begrijp steun ik het kerkenwerk in mijn eigen regio, door mijn bijbels en boeken via kerkboek.nl te bestellen? Klopt! En je helpt jezelf ook door de bestelling van bijbels en andere uitgaven bij kerkboek.nl te doen op of via het Protestants Dienstencentrum. Met de opbrengst wordt het mogelijk de collectie uit te breiden door van tijd de uitgaven te vernieuwen en aan te vullen. Freek van der Veen Op donderdag 28 oktober en vrijdag 29 oktober a.s. zijn de Protestantse Dienstencentra geopend om u de gelegenheid te geven voor u zelf of uw (mede)gemeente(leden) exemplaren van de Nieuwe Bijbelvertaling te komen ophalen. Eventuele extra activiteiten worden via de agenda op www.kerkboek.nl aangekondigd. De Protestantse Dienstencentra zijn te vinden op de volgende adressen: Groningen/Drenthe, Rummerinkhof 2, Haren (050) 534 45 22 Friesland, Jac Catsstraat 2, Leeuwarden (058) 294 87 48 Overijssel/Flevoland, De Haarstraat 14, Heino (0572) 34 68 00 Gelderland, Oude Oeverstraat 120, Arnhem (026) 355 17 55 Utrecht, Regulierenring 2-D, Bunnik (030) 251 03 45 Noord-Holland, Vinkenstraat 36-A, Zaandam (075) 655 95 10 Zuid-Holland, Ligusterbaan 2, Capelle a/d IJssel (010) 445 43 03 Zeeland, Stationspark 45, Goes (0113) 24 63 70 Noord-Brabant/Limburg, Geldropseweg 165, Eindhoven (040) 212 19 55 Het tiende documentatiecentrum is gevestigd in de bibliotheek van het Landelijk Dienstencentrum, Joseph Haydnlaan 2 in Utrecht. Kerkboek.nl, Ev. Meysterlaan 54, 3533 CN Utrecht tel. (030) 293 68 07 fax (030) 296 09 61 [email protected]

COLOFON

Hoe is dat ontstaan? Met de start van de Regionale Dienstencentra van de Samen op Weg-kerken werd ook de wens geuit om ten dienste van gemeenten te kunnen beschikken over een uitgebreid documentatiecentrum. Dat was in het begin mede door gebrek aan financiële middelen bescheiden van opzet en verre van compleet. Door het contact met Docete ontstond het plan om met diverse uitgeverijen, die uitgaven brengen die voor het kerkenwerk van betekenis zijn, te gaan samenwerken. Het resultaat daarvan is dat Docete de centra voorziet van een toonvoorraad van uitgaven, afkomstig van een zestien-tal uitgeverijen. Jaarlijks wordt de collectie aangevuld met nieuwe uitgaven en raakt langzamerhand het centrum compleet. Zo vormt het documentatiecentrum een soort etalage van alles wat op kerkelijk gebied te koop is.

REDACTIE-ADRES: conTact, Postbus 1006, 4200 CA Gorinchem telefoon (0183) 62 81 88, [email protected] www.narratio.nl eindredactie: Leen van den Herik © Narratio, Gorinchem 2003 Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd of op welke andere wijze ook worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van de redactie. Losse nummers voor uitdelen in kerk of parochie op aanvraag, zie pag. 11.