DAIDALOS PEUTZ bouwfysisch ingenieursbureau

DAIDALOS PEUTZ

bouwfysisch ingenieursbureau

Europese groep adviesbureaus in bouwfysica, akoestiek, lawaaibeheersing, milieutechniek, brandveiligheid

Vlaamse Overheid Afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu en Gezondheid Dienst Hinder en Risicobeheer mevrouw Gisela Vindevogel Lokaal 7G47 Koning Albert II laan 20 bus 8 1000 Brussel Project: Opdracht: Datum: Bestand: Document:

Bestek LNE/2011/Akoestische expertise jeugdhuizen/H&R akoestische metingen en beoordeling in enkele jeugdhuizen met het oog op de beperking van het geluidsniveau in de binnenruimte dinsdag 29 november 2011 Jeugdhuizen.Akoestiek.EindRapport.01 eindrapport deel 1: meting en beoordeling in de 5 jeugdhuizen

Samenvatting van dit rapport Jeugdhuizen.Akoestiek.EindRapport.01 is het eindrapport deel 1 van het onderzoek. Deel 1 omvat geluidmetingen in 5 jeugdhuizen tijdens een evenement, de beoordeling van de meetresultaten, en een analyse van de mogelijke maatregelen en hun kostprijs om het geluidsniveau in het jeugdhuis te beperken. Deel 1 is dus toegespitst op de specifieke situatie in elk jeugdhuis. Andere rapporten Deel 2 Algemene bevindingen, maatregelen en besluiten zijn samengebracht in het eindrapport deel 2 van het onderzoek, Jeugdhuizen.Akoestiek.EindRapport.02. Samenvatting Een korte samenvatting van delen 1 en 2 is gegeven in Jeugdhuizen.Akoestiek.EindRapport.Samenvatting. Bijlagen De volledige bijlagen omvatten alle meetresultaten, documentatie, geluidopnamen,.... De inhoudsopgave van de bijlagen is gegeven in document Jeugdhuizen.Akoestiek.EindRapport.Bijlagen. De bijlagen zelf zijn enkel onder elektronische vorm aangeleverd, want zij bevatten Excel rekenbladen, geluidsopnamen, foto's,...

Daidalos Peutz Bouwfysisch Ingenieursbureau bvba, Vital Decosterstraat 67A/0001, 3000 Leuven email [email protected], tel. 016/35.32.77, fax 016/35.32.78, HRLeuven 90249, BTW 454.276.239

Inhoud I

II

Algemene aanpak .......................................................................................................................................... 3 I.1

Jeugdhuizen ................................................................................................................................................ 3

I.2

Uitgevoerde onderzoeken ........................................................................................................................... 4 I.2.1 Metingen ............................................................................................................................................ 4 I.2.2 Analyse van de ruimte, installatie en berekeningen........................................................................... 5 Analyse per jeugdhuis .................................................................................................................................. 7

II.1 Jeugdhuis 'Kaddish' ............................................................................................................................... 7 II.1.1 Gebouw, akoestische kenmerken, vaste installatie ............................................................................ 7 II.1.2 Evenement op 09/09/2011 ................................................................................................................. 8 II.1.3 Meetresultaten op 09/09/2010 ......................................................................................................... 13 II.1.4 Analyse ............................................................................................................................................ 20 II.2 Jeugdhuis 'Club 9' ................................................................................................................................ 23 II.2.1 Gebouw, akoestische kenmerken, vaste installatie .......................................................................... 23 II.2.2 Evenement op 16/09/2011 ............................................................................................................... 24 II.2.3 Meetresultaten op 16/09/2010 ......................................................................................................... 29 II.2.4 Analyse ............................................................................................................................................ 35 II.3 Jeugdhuis 'Paddestoel' ......................................................................................................................... 38 II.3.1 Gebouw, akoestische kenmerken, vaste installatie .......................................................................... 38 II.3.2 Evenement op 17/09/2011 ............................................................................................................... 38 II.3.3 Meetresultaten op 17/09/2010 ......................................................................................................... 44 II.3.4 Analyse ............................................................................................................................................ 51 II.4 Jeugdhuis 'De Kroenkel' ...................................................................................................................... 54 II.4.1 Gebouw, akoestische kenmerken, vaste installatie .......................................................................... 54 II.4.2 Evenement op 23/09/2011 ............................................................................................................... 55 II.4.3 Meetresultaten op 23/09/2010 ......................................................................................................... 60 II.4.4 Analyse ............................................................................................................................................ 67 II.5 Jeugdhuis 'Kavka' ................................................................................................................................ 69 II.5.1 Gebouw, akoestische kenmerken, vaste installatie .......................................................................... 69 II.5.2 Evenement op 10/09/2011 ............................................................................................................... 69 II.5.3 Meetresultaten op 10/09/2010 ......................................................................................................... 74 II.5.4 Analyse ............................................................................................................................................ 79

Bestek LNE/2011/Akoestische expertise jeugdhuizen/H&R - Eindrapport deel 1/2

2/80

I

Algemene aanpak Dit deel beschrijft de aanpak van het onderzoek in de 5 jeugdhuizen.

I.1

Jeugdhuizen Het onderstaande overzicht geeft de locaties van de onderzochte jeugdhuizen en de aard van het evenement dat er doorging tijdens het onderzoek. jeugdhuis: datum: evenement:

Kaddish, Vordersteinstraat 50 - 52, 2900 Schoten, telefoon 03/658.94.92 vrijdag avond 9 september 2011, deuren open 19u30 concert groep 1: Nuna Indie / Rock / Soul 4 bandleden: gitaar, basgitaar, drum, zang groep 2: Not So Much Rock / Punk 4 bandleden: gitaar + zang, gitaar, basgitaar, drum groep 3: Set Things Right Rock / Hardcore 5 bandleden: gitaar, gitaar, basgitaar, drum, zang groep 4: Billy The Kill Rock / Punk 5 bandleden: gitaar, gitaar, basgitaar, drum, zang

jeugdhuis: datum: evenement:

Club 9, Albert-I-laan 41, 3582 Koersel-Beringen, telefoon 011/42.62.51 vrijdag avond 16 september 2011, deuren open 20u30 concert groep 1: Musfuglar Postrock / Metal 5 bandleden: gitaar, gitaar + zang, basgitaar, drum, keyboards/synth groep 2: The Strzebonsky Noise Scene Rock / Punk 2 bandleden: basgitaar + zang, drum + zang groep 3: 30.000 Monkeys Stonerrock (presentatie CD Womb Eater Wife Beater) 4 bandleden: gitaar, gitaar + zang, basgitaar, drum


Paddestoel, Gossetlaan 72, 1702 Groot-Bijgaarden zaterdag 17 september 2011 vanaf 14u concert groep 1: Athan Fuin Metal 5 bandleden: gitaar, gitaar, basgitaar, drum, zang groep 2: Antagonizer Metal 4 bandleden: gitaar, gitaar + zang, basgitaar, drum groep 3: Deserter Metal 4 bandleden: gitaar, gitaar + zang, basgitaar, drum


3/80


Kroenkel, Statiestraat 13, 2560 Nijlen vrijdag 23 september 2011 vanaf 19u30 concert groep 1: Statue Postrock (instrumentaal) 6 bandleden: 4x gitaar, basgitaar, drum groep 2: Barbie Bangkok Poprock 5 bandleden: gitaar, gitaar + zang, basgitaar, drum, keyboards + zang groep 3: Bikinians Rock / Punk 4 bandleden: gitaar, gitaar + zang, basgitaar, drum


Kavka, Oudaan 14, 2000 Antwerpen, telefoon 03/290.88.17 zaterdag avond 10 september 2011, deuren open 22u00 fuif DJ's: B.E.P.E. - Cosmic Disco - presenteert: DJ Stubbs, DJ Le Chef Tournel, DJ Todd Terje

I.2

Uitgevoerde onderzoeken

I.2.1

Metingen Metingen voor de start van het evenement Voor een evenement worden, indien mogelijk, de volgende geluidmetingen uitgevoerd: •

•

De nagalmtijd in de ruimte, voor het bepalen van de hoeveelheid geluidabsorptie. Omdat deze meting gebeurt voor de start van het evenement, zijn er maar enkele mensen in de zaal. Het doel van deze meting is input en controle leveren voor het rekenmodel van de zaal. De nagalmtijd wordt gemeten met een ruisonderbreking, volgens de norm NBN EN ISO 3382 - 2 'Geluidsleer Meting van de ruimte-akoestische parameters - Deel 2: Nagalmtijd in gewone ruimtes'. De verdeling van het geluiddrukniveau over de ruimte, met een geluidsignaal afgespeeld via de hoofdluidsprekers die bij het evenement gebruikt worden. Het doel van deze meting is na te gaan hoe het geluiddrukniveau varieert op de verschillende posities in de zaal, wanneer muziek speelt via de hoofdluidsprekers. Ook deze meting heeft vooral als doel om input en controle te leveren voor het rekenmodel van de zaal. Tijdens de meting zijn maar enkele mensen in de zaal. Bovendien zijn er geen geluidbronnen op het podium, zoals slagwerk, gitaarversterkers of monitors. Het gaat dus louter om een controle van de afstraling van de hoofdluidsprekers.

Metingen tijdens het evenement De 4 concerten (Kaddish, Club 9, Paddestoel en Kroenkel) verlopen volgens hetzelfde schema: de band stelt zich op, men voert een soundcheck uit, vervolgens speelt de band zijn optreden (een half uur tot een uur), tenslotte pakt de band in; daarna komt de volgende band. Bij de fuif (Kavka) werd 1 x de muziekinstallatie opgesteld, en hiermee werd de volledige avond nagenoeg continu gespeeld. Tijdens een evenement worden de volgende geluidmetingen uitgevoerd: •

Een continue meting van het geluiddrukniveau ter hoogte van de mengtafel of op een gelijkwaardige positie in de zaal. Dit is een meting die continu loopt gedurende het volledige evenement, zowel tijdens de optredens als tijdens de pauzes, waarin onder meer de soundcheck gebeurt van de volgende band. Het globale geluiddrukniveau (LAeq,1s) en het spectrum in tertsbanden (Leq,1s) worden elke seconde geregistreerd. Daarnaast wordt met de meetmicrofoon een opname gemaakt van de muziek, om desgewenst een willekeurig fragment te kunnen


4/80

•

•

beluisteren. Deze positie is een mogelijke plaats om in de toekomst het geluidniveau te monitoren en te evalueren. Een continue meting van het geluiddrukniveau op een tweede positie in de zaal bleek mogelijk voor alle evenementen, uitgezonderd in jeugdhuis Kaddish. Deze tweede positie is een alternatief voor de eerste meting, aan de mengtafel. Er is immers niet steeds een mengtafel of er is niet altijd een goede meetplaats in de omgeving van de mengtafel. Ook in deze positie worden het globale geluiddrukniveau (LAeq,1s) en het spectrum in tertsbanden (Leq,1s) elke seconde geregistreerd. Een korte meting op enkele vooraf afgesproken posities in de zaal. In de meeste jeugdhuizen delen we de zaal op in 3 x 3 posities: vooraan - midden - achteraan en links - midden - rechts. Deze 9 posities worden desgevallend aangevuld met 1 of enkele posities verder van het podium. Op al deze plaatsen wordt slechts tijdens een korte periode gemeten, en enkel op het ogenblik dat een groep speelt. Het globale geluiddrukniveau (LAeq,1s) en het spectrum in tertsbanden (Leq,1s) worden elke seconde geregistreerd. Tijdens de pauzes en tijdens het soundchecken is het geluidnivau in de zaal lager en onregelmatiger, en zijn er minder aanwezigen: de korte metingen worden dan onderbroken. De metingen worden uitgevoerd door 2 personen gelijktijdig, waardoor we tijdens het evenement meestal enkele geluidmetingen hebben op elke positie. De metingen zijn in de tijd gesynchroniseerd met de continue metingen op de vaste punten. Het doel van deze metingen is om het verschil te kennen tussen het geluiddrukniveau op verschillende posities in de zaal. Hieruit kunnen we afleiden hoe de meetresultaten in één van de beide vaste meetpunten zich verhouden tot de andere zones. Deze korte metingen geven hiervan een realistisch beeld, omdat ze gebeuren tijdens de optredens, in de zaal met publiek, met een microfoon op oorhoogte tussen de aanwezigen. Er werd nooit gemeten op een positie waar zelden of nooit mensen staan, integendeel: op de meetpositie bevinden zich tijdens het gehele evenement ook toehoorders.

De gemeten geluidniveaus konden ter plaatse niet door de verantwoordelijken, waaronder de technici voor het geluid, noch door de aanwezige bezoekers worden uitgelezen. Uiteraard zag men wel dat er geluidmetingen werden uitgevoerd, en de technici waren hiervan op voorhand op de hoogte. Maar omdat niemand het geluidniveau kon aflezen, gaan we er van uit dat de versterking en dus het geluidniveau tijdens de evenementen niet buiten ons weten werden beïnvloed, lees: lager ingesteld dan gebruikelijk. Voorstelling en verwerking van de meetresultaten De meetresultaten tijdens het evenement worden samengebracht in een tabel en in een grafiek, waar per seconde voor elke meetpositie het geluiddrukniveau (LAeq,1s en het spectrum Leq,1s in tertsbanden of in octaafbanden) weergegeven is. Voor de korte metingen zijn er enkel resultaten beschikbaar tijdens de muziek. Dit zijn de ruwe meetresultaten waaruit andere resultaten afgeleid worden, onder meer: • • • • I.2.2

Het gemiddelde geluiddrukniveau gedurende een bepaalde tijd, bijvoorbeeld LAeq,60' of LAeq,15', afhankelijk van de manier waarop men de resultaten wil beoordelen. Het glijdende gemiddelde geluiddrukniveau gedurende een bepaalde tijd, bijvoorbeeld LAeq,60' of LAeq,15', afhankelijk van de manier waarop men de resultaten wil beoordelen. Het gemiddelde geluiddrukniveau op een wisselende positie, vergeleken met een vast meetpunt. Het gemiddelde spectrum gedurende een bepaalde tijd of op een bepaalde positie.

Analyse van de ruimte, installatie en berekeningen Voor de berekeningen worden de volgende gegevens verzameld: •

•

Een 3D-model van de ruimte wordt opgesteld op basis van metingen: o een vereenvoudigd maar correct grondplan; o een vereenvoudigde maar correcte doorsnede; o de afwerkingsmaterialen met hun geluidabsorptie in octaafbanden, zoals ter plaatse genoteerd, en op punt gesteld met de meting van de nagalmtijd in de ruimte. Geluidbronnen worden ingebracht: o positie zoals tijdens het evenement; o richtingskarakteristieken volgens de producent of, indien onvoldoende gegevens voorhanden zijn, volgens een gelijkaardig toestel.


5/80

•

Ontvangers: o posities identiek aan deze gebruikt bij de metingen.

Het rekenmodel wordt gecontroleerd op basis van de metingen in de niet bezette zaal.


6/80

II

Analyse per jeugdhuis

II.1

Jeugdhuis 'Kaddish'

II.1.1

Gebouw, akoestische kenmerken, vaste installatie Gebouw Jeugdhuis Kaddish bestaat uit twee eengezinswoningen langs de straatzijde en een zaal in een ruime achterbouw in de tuin. In de woningen zijn een klein café, activiteitenruimten en de administratieve ruimten ondergebracht. De grotere activiteiten, zoals de muziekoptredens, vinden plaats in de zaal. De plannen J.1.a en J.1.b tonen het grondplan en doorsnede, en geven de afwerkingsmaterialen. Bij de toegang is de ruimte redelijk laag, 2.6 m; in het midden vergroot de plafondhoogte tot 3.5 m; op het podium is de hoogte 2.6 m omdat de podiumvloer 0.9 m boven de vloer van de zaal ligt. De wanden zijn uit geschilderde baksteen, de vloer van de zaal uit tegels. De podiumvloer is een houten constructie. Voor de wanden van het podium hangt een gordijn. Het plafond is een verlaagd afgehangen plafond met rotswol tegels, uitgezonderd een zone voor het podium, waar lichte houten platen aan het plafond bevestigd zijn. Deze zaal heeft een hoge geluidabsorptie. Door de beperkte hoogte en het geluidabsorberende plafond daalt het geluidniveau relatief snel op een afstand van het podium. Akoestische kenmerken De onderstaande tabel geeft een overzicht met de belangrijkste akoestische kenmerken van de zaal van jeugdhuis Kaddish, zoals bepaald uit de metingen van de nagalmtijd, het nameten van de belangrijkste afmetingen van de ruimte, en de waarnemingen inzake vloer-, wanden plafondafwerkingen. zaal van jeugdhuis Kaddish volume: 717 m3 totale wandoppervlakte: 790 m2 meting in de huidige situatie (beperkt aantal aanwezigen) belangrijkste oppervlakten vloer: tegels (zonder aanwezigen) wanden: metselwerk, geschilderd plafond uit tegels in minerale wol plafond uit gesloten platen geluidabsorberend gordijn (variante)

gemiddeld 500 - 2000 0.8

nagalmtijd [s] middenfrequenties van de octaafbanden 125 250 500 1000 2000 4000 1.2 1.1 0.9 0.8 0.7 0.7

geluidabsorptiecoëfficiënt bij alzijdige geluidinval gewogen middenfrequenties van de octaafbanden 125 250 500 1000 2000 4000 αw 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.80 0.30 0.60 0.80 0.85 0.85 0.85 0.05 0.15 0.10 0.07 0.05 0.05 0.05 0.20 0.10 0.12 0.15 0.35 0.50 0.60

Installatie De vaste installatie van de zaal bestaat uit 4 luidsprekers die boven de dansvloer hangen. Bij een optreden gebruikt men deze luidsprekers om tijdens de pauzes nmuziek te spelen.


7/80

II.1.2

Evenement op 09/09/2011 Programma evenement: concert 20u25 - 20u50: groep 1: Nuna Indie / Rock / Soul 4 bandleden: gitaar, basgitaar, drum, zang 21u30 - 22u10: groep 2: Not So Much Rock / Punk 4 bandleden: gitaar + zang, gitaar, basgitaar, drum 22u55 - 23u27: groep 3: Set Things Right Rock / Hardcore 5 bandleden: gitaar, gitaar, basgitaar, drum, zang 00u15 - 01u00: groep 4: Billy The Kill Rock / Punk 5 bandleden: gitaar, gitaar, basgitaar, drum, zang Installatie De volledige audio-installatie voor het concert wordt gehuurd. Plan J.1.c toont de opstelling van het audiomateriaal: • Versterking naar de zaal: links en rechts van het podium: o 2x JBL Disco 100 baskast, 2x 300W o 1x Meyer Sound UPA-1P topkast, midden + hoog, 400W + 100W • Versterking op het podium: o 4x monitor d&b AudioTechnik MAX, 250W voor gitaar en zang o 1x monitor JBL SRX712M, 300W + 100W, voor drum


8/80

Foto 1.01.

Jeugdhuis Kaddish - Zicht op het podium, met de geluidsapparatuur opgesteld

Foto 1.02.

Jeugdhuis Kaddish - Zicht in de zaal, van aan het podium.


12/80

II.1.3

Meetresultaten op 09/09/2010 Verloop van het evenement Vanaf 20u25 treden de 4 groepen op, telkens een half uur tot drie kwartier. De wisseling van groep duurt eveneens ongeveer een half uur tot drie kwartier: dit omvat het leegmaken van het podium, het opstellen van de instrumenten, en het soundchecken. De optredens waren beëindigd rond 1u15. Het is niet duidelijk of er daarna nog een fuif of feestje zou volgen, het jeugdhuis liep snel leeg. Gemiddeld zijn er ongeveer 60 personen aanwezig tijdens een optreden. Verloop van het geluiddrukniveau tijdens het evenement

Figuur 1.01. Jeugdhuis Kaddish - Gemeten A-gewogen momentane geluiddrukniveaus (LAeq,1s)


13/80




14/80




15/80




16/80




17/80

Figuur 1.10. Jeugdhuis Kaddish - Gemeten A-gewogen momentane geluiddrukniveaus (LAeq,1s) Equivalente waarde van het geluiddrukniveau tijdens het evenement

Figuur 2.01. Jeugdhuis Kaddish Gemeten A-gewogen equivalente geluiddrukniveaus (LAeq,900s en LAeq,3600s) Bestek LNE/2011/Akoestische expertise jeugdhuizen/H&R - Eindrapport deel 1/2

18/80

II.1.4

Analyse Beoordeling van het geluidniveau in de zaal - sterkte en variatie over de ruimte De eerste groep 'Nuna' is sterk verbonden met het jeugdhuis, en de mixing van hun geluid wordt ook uitgevoerd door een medewerker van het jeugdhuis. De gitarist vroeg uitdrukkelijk om niet te luid te versterken. Aan de mengtafel (positie M) bekomen we een geluidniveau van ongeveer LAeq,900s = 93 dB(A). De volgende twee bands gaan een stuk luider maar blijven onder de LAeq,900s = 100 dB(A) aan de mengtafel (positie M). Ook deze bands worden gemixt door de geluidstechnicus die de apparatuur verhuurt, samen met de medewerker van het jeugdhuis. Bij de laatste band is het de geluidstechnicus van de band zelf die de mixing uitvoert. Bij deze band bedraagt het geluidniveau ongeveer LAeq,900s = 102 dB(A). Omdat geen enkele band langer speelt dan 1 u, komt het LAeq,3600s nooit tot een stabiele waarde. Plan J.1.D geeft de verdeling van het geluidniveau over de ruimte. Door de hoge geluidabsorptie en de lage, lange ruimte, meten we in dit jeugdhuis grote verschillen naargelang de positie in de ruimte. Op de eerste rij nabij de luidsprekers ligt het geluidniveau 6 - 8 dB(A) hoger dan bij de mengtafel. In het midden tussen het podium en de mengtafel bedraagt het verschil 4 dB(A). In de buurt van de mengtafel is het geluidniveau ongeveer gelijk aan dat gemeten op de vaste positie M bij de mengtafel. Op grotere afstand van het podium, op de posities 11 - 13, ligt het geluidniveau 5 - 7 dB(A) lager dan op bij de mengtafel. In dit jeugdhuis is de opstelling van de mengtafel en van de meetpositie aan de mengtafel zeer logisch. De ruimte bestaat feitelijk uit 3 delen: een podium, een zone vlakbij het podium, waar de mensen staan tijdens het optreden en waar de dansvloer is tijdens een fuif, en tenslotte de bar met een publieksdeel er rond. De mengtafel staat op de scheiding tussen de zone 'dansvloer' en zone 'bar'. Een positie dichter bij het podium zou uiteraard mooie plaatsen wegnemen voor de toehoorders; een positie verder van het podium zou de geluidstechnicus te ver van de muziek brengen. Uit de metingen blijkt echter dat er posities zijn waar systematisch publiek staat, en waar het geluidniveau 5 dB(A) en meer boven het geluidniveau van de mengtafel komt. In dit jeugdhuis lijkt een positie midden op de dansvloer, positie 5, toch meer aangewezen als representatieve meetpositie tijdens een evenement. Het geluidniveau is er gemiddeld 4 dB(A) hoger dan het geluidniveau bij de mengtafel. Publiekszones nog dichter bij de luidsprekers, komen niet meer dan 3 - 4 dB(A) boven deze positie uit. Een relatief lage en diepe ruimte met een goed geluidabsorberend plafond heeft dus het 'nadeel' van een sterke variatie van het geluidniveau over de ruimte, waardoor de keuze van een representatieve meetplaats niet eenvoudig is. De sterke variatie van het geluidniveau heeft anderzijds het voordeel dat er 'stillere' zones zijn waar mensen aan lagere geluidniveaus blootgesteld zijn. Iemand die de hele tijd beweegt door de ruimte zal gemiddeld aan een lager geluidniveau blootgesteld zijn. Mogelijke maatregelen en hun kostprijs Muziekgenre De eerste band (Nuna) verschilt met de twee volgende (Not So Much, Set Things Right) enkel in het muziekgenre. De mixing gebeurt door dezelfde mensen, in dezelfde zaal,... Dit geeft duidelijk aan dat het muziekgenre een invloed heeft op het geluidniveau. De invloed is belangrijk, en bedraagt tussen de beide genres ongeveer 5 dB(A). Niet alle muziekgenres, niet alle organisaties, zullen dus nood hebben aan de hoogste geluidniveaus. Versterking Bij deze meting zien we duidelijk de invloed van de mixing of versterking. De bands 2 (Not So Much), 3 (Set Things Right) en 4 (Billy The Kill) zijn allen hetzelfde genre. De bands 2 en 3 worden gemixt door de geluidstechnicus die de apparatuur verhuurt, bijgestaan door een vrijwilliger van het jeugdhuis. Band 4 (Billy The Kill) wordt echter gemixt door de geluidstechnicus van de band zelf. Het geluidniveau stijgt met ongeveer 3 dB(A). Misschien hangt het voor een gedeelte ook samen met


20/80

het feit dat band 4 de hoofdact is, en men later op de avond naar een hoogtepunt toe werkt. Tenslotte is het ook geweten dat het gehoor na een aanvankelijke 'schrikreactie', tamelijk snel went aan zeer hoge geluidniveaus, waardoor bij de geluidstechnici, muzikanten én publiek de neiging kan ontstaan om luidere muziek te vragen naarmate de avond vordert. Hoedanook, het hogere geluidniveau tijdens het laatste optreden was opvallend. Dit geeft aan dat binnen een bepaald muziekgenre, er nog een variatie is in de geluidsniveaus, die men gedeeltelijk kan verklaren door de instelling van de versterking zelf. Los van de redenen waarom een geluidstechnicus, een muzikant of het publiek een hoger geluidvolume vragen, is het in een aantal situaties wellicht mogelijk om het geluidniveau eenvoudig te beheersen door bewust het volume van de versterking niet te verhogen, maar integendeel constant te houden tijdens de avond. Dit is een ingreep die op zich niets kost, maar die wellicht enkel 'getriggerd' wordt wanneer de geluidstechnicus permanent het geluidniveau kan aflezen en zo kan terugkoppelen naar zijn versterking. In die zin is er wel een kost aan verbonden, namelijk de installatie van een geluidmeter en een eenvoudig afleesbaar display. We ramen de invloed van deze bewuste verlaging van het geluidniveau op 1 - 3 dB(A). De kosten hiervan bedragen ongeveer 1000 €, voor de aanschaf van een eenvoudig uit te lezen geluidmeter, die dan tot de vaste installatie van het jeugdhuis zou horen. Installatie We hebben nagerekend of men in deze ruimte met andere hoofdluidsprekers mogelijk een egalere spreiding van het geluid kan bekomen. Dat zou gemiddeld een verlaging betekenen. Het is echter niet mogelijk om in deze lage en geluidabsorberende ruimte met gesofistikeerde luidsprekers een betere spreiding te bekomen. Deze zogenaamde lijnluidsprekers ('array' luidsprekers) kunnen het geluid weliswaar beter bundelen, maar vragen een relatief grote hoogte om op te hangen, en zijn in een lage ruimte als deze daarom niet werkzaam. Daarentegen zou men er naar moeten streven om te vermijden dat toehoorders zeer dicht bij de frontluidsprekers kunnen komen. Tijdens dit evenement merkten we verschillende keren dat mensen tegen de luidsprekers leunden. Er moet bijgevolg plaats gemaakt worden om de luidsprekers iets achteruit te zetten én af te schermen van het publiek. De afstand tot de luidsprekers zou minimaal 1 m moeten bedragen, maar optimaal 2 m. Indien men dit kan realiseren, dan daalt het maximale geluid op de eerste rij met 2 - 3 dB(A). Wij denken vooral aan een luidsprekerzone afgeschermd met een stalen looprooster, dat akoestisch volledig transparant is. De constructie moet voldoende stevig op de muren en/of het podium afsteunen maar moet ook toegankelijk zijn om de luidspreker en de bekabeling te plaatsen. De kostprijs ramen we op 2.500 €, voor een afscherming langs beide zijden van het podium. Mogelijk moeten er ook aanpassingen aan het podium gebeuren, indien men in de bestaande situatie over onvoldoende plaats beschikt. Geluidabsorptie Met het rekenmodel van de ruimte hebben we onderzocht welke invloed een bijkomende geluidabsorptie kan hebben. Hiervoor zijn we uitgegaan van een bekleding van de wanden met gordijnen. De onderstaande figuren tonen de beide modellen.


21/80

Jeugdhuis Kaddish - huidige situatie, met geluidabsorberend plafond en gordijnen op het podium.

Jeugdhuis Kaddish - extra geluidabsorptie door gordijnen aan de wanden. Plan J.1.D geeft voor elke positie aan hoeveel het geluidniveau daalt. Gemiddeld bekomen we een daling met 1 dB(A). Hiervoor is ongeveer 130 m2 theaterdoek gebruikt. De kostprijs hiervan ramen we op 15.000 €, geleverd en geplaatst, rekening houdend met mogelijk kleine aanpassingen om de doeken te kunnen hangen. Dit is een belangrijke kost, voor een verhoudingsgewijs kleine winst.


22/80

II.2

Jeugdhuis 'Club 9'

II.2.1

Gebouw, akoestische kenmerken, vaste installatie Gebouw Het jeugdhuis is ondergebracht in een vijfhoekig, gelijkvloers gebouw van baksteen met een houten dak. Het is gelegen in het centrum van Beringen, omringd door een grote parking, en met in de directe omgeving een aantal woningen. Dit gebouw heeft van een grote zaal, maar tijdens de meting werd er in de kleine zaal gespeeld. De ruimte wordt ook als café/jeugdhuis gebruikt en is voorzien van een dubbele inkomdeur, een sas en een tweede dubbele inkomdeur. Ze doet ook dienst als doorgang naar de achterliggende grote zaal. De plannen J.3.a en J.3.b tonen het grondplan en doorsnede, en geven de afwerkingsmaterialen. Deze ruimte is 3 m hoog, en erg klein: het podium meet 3 x 4 m, de ruimte voor het podium is maar 6 m diep. De wanden zijn uit geschilderde baksteen, maar een groot deel van de zijwand en de achterwand van het podium zijn bedekt met een gordijn. Het plafond is een verlaagd afgehangen plafond in houten latten. Akoestische kenmerken De onderstaande tabel geeft een overzicht met de belangrijkste akoestische kenmerken van de kleine zaal/bar van jeugdhuis Club 9, zoals bepaald uit de metingen van de nagalmtijd, het nameten van de belangrijkste afmetingen van de ruimte, en de waarnemingen inzake vloer-, wanden plafondafwerkingen. kleine zaal/bar van jeugdhuis Club 9 volume: 255 m3 totale wandoppervlakte: 345 m2 meting in de huidige situatie (beperkt aantal aanwezigen) belangrijkste oppervlakten vloer: tegels (zonder aanwezigen) vloer: houten podiumvloer wanden: metselwerk, geschilderd plafond in houten planchetten beglazing toogwand (rekken, glazen, flessen,...) geluidabsorberend gordijn plafond uit tegels in minerale wol (= variante met extra geluidabsorptie)

gemiddeld 500 - 2000 0.9


geluidabsorptiecoëfficiënt bij alzijdige geluidinval gewogen middenfrequenties van de octaafbanden 125 250 500 1000 2000 4000 αw 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.15 0.10 0.07 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.05 0.10 0.15 0.12 0.10 0.10 0.10 0.10 0.05 0.10 0.07 0.05 0.05 0.05 0.05 0.20 0.15 0.18 0.20 0.20 0.20 0.02 0.20 0.10 0.12 0.15 0.35 0.50 0.60 0.80 0.30 0.60 0.80 0.85 0.85 0.85

Installatie Er is in deze ruimte een beperkte geluidinstallatie voorzien die wordt aangepast aan het evenement of soort avond.


23/80

II.2.2

Evenement op 16/09/2011 Programma evenement: concert 20u50 - 21u12: groep 1: Musfuglar Postrock / Metal 5 bandleden: gitaar, gitaar + zang, basgitaar, drum, keyboards/synth 22u00 - 22u23: groep 2: The Strzebonsky Noise Scene Rock / Punk 2 bandleden: basgitaar + zang, drum + zang 23u20 - 23u50: groep 3: 30.000 Monkeys Stonerrock (presentatie CD Womb Eater Wife Beater) 4 bandleden: gitaar, gitaar + zang, basgitaar, drum Installatie De volledige audio-installatie voor het concert wordt gehuurd, maar wordt bediend door de verantwoordelijke van het jeugdhuis. Plan J.3.c toont de opstelling van het audiomateriaal: • •

Versterking naar de zaal: links en rechts van het podium: o 1x DAP Audio SM-215 MkII, laag+midden + hoog, 400W + 100W Versterking op het podium: o 2x DAP Audio PA450 monitor, 450W


24/80

Foto 2.01.

Jeugdhuis Club 9- Zicht op het podium, met de geluidsapparatuur opgesteld

Foto 2.02.

Jeugdhuis Club 9 - Zicht in de zaal, van aan de toegang.


28/80

II.2.3

Meetresultaten op 16/09/2010 Verloop van het evenement Vanaf 20u50 treden de 4 groepen op, telkens twintig tot dertig minuten. De wisseling van groep duurt eveneens ongeveer een half uur tot vijftig minuten: dit omvat het leegmaken van het podium, het opstellen van de instrumenten, en het soundchecken. De optredens waren beëindigd rond middernacht. Het evenement was gratis en er is nogal een groot verloop van aanwezigen. Gemiddeld zijn er ongeveer 30 personen aanwezig tijdens een optreden. Verloop van het geluiddrukniveau tijdens het evenement

Figuur 3.01. Jeugdhuis Club 9 - Gemeten A-gewogen momentane geluiddrukniveaus (LAeq,1s)


29/80




30/80




31/80




32/80

Figuur 3.08. Jeugdhuis Club 9 - Gemeten A-gewogen momentane geluiddrukniveaus (LAeq,1s) Equivalente waarde van het geluiddrukniveau tijdens het evenement

Figuur 4.01. Jeugdhuis Club 9 Gemeten A-gewogen equivalente geluiddrukniveaus (LAeq,900s en LAeq,3600s) Bestek LNE/2011/Akoestische expertise jeugdhuizen/H&R - Eindrapport deel 1/2

33/80

II.2.4

Analyse Beoordeling van het geluidniveau in de zaal - sterkte en variatie over de ruimte In deze kleine ruimte is er geen echte mengtafel in de zaal. Het mengpaneel staat langs de zijkant van het podium maar is daardoor niet geschikt om het geluidniveau in de zaal te bewaken: we meten er eerder het geluid op het podium, en dan vooral van het instrument (meestal de basgitaar) dat het dichtst bij de mengtafel staat. Als vaste meetpositie M hebben we dan ook gekozen voor een positie aan de achterzijde van de zaal, boven de toegangsdeur. De eerste groep bereikt een geluidniveau van ongeveer LAeq,900s = 100 dB(A). De beide volgende groepen bereiken een geluidniveau van ongeveer LAeq,900s = 102 dB(A). Omdat geen enkele band langer speelt dan 1 u, komt het LAeq,3600s nooit tot een stabiele waarde. Van alle onderzochte jeugdhuizen is dit het jeugdhuis met het kleinste vloeroppervlak, het kleinste volume, en daardoor de laagste geluidabsorptie. Het plafond is niet echt geluidabsorberend. Door het kleine volume van de ruimte, de harde afwerkingsmaterialen en de beperkte afstand tussen de groep (en de luidsprekers) en het publiek, is het moeilijk om binnen de voorgestelde geluidniveau’s te blijven. Wanneer het geluidvermogen van de versterkte apparatuur wordt afgesteld op het geluidvermogen dat de onversterkte drum maakt, worden de vooropgestelde grenzen vaak overschreden. Bij de tweede band staan sommige toeschouwers op amper 2 m van de drums. Plan J.3.D geeft de verdeling van het geluidniveau over de ruimte. Door de kleine ruimte en het niet echt geluidabsorberende plafond, is de spreiding van het geluidniveau over de ruimte niet zo uitgesproken als bijvoorbeeld in jeugdhuis Kaddish. Op de eerste rij nabij de luidsprekers ligt het geluidniveau 1 - 3 dB(A) hoger dan achteraan. Op enige afstand, op de posities 10 langs de bar, bedraagt de daling nog maar 3 dB(A). Het geluidniveau in de ruimte ligt dus binnen een band van 6 dB(A); in jeugdhuis Kaddish bedroeg dit meer dan 10 dB(A). De meetpositie voor de monitoring van het geluid in de ruimte is ook hier nagenoeg de enig mogelijke. Door de kleine ruimte is het moeilijk een positie te vinden die niet hindert voor het publiek. De meetresultaten dichter bij het podium liggen gemiddeld niet meer dan 3 dB(A) hoger, dankzij de kleine ruimte. Het probleem zoals ervaren in jeugdhuis Kaddish, namelijk dat een meetpunt op zekere afstand van het podium gemiddeld meer dan 5 dB(A) lager meet dan posities vlakbij het podium, doet zich hier dus niet voor. Mogelijke maatregelen en hun kostprijs Maatregelen moeten gezocht worden in de inrichting van het podium, in het bijzonder de afscherming van de drums, en het verplaatsen van de luidsprekers zodat het publiek er minder dicht bij kan. Het podium wordt dan wel erg klein. De intimiteit die men zoekt bij deze opstelling, heeft duidelijk een negatief akoestisch gevolg. Muziekgenre Het muziekgenre speelt duidelijk mee in de 'basisluidheid' die ontstaat. Door de krachtige drums komen de bands tot 100 - 102 dB(A) achteraan de zaal. Versterking Bij deze optredens werd de versterking verzorgd door de verantwoordelijke van het jeugdhuis. Door de zeer kleine ruimte moet de drum weinig of niet versterkt worden, maar bepaalt wel het geluidniveau dat zal bereikt worden. Er is geen marge om de volumes te laten dalen, want daardoor zou de drum te luid klinken in het geheel. Tijdens dit optreden hebben geen stillere bands gespeeld. Dit geeft aan dat binnen een bepaald muziekgenre, en voor kleinere concertruimten, het niet vanzelfsprekend is om met de instellingen van het mengpaneel het geluid beneden een bepaalde grens te krijgen.


35/80

De enige mogelijkheid bestaat er dan in, om de drumset en de drummer akoestisch wat af te scheiden van de andere muzikanten. Dat kan gebeuren door een combinatie van een transparant geluidscherm (plexiglas, acrylaat,...) met geluidabsorberende elementen in de rug van de drummer. We ramen de invloed van een afscherming op het geluidniveau in de zaal op 3 - 5 dB(A), afhankelijk van de precieze omstandigheden waarin men speelt. Een gedetailleerd onderzoek van deze afscherming wordt gegeven in deel 2. De kosten hiervan bedragen ongeveer 3000 €, voor de aanschaf van een eenvoudig te transporteren transparant scherm en enkele verplaatsbare geluidabsorberende panelen. Het is echter denkbaar dat noch het jeugdhuis, noch de muzikant deze investering doet, maar de leverancier / verhuurder van de audio-installatie deze panelen mee uitleent. We verwachten dat op die manier de meerkost beperkt blijft tot ongeveer 50 - 100 € per concert. Installatie We hebben nagerekend of men in deze ruimte met andere hoofdluidsprekers mogelijk een egalere spreiding van het geluid kan bekomen. Deze ruimte is echter zo klein, dat lijnluidsprekers ('array' luidsprekers) niet werkzaam zijn en integendeel vlakbij even hoge tot hogere geluidniveaus veroorzaken.

Jeugdhuis Club9 - huidige situatie, met lijnluidsprekers: deze nemen veel plaats in. Daarentegen zou men ook hier moeten vermijden dat toehoorders zeer dicht bij de frontluidsprekers kunnen komen. De beperkte afmetingen van de ruimte en het podium maken dit echter haast onmogelijk. Geluidabsorptie Met het rekenmodel van de ruimte hebben we onderzocht welke invloed een bijkomende geluidabsorptie kan hebben. Hiervoor zijn we uitgegaan van een nieuw plafond in goed geluidabsorberende minerale wol tegels. De onderstaande figuren tonen de beide modellen.


36/80

Jeugdhuis Club9 - huidige situatie, met gordijnen op het podium en een zijwand.

Jeugdhuis Club9 - extra geluidabsorptie door een geluidabsorberend plafond. Plan J.3.D geeft voor elke positie aan hoeveel het geluidniveau daalt. Gemiddeld bekomen we een daling met 3 dB(A). Hiervoor is ongeveer 85 m2 geluidabsorberend plafond geplaatst. De kostprijs hiervan ramen we op 200 €/m2, om rekening te houden met de complexe afbraak van het bestaande plafond, aanbrengen van het nieuwe, verplaatsen van lichtinstallaties, barmeubel. De totale kost bedraagt dus 17.000 €, geleverd en geplaatst. Dit is een belangrijke kost, maar de winst bedraagt 3 dB(A) en werkt in alle omstandigheden. Het is een belangrijke maatregel die zeker moet meegenomen worden bij een verbouwing of bij grondige aanpassingen.


37/80

II.3

Jeugdhuis 'Paddestoel'

II.3.1

Gebouw, akoestische kenmerken, vaste installatie Gebouw Het jeugdhuis is deels ondergronds, deels bovengronds ondergebracht in een gebouw van baksteen met betonnen vloeren en betonnen dak. Boven de zaal zijn er activiteitenlokalen. Naast de zaal zijn er enkele nevenruimten: berging, sanitair en administratie. De plannen J.4.a en J.4.b tonen het grondplan en doorsnede, en geven de afwerkingsmaterialen. Deze ruimte is 3.3 m hoog. De podiumvloer is 0.4 m hoger, de plafondhoogte bedraagt daar 2.9 m. Zijdelings aan de ruimte is een bar gekoppeld. De wanden zijn uit geschilderde baksteen. Een deel van de podiumwanden is bedekt met een gordijn. Het plafond heeft een geluidabsorberende bekleding in houtwolcement platen. Akoestische kenmerken De onderstaande tabel geeft een overzicht met de belangrijkste akoestische kenmerken van de zaal van jeugdhuis de Paddestoel. Het gaat om de aaneengesloten ruimten van het podium, zaal en bar, zoals weergegeven op de grondplannen J.4.A tot J.4.C. De resultaten zijn bekomen uit metingen van de nagalmtijd, uit het nameten van de belangrijkste afmetingen van de ruimte, en uit de waarnemingen inzake vloer-, wanden plafondafwerkingen. zaal van jeugdhuis de Paddestoel volume: 360 m3 totale wandoppervlakte: 440 m2 meting in de huidige situatie (beperkt aantal aanwezigen) belangrijkste oppervlakten vloer: tegels (zonder aanwezigen) vloer: houten podiumvloer wanden: metselwerk, geschilderd plafond in houtwolmagnesiet geluidabsorberend gordijn

gemiddeld 500 - 2000 0.8



Installatie Er is een beperkte installatie aanwezig in het jeugdhuis. Om muziek te spelen vanaf de bar, hangen er kleine vaste luidsprekers aan het plafond. II.3.2

Evenement op 17/09/2011 Programma evenement: concert 16u20 - 16u50: groep 1: Athan Fuin Metal 5 bandleden: gitaar, gitaar, basgitaar, drum, zang 17u40 - 18u15: groep 2: Antagonizer Metal 4 bandleden: gitaar, gitaar + zang, basgitaar, drum 19u00 - 20u00: groep 3: Deserter Metal 4 bandleden: gitaar, gitaar + zang, basgitaar, drum


38/80

Installatie De volledige audio-installatie voor het concert wordt gehuurd. Plan J.4.c toont de opstelling van het audiomateriaal: • Versterking naar de zaal: links en rechts van het podium: o ElectroVoice Gladiator G115 (hoge en middenfrequenties), 400 W o ElectroVoice Gladiator G118 (lage frequenties), 400 W o Dynacord FX20 (subs), 2 stuks, 600 W • Versterking op het podium: o 4x ElectroVoice ZXR-60 monitors, 600 W


39/80

Foto 3.01.

Jeugdhuis Paddestoel - Zicht op het podium, met de geluidsapparatuur opgesteld

Foto 3.02.

Jeugdhuis Paddestoel - Zicht in de zaal, van op het podium.


43/80

II.3.3

Meetresultaten op 17/09/2010 Verloop van het evenement Vanaf 16u treden er verschillende groepen op, tot laat in de avond. We hebben de eerste drie groepen gemeten, tot 20u. De optredens duren ongeveer een half uur. De wisseling van groep duurt eveneens ongeveer veertig tot zestig minuten: dit omvat het leegmaken van het podium, het opstellen van de instrumenten, en het soundchecken. Bij het eerste optreden zijn er ongeveer 30 personen aanwezig, bij de volgende optredens ongeveer 50 personen. Verloop van het geluiddrukniveau tijdens het evenement

Figuur 5.01. Jeugdhuis Paddestoel - Gemeten A-gewogen momentane geluiddrukniveaus (LAeq,1s)


44/80




45/80




46/80




47/80




48/80

Equivalente waarde van het geluiddrukniveau tijdens het evenement

Figuur 6.01. Jeugdhuis Paddestoel Gemeten A-gewogen equivalente geluiddrukniveaus (LAeq,900s en LAeq,3600s)


49/80

II.3.4

Analyse Beoordeling van het geluidniveau in de zaal - sterkte en variatie over de ruimte Aan de mengtafel bereiken alle groepen een geluidniveau van LAeq,900s = 101 - 105 dB(A). Door de hoge geluidniveaus bereikt ook het LAeq,3600s een waarde boven 100 dB(A). Alle deze bands worden gemixt door de geluidstechnicus die de apparatuur verhuurt, maar die zo veel mogelijk probeert het geluidniveau te beperken. Tijdens de soundcheck valt op dat slagwerk, niet versterkt, bij een sterke drumsolo, een maximaal geluidniveau bereikt van ongeveer 105 dB(A) aan de mengtafel. Wanneer dan de volledige band gemixt wordt, is het onmogelijk om het geluidniveau lager te krijgen, integendeel, het geluidniveau kan alleen maar stijgen. Op posities dicht bij het podium (de eerste rij meetpunten) ligt het geluidniveau 4 - 5 dB(A) hoger. In de buurt van de mengtafel, is het geluidniveau op de kortdurende meetpunten ongeveer gelijk aan het continue gemeten geluidniveau aan de mengtafel. Op grotere afstand, aan de bar, een beetje achter de hoek, ligt het geluidniveau 5 dB(A) lager dan op de positie aan de mengtafel. De tweede positie waar continu werd gemeten, aan het plafond, is gemiddeld 4.3 dB(A) luider dan de positie aan de mengtafel. Dit meetpunt ligt dichter bij het podium én dichter bij het plafond, waardoor er een invloed is van een reflectie op het plafond. Uiteindelijk is het meetpunt aan het plafond, midden in de zaal, representatiever dan het meetpunt op de positie van de mengtafel. Op de eerste rij aan het podium meten we minder dan 1 dB(A) meer dan in het midden van de zaal aan het plafond. Mogelijke maatregelen en hun kostprijs Van alle onderzochte jeugdhuizen is dit het jeugdhuis waar we de hoogste geluidniveaus meten. Dit hangt enerzijds samen met het muziekgenre, anderzijds is de geluidabsorptie niet zo hoog als bijvoorbeeld in jeugdhuis Kaddish. Het podium is slechts gedeeltelijk met doeken bekleed. In dit jeugdhuis is het zeer duidelijk dat sterk slagwerk het algehele geluidniveau van een band opdrijft. De belangrijkste maatregel is dan ook de afscherming van het slagwerk, in combinatie met een hoge geluidabsorptie, in het bijzonder op het podium. Muziekgenre Het muziekgenre speelt duidelijk mee in de 'basisluidheid' die ontstaat. Door de krachtige drums komen de bands tot 102 - 105 dB(A) achteraan de zaal. Er is nog wel enig verschil, volgens de 'drive' van de band, maar het lijkt moeilijk in deze akoestische omgeving een Metal muziekgenre lager dan 102 dB(A) te versterken. Versterking Door de relatief kleine ruimte moet de drum weinig of niet versterkt worden, maar bepaalt wel het geluidniveau dat zal bereikt worden. Er is geen marge om de volumes te laten dalen, want daardoor zou de drum te luid klinken in het geheel. De enige mogelijkheid bestaat er in, om de drumset en de drummer akoestisch wat af te scheiden van de andere muzikanten. We ramen de invloed van een dergelijke afscherming op het geluidniveau in de zaal op 3 - 5 dB(A), afhankelijk van de precieze omstandigheden waarin men speelt. In deel 2 beschrijven we de resultaten van een experiment waarin we nauwkeurig nagaan hoe een dergelijke afscherming kan functioneren. Dit experiment werd uitgevoerd in jeugdhuis Paddestoel, en in samenwerking met de derde groep Deserter. De kosten hiervan bedragen ongeveer 3000 €, voor de aanschaf van een eenvoudig te transporteren transparant scherm en enkele verplaatsbare geluidabsorberende panelen. Gehuurd ramen we de kost van deze ingreep op ongeveer 50 - 100 € per concert.


51/80

Installatie We hebben nagerekend of men in deze ruimte met andere hoofdluidsprekers mogelijk een egalere spreiding van het geluid kan bekomen. Ook in deze ruimte was dit niet zinvol door de beperkte hoogte en door de korte afstand van de toehoorders tot de luidsprekers.

Jeugdhuis Paddestoel - huidige situatie, met lijnluidsprekers: door de relatief korte afstand van de toehoorders tot de luidsprekers, is hun effect verwaarloosbaar. Daarentegen zou men ook hier moeten vermijden dat toehoorders zeer dicht bij de frontluidsprekers kunnen komen. Ook hier stelden we vast dat mensen gewoon tegen de luidsprekers aanleunen, en dit effect wordt verergerd omdat de luidsprekers zich op oorhoogte bevinden. Geluidabsorptie Met het rekenmodel van de ruimte hebben we onderzocht welke invloed een bijkomende geluidabsorptie kan hebben. Hiervoor zijn we uitgegaan van een gordijn voor een groot deel van de wanden. De onderstaande figuren tonen de beide modellen.

Jeugdhuis Paddestoel - huidige situatie, met gordijnen op het podium en een zijwand, en een geluidabsorberend plafond.

Jeugdhuis Paddestoel - extra geluidabsorptie door gordijnen op de wanden. Bestek LNE/2011/Akoestische expertise jeugdhuizen/H&R - Eindrapport deel 1/2

52/80

Plan J.4.D geeft voor elke positie aan hoeveel het geluidniveau daalt. Gemiddeld bekomen we een daling met 1.2 dB(A). Vlakbij het podium is de invloed minder dan 1 dB(A). Hiervoor is ongeveer 75 m2 gordijn geplaatst. De kostprijs hiervan ramen we op 120 €/m2, om rekening te houden met wat kleinere nevenwerken. De totale kost bedraagt dus 9.000 €, geleverd en geplaatst. Dit is een belangrijke kost, en de winst bedraagt maar 1 dB(A). Een efficiëntere geluidabsorptie zou tot een winst van 2 dB(A) leiden, maar de kost zou ook stijgen, tot ongeveer 15.000 €.


53/80

II.4

Jeugdhuis 'De Kroenkel'

II.4.1

Gebouw, akoestische kenmerken, vaste installatie Gebouw Het jeugdhuis is ondergebracht in een oud bakstenen gebouw in het dorpscentrum van Nijlen, als onderdeel van een complex met andere gemeentelijke diensten (politie, brandweer, muziekacademie,...). De zaal waar er optredens worden gegeven is rechthoekig met aan de éne kopse kant het podium, de andere de PA en op de langse kant de toog. De andere langse kant is vrij; hierin zitten 4 ramen met enkele beglazing waarvan er enkele worden afgeschermd door een rolluik. De andere ramen blijven onafgeschermd, ook omdat de bovenzijde ervan open gaat om ventilatie toe te laten. De geluidafstraling naar de omgeving toe is hierdoor dan ook hoog. De afwerking in de zaal omvat al dan niet gepleisterd metselwerk. Op de vloer liggen tegels en het plafond is uitgevoerd in geluidabsorberende inlegplaten uit houtvezelcement. De plannen J.5.a en J.5.b tonen het grondplan en doorsnede, en geven de afwerkingsmaterialen. Deze ruimte is 3.4 m hoog. De podiumvloer is 0.5 m hoger, de plafondhoogte bedraagt daar 2.9 m. Het podium is zeer ondiep. Akoestische kenmerken De onderstaande tabel geeft een overzicht met de belangrijkste akoestische kenmerken van de zaal van jeugdhuis de Kroenkel, zoals bepaald uit de metingen van de nagalmtijd, het nameten van de belangrijkste afmetingen van de ruimte, en de waarnemingen inzake vloer-, wanden plafondafwerkingen. zaal van jeugdhuis de Kroenkel volume: 330 m3 totale wandoppervlakte: 380 m2 meting in de huidige situatie (beperkt aantal aanwezigen) belangrijkste oppervlakten vloer: tegels (zonder aanwezigen) vloer: houten podiumvloer wanden: metselwerk, geschilderd plafond in houtwolmagnesiet geluidabsorberend gordijn (bijkomende geluidabsorptie)

gemiddeld 500 - 2000 0.8

nagalmtijd [s] middenfrequenties van de octaafbanden 125 250 500 1000 2000 4000 1.1 0.9 0.8 0.8 .75 0.7


Installatie De vaste installatie van het jeugdhuis omvat een Rodec mengtafel (MX240) met cd-spelers en pc op aangesloten (voor sturing en mp3 muziek), een versterker, een monitor van Yamaha en twee luidsprekers, opgehangen aan het plafond met kettingen langs weerszijden van het podium. Deze installatie werd gebruikt om voor, na en tussen de optredens door muziek te spelen met een beperkter geluidniveau dan tijdens de optredens zelf.


54/80

II.4.2

Evenement op 23/09/2011 Programma evenement: concert 21u10 - 21u50: groep 1: Statue Postrock (instrumentaal) 6 bandleden: 4x gitaar, basgitaar, drum 22u40 - 23u40: groep 2: Barbie Bangkok Poprock 5 bandleden: gitaar, gitaar + zang, basgitaar, drum, keyboards + zang 00u30 - 01u15: groep 3: Bikinians Rock / Punk 4 bandleden: gitaar, gitaar + zang, basgitaar, drum Zulke optredens worden maandelijks of tweewekelijks georganiseerd, waarbij het programma steeds wordt samengesteld door de jeugdwerking, en zonder vast genre. Deze optredens worden afgewisseld met thema-avonden en gewone openingsavonden. Installatie De volledige audio-installatie voor het concert wordt gehuurd. Plan J.5.c toont de opstelling van het audiomateriaal: •

•

Versterking naar de zaal: links en rechts van het podium: o 2x baskast op basis van JBL 2241H woofer, 2x 600W o 1x topkast Martin Audio Blackline H3, 750W + 300W Versterking op het podium: o 3x Yamaha monitors, 450 W


55/80

Foto 4.01.

Jeugdhuis Kroenkel - Zicht op het podium, met de geluidsapparatuur opgesteld

Foto 4.02.

Jeugdhuis Kroenkel - Zicht in de zaal, van aan het podium.


59/80

II.4.3

Meetresultaten op 23/09/2010 Verloop van het evenement Vanaf 21u treden er drie groepen op, tot ongeveer 01u15. De optredens duren veertig tot zestig minuten. Het optreden van Barbie Bangkok is het enige uit de reeks metingen in dit rapport, dat net 1 uur duurt. De wisseling van groep duurt eveneens ongeveer veertig tot zestig minuten: dit omvat het leegmaken van het podium, het opstellen van de instrumenten, en het soundchecken. Bij de optredens zijn er ongeveer 60 personen aanwezig. Verloop van het geluiddrukniveau tijdens het evenement

Figuur 7.01. Jeugdhuis De Kroenkel - Gemeten A-gewogen momentane geluiddrukniveaus (LAeq,1s)


60/80




61/80




62/80




63/80




64/80

Figuur 7.10. Jeugdhuis De Kroenkel - Gemeten A-gewogen momentane geluiddrukniveaus (LAeq,1s) Equivalente waarde van het geluiddrukniveau tijdens het evenement

Figuur 8.01. Jeugdhuis De Kroenkel Gemeten A-gewogen equivalente geluiddrukniveaus (LAeq,900s en LAeq,3600s) Bestek LNE/2011/Akoestische expertise jeugdhuizen/H&R - Eindrapport deel 1/2

65/80

II.4.4

Analyse Beoordeling van het geluidniveau in de zaal - sterkte en variatie over de ruimte De eerste groep en derde groep bereiken een geluidniveau van ongeveer LAeq,900s = 98 dB(A). De tweede groep speelde bewust niet zeer luid (aangekondigd door de frontman) en laat een geluidniveau optekenen van ongeveer LAeq,900s = 95 dB(A). De tweede band speelde net 1u, en hierbij bereikt het LAeq,3600s een stabiele waarde. Plan J.5.D geeft de verdeling van het geluidniveau over de ruimte, op de verschillende posities weergegeven in plan J.5.C In deze zaal ligt op posities dicht bij de luidsprekers het geluidniveau 7 - 8 dB(A) hoger dan de positie bij het mengpaneel. We moeten wel vermelden dat de vaste positie bij het mengpaneel zich helemaal achteraan de zaal bevindt. In het midden tussen het podium en het mengpaneel bedraagt het verschil met het mengpaneel toch nog 4 dB(A). Het vaste meetpunt in het midden van de dansvloer, dus op ongeveer 1/4 zaallengte van het podium verwijderd, is 6 dB(A) luider dan de positie bij de mengtafel. Als we kijken naar de verdeling van het geluidniveau over de zaal, dan lijkt dit punt meer representatief te zijn voor de optredende geluidniveaus. Mogelijke maatregelen en hun kostprijs Dit jeugdhuis heeft een zeer goed geluidabsorberend plafond maar de wanden zijn sterk geluidreflecterend. Daarom kan het geluidniveau toch nog hoog oplopen, zelfs als streeft een band naar een beperking van het geluidniveau. Muziekgenre Het muziekgenre speelt duidelijk mee in de 'basisluidheid' die ontstaat. Zo zien we dat bands 1 en 3 duidelijk luider zijn dan band 2, die dat ook zelf weet, en het aankondigt (om de mensen dichter bij het podium te vragen). Versterking In deze zaal bleek de luidheid van de drummer niet onmiddellijk de beperkende factor te zijn. Het is daarom weinig waarschijnlijk dat een afscherming van de drummer het geluidniveau ook daadwerkelijk omlaag zal brengen: het muziekgenre lijkt bepalender. Installatie We hebben nagerekend of men in deze ruimte met andere hoofdluidsprekers mogelijk een egalere spreiding van het geluid kan bekomen. In deze ruimte was een verbetering van de spreiding met 1 dB(A) mogelijk, dit betekent: het verschil tussen posities in de zaal zou 1 dB(A) minder groot zijn. Dit is een winst voor het globale geluidniveau, dat dan 1 dB(A) omlaag kan. De kostprijs van een dergelijke installatie is verschillende duizenden Euro's. Het is weinig waarschijnlijk dat een jeugdclub hier in investeert. Naast de kostprijs is er ook de meer complexe en gespecialiseerde bediening. Wij merken dat dergelijke installaties eerder terug te vinden zijn in het clubcircuit, waar grotere zalen systematisch investeren in hoogwaardige geluidsystemen op basis van line arrays. In verhuur zou dit een mogelijkheid zijn, maar wij ramen de meerkost per avond op ongeveer 300 €, voor de apparatuur en de langere inregeltijd. Niet alle verhuurders van audio-apparatuur werken met deze systemen. Daarentegen zou men ook hier moeten vermijden dat toehoorders zeer dicht bij de frontluidsprekers kunnen komen. Ook hier stonden de luidsprekers net langs de rand van het podium en kunnen de mensen er vlakbij komen.


67/80

Geluidabsorptie Met het rekenmodel van de ruimte hebben we onderzocht welke invloed een bijkomende geluidabsorptie kan hebben. Hiervoor zijn we uitgegaan van een gordijn voor een groot deel van de wanden. De onderstaande figuren tonen de beide modellen.

Jeugdhuis Kroenkel - huidige situatie, met geluidabsorberend plafond.

Jeugdhuis Kroenkel - extra geluidabsorptie door gordijnen op de wanden. Plan J.5.D geeft voor elke positie aan hoeveel het geluidniveau daalt. Gemiddeld bekomen we een daling met 2 dB(A). Vlakbij het podium is de invloed minder uitgesproken, ongeveer 1 dB(A). Hiervoor is ongeveer 120 m2 gordijn geplaatst. De kostprijs hiervan ramen we op 120 €/m2, om rekening te houden met wat kleinere nevenwerken. De totale kost bedraagt dus 15.000 €, geleverd en geplaatst. Dit is een belangrijke kost, en de winst bedraagt maar 2 dB(A). Nochtans is dit een goede investering om dit jeugdhuis de mogelijkheid te bieden om evenementen onder de grens van 95 dB(A) te houden.


68/80

II.5

Jeugdhuis 'Kavka'

II.5.1

Gebouw, akoestische kenmerken, vaste installatie Gebouw Het jeugdhuis is ondergebracht in een bouwblok in de stad, met verschillende activiteitenlokalen in verschillende vleugels van het blok. De zaal is een eenvoudig balkvormig volume. De plannen J.2.a en J.2.b tonen het grondplan en doorsnede, en geven de afwerkingsmaterialen. Deze ruimte is de hoogste van alle jeugdhuizen die we onderzochten: 4.5 m hoog. De wanden zijn uit geschilderde baksteen. Voor enkele wanden hangt een gordijn: de wanden langs het podium, en de achterwand. Het plafond is betonnen gewelvenplafond. Op het plafond en op de bovenzijde van de zijwanden zijn hier en daar geluidabsorberende panelen aangebracht, een 20-tal, van 0.6 x 1.2 m, in melamineschuim. Akoestische kenmerken De onderstaande tabel geeft een overzicht met de belangrijkste akoestische kenmerken van de zaal van jeugdhuis Kavka, zoals bepaald uit de metingen van de nagalmtijd, het nameten van de belangrijkste afmetingen van de ruimte, en de waarnemingen inzake vloer-, wanden plafondafwerkingen. zaal van jeugdhuis Kavka volume: 670 m3 totale wandoppervlakte: 590 m2 meting in de huidige situatie (beperkt aantal aanwezigen) belangrijkste oppervlakten vloer: polybeton (zonder aanwezigen) wanden: metselwerk, geschilderd plafond: beton geluidabsorberend plafond (variante) geluidabsorberend gordijn (variante)

gemiddeld 500 - 2000 1.4



Installatie Er is in deze ruimte een beperkte geluidinstallatie voorzien die wordt aangepast aan het evenement of soort avond. II.5.2

Evenement op 10/09/2011 Programma evenement: vanaf 22u00:

concert 3 DJ sets B.E.P.E. - Cosmic Disco - presenteert: DJ Stubbs DJ Le Chef Tournel DJ Todd Terje

Installatie De volledige audio-installatie voor het concert is eigendom van het jeugdhuis. Plan J.2.c toont de opstelling van het audiomateriaal: • Versterking naar de zaal: links en rechts van het podium: o 1x HK Audio Actor actieve baskast, 1000 W Bestek LNE/2011/Akoestische expertise jeugdhuizen/H&R - Eindrapport deel 1/2

69/80

•

o 1x HK Audio Actor actieve topkast, 600 W Versterking op het podium, links en rechts van de DJ set: o 2x ElectroVoice SX 300 monitor, 300 W


70/80

II.5.3

Foto 5.01.

Jeugdhuis Kavka- Zicht van in de zaal naar het podium

Foto 5.02.

Jeugdhuis Kavka - Zicht van op het podium (DJ set) naar de zaal.

Meetresultaten op 10/09/2010 Verloop van het evenement Vanaf ongeveer 22u beginnen de DJ's continu muziek te draaien. Er is geen hoorbare wisseling tussen de DJ's. De fuif trekt echter weinig aanwezigen; op sommige ogenblikken is de zaal nagenoeg leeg. Dit beïnvloedt de sfeer en de muziek komt dan ook niet echt op dreef. Gemiddeld zijn er ongeveer 10 personen aanwezig.


74/80

Verloop van het geluiddrukniveau tijdens het evenement

Figuur 9.01. Jeugdhuis Kavka - Gemeten A-gewogen momentane geluiddrukniveaus (LAeq,1s)



75/80




76/80




77/80




78/80

Equivalente waarde van het geluiddrukniveau tijdens het evenement

Figuur 10.01. Jeugdhuis Kavka Gemeten A-gewogen equivalente geluiddrukniveaus (LAeq,900s en LAeq,3600s) II.5.4

Analyse Beoordeling van het geluidniveau in de zaal - sterkte en variatie over de ruimte Omdat de fuif nooit echt op dreef geraakte, is deze meting niet representatief voor een fuif met DJ set. Mogelijke maatregelen en hun kostprijs Installatie We hebben nagerekend of men in deze ruimte met andere hoofdluidsprekers mogelijk een egalere spreiding van het geluid kan bekomen. Door de grotere hoogte van de ruimte en de grotere lengte, wordt een (kleinschalige) line array hier zinvol. De gelijkmatigheid van het geluidniveau wordt met 3 dB(A) verbeterd door de inzet van dit type luidspreker.


79/80

Jeugdhuis Kavka - huidige situatie, maar met array luidsprekers.


80/80

DAIDALOS PEUTZ bouwfysisch ingenieursbureau

Recommend Documents