Master Rechten
BS Verzekeringsrecht Smvt - Weyts
Q R49
uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen www.quickprinter.be
7.00 EUR
Bijzonderestudie Verzekeringsrecht 2013 Moduleburgerlijkrecht MasterRECHTEN Prof.B.Weyts
DEELI:REGELSGEMEENSCHAPPELIJKAANALLESOORTEN VERZEKERINGEN Les1:14februari2013
Inleiding 1.Praktischeinfo Ophetexamenmageenwetboekgebruiktworden.Kleurenmag,postͲitsook,maarermag nietopdepostͲitsgeschrevenworden. Hetiseenmondelingexamenmetschriftelijkevoorbereiding. Erwordentweevragengesteldophetexamen:theorieeneencasus(opdecasusstaande meestepunten) 2.Belangvanhetverzekeringsrecht Iedereenwordterwelmeegeconfronteerd.Eenverzekeringisvaakverplicht(bv.WAM).Bij de aankoop van een huis gaat men vaak een hypotheeklening aan, waarvoor men een schuldsaldoͲverzekeringmoetaangaanalscontractuelevoorwaardebijhetverlenenvandie lening; de meesten hebben een gezinsaansprakelijkheidsverzekering (familiale verzekering) (ookalisditnietverplicht). 3.Hetverzekeringsrechtiseenheeltechnischematerie. Veelwordtbijwetgeregeld.Daarnaastzijnrechtsvakkenzoalshetverbintenissenrecht,het aansprakelijkheidsrecht,enhethandelsrechtvanzeergrootbelang. 4.Eenverzekeringheeftzoweleeneconomischealseenjuridischebetekenis. Deeconomischebetekenis:Ditisdeactiviteitdieerinbestaatdatdeingeldwaardeerbare risico’s van enkelingen worden gespreid over meerdere personen (de premiebetalers). Dit staat tegenover het buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht waarbij de schadelast verschovenwordtvanhetslachtoffernaardedaderennietgespreidwordtovereengroep vanpremiebetalers.
2
Defunctievaneenverzekeringbestaatinhetvergoedenvandeschadeenhetstimuleren totsparen:verzekeringscontractenzijnspaardaden.Bv.eenlevensverzekering.Menbouwt kapitaal op, dat op pensioenleeftijd wordt uitgekeerd. Bv. de tak 23Ͳverzekering, ook een levensverzekering. Indien men dit echter als een bankproduct gaat kwalificeren valt deze verzekeringnietlangeronderhetverzekeringsrecht,maaronderhetgemeenrecht. Dejuridischebetekenis:Inartikel1WLVOstaandebegripsbepalingen(p.10boek). “Een verzekering is een overeenkomst waarbij de verzekeraar zich tegen betaling van een premieverbindtdeverzekerdeschadeloostestellenvoorverliesofschadetengevolgevan toevalligegebeurtenissenofovermacht” Ditiszeerbelangrijkvoorhetexamen.Eencontractmoetaanaldezevoorwaardenvoldoen opdathetgekwalificeerdkanwordenalseenverzekeringscontract. Opdat men verzekeraar kan zijn, is vereist dat men op regelmatige wijze verzekeringscontracten aanbiedt (dus niet eenmalig, met moet er zijn hoofdberoep van maken).Alserslechtséénmaalopgetredenwordt,danspreektmenvaneenborgstelling. Tevens moet de verzekeraar door een Kb toegelaten worden om als verzekeraar op te treden.Hieris1uitzonderingop:HetBelgischBureauvoorautoverzekering.Dezeinstelling komttussenalsiemandhetslachtofferwordtvaneenverkeersongevalmeteenautodiein het buitenland is ingeschreven. Dan ontstaat er een IPRͲprobleem, wat moeilijkheden met zichmeebrengt.Omhetslachtoffertebeschermenstaatmentoedatdezezichkanrichten tot de BBA om zijn schade te vergoeden. De BBA zal dan regres kunnen uitoefenen op de dader. 5.Deindelingvanverzekeringscontracten. Erzijntweegrotecategorieën.Deonderverdelingvandeverschillendeverzekeringenisheel belangrijkomtewetenopwelkcontractwelkeregelsvantoepassingzijn. Onderscheid1:definitieart.1WVLO Ͳ
Verzekeringentotvergoedingvandeschade(puntjei) Hetbedragdatuitgekeerdwordtstaatnietopvoorhandvast.
Ͳ
Verzekeringentotuitkeringvaneenvastbedrag(puntjej) 3
Hetbedragdatuitgekeerdwordtstaatwelopvoorhandvast. Bijv.bijlevensverzekering. Onderscheid2:definitieart.1WVLO Ͳ
Persoonsverzekeringen(puntjeh) Bijvoorbeeldeenlevensverzekering(deprestatievandeverzekeraarhangtafvanhet leven van de verzekerde; dit is altijd een verzekering tot uitkering van een vast bedrag); een ongevallenverzekering; een ziekteverzekering (dit is een schadeverzekeringofeenverzekeringtotuitkeringvaneenvastbedrag,afhankelijk vandepolis)
Ͳ
Schadeverzekeringen(puntjeg) Dit is altijd een verzekering tot vergoeding van schade, meer bepaald de reële schade.Bijvoorbeeld: o Aansprakelijkheidsverzekering o Beroepsaansprakelijkheidsverzekering o Gezinsaansprakelijkheidsverzekering o Rechtsbijstandverzekering o Zaakverzekering,zoalsbrandverzekering
Belangvanditonderscheid:zieonder:dewetgevinginhetverzekeringsrecht 6.Wetgevinginhetverzekeringsrecht. Niet zeeverzekeringen, wel landverzekeringen. Oorspronkelijk was er de wet van 11 juli 1874.Dezewetweerspiegeldedetijdsgeest:zeisnietconsumentvriendelijkenkort.Daarna volgde de WVLO van 25 juni 1992. Deze wet is wel heel gedetailleerd en had als belangrijkste bekommernis de bescherming van de consument (die wordt immers beschouwd als de zwakke contractspartij. Ook mede omdat bij verzekeringen vaak toepassing wordt gemaakt van standaardͲ of toetredingscontracten. Dit dient echter genuanceerd te worden want de consument verdient erg veel bescherming doordat de WVLO meestal van dwingend recht is). Ze heeft de Wet van 11 juli 1874 niet volledig opgeheven. Deze oudere wet blijft immers van toepassing op verzekeringscontracten die
4
niet vallen onder de wet van 1992, zoals de zeeverzekeringen, herverzekeringen en de verzekeringvangoederenvervoer. Erbestaanverschillendesoortenverzekeringenenookverschillendemanierenomdezeafte sluiten,zoalseenverzekeringsmakelaar,banken,eenverzekeraar… De WLVO bestaat nu 17 jaar, en nog steeds zijn niet alle verzekeringscontracten zijn er volledigaanaangepast. Deze wet kan gezien worden als de lex generalis. Indien er echter een lex specialis is, dan heeftdezevoorrang.BijvoorbeelddeWAMͲwet. DeWLVOisheellogischopgebouwd.Zebestaatuitviertitels. IAlgemeen Ͳ
Bepalingendiegeldenvooralleverzekeringscontracten
Ͳ
Specifieke bepalingen die alleen gelden voor verzekeringen tot vergoeding van schadeenvoorverzekeringtotuitkeringvaneenvastbedrag.
IISchadeverzekering Ͳ
Algemenebepalingenvooralleschadeverzekeringen
Ͳ
Specifieke
bepalingen
voor
de
rechtsbijstandsverzekering;
aansprakelijkheidsverzekeringendezaakverzekering. IIIPersoonsverzekeringen Ͳ
Algemenebepalingen
Ͳ
Specifieke bepalingen voor de levensverzekering en specifieke bepalingen voor alle persoonsverzekeringenbehalvedelevensverzekeringen.
IVSlotbepalingen. Alsjedusdeverzekeringjuistkankwalificeren,hoefjeenkeldeonderverdelingendieopdie verzekeringvantoepassingzijntoetepassen. Bijvoorbeeld:casusoverrechtsbijstandverzekering
5
Ditiseenverzekeringtotvergoedingvanschadeenduszijndeinleidendebepalingen vantitelIvantoepassingevenalsdebepalingenvoorvergoedingvanschadevantitel I.DaarnaastzijndebepalingenvantitelIIdiegeldenvooralleschadeverzekeringen van
toepassing
en
de
bepalingen
die
specifiek
gelden
voor
rechtsbijstandverzekeringen. 7.KenmerkenvandeWLVO. 1.Gedetailleerdensystematischopgebouwd. 2.Dwingendrecht. De wet van 1874 was maar van aanvullend recht, waardoor er veel contractuele vrijheid was.DeWLVOisdaarentegenvandwingendrecht,opeenaantaluitzonderingennadievan openbare orde zijn. Deze wet is ook veel consumentvriendelijker, omwille van twee redenen.Teneerstekentdeverzekeringsnemervaakdedraagwijdtevaneenclausuleniet. Tentweedeisverzekereneenmassafenomeengeworden.Iedereensluiteenverzekeringaf. Alsmendannietvergoedwordt,komtmenineenprecairesituatieterecht. 3.Alleatoirkarakter Afhankelijkvanhettoeval(risico).DitelementMOETerzijn. 8.Kenmerkenvaneenverzekeringsovereenkomst. 1.Benoemdcontract. 2.Wederkerigcontract. 3. Vaak een toetredingscontract = standaardcontract. Toch is dit niet erg, aangezien de contractuelevrijheidvandeverzekeraarwordtbeperktdoordewetzelf. 4.Intuïtupersonaecontract,zoalsdeberoepsaansprakelijkheidsverzekering 5.Kanscontract.Hetheefteenaleatoirkarakter,ermoetaltijdeentoevalselementaanwezig zijn. Er moet kans zijn op winst of verlies. Opzettelijke fouten worden niet gedekt (art. 8 WVLO:vanopenbareorde!)
6
9.Ishetnietafsluitenvaneenverzekeringeenaansprakelijkheidsgrond? Het nietͲverzekerd zijn kan een aansprakelijkheidsgrond zijn wanneer het gaat om een wettelijkverplichteverzekeringzoalsdeWAMͲverzekering(buitencontractueel)ofwanneer u contractueel verplicht bent een verzekering aan te gaan en nalaat dit te doen (bijv. in huurcontract verplicht brandverzekering af te sluiten). In dat geval begaat men een contractuelefout. Alsergeencontractueleofwettelijkeverplichtingis,ishetantwoordmoeilijker.Steldater geen gezinsaansprakelijkheidsverzekering gesloten is, dan mag de rechter bij zijn beoordelinggeenrekeninghoudenmethetaldannietverzekerdzijnvandepartij,tenzijhet gaat om de aansprakelijkheid van geestesgestoorden. Dit staat tegenover de regeling in Nederlandwaarderechtererwelrekeningmeemaghoudendatdedadergeenverzekering heeft. 10.Bestaatereenrechtopverzekering? Sommige kandidaatͲverzekeringnemers vinden geen verzekering. Bijvoorbeeld jonge autobestuurdersdiealeenongevalhebbenveroorzaaktwegensdronkenschap. Waaromwordendezemensengeweigerd? Deverzekeraarspasseneensegmenteringsbeleidtoe.Alsverzekeringsnemergaatmennaar deverzekeraarendiebeslistofhijwilverzekerenenwelkepremiehijdaarvoorvraagt.Die premiekaninsommigegevallenheelhoogoplopen. Hoemaaktdeverzekeraarzijnbeslissing? Deverzekeraarzalrekeninghoudenmetalgemeneenbijzondereomstandigheden. Algemeneomstandigheden:Bijhetafsluitenvaneenbrandverzekeringzaldeomgevingvan belangzijn.Eenalleenstaandhuiszalmindersnelafbrandendaneenrijhuis.Deaardvanhet risico is ook van belang (strooiendak – pannendak). Zo zal een huis met een strooien dak snellerbrandvatten.Eenhospitalisatieverzekeringop20jaarafsluitenofdezeafsluitenop 60jaarmaakteenverschiluit(oudͲjong). Bijzondere omstandigheden: Daar gaat men rekening houden met de bijzondere aard van hetrisico.Bijvoorbeeldeenlevensverzekeringtegenovereenbrandverzekering. 7
Watzijndevoordelenvansegmenteren? Men wil de antiselectie bestrijden. Dit ontstaat wanneer men aan iedereen dezelfde premies gaat vragen. Wie dan een goed risico vertegenwoordigt zal een te hoge premie moetenbetalenenzalnaareenandereverzekeraarwillengaan. HetgevaarvoormoralͲhazardwordtookbestreden.Ditheefteennegatieveinvloedophet gedrag.“Ikbentochverzekerddusikdoewatikwil”Omdieredenwordtereenfranchise geïnstalleerd. Watzijndenadelenvansegmentering? Een aantal mensen vinden geen verzekering meer. Dit heeft verregaande gevolgen. Stel je wordt op jonge leeftijd met kanker geconfronteerd en je geneest. Je zal dan geen schuldsaldoverzekeringkunnenaangaanendusgeenhypothecaireleningkunnenaangaan. HetzelfdegeldtvooreenWAMͲverzekeringofvooreenhospitalisatieverzekering. Deverzekeraarisnietverplichtomjeteverzekeren.Hierheersternogsteedscontractuele vrijheid.DuszowelvoordeVNalsdeVAgeldtdekeuzeomaldannietteverzekerenenmet wie. Moetenmindergoederisico’sookverzekerdworden? Ditiseenbeleidskeuzeenmoeilijktemaken.Deverzekeraarmaguiteraardnietallesdoen wat hij wil. Hij moet rekening houden met de discriminatiewetgeving (10 mei 2007). Het segmenteringsbeleidisdusnietonbegrensd. Door deze wet zouden verzekeraar bepaalde onderscheidingen niet meer mogen maken, zoals op basis van gezondheidstoestand of geslacht. Maar dat is nu net wat verzekeraars doen: mensen onderscheiden van elkaar (een minder gezonde mens zal meer premies moetenbetalendaneengezondemens). Dezewetisvantoepassingopallegoederenendienstendiepubliekelijktoegankelijkzijn. Zowelopdirecte(opbasisvancriteriaopgenomenindewet)alsindirecte(onderscheidop basisvan1vandecriteria,bijvoorbeeldrekeninghoudenmetborstkanker,dusopheteerste 8
zicht een objectief criterium maar dat is een ziekte die alleen vrouwen treft dus wordt er gediscrimineerdopbasisvangender)discriminatieisverboden(artikel14). De verzekeraars waren niet blij met deze wet. Zoals reeds gezegd, doen ze immers niet anders dan mensen van elkaar onderscheiden. Deze criteria zijn net de criteria die de verzekeraartoepast:geslacht,leeftijd,handicap,gezondheidstoestand Bijvoorbeeld: Ͳ
LeeftijdisvanbelangbijdeWAMͲverzekering
Ͳ
Gezondheidstoestandisvanbelangbijeenhospitalisatieverzekering
Ͳ
Het al dan niet hebben van een gehandicapt kind is van belang bij een gezinsaansprakelijkheidsverzekering
1Wetterbestrijdingvanbepaaldevormenvandiscriminatie DeeerstenietͲdiscriminatiewetdateertvan2002.DedagernazeiAssurali(vakbondvande verzekeraars)datdeverzekeraarsnogsteedsmochtensegmenteren(zemogenvoornoemde criteria nog steeds handhaven), maar het onderscheid dat gemaakt wordt moet de discriminatietoetsdoorstaan.ErmagimmersnietuithetoogverlorenwordendatdeWet somseenonderscheidgerechtvaardigdvindt,namelijkwanneerzeobjectiefgerechtvaardigd (2)isdooreenlegitiemdoel(1)enwanneerdemiddelenomhetdoeltebereikenpassend ennoodzakelijkzijn(3). (1)Indepraktijkwilditzeggendatalsdeverzekeraareenonderscheidwensttemakenhij delegitimiteitstoetsmoetdoorstaan:Eendoelislegitiemalsjehetnastreeftvoorjezelfof voordesamenleving.Dussegmenterenkanaangezienditinhetbelangvandeverzekeraaris (deverzekeraarbeoogteencommercieelbelang). (2) Daarnaast moet de verzekering beantwoorden aan de geschiktheidstoets volgens de parlementairevoorbereiding.Dehandelswijzedienagestreefdwordtmoetgeschiktzijnop objectiefvlakenmoetpertinentzijn. Objectiviteitscriterium: bijvoorbeeld bij het sluiten van een hospitalisatieverzekering mag menrekeninghoudenmetdeleeftijd.Hetismoeilijkeromterechtvaardigendatmenmag rekening houden met de gezondheidstoestand. Als men het verwoordt als: de verzekerde 9
maggeenBMIbovende30hebben,danisditobjectief.Zegtmenechter:deverzekerdemag niettedikzijn,danisditeensubjectiefcriterium. Pertinentiecriterium:hetcriteriummoeteeninvloedhebbenophetteverzekerenrisico.Zo is bij het afsluiten van een levensverzekering, het hebben van diabetes niet van belang, aangezienditgeeninvloedheeftophetmomentvanoverlijden. ARRESTTESTͲAANKOOPT.DKV: DKVbiedthospitalisatieverzekeringenaanenbeslistopeenbepaaldmomentom éénzijdigdepremieteverhogen.Hoeoudermenis,hoehogerdepremie.Ditwas volgenshengerechtvaardigd,aangeziendemensensteedsouderwordenen aangezienmenmeermedischeverzorgingnodigheeftwanneermenouderwordt. Ookwordendemedischezorgensteedsduurder.Testaankoopgaatdaaropin Kortgedingenkrijgtgelijk.Degedifferentieerdewijzevanpremieverhogingisniet pertinenttenaanzienvanhetnagestreefdedoel.Devoorzittermotiveerdedeze uitspraakdooroptewerpendatdeverzekeraarophetmomentvanhetafsluitenvan depoliswistdatmenouderzouworden.Hetfeitdatdemedischekostenlaterzullen stijgenishetzelfdebijeen18Ͳjarigealsbijeen81Ͳjarige. (3)Eenongelijkebehandelingmoetooknoodzakelijkzijnomhetdoelterealiseren. Evenredigheidscriterium:Ermoeteenevenredigverbandzijntussendemiddelendiemen toepast en het doel dat men nastreeft. Deze beoordeling is niet eenvoudig. Wanneer bijvoorbeeldeenziekeeenverzekeringwilafsluiten,gaatmendaneenbijpremievragenof strengerepolisvoorwaardenafspreken.Umagdifferentiërenmaarhetmoetevenredigzijn. Criterium van de vergelijkbare doeltreffendheid: De rechter moet toetsen of de maatregelen niet kunnen vervangen worden door minder vergaande maatregelen. Stel u hebteenbepaaldeziekteendeverzekeringwordtugeweigerd,danzalderechtermoeten nagaan of dit een goede maatregel is. De rechter zal moeten nagaan of de weigering niet vervangenkanwordendoorbijvoorbeeldeenbijkomendepremie.
10
Het zwakke punt van de discriminatiewetgeving is dat de wet niet voorziet in burgerrechtelijke gevolgen. Het voorziet in een stakingsvorderingen bij de rechter in kortgeding. Dit was al voorzien in 2002. De wetgever dacht zo de slachtoffers een daadkrachtiginstrumenttegeven,maarditisnietzo.Dezewegwordtampergebruikt. Waarom? Als men eerst naar kort geding gaat om een staking te vragen, dan moet men nadien nog naar de rechtbank van eerste aanleg om een schadevergoeding te vragen. (artikel1382BW:fout,schade,causaalverband)Ditduurtlangenisvaakduur.Deschadeis ook moeilijk te bewijzen. Zo moet rekening gehouden worden met het feit dat er ondertusseneenandereverzekeringisaangegaanofmethetfeitdatnoggeenanderepolis gevondenis. Hetbewijsvandiscriminatieisnietgemakkelijk.Daaromishetvermoedenvandiscriminatie voldoende om de bewijslast om te keren. Het is dan de aangesprokene die zal moeten bewijzen dat hij niet gediscrimineerd heeft. In de wet staan een aantal elementen opgenomendieeenvermoedenvandiscriminatiedoenontstaan. Dewetgeverwasnietblindvoordezekritiekenheeftin2007dewetgewijzigd.Nukaner naardekortgedingrechtbankgegaanwordenenkandezeforfaitaireenschadevergoeding opleggen(650€Ͳuitzonderlijk1350€;deverzekeraarheeftgeenverhaalsrecht).Dezevormt een uitzondering op de integrale schadevergoeding in het aansprakelijkheidsrecht. Het slachtoffer kan daarnaast nog naar de rechtbank van eerste aanleg indien deze schadevergoedingnognietgenoegzouzijn.Derechterinkortgedinggaatdusnutengronde beslissen.Dekortgedingrechtbankkanbovendieneendwangsomopleggenenbevelendat deuitspraakbekendwordtgemaakt. 2Wetterbestrijdingvandiscriminatietussenvrouwenenmannen !ABSOLUUTVERBOD DeGenderwetheeftookzijninvloedgehadophetverzekeringsrecht.Zijiseenafgeleidevan deEuropeseGenderrichtlijnvan13december2004,waaroverveeldiscussieindemediais geweest. Mannen en vrouwen moeten gelijk worden behandeld. Ze moeten een gelijke toegang hebben tot en een gelijk aanbod van goederen en diensten. Vrouwen worden meestalgediscrimineerd,maarinhetverzekeringsdomeinisheteigenlijkomgekeerdomdat 11
zelangerleven,beterrijden,…Omdieredenmoetenzeookminderhogepremiesbetalen dan mannen. Daarom was er een opting out clausule (lidstaten mochten een uitzondering formulerenvoordieverzekeringscontractenwaarbijhetgeslachteenfactorvormdebijhet beoordelen van het verzekeringsrisico zoals levensverzekering maar niet bij brandverzekeringen bijv). op het verzekeringsdomein. België wilde aanvankelijk deze optie niet lichten met als gevolg dat buitenlandse verzekering op de Belgische markt zouden komen.Uiteindelijkwerddeoptiewelgelicht,maarenkelvoordelevensverzekering.Dusbij autoverzekeringmagdeVAgeenrekeninghoudenmethetgeslachtbijdebeoordelingvan het risico. De Belgische VA waren hier niet blij mee en daardoor hebben de meeste verzekeringenookonmiddellijkhunpremielatenstijgen.VandaardatbuitenlandseVA(zoals Ned)zichmassaalopdeBelgischemarkthebbenbegeven. Hoe komt het dat België deze optie slechts gedeeltelijk heeft gelicht? Door het lobbywerk van test aankoop. Zij zeiden dat gelijke behandeling zo belangrijk was dat dit boven verzekeringsbelangen staat. Vervolgens kwamereen arrest van hetHVJ op 1 maart 2011 datdeoptingͲoutclausuleheeftvernietigd.DusingeenenkeleverzekeringingeheelEuropa mag nog rekening gehouden met het geslacht. Vanaf 21 december 2012 moet dit overal gerespecteerdworden. Gelijkheidtussenvrouwenenmanneniseenfundamenteelbeginsel! Absoluutverbodgeldtvoorverzekeringscontractengeslotenna21december2012.
12
HoofdstukIWatiseenverzekeringscontract?
Afdeling1.Begripsomschrijving Definitie:artikel1WLVO Uit dit artikel kan je afleiden welke partijen er betrokken zijn bij een verzekeringsovereenkomst.Deverzekeringsovereenkomstkanuit2,3of4partijenbestaan, afhankelijkvandeverzekeringspolis. Deverzekeraar=degenediedeverzekeringsdekkingbelooft De verzekeringsnemer = geen definitie in de wet, omdat de minister zegt dat er een implicietedefinitieindewetisterugtevinden.Hetgaatomdegenediehetcontractafsluit, diezeonderschrijftendiedepremiemoetbetalen. De verzekerde = artikel 1 b WLVO: titularis van het verzekerde belang (spijtig dat zo’n belangrijkbegripnieteenvormiggedefinieerdis) Debegunstigde=artikel1cWLVO:degeneaanwiedeprestatiemoetwordengeleverd Bv. brandverzekering: als ik verzekeringsnemer ben en het contract sluit met de verzekeraarindienikookeigenaarben,wordikookverzekerdeenbegunstigde. Bv.levensverzekeringbijoverlijden.Bijmijnoverlijdenkrijgtdepartnereengeldsom. Ikbendanverzekeringsnemerenverzekerdeenmijnpartnerisdebegunstigde Bv. arbeidsongevallenverzekering. De werkgever is de verzekeringsnemer. De werknemer is de verzekerde en de begunstigde, tenzij de werknemer is overleden, danisdeechtgenootdebegunstigde. Watisdaneenbenadeelde? Als advocaat heb je een beroepsaansprakelijkheidsverzekering via de balie. Stel dat je een professionele fout begaat waarvan uw cliënt als derde (vreemd aan het contract) de benadeelde is. Normaliter geldt een contract enkel tussen de partijen = relativiteit van contracten. Uitzondering op de relativiteit: Het contract kan wel werken ten aanzien van 13
derde,aangeziendederdeereenrechtuitkanhalenomdeverzekeraaraantespreken.De derdezalzichm.a.w.rechtstreekskunnenrichtentotdeverzekeraar.
Afdeling2.Wezenlijkebestanddelen Hieronderwordende4constitutievebestanddelenvaneenverzekeringscontractbesproken: 1.Hetrisico Het risico is de onzekere gebeurtenis. Ofwel is het ontstaan van de gebeurtenis onzeker, zoalsbijeenbrandverzekering(weetnietofmijnhuiszalafbranden),ofwelishettijdstipvan degebeurtenisonzeker,zoalsbijeenlevensverzekering(ikweetdatikgastervenmaarweet nietwanneerikgasterven). Een verzekeringscontract heeft dus steeds een aleatoir karakter, omdat het een kanscontract is. Een zuiver en potestatief risico kan je dus niet verzekeren (strijdig met artikel8WLVO) Artikel1964BWgeefteendefinitievaneenkanscontract.Degevolgenvanwinstofverlies zijnmaaronzekervoor1vandepartijen. Bv.verzekeringscontract:deverzekeringnemermoetdepremiebetalenaandeverzekeraar. Alsheteenbrandverzekeringiskanhetgoedzijndathetnooitzalbranden.Ditfeitisalleen voor de verzekeraar onzeker. Ook dit is een kanscontract. De verzekeringnemer is dus sowiesogehoudentotbetalen,deverzekeraardaarentegenweetnietofhijooitzalmoeten overgaantotbetaling. Het doel is niet zich te verrijken, maar de situatie te herstellen. Men wil zo opzettelijke schadegevallenvermijden. Een verzekeraar heeft dus kans op winst (50 jaar premies betalen en nooit moeten tussenkomen)ofverlies(1jaarpremiebetaaldenalmoetentussenkomen). Artikel1104BWisvolgenssommigeneenprobleem.Ditartikelisstrengerdanartikel1964 BW.Volgensartikel1104B.W.iserslechtssprakevaneenkanscontractindienerinhoofde vanbeidepartijeneenonzekerheidbestaat.M.a.w.wanneermendatartikelgaattoepassen hebben we geen kanscontract wanneer er geen onzeker element is in hoofde van de 14
verzekeringsnemer. Hierop werd kritiek geleverd aangezien het kanscontract gedefinieerd staatinhetartikel1964B.W.ennietinhetartikel1104B.W. Collegeefthieropkritiekenwijstophetonderscheidtusseneenaleatoircontracteneen vergeldend contract. Bij een vergeldend contract zijn de prestaties voor beiden partijen gelijk.Bijeenaleatoircontractmagergeenwinstspeculatiezijn.Geenvanbeidenpartijen mag de eigen verrijking voor ogen hebben. Hoe heeft de wetgever daarvoor gezorgd? Schadeverzekering is steeds een verzekering tot vergoeding van de schade. Hier geldt het indemnitairbeginsel, dat zelfs de OO raakt. ‘De schade dieu werkelijkgeleden hebt’ is de grens. De verzekerde zal nooit meer dan de schade krijgen. Hij mag dus geen winst nastreven.Ditdienttochgenuanceerdteworden:Bv.Brandverzekering:deverkoopwaarde opdatmomentvanhetafbrandenisdeschade.Steldeverkoopwaardeis250.000€terwijlu hetgekochtheeftvoor200.000€ Artikel24WLVO,lid1bepaaltdateenverzekeringnietigisalsbijhetsluitenvanhetcontract hetrisiconietbestaatofreedsverwezenlijktis.Ditkangebeurenterwijlutegoedertrouwof teslechtertrouwbent. Bijvoorbeeld: Je wil een verzekering afsluiten voor je woning in Spanje. Op het momentdatjehetcontracttekentstaatjewoninginbrand.Jebenttegoedertrouw, maartochisjecontractdannietig.Hetverschilmetwanneermentekwadertrouw zou zijn, is dat men bij te kwader trouw als verzekeraar de reeds betaalde premies mag bijhouden. Dat is dan je schadevergoeding. Indien de verzekeringnemer daarentegentegoedertrouwis,dientdeverzekeraardepremiesterugtestorten. Dezevereistevandeaanwezigheidvaneenrisico,brengtmetzichmeedatbepaaldetak23 verzekeringennietalsverzekeringwordenaanzien.Erwordtimmerseenpremiebetaalddat ineenbeleggingsfondsterechtkomt.Alsje65jaaroudbentwordtdatuitbetaaldaanjezelf, alsjenogleeftofaanjefamilieindienjebentoverleden.Debankenzoudengraaghebben datditalseenverzekeringwordtaanzien,aangezienhetdanvaltonderdeWLVO,maarhier isgeenenkeltoevalelementaanwezig.Ofjenudoodbentofinleven,hetwordtuitbetaald nomatterwhat.HierspeeltdusnietdeWLVOmaarhetBW.
15
2.Hetverzekerbaarbelang Definitieisterugtevindeninartikel1AWLVO.Hetgaatomhetbelangdatuerbijheeftdat hetrisicozichnietvoordoet. Bv. Zaakverzekering: brandverzekering voor de woonst. Het belang om de zaak te behouden.(bijvoorbeeldzekerheidkanlatengelden(eigendomsrecht,vruchtgebruik) Bv. Aansprakelijkheidsverzekering: belang is dat het vermogen wordt beschermd, vrijwarenvanuwvermogen. Bv. Persoonsverzekering: hier moet er ook een belang zijn. Bijvoorbeeld bij een ongevallenverzekering:voorhetgevaljeeenongevalzouhebben,wordtjevermogen beschermd.(geheelofgedeeltelijkearbeidsongeschiktheid,gedeeltelijkloonverlies) Bv. levensverzekering: Kapitaal opbouwen voor de partner en kinderen. Dit kan verstoordwordenbijvroegtijdigoverlijden.(tijdstipvanoverlijdenisonzeker) Dit is economisch maar kan ook emotioneel zijn (bij een levensverzekering hebben uw familieledenerimmersbelangbijdatjenogleeft) 3.Depremie Ditisdeprijsdiedeverzekeringsnemermoetbetalenaandeverzekeraar.Dezelaatstezorgt erdanvoordathetkapitaalbeschermdwordt. Depremiebestaatuitdrieelementen: Ͳ
Technischeelement:hetbedragdatnodigisomhetrisicotekunnendekken
Ͳ
Verrekeningvandekostenvandeverzekeraar
Ͳ
Winstverzekeraarberekenen
De premiewordt dus individueel bepaald. Hiermee hangtsamen: hetsegmenteringsbeleid van de verzekeraars. Bijv. een hospitalisatieverzekering afsluiten als je ernstig ziek bent, wordtmoeilijkomwillevanderedendatdeverzekeraarsmeerkanshebbenopverliesdan op winst. Het segmenteringsbeleid is dan de manier om het risico zo goed mogelijk in te schatten.Hoe?Doordeprobabiliteitvanhetrisicotechecken,deomgeving(appartement heeft bijv. minder kans op overstroming dan huis), de moraliteitsfactoren. 16
Segmenteringsbeleid heeft voordelen, namelijk dat een juiste premie wordt betaald. Maar ooknadelen,namelijkdatergeenverzekeringzalafgeslotenwordenwanneerjeeenslecht risicohebt.Ditkanmaatschappelijkegevolgenhebben,bijv.jemagnietmetdeautorijden alsjehiergeenverzekeringvoorhebt(ditisimmersverplicht).Deverzekeraarsmoetenook metdenonͲdiscriminatierekeninghouden(ziesupra). OpEuropeesvlakisertariefvrijheid.Deverzekeraarmagvrijdepremiesbepalen.Derichtlijn bepaalt wel dat overheid niet mogen vragen dat de premies vooraf moeten worden goedgekeurd/voorgelegd.Aprioricontroleisdusverboden,aposterioricontroleniet. 4.deverzekeringsprestatie Artikel1FWLVOgeefteendefinitie. Ditishetbedragdatdoordeverzekeraarwordtuitbetaaldofditzijndedienstendiedoorde verzekeraar moeten gepresteerd worden (rechtsbijstandverzekering: niet alleen de kosten vandeadvocaatwordenbetaald,erwordtookadviesenbijstandgegevenbijregelinginder minne)
Afdeling3.Verzekeringtegenpremieversusonderlingeverzekering. Nietkennen(p.16Ͳ18)
Afdeling4.Toepasselijkewetgeving. DebelangrijkstewetgevingisdeWLVOdievandwingendrechtis.AlseenbepalingvanOO isofslechtsvanaanvullendrecht,danzaldittelkensexplicietvermeldworden. Daarnaastzijnookdebepalingvanhetburgerlijkwetboekvanbelang,inzoverredeWLVO ernietvanafwijkt.Bv.1104B.W.,interpretatieregelenart.1156ev. Verzekeringscontracten zijn ook onderworpen aan de Wet Marktpraktijken 2010. Vaak worden er onrechtmatige bedingen opgenomen in een verzekeringscontract die via de WMPCwordengesanctioneerd(voorovereenkomstenmetconsumenten).Alserstrijdigheid is,dangaatdeWLVOvooropgrondvanhetlexspecialisbeginsel. TotslotzijnzeonderworpenaandeantiͲdiscriminatiewetgeving(ziesupra). 17
Les2:21februari2013
HoofdstukIITotstandkomingvanverzekeringsovereenkomst Afdeling1.Degemeenrechtelijkebeginselen 1.Debetrokkenpartijen Bij het verzekeringscontract zijn meerdere partijen betrokken. Er zijn tenminste 2 partijen betrokken:deverzekeraarVAendeverzekernemerVN.DeVNisdiegenediedaadwerkelijk contracteertendiedeverplichtingopzichneemtomdepremiestebetalen. De verzekeringnemer kan ook de verzekerde zijn (dit is de titularis van het verzekeraar belang).Danblijfthetbijtweepersonen. HetkanookzijndatdeVNenanderepersonenverzekerdenzijn. Vb.:Steldatjeeenhospitalisatieverzekeringafsluit:danhebjedeVAendeVN,die ookdeverzekerdeis(jezelfdus).Hierzijndus2personenbetrokken.Jebenttevens ookdebegunstigde. Steljesluiteengezinsaansprakelijkheidsverzekeringaf.JesluitalsVNhetcontractaf met de VA. Je bent zelf verzekerde maar ook je partner en kinderen! Hier zijn dus meerderepersonenbijbetrokken. Stel je rijdt met de auto van je vriend. U veroorzaakt een ongeval. Ben je dan verzekert?Jawantjevriendheefteenverzekeringafgeslotenenart.3vandeWAMͲ wet zegt dat iedereen die met de wagen rijdt verzekert is, dus niet enkel de bestuurder.UwvriendisdusdeVNendeverzekerde.Maarookiedereendiemetde autorijdtisverzekerde. MaarhetkanookzijndatdeVNnietdeverzekerde(VZ)is. Bv.eenarbeidsongevallenverzekering.Dewerkgeverheeftdandeverplichtingdeze aftesluitenmaardeverzekerdeisechterdewerknemer.Debegunstigdenzijnhier de werknemer indien hij niet overleden is. Als hij overleden is, dan zijn de begunstigdendemensendiedoordewerknemerzijnaangeduidinhetcontract. 18
