Brancherapport Gehandicaptenzorg 2012

Brancherapport Gehandicaptenzorg 2012

Brancherapport Gehandicaptenzorg 2012 Drs. A. (André) J.J. van der Kwartel

In opdracht van: Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland Utrecht, april 2013

Kiwa Prismant is hét kennis- en expertisecentrum in het hart van de zorg. Kiwa Prismant wil de Nederlandse zorgsector optimaal informeren, adviseren en ondersteunen en daarmee bijdragen aan een goede sturing en kwaliteit van de zorg. Uitgangspunten zijn: objectiviteit, gedegenheid, betrouwbaarheid en onafhankelijkheid. Kiwa Prismant wortelt in de basis en heeft een sterke verbinding met de top van de zorg. Door die unieke sleutelpositie is Kiwa Prismant bij uitstek in staat om actief bij te dragen aan de ontwikkeling van het landelijke beleid en ontwikkelingen in het veld. Kiwa Prismant ondersteunt haar klanten in hun streven de doeltreffendheid, doelmatigheid, toegankelijkheid en kwaliteit van de zorg te verbeteren.

Colofon Onderzoek uitgevoerd door © Kiwa Prismant, Utrecht, 11 2012. Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit werk mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Kiwa Prismant. Publicatie van cijfers en/of tekst uit dit werk als toelichting of ondersteuning bij wetenschappelijke artikelen, boeken of scripties, is toegestaan mits daarbij geen sprake is van commerciële doeleinden en voor zover de bron duidelijk wordt vermeld. Indien het werk bedoeld is voor openbare publicaties dan mag dat zonder schriftelijke toestemming louter in zijn geheel en zonder enige toevoeging of weglating openbaar gemaakt worden. ® Prismant is een wettig gedeponeerd diensten warenmerk. Opgesteld door Kiwa Prismant Ptolemaeuslaan 900, 3528 BV Utrecht Postbus 85200, 3508 AE Utrecht Telefoon 030 - 2345 678 [email protected] Uitgegeven door Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) Oudlaan 4, 3515 GA Utrecht Postbus 413, 3500 AK Utrecht T 030-27 39 300 www.vgn.nl [email protected]

Inhoudsopgave

1 Inleiding

5

6 Capaciteit

27

1.1 Achtergrond

5

27

1.2 Informatieproblematiek

5

6.2 Kerngegevens

27

1.3 Leeswijzer

5

6.3 Capaciteit naar deelsector

27

2 Samenvatting

7

7

Omzet gehandicaptenzorg

29

2.1 Inleiding

7

2.2 De gehandicaptenzorg ten opzichte van

de gezondheidszorg

van de AWBZ

2.5 Kerngegevens deelsectoren

7.1 Inleiding

29

7.2 Kerngegevens

29

7.3 De omzet naar functies

29

7.4 Bedrijfsopbrengsten per deelsector

30

8

Kwaliteit van zorg

31

8

2.4 Kerngegevens en ontwikkelingen

gehandicaptenzorg

7

2.3 De gehandicaptenzorg als onderdeel

6.1 Inleiding

8 10

9 Beleidsontwikkeling gehandicaptenzorg

3 Cliënten

13

33

9.1 Maatregelen om de groei van de

3.1 Inleiding

13

3.2 Kerngegevens

13

9.2 Wet maatschappelijke ondersteuning

zorgkosten te beperken

33 33

3.3 Cliënten naar deelsector

14

9.3 Jeugdwet

34

4 Productie

15

10 Verantwoording

35

4.1 Inleiding

15

4.2 Kerngegevens

15

Bijlagen

36

4.3 Productie naar functies

15

Bijlage 1 Lijst van gebruikte afkortingen

37

4.4 Productie per deelsector

17

Bijlage 2 Tabellen bij grafieken

38

Bijlage 3 Informatie zorgzwaartepakketten

41

5 Personeel

21

Bijlage 4 Indeling naar deelsectoren

48

21

Bijlage 5 Indeling opleidingen MBO

51

5.1 Inleiding

5.2 Kerngegevens

21

5.3 De opleidingen

21

5.4 Personeel naar deelsector

25

3


4


1 Inleiding

1.1 Achtergrond Tussen 2008 en 2010 stelde Kiwa Prismant in opdracht van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) jaarlijks een brancherapport over de gehandicaptenzorg samen. In 2011 werd volstaan met een factsheet met kerngegevens. Dit jaar wordt zowel een brancherapport als een factsheet gepubliceerd. Dit brancherapport kent in grote lijnen dezelfde opbouw als de drie eerdere. Centraal staan kerngegevens over de cliënten, de productie, de capaciteit, het personeel en de omzet van de gehandicaptenzorg. In deze uitgave zijn aan deze vaste elementen twee thematische hoofdstukken toegevoegd over respectievelijk de belangrijkste beleidsontwikkelingen met betrekking tot de gehandicaptenzorg en het kwaliteitsbeleid voor de gehandicaptenzorg.

1.2 Informatieproblematiek Naarmate over een groter aantal jaren informatie uit het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording (JDMV) beschikbaar komt, ontstaat meer inzicht over de trends in de gehandicaptenzorg. Tegelijkertijd worden echter ook de inconsistenties in het databestand meer zichtbaar. Voor opvallende inconsistenties, zoals ontbrekende gegevens of gegevens die sterk afweken van trends, zijn deze zo goed mogelijk hersteld met behulp van andere bronnen. Daarmee is een databestand gevormd dat een betrouwbaar beeld geeft van de sector gehandicaptenzorg als geheel voor wat betreft een aantal belangrijke kerngegevens, zoals cliënten, productie, personeel en financiën. Over het onderdeel ‘dagbesteding’ lijken de gegevens van vóór 2011 echter minder betrouwbaar. De vraagstelling ten behoeve van het DigiMv was in het verleden niet eenduidig. De bedoeling is altijd geweest dat onderscheid zou worden gemaakt tus-

5


sen verblijfscliënten, cliënten dagbesteding en cliënten extramurale zorg. Al eerder bestond de indruk dat sommige instellingen de dagbesteding aan hun verblijfscliënten ook meenamen in de beantwoording van de betreffende vragen, dus zowel qua aantallen cliënten als qua productie. Daarmee ontstonden voor deze instellingen dubbeltellingen. Voor het verslagjaar 2011 werd de vraagstelling naar cliënten en productie aangepast, zodat duidelijk was dat het ging om dagbesteding van extramurale cliënten. Bij vergelijking van de historische reeks gegevens (dagbestedingscliënten + extramurale cliënten) met de voor 2011 gevraagde aantallen extramurale cliënten (inclusief dagbesteding) bleek dat voor sommige instellingen het aantal cliënten inderdaad sterk afnam, soms zelfs meer dan halveerde. Dit probleem bleek niet goed te corrigeren. In sommige gevallen bleek sprake te zijn van een sterke daling van het aantal extramurale cliënten, in andere gevallen leek sprake van foutieve invullingen in eerdere jaren, maar waren er geen bronnen beschikbaar om een en ander te verifiëren. In hoofdstuk 10 wordt nader op deze problematiek teruggekomen.

1.3 Leeswijzer Na deze inleiding volgt een samenvattend hoofdstuk, waarin de gehandicaptenzorg wordt geplaatst tegen de achtergrond van de gezondheidszorg en de AWBZ-zorg als geheel. Vervolgens worden enkele kerngegevens over de gehandicaptenzorg als geheel en per deelsector gepresenteerd. Dat laatste schetst een samenhangend beeld van iedere deelsector. In de daarop volgende hoofdstukken wordt meer specifiek ingegaan op de aspecten cliënten, productie, personeel, capaciteit en omzet. In deze hoofdstukken worden de kerngegevens nogmaals per deelsector gepresenteerd. Dat maakt het

mogelijk de ontwikkelingen in de verschillende deelsectoren met elkaar te vergelijken. Na deze hoofdstukken volgen twee thematische hoofdstukken. Hoofdstuk 8 geeft een overzicht van het kwaliteitsbeleid in de gehandicaptenzorg, in hoofdstuk 9 wordt ingegaan op enkele voor de gehandicaptenzorg belangrijke beleidsontwikkelingen. Hoofdstuk 10 ten slotte bevat een verantwoording van de in dit brancherapport gepresenteerde kwantitatieve gegevens. De bijlagen bij dit brancherapport bevatten de volgende aanvullende informatie: • Bijlage 1 bevat de lijst van gebruikte afkortingen. • Bijlage 2 bevat de tabellen die de basis vormen voor de in dit brancherapport opgenomen gra fieken. • Bijlage 3 bevat gedetailleerde informatie over de zorgzwaartepakketten naar deelsector, niveau en type. • Bijlage 4 bevat de in dit brancherapport gehan teerde indeling naar deelsectoren op basis van de gegevens uit het Jaardocument Maatschap pelijke Verantwoording. • Bijlage 5 bevat de gehanteerde indeling in onderwijscategorieën.

6


2 Samenvatting

2.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt de gehandicaptenzorg afgezet tegen de gezondheidszorg als geheel (paragraaf 2.2) en de gezamenlijke AWBZ-sectoren (paragraaf 2.3). In paragraaf 2.4 worden de belangrijkste kerngegevens over de gehandicaptenzorg gepresenteerd voor de aspecten die in volgende hoofdstukken nader zullen worden uitgewerkt: cliënten, productie, personeel, capaciteit en omzet. Paragraaf 2.5 bevat tabellen waarin per deelsector van de gehandicaptenzorg de kerngegevens bij elkaar zijn gezet.

Personeel De sector Verpleging en Verzorging kent het grootste aantal FTE’s, ongeveer 220.000. Over de periode 2006-2011 is dat aantal ongeveer gelijk gebleven. De gemiddelde jaarlijkse groei (GJG) in die periode bedroeg slechts 0,2%. In die periode is het verschil in FTE’s met de sector ziekenhuizen afgenomen. Waar in 2006 het verschil in aantal FTE’s tussen beide sectoren nog ongeveer 40.000 FTE’s bedroeg, was dat verschil in 2011 teruggelopen tot ongeveer 20.000 FTE. Het aantal FTE’s in ziekenhuizen groeide gemiddeld met 2,4% per jaar. Figuur 2-2: Personeel naar zorgsector 2006-2011 (FTE)

2.2 De gehandicaptenzorg ten opzichte van de gezondheidszorg Uitgaven In 2011 bedroegen de exploitatie-uitgaven aan de gezondheidszorg € 54,7 miljard. De onderstaande figuur illustreert de verdeling van deze uitgaven over de verschillende zorgsectoren.

Bron: CBS

25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0

Figuur 2-1: Uitgaven gezondheidszorg naar sector in miljoenen euro (2011) Bron: CVZ 2011 (miljoenen euro) Uitgaven sectoren gezondheidszorg Dagbesteding Geestelijke gezondheidszorg ZZP Hulpmiddelen Huisartsenzorg Overig AWBZ Extramuraal VV GHZ GGZ Geneeskundige GGZ Gehandicaptenzorg ZZP Farmaceutische zorg VV ZZP Medisch specialistische zorg 0

5.000 10.000

15.000 20.000

Voor extramurale zorg en dagbesteding wordt geen onderscheid meer gemaakt tussen de verschillende grondslagen (GHZ, VVT, GGZ). Extramurale zorg neemt ruim 7% van de uitgaven voor haar rekening en dagbesteding ruim 2%.

7


2006

2007

2008

Ziekenhuizen

2009 VV

2010 GHZ

2011 GGZ

Op basis van CBS cijfers werd de procentueel sterkste groei waargenomen in de gehandicaptenzorg. Tussen 2006 en 2011 groeide het aantal FTE’s met gemiddeld 3,1% per jaar; van 88.700 naar 103.300. Op basis van cijfers uit DigiMV is er sprake van een geringer aantal FTE (99.366) en een geringere groei. Dit verschil vindt zijn oorzaak in een andere wijze waarop instellingen worden ingedeeld. Het CBS deelt organisaties in op basis van de Standaard Bedrijven Index (SBI). De cijfers uit DigiMV betreffen alleen instellingen die lid zijn van de VGN. Het aantal FTE’s, werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg groeide met gemiddeld 1,9% per jaar; van 57.700 naar 63.500.

2.3 De gehandicaptenzorg als onderdeel van de AWBZ In 2011 ging er in de AWBZ ruim 18,7 miljard euro om. Dit is exclusief toeslagen en exclusief PGB. Het grootste aandeel daarvan werd uitgegeven aan intramurale verpleging en verzorging (41%), intramurale gehandicaptenzorg (25%) en aan extramurale zorg (21%). Figuur 2-3: Verdeling uitgaven AWBZ 2011 (percentages)

9%. De uitgaven aan zorgzwaartepakketten in de gehandicaptenzorg stegen van ruim 4 miljard euro naar ruim 4,6 miljard euro; een stijging van 13%. De geestelijke gezondheidszorg kende (relatief) de grootste groei aan uitgaven aan zorgzwaartepakketten. Van 1,1 miljard euro in 2009 naar 1,4 miljard euro in 2011; een groei van 22%.

2.4 Kerngegevens en ontwikkelingen gehandicaptenzorg

Bron: CVZ

Cliënten 6%

21%

Tabel 2-1: Cliënten gehandicaptenzorg 2007-2011 Bron: DigiMv

7%

41%

Verblijf

2007 2008 2009 2010 2011 67.244 70.675 72.800 74.742 74.828

Extramuraal 127.838 140.218 137.260 133.579 112.113 Totaal

25%

Dagbesteding

AWBZ Extramuraal VV GHZ GGZ

Volledig pakket thuis

GGZ ZZP's

VV ZZP’s

GHZ ZZP's

Uitgaven zorgzwaartepakketten In onderstaande figuur wordt de ontwikkeling weergegeven van de uitgaven aan intramurale zorg (zorgzwaartepakketten) voor respectievelijk de Verpleging en Verzorging (VV), de Gehandicaptenzorg en de Geestelijke gezondheidszorg. Figuur 2-4: Uitgaven zorgzwaartepakketten 2009-2011 (miljoenen euro’s). Bron: CVZ 8000 6000 4000 2000 0

2009

2010

Geestelijke gezondheidszorg

2011 Gehandicaptenzorg

VV

De sector Verpleging en Verzorging kende de hoogste uitgaven aan zorgzwaartepakketten. Tussen 2009 en 2011 stegen de uitgaven van ruim 7 miljard euro naar ruim 7,6 miljard euro; een stijging van

8


195.082 210.893 210.060 208.321 186.941

Zoals in paragraaf 1.2 is aangegeven, moeten de gegevens in deze tabel met enige terughoudendheid worden bekeken. De aantallen verblijfscliënten lijken betrouwbaar, omdat zij kunnen worden getoetst aan de intramurale capaciteit in bedden en plaatsen. De gemiddelde jaarlijkse groei van het aantal verblijfscliënten over de periode 2006-2011 bedroeg 2,7%. Overigens lijkt die groei af te zwakken. De aantallen extramurale cliënten (inclusief cliënten dagbesteding) bevatten in de periode 2007-2010 echter wellicht dubbeltellingen met verblijfscliënten. Sommige instellingen telden in het verleden verblijfscliënten aan wie dagbesteding werd aangeboden, mee in het aantal cliënten dagbesteding. Als het goed is, is voor 2011 door een gewijzigde vraagstelling deze onduidelijkheid verdwenen. Er wordt nu expliciet gevraagd naar intramurale en extramurale cliënten, waarbij tot de laatste groep ook extramurale dagbestedingscliënten worden gerekend. Dat betekent dat het totaal aantal cliënten van de gehandicaptenzorg in 2011 een redelijk getrouw beeld van de werkelijkheid moet geven. Dubbeltellingen uit het verleden verklaren wellicht ook (een deel van) de daling in het aantal extramurale cliënten van 2010 naar 2011.

Productie

Capaciteit

Tabel 2-2: Productie gehandicaptenzorg, 2007-2011

Tabel 2-4: Intramurale capaciteit gehandicaptenzorg-

Bron: DigiMv

instellingen, 2007-2011, gemiddelde jaarlijkse groei (%) Bron: DigiMv 2007 2008 2009 2010 2011

Verblijf (miljoenen dagen)

23,8 24,3 25,9 25,9 26,5

plaatsen

Dagbesteding (miljoenen dagdelen)

13,5

14,7

14,0

13,2

9,8

10,4

10,6

10,5

10,1

10,0

Extramurale zorg (miljoenen uren)

Dezelfde informatieproblematiek die speelt voor cliënten dagbesteding, speelt ook voor de productie aan dagbesteding. Ook hier zien we van 2010 naar 2011 een scherpe daling die waarschijnlijk voor een deel wordt verklaard door de meer eenduidige vraagstelling in het DigiMv. Zoals te verwachten groeide de intramurale productie gemiddeld hetzelfde als het aantal intramurale cliënten: 2,7% gemiddeld per jaar. De productie aan extramurale zorg neemt sinds 2008 geleidelijk af. Dit hangt samen met het beleid om allerlei vormen van extramurale zorg, zoals begeleiding, over te hevelen naar de gemeenten. Personeel

2007

2008

2009

2010

2011 GJG

Bedden/ 68.401 70.559 72.672 75.804 78.044 3,4

Voor het registreren van de capaciteit wordt geen onderscheid gemaakt tussen intramurale (‘bedden’) en semimurale (‘plaatsen’) zorg. Opmerkelijk is dat de capaciteit gemiddeld per jaar harder groeit dan het aantal verblijfscliënten en de intramurale productie die beiden met gemiddeld 2,7% per jaar toenemen. Een verklaring hiervoor is dat hier deels sprake is van administratieve overcapaciteit. Voor nieuwe of wijzigingen in zorgvormen en voor nieuwe locaties worden nieuwe toelatingen aangevraagd. Het hebben van een toelating is een voorwaarde om de zorg bekostigd te krijgen. Er is geen dwingende reden om vervallen capaciteit af te melden. Omzet Tabel 2-5: Omzet gehandicaptenzorg: wettelijk budget, overige inkomsten en totaal (miljoenen euro), gemiddelde

Tabel 2-3: Personeel gehandicaptenzorg 2007-2011,

jaarlijkse groei in procenten. Bron: DigiMv

gemiddelde jaarlijkse groei in procenten. Bron: DigiMv 2011 GJG

Wettelijk

Personen 146.373 151.970 154.817 158.945 160.411 2,3

budget

FTE

Overige

2007

2008

2009

2010

90.799 95.166 96.065 98.487 99.366 2,3

2007

2008

2009

2010

2011 GJG

5.399,7 5.933,8 6.399,0 6.574,6 6.897,4 6,3

inkomsten 377,8 431,2 445,7 494,8 468,1 5,5

Het personeelsbestand in de gehandicaptenzorg neemt gestaag in omvang toe met een gemiddelde jaarlijkse groei van 2,3%. Deze groei geldt zowel voor het aantal personen als het aantal FTE, hetgeen erop wijst dat de deeltijdfactor in de gehandicaptenzorg als geheel nauwelijks verandert.

Totaal

5.777,4 6.365,0 6.844,7 7.069,4 7.365,6 6,3

Over de periode 2007-2011 stijgen de uitgaven aan gehandicaptenzorg met gemiddeld 6,3% per jaar. De groei neemt van jaar tot jaar af en van 2010 naar 2011 weer toe, zoals zoals figuur 2-5 illustreert. In deze figuur is weergegeven hoe de uitgaven aan gehandicaptenzorg van jaar tot jaar toe- of afnemen. Van 2007 tot 2010 neemt de jaarlijkse groei van het wettelijk budget af, maar van 2010 naar 2011 neemt de groei weer toe naar 4,9 procent. De ontwikkeling van de ‘overige inkomsten’ vertoont een grillig verloop, resulterend in een afname van

9


• Instellingen voor zintuiglijk gehandicaptenzorg (10). • Instellingen voor gecombineerde zorg (68).

Figuur 2-5: Groei omzet van jaar tot jaar: procentuele mutatie 20 15

Toewijzing aan één van deze deelsectoren is gebaseerd op de eigen indicatie van de betreffende instelling in het DigiMv dan wel op wat duidelijk de primaire doelgroep van de instelling is. Alle instellingen die niet op deze manier eenduidig konden worden ingedeeld, zijn toegewezen aan de groep ‘gecombineerde instellingen’. In bijlage 4 is een overzicht opgenomen van de instellingen per onderscheiden deelsector.

10 5 0 -5 -10

07-09

08-09

Wettelijk budget

09-10

10-11

Overig

5,4 procent tussen 2010 en 2011. Hoewel het bij de ‘overige inkomsten’ slechts om relatief kleine bedragen gaat, zorgt deze afname ervoor dat de groei van de totale omzet van de gehandicaptenzorg van 2010 naar 2011 4,2 procent bedraagt.

In de onderstaande tabellen zijn voor de meeste tijdreeksen gemiddelde jaarlijkse groeicijfers (GJG) opgenomen, maar niet voor de cliënten en productie dagbesteding vanwege de eerder genoemde onzekerheden rond deze cijfers.

2.5 Kerngegevens deelsectoren

Er worden bij deze tabellen geen nadere interpretaties gegeven, omdat de min of meer toevallige toedeling van een instelling aan een van deze deelsectoren wellicht van invloed kan zijn op bijvoorbeeld de jaarlijkse groeicijfers. Dat geldt dan met name voor de eerste twee grote deelsectoren VG en Gecombineerde zorg.

In dit brancherapport wordt onderscheid gemaakt naar de volgende deelsectoren van de gehandicaptenzorg: • Instellingen voor verstandelijk gehandicapten zorg (75). • Instellingen voor lichamelijk gehandicaptenzorg (6).

Tabel 2-6: Kerngegevens VG-sector 2007-2011 Instellingen voor verstandelijk gehandicaptenzorg (n=75) Bron: DigiMv

2007

2008

2009

2010

2011 GJG

Cliënten

Verblijf 35.890 37.316 38.302 39.690 40.266 2,9

Extramuraal 39.208 41.293 41.876 45.064 35.522 -

Productie

Verblijfsdagen (x 1.000)

12.716

12.961

13.920

13.697

13.891

2,2

Dagdelen dagbest. ( x 1.000)

6.342

6.420

6.009

6.273

4.376

-

Uren extramurale zorg (x 1.000)

4.012

3.907

4.037

3.959

3.904

-0,7

Personeel

Personen 73.073 75.520 77.859 80.244 82.845 3,2

FTE 46.535 48.314 48.770 50.003 51.502 2,6

Capaciteit (bedden/plaatsen) 36.165 36.846 37.955 39.364 41.405 3,4 Uitgaven

Budget (x € 1.000)

2.644.040

2.904.299

3.187.293

3.288.180

3.493.708

7,2

Overig (x € 1.000)

205.073

212.168

224.575

251.030

217.148

1,4

(x. € 1.000)

2.849.113

3.116.468

3.411.868

3.539.210

3.710.856

6,8

Totaal

10


Tabel 2-7: Kerngegevens gecombineerde instellingen, 2007-2011 Gecombineerde instellingen (n=68) Bron: DigiMv

2007

2008

2009

2010

2011 GJG

Cliënten

Verblijf 28.507 30.366 31.534 32.096 31.552 2,6

Extramuraal 47.136 51.283 51.382 50.163 38.010 -

Productie


10.089

10.259

10.859

11.208

Dagdelen dagbest. ( x 1.000)

6.604


5.121

11.541

3,4

7.639

7.290

6.234

4.821

-

5.153

4.845

4.493

4.298

-4,3

Personeel

Personen 64.705 66.733 67.258 68.829 67.194 0,9

FTE 38.594 40.549 41.030 42.339 41.200 1,6

Capaciteit (bedden/plaatsen) 29.220 30.764 31.740 33.313 33.380

3,4

Uitgaven

Budget (x € 1.000)

2.357.554

2.604.598

2.760.202

2.818.358

2.910.875

5,4

Overig (x € 1.000)

155.680

170.339

171.663

202.368

208.513

7,6

(x. € 1.000)

2.513.235

2.774.937

2.931.865

3.020.726

3.119.389

5,6

Totaal

Tabel 2-8: Kerngegevens LG-sector, 2007-2011 Instellingen voor lichamelijk gehandicaptenzorg (n=6). Bron: DigiMv

2007

2008

2009

2010

2011 GJG

Cliënten

Verblijf

876

898

927 1.046 1.134 6,7

Extramuraal 3.132 3.703 3.640 4.572 3.335 -

Productie


318

322

330

353

383

4,8

Dagdelen dagbesteding ( x 1.000)

483

532

566

558

471

-


288

189

220

240

287

-0,1

Personeel

Personen 2.392 2.460 2.504 2.543 2.624 2,3

FTE 1.523 1.543 1.624 1.605 1.636 1,8

Capaciteit (bedden/plaatsen)

929 921 965 1.091 1.172

6,0

Uitgaven

Budget (x € 1.000)

110.924

114.549

122.484

123.186

128.666

3,8

Overig (x € 1.000)

2.222

3.768

6.216

3.094

3.664

13,3

(x. € 1.000)

113.146

118.317

128.699

126.280

132.330

4,0

Totaal

11


Tabel 2-9: Kerngegevens ZG-sector, 2007-2011 Instellingen voor zintuiglijk gehandicaptenzorg (n=10) Bron: DigiMv

2007

2008

2009

2010

2011 GJG

Cliënten

Verblijf

1.971

2.095

2.037

1.910

1.876 -1,2

Extramuraal 38.362 43.939 40.362 33.780 35.246 -

Productie


706

715

744

656

678

-1,0

Dagdelen dagbesteding ( x 1.000)

119

70

97

101

92

-


1.026

1.361

1.385

1.436

1.553

10,9

Personeel

Personen 6.203 7.257

7.196 7.329 7.748 5,7

FTE 4.147 4.760 4.640 4.540 5.028 4,9

Capaciteit (bedden/plaatsen) 2.087 2.028 2.012 2.036 2.087

0,0

Uitgaven

Budget (x € 1.000)

287.137

310.398

328.986

344.923

364.187

6,1

Overig (x € 1.000)

14.819

44.878

43.237

38.292

38.804

27,2

Totaal (x. € 1.000)

301.956

355.276

372.223

383.215

402.991

7,5

12


3 Cliënten

3.1 Inleiding Paragraaf 3.2 gaat in op de ontwikkeling van het aantal cliënten voor de gehandicaptenzorg als geheel, onderscheiden naar verblijfscliënten en extramurale cliënten. In paragraaf 3.3 worden deze gegevens gespecificeerd naar de onderscheiden deelsectoren.

3.2 Kerngegevens Figuur 3-1: Ontwikkeling aantal cliënten

aanpassing, die geen invloed heeft op de omzet van zorgaanbieders. De omzet wordt bepaald door de daadwerkelijk gerealiseerde productie, niet door het administratieve aantal cliënten. In de grafiek zijn voor de jaren vóór 2011 de gegevens van de extramurale cliënten en de cliënten dagbesteding bij elkaar opgeteld, maar zoals aangegeven zijn deze aantallen vermoedelijk hoger dan het werkelijke aantal extramurale cliënten in die jaren. Het is echter niet goed mogelijk om het aantal dagbestedingscliënten in de eerdere jaren te corrigeren.

gehandicaptenzorg 2007-2011. Bron: DigiMv 150.000 100.000 50.000 0

2007

2008

2009 Verblijf

2010

2011

Extramuraal

De bovenstaande grafiek geeft de ontwikkeling weer van het aantal cliënten van de gehandicaptenzorg tussen 2007 en 2011. Voor de verblijfscliënten geeft dit een redelijk betrouwbaar beeld van de ontwikkeling, maar voor de extramurale cliënten moet het beeld terughoudend worden bekeken. Voor het verslagjaar 2011 is in het DigiMv voor het eerst gevraagd naar extramurale cliënten inclusief cliënten dagbesteding. In eerdere jaren werd apart gevraagd naar het aantal extramurale cliënten en het aantal cliënten dagbesteding. Met deze laatsten werden bedoeld de extramurale cliënten, maar vermoedelijk heeft deze vraag bij een aantal instellingen tot verwarring geleid. Er zijn aanwijzingen dat sommige instellingen hun verblijfscliënten die dagbesteding ontvingen ook hebben geteld als dagbestedingscliënten. Dat leverde een kunstmatig te hoog aantal cliënten dagbesteding voor deze jaren op. Het betreft een administratieve

13


Dat brengt ons bij de vraag hoeveel cliënten de gehandicaptenzorg in Nederland nu eigenlijk heeft. Als het DigiMv voor het verslagjaar 2011 correct is ingevuld, moeten de aantallen intramurale en extramurale cliënten elkaar uitsluiten en zou het totaal aantal cliënten dus uitkomen op een optelling van beide groepen: ongeveer 187.000 cliënten. De vraag is hoe waarschijnlijk deze schatting is. In het brancherapport 2009 werd voor het jaar 2008 een schatting gegeven van ongeveer 152.000 cliënten van de gehandicaptenzorg. Deze schatting was het eindpunt van een tijdreeks vanaf 2002, waarin een gemiddelde jaarlijkse groei van 6,3% werd gemeten. Als we dat groeipercentage toepassen vanaf 2008, komen we voor 2009 redelijk in de buurt van de schatting die in het brancherapport 2010 is gedaan (ruim 160.000 cliënten). Voor 2011 zouden we uitkomen op een schatting van (afgerond) 183.000 cliënten. Dat aantal ligt qua orde van grootte redelijk in de buurt van de in het DigiMv gevonden aantal. Er blijven echter twee kwesties over: • De relatief lage uitkomst van het aantal cliënten in 2010. De aantallen intramurale en extramu rale cliënten kwamen met elkaar uit op 152.500. De onzekerheid met betrekking tot het aantal dagbestedingscliënten is hier wellicht een ver klaring voor. • Het overheidsbeleid is erop gericht allerlei vor-

men van extramurale zorg uit de AWBZ te halen en over te brengen naar de gemeenten. Dat proces is al enkele jaren aan de gang en op grond daarvan zou een dempend effect op de ontwikkeling van het aantal cliënten worden verwacht. Vanaf 2009 zien we inderdaad een daling van het aantal extramurale cliënten, maar het is voor 2011 niet na te gaan in hoeverre hier een beleidseffect zichtbaar is en in hoeverre er sprake is van een correctie van mogelijk eerdere onjuiste opgaven met betrekking tot de aantallen cliënten dagbesteding.

3.3 Cliënten naar deelsector In de onderstaande tabellen worden de gegevens over de ontwikkeling van het aantal cliënten per deelsector weergegeven. Dat maakt het mogelijk om de ontwikkelingen per deelsector met elkaar te vergelijken. Tabel 3-1: Aantal verblijfscliënten naar sector 2007-2011, gemiddelde jaarlijkse groei (%). Bron: DigiMv

2007 2008

VG

2009

2010

2011 GJG

35.890 37.316 38.302 39.690 40.266 2,9

Combinatie 28.507 30.366 31.534 32.096 31.552 2,6 LG ZG Totaal

876 898

927 1.046 1.134 6,7

1.971 2.095 2.037 1.910 1.876 -1,2 67.244 70.675 72.800 74.742 74.828 2,7

Het aantal verblijfscliënten in de gehandicaptenzorg groeit met gemiddeld 2,7%, maar de groei lijkt wel af te vlakken. Opvallend is de groei van het aantal verblijfscliënten in de LG-sector die met gemiddeld 6,7% per jaar ruim boven het gemiddelde uitkomt (zie ook paragraaf 4.4.2).

14


Tabel 3-2: Aantal extramurale cliënten (inclusief cliënten dagbesteding) naar sector, 2007-2011. Bron: DigiMv

2007 2008 2009 2010 2011

VG

39.208 41.293 41.876 45.064 35.522

Combinatie

47.136 51.283 51.382 50.163 38.010

LG ZG Totaal

3.132 3.703 3.640 4.572 3.335 38.362 43.939 40.362 33.780 35.246 127.838 140.218 137.260 133.579 112.113

Zoals eerder aangegeven (zie paragraaf 1.2), zijn de gegevens uit de jaren 2007-2010 niet goed te vergelijken met die uit het jaar 2011. Daarom is er vanaf gezien om over de periode 2007-2011 gemiddelde groeicijfers in de tabel op te nemen. De daling van het aantal extramurale cliënten die voor drie van de vier sectoren zichtbaar is, is vermoedelijk voor een deel te verklaren uit dubbeltellingen in het verleden, maar weerspiegelt waarschijnlijk ook de effecten van het overheidsbeleid dat erop gericht is om lichtere vormen van extramurale zorg uit de AWBZ over te hevelen naar het domein van de gemeenten (Wmo). Opmerkelijk is dat in de ZG-sector deze trend lijkt te worden omgebogen.

4 Productie

4.1 Inleiding

4.3 Productie naar functies

Dit hoofdstuk bevat kerngegevens over de productie van de gehandicaptenzorg. In paragraaf 4.2 worden de kerngegevens voor de sector als geheel getoond. In paragraaf 4.3 wordt informatie gegeven over de productie naar zorgfunctie: verblijf, dagbesteding, extramurale zorg en het ‘volledig pakket thuis’. Paragraaf 4.4 geeft informatie over de productie per deelsector.

4.3.1 Verblijf Inzicht in de ontwikkeling van de verblijfsfunctie kan worden gevonden door nader onderzoek van informatie over de zorgzwaartepakketten. Deze informatie is ontleend aan de NZa en er wordt dan ook gebruik gemaakt van de door de NZa gegeven indeling in deelsectoren. Uit die informatie kan het volgende samenvattende beeld worden opgebouwd. (In bijlage 3 is een aantal meer gedetailleerde tabellen over de ZZP’s opgenomen).

4.2 Kerngegevens

Tabel 4-1: ZZP-dagen per deelsector, 2009-2011. Bron: NZa Figuur 4-1: Ontwikkeling zorgproductie gehandicaptenzorg 2007-2011. Bron: DigiMv

2009

VG 30.000.000

LVG

25.000.000

SGLVG

20.000.000

LG

15.000.000

3,7

1.246.430 1.261.854 1.398.237 5,9 86.862

87.982

83.754 -1,8

2.036.353 2.996.865 3.346.707 28,2

ZG-vis.

5.000.000

Totaal 2007

Verblijf (dagen)

2008

2009

Dagbesteding (dagdelen)

2010

2011

Extramurale zorg (uren)

De productie aan verblijfsdagen groeit gemiddeld met 2,7% per jaar. Over de ontwikkeling van de productie aan dagdelen dagbesteding kunnen, zoals eerder vermeld, niet zonder meer conclusies worden verbonden. De productie aan extramurale zorg kent het probleem van mogelijke dubbeltellingen waarschijnlijk niet. Over de gehele periode gerekend, daalt de productie aan extramurale zorg met gemiddeld 1% per jaar. De grafiek wekt de indruk dat het kwantitatieve effect van het overheidsbeleid op het overhevelen van extramurale zorg naar gemeenten voor de gehandicaptenzorg (nog) niet groot is.

15

2011 GjG

ZG-aud. 318.026 302.309 326.206 1,3

10.000.000

0

2010

21.072.391 21.765.018 22.655.551


629.187 527.523 516.187 -9,4

25.389.249 26.941.551 28.326.642

5,6

Opvallend is de sterke groei van het aantal verblijfsdagen in de LG-sector (zie ook paragraaf 4.4.2) en de relatief sterke afname van het aantal ZZP-dagen in de zorg voor mensen met visuele beperkingen. 4.3.2 Dagbesteding Het blijkt lastig om de productie aan dagbesteding scherp in beeld te krijgen. De DigiMv-gegevens uit de jaren vóór 2011 zijn misschien niet voldoende betrouwbaar. Voor andere bronnen geldt echter dat er in de afgelopen jaren zo veel is veranderd dat langere tijdreeksen weinig zinvol meer zijn. Aan gegevens van het College voor Zorgverzekeringen (CVZ) is de volgende tabel te ontlenen:

Tabel 4-2: Dagbesteding zonder verblijf (dagdelen), groei 2010-2011 (%). Bron: CVZ

2010

2011

Groei (%)

VG

6.132.063 6.260.756

2,1

LG

1.391.580 1.282.185

-7,9

ZG auditief

23.911

23.774

-0,6

ZG visueel

49.604

53.633

8,1

Het CVZ geeft nog een grote categorie ‘overige dagbesteding’ aan van bijna 14 miljoen dagdelen in 2011. Daar vallen onder meer allerlei vormen van algemene dienstverlening, zoals dagbesteding voor langdurig zorgafhankelijken, inloopmogelijkheden voor mensen met ggz-problematiek enz. Als we ons beperken tot de hier genoemde deelsectoren, dan komt het totaal in 2011 op ruim 7,6 miljoen dagdelen dagbesteding. De telling uit het DigiMv komt uit op 9,8 miljoen dagdelen.

sterke stijging in 2010 van het zorgproduct ‘behandeling’. Wellicht dat een deel van de activerende begeleiding is overgegaan naar het zorgproduct ‘behandeling’. Het totaal van ruim 10 miljoen uren extramurale zorg komt goed overeen met wat uit de gegevens van het DigiMv blijkt. 4.3.4 Volledig Pakket Thuis In 2009 werden door het CVZ ruim 80.000 verpleegof verzorgingsdagen geregistreerd voor het Volledige Pakket Thuis (VPT). Uit het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording blijkt dat er in 2011 bijna 141.600 verpleegdagen onder de noemer VPT waren geregistreerd (437 cliënten). Er lijkt sprake te zijn van een groei van dit type zorgaanbod. Deze indruk wordt bevestigd als we kijken naar de groei van de uitgaven voor het VPT van 2010 naar 2011. Tabel 4-4: Ontwikkeling uitgaven Volledig Pakket Thuis,

4.3.3 Extramurale zorg Ook voor de extramurale zorg is het lastig om over meerdere jaren tijdreeksen te presenteren. De pakketmaatregelen van de overheid, waaronder het overhevelen van delen van de extramurale zorg van de AWBZ naar de gemeenten (Wmo) en in het kielzog daarvan veranderende definities, maken dat opeenvolgende jaren minder goed met elkaar te vergelijken zijn. Uit informatie van het CVZ over de jaren 2007-2010 valt de volgende informatie af te leiden:

2010-2011. Bron: CVZ inclusief dagbesteding exclusief dagbesteding

2009 2010

Activerende begeleiding

1.171.366

Begeleiding 2.656.231 7.503.186 Behandeling 906.953 1.799.442 Ondersteunende begeleiding

5.033.775

Persoonlijke verzorging

647.596

749.528

Verpleging 269.315 131.249

3.749.379 5.925.300

VPT Licht verstandelijk gehandicapten, inclusief dagbesteding

785.973

2.159.318

VPT Lichamelijk gehandicapten, inclusief dagbesteding

2.297.132 2.578.768

VPT Lichamelijk gehandicapten, 1.141.263

1.059.863

31.553

86.615

VPT Auditief en communicatief gehandicapten, inclusief dagbesteding

3.461.541 4.668.856

VPT Verstandelijk gehandicapten,

exclusief dagbesteding

Tabel 4-3: Extramurale zorg in uren, 2009-2010. Bron: CVZ

2010 2011

VPT Verstandelijk gehandicapten,

VPT2010 Auditief en 2011 communicatief Van naar is sprake van een groei van 43% dagbesteding 22.133 ingehandicapten, de uitgavenexclusief voor VPT. Er zijn wel78.929 verschillen VPT Visueel gehandicapten, inclusief zichtbaar tussen de deelsectoren van de gehandidagbesteding 8.756 81.674 captenzorg, maar met slechts twee waarnemingen VPT Visueel gehandicapten, exclusief kunnen we daar nog geen duidelijke conclusies aan dagbesteding 75.030 33.379 verbinden. Totaal

11.629.556 16.615.906

Totaal 10.685.236 10.183.405

De zorgtypen ‘activerende begeleiding’ en ‘ondersteunende begeleiding’ zijn afgebouwd, waarbij 2009 nog als overgangsjaar fungeerde. Het zorgproduct ‘begeleiding’ lijkt in 2010 de vroegere zorgproducten ‘ondersteunende begeleiding’ en ‘begeleiding’ te omvatten. Opmerkelijk is ook de

16


Van 2010 naar 2011 is sprake van een groei van 43% in de uitgaven voor VPT. Er zijn wel verschillen zichtbaar tussen de deelsectoren van de gehandicaptenzorg, maar met slechts twee waarnemingen kunnen we daar nog geen duidelijke conclusies aan verbinden.

4.4 Productie per deelsector 4.4.1 Verblijf, dagbesteding en extramurale zorg In deze paragraaf worden gegevens gepresenteerd over de productie per deelsector van de gehandicaptenzorg. Voor de achtergrond van deze gegevens wordt verwezen naar paragraaf 1.2. Zoals al eerder is vastgesteld, is de gemiddelde jaarlijkse groei aan productie van verblijfsdagen 2,7%, maar er blijken per deelsector verschillen in ontwikkeling te zijn. In de ZG-sector neemt het aantal verblijfsdagen na een groei van 2007 naar 2009 met 5,3% naar 2011 met bijna 9% af. Aanbieders van zorg voor cliënten met alleen een zintuiglijke beperking slagen er goed in om een toenemend deel van de zorg extramuraal aan te bieden. Deze ontwikkeling wordt ondersteund door de relatief sterke groei van de extramurale productie van de ZG sector (zie tabel 4-7). In de LG-sector zien we daarentegen een continue toename van het aantal verblijfsdagen met een gemiddelde stijging

van 4,7% per jaar (zie ook paragraaf 4.4.2). De productie aan verblijfsdagen in ‘pure’ VG-instellingen (zie paragraaf 2.5 en bijlage 3) groeit iets trager dan het gemiddelde, die van gecombineerde instellingen iets harder. We zien in alle deelsectoren in 2011 een relatief sterke afname van de productie aan dagdelen dagbesteding. Vanwege de eerder genoemde informatieproblemen, wordt ervan af gezien om hier conclusies aan te verbinden. Omdat de productie aan uren extramurale zorg waarschijnlijk minder last heeft van mogelijke dubbeltellingen, kunnen we uit de DigiMv-gegevens wel enige conclusies trekken. Voor de gehele gehandicaptenzorg neemt het aantal uren extramurale zorg gemiddeld met 1% per jaar af. Maar ook hier zijn opvallende verschillen aan te geven. Zo valt de groei in de extramurale zorg in de ZG-sector van bijna 11% gemiddeld per jaar op. De productie in de LG-sector lijkt over de periode 2007-2011 vrijwel gelijk te blijven, maar

Tabel 4-5: Productie verblijfsdagen naar sector, 2007-2011. Bron: DigiMv

2007 2008 2009 2010 2011 GJG

VG

12.715.973 12.961.464 13.920.424 13.696.540 13.890.792

2,2

Combinatie 10.089.478 10.258.613 10.859.048 11.207.893 11.540.909

3,4

LG

382.830

4,7

678.136

-1,0

318.079

ZG Totaal

706.456 23.829.986

322.236

330.108

715.125

744.108

24.257.438

25.853.688

352.588 655.869 25.912.890

26.492.667

2,7

Tabel 4-6: Productie dagdelen dagbesteding naar sector, 2007-2011. Bron: DigiMv

2007 2008 2009 2010 2011

VG

6.342.461 6.419.505 6.009.103 6.273.462 4.375.933

Combinatie 6.604.351 7.638.735 7.289.778 6.233.853 4.821.375 LG

482.727

531.514

565.696

557.754

470.865

ZG

118.903

69.537

96.829

101.238

91.973

Totaal

13.548.442

14.659.291

13.961.406

13.166.307

9.760.146

Tabel 4-7: Productie uren extramurale zorg naar sector, 2007-2011. Bron: DigiMv

2007 2008 2009 2010 2011 GJG

VG

4.011.755 3.907.038 4.036.906 3.959.383 3.904.245

-0,7

Combinatie 5.120.992 5.152.588 4.844.507 4.492.759 4.297.756

-4,3

LG

-0,1

ZG Totaal

17

288.040 189.463 220.242 239.728 287.087 1.025.803 1.360.595 1.384.739 1.436.323 1.553.034

10.446.590

10.609.684

10.486.394


10.128.193

10.042.122

10,9 -1,0

maakt een opvallende ontwikkeling door. Na een sterke daling van 2007 naar 2008 volgt een continue stijging van 2008 naar 2011. Als we alleen naar deze laatste periode kijken, blijkt de extramurale productie in de LG-sector met gemiddeld bijna 15% per jaar toe te nemen. Van de VG-instellingen neemt de extramurale productie over de jaren heen licht af. Een relatief sterke daling zien we voor de instellingen die meerdere typen gehandicaptenzorg bieden. Bij deze instellingen neemt de extramurale productie gemiddeld per jaar met 4,3% af. 4.4.2 Zorgzwaartepakketten Verpleeg- en verzorgingsdagen van zorgzwaartepakketten worden onderscheiden naar ‘met of zonder behandeling’ en ‘met of zonder dagbesteding’. In de figuren 4.1 tot en met 4.6 wordt de ontwikkeling van het aantal ZZP-dagen weergegeven per deelsector van de gehandicaptenzorg. In dit geval zijn de deelsectoren ontleend aan de indeling die de NZa daarvoor hanteert. Deze komen niet overeen met de indeling die wordt gehanteerd voor de gegevens uit het DigiMv. De grafieken geven de ontwikkeling van het aantal ZZP-dagen aan, onderverdeeld naar ‘met behandeling’ en ‘zonder behandeling’. De bijbehorende volledige tabellen zijn opgenomen in bijlage 3. Ook zijn in deze bijlage opgenomen tabellen met informatie over cliënten en kosten naar sector en type ZZP.

Figuur 4-3: ZZP-dagen LG-sector, 2009-2011. Bron: NZa

15.000.000 10.000.000 5.0000.000 0

2009

2010

Met behandeling

2011

Zonder behandeling

In de LG-sector is sprake van een sterke groei van het aantal ZZP-dagen. De dagen ‘met behandeling’ groeien met 38% per jaar, die zonder behandeling met 21% per jaar. Deze sterke groei wordt voor een groot deel verklaard uit veranderingen in de indicatiestelling. Bij veel cliënten in de LG-sector is sprake van niet-aangeboren hersenletsel (NAH). De regels voor indicatiestelling zijn de afgelopen jaren aangepast, zodanig dat cliënten met NAH voortaan worden geïndiceerd op de grondslag LG, waar zij voorheen ook op andere grondslagen geïndiceerd werden. De toename wordt dus vooral verklaard uit een toestroom uit andere, voornamelijk somatische, grondslagen. Figuur 4-4: ZZP-dagen ZG-sector (auditief), 2009-2011. Bron: NZa 300.000 250.000

Figuur 4-2: ZZP-dagen VG-sector, 2009-2011. Bron: NZa

200.000 150.000 100.000

20.000.000

50.000 0

15.000.000 10.000.000

2009 Met behandeling

2010

2011

Zonder behandeling

5.0000.000 0

2009 Met behandeling

2010

2011

Zonder behandeling

In de VG-sector groeit het aantal dagen van ZZP’s met behandeling gemiddeld per jaar iets sterker dan het aantal dagen zonder behandeling (3,9% tegenover 3,2%).

18


Het aantal ZZP-dagen ‘met behandeling’ groeit in de ZG-sector auditief gemiddeld met gemiddeld 3% per jaar, zij het dat er van 2009 naar 2010 sprake was van een afname. Het aantal ZZP-dagen ‘zonder behandeling’ nam af met gemiddeld 4% per jaar.

Figuur 4-5: ZZP-dagen ZG-sector (visueel), 2009-2011. Bron: NZa 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0

2009

2010

Met behandeling

2011

Zonder behandeling

In de ZG-sector visueel neemt het aantal ZZPdagen ‘met behandeling’ gemiddeld met 15% per jaar af. Het aantal ZZP-dagen ‘zonder behandeling’ is in 2011 vrijwel gelijk aan 2009, met een lichte daling in 2010. Er zijn opvallende verschillen tussen de beide deelsectoren van de zintuiglijk gehandicaptenzorg. In de sector ZG-visueel is het relatieve verschil tussen het aantal ZZP-dagen met behandeling en zonder behandeling duidelijk kleiner dan in de sector ZG-auditief. Dat verschil lijkt af te nemen. In de sector ZG-auditief groeit het aantal ZZP-dagen met behandeling, terwijl dat in de sector ZG-visueel juist afneemt. Figuur 4-6: ZZP-dagen LVG- en SGLVG-sector, 2009-2011 Bron: NZa 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0

2009

2010 LVG

2011 SGLVG

De LVG-sector kent van 2010 naar 2011 een sterke groei in het aantal ZZP-dagen. (Deze sectoren kennen alleen ZZP-dagen ‘met behandeling’.) Van 2009 naar 2010 groeide dit aantal met ruim 1%, van 2010 naar 2011 met bijna 11%. Het aantal ZZP-dagen in de SGLVG-sector neemt tussen 2009 en 2010 met 1% toe en van 2010 naar 2011 met 5% af.

19


20


5 Personeel

5.1 Inleiding

Tabel 5-1: Aantal en procentuele verdeling werkzame personen in de gehandicaptenzorg (directe cliëntenzorg),

In dit hoofdstuk worden kerncijfers gepresenteerd over personeels- en arbeidsmarktaspecten van de gehandicaptenzorg. Paragraaf 5.2 bevat kerngegevens over de ontwikkeling van het personeelsbestand. Paragraaf 5.3 gaat in op de opleidingen tot voor de gehandicaptenzorg relevante beroepen. In paragraaf 5.4 wordt de ontwikkeling van het personeelsbestand per deelsector beschreven.

2010. Bron: SEOR, Etil & Panteia, 2011 absoluut

percentage

SAW (niveau 3)1

Kwalificatie

19.400

19,4

SAW (niveau 4)2

27.600

27,7

SPH (niveau 5)

11.400

11,4

Verpleegkundige

13.900 13,9

Verzorgende

13.900 13,9

Helpende Zorg & Welzijn Overig

5.2 Kerngegevens

Totaal

Figuur 5-1: Ontwikkeling personeel gehandicaptenzorg (personen en FTE’s), 2007-2011. Bron: DigiMv 200.000 150.000 100.000 50.000 0

2007

2008

2009 Personen

2010 FTE

4.700 4,7 99.800 100,0

De bovenstaande tabel geeft een overzicht van de verdeling van het aantal werkzame personen in de gehandicaptenzorg die betrokken zijn bij de directe cliëntenzorg (dagelijks contact met cliënten). De cijfers in de tabel hebben betrekking op 2010. De absolute aantallen zijn in 2011 licht gestegen, de onderlinge verdeling van de functies is niet gewijzigd

5.3 De opleidingen In deze paragraaf worden gegevens gepresenteerd over de voor de gehandicaptenzorg meest relevante MBO- en HBO-opleidingen. Er hebben in de afgelopen jaren nogal wat veranderingen in de opleidingen plaats gevonden, hetgeen resulteerde in andere opleidingen. Voorbeelden hiervan zijn de opkomst van de opleidingen ‘pedagogisch werk’ en ‘maatschappelijke zorg’. Deze veranderingen maken het lastig om consistente tijdsreeksen te maken die aansluiten op de eerdere brancherapporten. Voor dit brancherapport is gebruik gemaakt van een relatief nieuwe dataset die is te vinden op de site www.duo.nl. Op

1

2


8,9

2011

De gehandicaptenzorg biedt werk aan ongeveer 160.000 personen die met elkaar ongeveer 100.000 arbeidsplaatsen bezetten. Zowel het aantal personen als het aantal FTE groeit jaarlijks met gemiddeld 2,3%. In hoofdstuk 2 werd aangegeven dat uit gegevens van het CBS een gemiddelde jaarlijkse groei van 3,1% bleek. Het verschil heeft onder meer te maken met een afwijkende periode (de gegevens van het CBS bestreken de periode 2006-2011). Ter vergelijking: over de periode 2007-2011 geven de cijfers van het CBS een gemiddelde jaarlijkse stijging van 2,7%. Het resterende verschil heeft waarschijnlijk te maken met welke zorgaanbieders het CBS tot de gehandicaptenzorg rekent en welke in deze rapportage zijn meegenomen (zie ook paragraaf 2.2 en bijlage 4).

21

8.900

SAW niveau 3 omvat: Pedagogisch werk (niveau 3), Maatschappelijke zorg (niveau 3) en Sociaal-maatschappelijke dienstverlening (niveau 3) SAW niveau 4 omvat: Pedagogisch werk (niveau 4), Maatschappelijke zorg (niveau 4) en Sociaal-cultureel werk (niveau 4)

deze site zijn (kwantitatieve) gegevens te vinden over het onderwijs in Nederland. Aan deze site zijn de onderstaande tabellen ontleend. Bijlage 5 beschrijft de wijze waarop de opleidingen zijn gegroepeerd. 5.3.1 Het middelbaar beroepsonderwijs Voor het MBO wordt in onderstaande overzichten onderscheid gemaakt naar de inhoud van de opleiding en het type opleiding; BBL, BOL deeltijd (BOLDT) en BOL voltijd (BOLVT).

Vanaf 2008 is de opleiding sociaal-pedagogisch werk gesplitst in de opleidingen Pedagogisch Werk (gericht op werken met kinderen) en Maatschappelijke Zorg (gericht op werken met mensen met een beperking). Doordat in de bovenstaande tabellen leerlingenaantallen van deze opleidingen samen zijn genomen, is slechts beperkt inzicht mogelijk over de veranderingen in de instroom die sindsdien hebben plaats gevonden. De volgende tabel geeft daar wat meer inzicht in. Tabel 5-4 : Eerstejaars Sociaal Pedagogisch Werk, Peda-

Maatschappelijke zorg

gogisch Werk en Maatschappelijke Zorg, 2007-2011. Bron: DUO

Tabel 5-2: Kerngegevens opleiding Maatschappelijke Zorg, 2007-2011. Bron: DUO

2007 2008 2009 2010 2011

Sociaal Pedago2007 2008 2009 2010 2011

BBL

825 2.055 3.481 4.816 6.579

BOLDT

64 164 306 521 524

gisch Werker 3 (SPW 3)

6.627

4.128

Pedagogisch Werk

4.748

7.640 10.579 13.070 13.030

BOLVT

1.930 4.363 7.211 9.480 11.457

Maatschappelijke

Totaal

2.819 6.582 10.998 14.817 18.560

Zorg

1.533

Eerstejaars

Eerstejaars

Gediplomeerden

3

121

669 1.526 2.710

De opleidingen in de Maatschappelijke Zorg zijn gebaseerd op het beroepscompetentiegebouw dat sociale partners gehandicaptenzorg in 2005 hebben opgeleverd. Inmiddels heeft het een vaste plaats verworven in de kwalificatiestructuur met een omvang iets groter dan de opleiding MBO-verpleegkundigen (zie tabel 5-7). Sociaal-pedagogisch werk / Sociaal-cultureel werk Tabel 5-3: Kerngegevens opleiding Sociaal Pedagogisch Werk / Sociaal Cultureel Werk,, 2007-2011. Bron: DUO

2007 2008 2009 2010 2011

BBL

7.314 7.796 7.769 6.759 4.789

BOLDT

2.433 1.883 1.609 1.445 1.033

BOLVT

40.011 36.377 33.739 33.029 31.820

Totaal

49.758 46.056 43.117 41.233 37.642

Eerstejaars

23.509 21.448 21.009 20.854 18.567

Gediplomeerden 14.253 14.255 14.114 13.252 11.681

22


161

1.247 2.935 5.132 6.568 8.825

2.325 4.940 7.755 9.205 11.419

615

23.509 21.448 21.009 20.854 18.567

Gediplomeerden 14.253 14.255 14.114 13.252 11.681

Voor de opleiding Sociaal Pedagogisch Werker op niveau 3 zien we dat de afbouw van de opleiding voor wat betreft het aantal eerstejaars wordt vervangen door een aanzienlijk hogere instroom in het totaal van de opleidingen Pedagogisch Werk en Maatschappelijke Zorg. Voor de opleiding Sociaal Pedagogisch Werker op niveau 4 zien we dat de afbouw van de opleiding voor wat betreft het aantal eerstejaars heeft geresulteerd in een lagere instroom in het totaal van de opleidingen Pedagogisch Werk en Maatschappelijke Zorg. Dit komt omdat veel opleidingen op niveau 3 en 4 zijn gecombineerd.

In onderstaande figuur is de ontwikkeling van de instroom in deze MBO-opleidingen grafisch weergegeven.

Tabel 5-6: Kerngegevens opleiding Helpenden, 2007-2011. Bron: DUO

2007 2008 2009 2010 2011

Figuur 5-2: Instroom opleidingen Pedagogisch Werk en

BBL

3.370 3.701 3.787 3.419 3.338

Maatschappelijke Zorg, 2007-2011. Bron:DUO

BOLDT

773 666 742 862 866

BOLVT

14.521 14.285 14.818 15.301 14.875

15.000

Totaal

18.664 18.652 19.347 19.582 19.079

10.000

Eerstejaars

5.000

13.295 12.562 12.941 12.701 12.114

Gediplomeerden 10.077 10.037

0

2007

2008

Sociaal Pedagogisch Werker 3 (SPW 3)

2009

2010

9.918 11.039 11.960

2011

Pedagogisch werk

Maatschappelijke zorg

Sociaal Pedagogisch Werker 4 (SPW 4)

Pedagogisch Werk 4

Maatschappelijke Zorg 4

Als we naar de totale instroom voor deze opleidingen tussen 2007 en 2011 kijken, zien we dat deze in 2007 ongeveer 22.700 leerlingen bedroeg en in 2011 ongeveer 27.300. Een groei van gemiddeld 4,7% per jaar. Maar waar in 2007 niveau 3 nog 56% van deze instroom vormde, was dit aandeel in 2011 toegenomen naar 81%.

MBO-verpleegkundigen Tabel 5-7: Kerngegevens opleiding MBO-verpleegkunde, 2007-2011. Bron: DUO

2007 2008 2009 2010 2011

BBL

7.429 6.982 7.237 7.234 7.074

BOLDT

85 89 95 109 107

BOLVT

10.488

9.876 9.920 10.350 10.695

Totaal

18.002 16.947 17.252 17.693 17.876

Eerstejaars

7.604 6.584 7.162 7.574 7.582

Gediplomeerden 3.695 3.944 3.935 3.997 3.677

Verzorgenden Tabel 5-5: Kerngegevens opleiding Verzorgenden, 2007-

Onderwijsassistent

2011. Bron: DUO Tabel 5-8: Kerngegevens opleiding Onderwijsassistent, 2007 2008 2009 2010 2011

BBL

2007-2011. Bron: DUO

11.680 12.363 12.285 11.782 12.200

BOLDT BOLVT

649 567 540 504 449 7.616 7.198 6.997 7.158 7.513

Totaal

19.945 20.128 19.822 19.444 20.162

BBL BOLDT

2007 2008 2009 2010 2011 465 389 319 287 261 66 52 57 60 45

BOLVT

10.729 10.805 10.917 10.991 11.041

Eerstejaars

Totaal

11.260 11.246 11.293 11.338 11.347

10.303 10.410 10.460 10.489 11.005

Gediplomeerden 5.737 6.082 6.226 6.243 5.166

Eerstejaars

6.606 5.621 5.307 4.872 4.524

Gediplomeerden 3.966 3.933 3.565 3.306 2.920

23


5.3.2 Het hoger beroepsonderwijs Hieronder worden achtereenvolgens tabellen over de relevante HBO-opleidingen gepresenteerd naar: • eerstejaars (2007-2011); • ingeschrevenen (2007-2011); • gediplomeerden (2006-2010)3.

De tabellen zijn geordend naar aflopende omvang van de opleiding in 2011.

Tabel 5-9: Eerstejaars HBO-opleidingen, 2007-2011 gemiddelde jaarlijkse groei (%). Bron: DUO 2007 2008 2009 2010 2011 GJG Sociaal Pedagogische Hulpverlening

4.142

4.001

4.026

4.235

3.960

-1,1

Opleiding tot Verpleegkundige

3.122

3.074

3.178

3.470

3.687

4,2

Opleiding tot Fysiotherapeut

2.170

2.217

2.102

2.121

2.135

-0,4

Pedagogiek 1.785 1.791 2.025 1.947 1.957

2,3

Opleiding voor Ergotherapie

351

409

529

592

633

15,9

Opleiding voor Logopedie

593

602

605

581

583

-0,4

Tabel 5-10: Ingeschreven HBO-opleidingen, 2007-2011, gemiddelde jaarlijkse groei (%). Bron: DUO 2007 2008 2009 2010 2011 GJG Sociaal Pedagogische Hulpverlening

15.428

15.577

16.113

16.623

16.710


2,0

11.476

11.480

11.723

12.223

12.895

3,0

Pedagogiek

(Totaal)

7.497

8.146

8.998

9.322

9.553

6,2

Pedagogiek

(Bachelor)

6.875

7.438

8.223

8.507

8.720

6,1

Pedagogiek

(Master)

622

708

775

815

833

7,6


7.415

7.676

7.912

8.161

8.402

3,2


2.173

2.191

2.261

2.294

2.282

1,2


1.469

1.428

1.552

1.771

1.956

7,4

Tabel 5-11: Gediplomeerden HBO-opleidingen, 2006-20103, gemiddelde jaarlijkse groei (%). Bron: DUO 2007 2008 2009 2010 2011 GJG Sociaal Pedagogische Hulpverlening

2.611

2.826

2.858

2.861

2.990

3,4


2.371

2.167

2.246

2.379

2.265

-1,1

Pedagogiek

3

(Totaal) 1.175 1.211 1.352 1.632 1.632

Pedagogiek

(Bachelor)

Pedagogiek

950

1.071

1.203

1.462

8,6

1.443

11,0

(Master)

225

140

149

170

189

-4,3


1.448

1.406

1.437

1.527

1.571

2,1


388

460

422

441

494

6,2


380

328

356

279

314

-4,7

De gegevens over 2010 geven de aantallen studenten die in de loop van het schooljaar 2010-2011 hun diploma hebben gehaald.

24


5.4 Personeel naar deelsector In deze paragraaf wordt de ontwikkeling van het personeelsvolume naar deelsector in beeld gebracht voor respectievelijk het aantal personen en het aantal FTE’s. Tabel 5-12: Personeel (personen) naar sector, 2007-2011, gemiddelde jaarlijkse groei (%). Bron: DigiMv

2007

VG

2008

2009

2010

2011 GJG

73.073 75.520 77.859 80.244 82.845 3,2


2.392 2.460 2.504 2.543 2.624 2,3 6.203 7.257 7.196 7.329 7.748 5,7 146.373 151.970 154.817 158.945 160.411 2,3

Gemiddeld groeien de personeelsaantallen in de gehandicaptenzorg met 2,3% per jaar. Dat geldt zowel voor het aantal FTE’s als voor het aantal personen. Over het geheel genomen lijkt het dus alsof er geen grote veranderingen zijn in de deeltijdfactor, maar op het niveau van de afzonderlijke deelsectoren zijn er toch enkele verschillen waar te nemen. Tabel 5-13: Personeel (FTE) naar sector, 2007-2011, gemiddelde jaarlijkse groei (%)

2007

VG

2008

2009

2010

2011 GJG

46.535 48.314 48.770 50.003 51.502 2,6

Combinatie 38.594 40.549 41.030 42.339 41.200 1,6 LG

1.523 1.543 1.624 1.605 1.636 1,8

ZG

4.147 4.760 4.640 4.540 5.028 4,9

Totaal

90.799 95.166 96.065 98.487 99.366 2,3

De gemiddelde groeicijfers per deelsector verschillen van elkaar. De personeelsaantallen in de VG-sector en de ZG-sector groeien harder dan het gemiddelde, de instellingen die gecombineerde vormen van zorg aanbieden en de LG-sector (althans voor wat betreft het aantal FTE’s) groeien trager dan het gemiddelde. Niet in alle deelsectoren groeit het aantal FTE’s even snel als het aantal personen. Dat kan een indicatie zijn dat de deeltijdfactor binnen de verschillende deelsectoren zich verschillend ontwikkelt. In de instellingen die gecombineerde zorg aanbieden neemt het aantal personen langzamer toe dan het aantal FTE’s; 0,9% tegenover 1,6%

25


gemiddeld per jaar. Dat kan erop wijzen dat de deeltijdfactor in deze sector toeneemt. In de overige drie sectoren neemt het aantal personen sneller toe dan het aantal FTE’s. Dat kan er op wijzen dat de deeltijdfactor in die deelsectoren afneemt.

26


6 Capaciteit

6.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt de ontwikkeling van de intramurale capaciteit van de gehandicaptenzorg beschreven. Eerst voor het geheel en vervolgens voor de afzonderlijke deelsectoren.

6.2 Kerngegevens Figuur 6-1: Ontwikkeling capaciteit (bedden/plaatsen) gehandicaptenzorg 2007-2011. Bron: DigiMv 80.000 78.000 76.000 74.000 72.000 70.000 68.000 66.000 64.000 62.000

2007

2008

2009

2010

2011

Het aantal bedden/plaatsen in de gehandicaptenzorg is gestegen van 68.400 in 2007 naar ruim 78.000 in 2011. Een gemiddelde jaarlijkse groei van 3,4%. Deze stijging is groter dan die van het aantal verblijfscliënten en de productie, welke beide uitkwamen op 2,7% gemiddeld per jaar (zie ook paragraaf 2.4).

6.3 Capaciteit naar deelsector Tabel 6-1: Capaciteit naar sector, 2007-2011, gemiddelde jaarlijkse groei (%). Bron: DigiMv

2007

VG

2008

2009

2010

2011 GJG

36.165 36.846 37.955 39.364 41.405 3,4


27

929

921

965 1.091 1.172 6,0

2.087 2.028 2.012 2.036 2.087 0,0 68.401 70.559 72.672 75.804 78.044 3,4


De capaciteit van de sector groeit met gemiddeld 3,4% per jaar. De LG-sector groeit duidelijk harder met gemiddeld 6% per jaar (zie ook paragraaf 4.4.2). De intramurale capaciteit in de ZG-sector blijft in deze periode vrijwel onveranderd.

28


7 Omzet gehandicaptenzorg

7.1 Inleiding In dit hoofdstuk worden kerngegevens gepresenteerd over de omzet van de gehandicaptenzorg. Paragraaf 7.2 geeft de totale omzet, onderverdeeld naar het wettelijk budget en de overige inkomsten. In paragraaf 7.3 wordt de omzet naar functies in beeld gebracht: intramurale zorg en extramurale zorg. Paragraaf 7.4 bevat informatie over de omzet per deelsector.

uitgaven aan ZZP-dagen per deelsector. De tabel bevat de deelsectoren, zoals die door de NZa worden onderscheiden. Meer gedetailleerde informatie is te vinden in bijlage 3. De bedragen zijn exclusief toeslagen. Tabel 7-1: Kosten ZZP-dagen per deelsector, 2009-2011. Bron: NZa 2009

VG LVG

7.2 Kerngegevens

2010

2011 GJG

3.407.393.584 3.462.613.091 3.606.742.046 2,9 246.632.927 246.851.418 282.044.883 6,9

SGLVG LG

26.241.879 343.204.376

26.854.504

25.894.464 -0,7

492.455.752 538.822.823 25,3

Figuur 7-1: Ontwikkeling omzet gehandicaptenzorg, 2007-

ZG-aud

78.672.084

72.730.275

72.401.896 -4,1

2011. Bron: DigiMv

ZG-vis.

102.309.045

89.101.861

87.069.074 -7,7

Totaal 4.204.453.895 4.390.606.901 4.612.975.186 4,7

8.000 6.000

De forse omzetstijging bij LG-ZZP’s hangt nauw samen met de in paragraaf 4.4.2 toegelichte forse stijging van het aantal verblijfsdagen in de LGsector.

4.000 2.000 0

2007

2008

2009

Wettelijk budget

2010

2011

Overige omzet

Zoals beschreven in hoofdstuk 2 stijgen de totale uitgaven aan de gehandicaptenzorg in de periode 2007-2011 met gemiddeld 6,3% per jaar. Het budget groeit gemiddeld met 6,3%, de overige uitgaven met 5,5%. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat de stijging van 2007 naar 2008 mede het gevolg was van een inhaalslag van een administratieve achterstand bij de berekening van de kapitaallasten van de zorginstellingen in de gehandicaptenzorg. Ook voor de overgang van 2008 naar 2009 was gedeeltelijk sprake van een administratieve inhaalslag.

7.3 De omzet naar functies 7.3.1 De verblijfsfunctie Tabel 7-2 geeft een samenvattend overzicht van de

29


7.3.2 Dagbesteding Aan gegevens van het CVZ is de volgende informatie te ontlenen over de uitgaven aan dagbesteding (zonder verblijf). Tabel 7-2: Uitgaven dagbesteding zonder verblijf (miljoenen euro), groei 2010-2011 (%). Bron: CVZ

2010

VG

312,2 334,6

LG ZG auditief ZG visueel Totaal

2011

Groei (%) 7,2

66,9 62,4 -6,7 1,2

1,2

2,0

2,2

449,3 469,1

0,9 8,1 4,4

Het CVZ kent voor nog zo’n 450 miljoen euro aan categorieën ‘overige dagbesteding’. Zie ook paragraaf 4.3.2

7.3.3 Extramurale zorg Aan gegevens van het CVZ is de volgende informatie te ontlenen over de kosten van extramurale zorg. De onderstaande tabel komt overeen met die in paragraaf 4.3.3 (productie extramurale zorg).

Tabel 7-5: Overige uitgaven naar sector, 2007-2011, gemiddelde jaarlijkse groei (%), (x miljoen euro). Bron: DigiMv

2007

VG

205,1 212,2 224,6 251,0 217,1 1,4

2008

2009

2010

2011 GJG

Tabel 7-3: Uitgaven extramurale zorg (miljoenen euro),

Combinatie 155,7 170,3 171,7 202,4 208,5 7,6

2007-2010. Bron: CVZ

LG ZG

2007 2008 2009 2010

Activerende begeleiding

131,5

Begeleiding

134,0

0,0

Behandeling

101,3

343,0

355,6

240,6

0,0

Persoonlijke verzorging

25,3

27,2

27,7

33,3

Verpleging

20,7 19,2 17,5 8,9

Totaal

3,8

6,2

3,1

3,7 13,3

14,8

44,9

43,2

38,3

38,8 27,2

377,8 431,2 445,7 494,8 468,1 5,5

0,0

0,0 149,6 400,2

66,4 77,4 87,7 203,5

Ondersteunende begeleiding

Totaal

2,2

586,9 613,3 624,4 646,0

7.4 Bedrijfsopbrengsten per deelsector

De overige uitgaven aan gehandicaptenzorg kent voor de gehele gehandicaptenzorg een gemiddelde jaarlijkse groei van 5,8%, maar het verloop van deze uitgavencategorie is nogal grillig (zie ook hoofdstuk 2). Alleen voor de deelsector van de instellingen die gecombineerde zorg aanbieden is sprake van een continu stijgende lijn in de overige inkomsten. Tabel 7-6: Uitgaven (totaal) naar sector, 2007-2011,

Onderstaande tabellen geven een beeld van de uitgaven aan gehandicaptenzorg in de onderscheiden deelsectoren.

gemiddelde jaarlijkse groei (%), (x miljoen euro) Bron: DigiMv

2007

2008

2009

2010

2011 GJG

Tabel 7-4: Uitgaven: wettelijk budget) naar sector, 2007-

VG

2011, gemiddelde jaarlijkse groei (%), (x miljoen euro)

Combinatie 2.513,2 2.774,9 2.931,9 3.020,7 3.119,4 5,6

Bron: DigiMv

LG ZG

2007

VG

2008

2009

2010

2011 GJG

LG

110,9 114,5 122,5 123,2 128,7 3,8

ZG

287,1 310,4 329,0 344,9 364,2 6,1 5.399,7 5.933,8 6.399,0 6.574,6 6.897,4 6,3

Het wettelijk budget stijgt gemiddeld met 6,3% per jaar. De deelsector VG iets sterker en de deelsector van gecombineerde instellingen iets trager. De LG-sector kent een duidelijk lager groeipercentage.

30

113,1 118,3 128,7 126,3 132,3 4,0 302,0 355,3 372,2 383,2 403,0 7,5 5.777,4 6.365,0 6.844,7 7.069,4 7.365,6 6,3

2.644,0 2.904,3 3.187,3 3.288,2 3.493,7 7,2

Combinatie 2.357,6 2.604,6 2.760,2 2.818,4 2.910,9 5,4

Totaal

Totaal

2.849,1 3.116,5 3.411,9 3.539,2 3.710,9 6,8


De totale uitgaven aan gehandicaptenzorg stijgen gemiddeld per jaar met 6,3%. De VG-sector en de ZG-sector zitten daarboven, de LG-sector en de sector ‘gecombineerd’ zitten daaronder.

8 Kwaliteit van zorg

Het meten en verbeteren van kwaliteit vindt in de gehandicaptenzorg sinds 2011 plaats aan de hand van het nieuwe Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg. De sector is op 1 januari 2012 gestart met de meting van kerngegevens over de kwaliteit van zorg op organisatieniveau (de zogeheten pijler 1) en van kerngegevens over de kwaliteit op cliëntniveau (de zogeheten pijler 2A). Over het verslagjaar 2011 zijn gegevens van pijler 1 bekend van alle instellingen die wettelijk verplicht zijn het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording aan te leveren. Doel en uitgangspunten Het doel van het nieuwe Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg is om tot een zinvolle en bij de sector passende wijze van gegevensverzameling te komen. Dit moet organisaties zicht geven op de kwaliteit van zorg en ondersteuning in de sector, op de ervaring van cliënten hiermee en daarmee leeren verbeterinformatie opleveren. Alle partijen zijn het eens over de volgende centrale uitgangspunten: 1. Centraal staan de individuele cliënt en het zorgen ondersteuningsplan. 2. Verantwoorden in het verlengde van verbeteren. 3. Eenvoud. Andere manier van meten Bij de nieuwe uitgangspunten past ook een nieuwe manier van ‘meten’; verbeteren verantwoordingsinformatie wordt gebruikt volgens het principe ‘pas toe en leg uit’. Dit betekent dat een organisatie een score moet kunnen verklaren en dat in dialoog met betrokken partijen wordt bekeken of en welke verbeteracties wenselijk, mogelijk en relevant zijn. Het gaat om het verhaal achter de ‘score’ en niet (alleen) om de score op zichzelf. Deze manier past beter bij het ‘meten’ en verbeteren van de kwaliteit van de geleverde zorg en ondersteuning in de gehandicaptenzorg dan het alleen uitdrukken van de resultaten in cijfers. Het doel van het landelijke Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg is immers om kwaliteitsverbetering te realiseren en, in het ver-

31


lengde hiervan, kwaliteitsverantwoording. Hierbij wordt gewerkt vanuit vertrouwen: ‘high trust, high penalty’. Dat betekent dat organisaties een hoge mate van vertrouwen krijgen, maar ook dat stevig wordt ingegrepen als het mis gaat. Kerngegevens kwaliteit op organisatieniveau (Pijler 1) Binnen pijler 1 worden kwaliteitsgegevens op organisatieniveau verzameld. Dit levert kwaliteitsinformatie op voor verbetering en verantwoording. Pijler 1 is door alle organisaties gemeten tussen 1 januari en 15 februari 2012. De eerste pijler richt zich voornamelijk op kwaliteitsinformatie van de meer zorgvoorwaardelijke thema’s uit het Visiedocument Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg. Het gaat om informatie over zorgafspraken en ondersteuningsplan, kwaliteit van medewerkers en organisatie, cliëntveiligheid en belangen. Hierbij wordt veelal de “plan-docheck-act”-cyclus als leidraad gebruikt. Pijler 1 wordt één keer per jaar, aan het begin van elk kalenderjaar, gemeten met een vragenlijst. De scores worden getypeerd als rood, oranje of groen. Op deze manier wordt in één oogopslag over de jaren heen inzichtelijk of zaken waarop een organisatie aanvankelijk minder scoorde (rood), al dan niet zijn verbeterd (oranje, groen). Met ingang van verslagjaar 2011 maakt pijler 1 onderdeel uit van het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording (JMV). In figuur 8-1 op de volgende pagina vindt u een weergave van de sectorbrede resultaten van pijler 1 over verslagjaar 2011. De resultaten tonen een positief beeld voor de sector. Met name op het gebied van het meten van cliëntervaring en het beleid rondom medezeggenschap, klachtenregeling voor cliënten en vertrouwenspersoon voor medewerkers zijn veel ‘groene’ scores behaald. Met andere woorden: deze kwaliteitsdimensies zijn goed ontwikkeld binnen de sec-

De resultaten tonen een positief beeld voor de sector. Met name op het gebied van het meten van cliëntervaring en het beleid rondom medezeggenschap, klachtenregeling voor cliënten en vertrouwenspersoon voor medewerkers zijn veel ‘groene’

scores behaald. Met andere woorden: deze kwaliteitsdimensies zijn goed ontwikkeld binnen de sector. De kwaliteitsdimensies die een meer gedifferentieerder beeld laten zien, vragen om nader onderzoek.

Figuur 8-1: Resultaten kwaliteitsmeting pijler 1 Kwaliteitskader gehandicaptenzorg

Kwaliteitsdimensies

Resultaten

• Medezeggenschap

0%

100%

• Klachtenregeling voor cliënten

0%

100%

• Vertrouwensregeling/ vertrouwenspersoon voor cliënten

0%

100%

• Cliëntervaring/cliënttevredenheid

0%

100%

• Zorg- en ondersteuningsplan

0%

100%

• Risico-inventarisatie

0%

100%

• Registratie en evaluatie van incidenten

0%

100%

• Vrijheidsbeperkende maatregelen

0%

100%

• Medicatieveiligheid

0%

100%

• Kenmerken medewerkers

0%

100%

• Medewerkersonderzoek

0%

100%

• klachtenregeling medewerkers

0%

100%

• Vertrouwenspersoon voor medewerkers 0%

100%

32


9 Beleidsontwikkeling gehandicaptenzorg

9.1 Maatregelen om de groei van de zorgkosten te beperken Om de groeiende kosten van de gezondheidszorg te beteugelen zijn de afgelopen jaren diverse maatregelen ingezet. Het tweede kabinet Rutte zet voor de periode 2013 - 2017 in op een omvangrijke herziening van de langdurige zorg. In de kabinetsplannen ligt een grote nadruk op de eigen verantwoordelijkheid van mensen. Mensen moeten in staat gesteld worden om dat wat zij zelf kunnen regelen ook zelf te regelen. Wanneer zij daarbij ondersteuning behoeven kan er eerst een beroep worden gedaan op familie, buren en kennissen (mantelzorg) en vervolgens op de gemeente (heeft een compensatieplicht in het kader van de Wmo). Pas wanneer de zorgvraag de mogelijkheden van mantelzorgers en door de gemeente georganiseerde voorzieningen overschrijdt, kan een beroep worden gedaan op een landelijke voorziening die in de plaats komt van de huidige AWBZ. In dit Brancherapport worden de beleidsontwikkelingen benoemd. De kwantitatieve gevolgen van de diverse maatregelen worden door de VGN in beeld gebracht in diverse factsheets, die te vinden zijn op de website van de VGN.

9.2 Wet maatschappelijke ondersteuning Sinds 2007 regelt de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) dat mensen met een beperking de voorzieningen, hulp en ondersteuning krijgen die ze nodig hebben. Het kan gaan om ouderen, gehandicapten of mensen met psychische problemen. De Wmo zorgt ervoor dat iedereen kan meedoen aan de maatschappij en zo veel mogelijk zelfstandig kan blijven wonen. Gemeenten voeren de Wmo uit en iedere gemeente kan in principe andere accenten leggen. Een eerste stap bij de invoering is geweest de overheveling van huishoudelijke hulp van AWBZ naar de

33


Wmo. In 2006 stond hiervoor nog € 6,2 miljoen als uitgaven voor de gehandicaptenzorg ingeboekt (bron: CVZ). In het Regeerakkoord van het tweede kabinet Rutte wordt de reikwijdte van de Wmo fors uitgebreid. In de plannen van dit kabinet worden alle vormen van extramurale zorg uit de AWBZ gehaald. Extramurale verpleging wordt in 2015 overgeheveld naar de Zorgverzekeringswet onder een budgetkorting van 5%. Dagbesteding gaat in 2014 naar de Wmo; extramurale begeleiding en persoonlijke verzorging worden in 2015 onder de Wmo gebracht. Deze overhevelingen vinden plaats onder een budgetkorting van 25%. In datzelfde Regeerakkoord wordt de toegang tot intramurale AWBZ-zorg de komende jaren sterk beperkt. De ondergrens om in aanmerking te komen voor een indicatie wordt verhoogd, en de instroom in de ZZP’s 1 tot en met 4 wordt afgebouwd. Met ingang van 1 januari 2013 worden nieuwe cliënten niet meer geïndiceerd voor de ZZP’s VG1 en VG2. Vanaf 2015 wordt niet meer geïndiceerd voor ZZP VG3 en vanaf 2016 niet meer voor ZZP VG4. Hoe het zal gaan met de overige ZZP’s in de gehandicaptenzorg zal duidelijk worden in het eerste kwartaal van 2013. De voorgenomen overhevelingen betekenen dat het gemeentelijk budget substantieel wordt verhoogd. Bij de decentralisatie van de huishoudelijke hulp in 2007 ging het om een budget van ongeveer € 1,2 miljard. Bij de decentralisatie van begeleiding gaat het om een budget van circa € 3 miljard. Uitgaande van de uitgaven aan de verschillende ZZP’s in 2011, kunnen we de volgende schatting aangeven van het budget dat vrijkomt als gevolg van het afschaffen van de lagere ZZP’s, zie tabel 9-1.

Tabel 9-1: Potentiële financiële mutaties naar ZZP-niveau, VG-sector. Bron: NZa 2011

ZZP1 38.068.917 ZZP2 216.268.541 ZZP3 765.160.884 ZZP4 1.203.360.021

Deze tabel is cumulatief opgebouwd. Met het uitvallen van ZZP1 voor de VG-sector wordt ruim 38 miljoen euro bezuinigd c.q. overgeheveld. Als ook ZZP2 weg zou vallen, zou in totaal ruim 216 miljoen euro worden bezuinigd enzovoort. Voor de lichamelijk gehandicaptenzorg zou dezelfde ingreep de volgende financiële gevolgen hebben: Tabel 9-2: Potentiële financiële mutaties naar ZZP-niveau, LG-sector. Bron: NZa 2011

ZZP1 22.361.699 ZZP2 72.935.063 ZZP3 131.472.436 ZZP4 244.763.887

9.3 Jeugdwet De concept Jeugdwet regelt de overheveling van alle jeugdhulp naar gemeenten, waardoor zij zowel bestuurlijk als financieel verantwoordelijk worden voor de uitvoering. Invoering van de Jeugdwet heeft voor de gehandicaptenzorg tot gevolg dat - binnen het domein van de Jeugdwet - de zorg voor alle cliënten jonger dan 18 jaar overgaat van de AWBZ naar het gemeentelijk domein. De overheveling is voorzien voor 2015. Binnen de gehandicaptenzorg heeft deze overheveling vooral betrekking op jongeren met een licht verstandelijke beperking (jeugd-LVG). In hoeverre de overheveling ook betrekking heeft op jeugdige cliënten met een ZZP van 5 of hoger zal in de loop van 2013 duidelijk worden.

34


De wijze waarop al deze plannen uitgevoerd zullen gaan worden, wordt de komende maanden pas duidelijk. Om zo dicht mogelijk op de actualiteit te blijven, zal de VGN de impact en de gevolgen van deze maatregelen inzichtelijk maken via aparte factsheets.

10 Verantwoording

De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) is in 2008 begonnen met het jaarlijks opstellen van een brancherapport met kerninformatie over de gehandicaptenzorg. Over het verslagjaar 2010 is volstaan met een brochure met kerninformatie, over het verslagjaar 2011 is weer een volwaardig brancherapport opgesteld dat nu voorligt. De intentie van de VGN is altijd geweest om het brancherapport zo veel mogelijk te baseren op de ‘eigen’ gegevens uit de branche, zoals die via het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording (JDMV) jaarlijks beschikbaar komen. In dit brancherapport is die doelstelling grotendeels bereikt. De gegevens uit het JDMV vormen de basis van deze rapportage, hier en daar aangevuld met gegevens uit andere bronnen zoals de NZa en het CVZ. Het databestand dat de basis vormt voor dit brancherapport omvat de gegevens van 159 instellingen voor gehandicaptenzorg. Daarvan zijn er twee die vanaf 2011 geen gehandicaptenzorg meer aanboden: Het Sinai Centrum en de Zonnehuizen. Vanwege de historische trends zijn deze instellingen nog wel in het bestand opgenomen. Omdat nu gegevens konden worden overzien over een periode van vijf jaren (2007-2011) werd het beter dan in het verleden mogelijk om tekortkomingen in dit databestand te zien. Dat maakte het mogelijk op veel onderdelen verbeteringen aan te brengen. Dit betrof in het bijzonder jaren waar gegevens van ontbraken of die extreem sterk afweken van de trend. In veel gevallen konden betere gegevens worden ingevuld door terug te grijpen op de betreffende jaarverslagen. Als gegevens van tussenliggende jaren niet waren terug te vinden, zijn deze in enkele gevallen geïnterpoleerd. Waar geen informatie beschikbaar was over 2011 is in enkele gevallen de waarde van 2011 gelijk gehouden aan die van 2010.

35


Met deze marginale aanvullingen en verbeteringen is een basisbestand ontstaan dat een getrouwe weergave vormt van de belangrijkste ontwikkelingen in de gehandicaptenzorg, behalve waar het gaat om de informatie over de dagbesteding. De gegevens hierover van vóór 2011 blijven vooralsnog onzeker.

Bijlagen

36


Bijlage 1

Lijst van gebruikte afkortingen

AWBZ Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten BBL Beroepsbegeleidende Leerweg BOL Beroepsopleidende Leerweg BOLDT BOL deeltijd BOLVT BOL voltijd BPV Beroepspraktijkvorming CBS Centraal Bureau voor de Statistiek CVZ College voor Zorgverzekeringen DigiMv Digitale Maatschappelijke verantwoording DUO Dienst Uitvoering Onderwijs FTE Fulltime Equivalent GGZ Geestelijke gezondheidszorg GJG Gemiddelde Jaarlijkse Groei HBO Hoger Beroepsonderwijs JDMV Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording LG Lichamelijk gehandicapten LVG Licht verstandelijk gehandicapten MBO Middelbaar Beroepsonderwijs MZ Maatschappelijke Zorg NZa Nederlandse Zorgautoriteit PW Pedagogisch Werk SAW Sociaal-agogisch werk SBI Standaard Bedrijven Index SGLVG Sterk gedragsgestoord licht verstandelijk gehandicapt SPH Sociaal-pedagogische hulpverlening SPW Sociaal-pedagogisch werk VG Verstandelijk gehandicapten VGN Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland VPT Volledig Pakket Thuis VV Verpleging en Verzorging Wmo Wet Maatschappelijke Ondersteuning ZG Zintuiglijk gehandicapten ZZP Zorgzwaartepakket

37


Bijlage 2

Tabellen bij grafieken

In deze bijlage zijn tabellen opgenomen die behoren bij de grafieken in dit brancherapport. De nummers boven de tabellen verwijzen naar de corresponderende figuren. Grafieken hoofdstuk 2 Tabel figuur 2-1: Uitgaven sectoren gezondheidszorg 2011 (euro’s. Bron: CVZ Sector Uitgaven Medisch specialistische zorg

19.201.384.324

VV ZZP

7.629.787.962

Farmaceutische zorg

5.235.190.012

Gehandicaptenzorg ZZP

4.615.894.084

Geneeskundige GGZ

4.424.625.776

AWBZ Extramuraal VV GHZ GGZ

3.870.569.566

Overig 3.381.329.458 Huisartsenzorg

2.354.783.169

Hulpmiddelen

1.446.183.755

Geestelijke gezondheidszorg ZZP

1.358.675.900

Dagbesteding

1.146.950.514

Totaal 54.665.374.520

Tabel figuur 2-2: Personeel naar zorgsector, 2006-2011, FTE en personen. Gemiddelde Jaarlijkse Groei (%) Bron: CBS FTE

2006 2007 2008 2009 2010 2011 GJG

Ziekenhuizen 181.340 185.880 189.660 196.260 201.280 204.480

2,4

VV

221.680 210.230 210.910 212.530 220.090 224.290

0,2

GHZ

88.680 92.570 95.860 98.870 100.960 103.270

3,1

GGZ

57.760 60.080 61.560 63.440 63.020 63.470

1,9

Personen

2006 2007 2008 2009 2010 2011

Ziekenhuizen 250.920 257.470 268.050 278.270 283.160 287.270

2,7

VV

404.010 388.660 390.940 399.720 421.520 429.580

1,2

GHZ

141.730 148.250 152.790 158.700 163.830 166.380

3,3

GGZ

38

75.860 80.010 81.380 83.690 83.650 84.440


2,2

Tabel figuur 2-3 Verdeling uitgaven AWBZ 2011, nominaal (euro’s) en procentueel. Bron: CVZ

2011

Aandeel (%)

VV GHZ GGZ

3.870.569.566

21

AWBZ Extramuraal GGZ ZZP’s

1.358.675.900

7

GHZ ZZP’s

4.615.894.084

25

VV ZZP’s

7.629.787.962

41

72.126.558

0

1.146.950.514

6

Volledig pakket thuis Dagbesteding Totaal

18.694.004.584 100

Tabel figuur 2-4 Uitgaven zorgzwaartepakketten naar sector, 2009-2011. Groei 2009-2011 (%). Bron: CVZ

2009 2010

2011 Groei 2009-2011

Geestelijke gezondheidszorg 1.114 1.234 1.359

22%

Gehandicaptenzorg

4.072 4.379 4.616

VV

7.020 7.414 7.630

13% 9%

Tabel figuur 2-5: Mutaties omzet gehandicaptenzorg van jaar tot jaar, 2007-2011, percentages. Bron: DigiMv Jaren Wettelijk budget

07-08 08-09 09-10 10-11 9,9

7,8

2,7

4,9

Overig

14,1 3,4 11,0 -5,4

Totaal

10,2 7,5 3,3 4,2

Grafiek hoofdstuk 3 Tabel figuur 3-1: Ontwikkeling aantal cliënten gehandicaptenzorg 2007-2011. Bron: DigiMv 2007 2008 2009 2010 2011

Verblijf Extramuraal

39

67.244 70.675 72.800 74.742 74.828 127.838 140.218 137.260 133.579 112.113


Grafiek hoofdstuk 4 Tabel figuur 4-1: Zorgproductie gehandicaptenzorg 2007-2011, gemiddelde jaarlijkse groei in procenten. Bron: DigiMv

2007

2008

2009

2010

2011 GJG

Verblijf (dagen)

23.829.986

24.257.438

25.853.688

25.912.890

26.492.667

2,7

Dagbesteding (dagdelen)

13.548.442

14.659.291

13.961.406

13.166.307

9.760.146

-

Extramurale zorg (uren)

10.446.590

10.609.684

10.486.394

10.128.193

10.042.122

-1,0

Grafiek hoofdstuk 5 Tabel figuur 5-1: Personeel gehandicaptenzorg (FTE en personen), 2007-2011, gemiddelde jaarlijkse groei (percentage). Bron: DigiMv

2007

Personen

2008

2009

2010

2011 GJG

146.373 151.970 154.817 158.945 160.411 2,3

FTE

90.799 95.166 96.065 98.487 99.366 2,3

Grafiek hoofdstuk 6 Tabel figuur 6-1: Ontwikkeling aantal bedden/plaatsen 2007-2011, gemiddelde jaarlijkse groei (%). Bron: DigiMv

2007

Bedden/plaatsen

2008

2009

2010

2011 GJG

68.401 70.559 72.672 75.804 78.044 3,4

Grafiek hoofdstuk 7 Tabel figuur 7-1:Omzet gehandicaptenzorg 2007-2011, gemiddelde jaarlijkse groei (%). Bron: DigiMv

2007

Wettelijk budget Overige omzet Totaal

40

2008

2009

2010

2011 GJG

5.399,7

5.933,8

6.399,0

6.574,6

6.897,4

6,3

377,8

431,2

445,7

494,8

468,1

5,5

5.777,4 6.365,0 6.844,7 7.069,4 7.365,6 6,3


Bijlage 3

Informatie zorgzwaartepakketten

Deze bijlage bevat voor de periode 2009-2011 per deelsector tabellen, waarin opgenomen informatie over de zorgzwaartepakketten naar type, uitgedrukt in het aantal verblijfsdagen, het aantal cliënten en de kosten. De deelsectoren zijn in dit geval

gebaseerd op de indeling die de NZa hanteert. Het aantal cliënten is geschat door het aantal ZZPdagen te delen door 365. De kosten zijn exclusief toeslagen.

De sector Verstandelijk Gehandicapten (VG) Tabel B3-1: ZZP-dagen VG-sector 2009-2011. Bron: NZa DAGEN

M et behandeling Zonder behandeling

ZZP

2009

2010

2011

2009

2010

2011

Met dagbesteding ZZP1 144.877 77.748

0 273.634 163.310 180.946

ZZP2

368.141

246.772

0

699.966

598.745

791.844

ZZP3

1.531.100

1.532.816

1.626.478

1.418.626

1.164.030

1.196.155

ZZP4

1.784.492

1.763.082

1.820.576

854.379

677.685

684.456

ZZP5

4.545.324

4.140.127

2.408.899

436.072

365.316

220.078

ZZP6

2.340.219

2.320.019

2.504.583

701.948

533.300

482.373

ZZP7 2.288.381 2.933.983 3.194.498 0

ZZP8

Totaal 13.002.534

0 1.793.244

13.014.547 13.348.278

Zonder dagbesteding ZZP1

45.142

ZZP2

83.843

124.030

47.186

4.384.625

0 410.685 0

0 105.295

3.502.386

3.661.147

387.147 353.944

722.778

1.043.444

1.222.185

ZZP3

207.692

466.701

597.141

873.977

1.307.564

1.364.999

ZZP4

107.145

180.414

212.160

342.320

520.591

497.923

ZZP5

155.671

156.546

124.128

140.951

167.757

144.431

ZZP6

201.726

354.661

480.942

337.799

389.615

411.348

ZZP7 55.503 102.429 149.901 0

ZZP8

41

0

58.884

0

28.140

Totaal 856.722 1.431.967 1.623.156 2.828.510 3.816.118 4.022.970


Tabel B3-2: ZZP-cliënten VG-sector 2009-2011. Bron: NZa CLIËNTEN

Met behandeling Zonder behandeling

ZZP

2009

2010

2011

2009

2010

2011

Met dagbesteding

ZZP1 397 213

0 750 447 496

ZZP2

676

0

1.918

ZZP3

4.195

4.199

4.456

ZZP4

4.889

4.830

4.988

ZZP5

12.453

11.343

ZZP6

6.412

6.356

1.009

1.640

2.169

3.887

3.189

3.277

2.341

1.857

1.875

6.600

1.195

1.001

603

6.862

1.923

1.461

1.322

ZZP7 6.270 8.038 8.752 0 0 0

ZZP8 0 0 4.913 0 0 288

Totaal

Zonder dagbesteding

35.623

35.656

36.571

12.013

9.596

10.031

ZZP1 124 129

0 1.125 1.061 970

ZZP2

230

340

0

1.980

2.859

3.348

ZZP3

569

1.279

1.636

2.394

3.582

3.740

ZZP4

294

494

581

938

1.426

1.364

ZZP5

426

429

340

386

460

396

ZZP6

553

972

1.318

925

1.067

1.127

ZZP7 152 281 411 0 0 0

ZZP8 0 0 161 0 0 77 Totaal

2.347

3.923

4.447

7.749

10.455

11.022

Tabel B3-3: Kosten ZZP-dagen VG-sector 2009-2011 (X 1.000 euro). Bron: NZa KOSTEN (X 1.000 euro)


ZZP

2009

2010

2011

2009

2010

2011

Met dagbesteding

ZZP1 14.305 7.649

0 25.429 15.098 16.737

ZZP2

42.369

28.210

0

76.493

64.910

85.538

ZZP3

218.825

216.784

220.808

174.947

142.110

144.846

ZZP4

277.774

271.243

271.928

115.911

91.108

91.110

ZZP5

909.428

817.585

449.594

78.327

64.730

36.479

ZZP6

427.066

418.569

453.370

113.730

85.406

76.876

ZZP7 566.925 719.427 800.988 0 0 0

ZZP8 0 0 377.227 0 0 19.949

Totaal

Zonder dagbesteding

2.456.693

2.479.467

2.573.914

ZZP1 3.038 3.140

584.836

463.362

471.537

0 25.250 23.511 21.332

ZZP2

7.013

10.234

0

56.254

79.988

92.661

ZZP3

23.151

51.150

61.794

80.284

118.133

121.444

ZZP4

13.308

22.012

24.848

35.810

53.483

50.313

ZZP5

24.451

24.094

17.693

19.254

22.465

17.593

ZZP6

28.135

48.503

65.820

40.201

45.478

47.473

ZZP7 9.715 17.596 26.424 0 0 0

ZZP8

0

Totaal

108.811

42


0 9.793

176.728

206.371

0

257.053

0 4.103

343.057

354.920

De sector Licht Verstandelijk Gehandicapten (LVG) In de LVG-sector is uitsluitend sprake van de combinatie ‘met behandeling’ – ‘met dagbesteding’. Er wordt onderscheid gemaakt in vijf ZZP’s. Tabel B3-4: ZZP-dagen LVG-sector 2009-2011. Bron: NZa DAGEN

ZZP

Met dagbesteding

M et behandeling 2009

2010

2011

ZZP1 122.224 77.647 61.473

ZZP2

279.739

313.447

313.194

ZZP3

469.042

494.029

580.727

ZZP4

215.547

270.077

340.013

ZZP5

159.878

106.654

102.830

Totaal

1.246.430

1.261.854

1.398.237

Tabel B3-5: ZZP-cliënten LVG-sector 2009-2011. Bron: NZa CLIËNTEN

ZZP


2010

2011

Met dagbesteding

ZZP1 335 213 168

ZZP2 766 859 858

ZZP3 1.285 1.354 1.591

ZZP4 591 740 932

ZZP5 438 292 282 Totaal 3.415 3.457 3.831

Tabel B3-4: ZZP-dagen LVG-sector 2009-2011. Bron: NZa KOSTEN (X 1.000 euro)

ZZP

Met dagbesteding


2010

2011

ZZP1 15.588 9.716 7.833

ZZP2 46.048 50.584 51.407

ZZP3 95.427 98.429 117.635

ZZP4 51.529 63.277 80.905

ZZP5 38.041 24.846 24.265

Totaal 246.633 246.851 282.045

De sector Sterk Gedragsgestoord Licht Verstandelijk Gehandicapten (SGLVG) In de SGLVG-sector is uitsluitend sprake van de combinatie ‘met behandeling’ – ‘met dagbesteding’. Er wordt slechts één ZZP onderscheiden. Tabel B3-7: ZZP-gegevens LVG-sector 2009-2011. Bron: NZa DAGEN


2010

2011

Dagen 86.862 87.982 83.754 Cliënten 238 241 229 Kosten (X 1.000 euro)

43

26.241.879 26.854.504 25.894.464


De sector Lichamelijk gehandicapten Tabel B3-8: ZZP-dagen LG-sector 2009-2011. Bron: NZa DAGEN

ZZP

Met behandeling Zonder behandeling 2009

2010

2011

2009

2010

2011


0 108.313 113.158 123.646

ZZP2 45.598 25.790

0 200.324 225.678 256.336

ZZP3 44.287 100.150 101.109 84.712 199.983 223.710

ZZP4 125.832 220.584 265.418 221.160 272.661 317.040

ZZP5 65.369 140.298 168.385 55.557 74.463 74.293

ZZP6 206.933 396.833 476.512 187.249 170.111 186.756

ZZP7 188.602 196.037 229.057 102.926 71.546 66.363 Totaal 712.239 1.091.657 1.240.481 960.241 1.127.600 1.248.144


8.972

7.782

ZZP2 5.144 13.656

0

50.591

84.057

96.657

0 65.047 113.335 134.310

ZZP3 4.431 22.288 28.225 18.353 84.216 103.582

ZZP4 13.295 50.095 65.663 49.517 106.631 123.463

ZZP5 9.587 37.702 44.860 19.242 31.361 27.663

ZZP6 25.489 98.161 118.132 51.451 77.235 67.406

ZZP7 19.100 23.202 26.156 23.655 27.887 21.965

Totaal 86.018 252.886 283.036 277.856 524.722 575.046

Tabel B3-9: ZZP-cliënten LG-sector 2009-2011. Bron: NZa CLIËNTEN

ZZP

Met dagbesteding ZZP1

Met behandeling Zonder behandeling 2009 98

2010

2011

33

0

2009 297

2010 310

2011 339

ZZP2 125 71

ZZP3 121 274 277 232 548 613

0 549 618 702

ZZP4 345 604 727 606 747 869

ZZP5 179 384 461 152 204 204

ZZP6 567 1.087 1.306 513 466 512

ZZP7 517 537 628 282 196 182 Totaal 1.951 2.991 3.399 2.631 3.089 3.420


25

21

0

139

230

265

ZZP2 14 37

ZZP3 12 61 77 50 231 284

0 178 311 368

ZZP4 36 137 180 136 292 338

ZZP5 26 103 123 53 86 76

ZZP6 70 269 324 141 212 185

ZZP7 52 64 72 65 76 60

44

Totaal 236 693 775 761 1.438 1.575


Tabel B3-10: Kosten ZZP-dagen LG-sector 2009-2011 (X 1.000 euro). Bron: NZa Kosten (X 1.000 euro)


ZZP

2009

2010

2011

2009

2010

2011


0 13.086 13.555 14.521

ZZP2 6.951 3.889

0 29.374 32.677 36.098

ZZP3 7.463 16.664 16.061 11.535 26.948 29.252

ZZP4 22.862 39.550 45.518 33.032 40.211 45.188

ZZP5 13.533 28.620 33.545 9.626 12.724 12.337

ZZP6 45.029 85.010 101.773 34.429 30.812 32.778

ZZP7 43.411 44.410 50.899 20.216 13.812 12.400 Totaal 143.759 219.650 247.798 151.298 170.738 182.575


819

ZZP2

619 1.605

697

0

4.322

7.067

7.840

0 7.443 12.728 14.476

ZZP3 590 2.913 3.456 1.850 8.334 9.767

ZZP4 1.987 7.338 9.067 5.801 12.270 13.517

ZZP5 1.646 6.338 7.297 2.653 4.236 3.587

ZZP6 4.726 17.816 21.264 7.804 11.479 9.596

ZZP7 3.880 4.613 5.077 4.007 4.634 3.506 Totaal 14.267 41.320 46.162 33.881 60.748 62.289

De sector Zintuiglijk Gehandicapten Auditief Tabel B3-11: ZZP-dagen ZG-sector – auditief, 2009-2011. Bron: NZa DAGEN

ZZP

M et behandeling Zonder behandeling 2009

2010

2011

2009

2010

2011

Met dagbesteding ZZP1 5.324 7.204 4.797 21.160 4.973 4.035

ZZP2 32.588 37.100 39.415 11.948 17.532 14.727

ZZP3 98.310 74.342 79.863 6.726 7.081 5.812

ZZP4 14.601 19.085 17.713 6.126 9.039 9.934

Totaal 150.823 137.731 141.788 45.960 38.625 34.508


26.417

43.516

59.001

9.091

8.433

6.635

ZZP2 27.693 18.369 21.373 5.841 9.765 9.963

ZZP3 28.721 19.830 23.013 1.461 2.112 1.347

45

ZZP4 20.923 18.777 22.839 1.096 5.151 5.739 Totaal 103.754 100.492 126.226 17.489 25.461 23.684


Tabel B3-12: ZZP-cliënten ZG-sector – auditief, 2009-201. Bron: NZa CLIËNTEN


ZZP

2009


2010

15

2011

20

2009

13

2010

58

2011

14

11

ZZP2 89 102 108 33 48 40

ZZP3 269 204 219 18 19 16

ZZP4 40 52 49 17 25 27 Totaal 413 377 388 126 106 95


72

119

162

25

23

18

ZZP2 76 50 59 16 27 27

ZZP3 79 54 63 4 6 4

ZZP4 57 51 63 3 14 16 Totaal 284 275 346 48 70 65

Tabel B3-13: kosten ZZP-dagen ZG-sector – auditief, 2009-2011 (X 1.000 euro). Bron: NZa Kosten (X 1.000 euro)


ZZP

2009


2010

2011

863 1.183

2009

2010

755 3.096

2011

732

552

ZZP2 9.330 10.788 10.806 3.113 4.602 3.593

ZZP3 32.340 24.804 25.099 2.039 2.167 1.657

ZZP4 3.232 4.299 3.784 1.198 1.778 1.797 Totaal 45.765 41.073 40.444 9.447 9.279 7.598


3.128

5.212

6.621

932

873

637

ZZP2 6.375 4.277 4.604 1.194 2.015 1.871

ZZP3 7.600 5.322 5.696 349 512 294

ZZP4 3.716 3.380 3.834 166 787 802 Totaal 20.818 18.191 20.755 2.642 4.186 3.604

De sector Zintuiglijk Gehandicapten Visueel Tabel B3-14: ZZP-dagen ZG-sector – visueel, 2009-2011. Bron: NZa DAGEN

ZZP

Met behandeling Zonder behandeling 2009

2010

2011

2009

2010

2011


0 49.205 31.858 33.075

ZZP2 53.437 49.009

0 39.926 29.556 73.380

ZZP3 43.878 45.292 46.742 30.261 29.741 28.340

ZZP4 61.062 53.269 66.826 12.117 10.730 14.206

ZZP5 156.870 140.540 137.748

3.286

1.663

1.965

Totaal 321.458 294.974 251.316 134.795 103.548 150.966


15.955

12.944

0

43.729

25.319

24.404

ZZP2 25.190 8.773

ZZP3 8.771 13.148 18.870 15.446 21.579 16.824

ZZP4 10.221 3.513 7.148 5.111 9.227 6.849

ZZP5 16.428 9.511 8.072 9.856 3.581 1.099 Totaal 76.565 47.889 34.090 96.369 81.112 79.815

46

0 22.227 21.406 30.639


Tabel B3-15: ZZP-cliënten ZG-sector – visueel, 2009-2011. Bron: NZa CLIËNTEN

ZZP


Met behandeling Zonder behandeling 2009 17

2010

2011

19

0

2009 135

2010 87

2011 91

ZZP2 146 134

ZZP3 120 124 128 83 81 78

ZZP4 167 146 183 33 29 39

0 109 81 201

ZZP5 430 385 377 9 5 5 Totaal 881 808 689 369 284 414


44

35

0

120

69

67

ZZP2 69 24 0 61 59 84

ZZP3 24 36 52 42 59 46

ZZP4 28 10 20 14 25 19

ZZP5 45 26 22 27 10 3 Totaal 210 131 93 264 222 219

Tabel B3-16: Kosten ZZP-dagen ZG-sector – visueel, 2009-2011 (X 1.000 euro). Bron: NZa Kosten (X 1.000 euro)

ZZP


M et behandeling Zonder behandeling 2009

2011

2009

2010

2011

750

0 5.013 3.291 3.365

ZZP2 7.200 6.697

0 5.142 3.866 9.337

ZZP3 7.573 7.932 7.801 4.592 4.574 4.212

ZZP4 13.232 11.668 14.252 2.374 2.129 2.715

670

2010

ZZP5 36.466 33.065 32.005

696

358

405

Totaal 65.140 60.111 54.057 17.817 14.217 20.033


1.138

939

0

2.860

1.675

1.571

ZZP2 2.628 931

ZZP3 1.248 1.902 2.548 1.876 2.653 1.976

ZZP4 1.796 627 1.210 792 1.453 1.025

ZZP5 3.145 1.847 1.531 1.682 620 180 Totaal 9.955 6.246 5.289 9.397 8.527 7.690

47

0 2.187 2.127 2.938


Bijlage 4

Indeling naar deelsectoren

In dit brancherapport wordt onderscheid gemaakt naar de volgende deelsectoren van de gehandicaptenzorg: • Instellingen voor verstandelijk gehandicaptenzorg (75) • Instellingen voor lichamelijk gehandicaptenzorg (6) • Instellingen voor zintuiglijk gehandicaptenzorg (10) • Instellingen voor gecombineerde zorg (68)

instelling in het DigiMv dan wel op wat duidelijk de primaire doelgroep van de instelling is. Alle instellingen die niet op deze manier eenduidig konden worden ingedeeld zijn toegewezen aan de groep ‘gecombineerde instellingen’. Hieronder is een overzicht opgenomen van de instellingen per onderscheiden deelsector.

Toewijzing aan één van deze deelsectoren is gebaseerd op de eigen indicatie van de betreffende

Eén kanttekening hierbij: Het Sinai centrum en de Zonnehuizen leveren met ingang van 2011 geen gehandicaptenzorg meer. Omdat zij nog wel in de historische tijdreeksen voorkomen, zijn ze nog wel in de onderstaande lijst opgenomen.

Instellingen voor verstandelijk gehandicaptenzorg Ab-hulp Twente Amarant Groep Ambiq Baalderborg groep Daelzicht De Ark Gemeenschap Regio Gouda Frion Herman Frantsenhuizen Interlevensbeschouwelijke Stichting voor Verlening van Diensten aan Mensen met een Handicap J.P. van den Bent Interlevensbeschouwelijke Stichting voor zorg ten behoeve van mensen met een handicap ASVZ (Algemene Stichting Voor Zorg- en diens Juvent LSG Rentray Perspectief BV Prezzent Protestants Christelijke Stichting voor Zorg en dienstverlening aan Mensen met een Handicap “IJsselmonde-Oost” Severinusstichting Stichting “De Driestroom” Stichting Abrona Stichting Adullam voor Gehandicaptenzorg Stichting Aen Godes Sorghen Vertrout Stichting Amerpoort Stichting Arduin Stichting Camphillgemeenschap Maartenhuis

Stichting Careander Stichting Cello Stichting Dag- en Woonvoorzieningen Verstandelijk Gehandicapten in Westelijk Noord-Brabant Stichting De Haardstee Stichting De Hartekamp Groep Stichting De Linde Stichting de Okkernoot Stichting De Parabool Stichting De Passerel Stichting De Rozelaar Stichting De Twentse Zorgcentra voor mensen met een verstandelijke handicap Stichting De Waerden Stichting De Zijlen Stichting Dichterbij Stichting Estinea Stichting Fatima Stichting Gehandicaptenzorg van de Gereformeerde Gemeenten (Siloah) Stichting Het Lichtpunt Stichting JADE Zorg Groep Stichting Kempenhaeghe Stichting Kind in Ontwikkeling KIO Stichting Koraal Groep Stichting Leekerweide Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg Stichting Lunet

48


Stichting Maeykehiem Stichting Nedereind Stichting Nieuw Woelwijck, dorpsgemeenschap van verstandelijk gehandicapten Stichting NOVO Stichting OlmenEs Stichting Orion Stichting Oro Stichting Pameijer Bestuurscentrum Stichting Pedagogisch Sociaal Werk Midden-Limburg Stichting Pergamijn Stichting Profila Zorg Stichting Promens Care Stichting RADAR Stichting S&L zorg Stichting SIG, organisatie voor ondersteuning van mensen met een beperking Stichting Sovak Stichting Sprank Stichting Tjallinga-Hiem Stichting tot het Verzorgen van Verstandelijk Gehandicapten “De Schutse”, Uitgaande van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland Stichting Tragel Stichting Urtica Stichting Vanboeijen Stichting Voorzieningen voor Verstandelijk en Meervoudig Gehandicapte Kinderen Zwolle e.o. Stichting Wonen Plus Stichting Woonzorgcentrum De Zeeg Stichting Zorgverlening ‘s Heeren Loo Unalzorg B.V. Instellingen voor gecombineerde vormen van gehandicaptenzorg Activisie B.V. Adelante Zorg Groep Alliade Zorggroep Cavent De Karmel woon- en dagbesteding Doenersdreef Zorg B.V. Espria Joost Zorgt Nederland B.V. Lentekind Nederlandse Stichting voor Woon- en Activiteitencentra voor Lichamelijk Gehandicapten (NSWAC) NOVA Zorgboerderij VOF Omega Groep B.V. OMR

49


PGZ Zorgverlening B.V. Protestants-Christelijke Stichting Philadelphiazorg Raphaëlstichting Reinaerde Sjaloom Zorg Stichting Activiteitencentrum “De Kruidenhoeve” Stichting Amsta Stichting AveleijnSDT Stichting Bestuur en Toezicht Gemiva-SVG Stichting Bestuur en Toezicht Triade Stichting Boogh, activiteiten en arbeid voor mensen met een lichamelijke handicap Stichting Community Support Stichting Cordaan Groep Stichting De Akkerwinde Stichting De Lichtenvoorde Stichting De Noorderbrug Stichting De Opbouw Stichting Diomage Stichting Enzo Stichting Epilepsie Instellingen Nederland Stichting Esdégé-Reigersdaal Stichting Heliomare Stichting het GORS Stichting Het Raamwerk Stichting Humanitas voor Dienstverlening aan Mensen met een Handicap Stichting Ilmarinen Stichting Ipse de Bruggen Stichting Libra Zorggroep Stichting Lievegoed Zorggroep Stichting NOVIzorg Stichting Oase Stichting Odion Stichting Ons Bedrijf Stichting Ons Tweede Thuis Stichting Pluryn Stichting Prisma Stichting ‘Samenwerkende Woon- en Zorgvoorzieningen voor Lichamelijk en Meervoudig Gehandicapten’ (SWZ) Stichting Sherpa Stichting Sinai-Centrum Stichting Siza Dorp Groep Stichting Steinmetz-de Compaan Stichting Syndion Stichting Trajectum Stichting Vitree

Stichting Voorzieningen Meervoudig Complex Gehandicapten voor Amsterdam en omstreken (Omega) Stichting Woonvoorzieningen Lichamelijk Gehandicapten Noord-Holland Midden Stichting Ygdrasil Stichting Zonnehuizen Stichting Zorgboerderij Chaamdijk Stichting Zorgboerderijen Drenthe Stichting Zorghotel De Belvertshoeve Stichting Zozijn Beheer Stichting Zuidwester Zorg Stichting Vivence Zorgboerderij Thedinghsweert Instellingen voor lichamelijk gehandicaptenzorg Osira Amstelring Professionals in NAH B.V. Stichting Gehandicaptenzorg Limburg Stichting Interakt Contour Groep Stichting Livio Stichting Nieuw Unicum Instellingen voor zintuiglijk gehandicaptenzorg GGMD voor Doven en Slechthorenden Kalorama Kentalis Koninklijke Visio, Landelijke Stichting Slechtzienden en Blinden Nederlandse Stichting voor het Dove en Slechthorende Kind Robert Coppes Stichting Stichting Bartiméus Sonneheerdt Stichting Gezinsbegeleiding Ernstig Auditief Gehandicapte Kinderen Zuid/Oost Nederland Stichting Pento Stichting Koninklijke Auris Groep

50


Bijlage 5

Indeling opleidingen MBO

In deze bijlage wordt weergegeven op welke wijze de opleidingen in het MBO zijn geclusterd tot de in dit brancherapport onderscheiden categorieën. Maatschappelijke zorg Maatschappelijke Zorg (Medewerker gehandicaptenzorg) Maatschappelijke Zorg (Medewerker maatschappelijke zorg) Maatschappelijke Zorg (Medewerker volwassenenwerk) Maatschappelijke Zorg 4 Verzorgende Verzorgende Verzorgende (Geestelijke Gezondheidszorg) Verzorgende (Gehandicaptenzorg) Verzorgende (Kraamzorg) Verzorgende (Verpleeg- en verzorgingshuiszorg en thuiszorg) Verzorgende-IG Sociaal-pedagogisch werk / sociaal cultureel werk Sociaal Cultureel Werker (SCW) Sociaal Dienstverlener (SD) Sociaal Pedagogisch Werker 3 (SPW 3) Sociaal Pedagogisch Werker 4 (SPW 4) Sociaal-cultureel werker Sociaal-maatschappelijk dienstverlener (Sociaalmaatschappelijk dienstverlener) Pedagogisch Werk (Pedagogisch Werker jeugdzorg) Pedagogisch Werk (Pedagogisch Werker kinderopvang) Pedagogisch Werk 4 Helpenden Helpende Helpende (Sociaal agogisch werk) Helpende (Zorg) Helpende breed Helpende Welzijn (HW) Helpende Zorg & Welzijn Zorghulp

51


MBO-verpleegkunde MBO-Verpleegkundige MBO-Verpleegkundige (Geestelijke Gezondheidszorg) MBO-Verpleegkundige (Gehandicaptenzorg) MBO-Verpleegkundige (Verpleeg- en verzorgingshuiszorg en thuiszorg) MBO-Verpleegkundige (Ziekenhuiszorg) Verpleegkundige Onderwijsassistent Onderwijsassistent Onderwijsassistent (Onderwijsassistent PO/SO) Onderwijsassistent (Onderwijsassistent VO/Bve) Onderwijsassistent niveau 4

52


VERENIGING GEHANDICAPTENZORG NEDERLAND Oudlaan 4 3515 GA Utrecht

Postbus 413 3500 AK Utrecht

T 030-27 39 300 F 030-27 39 387

www.vgn.nl [email protected]

Brancherapport Gehandicaptenzorg 2012

Recommend Documents