BOEKENGIDS 18e JAARGANG 1940

BOEKENGIDS 18e JAARGANG 1940

BOEKEN GIDS ALGEMEEN NEDERLANDSCH BIBLIOGRAFISCH TIJDSCHRIFT

ACHTTIENDE JAARGANG

1940

ORGAAN VAN HET ALGEMEEN VERBOND VAN KATHOLIEKE BOEKERIJEN

VERKLARING der conventioneele teekens

gebruikelijk in Boekengids I = Verboden Lectuur : Boeken die 1) op de Kerkelijke Indexlijst voorkomen; 2) door de algemeene regelen van de Kerkelijke Wet veroordeeld zijn ; of 3) op grond van de christelijke zedenleer of van de natuurwet voor de meeste lezers verderfelijk moeten worden geacht. II = Streng voorbehouden Lectuur. Deze boeken mogen slechts bij uitzondering, om gegronde redenen, door welgevormde rijpere lezers worden gelezen. III = Voorbehouden Lectuur. Boeken welke, ondanks zekere passages of grondgedachten, ook ontspanningshalve, zonder nadeel door gevormde lezers kunnen

gelezen worden. IV = Lectuur voorVolwassenen alleen (circa 18â20 jaar en ouder). Veronderstelt zedelijke voorlichting en vorming. IV = Lectuur voor Allen. Ook voor aankomende jeugd (14, 15 jaar en ouder) geschikt. VI = Kinderlectuur. VIa = Voor grootere kinderen (13, 14, 15 jaar) ; VIb = Voor ietwat gevorderde lezertjes (9, 10, 11, 12 jaar) ; VIc = Voor beginnelingen (6, 7, 8 jaar). M = Bizonder voor meisjes geschikt. j = Bizonder voor jongens geschikt. * (Asterisk bovenaan, naast het Romeinsch cijfer geplaatst) _ « Onderstelt meer dan gewone geestesontwikkeling vanwege den lezer » of « Voor specialisten bedoeld ». 0 (Bovenaan, naast het Romeinsch cijfer geplaatst) = minderwaardig, onbruikbaar of onpaedagogisch. t of • = In een katholieken geest geschreven. Jd = Joodsch. K = Kommunistisch. L = Liberaal, vrijzinnig -protestantsch of antiklerikaal getint. N = Storend neutraal. P = Protestantsch van strekking. [P] = Beweegt in protestantsch milieu. S = Socialistisch. T = Theosofisch, boeddhistisch, pantheïstisch, spiritistisch, enz. Na = Nationaal-socialistisch. ? = Slechts vermoedelijk zoo te indexeeren.

AtITEURSLIJST VAN DEN i 8n JAARGANG

De getallen, aan het uiteinde van den regel, geven de volgnummers der recensies aan

A Aalbers, H. De levensleer van Meister Eckhart 19. I 16 Aalderink, A. G. Zielkunde en opvoedk. : 2 din ig.io8 Acket, D. (ill.) 18.818, 18.995, 19.158, 19.216, 1 9.557 Aerts, J. F. Nederl.-Latijnsch lexicon 19.492 af Geyerstam, G. Het zonnige eiland i.h.... Noordend 8.8 i 2 Agatha Pia Uit h, dagboek v. een convertiet 19.311

Albe Bloem en vrucht 18.74o Alberdingk Thijm, K. J. L. (inl.) 1g.585 19.138 Alindo, A. (ill.) Althoff, L. Een trein vertrok 19.176 Andersen, C. Het oorlogstestament 19.394 19.213 Apon, J. (bew.) Arens, A. Die gevloekte drank 19.043

Aristoteles

Inleiding tot de metafysica

Arondeus, W. Matthijs Maris Ashihei, H. Koren en soldaten Asscher-Pinkhof, C. (bew.) Audax De legende van een prinsesje Auerbach, M. (ill.) Augustin, F. (vert.) Auland, Fr. Van drie kleine pelgrims

19.109

19.021 I9.271 í8.8g8 19.576 ig.56i 19.155 18.757

B 18.987, 19.283 Baanders, T. (ill.) Baekelmans, L. Lof van zee, mensch en tabak 19.078 Baert, A. D. (vert.) 19.407 Bakker, H. Uw wil geschiede... Vrijdag de ie 18.758 Baksteen, G. (ill.) x9.551 Ballings, J. Keikop... 18.759 Barack, M. Reineke de Vos 18.86o Barends, S. (vert.) 18.4, ig.596 Barge, J. A. J.

Het ras morphologisch... beschouwd i9.i5o Barten, A. W. H. Heemkunde op de kathol. L. S. 18.943 Basenau-Goemans, N. (vert.) 19.013, 1 9.354, 1 9.535 Baum, V. Shanghai-hotel 19.177 Baur, Fr. (medew.) Ig.428 Bavinck, J. H. Levensroes en bezinning 19.117 Baxter, G. 0. Reata doet zijn plicht 19.395 Beaufays, I. Roza van Viterbo 19.595 Beeding, F. De vier 18.813 Beekman, A. De H. Liturgie der Kerk 19.298 Behrens, C. G. (vert.) 19.531 Beijersbergen, H. Het geloof 19.299 Bekman, B. Uit het land v. h. zwarte goud 19.498 Bekman, H. (ill.) 19.498 Belina-Podgaetsky, N. Achter de muren v. een kazemat 18.861 Uit den storm 18.814 Bellens, J. J. 8 gedichten 1 9.329 Belloc, H. Herstel van privaatbezit 18.944 Bender, C. C. (vert.) 19.435 Bergsma, E. J. (inl.) íg.131 Bergstrand -Poulsen, E. De kroon 19.535 Bernaer, J. F. (vert.) 18.874, ig.o6i Bernard, J. Staatsvijand nr I I9.220 Bertam, R. (vert.) í9.51I Australië seint... » Ig.5o9 Bethanië Lichtende fakkels 19.564 Bevers, Ad. Des soudaens dochterken 19.173 Bielke, E. Kleine Sariman i8.888 Bienfait, Cl. (vert.) 18.8o9, 19.404 Bierens-de Haan, J. D. Uren met Schopenhauer 19.293 Biesta, P. Pieterburen 18.9 i2 Bijl, W. C. Volksontwikkeling i.14 Bijvoet, J. (ill.) 19.069 Bilcke, M. (ill.) 18.741 Brabantsche kanteelen 18.741

- VIII Billinger, H. Der Tápfer von Kandern Billings, B. Het scharlaken spoor Binnendijk, D. A. M. Zin en tegenzin Birkner, F. Het moedige klaverblad 4 hebben heimwee Blachetta, W.

Appelbloesem

Brandenburg, J. 18.724 19.363 19.583 19.536 19.022 18.76o

Blatz, W. De vijfling-zusjes 19.293bis Bloemert, R. Alzoo ook op aarde 19.538 Blommaert, A. Vier tegen vier 19.573 Blonk, A. Overzicht der econon. aardrijksk. 19.261 Blum-Erhard, A. De drie spinsters 18.761 Bluthgen, V. De tooverfluit 19.577 Boellaard, W. H. C. (vert.) 18.837 Boens, Daan Klaarten 18.742 Boer, J. Wereldtentoonstelling 19.004 Boer Leffef, W. (ill.) i g.2 i 8 Boey, M. Dr J. Persyn. Zijn leven. Zijn werk 18.901 Bomans, G. De huis -tyran 19.173 Bonifacius, C. P. Lord Spencer... 18.694 Boon, S. Bernadette Soubirous 19.433 Boschma H., Vroeg tot God 19.125 Boschvogel, F. R. (19.565 Drie Vl. Sinten in een kerkraam 19.461, Bosman, A. G. Moreele en geestel. herbewapening 19.126 Bost, N. (vert.) 18.796 Bottema, Tj. (ill.) 19.256 Bottu, J. Verzekens vr en v. mijn school ig.5o6 Bouchette, H. Vrugten uyt d. geestel. wyngaert i g. i 56 Boudens, A. A. Het ezeltje van Sint Antonius ig.o65 Boudens-van Heel, C. (red.) 18.691 Boudier-Bakker, I. Aan den grooten weg 19.364 Uren met Andersen 19.413 Bouma, S. J. (ill.) 18.912 Bouman, A. C. Dieu et mon droit, of... 18.762 Bouteljé, A. E. (vert). 8.8oí, 19.527 Bouten, J. (vert.) 18.969 Brand, Max De jonge Dr Kildare 18.862 19.396 Een man van de daad Speedy's wraak

i8.86

Zeemolest

19.023 18.918

Brandt, C. D. J. (medew.) Brants, K. (aanst.) Brecht, B.

18.724

Driestuiversroman

18.791

Breedveld, W. Gerda Gvppertz Brey, H.

19.095,

1 9.183

Priesterstrijd 19.537 Brinkgreve- Entrop, J. H. Drie meisjes in een kampeer-auto i8.8 g6 Br F. Een echte droom 19.581 BrSgel, G. (ill.) 18.79.1 Broekhuis, J. B. Maatschappelijk werk 19.131 Brom, G. Van de daken 19.420 Bromet, A. Het groote offer Het oude nest 19.510 Bromfield, L. Zij die overwonnen 19.024 Brongers, T. Maarten Storm 19.344 Bronneberg, Chr. H. A. Zelfverdediging. Jiu-jitsu 19.127 Brontë, E. Het huis der stormen 19.365 Broos, P. (ill.) 18.889 Brouwer, F. I. Zwerven door Drenthe 19.262 Brouwer, J. (vert.) 19.026, 19.190 Spaansche aspecten en perspect. 18.913 Browne, E. En alles werd goed rg.566 Brugmans, G. Napoleon, de mensch en dictator 19.272 Bruyn-Ouwehand, M. De vrijbuiter terug 19.345 Buck, P. S. De patriot 19.353 Buckinx, P. G. (medew.) '9.090 Bugge Mahrt, H. De orkaan 19.354 Burger, G. C. E. (inl.) 19.500 Burgers, M. P. O. Die mens Langenhoven 19.102, 19.236 Burman, R. Hester's hoogzomer 19.097, 19,184 Burroughs, E. R. De monsters van Mars 18.792 Buskin, P. Boela Matari. Met Stanley door... 18.888 -

Buytendijk, F. J.

Het ras morpholog., ... beschouwd i g. i 5o

C Calderon de la Barca, P. Het leven is een droom - Het groot tooneel... Campert, J. (medew.)

18.779

19.393

-IXCannan, J. Claire's romance Cantens, L. De barstende ruit Capart, J. Makit. Een muizenhistorie ... Capek, K. De eerste brigade Carder, L.

Onfeilbare schoten De ruiter van Pluma Cardozo, J. L. (inl. aant.) Carp, E. A. D. E. (inl.) De soc. waarde der... volksgen. Casson, H. N. -

Coole, M. 19.355 18.743 19.567 19.366 19.356 19.357 rg.i62 19.085 19.128

Mijn levensgeschiedenis 19.273 Casteels, H. Blond Miesje ontdekt Afrika 1 9.574 Castendijk, M. C. (vert.) 18.8o5, 18.828 Ceurremans, K. Vijfde leesboekje 19.484 Chambon, A. 100.000 zeemijl 19.245 Chesterton, G. K. The innocence of father Brown 19.397 Chevalier, J. Ons geestel. leven en h. hiernamaals18.926 Cheyney, P. Charlotte is gevaarlijk 19.198 Slim Calleghan's meesterstuk 19.199 Christie, A. Ontmoeting met den dood 19.368 Citroen, A. Kinderpsyche en opvoeding 18.945 Claes, E. Jeugd 18.919, 19.025 De moeder en de drie soldaten 19.568 Reisverhaal 19.091 Claus, K. L. In de eere- divisie 19.485 Cloete, S. Eens komt een nieuwe dag 19.358 Coetzee, A. Leengoed 18.9o2 Coetzee, B. Die ongelukkige koningsdogter 18.890 Coetzee, J. C. Die moderne opvoeding 18.707 Cohen, A. (samenst.) 19.259 Cohen, J. De eeuwige droom 19.173 Cole, J. De eenzame wolf 19.398 Razende revolvers 19.200 Colenbrander, H. T. Europa 1871-1914 18.914 Colerus, E. Van punt naar vierde dimensie 1 9.493 Colijn, H. (inl.) 19.263 Connell, R. Een millioen per jaar... 19.399 Conscience, H. De Leeuw van Vlaanderen 19.569

Moederschap 18.744. Coolen, A. Uit het kleine rijk 19.044 Coolidge, D. Jess Roundtree Texasranger 18.815 Een man van ijzer en staal 19400 Coopmans, Mar. B.C.M. De ontwik, der industrie -financier. 19.129 Coornaert, E. (medew.) 19.253 Coppes, A. H. J. Maatschappelijk werk 19.131 Corby, R. R. April-serenade 18.865 Cordes, M. Een dozijn eieren 18.761 Cornette, A. H. De Vl. schilderk, i. d. ie eeuw 1 8.984 Corsari, W. (vert.) 18.996, 1 9.394 Costanza, M. (vert.) 19.451 Na zeventien jaar 19.311 Courths-Mahler, H. Met jou tot in den dood 19.201 Waar Eva bleef 19.367 Coxe, G. H. De geheimzinnige vacantiereis 18.793 Cramers, N. Twee dagen hoofdredacteur 1 9.539 Crassaerts. P. (vert.) 19.130, 19.218 Crols, Fr. (vert.) 18.938 Cruysberghs, K. Gethsemani Levend geloof 19.472 Csaba, M. Wat een moeder weten moet 19.130 Cunningham, E. Demonen der prairie i8.866 Curran, E. L. Geschied. van God's Kerk 4 dln 18.932 C;irtis, R. Moord op verzoek 19.369 Czopp, G. De wereld kreeg radio... 19.079 -

:

0 Daisne, J. (inl.) Dam, Ch. (inl.)

18.742 18.713

Damme, M. H. (inl.) Dana, F. Aanslag op de wereldtentoon. v.... Dane, J. Leer verliezen Daniëls, L. M. Fr, Het Stabat Mater de Barres, P. (vert.) de Bas, W. G. Quatre-Bras en Waterloo de Beider, J. L. De gesloten kamer de Bourbon, L. In ballingschap

18.955

Dambek De leugen in de wieg

!

19.511 18.864 19.005 I9.I57 19.030 19.246 19.330

19.331

-x19.023 de Bries, J. (ill.) de Casseres, J. M. 18.946 Het andere Amerika 18.781 de Cler, J. (ill.) de Cort, A. Brabantsche novellen 18.816 de Deyne, E. (vert.) 19.570 Deering, A. (red.) 19.342 18.896-897 de Feijter, M. (ill.) de Gelder-Jansen, M. (vert.) 18.820,19.525 de Goede, H. J. 18.708 Het orkest der overheid de Goeyse, E. De Brabantsche omwent. v. 1789 19.247 de Graaf, H. Wij kunnen d. oorlog voorkomen ! 18.947 de Gruyter, J.

Beeldhouwkunst

18.985

de Hoog-Nooy, A. ig.og6, 19.185 Intermezzo... de Jong, A. M. Merijntje Gijzen's jeugd ( 4 din) 18.783 18.784 Mustapha 18.763 Thanatos de vreemdeling de Jong, D. C. De veilige haven 19.343 de Jong, Dola 19.006 Dans om het hart Gastvrouw in het groot 19.540 de Kadt, J. Het fascisme en de nieuwe tijd 19,132 19.124 de Koe, A. (inl.) 19.370 de Kruyff, J. (vert.) 19.090 de Maeyer, Al. (medew.) de Man, H. 19.346 Heilig Pietje de Booy 19.007 Zonen van den paardekop Demanet, F.

Zuiver spreken Demart (inl.) Demedts, G. Een twijg in den wind Demers, Fr. K. Z. 25 » Tooneelspel de Mey, G. Godenstrijd de Meyer, W.

Zingende hartjes

18.962

19.316 19.332 19.414 19.415 18.732

18.926 de Meyier, F. (bew.) de Morée, G. (ill.) 19.071, 19.280, 1 9.373, de Muinck Keizer, J. M. [19.374 Naar een betere werking v /h 18.709 parlem. stelsel de Muynck, P. De burgemeesters v. Oudenaarde... 18.915 den Brabander, G. (vert.) 19.554 Denijs, M.

Natuurkennis Plantkunde

18.965

18.966

Teekengids 18.733, 18.734 de Pascoaes, Teixeira Zie : Teixeira de Pascoaes de Pauw, R. (ill.) 18.859, 1 9.575

Depauw, V. Jules Bonnemine 19.458, 1 9.54 1 de Pillecyn, F. De soldaat Johan 18.68 i, 1 8.794 de Poortere, A. Edward Peeters 18.948 de Praetere, M. (vert.) 19.567 de Puniet, J. De liturgie der Mis 18.695 de Raet, L. Over Vlaamsche volkskracht 19.133 de Roover, L. (vert.) 19.216, 19,577 de Saint Exupéry, A. Het rijk der menschen 19.026 de Sauvage Nolting, W. J. J. (vert.) 19.085 de Smedt, 0. (medew.) 19.253 Desmet, Fr. (vert.) 19.048 de Smit, C. P. Het winkelbedrijf 18.710 de Swart, L. (ill.) 19.377, 1 9.379, 1 9.3 86 de Visser, L.

Herinneringen uit mijn leven

18.993

de Vooys, C. G. N. Histor. schets v /d Nederl. letterk, 19.237 de Vos van Steenwijk, R. H. (inl.) 19.262 de Vree, P. (medew.) 19.090 18.691 de Vreese, J. (red.) de Vries, A. B. 19.503 Jan Vermeer van Delft 18.931, ig.o8g de Vries, Fr. (bew.) de Vries, J. (inl.) 19.5,9 de Wachter, L.

Heemkunde de Wilde, Fr. Het eenzaam hart de Wolf, H. (bew.) Dickinson, E.

i

8.95 i

18.745 19.235

Gedichten 19.333 Dickson, C. Moord of vergelding 19.407 Dieben, P. De dodende straal 18.764 18.692 Diepenbroek, A. (red.) Terug naar God 19.299 Dister, M. Pioeleken - Vertelseltje v. kerkmier 19.582 Ditmars, R. L. Zij vechten voor hun leven Divendal, H. (medew.) (bew.) Adriaan Jansz. van Bergen Maria van het licht Wij vieren in de Kercke Dörfler, P. De kentering Toen moeder nog leefde Doeve, J. F. (ill.) Doorly, E. Het leven van Pasteur Dorno, F. V. De spin in den schedel Dorrenboom, P. J. Caroussel - De verrassing

18.967 18.911 19.299 i g. I 6 i

1g.171 19.170 19.202 19.284 19.079 19.274 19.512 18.758

--- XI -Dosfel, L.

Brieven aan een doode Douglas, L. C. Zooals het vroeger thuis was Douma, J. (vert.) Drake, D.

Valkenprooi Drinkwater, J. Abraham Lincoln. A play

1g.o8o 1 9.37 0

18.918 18.817

i g. i 62

Drost, A.

Hermingard van de Eikenterpen 1 9-347 du Boeuff, C. W. 19.110 Over jaloerschheidswaan Dudley, O. F. De weg door het leven 1 8.688, 18.818 du Maurier, D. 19.178 Rebecca Dumoulin- Goedkoop, C. (vert.) í8.8o6 Dunne, J. W. De nieuwe onsterfelijkheid 19.294 du Perron, E. i g. i 79 Schandaal in Holland du Plessis, I. D. Uit die Slamse buurt : 2e dl 19.100,19.203 Dupont (ill.) 19.432 Duribreux, G. 18.921, ig.008, 19.542 Bruun 19.289, 19.371 De laatste visschers du Toit, S. J. Kinders van die daeraad ig.ogg, 19.204 Duval, P. (vert.) 19.059 Duykers, L. Wissevalligheden 19.459, 1 9.543

Edelrink, J. Eenmaal zal de mensch... 1 9.454, 1 9.524 Eeckels, C. Het voortdurend mirakel Eeckhout, J. Litteraire profielen IX

Litteraire schetsen

Entbrouckx, Arie Het nieuwe kindermeisje 19.513 Erens, M. A. Bij het eeuwfeest. Sint Willibrord 19.2.75 Erwich, A. Verzen 19.342 Eyskens, G. Vlaamsche volkskracht v. heden 19.486

19.158 19.421 19.584 19.206 19.414

Eelman, T. (vert.) Eemans, M. (ill.) Eewijck, E. (medew.) 19.393 Eggermont, J. L. 18.819 Ulle, den boer Eilardus, P. Primitiae 19.334 Eitjes, J. 18.891 Een Douglas vermist Eldering, P. Wondergeloof en wonderverhalen i g. i i8 Ellwood, Ch. De psycho[. v /d menschel. samen[. iq. I I I Elzer, M. 19.027 De passie van Lambr. Heller 19.298 Emmerik, L. C. (ill.) Engelman, J. 18.765 Sint Willibrord Ennever, W. J. 18.711 Bereik meer door...: 3 dln

F Faber, H. Naar wijder horizon Faber, P.

1g.135

Korte spraakcursus 19.322 Fabri, J. (ill.) 19.595 Falkberget, J. Christianus Sextus : 2e dl 18.820 3e dl 19.525 Fallentin, M. C. Ben ik die man ? 18.766 Farjeon, J. Het mysterie in de sneeuw 19.401 Feckes, K. Het mysterie der heilige Kerk 18.933 Feenstra, A. (ill.) 19.075 Fick-Lugten, W. A. (vert.)19.293bis,I9.366 Fischer, L. Wat brengt de dag van morgen ? 19.009 Flaubert, G. De legende v. St-Jul. d. herbergz. 19.372 De legende v. St-Jul. d. offervaard.19.359 Fleerackers, E. (vert.) 18.769 Fletcher, J. S. 18.867, 19.045 Bloedwraak Chantage i8.868, 1 9.205 Fonteyne, N. E. Kinderjaren 18.920, 18.995 19.294 Foppema, Y. (vert.) Francken, F. De Bonnefoy's trouwen uit 18.682, 18.795 Frank, S. 19.222 Si Ardjoe en zijn buffel Franken, E. L. 18.821 Het huis waar de klok... 18.822 De roof der Elhorstjuweelen Franquinet, R. Gekapseisde boot 19.335 18.992 Frans, A. (muz.) Franse, L. T. (vert.) 1 9.355 - 357, 1 9.3 69, Friedlaender, H. [19.39 18.971 Typographisch ABC

Gagarin, E. 18.823 Der verwehte Weg Gardner, E. S. De schoen met de roode vlek 19.206 Gamier, Adr. De vrouw en het leekenapostolaat 1 9.473 Gatti, A. 19.046 Saranga, de pygmee

- XII Geerke, H. P. Aan het hof van Lodewijk XIV Geerts, C. F. Practisch handboek vr elektriekers Geissler, J. E. Chr. Het karakter v. Joh. H. Pestallozzi Gelissen, H. C. J. H. (inl.) Gerebern, P. (vert.) Gerhard, T. Circus « Valdibomba » Gerlach, P. (vert.) Germonprez, Fred Wij leven 19.094, Gezelle, G. De XIV stonden Ghéon, H. Féeries De man die St- Nicolaas zag De sultansdochter en... Ghysbrechts, M. De verleider Gielen, J. J. Land in zicht ! Gleit, M. Ik heb geen bed voor je, m'n kind

19.248 19.499 1g.o8i 19.129 19.438 19 .221 19.312 ig.i86 19.159 18.963 19.172 19.173 19.047 19.422 18.796

Gloag, J. De man die een ander was Godthelp, H. Het nieuwe Nederl, proza in novel, Proza en poëzie : 2e en 3e dl Gompers, J. Melodieën der stilte Gomperts, H. A. Catastrofe der scholastiek Goris, Jan Zoo werd Arendonk... Gorter -Keyser, J. E. (vert.) Gotjé, W. A.

19.048 19,423 19.238 18.746 19.295 18.712 19.012

(vert.) 18.835, 18.844, 19.020

Graafland, R. (ill.)

19.065

Graf, R.

Zalig, die hongeren ! Graf, N.

Vrouwen zonder vrees Graumans, A. A. L. D'n Dré en d'n Blaauwe van... Greig, M. Als een meisje modern wordt Greiner, P. H. (medew.) Greschny, W. (ill.) Griese -Kets de Vries, E. J. (vert.) Griever, G.

19.474 19.373 1 9.544

18.824 19.238 19.475 i 8.689,

118.723, 19.201, 19.367

Opgesloten kracht Grimm (bew. naar) Grimmelshausen : Zie von Grimmelshausen Groenendaal, G. De vrouw met h. zwarte masker Groothedde, I. F. J. Het geheim van « De Dravik » Groskamp-ten Have, A. Hoe hoort het eigenlijk ? Grub, G. Gerecht en recht

19.010 '19.173

18 .797

19.408 19.313 19.134

Gummarus, Br (red.) 18.6gí De nieuwe Kerstmis 19.163 Gunn, T. Voor heete vuren 18.825 Gunning Wzn, J. H. De studie der paedagog. in Nederl. 19.314 Gunther, J. Azië in de branding 19.315

^I Hagedoorn, J. M. Pie is geen kind meer... 18.767 Hageveld, W. De bolsjew. gravin. De mooiste dag van zijn leven 18.988 Haighton, A. A. Over J. Kloos -Reyneke v. Stuwe 19.585 Haimon, P. Verzen 19.342 Haller, R. (medew.) 19.090 Haluschka, H. [19.545 Het liefdeslied der markiezin 19.464, Wat is nu goede toon ? 19.136 Hamilton, G. Alibi 19.374 Hammenhc g, W. Het geval Sehling 19.375 Hanekom, A. J. Gideon Scheepers i g, i o6, 19.164 Hanhart, J. J. A. (vert.) 19.024 Hardy, P. (vert.) i8.688, 18.8 i 8

Harris, L. J.

Vitamines in theorie en praktijk 19.152 Harris, M. J. Bruisende waters... 18.869 Hart, C. Van één vader 19.187 Hart, J. Het raadsel v /d gekruiste dolken 18.826 Hazelhoff Roelfzema, E. Rendez-vous in San Francisco 19.092 Hechtle, M. (medew.) i 9.090 Heijster, F. C. Parapsychol. e. h. spiritisme 19.296 Heinen, J. M. Jongenskerstfeest i g. 170 Hellinga, W. G. (bew.) 19.588 Helman, A. Het vergeten gezicht 18.994 Henderson, G. G. Waar kogels fluiten 18.827 Hendrickson, D. (ill.) 19.370 Hendrickx, R. Uw bescherm. tegen h. luchtgevaar 19.3 16 Hendrickx, T. (ill.) 19.330 Hens, G. (ill.) 19 .226 Hermans, G. Onze weg 18.749 Herzog, R. De gebroeders Wiskotten 19.546 Hesse, R. (ill.) 18.871 Hetzer, H. Opvoedingsfouten, -raad 19.137

- XIII Higgs, C. (ill.) Hijman, A. (vert.)

Woelige wateren

Katholiek familieleven Hoek, H. (vert.) Hoekendijk, C. J.

Aan Jezus' voeten Hoekstra, J. W. Volksontwikkeling Holscher, T. (red.) De katholieke jeugdbijdel Hoewaer, T.

I

g. i 66 19.022

i

Hildebrand, A. D. De avontuurt. reis v. Bolke's zoon 19.074 19.223 Belfloor en Bonnevu De wedstrijd der radio-amateurs ig.o66 Hildenbrandt, F. 18.725 Fritz Freeman, wird Reporter Hilgendorff, H. 18.785 Het duel der maskers 18.711 Hinderdael, S. S. J. F. (vert.) Hitler, A. Mijn kamp 18.949, 1 9.59 6 H. M. De weeze uit het schrikbewind 19.049 Hobart, A. T. Hocks, E. Der letzte Deutsche Papst Hdcker, P. O. De man op den achtergrond Hoegen, A. W.

-

Icks, X. De spaarsociëteit v /d ... sleutel Ignazia Mijn bekeering Ildefons, Br (muz.) Innes, H. 'n Misdaad in de vliegwereld in 't Hout, Bart De verliefde speurder Irwin, I. H. Fatale maskerade Ivanovsky, E. (ill.)

19.276 19.188 8.696 19.018

i

18.697 19.124 í8.69r 19.302

Geheime zenders 18.747 Holesch, D. De zwarte hangst Bento i8.888 Holman, L. (ill.) 18.784 Hoogewerff, F. (vert.) 18.792, 18.827, [18.848, 19.383 Hoogveld, J. H. E. J. Inleiding tot de wijsbegeerte 18.927 Hoornik, E. Steenen 18.748 Horrix, M. (vert.) 19.035 Houghton, Cl. De vreemde!. van driehoog-achter 19.012 Housen, B. (vert.) 19.595 Hovid, H. (vert.) 18.812 Huddleston Slater, W. B. (bew.) 18.972 Het groote bankroet 19.376 Hughes, R. Orkaan 18.798 Huizenga-Onnekes, E. J. Het menschel, leven in 't Groning. 19.402 Hunter, D. (medees.) 18.977 Hurst, F. Vier dochters 18.786 Huxley, E. Jacht op groot wild 19.207 Huybrechts, M. Het vraagstuk der gebrekkigen... 18.713 Huysmans, C. 2 voordracht. over Filips v. Marnix 19.082 Huysmans-Kooyman, R. (ill.) 19.066 Huysser, G. (ill.) 19.495

19.434 ig.i68 i

8.829

19.377 18.830 19.235

J

g.oI I

i

18.870

Jacobs, J. F. Die held van Kammaland i 8.8go Janssen, Joh. Bizondere methodiek 19.317 Janssens, Al. De heerlijkh. v /h... Moederschap ig.I Ig Het heilig Oliesel 18.698 18.824 Janzen, J. (vert.) Jenkins, W. Kid de dobbelaar 18.831 De vallei des doods 19.526 Jens, I. Mirasol 18.892 Jerome, J. K. Drie swape op die rivier 19.050 Jeunsen, J. Tony 19.051 19.198-igg, 19.401 Jobert, K. (vert.) Jodogne, J. Uw besch, tegen h. luchtgevaar 19.316 Johnman, C. K. Land van belofte 19.165 Jonckheere, K. Cargo 19.46o, 1 9.593 Jongejans, J. Land en volk van Atjeh '9.263 jongen, J. J. Compendium der algem. geschied. 18.916 Jordan, H. J. Het leven der dieren i. h. water 18.968 Jordan, H. J. jr Hoe opvoedingsfouten te vermijden18.95o [Jordan, R.] Beschouwingen over de god. liefde 19.300 Joz. (ill.) 19.483 19.581 J. W. (ill.)

K Kstner, E.

Tijl Uilenspiegel .

19.234 Die verschwundene Miniatur 18.726 Kaiser, N. (ill.) 19.409 Kalmijn-Sierenburg, J. « Moeder, spréék ! » 19.138

- XIV -

Kamban, G. Ik zie een land vol schoonheid 19.013 Kamerling, K. Die schat van Growwe Skeur 19.052 Karinthy, F.

Een reis rondom mijn schedel Kars, Co Jop's groote avontuur

Spriet vliegt uit

19.360 18.832 19.217

Karumáki, U. Yrjo de looper 19.527 Katterfeld, A. Oskar Schabert 19.277 Kazemier, G. De koopvrouw van Stavoren 19.416 Kelk, C. J. De vos en zijn staart 19.286, 1 9.347 Keller, P. Nu komt de Lente 19.378 Kellner-Daniel Redders der menschheid 18.972 Kempe, J. (vert.) 19.343 Kenter, J. J. (aant.) 18.727 Kernkamp -Muylderman, J. (vert.) 19.361 Kerremans, J. (ill.) 19.076 Kersten, M. Onze weg 18.749 Kestens, G. (bew.) 18.814 19.522 Kiluni, M. (vert.) King, P. De moord in het hotel 18 . 8 33, 1 9. 0 53 Kirschweng, J. Die Fahrt der Treuen 18.871 Kist, J. De toverzak 19.075 Klinsky, E. J. Heerschers over Rusland 19.249 Kloek-Pirée, M. Het woord geneest 19.112 Kloos -Reyneke v. Stuwe, J. (vert.) 18.847 Knight, K. M. Het geheim van Palo Seco 19.379 Knippenberg, H. H. Negen grote Oranjes 19.278 Knipping, B. De iconogr. v /d Contra-Reform. i 8.986 Knops, R. (vert.) 19.549 Knuttel Wzn, G. Hubert en Jan van Eyck 18.987 Knuvelder, L. Zorgen om morgen 19.139 Koenders, A. J. Volkshandboek der liturgie 18.935 Koenen, M. Birgitta van Zweden 18.872 Koets, M. (aant.) 18.963 Kok, A. B. W. M. Verleidende geesten 19.113 Kolkman, J. Janus Krul en zoon 19.456, 1 9.547 Kolping, Ad. De dag breekt aan 19.299 Koning, E. Een vaste burcht 19.548 !

Koning, F. (bew.) 19.257 18.967 Kooy, J. (bew.) í8.8o8 Koster, S. (vert.) Kramer, C. De man die over h. water liep 19.172 Kramer, W. Het groote geluk 19.455, 19.52 8 Kreisler, K. Catilina 19.520 Krekel, K. De avonturen v. Scheeve Zeven 19.067 Kremer, H. 'n Kerel uit één stuk 109.279 Krige, U. 19.166 Magdalena Retief Kring, A. De grafologie v /d schrijfmachine...18.690 Krivitsky, W. G. Dat heb ik gezien 19.435 19.536 Kroese, E. (vert.) 19.017, 19.032 Kroesen, C. (vert.) Kruize, Fr. 19.173 Katinka Kruseman, D. J. C. (vert.) 18.793 Kryn, L. J. De man met den baard 1 8.922, 19.028 K{ïthe, C. H. J. 19.500 Tuberculose Kuiper, J. De herdertjes lagen bij nachte 18.76o Kuiper, J. E. 18.897 Lientje gaat verhuizen Kuiper, J. W. (vert.) 19.587 Kuiper -de Jongh, C. In- en uitvallen 18.834 Kuitenbrouwer, H. (red.) 18.691, 18.692 Kummer, F. A. Het gezicht in den spiegel 18.835 Kuncewiczowa, M. Scherven 19.529 Kuyle, A. Harmonika 18.836 Kuyper -van Oordt, H. (19.208 Een martelaarskroon vr J. Praet 19.098, Kwitser, M. A. (vert.) i 8.8o2, 1 8.846 !

L Laatsman, W. De dominee die d. hemel niet inkon i 9.029 19.517 Geuzeke drei Labberton, M. Geloof, hoop, liefde 19.054 Lacops, M. Buitenleven ie dl 1 8.973 Handb. vr... landbouwavondsch. 1 8.974 Handboek vr... tuinbouwschool 18.975 19.133 Lamberty, M. (inl.) Lambooy, A. J. Dagen van vervolging 19.280 Lammers, Fr. (ill.) 19.571 Landré- Tollenaar (vert.) 18.845, 18.849 Lapière, R. 18.837 Zoon van Han :

Ií.277 Lasterie, J. E. (inl.) Latsky, L. Die orang-oetang 18,890 Lattimore, E. F. (ill.) 18.898 18.898 Junior Lauwerys, J. Hoogstraten i /d patriottentijd en. ..19.427 Lebeau, P. Het experiment 19.349 Legêne, P. M. Het Evang. en de primit. volken 18.934 Kleine rakkers - Soeradshoekhi i8.888 Lehman, P. E. Het Westen roept 18.838 Lehmann, L. Th. Subjectieve reportage 19.336 Leipoldt, C. L. Die groot trek 19.250 Die Hugenote 18.917 Jan van Riebeeck 19.281 Lemaire, E. Vreemdelingen die afreizen 19.521 le Maire, F. Wij wonen op een eiland 18.839 Lemmens, F. Verzen 19.342 Lennart, Cl. (vert.) 19.353 Lens, R. (ill.) 18.712, 18 .757 Leurs, St. Gesch. v. d. Vl. kunst :17e-2oe afl. 19.504 Levecque, H. (ill.) 19.255 Libbey, L. J. Aleta's geheim of... 19.014 Libourel, Ph. B. Maria Stuart i 9.282 Lichtenberger, Fr. De avontuurt. Simplicissimus 19.063 Liebenberg, S. W. Gideon Scheepers ig.io6, 19.164 Lievegoed, B. C. J. Maat - rhythme - melodie 18.735 Limburg, R. (vert.) 19.496 Lindemans, G. J. Volksontwikkeling 19.124 Lippert, P. Eenzame broeder 19.475 Lissens, R. F. (red.) 19.090 Lohuis, G. De wereld tegen Gods Zoon 19.476 London, J. Als de natuur roept... i g. i 8g Looman, H. Zijn vier Zondagen ig.o68 Lootens, A. Oude kindervertelsels 19.575 Lopez y Fuentes, G. El Indio 19.190 Loring, E. Op het kruispunt 18.840 Lucas, J. Blij biechten 19.477 Ludolph-van Everdingen, H.(vert.)19.177 Lutzeler, H. De kunst in 't leven 19.239

Lutkie, W. Brood en woord Van boven af Luttig, H. In offerande ryk

19.424 18.9o3 18.873

1 19.163 Maassen (ill.) Mac Reavy, L. L. De dienaar Gods G. de Fontgallandi9.597 Mahieu, J. Naar innige vereenig. met God i g. i ao Majocchi, A. Chirurg 18.799 Malon, R. (muz.) 18.770 Mandos, Fr. (ill.) 19.220, 1 9.303, 19.312, Mann, E. B. 119.478 De blonde caballero 18.84, V nsson, E. F. M Zweedsche sprookjes 19.570 Marai, S. Tusschen nacht en dag 18.842 Marais, E. N. Burgers v. die berge i g. i o i, 19.180 Marchant, H. P. (vert., inl.) 19.299 Marcia, R. Het verdeelde hart 19.174 Marja, A. Omneveld havenlicht 18.751 Marsh, N. Een moordenaar wordt toegejuicht 19.209 Marshall, B. Pater Malachias' mirakel 19.031 Marsman, H. (vert.) 19.283 Martony, E. (muz.) 19.514 Maschmeijer-Buekers, J. (vert.) ig.oi i, Mast, A. LI9.358 De verordeningsmacht v. Koning 19.140 Masterman, W. S. Het Baddington mysterie

18.843

Een gerechtelijke dwaling

19.403

19.372 Masure, R. (bew.) Mauser, M. Een haai volgt het schip 19.404 Mazure, A. (ill.) 18.832, 19.217 Meerloo, A. M. Geestelijke weerbaarheid 18.928 Melis, J. Con sordino 19.337 Melis, Pr. De zandtafel op de lagere school 19.487 Melissen, L. Het geheim van den Komoor 19.172 Melloy, C. De koningsmantel e. a. verhalen 19.076 Mencken, G. (vert., int.) 19.587 Merrel, C. De man zonder mededoogen 19.530 Mersch, P. Eoerenbloed 19.514 Mertens, Fr. (ill.) 19.594 Metcalfe, W. Th. De erfgenaam van Ellerholm 19.405

- xvi Meyer, I. (red.) Michel, E. Als de twee één zijn... Michiels, G. Wegen naar God Michielsen, L.

Heemkunde Midderigh, B. (ill.) Miller, H. T.

18.692 18.go4 19.507 18.951 x8.826

Muller, Jan 19.170 Het hemelsch Kerstfeest Muller, J. W. De uitbr. v /h Ned. taalgebied 18.964 Muls, J. Memling 19.154 Muschler, R. C. Nofretete 19.549

Liefde slaat diepe wonden 19.032 18.803, 19.158 Minne, J. (ill.) Mirande, A. F. Het nieuwe Ned, proza in nov. 1Vldller, Chr.

Atomen

1 9.423

i8.969

M V llmann, A.

Alles komt terecht

19.224

Moens, W.

Nederlandsche letterkunde... Mok, M. Figuren in het zand i8.686, De tweede jeugd i8.686 Verloren droomen

19.240

r 8.800 1 8.787 18.752 Molanus-Stamperius, M. J. (vert.) 19.197 18.893 Molier, Jac. H. (ill.) Hoe Appie van Gelder een kerel... 18.893

Molière Scapijn de grapjas Molkenboer, B. H. Vondelbrevier Mollema, J. C. Geschied. v. Nederland ter zee Moller, H. W. E. Gesch. v /d Ned. letterkunde Montessori, M. God en het kind Moolhuisen, H.

Menukunde

19,417 19.338 19.462

18.976

O'Hanlon, J. Drama in het Lunapark Olesen, O. C. De stroom zegent het land Olmen, W. Rond wind- en watermolen Oostra, R.

Beknopte opsporingsleer 18.844 19.084

18.874

!

E ❑ Oerlemans, A. I.

Morian, J.

Getemd

19.571 19.055, 1 9.224 19.055 Russische volksverhalen Nanda i g.o6g Frekie en de bok van meester Nathan, M. Die epos v. Trichardt e.v.Rensburgig.o56 Nelson, A. P. Mannen buiten de wet • 19.550 Neufeld, J. Dostojewski. Psycho-analyt. schets 19.085 Nichols, B. i g.oi Revue Nipa Een jonge held íg.057 Nitsche, R. Waar helden met reuzen strijden 19.264 Noterdaeme, J. 19.141 De Belgische grondwet

19.488

Mooy, J.

Mijn eerste gang dr onze letterk.

Nabben, J. Meisjes met een baan Naezer, M. (ill.)

19.083

Moore, A.

Dicht bij den dood

N

19.127 19.059 I g. i g i

19.551

Wie zijn leven zal willen verliezen 18.760

Morton, A. 19.380 Blauwmasker in het nauw 18.875 Blauwmasker slaat toe Blauwmasker verschijnt opnieuw 19.381 Mostert, D. 119.210 Nooientjies van die Onderland ig.io5, V lier, G. M Gids bij de studie v. 't milieu 18.952 18.965 Natuurkennis Miller, K. Brom... bromt 18.768 1Mííl ler-Freienfells 18.929 Man en vrouw M{iseler, W. Te paard 19.505 Mulder, H. A. Opstelle oor poësie 19.104, 19.241 19.146 Mullemeister, J. (hert.) Muller, H. De H. Drievuldigheid 18.699 !

!

Opbrouck, A. Stijl en taal. Deel A op de Beeck, L.

Boerenpolitiek

19.147

18.876 19.578 Boschmanneke op de Beeck, Th. (ill.) 19.578 Oppenheim, E. P. Leer om leer 18.845 Ost, A. (ill.) 19.388, 1 9.497 Oterdahle, J. (bew. naar) 18.761 Otten, F. Het verlos. antw. op kwel!. vragen 18.936 Otten, J. Drijvend casino 19.452, 1 9.5 18 Ouwendijk, D. (vert.) 19.031 Ouwendijk, J. J. Joseph, vader van Jesus 19.598 19.428 Overdiep, G. S. (medees.) 19.586 Onze Renaissance in proza

- XVII Ovink, B. J. H. De filosofie en h. wezen v. mensch 19.468

Pulles, T. Start Pyck, J. (bew.)

1g.4o6 19.141

P Paap, W. (muz.)

18.765 Padover, S. K. Het leven e. d, dood v. Lod. XVI 1 9.552 19.015, 1 9.3 1 5 Palm, J. M. (vert.) 19.488 Paschasius (bew.) 1 9.478 Gods eigen woorden Passier, P. M. T. Het geheim v. d, verborgen nis 1 9.4 09 Peeters, J. 18.899 Kleuterrijmpjes Pelder, F. Overzicht der econom. aardrijksk. 19.261 Peleman, B. Nacht der verdwazing 19.339 Pelikaan, K. L. De detective-avont. v. Argo 18.877 Pellegrino (vert.) 19.474 18.977 Pels, C. (medew.) Pembaur, Jos. 19.155 De poëzie v /h klavierspel Philips, J. P. 18.878 Erger dan moord Phocas, M. 19.058 Uit het zwarte land Pieck, A. (ill.) 18.812, 18.820, 18.828, 18.837, I9.0 I2, 19.249, 1 9.525 Pius XI De encycl. « Mit brenn. Sorge » 1 9.299 Plantenberg Marres, P. Ketters aan de poort 19.033 Poeder, H. (ill.) 19.264, 19.517 Polak, • L. Noodlot en vrije wil 19.469 Poortenaar, J. (ill.) 19.157 (vert., ill.) 19.359 18.977 De papierwereld Poortman, J. J. Van trouw en ontrouw... 19.142 Poplemont, L. 18.750 Het doorzichtig masker Poppe, E. Biechtboekje B 19.479 Pos, H. (vert.) 19.274 1 9.009 Posthumus, A. (vert.) Postma, M. M. 19.251 Stemme uit die verlede Potgieter, C. Komm.-Gener. Hendr. Potgieter 19.436 Powell, A. E. Ongecensureerd 19.437 Priestley, J. B. Het witte kasteel... Doodenvallei 1 9.553 Prims, Fl. 19.252 Antwerpsche Altaarstudiën 1 9.253 Gesch. v. Antwerpen : 7e dl Proost, K. F. Volksontwikkeling 19.124 Puj manovà, M. 18.8oi Mensen op de tweesprong

Quigley, E. (ill.) ig.o62 Quirinus van Alphen De man die gekruisigd werd ig.600

R Raeymaekers, C. Het Evangelie van Lucas Raeymaekers, L. (vert.) Raine, W. Mac Leod Bucky vecht voor zijn eer De prinses v. d. Rio Chama Rasmussen, E.

19.301 i9.o63 19.030 19.382

Atomen 18.969 Ratazzi, P. Wat zegt de jeugd ervan ? 1 8.714 Rauschning, H. De nihilistische revolutie 18.715 Reeve, A. B. De droomuitlegger 18.8o2 Reijnen, H. (vert.) 18.704 Reinderhoff, R. (ill.) 19.230, I9.4II-412, 1 9.54 0 , 1 9.559 Reiner, A. Marja 18.788 Renquin, R. (vert.) 18.835, 18.844, 19.020 Rentinga, J. Arie 18.894 Reuling, J. Het vreemde vaderland 19.034 Reypens, L. (inl.) 1 9.446 Rhode, J. Moord of vergelding 19.407 Ridwit, F. C. De man van den weg 18.803 Riemens-Reurslag, J. Kinderen spelen 19.489 Riewerd, A. (vert.) 18.840 Rijnsent-Zijderveld, H. P. Helga Wilhelmina 18.761 Rilke, R. M. Koning Bohoesj 19.554 Levensinzicht 19.587 Ritter- Landré, C. M. (bew.) 19.264 Robbers, H. De roman van een gezin i g.o i 6 Roberts, E. Zij zullen stormen oogsten 18.846 Roberts, K. De weg Noord -West : 2. Maj. Rogers 19.361 Roelofs, J. Met de « Holl. -Diep » op avont. I9.225 Roemans, R. (medew.) 19.090 Roest Crollius, B. Het roekelooze hart 18.804 Roggen, R. Financieele algebra 19.494

- XVIII Roldanus, W. J. A. (bew.) 18.815, 18.817, 18.866, 19.400, 1 9.53 0 .* 19.55 0 Roll- Anker, N. 18,805 De firma Toiler Rompel, H. ig.o6o Die goue kobra Romualdus, P. 19.302 De katholieke jeugdbijbel 19.152 Ronge, P. H. (vert.) i9.í95 Roosenburg, H. J. (vert.) 19.073 Rootchiv (ill.) Roothaert, A. 19.181 Die verkeerde weereldt 19.044 Rooyman, R. (ill.) 1 9.375, 1 9.3 8 9 Ross-Regeur, N. (vert.) 19.003 Rost, N. (vert.) Rousseau, H. J. Die invloed v. Engels op Afrik. 19.148 Rubens, M. 19.588 't Is toch vergeven Ruck, B. 19.017 Liefde's late bloei Rumke, H. C. 18.693 Psych. v /h ongeloof nr 8 19.172, 19.173 Rugani, D. (vert.) Ruyssinck, K. (bew.) 19.417 Ryelandt, I. 18.700 Eucharistisch offerleven :

Sabbe, M. Vondel en Zuid-Nederland Salminen, S. De lange Lente Sansen, J. Papier en drukkunst

19.425 19.531 18.981

18.982 Stoommachines Sassen, Ad. (bew.) 18.779 Maria die zoude nr Bethleem... 19.170 Saunders, E. Die ou portret en andere verhale 18.890 Savi, E. W. 18.847 Gewaagd spel í8.8o6 Langs zonderlinge paden Scharten, C. De schatten v. Groot- Griekenland ig.265 Schelfhout-van der Meulen, A. 19.136 (vert.) 18.937 Schelfhout, L. (ill.) 18.937 Dat zijn er drie Scheltjens, L. 18.989 Moederliefde Schepens, J. 18.789 Polyfoto Schepens, P. 19.242 De Kalevala Schepers, J. 18.701 Lieve zieken... Scherbatow, A. De geheimzinnige bewoner 19.235 Scherfig, H. De vermiste hoofdcommies 19.035 .

!

Schermelé, W. Roettoet en andere nikkertjes Schermerhorn, W. (inl.) Scheuber, J. K. Trotzli, der Lansbub Schlichting, Th. (vert.) Floris en Peter of... Schmidt, J.

Mislukte levens Schneiders, Fr. (vert.) Schónberger, J. J. (aant.) Schorn, K. (bew.) Schotel, N. (ill.) Schouten, H.

Onze oude orgels Schouten, J. H. (aant.) Schouten, L. (ill.) Schreurs, J. (red.)

Graankorreltje

19.077 19.135 18.727 18.944 18.953 18.758 19.267 18.892 18.779 19.222 18.736 18.726 19.005 18.692 I 9.172 18.779 18.888 18.7o8

Het koekoeksjong Schíítz, E. (ill.) Schuling, A. (ill.) Schulte, J. E. Het ras morpholog.... beschouwd 19.150 Schuurmans Stekhoven, G. H. J. J. Luchtvaartwoorden 18.728 Schuursma, R. (vert.) 19.202 Schwartz, E. Leve Kristus- koning 19.515 Sebreghts, L. (ill.) 19.072 Seeley, M. Misdaad in het stille huis 19.211 Segers, R. Stadsrakkers 18.879 Seghers, R. J. Maya. Sprookjes en vertellingen 18.895 Selinko, A. Morgen gaat 't beter 19.192 Selleger-Elout, J. M. De luchtreizen v. Jantje Puk 19.226 Een zomer met Lijsje Lorresnor 19.070 Selleger, S. (ill.) 19.226 Senden, L. Ons keverboek 19.151 Sengers, L. (ill.) 19.564 Seppánen, U. Waar de meren bruisen 19.350 Servaes, A. Wie volgt 19.036 Severinsen, H. Er kan zoo veel gebeuren in 8 dag. 18.996 Shakespeare, W. Macbeth 18.769 Shapshak, R. (ill.) 19.436 Short, L. Barmhartige revolvers 19.383 Verloren spel 18.848 Siebert, W. (medees.) 19.090 Sieroy, D. A. (ill.) 19.092 Sillanpaa, F. E. Menschen in den zomernacht 19.018 19.522 Silja de dienstmaagd Simon, L. (ill.) 19.476 ! ?

?

- XIX Simons, Carla

Ik wil leven

18.684, 18.807 19.570 Simons, J. (vert.) Eer Vlaanderen vergaat 19.555 Sjeneoer, S. Noach Pandre i 8.8o8 Skolaster, H. Zuster Beata 19.438 Smeesters, B. J. (vert.) 19.477 Smelik, Kl. Hollanders visschen i. d. Poolzee 19.266 Storm over de oceanen 1 9.457, 1 9.556 Smit, G. (bew.) 18.779, 19.170 (red.) 18.78o Kerstmis 19.170 Smit, W. A. P. Dichters der Reformatie... 18.753 Smith, J. A. Ek rebelleer 19.439 Snaith, J. C. Lisa Loverley 19.384 Snapper, R. (ill.) i 8.8o8, 19.228, 19.520 Snitker, W. Pelgrims - Vader Abraham... 19.172 Wiegelied 19.171 Sommer, J. (bew.) 19.473 Soutendijk, G. (vert.) 18.841 Souvestre, E. Het betooverde land 19.061 Speybrouck, J. (ill.) 19.565 Spier, J. (ill.) 18.839 18.691, 18.692 Spierings, K. (red.) Een huis vol list en liefde 19.173 Jan Alleman roept 18.779 Storm over Grand Cirque 19.227 Spoor, P. A. J. De marmeren bal 18.770 Spring, H. 18.997 0 Absalom Staes, C. J. Het groote oogenblik 18.990 Het testament der geesten 19.418 Starr, R. Haar buitenkansje 18.849 Staverman, H. W. Humor en humoristen i 9.589 Steeman, S. A. Mr Wens speelt zijn troeven i 8.88o Steenhoff- Smulders, Alb. Tuin van Holland 18.754 Steenhoff, J. Het spookverhaal 19.173 Steinmetz, R. Menschenleven in Amerika 19.429 Pablo 18.729 Steketee, Chr. Het achterlijke kind 19.143 Stempels, P. (ill.) 19.225 Sterkenburg, R. P. (vert.) ig.1g2, 19.219, Steur, J. [19.271 Volendam in de winter van Ig16 19.071 Stevenson, B. E. Monte-Carlo i g.o37

Stims, H. De lijdensweek Stoke, M. De razende berg Stokvis, B. De beteek. der experim. psychol. Stout, R. Het mysterie v. d. rooden stier Strauven, J. Th. De school in den storm Streuvels, St.

Kerstvertellingen Striefler, E. (medew.) Strijbos, J. P. (ill.) Strijt, W.

Onderstroom Stuiveling, G. (inl.) (medew.)

Stuurman, R. (ill.)

19.303 18.85o 19.1 14 g.2 i2

i

19.318 19.557 19.090 19.495 8.85 i 18.910 19.237 19.074

i

Stuvel, G.

Berijmd « Nieuw Panopticum » Stuyvaert, V. (ill.) Suls, A. De avonturen van Pim Ketel Summer, A. Liefde en strijd Svensson, J. Nonni Sonnentage Wie Nonni das Gluck fand Swain, V. Zonden der jeugd Sweers, A. (red.) (medew.) Swerts, L.

18 .77 1 19.028 19.072 19.193

18.881 18.882 18.883 19.194 18.78o 18.911

Ellipsen 19.385 Sydberg, H. (vert.) 18.996, 1 9.394 Széchényi, S. Onder dieren en gouddelvers 19.267 Szekely, L. en Szekely-Lulofs, M. H. (vert.) 1 8.842, 19.182 Szeps-Zuckerkandl, B. Ik leefde 5o jaren wereldgesch. 19.254 Szobotka- Visser, J. L. (vert.) 19.001

Taal, J. De weg van een protestantsch... student Taber, G. Om recht en liefde Tam, A. (aant.) Tammsaare, A. H. Wargamae Taudin Chabot, J. J. De mensch en zijn beschaving... Tazelaar, C. De cultuurwaarde v.... Camera Teijssen, M. R. (medew.) Teixeira de Pascoaes Hiëronymus. De dichter der... Tellegen-Veldstra, U.

Goudkopje en de beertjes

19.440 19.386 18.963 19.195 19.466 19.590 18.932 19.283 18.772

- xx Tendeloo, N. Ph.

`

Werkelijkheid, begrip en wezen 19.467 Tenhaeff, W. H. C. (inl.) ten Have, E. (vert.) ter Braak, M. (bew.) Terlingen, E. J. M.

19.296 ig.566 18.715

Uw wil geschiede... Thans, H. Langs Maria's leven

18.758

Thelen, A. V. (vert.) Theodoor-Maria (ill.) Theresina, M. Eenvoud in de opvoeding Theunissen, N. H. Kommand.- Gever , H. Potgieter Theunisz, J. Carolus Clusius Johan de Witt Thibaut, R. Eén met God Tieman, W. A. Inl. tot de kennis v. d. misdadiger

18.716 19.436 19.441 19.442 18.938

Tinhofer, Carl

Lichter Werktag Tokarski, W. (vert.) Tolman, R. Vogels v. akker en struikgewas Een wereld van schoonheid I9.22I, Toonder (ill.) Toonder, J. G. Een man zet door 19.453, Torney, G. (ill.) Teekengids 18.733, Tihamér, Tóth (inl.) Ik geloof in de h. Kerk Trattner, E. R. Bouwers v. ons wereldbeeld Trier, W. (ill.) Turnbull, A. S.

Te duur gekocht

18.884 19.360 19.495 18.970 19.406 1 9.55 8

18.965 18.734 19.130 19.304 19.496 19.234 19.387

U Ubink, J.

Instituut « Kwartelhof » J. (bew.)

18.773 18.729

Urbanus, P.

Centje Kwik Roosje... paraat Zijn geest

I9•599 19.4 43 18.702

v Váring, A. Haar zoon Vaerlóse, J. Donna Valeton, M. C. Leerboek der philosophie

:

19.340 1g.283 19.477

Politiebevoegdheid - Wat ieder v. h. geld weten moet 19.127 Tihamér, Tóth, zie : Tóth Tihamér 19,378 Timmermans, A. (vert.)

Ig.197 i

8.8og

19.470

19.422 van Aalst, C. (ill.) van Achteren, A. Stineke 18.774 van Alphen, Quirinus, zie Quirinus van Alphen van Ammers-Kuller, J. 19.430 Wat ik zag in Indië van Amstel, H. De wraak van den Javaan ig.228 van Arckel, J. (vert.) 18.83 1 ,i 8.8 75.- 1 9.38o-381, 1 9.526 van Asbeck, F. M. Internat, invloed in kolon. bewind 18.954 van Asperen -van der Velde, C. P. Het spelletje van blij zijn 19.167 18.730 van Beckum, J. H. (bew.) ig.iog van Benthem, B. C. (vert.) van Berkum, P. P. . Het liquiditeitsvraagstuk... 18.717 van Boogaerdt, Fr. Arbeid en stilte 19.268 van Breda, Fr. (vert.) 18.939 van Breen, L. Vaarwel Budapest 19.532 van Brink, J. D. Het postzegelboek 18.955 van Brouwershaven, J. (vert.) 18.825 van Bruggen, J. R. L. Die vooraand 18.775 van Buijtenen, M. P. Sint Vincent 19.444 van Coppenolle, Martha (ill.) 18.816, igoo8, ig.o25, 1 9.593 van Coppenolle, Maur. Het stedelijk kerkhof te Brugge 1 9.255 van Cromphout, J. Le chateau de Gaesbeek 19.269 van Dalen, H. Moussorgsky Ig,445 van Dam, J. (bew.) 19.341 van de Bilt, E. F. (aant.) í8.99i van de Bilt, T. De Egyptische meesterdief 19.172 van de Bovenkamp, J. G. H. (vert.) 18.843, 18.862-863, 18.878, 1 9.395-396 van de Graaf, H. De gelaarsde kat 18.776 van de Graft, C. C. Palmzondag 18.718 van de Moer, M. De schatten, v. Medina-... i9.287, 1 9.35 0 I9.491 van den Abeele, J. (ill.) van den Berg-Bolding, E. Een spel van de graal I$.76o van den Berghe, V. (vert.) 19.046 van den Bosch, A. C. (vert.) 19.195 van den Bosch, A. M. C. Ga je ook mee ? 1 8.761 van den Bosch, V. Junimaand... 19.121 van den Broek, J. P. H. Katechismus vr jeugdleiding 19.305 van den Burg, J. P. G.

'

Proeve v. e. godsdientsprogr.

18.719

- XXI van den Donk, J. Het geruisloze vliegtuig van den Helm, P. H. W. G.

Landverhuizing

1 9.229

18.720

van den Vondel, J. 18.gg i Gijsbreght van Aemstel 18.798 van den Wouden, J. (vert.) van de Putte, J. 1 9.446 De ruk aan de tralies van der Galiën, S. M. (vert.) 19.200,19.363 van der Geest, K.

Wrakhout

18.852 18.692 (medew.) 18.911 Cheiks, pelgrims en... 1 9.4 63, 1 9.594

van der Hallen, E. (red.)

van der Heiden, J. Vrijdag de dertiende van der Heijden, J. H. (bew.) van der Helm, T.

Verzen

18.758 18.932 19.342

18.799 van der Hoeven, A. J. (vert.) van der Hoog, P. H. Welke maatregelen... nemen tot... 1 9.3 1 9 van der Hout, R. K.

Onze Zoo

19.497

van de Rivière, M. Djoep vander Loo, J. (ill.) vander Loo, S.

19.062 18.755

Tasten

18.755

van der Meer, C. (vert.) 18.830, 19.212 van der Meer de Walcheren, P. Wereldgesch. en christel. moraal 1 9.59 1 van der Spek, J. 19.320 Het jaloersche kind van der Steen, E. 1 9.038 Paaltjens Sr 18.829, 19.209, van der Valk, P. (vert.)

[19.21 1, 19.368 19.512

van der Velden, R. (muz.) van der Wal, Th. J. Dorp in opstand Jacht op het noodlot 19.285, van der Zeyde, M. H. (vert.) van der Zeyde, N. (vert.) van de Stadt, E. (ill.) van Deth, G. Alowieke's schoon' gedacht van Deursen, H. J. (vert.) van de Veegaete, G. Van kind tot mensch van de Velde, A. (red.) Vandeven, J. De heilpaedag. bij de oligophrenen vande Walle, L. Wie is Jezus-Christus ? van de Weerd, H. De H. Willibrordus in Limburg van Dietsch, J. N. C. (vert.) 18.997, van Dijk, B.

19.039 1 9.35 1 18.929 19.137 19.074 18.781 19.537 19.490 I8.69I 19.144 19.480 1 9.447 19.178

Tuberculose

19.500

van Dijk, L. De « Instuif »

19.040

van Dine, S. S. De moordzaak Gracie Allen van Dorenburg, A. Bas Baanders wordt uitbesteed van Driel, M. (aant.) van Eemland, S. (vert.) van Eyck, P. N. (inl.) van Eyk, H.

19.213 1 9.579

18.725 19.391 19.347

19.410 Michiel 18.687, 18.853 Truus de nachtmerrie 19.234 van Eysselsteijn, B. (bew.) van Gelderen, I.

Duits schoolwoordenboek : ie dl 18.730 van Gelderen, J. De totalit. staten contra wereld... 18.956 van Genechten, K. 19.492 Nederl.-Latijnsch lexicon van Gennep, J. Het spel van elken mensch 18.779 van Gestel, G. 19.306 Lectuur en censuur van Godtsenhoven, E. Landbouwkunde op de hoeve 18.978 van Goirle, C. 19.307 De echo van zijn voetstap van Gumster, J. D. A. (vert.) 18.886-887, van Hagendoren, E. (ill.) van Ham, J. Klucht en esbatement van Havelte, S. In den storm van Haverbeke, F. .

Donderkoppen

LI9.392 18.899, 19.046 ( 1 9.569, 1 9.574 19.419 19.559 19.290,

van Hest, A. (vert.) 18.867, van Hille-Gaerthé, C. M. « Die twee van de ark » van Hoeck, M. (vert.) van Hoek, K. Gesprekke met Dr W. J. Leyds van Hoogenbemt, A. Charles Eyck van Houtryve, Id. Les Seeurs d /1 Charité de Namur van Hove, A. De heilige Eucharistie van Hulse, R.

Poldervolk

1 9.389

1 9.045

19.041 19.284 18.9o5 18.737 i9.122 18.703

1 9.093, i

g. i g6

van Hulzen, J.

Onze vaderlandse geschiedenis

19.256

van Huyssteen, H. T. (medew.) I g. i 65 van Iependaal, W. De dans om de rinkelboom 18.998 van Immelen, L. Financieele algebra 19.494 van Immerseel, Fr. (ill.) 18.870, 1 9.577 van Julsingha, B. Laten we gaan 18.76o Vank, B. Het moeilijk probl. « Langendaal » 19.560 van Kaathoven, P. J. (vert.) 18.933 van Keymeulen, P. 18.756 Stille Liebe

- XXII van Klinken, L. Diagnose v /d hedend. schoolziekte Het stotterende kind van Klooster, J. H. (vert.) van Laar, A. Bibliogr, v /d gesch. v. ...Antw. van Limburg Brouwer, P. Het leesgezeisch. V. Diepenbeek van Lokhorst, E. Veronica van Lombez, A. Zielevrede van Loon, H. W. Het zeegat uit ! Vanmaele, B. Biechtboekje A van Maren, J.

g. i 45 19.321 19.437

i

18.924

19.519 1g.56i 18.939 19.257 19.479

Verzen 19.342 van Mierlo, J. (medew.) 19.428 Nieuws over Heynrijck v. Veldeken i g.o86 van Morckhoven, P. Draaimolen 18.777 van Mourik, J. Het onderw. in natuur!. historie 18.957 van Nahuys, A. (vert.) 19.254 van Nijnatten-Doffegnies, H. J. Moeder Geerte 19.523 van Offel, E. (ill.) 19.573, 1 9.5 8 2 van Oldenburg Ermke, Fr. (vert.) 1 9.545 van Oven, R. Tesseltje '9.562 van Oye, P. (medew.) 18.966 van Poppel, G. (vert.) 19.239 van Pottelbergh, R. Over gesch. en beteek. v. Ei - zin... 18.731 van Praag, S. E. (vert.) 1 9.35 0 , 1 9.529 Pension Wessels 18.999 van Raemdonck, G. (ill.) 19.223 van Reusel, J. (vert.) 19.475 van Rheenen, J. De glijbaan 19.533 van Rijsinge, C. (vert.) 19.505 van Roey, J. E. In den dienst v /d Kerk 19.3o8 van Rompuy-Janssens, T. Kempische harten - Het neefje 18.992 van Rooyen, J. Buitenleven : 4e dl. Paardenkweek 18.979 van Schaik- Willing, J. (vert.) 18.786 van Schelven, Th. Waar moet ik het zoeken ? 18.930 van Schendel, A. De zeven tuinen 18.683, 18.854 van Schoonhoven-van Beurden, V. (ill.) [ 1 9.23 1 .- 1 9.233 van Soest, E. I. H. Theeland I 8.8 i o van Sprang, A. Kampeeravont. v. e. vrolijk stel 1 9.23 0 van Steen, P. De droom i8.88 van Suchtelen, H. (vert.) 19.403 van Thienen, Fr. Vermeer 18.987

van Uden, H. 19.288, 9.34 n• m• van Urk, Th., Sr « Tot hun verstand gekomen... » van Utrecht, J. De zeven perikelen v. J. Schijfsma van Vriesland, V. E. Spiegel v /d Nederl. poëzie... van Went, J. M.

Genezende stralen

19.361 18.958 19.411 1 9.243

19.501

van Wessem, E. Een prince van Orangiën 19.448 van Wijhe-Smeding, A. Een menschenhart 18.790 van Wijk Louw, N. P. Berigte te velde 19.103, 19.244 van Zeggelen, M. C. Averij 19.412 Festijnen en perikelen 19.042 van Zijll, F. (vert.) 18.791 Vasalis, M. (medees.) 19.393 Vaszary, G. Drie naar Amerika 19.534 Veldman, J. Vrouwen onder den hemel 19.019 Velsen, I. (vert.) 19.534 Velter, J. M. Australië - Siberië 19.218 Vennekens, Fr. Le chateau de Gaesbeek 19.269 Venter, E. A. Natalia 18.778 Verachtert, Fr. Brigands in 't geweer 19.214 Karel van den Oever 19.592 Verboven, A. Sophokles' Koning Oidipoes i g.5 i 6 Vercautere, H. P. Progress. leerb. der Duitsche taal 19.149 Verfaille, J. K. (vert.) 19.515 Vergult, R. A. Arbeiders-politiek en vrede 18.721 Vrede in Europa. Hoe ? 18.959 Verhaar, J. Het verlossende antwoord op... 18.936 Verhelst, R. Sporen in de rimboe 19.231 Verhoeven, B. (red.) 18.692 (inl.) 1 8 .754 (vert.) 18.779 De zielegang van H. Roland Holst 1 8.go6 Verhuist, R. Jan Coucke en Pieter Goethals 19.572 Verlinden, J. A. A. (bew.) 19.493 Vermeylen, A. Hiëronymus Bosch 18.987 Vermuyten, Fr. (vert.) 19.300 Verschaeve, C. Dietsche gedenkdagen 19.087 Jezus 19.291 Verzameld werk : 6e dl 18.907 Verschueren, J. Algem. historische atlas 19.270 Vestdijk, S. (vert.) 19.333, 1 9.52 0 Lier en lancet 18.9o8

- XXIII 19.000 Sint-Sebastiaan... De verdwenen horlogemaker 18.685,18.8 z 1 Viesér, D. Hemma von Gurk 18.855

Wassenaar, Th.

Vis, D. (ill.)

18.851

Waterman, W.

18.856

Amerika filmt Waterschoot (ill.)

Visscher, J. A. Op de groote stille heide Visser-Roosendaal, J. Het één of het ander Visser, N. (vert.) Visser, S.

Bijzondere methodiek Vissering, G. (inl.) Vlaanderen, A. (ill.) Vollewens-Zeylemaker, G. De eeuwige vraag Vondel, J., zie : van den Vondel, J. von der Au, W. Literatuur onder het hakenkruis von Grimmelshausen, H. J. C. De avontuurlijke Simplicissimus von Handel-Mazzetti, E. Graf Reichard von Harsànyi, Z. Magdalena Vonier, A. Het nieuw en eeuwig Verbond von le Fort, G. De bruiloft van Maagdenburg von Schmid, J. J. (vert.) Voogd -Pull, E. (vert.) Vorst, M. (ill.)

Vos, M. W. (vert.) Vowles, H. P. De Oekraïne Vrielynck, H. Brugsche legenden Vrolijk, M.

Verzen Vuerhard-Berkhout (vert.)

19.317 18.722 19.196 18.857

Goed zoo, Mr Pendlebury Weerdt, P. (ill.)

19.391 18.890

Weij den, L. J. Handl. vr h. « Novo-schaakspel » 18.738

Wells, C. De gevaarlijke erfenis Het geld van Robinson Crusoë Ik zie, ik zie, wat gij niet ziet

ig.o88

Westendorp Boerma, J. J.

19.063

Weykamp, Br,

18.858

Verzen Wicht, H. H. (vert.) Wiegeman, J. (ill.)

Twintig eeuwen

19.001 18.704 19.216 ig.i i i 18.788 19.409 i g. I I 19.431 18.859 19.342 18.796

Wachters, L. In kabouterland veel nieuws ?

18.goo 19.168 19.232 19.563

z 9.020 18.747

18.886 18.722

Wie vermoordde Mevr. Kroll ? 19.389 19.601

1 9.432

19.258 19.342 19.050 19.589

Wielenga, B. De Bijbel als boek v. schoonheid 19.309 Wiener, Ed. Gezondheid en schoonheid Wijdeveld, R. (ill.)

19.502 19.410

Wijk, K. W. Wapens en vuurwapens

Winters, V. M. E. Staal tegen staal Wintzen, J. De waarheid aang. h. spiritisme Witte, A. Verzen Wolf, A. G. B. Het waagstuk v. h. huwelijk Wolffenbuttel-van Rooijen, H. Imro's eerste grote reis Tom Vanheem en zijn vrienden Twee weken zelfbestuur Worm, P. (ill.) Wouters, D. Het Nederl. straatlied

19.127

18.98o 19.471 19.342 19,123 ig.58o 19.064 19.171 19.227 18.739

Y Yorin, E.

Dit zal u een teken zijn... 18.76o Young, G. Red Clark rijdt vr « Miz » Dobbs 18.887 Red Clark wreekt Jake Dunham 19.392 ,

19.002 z 8.782 19.175

Waltari, M. Walter, 0. Pius XII

19.390 18.goo, 19.576

Werumeus Bruning, J. W. F.

19.449 19.450

Vaarwel dan

19,115

Wells, D. A.

P. Waldes en de Waldenzen

Waegemans, Y. De kleine wever Johannes Windewiekje-Flieflodderke Walch, J. Is het te laat voor Bayart ? Walker, M. Hunkering des harten Wallaert, G. J. (ill.) Walschap, G. De familie Roothooft Houtekiet

De « opvoedbaarheid » der...

Webb, A. 19.215 19.597

Wachters, H. J. J. John Wiclef

19.603

Uit my Griekse dagboek

Waterink, J.

z

Zavdovski, S. Zwervende kind. in Sovjet Rusl. 19.233 Zeegers-Claessen, J. 18.909 Eli waar zijt gij ? Zeij, Jac. J.

Vondel voor allen

19.299

-- XXIV — Zijlstra, H. J. Zwager, D. N. M. (bew.) 19.397 Inleiding tot de economie 19.146 Zwegers, B. V. Zilahy, L. Klaas Pikbroek 19.073 Wat meedreef met den stroom 19.182 Zweig, A. Zischka, A. [18.723 Spinoza 18.931 Brood vr twee milliard menschen i 8.689, De Vriendt keert weer 19.003 Zonneberg, Fr. Zweig, Stefan Eros-altaar 19.508 G. F. Handel's opstanding 19.219 Zuidema, W. (vert.) De levende gedachten van Tolstoï ig.o8g 18.917

TITELLIJST VAN DEN i 8n JAARGANG

Het getal aan het uiteinde van den regel geeft het volgnummer der recensie aan

A Aan den grooten weg Aan het hof van Lodewijk XIV Aan Jezus' voeten Aanslag op de wereldtentoon. van...

19.364 19.248 18.697 18.864 Abraham Lincoln 19.162 Achter de muren van een kazemat 18.861 (Het) achterlijke kind 19.143 Acht gedichten 19.329 Adriaan Jansz. van Bergen i g. I 6 i Akademie der marine... Mededeel. 1 9.4 6 5 Aleta's geheim 19,014 Algemeene historische atlas 19,270 Alibi 19.374 Alles komt terecht 19.224 Alowieke's schoon gedacht 18.781 Als de natuur roept 19.189 Als de twee één zijn 18.904 Als een meisje modern wordt 18.824 Alzoo ook op aarde 19.538 Amerika filmt 19.390 (Het) andere Amerika 18.946 Antwerpsche altaarstudiën 19.252 Appelbloesem 18.76o April-serenade 18.865 Arbeid en stilte 19.268 Arbeiderspolitiek en vrede 18.721 Arie 18.894 Atomen 18.969 Australië, Ontdekkingstochten... 19.2 i8 Australië seint 19.509 Averij 19.412 (De) avonturen van Pim Ketel 19.072 (De) avonturen van Scheeve Zeven 19.067 (De) avontuurt, reis v. Bolke's... 19.074 (De) avontuurt. Simplicissimus 19.063 Azië in de branding 19.315 A-Z woordenboek 18.925

B (Het) Baddington mysterie Barmhartige revolvers (De) barstende ruit Bas Baanders wordt uitbesteed

18.843 19.383 18.743 19.579 Beeldhouwkunst 18.985 Beknopte opsporingsleer 19,127 Belfloor en Bonnevu... reuzen 19.223 (De) Belgische grondwet 19.141 Ben ik die man ? 18.766 Bereik meer dr beheersing v. emoties 18.711 Berigte te velde 19.103, 19.244 Berijmd « nieuw panopticum » 18.771 Bernadette Soubirous 19.433 Beschouw. over de goddel. liefde 19.300 (De) beteek, der experim, psych. in ... I g. a 14

(Het) betooverde land Bibliogr. v /d gesch. v. Antwerpen Biechtboekje voor... (De) bijbel als boek v. schoonheid Bij het eeuwfeest. St.- Willibrord Birgitta van Zweden Bizondere methodiek Blauwmasker in het nauw Blauwmasker slaat toe

ig.o6i 18.924 19.479 19.309 19.275 18.872 19.317 19.380 18.875 Blauwmasker verschijnt opnieuw 19.381 Blij biechten 19.477 Bloedwraak 18.867, 1 9. 045 Bloem en vrucht 18.740 (De) blonde caballero 18.841 Blond Miesje ontdekt Afrika 19.574 Boela Matari 18.889 Boerenbloed 19.514 Boerenpolitiek 18.876 (De) bolsjewieken gravin 18.988 (De) Bonnefoy's trouwen uit 18.682, 18 .795 Boschmanneke 19.578 Bouwers van ons wereldbeeld 19.496 Brabantsche kanteelen 18.741 Brabantsche novellen 18.816 (De) Brabant, omwenteling v. 1 7 8 9 1 9.247 Brieven aan een doode 59.080 Brieven V. Afrik. martelaren I 9.451 Brigands in 't geweer 19.214 Brom... bromt 18.768 Brood en woord 19.424 Brood vr 2 milliard menschen 1 8.689,18.723 Brugsche legenden 18.859 (De) bruiloft van Maagdenburg 19.216 Bruisende waters en andere verhale i 8.869 Bruun 18,921,i g.008, 1 9.542 Bucky vecht voor zijn eer 19.030 Buitenleven : ie dl 18.973 4e dl 1 8.979 Bundel(s) leekenspelen 19.170-173 (De) burgemeesters v. Audenaerde... 18.915 Burgers van die berge 19.101, i g. i 80

C Cargo

Carolus Clusius Caroussel

Catastrofe der scholastiek Catilina

Centje Kwik vertelt... Chantage Charles Eyck Charlotte is gevaarlijk (Le) chateau de Gaesbeek Cheiks, pelgr. en rabbijnen

Chirurg Christianus Sextus : 2e dl 3e dl

19.46o, 1 9.593 19.441 18.758 19.295 19.520 19.599 i8.868, 19.205 18.737 19.198 19.269 1 9.4 6 3, 1 9.594 18.799 18.82o 19.525

- XXVI Circus « Valdibomba » 19+221 Claire's romance 19.355 Compendium der algem, geschied. 18.916 Con sordino 19.337 (De) cultuurw. V. Hildebrands Cam. I g.5go

G (De) dag breekt aan 19.299 Dagen van vervolging 19.280 (De) dans om de rinkelboom 18.998 Dans om het hart i g.006 Dat heb ik gezien 19.435 Dat zijn er drie 18.937 Demonen der prairie 18.866 Dertiende bundel leekenspelen 19.173 (De) detective- avonturen v. Argo 18.877 (Een) diagn. v /d hedend. schoolziekte 1 9.145 Dicht bij den dood 18.844 Dichters der Reform. i /d 16e eeuw 18 .753 (Een) dichter verliefd 18.gio Die gevloekte drank 19.043 (De) dien. Gods Guy de Fontgallant 1 9.597 (Het) dier 18.974 Dietsche gedenkdagen i9.o87 Die twee van de ark Dieu et mon droit, of... Dit zal U een teken zijn Djoep D'n Dré en d'n Blauwe v. Ulvenhout Dr J. Persyn (De) dodende straal (De) dominee die den hemel niet... Donderkoppen 1 9.290, (Het) doorzichtige masker Dorp in opstand

1 9.041

18.762 18.76o 1 9.062 1 9.544 18.901 18.764 19.029 1 9.3 89 18.750 1 9.039 Dostojewski 19.085 (Een) Douglas vermist i 8.8go (Een) dozijn eieren 18.761 Draaimolen 1 8.777 Drama in het lunapark 19.059 Drie meisjes in een kampeer -auto 18.896 Drie naar Amerika 19.534 Drie novellen 19.393 (De) drie spinsters 18.761 Driestuiversroman I 8.791 Drie swape op die rivier 19.050 Drie Vl. Sinten... kerkraam 1 9.461, i g.565 Drijvend casino 19.452, 1 9.51 8 (De) droom 18.885 (De) droomuitlegger 18.802 (Het) duel" der maskers 18.785 Duits schoolwoordenboek : ie dl 18.730

E (De) echo van zijn voetstap 19.307 (Een) echte droom 19.581 Edward Peeters 18.948 Eenmaal zal de mensch... 1 9.454, 1 9.524 Eén met God Eén millioen per jaar... (Het) één of het ander

18.938 19.399 19.215

Eens komt een nieuwe dag Eenvoud in de opvoeding (Het) eenzaam hart Eenzame broeder (De) eenzame wolf (De) eerste brigade Eer Vlaanderen vergaat (De) eeuwige droom (De) eeuwige vraag (De) Egyptische meesterdief Ek rebelleer Elfde bundel leekenspelen

19.358 18.716 18.745 19.475 1 9.398 1 9.366 19.555 19.173 18.857 19.172 19.439 19.171 El Indio 19.190 Eli waar zijt gij ? 18.909 Ellipsen 19.385 En alles werd goed... i g.566 (De) encycliek « Mit brenn. Sorge » i 9.299 (Die) epos v. Trichardt e. v.Rensburglg.o56 (De) erfgenaam van Ellerholm 19.405 Erger dan moord 18.878 Er kan zooveel gebeuren in 8 dagen 18.996 Eros- altaar 19.508 Eucharistisch offerleven 18.700 Europa 1871-1914 18.914 (Het) evang. e, d. primit. volken 18 .934 (Het) evangelie van Lucas 19.301 (Het) experiment 19.349 (Het) ezeltje van Sint- Antonius Ig.o65

F (Die) Fahrt der Treuen (De) familie Roothooft (Het) fascisme e. d. nieuwe vrijheid Fatale maskerade Féeries Festijnen en perikelen Figuren in het zand 18.686, (De) fibs, e. h. wezen v /d mensch Financieele algebra voor... (De) firma Toller Floris en Peter of, De lich. opvoed. Frekie en de bok van meester Frits Freeman wird Reporter Fruitboomteelt

18.871 1 9.002

19.132 18.830 18.963 19.042 18.800 19.468 19.494 18.8o5 18.953 19.069 18.725 18.975

Li Ga je ook mee ? 1 8.761 Gastvrouw in het groot 1 9.540 (De) gebroeders Wiskotten 19.546 Gedichten 19.333 Geestelijke weerbaarheid 18.928 Geheime zenders 18.747 (Het) geheim van « de Dravik » 19.408 (Het) geheim van den koomor 19.172 (Het) geheim van de verborgen nis 1 9.409 (Het) geheim van Palo Seco 19.379 (De) geheimzinnige bewoner 19.235

(De) geheimz. 'vacantiereis Gekapseisde boot (De) gelaarsde kat (Het) geld van Robinson Crusoë

18.793 19.335 18.776 18.722

- XXVII (Het) geloof Geloof, hoop, liefde

Genezende stralen Georg Friedr. Haendel's opstanding Gerda Gbppertz 19.095, (Een) gerechtelijke dwaling Gerecht en recht (Het) geruisloze vliegtuig Geschied. van Antwerpen : 7e dl Gesch. v /d letterk. der Nederl. Gesch. v /d Nederl, letterkunde Gesch. v /d Vl. kunst : í 'e-oe afl. Geschied. van God's Kerk Geschied. v. Nederland ter zee (De) gesloten kamer Gesprekke met Dr W. J. Leyds

Getemd Gethsemani Geuzeke drei (De) gevaarlijke erfenis (Het) geval Sehling

Gewaagd spel (Het) gezicht in den spiegel Gezinsboek Gezondheid en schoonheid 19.106,

Gideon Scheepers

Gids bij de studie van 't milieu Gijsbrecht van Aemstel (De) glijbaan God en het kind Godenstrijd Gods eigen woorden Goed zoo, Mr Pendlebury Goudkopje en de beertjes (Die) goue kobra

Graankorreltje (De) grafologie v /d schrijfmachine... Graf Reichard (Het) groote bankroet (Het) groote geluk '9.455, (Het) groote oogenblik (Het) groot tooneel der wereld (Die) groot trek (Het) grote offer

19.299 19.054 19.501 19.219 1 9. 183 19.403 19.134 19.229 19.253 19.428 19.083 19.504 18.932 19.462 19.330 18.905 18.874 19.472 19.517 18.886 19.375 18.847 18.835 18.911 19.502 i g.z64 18.952 18.gg 1 19.533 19.488 19.415 19.478 19.391 18.772 19.060 I9.172 18.690 18.858 19.376 1 9+528 18.990 18.779 I9.250 19.510

W (Een) haai volgt het schip 19.404 1 8.849 Haar buitenkansje 19.197 Haar zoon Handb. vr... landbouwavondschool 1 8.974 1 8.975 Handb. vr... tuinbouwschool Handel. v. h. Congr. vr Boek- en... 19.107 Handl. vr h. « Novo- schaakspel » 18.738 18.836 Harmonika (De) hedend. letterk. in Vl. en Duit. 19.090 18.951 Heemkunde Heemkunde op de katholieke L. S. 18 .943 (De) heerlijkheden v.... Moederschap ig.i Ig 19.249 Heerschers over Rusland 18.699 (De) heilige Drievuldigheid 18.703 (De) heilige Eucharistie 19.298 (De) h. Liturgie der Kerk (De) h. Willibrordus in Limburg

1 9.447

18.698 (Het) heilig Oliesel 19.346 Heilig Pietje de Booy (De) heilpaedag. bij de oligophrenen ig.Y44 18.890 19.169 18.761 19.170 18.855 18.76o Herinneringen uit mijn leven 18.993 Hermingard van de Eikenterpen 19.347 18.944 Herstel van privaatbezit Hester's hoogzomer 1 9.097, 19.184 19.481 Hier bent ik, zend mij 18.987 Hiëronymus Bosch Hiëronymus, dichter der vriendschap 19.283 Histor. schets v /d Ned. letterk. 1 9.237 Hoe Appie v. Gelder een kerel werd 18.893 Hoe de oorlog van 1939 ontstond 19.259 Hoe hoort het eigenlijk ? 19.313 Hoe opvoedingsfouten te vermijd.? 18.95o Hollanders visschen in de poolzee 19.266 100.000 zeemijl per onderzeeboot 19.245 Hoogstraten i /d patriottentijd... 1 9.427 Houtekiet 18.782 18.987 Hubert en Jan van Eyck (Die) Hugenote 18.917 (Het) huis der stormen 19.365 (De) huis -tyran 19.173 (Een) huis vol list en liefde 19.173 (Het) huis waar de klok bleef stilstaan 18.821 Huldealbum der geloofsverkondig. 19.602 Humor en humoristen 19.589 Hunkering des harten 19.020 Hygiëa 19.153

(Die) held van Kammaland Helena van Plavuyzen Helga Wilhelmina (Het) hemelsch kerstfeest Hemma von Gurk (De) herdertjes lagen bij nachte

(De) iconogr.

V.

Contra-Reform....

Ik beleefde 5o jaren wereldgesch. Ik geloof in de heilige Kerk Ik heb geen bed voor je, m'n kind Ik wil leven 18.684, Ik zie een land vol schoonheid Ik zie, ik zie, wat gij niet ziet Imro's eerste grote reis In ballingschap In de draaikolk In de eere- divisie In den dienst van de Kerk

i

8.986

1 9.254

19.304 1 8.796 18.807 19.013 19.432 19.580 19.331 18.783 19.485 19.308 In den storm 19.559 18.834 In- en uitvallen In kabouterland veel nieuws ? 18.900 Inleiding op de metafysica : 3e dl 19.109 Inleiding tot de economie 19.146 Inl. tot de kennis v /d misdadiger 19.127 Inl. tot de wijsbegeerte : ie dl 1 8.927 19.397 (The) innocence of father Brown In offerande ryk 18.873 Instituut « Kwartelhof » 18.773 (De) « instuif » 19.040 Intermezzo 19.096, 19.185 Internat. invloed in koloniaal bewind 18.954 (Die) invloed van Engels op Afrik. 19.148 19.563 Is het te laat voor Bayart ?

- XXVIII -

Jacht op groot wild I9. 07 19+285, 19.351 Jacht op het noodlot 19.320 (Het) jaloersche kind 18+779 Jan Alleman roept 19.572 Jan Coucke en Pieter Goethals 19.456, 1 9.547 Janus Krul en zoon 19.281 Jan van Riebeeck 19,503 Jan Vermeer van Delft Jess Round Tree Texasranger 1 8.81 18.919, 19.025 Jeugd Jezus

19.291

19.442 Johan de Witt John Wiclef 1 9.449 18.862 (De) jonge dokter Kildare 19.057 (Een) jonge held 19+170 Jongenskerstfeest 1 8.8o9 Jonna 18.832 Jop's groote avontuur 19.598 Joseph vader van Jesus 19.458, Jules Bonneminne Junimaand,toegewijd aan h+ H. Hart 19.121 18.898 Junior

19+242 (De) kalevala 19.230 Kampeeravont. v /e vrolijk stel (Het) karakter v. J. H. Pestalozzi ig.o8i 19.592 Karel van den Oever 19,305 Katechismus voor jeugopleiding 19.302 (De) katholieke jeugdbijbel 18.696 Katholiek familieleven 19.173 Katinka 18.759 Keikop... 18.992 Kempische harten 19+202 (De) kentering 19.279 ('n) Kerel uit één stuk 19.170 Kerstmis Kerstvertellingen 1 9.557 19.033 Ketters aan de poort 18.831 Kid de dobbelaar 19.489 Kinderen spelen Kinderjaren 18.920, 18.995 18.945 Kinderpsyche en opvoeding Kinders van die daeraad 19.099, 19.204 18.742 Klaarten 19.073 Klaas Pikbroek 1 8.888 Kleine rakkers 1 8.888 Kleine Sariman 19.168 (De) kleine wever Johannes 18,899 Kleuterrijmpjes 19.525 (De) klokken luiden 19+419 Klucht en esbatement Knapenboek van jong-Vlaanderen 19.491 18.779 (Het) koekoeksjong Kommand.-Gener. Hendr. Potgieter 19.436 Koning Bohoesj 1 9,554 (De) koningsmantel e. a. kerstverh. 19.076 19.416 (De) koopvrouw van Stavoren 19.271 Koren en soldaten 19.322 Korte spraakcursus

Kronieken van de abdij Bloemhof 1 8.918 (De) kroon 19,535 (De) kunst in het leven 19.239 19+414 K. Z. 25

L I9.289 19.371 (De) laatste visschers 18.973 (Het) landbouwbedrijf 18,978 Landbouwkunde op de hoeve Land en volk v. Atjeh, vroeger en nu 19.263 19.422 Land in zicht 19.165 Land van belofte 18.720 Landverhuizing 19.531 (De) lange lente 19.340 Langs Maria's leven 1 8.8o6 Langs zonderlinge paden 18.760 Laten wij gaan 19.306 Lectuur en censuur 18.902 Leengoed ig.o Leerboek der philosophie 18.845 Leer om leer Leerprogr. en pdag. richtlijnen 18.960 19 . 00 5 Leer verliezen (Het) leesgezelschap v. Diepenbeek 19. 5 19 ig.69 (De) leeuw van Vlaanderen 19.576 (De) legende van een prinsesje 19.372 (De) legende v. St.-Juliaan.+. 19.359 (De) legende v. St.-Julianus... 19.276 (Der) letzte Deutsche Papst 19.511 (De) leugen in de wieg 19.515 Leve Kristus-koning (De) levende gedachten van Tolstol 19.089 (Het) leven der dieren i /h water 18.968 19.472 Levend geloof (Het) leven en ... v. Lodewijk XVI 19.552 18.779 (Het) leven is een droom 19.587 Levensinzicht (De) levensleer v, Meister Eckhart 19.1 i6 19.117 Levensroes en bezinning 19.274 (Het) leven van Pasteur 19.564 Lichtende fakkels 18.884 Lichter Werktag 19+193 Liefde en strijd 19.032 Liefde slaat diepe wonden 19.017 Liefde's late bloei (Het) liefdeslied der markiez. 19.464, 19.545 Liefde zaaien daden maaien 18.705, 18.940 18.897 Lientje gaat verhuizen 18.908 Lier en lancet 18.701 Lieve zieken+.+ 19.303 (De) lijdensweek 18.717 (Het) liquiditeitsvraagstuk in... 19.384 Lisa Loverley Literatuur onder het hakenkruis 19.088 19.421 Litteraire profielen 19.584 Litteraire schetsen 18.695 (De) liturgie der mis 19.078 Lof van zee, mensch en tabak 18.694 Lord Spencer (De) luchtreizen van Jantje Puk 19.226 18.728 Luchtvaartwoorden

- XXIX -

m Maarten Storm

Maat - rhythme - melodie Maatschappelijk werk Macbeth Magdalena Magdalena Retief Makit (De) man die een ander was (De) man die gekruisigd werd (De) man die over het water liep (De) man die St- Nicolaas zag Man en vrouw

Manja Mannen buiten de wet (De) man op den achtergrond (Een) man van de daad (De) man van den weg (Een) man van ijzer en staal (Een) man zet door 19.453 (De) man zonder mededoogen Maria die zoude naar Bethleem gaan Maria Stuart Maria van het licht (De) marmeren bal

(Een) martelaarskroon vr... 19.098,

I 19.344 18.735 19.131 18.769 19.001 i g. i 66 19.567 19.048 i g.600 19.172 19.172 18.929 18.788 19.550 i g. i 88 19.396 18.803 19.400 1 9.558 19.530 19.170 I 9.282 19.171 18.770 19.208 I g. I 89 19.021 1 8.895 19.571 18.746 19.154 19.482 19.402 18.790 19.018 19.429 19.466 18.8oi

Martin Eden Matthijs Maris Maya Meisjes met een baan Melodieën der stilte Memling (De) menschelijke handeling (Het) menschel+ leven in 't Groning. (Een) menschenhart Menschen in den zomernacht Menschenleven in Amerika (De) mensch en zijn beschaving... Mensen op de tweesprong (Die) mens Langenhoven 19.102, I 9.236 18.976 Menukunde 18.783 Merijntje Gijzen's jeugd Met de « Holl. -Diep » op avontuur 19.225 Methode i /h machine- schrijven... 18.983 Met jou tot in den dood 19.201 19.410 Michiel Mijn bekeering 19.434 Mijn eerste gang door onze letterk. 19.084 Mr Wens speelt zijn troeven I 9,990 18.949, I9.596 Mijn kamp 19.310 Mijn klein geheim Mijn levensgeschiedenis 19.273 Mijn liturgieboekje : 2e dl 19.483 18.892 Mirasol 18.829 ('n) Misdaad in de vliegwereld 19.21 Y Misdaad in het stille huis 18.758 Mislukte levens 18.707 (Die) moderne opvoeding 18.7o6 Moderne volksmissie 19.568 (De) moeder en de drie soldaten Moeder Geerte 19.523 18.989 Moederliefde 18.744 Moederschap

« Moeder,

19.138 spréék » 19.536 (Het) moedig klaverblad (Het) moeilijk probl. « Langendaal » 19,560 18.792 (De) monsters van Mars I 19.037 Monte-Carlo I (De) mooiste dag van zijn leven 18.988 (Een) moordenaar wordt toegejuicht 19.209 1 8.8 33, I 9. 0 53 t (De) moord in het hotel 19.407 I Mcord of vergelding ? 19.369 Moord op verzoek 19.213 I (De) moordzaak Gracie Allen Moreele en geestel. herbewapening... 19.126 19.192 Morgen gaat 't beter 19.445 Moussorgsky 18.784 Mustapha 18.933 (Het) mysterie der h. Kerk 19.401 (Het) mysterie in de sneeuw (Het) mysterie van d. rooden stier 19.212

I

I

N Naar bergstad Naar een betere werk. v. parlement Naar innige vereeniging met God Naar wijder horizon Nacht der verdwazing Napoleon. De mensch en dictator Natalia

18.820 18.709 19.120 I 19.135 19.339 19.272 1 8.778 18.965 Natuurkennis I 19.31 I Na zeventien jaar 18.941, 19.31 r Nederl. bekeerlingen Nederl. letterk, v. volksch standpunt 19.240 i 19.492 Nederl.-Latijnsch lexicon 18.739 (Het) Nederlandse straatlied 18.992 (Het) neefje I Negen grote Oranjes 19.278 19.288, 19.361 9.34 N. M. 19.163 nieuwe Kerstmis (Het) nieuwe kindermeisje 19.513 (Het) nieuwe Ned, proza in novel. 1 9.423 (Het) nieuw en eeuwig Verbond 18.704 (De) nieuwe onsterfelijkheid 19.294 Nieuws over Heynr. v. Veldeken ig.o86 (De) nihilistische revolutie 18.715 I í8.o88 Noach Pandre Nofretete 19.549 z 8.88 r Nonni Noodlot en vrije wil 19.469 Nooientjies v. die onderland 19.105, z9.2zo Noorsche intellectueelen getuigen 18.942 19.378 Nu komt de Lente

0 18.997 19.431 18.751 I Omneveld havenlicht 19.386 Om recht en liefde Onder dieren en gouddelvers 19.267 18.851 I Onderstroom I (Het) onderw. i. natuurl. historie... 18.957 Onfeilbare schoten 19.356 Ongecensureerd 19.437 0 Absalom (De) Oekraine

- xxx (Die) ongelukkige koningsdogter 18.8go 1 (De) prinses van de Rio Chama 19.382 18.783 Proeve v, e. godsdienstprogramma 18.719 Onnoozele kinderen Progressief leerb. der Duitsche taal 19.149 Ons geestel, leven e, h. hiernamaals 18.926 19.151 19.238 Ons keverboek Proza en poëzie 18.961 (De) psychol.v /d rnenschel.samenlev. ig. i I I Ons onderwijs en het kruis Ontmoeting met den dood 19.368 Psychologie van het ongeloof 18.693 (De) ontwikk, der industrie-financ, 19.129 Onze oude orgels 18.736 Q Onze Renaissance in proza 19.586 19.256 Onze vaderl. geschiedenis Quatre-bras en Waterloo 19.246 Onze weg 18.749 R 19.497 Onze Zoo (Het) oorlogstestament 19.394 i8,86 Op de groote stille heide (Het) raadsel v /d gekruiste dolken 18.826 i g.o i o Opgesloten kracht 18.840 (Het) ras morphol., physiol.... Op het kruispunt 19.150 19.104, 1 9.241 (De) razende berg i 8.85o Opstelle oor poësie 19.115 (De) « opvoedbaarheid » der... Razende revolvers 19.200 Opvoedingsfouten, opvoedingsraad 19.137 Reata doet zijn plicht 19.395 (Die) orang-oetang i 8.8go 19.178 Rebecca (De) orkaan (Bugge Mahrt) Red Clark rijdt vr « Miz » Dobbs 18.887 19.354 18.798 Red Clark wreekt Jake Dunham 19.392 Orkaan (Hughes) (Het) orkest der overheid 18.708 Redders der menschheid 18.972 Oscar Schabert, dienstknecht Gods 19.277 Rederijkerskamers in Vlaanderen 18.915 19.575 í 8.86o Oude kindervertelsels Reineke de vos (Het) oude nest 19.510 (Een) reis rondom mijn schedel 19.36o (Die) ou portret en andere verhale 18.890 Reisverhaal 19.091 Over de gesch. en beteek, v. ei-zin 18.731 Rendez-vous in San Francisco 19.092 19.015 Over jaloerschheidswaan ig,iio Revue Over J. Kloos-Reyneke v. Stuwe 19.585 Pie is geen kind meer 18.767 Over mijn terugkeer... Moederkerk 18.941 (Het) rijk der menschen 19.026 Over Vlaamsche volkskracht 19.133 18.804 (Het) roekelooze hart Overzicht der econom. aardrijksk. 19.261 Roettoet en andere nikkertjes 19.077 (De) roman van een gezin ig.oi6 Rondom de telepathie p 19.296 Rond wind- en watermolen 19.551 Paaltjens Sr 19.038 (De) roof der Elhorstjuweelen 18.822 18.979 Paardenkweek Roosje... paraat 19.443 18.729 Pablo Roza van Viterbo 19.595 18.718 Palmzondag (De) ruiter van Pluma 19.357 18.981 Papier en drukkunst (De) ruk aan de tralies 19.446 18.977 (De) papierwereld Russische volksverhalen 19.055 19.296 Parapsychol. en het spiritisme (De) passie v. Lambrecht Heller 19.027 s Pater Malachias' mirakel 19.031 (De) patriot Saranga, de pygmee 19.046 19.353 Pelgrims Scapijn de grapjas 19.172 19.417 Pension Wessels Schandaal in Holland 19.179 18.999 (Het) scharlaken spoor Petrus Waldes en de Waldenzen 19.450 19.363 18.912 Pieterburen (De) schatten van Gr.-Griekenl. 1g.265 Pioeleken 19.582 (De)schattenv.Medina-Sidonia i g.287, i 9.350 Pittah, de grijze wolf 19.189 Scheeve Zeven, de vliegenier 19.067 Pius XII 19.601 Scherven 19.529 (De) plant 18.974 (De) schoen met de roode vlek 19.206 Plantkunde 18.966 (De) school in den storm 19.318 (De) poëzie v. h. klavierspel Shanghai-hotel i 9. i 77 19-155 Poldervolk 9.093, 19.196 Si Ardjoe en zijn buffel 19,222 Politiebevoegdheid 19.127 Siberië. Wolven, beren en bandieten 19.218 Polyfoto 18.789 Silja, de dienstmaagd 19.522 (Het) postzegelboek 18.955 St-Sebastiaan, de gesch. v, e. talent 19.000 Practisch handboek vr electriekers 19.499 Sint-Vincent 19.444 Priesterstrijd Sint-Willibrord 18.765 19.537 Primitiae (Die) skat van sgrowwe skeur I 19.052 19.334 (Een) prince van Orangiën 19.448 i Slim Collaghan's meesterstuk ig.igg

I

- XXXI (De) sociale waarde v. geestel.... ig.i28 Soeradshmoekhi 18.888 (Les) socurs de la charité de Namur 19.122 (De) soldaat Johan 18.68 i, 1 8.794 Sonnentage 18.882 19.516 Sophokles' koning Oidipoes (Des) soudaens dochterken 19.173 Spaansche aspecten en perspect. 18 .9 1 3 (De) spaarsoc. v /d zilv. sleutel 18.870 Speedy's wraak 18.863 (De) spelewei 18.78o (I-let) spelletje van blij zijn 19.167 (Een) spel van de graal 18.76o (Het) spel van elken mensch 18.779 Spiegel v /d Ned. poëzie dr alle eeuw.ig.243 (De) spin in den schedel 19.512 Spinoza 18.931 Sponsus sanguinum i g. i 6o (Het) spookverhaal 19.173 Sporen in de rimboe 19.231 Spriet vliegt uit 19.217 Staal tegen staal 18.98o Staatsvijand nr 1 19.220 (Het) Stabat Mater 19.157 Stadsrakkers ! ? 1 8.879 Start 19.406 (Het) stedelijk kerkhof te Brugge 19.255 Steenen 18.748 Stemme uit die verlede 19.251 Stijl en taal 19.147 Stille Liebe 18.756 Stineke 18.774 Stoommachines 18.982 Storm over de oceanen 1 9.457, 1 9.556 Storm over Gr. Cirque Oct.DesmetsIg.227 (Het) stotterende kind 19.321 (De) stroom zegent het land 19.191 (De) studie der paedag. in Ned. 19.314 Subjectieve reportage 19.336 (De) sultansdochter e. d.... tuinman 19.173

T Tabel v. geschiedk.... Oudenaarde 18.915 Tasten 18.755 Te duur gekocht 19.387 Teekengids

18.733, 18.734 19.505 19.299 Tesseltje 19.562 (Het) testament der geesten 19.418 Thanatos, de vreemdeling 18.763 Theeland i 8.8 i o Tiende bundel leekenspelen 19.170 Tijl Uilenspiegel 19.234 't Is toch vergeven 19.588 Toen moeder nog leefde 19.284 (Der) Tbpfer von Kandern und... 18.724 Tom Vanheem en zijn vrienden 19.064 Tony 19.051 (De) tooverfluit 19.577 (De) total. staten contra wereld -... i 8.956 Tot hun weerstand gekomen... » 18.958 (De) toverzak 19.075 (Een) trein vertrok 19.176

Te paard Terug naar God

Trotzli, der Lausbub Truus de nachtmerrie

18.727 18.687, 18.853 Tuberculose 19.500 Tuin van Holland 18.754 Tusschen nacht en dag 18.842 Twaalfde bundel leekenspelen 19.172 Twee dagen hoofdredacteur 19.539 18.686, 18.787 (De) tweede jeugd 2 voordr. over Filips v. St.-Aldeg. 19.082 Twee weken zelfbestuur 19.171 (Een) twijg in den wind . 19.332 Twintig eeuwen 19.258 Typographisch ABC 18.971

U (De) uitbr. v /h Ned. taalgebied Uit den storm Uit die Slamse buurt i g. i oo, Uit het dagb. van een convertiet Uit het kleine rijk Uit het land v /h zwarte goud Uit het zwarte land Uit my Griekse dagboek Ulle, den boer Uren met Andersen Uren met Schopenhauer Uw bescherm. tegen h. luchtgevaar

Uw wil geschiede...

v

Vaarwel Budapest Vaarwel dan Vader Abraham had zeven zonen Valkenprooi (De) vallei des doods Van boven af Van de daken Van den vos Reinaerde Van drie kleine pelgrims Van één vader

18.964 18.814 1 9.203 19.311 19.044 19.4§8 ig.o58 19.603

18.819 19.413 19.293 19.316 18.758

19.532 19.175 19.172 18.817 19.526 18.903 19.420 19.341 18.757 19.187 Van kind tot mensch 19.490 Van punt naar vierde dimensie 1 9.493 Van trouw en ontrouw, trouwen... 19.142 (Een) vaste burcht 19.548 (De) XIV stonden of De bloedige... 1 9. 1 59 (De) veilige haven 19.343 (Het) verdeelde hart 19.174 (De) verdwenen horlogemak. 18.685,18.81 i (Het) vergeten gezicht 18.994 (Die) verkeerde weereldt 19.181 Verleidende geesten 19.113 (De) verleider 19.047 (De) verliefde speurder 19.377 Verloren droomen 18.752 Verloren spel 18.848 (Het) verloss. antw. op... vragen 18.936 Vermeer 18.987 (De) vermiste hoofdcommies 19.035 Veronica 19.561 (De) verordeningsmacht des... 19.140 (De) verrassing 18.758 (Die) verschwundene Miniatur 18.726 (Het) vertelseltje van kerkmier 19.582 (Der) verwehte Weg 18.823 Verzameld werk (Verschaeve) 18.907

- XXXII Verzekens vr en van mijn school 19.506 Verzen 19.342 (De) vier 18.813 Vier dochters 18.786 Vier hebben heimwee 19.022 Vier tegen vier 19.573 Vijfde leesboekje 19.484 (De) vijfling-zusjes 19.293bis (De) visscherszoon, h. Hoorpaard... 1 9.577 Vitamines in theorie en praktijk 19.152 (De) Vl. schilderk. i /d XVIIe eeuw 18.984 Vl. volkskracht van heden 19.486 Vogels van akker en struikgewas 1 9.495 Volendam in de boze Winter v. 1916 19.071 Volkshandboek der liturgie 18.935 Volksontwikkeling 19.124 Vondelbrevier 19.338 Vondel en Zuid- Nederland 19.425 Vondel voor allen 19.299 (Die) vooraend 18.775 Voor heete vuren 18.825 (Het) voortdurend mirakel ig.i58 (De) vos en zijn staart 19.286, 1 9.347 (Het) vraagstuk der gebrekk. in België18.7I3 Vrede in Europa. Hoe ? 18.959 Vreemdelingen die afreizen 19.521 (De) vreemdeling v. driehoog-achter 19.012 (Het) vreemde vaderland 19.034 (De) Vriendt keert weer 19.003 (De) vrijbuiter terug 19.345 Vrijdag de dertiende 18.758 Vroeg tot God 19.125 (De) vrouw e. h. leekenapostolaat 19.473 Vrouwen onder den hemel 19.019 Vrouwen zonder vrees 19.373 (De) vrouw m. h. zwarte masker 18 .797 Vrugten uyt d. geestel. wyngaert z g. I 56

W (Het) waagstuk v /h huwelijk Waar de meren bruisen

Waar Eva bleef (De) waarheid aangaande h. spiritis. Waar helden met reuzen strijden Waar kogels fluiten Waar moet ik het zoeken ? Waar zijn onze dooden ? Wapens en vuurwapens Wargamae

19.123 19.350

19.367 1 9.47 1 19.264 18.827 18.930 19.471 I9.I27 19.195 19.009 19.130 19.127 19.430 19.136 ig.i82 18.714 ig.o66 19.049

Wat brengt de dag van morgen ? Wat een moeder weten moet Wat ieder v /h geld weten moet Wat ik zag in Indië Wat is nu goede toon ? Wat meedreef met den stroom Wat zegt de jeugd daarvan ? (De) wedstrijd der radio-amateurs (De) weeze uit het schrikbewind (De) weg door h. leven i8.688 18.818 Wegen naar God 19.507 (De) weg N.-W.: 2. Gouv. Rogers 19.361 (De) weg v. e. protest. theol. student 1 9.44 0 Welke maatreg. moet ik nemen... 19.319 Wereldgesch. en christel. moraal i 9.59 i

(De) wereld kreeg radio (De) wereld tegen Gods Zoon

19.079 19.476 Wereldtentoonstelling 19.004 (Een) wereld van schoonheid 18.970 Werkelijkheid, begrip en wezen 19.467 (Het) Westen roept 18.838 Wiegelied 19. 171 Wie is Jezus - Christus ? 19.480 Wie Nonni das Gluck fand 18.883 Wie vermoordde mevr. Kroll ? 1 9.389 Wie volgt ? 19.036 Wie zijn leven zal willen verliezen 18.76o Wij kunnen den oorlog voorkomen 18.947 Wij leven 1 9.094, 19.186 Wij vieren in de kercke... 19.170 Wij wonen op een eiland 18.839 Windewiekje Flieflodderke 19.232 (De) windroos 1940 18.691 (Het) winkelbedrijf 18.710 Wisselvalligheden 19.459, 1 9.543 (Het) witte kasteel bij de doodenvallei 1 9.553 Woelige wateren 1g.01 i (De) wonderb. avonturen v.... 18.922, i g.o28 Wondergeloof en wonderverhalen 19.1 i8 (Het) woord geneest 19.112 (De) wraak van den Javaan 19.228 Wrakhout 18.852

Y Yrjo de looper

z Zalig, die hongeren (De) zandtafel o, d. lagere school (Het) zeegat uit Zeemolest Zelfverdediging. Jiu-jitsu

19.527

19.474 19.487 19.257 19.023 19.127 (De) 7 perik. v. Jocarda Schijfsma 19.411 (De) zeven tuinen 18.683, 18.8 54, (De) zielegang v. H. Roland Holst 18.go6 Zielevrede 18.939 Zielk. en opvoedk. vr nijverheidsakt. ig.io8 Zij die overwonnen 19.024 Zijn geest 18.702 Zijn vier Zondagen 19.068 Zij vechten voor hun leven 18.967 Zij zullen stormen oogsten 18.846 Zin en tegenzin 19.583 Zingende hartjes 18,732 Zo bad Franciscus 19.312 (Een) Zomer met Lijsje Lorresnor 19.070 Zonden der jeugd 19.194 Zonen van den Paardekop 19.007 Zonnewijzer 1939/1940 18.692 (Het) zonnige eiland i /h... Noorden 18.812 Zooals het vroeger thuis was 19.370 Zoon van Han 18.837 Zoo werd Arendonk... vizirgat 18.712 Zorgen om morgen 19.139 Zuiver spreken 18.962 Zuster Beata 19.438 (De) zwarte hengst Bento 18.828 Zweedsche sprookjes I g.5 70 Zwervende kind. in Sovjet Rusland 19.233 Zwerven door Drenthe 19.262

Trefwoorden lijst o f Zaakregister VAN DEN Bn JAARGANG De getallen geven de volgnummers der recensies aan - De opgenomen schrijversportretten zijn meestendeels terug te vinden bij de resp. recensies over werk van deze schrijvers (zie Auteurslijst) ; naar de andere portretten en illustraties - niet op deze wijze te vinden - wordt verwezen in onderstaande Trefwoordenlijst

A Aard- en zeekunde : 1 9.245 Aardrijkskunde (reisverhalen) : Zie deze rubriek (91) in elke afl. Bovendien 18.889, 19.026

Adriaan VI : 19.276 .lEsthetica : 19.309 Afrika : Zie Kongo, Zuid-Afrika Agnosticisme : blz. 49 en v.v. Alaska : 1 9.267 Album : 19.602 Algebra : Zie Stelkunde Almanak : Zie Jaarboeken Amerika : 18.946, 1 9.429 Andersen : (portret) 19.413 Antimilitarisme : Zie Pacifisme Antwerpen (stad) : 18.924, 1 9.253 Apologetiek : 18.936 Arabië : 1 9.3 1 5 Arendonk : 18.712 Ascetiek : 18.700, 18.704, 18 .938-939, 18.961, 19.116-117, 19.120-12 I, 19.159, 1 9.298-300, 1 9.3 0 7, 1 9.3 10, 1 9.474-475

Astrid : 19.576 Atjeh : 19.263 Atoom : 18.969 Autobiografie : 18.697, 18.799, 18.814, 18.861, 18.919-920, 18 .949, 18.993, 1 9. 0 79, 1 9. 1 75, 1 9.254, 1 9.273, 1 9.437, 19.446, 19.596, 19.603 Avontuurromans en -verhalen (83.0) : Zie rubriek 83 in elke afl.

Bloemlezingen : 18.753, 19.084, ig.i 6, 19.160, 19.238, 19.422-423 1 9.5 86, 19.589 Boerenkrijg : 19.214 Boerenverhalen : 18.876, 19.093, 1 9.35 0, 19.531 Bosch, Hiëronymus : 18.987 Bosco, Johannes, H. : 1 9.279 Brabant : 19.247 Brieven : 18.g i o, 18.938, 19.080, 1 9.45 1 , 19.587-588 Brugge : 19.255 Brugmans, Hajo, : blz. 55 (portret)

C Camera obscura : 1 9.590 China : 18.837, 19.0II, 19.315, 1 9.353 Christus : 19.291, 19.476, 19.480. Zie ook H. Hart Cijfer-systeem : blz. 54 Clusius, Carolus : I g.44I Coucke, Jan : 19.572 Communisme : Zie Kommunisme Congres vr Boek- en Bibl.-wezen : blz. 55, 19.I07

Cowboy-verhalen : 18.815, 18.825, 18.827, 18.838, 18.841, 18.848, 18.866, 18.887, 19.199-200, 19.212, 1 9.356 1 9.363 1 9.382-383, 1 9.392, 1 9.395 -396, 1 9.398, 19.526 Cuba : 19.460 Cyprianus, H. : 19.451 ,

Azië Zie Arabië, China, Indië, Japan, Palestina, Perzië

B Bali : 19.430 Beeldhouwkunst : 18.985 Bekeeringsgeschied. : 18.694, 18 .94 1- 942, 19.3II, 1 9.434, 1 9.440

Bergson, Henri : blz. 54 Bestuurswetenschap : 18.7o8, 19.127 Bibliografie : 1 8.924, 19.107, 19.3o6 Bibliotheek (van Leuven) : blz. 176 Bibliotheekkunde : 19.107 Bibliotheekwezen : blz. i68 Biecht, H. : 1 9.477, 1 9.479 Bijbel : Zie Heilige Schrift Biologie : 19.1 30, 19.134, 19.138, 1 9J5 0 Birgitta, H. : 18.872 Bloemhof-Abdij : i 8.g 18

D

Dagbladwezen : 1 9.437 Dagboeken : Zie Autobiografie de Fontgallant, Guido : 1 9.597 de Marnix van St.-Aldegonde : 19.082 Democratie : 19.135 de Pillecijn, Filip : 1 9.421, 19.583 Detective-verhalen (83.0) : Zie rubriek 83 in elke aflevering de Vries, Hendrik : 18.9o8 de Witt, Johan : 1 9.442 Dickinson, E. : 18.908 Dier : 18.828, 18.967-968, 18.970, 1 8 .974, 18.979, 19.150. Zie ook Vogel Dierentuin (Antwerpsche) : 19.497 Dierenverhalen : 19.189, 19.235, 19.5 6 7, 19.582

Dogmatiek : 18.698-699,18.703-704,19.119, 19.308

-- XXXIV -Dokterromans 1 8.799, 19.862, z 8.020 Don Bosco :Zie Johannes Bosco Dostojewski 19,085 Drankbestrijding 19,043 Drenthe 19.262 Drukkunst 18.981 Duitsche werken 18.724-727, 18.729, :

:

:

:

:

18.823, 18.855, 18.858, 18.871, 18.881884, 18.892, I9.I49, 19.276 Duitschland 18.949.. 19.596 du Perron, E.: 18.908 :

Geologie : Zie Aardkunde Geschiedenis : Zie deze rubriek (g) in elke afl. Gewijde geschied. : Nieuw Testament 18.934, 1 9.3 01 , 1 9.478

Gewijde welsprekendheid : Zie Sermoenen Gezag I9.o8o Gezin 18.696 Gezondheidsleer : 1 8.953, 1 9.316, 1 9.502 Gilliams, Maur.: 1 9.583 Godgeleerdheid :18.699,18.703-704,19.1 16, '9 I8 -i I g, 19.480. Zie bovendien Dogmatiek en Moraal. Godsdiensten (niet-christel.) : I g.I I 3 Godsdienstige lyriek : 1 8.740, 19.156-160, :

:

:

, '

E Eckhart : i g. i i 6 Economie : Zie Staathuishoudkunde Eekhout, Jan H. : 1 9.42 I Egypte

1 9.338 , 1 9.34 0 ,

Electriciteit : 19.499 Encycliek 19.299 Encyclopedische werken 18.936 Engelman, Jan 18.908 Engelsche werken 19.162, 19.397 Erasmus : 1 9.425 Essays 18.908, I9.078, Ig.o85-086, Ig.295, :

:

:

:

:

19.421, Ig.585-586, ig.59i

:

Godsdienstig onderricht en -opvoeding : 18.705, 18.719, 18.940, 19.305, 19.488

Goede Week : 1 9.303 Goethals, Pieter : 1 9.572 Gorcum (Martelaren van -) 19.280 Grafologie 18.6go Granpré Molière, M. J. 18.941 Graveerkunst 18.734 Greshoff, Jan 18.9o8 Griekenland 19.265, 19.603 Grieksche taal 18.731, I g.5 16 Groenland 19.013 :

:

:

:

Ethnologie : Zie Volkenkunde Eucharistie, H. : 1 8.700, 1 8.703 Europa

1 8.781, 19.181,

19.228, i g.5 i

19.567

:

19.507

Godsdienstige romans

:

:

18.914

:

Evangelie : Zie Gewijde Gesch.: N. T. Evolutionisme 19.466 Eyck, Charles 18.737

:

:

:

Familieromans

:

18.682, 18.796, 18.8o5.-

18.997, 19.002, 19.016, 1 9.369, Fascisme 19.132 Film 19.390

1 9.097,

19.202'

:

:

:

:

:

Finland : ig.268, 19.54 8 Folklore 18.712, 18.718, 18. 8 39, 18 859, :

.

18.9o2, 18.919

Franciscus v. Assisië, H. Fransche werken 18.963

Handel, Georg Friedr. : ig.219 Hardy, Paul : blz. 6 (portret) Hart, Heilig 19.121. Zie ook Christus Heemkunde 18.919, 1 8 .943, 18.95 1 Heiligenlevens 18.702, 1 9.275, 1 9.279

:

18.702, ig.600

:

6oi. Zie ook onder respectieven naam Heilpaedagogie 18.735 Hekelschrift 18.9og, 19.035 Hiëronymus, H. : 19.283 Hildebrand 19.590 Historische romans 18.681, 18.855 18 858 :

:

:

:

G Gaasbeek 19.269 Gasaanval : Zie Luchtoorlog en -bescherming Gebed Ig.156-157, 1 9.3 1 2, 19.481 Gedichten : Zie deze rubriek (81) in elke afl. Bovendien 18.899, 19.090, 19.238, :

:

:

1 9.243, 1 9.299

Geld 18.722, I9.127 Geloofsleer : Zie Dogmatiek Geloofsverdediging : Zie Apologetiek Gemengde opstellen : Zie deze rubriek (88) in elke afl. Bovendien :18.691-692, :

18.712, 18.714, 18.91 1, I9.293 18.735, 18.972 19.1 10, 19.112, 19.114, 19.150, 19.152-153,

Geneeskunde 19.500-501

:

-

280, 19.283, 1 9.433, 1 9.438 , 1 9.443444, '9.447, 1 9.595, 1 9.597, '9.599-

.

,

18.871, 19.013, 1 9.042, 1 9.049, i g.o56, 19.063, 19.071, I9.I79, 19.181, 19.202, 1 9.2 1 4, 19.216, 1 9.2 1 9, 1 9.347, 1 9.358, 19.361, 1 9.457, 1 9.52 0 , 1 9.548, 1 9.552, 1 9.5 69, 1 9.572 Hoogstraten : 19.427 Huishoudkunde 18.976 Humoristische verhalen 18.726, 18.839, 18.925.t 1 9.534, 1 9.5 89 Huwelijk 18.929, I9.123. Zie ook Gezin :

:

:

Hygiëne : Zie Gezondheidsleer

Iconografie : i 8.986 (kerkel.) : 19.306 Indië : 1 9.3 1 5, 19.430 Index

- xxxv Landverhuizing : 18.720 Jaarboeken

: 18.691-692, 18,706, 19,107,

19.465

Jacobus, H. : 19.564 Japan : 19.271, 19.315, 19.353 Java : 19.430 Jeugdlectuur : Zie Kinderlectuur, jongens~ en Meisjesboeken. Bovendien : 1 8.691

Jeugdopvoeding :

1 8.696, 18.937, 19.080, 19.115, 19.137-138, 19.485 Jeugdpsychologie : 18.714, ig.io8, 19.137

Jezus : Zie Christus Jiu-jitsu : 19.127

Johannes, H. : 19.564 Johannes Bosco, H. : 19.279

jongensboeken: 18.870, 18.881-883,18.891892, 18.894, 19.064, 19.069, 19.07 1 19.220, 19.225, 19.230, 19.412, 19.573, 19.579-580

Journalistiek : Zie Dagbladwezen Jozef, H. : ig.g8

Kafka, Franz :

1 8.9o8 Kalevala : 19.242

Karakterstudie : Zie Zielkunde Katechismus : 19.305 Kerk, H. : 18.933, 19.304 Kerkgeschiedenis

: 1 8.69 , 18.932, 1 9.27 6, 19.280, 19.564. Zie ook Kloosterorden Kinderberechting : 19.036

Kinderboeken : Zie Kinderlectuur (VIa, VIb, VIc) in rubrkek 83, in elke af!. Bovendien de trefwoorden : Jongens-, Meisjes-, Platenboeken Kinderpsychologie : 18.733, 18.945, 1 8.9 8, 19.115

Kiankleer : 18.962 Kiassikale werken : 18.724- 727, 18.729, 18.892, 18.916, 18.963, 18.965, 18.991, 19.147, 19.149, 19.238, 19.484, 19.506.

Zie ook Woordenboeken

K!oos-Reyneke van Stuwe, Jeanne : ig.8

Kloosterorde

: 18.918, 19.122 Kolenmijn : 19.498 Kolonisatie : 1 8.889, 18.954 Kommunisme : 18.993, 19.435

Komponisten : Zie Muziek en ook onder naam der respectieve komponisten Kongo : 19.058, 19.574

Kookboeken : Zie Huishoudkunde Krijgs -chirurgie : 18.980 Kryn, Leo J. : blz. 93 (portret) Kultuurhistorische werken : 19.270 Kunststudiën (Algemeene) 18.907, 18.984, :

19.265

L Lagerlôf, Selma : blz. 93 (portret)

Landbouwkunde : Tuinbouwkunde

18.973, 18.978. Zie ook

Langenhoven : 19.236 Latijnsche taal : 19.492 Lebeer, Jan : blz. 93 (portret) Leekenapostolaat : 19.473 Leekenspelen : 18.760, 18.779, 19.170-173, 19.416

Legenden

: 18.859, 18.872, 19.359, 19.372,

19.576

Letterkundige prijzen : blz. ss' 137 Levensbeschrijvingen : Zie deze rubriek (92) in elke af!, Bovendien : 18.694, 1 8.goi, 1 8.972. Zie ook Heiligenlevens en onder naam der respectieve personen Leyds, W. J. : 18.905 Lichtenberger, Andre : blz. g (portret)

Liederboek

: 18.732, 18.739

Lincoln, Abraham : 19.162

Liquiditeitsvraagstuk : 18.717 Literatuurgeschiedenis : 18.753, i8.ggi, 19.083-084, 19.088, x.ogo, 19.156, 1 9. 2 37 -2 3 8 , 1 9. 2 40 , 19.243, 19.338, 1 9 , 34', 19.428, 19.583-586 Liturgie : 18.935, 19.157, 19.252, 19.298, 19.303, 19.420, 19.483. Zie bovendien

H. Biecht, H. Eucharistie, H. Mis Lodewijk XIV : 19.248 Lodewijk XVI : 19.552 Lucas, H. : 19.301

Luchtoorlog en -bescherming

: 19.316, 19.319 Luchtvaart : 18.728, ig.o6, 19.354

M Maastricht : 19.033 Machine -schrift : 18.690, 18.983 Maria, H. : iq. 119 Marine : Zie Zeewezen Mans, Matthijs 19.021 Marmion, Colomba : 18.938 (portret) Marnix van St.-Aldegonde: Zie de Marnix... :

Martelaren : 19.280 Matthijs, Marcel : blz. 55 (portret) Meetkunde : 19.493 Meisjesboeken : 18.824, 18.832, 1 8.988-989, 19.040, 19.217, 19.224, 19.406, 19.411, 19.446, 19.540, 19.559, 19.561-562, '9 , 57', 1 9-574„ 19.576 Memling : 19.154 Milieustudie : 18.952 Mis, :H. 18.695, 18.700, 19.158 Missielectuur : 1 8.888, 18.934, 19.415, 19.420, 19.603

Metaphysica : 19.109 Molkenboer, B. H. : blz. 54 (portret)

Moraal : 18701, 19.306, 19.308, 19.473, 1 9 , 477, 1 9.479, 19.482. Moussorgsky : 19.445

Muziek : 18.732, 18.735-736, 18.780, 19.155 Mystiek : 18.904

- XXXVI -

Napoleon : 1 9.272 Nationaal-socialisme : 18.7I 5, 1 8.788, i 8 .949p

Psychologie : Zie Zielkunde Psychologische romans (83.1). Zie rubriek 83 in elke afl.

R

ig.o88, Ig.596

Natuur- en stedenschoon : 18.970, 1 9.262, 1 9.432

Natuurkundige wetenschappen : 18 .957, 18 .9 6 5, 1 9.49 6 . Zie ook de rubriek Wetenschappen (5 en 6) Nazisme : Zie Nationaal-socialisme Nederl. geschiedenis (algem.) : 1 9.256, 19.258, 19.278

Nederl. taal-studie : 1 8.962, 1 8.964, 1 9.147 Novellen : 18.816, 18.823, 18.836, 18.876, 1 9.3 8 5, 1 9.393

0 Oekraïne : 19.431 Oliesel, H. : 18.698 Onderwijs : Zie Godsdienstonderricht, Klassikale werken, Opvoeding Ongeloof : 18.693 Onze Lieve Vrouw : Zie Maria Oorlogsliteratuur : 18.92o, 19.259, 1 9.457, 1 9.54 8 , 1 9.555

Opsporingsleer : 19.127 Opvoeding (37) : Zie rubriek 3 in elke afl. Bovendien : Huwelijk, Jeugd -, Kinder-, Vrouwenopvoeding Opvoedkunde : Zie Paedagogiek Oranje : 1 9.278, 1 9.448. Zie ook Nederl. Geschiedenis (algem.) Oudenaarde : 18.915

P Paard-rijden : 1 9.5 0 5 Pacifisme : 18.721, 18.846, 18 .947, 18 .959 P eedagogiek : 18.958, 18.g6o, 19.108, 19.314 Palestina 1 9.3 1 5, 1 9.4 6 3 Palmzondag : 18.718 Papier : 18.977, 18.981 Pasteur : 1 9.274 Peeters, Edward : 18.948 Perk, Jacques : 18.910 Persyn, Jules : 18.go i (portret) Perzië : 19.315 Pestalozzi, Joh. Heinr.: 1 9.081 Phonetica : Zie Klankleer Physica : Zie Natuurkundige wetenschap. Pieterburen : 18.912 :

Pius XII : 19.601

Plant : 18.966, 18.974 Platenboeken : Ig.o62, 19.074, 1 9. 0 77, 1 9.235

Politiek : Zie Staatkunde Poppenkastspelen : 18.772, 18.776 Postzegel : 18.955 Potgieter, Hendrik : 19.436 Priester-roman : 1 9.537 Privaatbezit : 18.944

Radio : i g.o66, 1 9.079 Rassenleer : 19.150 Rechtswetenschap : 1 9- 1 34, 19.140-141 Rederijkerskamers : 18.915 Redevoeringen : Zie Welsprekendheid Reisverhalen : Zie Aardrijkskunde Retief, Magdalena : i g. i 66 Rilke, R. M.: 18.908 Roelants, Maurice : 19.583 Roland Holst, H. : 18.906, blz. 55 (portret) Roza van Viterbo, H. : 19.443, 1 9.595 Rusland : 19.250 Russe, Ellen : 18.941

S Sagen : Zie Legenden San Francisco : 1 9.092 Satire : Zie Hekelschrift Scandinavië : 19.264 Schabert, Osk. : 1 9.277 Scheepers, Gideon : 19.164 Scheepvaart : 18.982, 1 9.245, 1 9.257 Schilderkunst : 18.984, 18.987, 1 9.239. Zie ook onder naam der respectieve schilders Schooluitgaven : Zie Klassikale werken Schoonheidsleer : Zie Aesthetica Schopenhauer, A. (portret) I9.293 Schrift, Heilige : 19.125, 19.302. Zie ook Gewijde Geschiedenis Schroder, Rudolf : 19.421 Sermoenen : 19.304, 19.308, 19.472, 19.482 Slauerhoff, Jan : 18.908 Sociale romans (83.3). Zie rubriek 83 in elke afl. Sociale wetenschappen : Zie deze rubriek (3) in elke afl. Bovendien : 18.689, I 8.gog,

19.111

Socialisme : 18.993 Sophokles : (portret) I g.5 16 Soubirous, Bernadette : 1 9.433 Spanje : 18.729, 18.913 Spel : 18.738, 18 .953, 1 9.4 8 9 Spencer, Lord : 18.694 Spinoza : (portret) 18.931 Spiritisme : 1 9.296, 1 9.471 Spoorweg : 18.982 Spraakgebrek : 18.962 Sprookjes : 18 . 8 95, 1 9.232, 1 9.4 1 3, 1 9.57 0 , 1 9.577, 1 9.5 8 2

Spruyt, Jo : 18.941 Staathuishoudkunde : 18.689,18.713,18.717, 18 .944, X8.946, 18.956, 19.126, 19.129, 19.133, 19.139, 19.261, 19.486

Staatkunde : 18.709, 18.715, 18.721, 18.914, 18.956, 1 9. 1 39, 19.254

- XXXVII Stanley : í8.88g Stelkunde : I9.494 Stoommachine : 18.982 Stralenbehandeling : 19.501 Stuart, Maria : 19.282 Sumatra : 19.430

T Taalkunde : Zie deze rubriek (4) in elke afl. Ook 19.575 ; bovendien Nederl. taalstudie Teekenkunst : 18 .733 - 734, 18 .737 Teirlinck, Herman : 19.421 Telepathie • : 1 9.296 ter Braak, M.: Ig.295 Theologie : Zie Godgeleerdheid Toegepaste wetenschappen : Zie deze rubriek (6) in elke afl. Tolstoï, Leo : (portret) 19.089 Tooneelliteratuur : Zie deze rubriek (82) in elke afl. Bovendien : 19.090 Toonkunst : Zie Muziek Totalitarisme : 18.956 Toussaint van Boelaere : 19.583 Transvaal :zie Voortrekkers Trichardt : 19.056 Tuberculose : 1 9.500 Tuinbouwkunde : 18.973 18 .975 Typographie : 18.971

It Uitspraakleer : 19.322

V Valéry, Paul : 18.908 van den Oever, Karel : 1 9.592 van den Vondel, J. : 19.299, (portret) 1 9.33 8 , 1 9.425 van der Mueren, Flor. : blz. 93 (portret) van de Woestijne, Karel : 19.421 van Duinkerken, A. 1 9.295 van Eyck, Hub. en Jan : 18.987 van Gogh-Kaulbach, Anna : blz. 5 5 (portret) van Hemeldonck, Em. : blz. 55 (portret) van Hoogenbemt, Albert : blz. 55 (portret) van Mierlo, J. : blz. 137 (portret) van Nijlen, Jan : 19.421 van Palermo, Jozef : 1 9.599 van Rensburg : ig.o56 van Riebeeck, Jan : 1 9.281 van Veen, Otto : 1 9.425 van Veldeken, Hendrik : 19.086 Verhalen : Zie Vertellingen Verhalend proza : Zie deze rubriek (83) in elke afl. Vermeer, Jan : 18.987, 19.503 Vermeylen, August : 19.421 Vertellingen : 1 8.839, 1 8.85 i, 1 8.869,

18.871, 18.876, 18.885, 18 . 895, 18.922, 19.044, 1 9. 0 54 -0 55. 19.058, 19.061, 19.067, 19.076, 1 9.234 - 235, 1 9.557, 1 9.5 6 5, 1 9.5 68 , 1 9.575 Vincent, H. : 19.444 Visscherij 1 8.921, 1 9.266 Vitamines : 19.152 Vlaamsche kunst (algem.) : 1 9.5 04 Vliegwezen : Zie Luchtvaart Voedingsprobleem : 18.689 Vogel : I9.495 Volkenkunde : 19.046 Volksontwikkeling : 19.124 Vondel : zie van den Vondel Voortrekkers : 18.762, 18 .775, z8.778, 18. 869, 18.902, 19.250-251, 1 9.35 8, 1 9.43 6 , 1 9.439 Vrouwenbeweging : 18.857 Vrouwenopvoeding, - emancipatie : 19.130, 19.136, 1 9.473 Vrouwenromans : 19.001, ig.006, 19.014, 19.019-020, 1 9.373, 1 9.3 8 4, 1 9.522 - 523, 19.529

Waeyer : 19.280

Waldes, Petrus : 1 9.450 Walschap, Gerard : 19.583 Waterloo (geschied.) : 1 9.246 Wederdoopers : 1 9.033 Weldadigheid : 18.713 Wellevendheid : 19.136, Ig.313 Welsprekendheid : 18.717, 18.954, 19.078, 1 9.082, 1 9.087, 1 9.420, 1 9.468 Wiclef, John : 1 9.449 Wild-West-romans : Zie Cowboy- verhalen Willebrord, H.: 18.765, 19.275, 1 9.447 Winkelbedrijf : 18.710

Wiskunde : 19.294. Zie ook Meetkunde en Stelkunde Woordenboeken : 18.730, 1 9.492

z

:

Zandtafel : 19.487 Zedenleer : Zie Moraal Zeeuwsch- Vlaanderen : 18.819 Zeewezen : 1 9.245, 1 9.457, 19.462, 19.465. Zie Scheepvaart Zieken-apostolaat : 18.701 Zielkunde : 18.69o, 18.693, 18.71I, 18.928, 18.930, Ig.o85, Ig.Io8, 19.110-I 12, 19.114, 19.150, I9.293bis, 19.320-321, 19.468 - 469, 1 9.4 8 2 Zielzorg : 18.706 Zionisme : 19.315 Zuid-Afrika : Zie Voortrekkers Zuid -Afrikaansche werken : 18.707, 18.762, 18.775, 18.778, 18.869, 18.873, 18.89o, 18.9o5, 18.917, 19.050, 19.052, ig.o56, 19.060, Ig.ogg -io6, 19.148, Ig.164-166



NUMMER 1

ACHTTIENDE JAARGANG

JANUARI 1940

BOEKENGIDS Algemeen Nederlandsch Bibliografisch Tijdschrift Orgaan van het Algemeen Verbond van Katholieke Boekerijen VERSCHIJNT 10 MAAL PER JAAR REDACTIE en BEHEER : Alg. Secretariaat voor Katholieke Boekerijen Cuylitsstraat 27, Antwerpen — Postcheckrekening : 241.02 Prijs voor B e I g i ë : Abonnement : 35 frank Dit nummer : 5 frank P r ij s voor Nederland : Abonnement : f. 2.75 Dit nummer : f. 0.35 N. V. Het Nederlandsche Boekhuis — Tilburg

Kunst en Vaardigheid door Paul Hardy

Wat een volk, » dacht hij ; « ze slaan een tolhuis kapot op een bedevaart en maken opstand met een heilige in hun midden en te midden van zwarigheid en gevecht maken ze. plezier. » 18.681 Aldus mijmert DE SOLDAAT JOHAN (III) van FILIP DE PILLECIJN over zijn Vlaamsche volk. Die mijmering sluit een synthese in. Men kan deze synthese éénzijdig en onvolledig noemen, doch men mag daarbij niet vergeten dat de schrijver ze situeerde in een bepaald en beperkt historisch kader en dat de volledige synthese van een volk enkel kan worden geconstrueerd wanneer men dat volk onder al zijn facetten, evenzeer in de ruimte als in den tijd, onder de lens heeft genomen. Zulks lag klaarblijkelijk ook geenszins in de Pile-. cijn's bedoeling. De soldaat Johan streed als huurling onder Karel den Stouten. Als de hertog gesneuveld is, vestigt Johan zich als boer langs de Durme, neemt een vrouw tot zich en viert zijn harden dadendrang bot op de onontgonnen heide. Maar Johan leeft in een rampspoedigen tijd : hij raakt in conflict met de feodale heeren ; wordt door de heerschende collectieve geestelijke verwarring aangegrepen ; gordt weer den strijdriem aan om tegen de plunderende Fransche horden op te trekken, doch zoodra de graaf het volk wil doen betalen voor de door hem geleden oorlogsschade sluit Johan zich aan bij de rebelleerende Gentenaars. Maar steeds opnieuw keert hij terug tot het land, tot den getergden en vertrapten Vlaamschen bodem, waarvan de Pillecijn met wijdingsvol gefluister de schoonheid prevelt. Filip de Pillecijn Diep grijpt ons aan die episch-gehouwen figuur van den Vlaamschen volksman, die ernstig en piëteitsvol met zijn linkerhand den ploeg richt, terwijl zijn rechter te allen stonde gekromd staat tot het grijpen van de speer, waarmee hij zijn moeizaam verworven bezit beschermen moet. Rondom hem en tevens in zijn wezen ligt de mysterieuze verbondenheid verzinnebeeld van den Vlaamschen boer met de Vlaamsche aarde. In sombere, zwaar-nazinderende mineurtonen verhaalt de Pillecijn van Vlaamsche

2 menschen. Ze zijn kleiaardekleurig-vaag als Permeke-figuren ; hun oog ziet de dingen eenvoudig en naief ; hun gehavend hart wordt gemakkelijk op drift genomen door stuurboze geïllumineerden, maar hun diepste wezen van inboorling dezer lage landen gaat in schroomvolle bewondering uit naar het wondere raadsel van de grauwe natuur waarmee zij vergroeid zijn, die hun fantasie voedt met sagen en legenden, uit het geheimzinnige angstvolle zwijgen van onze mistige nachten geboren, en waarvan wij de adembenemende, doch prikkelende charme terugvinden in de doeken van de Troyer, in de verhalen van Marie Gevers, in de balladen van Bert Peleman en in mindere mate ook bij Verhaeren, den jongen Streuvels en Jeurissen. Die geheimzinnigheid met semi-folkloristischen inslag, die atmosfeer vol gemoedsbeklemmende onwezenlijkheid, die, naar het mij voorkomt, stilaan aan het rijpen is tot één der eigen-Vlaamsche stemmingsgenres in onze literatuur vindt in de Pillecijn totnogtoe haar zuiversten vertolker. Men slaagt er echter niet in een gevoel van lichte onbehaaglijkheid van zich af te zetten, precies wegens die al te geprononceerde sluieratmosfeer, waar figuren, die de Pillecijn's romans bevolken zich — reeds van in « Blauwbaard »'s-achterd tijd trouwens — bewegen. Een mensch van vleesch en bloed zooals Pater Bruno uit den Soldaat Johan » ontmoet men zelden bij dezen auteur, van wien men echter getuigen moet dat zijn placiede, compacte zeggingskracht, zijn verfijnde zin voor de gevoelswaarde van het woord en de epische gedragenheid van zijn welluidende volzinnen een geschenk zijn, waarvan ons totnogtoe geen van zijn schrijvende volksgenooten het equivalent vermocht aan te bieden. Wie de litteraire talenten van FRITZ FRANCKEN tot dusver als problematisch beschouwde 18.682 kan voor zijn aannemelijken twijfel een uitkomst vinden in DE BONNEFOY's TROUWEN uiT (III), een familieroman, welke men zeer vlot leest, en waarin een mensch, die het leven weet waar te nemen, en met hartstocht van het leven houdt, zonder eenige zwaarwichtigheid het wel en wee schetst van een Fransche familie en van een Belgisch soldaat, die tijdens den wereldoorlog in een Fransch dorp een bruid vindt, haar met zich mee voert naar zijn Scheldestad en haar op den koop toe nog tot het flamingantisme bekeert ! De constructie van dit boek is wel wat onevenwichtig. Francken wist echter het oudbakken, realistisch procédé een frisschen dynamischen toets te verleenen ; er zit vooral tempo in dit werk. Met korte, pittoreske trekjes suggereert hij scherp atmosfeer en milieu. Fritz Francken toont zich een vaardig beoefenaar van de natuurgetrouwe copyeerkunst ; nauwgezet lijkt hij te hebben herlezen, geschrapt en gecorrigeerd, en wat hij ons aanbiedt — het weze met nadruk gezegd — is in groote mate gaaf, rijp, evenwichtig ; kortom, het is mooi en verdient een plaats in ons boekenrek en een eervolle Fritz Francken vermelding in onze literatuurgeschiedenis. De ietwat overbodige doseering aan schilderende adjectieven zijn wij weliswaar eenigszins ontwend en de preciese zorg voor het al te juist nuanceerende woord doet bijwijlen kunstmatig aan, vooral wegens het overdadig gebruik van Fransche termen. Het loopt de spuigaten uit wanneer in iedere alinea ons taalpatrimonium gekleineerd wordt door dingen als : opulent, prospereeren, intermitteerend, versatiel, bigot, retireeren, extraheeren, enz. enz. Het feit dat het verhaal zich grootendeels in een Fransche omgeving afspeelt kan volstrekt niet als rechtvaardiging gelden voor soortgelijke vocabularische buitensporigheden. De auteur veroorloofde zich een paar pikante gauloiserietjes, mits gaders een agnosticistisch uitlatinkje aan het adres van Onzen Lieven Heer. We kunnen het echter moeilijk verzwijgen dat de demobilisatiemomenten en de terugkeer der eerste soldaten te Antwerpen pathetisch-aangrijpend zijn. Met eerlijk-litteraire middelen ontroering vermogen te wekken : dat is « een gave Gods, een gunste ! » 18.683 Bij het terzijde leggen van VAN SCHENDEL's jongsten roman : DE ZEVEN TUINEN (IV) blijft men zich een oogenblik afvragen onder welk gezegend gesternte deze man geboren werd, die, op een leeftijd, waarop velen der meest begaafden het culminatiepunt van hun creatief vermogen meestal reeds lang achter den rug hebben, en zelfgenoegzaam iedere poging tot aftakeling onbezorgd over zich heen kunnen laten glijden, ringaaneen werken schrijft waarin de rijpheid van het verworven meesterschap niet pijnloos wegschaduwt achter den natuurlijken teleurgang van een steeds verslappende -- ook litteraire — vitaliteit ? Men vergeve ons de gemeenplaats, maar ieder nieuw werk van dezen bejaarden Nederlander brengt een nieuwe openbaring, een nieuwe tinteling in de vele, ons reeds vertrouwde facetten van zijn uitnemend kunstenaarsschap.

-

3

—

Zeven villa's met de haar omgevende parken liggen ergens bij elkaar als de verkavelde stukken natuurpracht van een destijds wijd-uitgestrekt landgoed. De bezittingen dragen poëtische namen als Blankendaal, Gladenbosch en Wonnebergen. Onder hun loofgewelven groeien de kinderen op der zeven families, die met elkaar verwant zijn. In de gemoederen van al deze jonge menschen voltrekt zich het gebeuren, dat de romantische stof leverde tot dit met intensief beleven zoo rijk- gestoffeerd verhaal. De jonge lui zijn van diverse pluimage : de éénen zwerven door de tuinbosschen met verzenbundel en vedel, de anderen beredeneeren nuchter hun levensplan. Sommigen hebben de levenslust in pacht, weer anderen zijn teruggetrokken of twistziek. Onder 't gebladerte Arthur van Schendel worden dure eeden gezworen en harten gebroken. Maar vooral is er Reinier, de rebel, de avontuurzieke, die brooddronken de wijde wereld invlucht — een wereld nog irreëler dan die der tuinen —; Reinier de onbegrepene, die onbevredigd weerkeert en manslag pleegt op zijn broer. In Reinier wordt het probleem van den innerlijk- onverzadigbare, waarvan het type reeds in de vroegste werken van van Schendel te voorschijn trad, op zeer scherpe en pijnlijk wijze gesteld. Van Schendel's voorliefde voor jonge menschen, wier onbe--konsewt vangen gemoed door het gore leven nog niet mishandeld werd, dateert evenmin van gisteren. Doch nooit voorheen schilderde hij een voor de jeugd harmonischer omgeving dan deze tuinen, waarin het jonge leven zich zoo ongestoord en rechtlijnig ontplooien kan; het verfijnde, geïdealiseerende natuurmilieu met zijn boosaardige beuken en zijn milde eiken ; de vijvers als uit 1 8d-eeuwsche gravuren geknipt, de witte, open tuindeuren, toegang verleenend tot wazige salons, waarin ontluikende meisjes in hun klaviergetokkel moeizaam een uitweg zoeken voor hun nog onbestendige en onbestemde verlangens. Het lijkt wel of van Schendel het brutale, onmiddellijke contact tusschen de wondere wereld van zijn fictie en het ongewijde gemoed van den profanen lezer heeft willen verhinderen, want tusschen ons en zijn droomkinderen schakelt hij reëele menschen in : de wijze tuinbaas de Kroon voor wie het continueele groeiproces der natuur een zinnebeeld is van het menschelijke levensproces ; de rustige knecht Bastiaan, die zijn evenwichtige, vroegrijpe bedachtzaamheid put uit de regelmaat in het sterven en herboren worden van planten, boomen en bloemen ; en tenslotte de halve wildeman Fideel, die in de natuur een grillig spel ziet van booze en goede machten, van roof en milden onthechtingsdrang — alweer een symbool van het leven. Van uit het actief- meelevende gemoed en de zeer verscheiden reacties dezer drie in de natuur gewortelde figuren projecteert van Schendel omzeggens het gedoe der vele, niet steeds heelemaal uit elkaar te houden wezens, die in de tuinen ronddolen, een gedoe dat wij bijgevolg slechts van op een afstand vermogen gade te slaan, maar dat huivert van tragische realiteit. Van Schendel's uitdrukkingsmiddelen worden bij ieder nieuw werk soberder en directer. Doordien hij zoovele jaren met een steeds paraat gehouden interesse gemijmerd en geschreven heeft over de beminnelijke onberekenbaarheid van het menschelijk hart, heeft hij in deze « branche » een soort deskundige ervaring aan wijsheid opgedaan, de « wijsheid des harten », waaruit het finale besef geboren wordt dat het veel beter is een « goed mensch te zijn dan een groot kunstenaar », zooals de door den strijd murw geslagen van Eeden het in zijn oude dagen formuleerde. In van Schendel vereenigen zich echter beide kwaliteiten ; daaruit volgt dan ook dat zijn boeken zalving brengen, zalving en rust, de rust, die ons deel wordt door het contact met de ongerepte schoonheid en het klassieke evenwicht. De gesluierde hartstochtelijkheid van van Schendel, zijn bedwelmend -placiede kieskeurigheid, zijn innerlijke, beheerschte bewogenheid, waaruit steeds opnieuw moet blijken dat hij de driften aanvoelt en begrijpt, zonder dat dit aanvoelen hem ook maar één oogenblik de pen krampachtiger doet vasthouden ; dit alles zochten wij vergeefs in het alleszins merkwaardige boekje van CARLA SIMONS, hetwelk zich aandient onder den kordaten 18.684 titel : IK WIL LEVEN (III). Het gebeurde van dit boekje speelt zich af in een ideale van Schendel-atmosfeer. Schrijfster verhaalt -- meestal in den dweperig -vervelenden adres seerenden tweeden persoon — uit het leven van een Zuidamerikaansche vriendin, die na een onbezorgde jeugd naast een in haar herinnering geïdealiseerden vader, een spaak loopend huwelijk sluit ; een kortstondige, hoewel succesvolle carrière als zangeres doormaakt ; een « liaison » heeft met een geestesgenoot, « liaison », welke krachtens het lot dat haar beschoren blijkt, andermaal jammerlijk eindigen moet. Het heele leven wordt geleefd « achter » dit boek ; de lezer vermag slechts middellijk in voeling te treden met de weinig interessante wezens waarover — en niet waarvan — in dit boek wordt verhaald. Al verraadt de vorm wel eenigszins de bepaalde romantische psyche, welke aan jonge vrouwelijke

4 auteurs eigen is, de inhoud is echter van een opvallende litteraire volgroeidheid. In een verzorgden, voornamen, ofschoon ietwat cerebraal-geciseleerden stijl schreef Carla Simons een roman van innerlijk leven, waardoorheen klanken trillen van fataal berusten, tuchtvol strijden, mislukken om opnieuw te berusten, tot andermaal de drang opwelt der opstanding, want trotsch en deemoedig tevens luidt het motto : ik wil leven ! Ondanks zijn innerlijke rusteloosheid is dit een roman van bezinning : we weten dat veel waar we aan hechten, veel waar we naar streven, niet het « ware » is, de zinnelijke liefde incluis. De moeë, zeurderige lusteloosheid, waarmee de talentvolle schrijfster haar werk doordeesemde laat ons zoo haveloos-onvoldaan achter. Net zoo graag hadden wij in jeugdwerk als het onderhavige wat meer onbekookten overmoed, ja, zelfs wat meer oppervlakkigheid gewenscht. Van den zeer actieven S. VESTDIJK lazen wij een boekje, dun van leest en vreemdsoortig j 8.685 van inhoud : DE VERDWENEN HORLOGEMAKER (III). Ik weet niet wat deze intelligente auteur voor zichzelf primeerend acht : zijn knap-geschreven, « more brains »-veronderstellende en vrij zwaar -op-de-handsche romans of zijn merkwaardig, philosophisch-geschraagd en vernuftig-« hinein-interpretierend » essayistisch oeuvre van ongewoon formaat ? Ik constateer slechts — wat trouwens bij eenieder, die Vestdijk gevolgd heeft, zal opvallen — dat er tusschen de beide litteraire genres, die door Vestdijk bij voorkeur worden beoefend, een in 't oog springende wisselwerking aanwezig is. Telkens als de essayist een litteraire figuur volledig onder de lens neemt, vinden wij daarvan de opzettelijke weerspiegeling terug in zijn eigen scheppingen. Ter illustratie : in 1934 publiceerde hij zijn verklarendcritisch opstel over Joyce ; « Meneer Visser's Hellevaart » (1936) was zeer sterk op het Joyce-aansch procédé geïnspireerd. « De verdwenen Horlogemaker » zouden wij 't best een litteraire oefening kunnen heeten naar de eenzelvige modellen van Rilke en Franz Kafka, waarover Vestdijk onlangs zeer degelijke essays in het licht gaf. In deze zonderlinge « horlogemakers »-historie wordt men gewoon tusschen Rilke en Kafka heen en weer geschommeld. Na de vierde pagina schiet er al volop vaart in de schommel, want die griezelige hand op de toonbank herinnert ons dadelijk aan een passus uit « Malte Laurids Brigge », en het heele opzet S. Vestdijk van de metamorphose, die men aanvankelijk als een soort « Jekyll en Hyde » -geval zou gaan beschouwen, blijkt echter weldra sterk verwant te zijn aan het avontuur van den beklagenswaardigen handelsreiziger uit Kafka's « Verwandiung », die op een zonnigen ochtend in de schubbige huid van een reuzeninsect den nieuwen dag begroet. Let wel, er is hier geen sprake van plagiaat, enkel van een eerlijke en onverdoken navolging — wellicht als conscientieuse litteraire training bedoeld. Bij een persoonlijkheid als Vestdijk, die in weerwil van deze weinig aangewende en gedurfde methode, toch volkomen zichzelf blijft, kunnen dergelijke experimenten enkel met lovende belangstelling worden begroet. Dit werkje mag evenmin worden beschouwd als het resultaat van een genoeglijk teugelvieren aan de meest dwaze droomfantazij. Albertus Cockange, de vreedzame horlogemaker, tot een etherisch lichaam vervluchtigd, gaat door zijn eigen woning zweven. Onopgemerkt slaat hij de dingen gade, die hem als normaal-belichaamde huisvader steeds ontgaan waren. Door zijn metamorphose wordt Albertus — die alleen kon opgaan in horloges — het bewuste geweten van zijn familie ; de zorgen der verantwoordelijkheid overmannen hem ; moreele angsten om zijn vader, zijn vrouw en zijn dochters bezwaren zijn physiek-onmondig schimleven. Tenslotte overwint hij toch den walg om weer te keeren naar zijn winkel, waar de beproeving over hem kwam, en waar hij verdorie zichzelf (den alleen voor horloges levenden Albertus Cockange) in vleesch en bloed achter de toonbank ziet staan ! Geringe plaatsruimte vergunt ons geen verdere interpretatie van het « geval ». Enkel willen wij onze waardeering uiten voor Vestdijk's ambachtelijke vaardigheid en schranderen geest. Talenten van zijn slag hebben bepaald ongelijk in een klein land geboren te zijn. Dat de Nederlandsche prozaliteratuur van heden ten dage, naar het uiterlijke te oordeelen, universeeler allures krijgt, is ons andermaal opgevallen bij de lectuur der romans van 18.686 MOZES MOK : DE TWEEDE JEUGD (II) en FIGUREN IN HET ZAND (III). Mok is een jong auteur, die evenzeer als Vestdijk en als vele anderen in Nederland, van technisch-litteraire geschooldheid blijk geeft. Geen schrijver kent beter zijn « vak » dan de moderne Engelsche romancier. Doch instinctief weet de meer bescheiden Engelschman zich te « beschránken », en dié hoedanigheid moeten de meeste litteraire « ambachtslui » van over den Moerdijk — zelfs Vestdijk, doch vooral Mok — zich nog eigen maken. Ze vermeien zich al te zelfgenoegzaam in hun lukraak gepraat ; ze zijn soms zoo vervelend-omstandig ; ze rafelen

-5

-

uit, zoodat men over Anastasfa's instrument zou willen beschikken om almaardoor te knippen en te schrappen : woorden, zinnen... pagina's ! Ze laten zich verschalken door hun eigen virtuose, vlotte schrijfkunde ; ze vermogen keurig een atmosfeer weer te geven en een gemoedstoestand te analyseeren ; ze schrijven een ongekunstelden dialoog ; ze hebben visie en ze. zullen zelden nalaten ostentatief te laten blijken waartoe ze wel in staat zijn ! Maar we hadden het over Mok. We lazen van hem poëzie : « Kaas- en Broodspel » en « De Rattenvanger », waarin hij zich een meester toont van de harde, sobere epiek. Van dit meesterschap valt in zijn romans echter weinig weer te vinden, tenzij zijn « schamele » knapheid. « De tweede Jeugd » belicht het zielige bestaan van een geesteszieke, die zijn wakende uren verdeelt tusschen zijn kantoorbedrijvigheid, allerlei zwaarwichtige philosophische lectuur en een deerne. De man, die nooit jeugd kende tracht door het contact met een uitzonderlijk-begaafden knaap het verlorene in te halen, doch het wordt voor hem geen « tweede jeugd » doch een tweede innerlijke catastroof ! 't Ruikt allemaal sterk naar complexen en pseudo-wetenschappelijke vooropgezetheid. 't Is alles zoo kil, zoo ziekelijk-overladen, zoo gewild, zoo arm aan écht leven, Mok's erkende persoonlijkheid ten spijt. Een tweede roman van denzelfden auteur, geringer van omvang dan « De tweede Jeugd voert den lofwaardig-eerlijken titel : « Figuren in het Zand ». Een uitgezocht gegeven voor Heyermans-zaliger : het kruideniertje dat door het groote warenhuis wordt ten onder gebracht. Het typisch-sociale aspect van dit afglijdingsproces laat Mok onverschillig. Hem interesseeren alleen het krenterige winkeliertje, dat krankzinnig wordt en de jongste deelgenoot van de groothandelsfirma, een nietsnut, die zelfmoord pleegt, daar hij zich -evenals zijn « neef » Bonger uit « De tweede Jeugd » — voor het normale leven ongeschikt acht. Het « geval » uit « De tweede Jeugd » had zich echter als kantoorbediende nog verdienstelijk weten te maken, terwijl Dries Hartvelt uit « Figuren in het Zand » van de heele wereld walgt, doch vooral van zijn eigen onbenullig persoontje. Zoo strompelen in Mok's moeilijk-verteerbare romans zonlooze luidjes door het leven, zielige stakkerds zijn het, behept met velerlei terkortkomingen, die Mok als cnoverwinnelijk decreteert, en die ons inderdaad ook onoverwinnelijk lijken, indien de geestelijk-therapeutische middelen, die Gods genade ons ter beschikking stelt in soortgelijke gevallen van psychische beslommeringen niet tijdig worden beproefd. Mok schrijft ergens « Het persoonlijke leven van Dries Hartvelt interesseert niemand dan hemzelf. » Mok heeft volkomen gelijk HENRIETTE VAN EYCK is wellicht de meest zelfstandige persoonlijkheid onder hare vele litterair-begaafde zusteren in Nederland. In TRUUS DE 18.687 NACHTMERRIE (IV) vult zij de bonte galerij van karakteristieke menschjes aan, onder wie er reeds velen in haar onvergetelijke « Kleine Parade » aan ons voorbijtrippelden. Is het uit een begrijpelijk verlangen naar wat meer innigheid dat schrijfster in dit boekje haar personaadjes met het tullen sprookjesgewaad omhult ? Haar toon schenkt ons niet meer de prikkelende injectie van haar speelsch-moraliseerend sarcasme ; dit sarcasme verteederde tot de wereldwijze, doch onopdringeringe ironie van het deernisvolle begrijpen. Truus is een klein zwart droompaardje, dat op een zolder woont, in gezelschap van muizen, spinnen en tante Annette, een tweehonderdjarige geest, aaneenklevend met wat spinrag, motgaatjes en rococo-herinneringen. Truus heeft tot taak Henriette van Eyck bij nacht lui van hun bed te gaan halen, die « kreeft of y paling of zulk soort dingen hebben gegeten voor ze slapen gingen » om ze naar een coöperatieve « droominrichting » te brengen, waar ze door den Opperdroomheer worden getempteerd. Maar Truusje komt haar plicht niet na. Ze brengt haar patiënten naar de plaats die ze zelf uitkiezen. En zoo vernemen en beleven wij hoe het oude paartje uit het gesticht naar zijn vroegeren thuis verlangt, hoe de generaal naar een grootwarenhuis wil gevoerd worden om nog één keer ècht met boden soldaatjes te spelen etcetera... Want in het hart van ieder mensch leeft een dwaas verlangen, waarover hij zich schaamt. En ieder der verhaaltjes — tot het ongehoorzame levensavontuur van Truusje-zelf — loopt tenslotte uit op een kleine teleurstelling. Den weemoed der berusting ademt dit boekje, waarin de kunstenares Henriëtte van Eyck zonder schroom en glimlachend haar rijk gemoed heeft uitgestort, en waarin ze met haar zeer persoonlijk waarnemingsvermogen bladzijden schreef, die misschien tot het zuiverste en kostbaarste Nederlandsche proza behooren van onzen tijd.

Een merkwaardige katholieke Roman O. F. Dudley : DE WEG DOOR HET LEVEN Alle lezers van Boekengids kennen Dudley's << De Schaduw over de Aarde )', « De IJzeren Monnik » en « De Komst van het Monster ) . En, langs onze boekerijen om, zijn deze heerlijke levenswerken in duizenden handen gekomen. En nu « De Weg door het Leven » waarvan hierbij de beknopte inhoud 18.688 In DeWeg door het Leven (IV) stelt Dudley op spannende wijze de evoluties tegenover elkaar van twee zonen uit een vrijzinnige doktersfa milie op het platteland. De jongste en intelligentste, Bernard, weet op jeugdigen leeftijd reeds naam te maken door zijn philosophische essays, waarin hij — als buitenstaander — de katholieke wijsbegeerte verdedigt. Hij heeft echter den moed niet om voor zich zelf de consequenties te trekken uit zijn meeningen, daar een beleden en beleefd katholicisme plichten O. F. Dudley oplegt, waaraan hij zich wenscht te onttrekken. Zijn laffe levenshouding wordt door den katholieken medicus, Thornton, den lateren hoofdpersoon uit « De Schaduw over de Aarde » en « De ijzeren Monnik », op moedige wijze gebrandmerkt. De oudste van de beide broers, Cyril, maakt het eigenlijk onderwerp uit van dezen machtig -opgezetten roman. Type van den sportieven, Engelschen boy, kiest hij de militaire loopbaan. Cyril is iemand van een gecompliceerde, gesloten natuur, die geen veilig heeft voor zijn felste gevoelens en die,dank zij de krachtige-heidsklp persoonlijkheid van zijn vriend Thornton, op den goeden weg blijft. Zijn huwelijk met het heerlijke meisje voor wie hij zich met Thornton's hulp, zijn heele leven weet recht te houden, wordt hem door God niet gegund. Cyril is voorbestemd tot de hoogste menschelijke lotsbestemming. Wij zijn getuigen van den harden, fascineerenden kamp, welke door Cyril gevoerd wordt tegen zijn Schepper, Die hem loutert in het vuur der hardste beproeving ; God, Die den weerbarstigen, sterken soldaat, den edelen, mannelijken mensch, na jaren van strijd, aan Zich als een modernen vaandrig van het Kruis verbindt, tot Cyril PAUL HARDY met een subliemen, onvergetelijken, doch spor- tieven glimlach, in het hoogste martelaarschap de voorgift voor zijn rijk en heldhaftig leven ontvangt. Wat, ter gelegenheid van Dudley's vroegere werken — eenstem geestdriftig werd getuigd, moet ook van dit werk wor--migen den beleden. Dudley, Owen Francis : De Weg door het Leven. Vert, uit het Engelsch [Pageant of Live] dr Paul Hardy — Antwerpen, Vlaamsche Boekcentrale, 1939, 37o blz. 39 fr. ; geb. 49 fr.

p-

Want spannend is het als een film. Momenten van diepste tragiek, adembeklemmende episodes, bonte tafereelen, gebalde dialoog, beeldende epiek, dwars -door echte roman. Het wordt langsom klaarder dat Dudley's oeuvre de bouw is van een grootsch werk. Zijn romans hebben een roeping : midden in 'n ontredderde wereld, in den ondergang van de meest- primaire princiepen, de belijdenis afleggen van de immer-jonge levenskracht der aloude christelijke waarheden, en deze vorm en gestalte geven in waarachtig-levende menschen. Dit beteekent meteen dat Dudley de wereld- van-nu aanpakt met een radicale directheid en midden daarin de menschen doet leven, strijden, overwinnen of overwonnen worden. De problemen die om 'n oplossing en 'n uitkomst roepen tot bevrijding van duizenden en duizenden durft hij aan ; legt ze bloot zooals ze worstelen om en in den mensch. En we kunnen, als aan den lijve en tot in de diepste roerselen van het leven, den op- en neergang van dezen kamp volgen. Dudley : de denker, de psycholoog, de ras- auteur, de kunstenaar, de mensch heeft met 'n onbeschroomd realisme den weg door het leven gevolgd zooals die door talloozen wordt gevolgd. Het is niet de pijnlijke uiteenrafeling van 'n individueel geval. Hier denkt en droomt, spreekt en handelt, twijfelt en hunkert, leeft in de hoofdpersonen 'n heel geslacht van dezen tijd. ^Geen franjes of tierlantijntjes. Het probleem gesteld in leven en bloed ; midden in het hart geraakt. Geen theoretische beschouwingen, doch levenservaring. En daaruit komt, met een overtuigende kracht naar voren, de levensreeële waarde van deze waarheid : Geloof en Moraal van het Katholicisme. De eeuwige en absolute waarheden van den katholieken godsdienst op zulke wijze ,belicht, dat ze in de voortdurende spanning van het verhaal geen enkel oogenblik van inzinking kennen. Want dit alles groeit uit het werk ; qua roman, onweerstaanbaar. Deze ioo ° % roman is dan ook 'n sterk, doorleefd en overtuigend betoog ' n heerlijke confessio van de verrijzenis-kracht door 'n waarachtig Katholicisme. De vertaling van Paul Hardy is uitstekend. Hij heeft zich niet enkel in de taalgeaardheid van Dudley, doch in de diepere geaardheid van dit grootsche werk ingeleefd en het in 'n warm- genuanceerde Nederlandsche omzetting doen leven. De uitgave van de Vlaamsche Boekcentrale is, natuurlijk, tip-top verzorgd. Aan de uitgeverij, proficiat om de uitgave van dit hoogstaande werk. Ze heeft eens te meer een heerlijke daad gesteld van katholieke cultuur. Bibliothecarissen en boekenliefhebbers, bestelt het werk vandaag nog. Maur. van Hoeck

-8—

Het Boek der Maand A. Zischka : Brood voor twee milliard Menschen. 1 8. 689 Weer een Zischka. — In de journalistieke leerschool, welke hij met eere doorliep, heeft

Zischka zich het vereischte tempo eigen gemaakt, dat noodzakelijk blijkt om zijn trouwe lezers niet te ontgoochelen en hun periodiek nieuwe leidraden aan de hand te doen tot grondiger begrijpen van het bonte, wisselende, machts- en belangenspel op onze godvergeten dagen. Wij weten allen dat het huidige Europeesche conflict op het economische plan uiteindelijk zal worden beslecht. In laatsten aanleg zal het er om te doen zijn, wie het langst zal te eten hebben. « Things are not what they seem », dichtte Longfellow-zaliger. Een paar jaar geleden schetste Zischka in zijn « Wetenschap vernietigt Monopolies » een totaalbeeld van de synthetische vervaardiging der onontbeerlijke, doch moeilijk te verwerven grondstoffen, en belichtte tevens de dieper economische beteekenis van de wereldcrisis. Brood voor twee milliard Menschen kan meteen A. E. Zischka als een aanvulling, of liever, als een uitbreiding van boven werk worden beschouwd. Wie met belangstelling-genomd het eerste las, zal onvermijdelijk ook naar het tweede grijpen. De titel van het boek dekt in ruime mate de lading, ofschoon schrijver niet enkel het hoofdbestanddeel « brood » behandelt, doch het heele voedingsprobleem in zijn economische en sociale aspecten onderzoekt. Dit probleem nu is steeds voor de levende menschheid het probleem bij' uitnemendheid geweest. Zulks beduidt daarom in Zischka's geest nog niet dat in de rangorde der menschelijke ingrediënten de maag primeeren moet, met het gevolg dat het hart, de ziel, de wil of het geloof van secundair belang zouden wezen ; hij vestigt er enkel onze nuchtere aandacht op dat de « grootste geest zonder lichaam een schim blijft ». Jaarlijks komen er honderd -duizenden menschelijke wezens van honger orn. Dit pleit echter heelemaal niet voor Malthus z'n prognose. Het is enkel toe te schrijven aan het feit dat de menschheid onregelmatig verdeeld is ; dat zij, die hèt bewind voeren, geen voedselontbering aan den lijve ondervinden ; dat zij, die van beroepswege hun evennaaste aan voedsel moeten helpen, enkel van hoogerhand beschouwd en behandeld worden als gebruikselementen, die hun nut opleveren in het lugubere belangenspel der politieke kansen van het oogenblik. Het uitgehongerde China, dat weleer het weelderigste landbouwland ter wereld was, levert daar het meest wraakroepende bewijs van. In het hongerende Rusland werden de boeren als bouwstof voor de wereldrevolutie gebruikt. In de Vereenigde . Staten, waar de boeren nooit boer waren, maar geldwinners met graan, gingen duizenden farmers ten onder als gevolg van de krankzinnige mogelijkheid dat een farmer uit Virginia of Texas nog steeds op enkele maanden tijds tot de zwartste ellende vervallen kan, omdat toevallig de textielindustrie van Engeland een nieuwe douaneovereenkomst sluit met Japan ! Zooals bij ieder product, waarin handel kan worden gedreven is ook bij de tarwe, waaruit men brood bakt — het « heilige » brood — niet « maszgebend » haar waarde als voedingsmiddel ; ook niet de geboekte onkosten, welke haar voortbrengst vergde ; evenmin de arbeidsprestatie, die diende geleverd om ze verhandelbaar te maken — doch uitsluitend en alleen het gewetenlooze dobbelspel der speculanten. Meer dan welk revolutionnair pamflet ook is dit boek in al zijn zakelijkheid een aanklacht tegen de menschheid, die zichzelve tot op den drogen naad onbedachtzaam exploiteerde. Met nuchtere waardeering schrijft Zischka over de Duitsche erfpachtwet van Rijksminister Darré. Zijn — voorwaardelijke — autarchistische gezindheid, in zooverre dat, naar zijn meening, iedere natie er moet naar streven zichzelf te voeden, is ons reeds bekend uit vroeger werk. Hij waardeert de autarchie in zooverre haar positieve inslag gezond en natuurlijk is, daar enkel de negatieve zijde van het stelsel feitelijk voor de huidige economische wereldconstellatie een directe bedreiging in zich sluit, bedreiging voor een wereld, die nu eenmaal fataal zit vastgeroest in het raderwerk van den onbeperkten internationalen vrijhandel, dat door het economisch liberalisme van vorige eeuw met theorieën aan elkaar werd gesmeed, en dat practisch aanleiding heeft gegeven tot het verbannen van ieder moreel besef uit het zakenleven. Zooals steeds legt Zischka weer een uitzonderlijke compilatorische behendigheid aan den dag en weet hij overal en te allen stonde het materiaal te vinden, dat, met veel methode verwerkt, aan zijn boeken de sensationeele « pointe » verleent, welke er de groote bekoring van uitmaakt. PAUL HARDY -

Zischka, Anton E.: Brood voor twee milliard Menschen. Vert. uit h. Duitsch [Brot far zwei Milliarden Menschen] dr E. Griese-Kets de Vries — Tilburg, Het Nederl. Boekhuis, 1939, 308 blz. 49 fr.

-

9

-

0. - Algemeene Werken 18.690 Kring, Alfred

159:003

DE GRAFOLOGIE VAN DE SCHRIJFMACHINE OP WETENSCHAPPELIJKE GRONDSLAG. Handboek voor grafologisch en criminologisch onderzoek. Geïll. met 132 afbeeld. — Santpoort, C. A. Mees, í93g (21 x z5) 16o blz. fl. 2,90 ; geb. fl. 3,75 IV — De titel en ondertitel geven voldoende het doel en de mogelijke toepassingen van het boek weer. Het is een vertaling uit het Duitsch door grapholoog Munninghoff. Een honderd dertig-tal schriftproeven in een apart boekje aan den achteromslag uitvouwbaar bevestigd, illustreeren den tekst. -- Zeer lezenswaardig, en aan de rechterlijke agenten aanbevolen. Dr FR. MEEUS

18.691

XX.

05

:

88

♦ DE WINDROOS 1940. Jaarboek voor de katholieke jeugd Onder red. v. C. Boudens-van

Heel, Br Gummarus, To Holscher, Henk Kuitenbrouwer, Kees Spierings (secret.), Ant. V. d. Velde, Dr J. de Vreese S.J. Geïll. met 7 pltn en vele tekeningen — Utrecht, Het Specgeb. z8 fr. trum ; Kortrijk, Zonnewende, 1939 (21 X 15) 410 blz.

V-VIa — Wij heeten dit jaarboek van harte welkom, omdat het zoovele wetenschap- en kunstheerlijkheden aanbrengt uit alle hemelstreken en niet het minst uit Vlaanderen, ten bate van onze katholieke jeugd. De uitgevers hebben er hun werk van gemaakt, om door prachtkeus en verscheidenheid van opstellen, door aantrekkelijke en vaardige illustraties en last not least, door het kunstvol stellen zelf, een heerlijk en monumentaal letterkundig album te verwezenlijken, dat zijn charme zal blijven afstralen over gansch het jaar, waarvoor het bestemd is. De namen van de medewerkers staan er grootendeels borg voor, dat « De Windroos » hartelijk verwelkomd, de haven zal binnen varen van menig jongen en meisje. In deze te bondige recensie wenschen wij dit schip goed heil ! A. Bolva C.SS.R.

18.692 ♦ ZONNEWIJZER

1939

XX.

— ZONNEWIJZER

1940.

05

:

88

Almanak voor het katholieke gezin.

Onder red. v. Mr A. Diepenbroek, Em. v. d. Hallen, Henk Kuitenbrouwer (secret), Irma Meyer, Jac. Schreurs M.S.C., Kees Spierings, Bern. Verhoeven. Geïll. met 7 pltn en vele tekeningen — Utrecht, Het Spectrum ; Kortrijk, Zonnewende, 1938-'39 (2I X 15) 416, geb, i8 fr. elk 406 blz.

V — Zoo wordt dan Zonnewijzer thans andermaal verschijnend onze trouwe gast rond Nieuwjaar, om dan over lengte van dagen ons met zijn aanwezigheid te verblijden. En wij worden sterker bewust van de beteekenis der daad door de opstellers gesteld in een welafgebakende richting, die is :wetenswaardigheid, wijsheid, schoonheid nader brengen tot allen bij den katholieken haard, en wél, met ruim aandeel van niet-luidruchtige maar gezellige graphiek. Aangenaam is bij zoo'n almanak dat deze iets algemeen-menschelijks heeft, d.i. eerder op het oog heeft een levensjaar van ieder onzer, dan wel dit of dat jaar 19 en zooveel met binnen- en buitenlandsch rumoer. Nog in dien zelfden geest van gezinsboek wordt ook ver gehouden alle sensatielust, die elders reeds meer dan genoeg haar gading krijgt. In een ander opzicht is de Zonnewijzer hoe klaarblijkelijk ook uiting van katholieke actie, toch weer geen groeps- of massabewegingsorgaan, maar een rustig stil verblijden in het goede bezit. Dank zij de grootst denkelijke afwisseling wordt een maximum aan vormende waarde bereikt : voorzeker wordt er daarvoor nogal een groote ruimte aan genoeglijkheid en eenvoudige dingen afgestaan, maar, zeg, wat haalt het uit altijd hoog te vliegen... over de hoofden. Trouwens tekst en verluchting — deze laatste zoo merkwaardig afgewisseld in soort — bieden gedurig degelijke, boeiende indrukken. Wie zou ten slotte de flinke wijze van uitgave mogen vergeten ? Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

1. - Wijsbegeerte en Zedeleer 18.693 Rumke, H. C., Prof. Dr 159 : 20 PSYCHOLOGIE VAN HET ONGELOOF : nr 8. Karakter en aanleg in verband met het ongeloof — A'dam, W. ten Have (Serie : Psych. v. h. ongeloof, laatste deel) 1939, 8 dln elk nr fl. i,5o ; de serie fl. io (22 X 14) 86 blz. II *, P — Nadat men zich de moeite heeft getroost zich in te werken in het psychologisch standpunt hier door Prof. Dr Rümke ingenomen en in de daarmede verband houdende tamelijk zwrea terminologie, is men den auteur echt dankbaar voor de nieuwe vergezichten, welke hij in dit werkje openstelt. Om twee redenen nochtans moeten wij een streng voorbehoud maken omtrent de lezing en verspreiding van dit werk. Ten eerste omwille van zijn aard zelf en van de aangewende methode : het is, zooals de schrijver op meer dan een plaats erkent, eerder een voorloopig, baanbrekend werk op een nog weinig ontgonnen

IO gebied ; het veronderstelt een groote vertrouwdheid met de methoden en resultaten der experimenteele psychologie en der psycho-analytische methode. Derhalve kan het moeilijk als vulgarisatie werk en voor verspreiding in ruimere kringen aanbevolen worden. Ten tweede moeten wij voor roomsch-katholieken nog het verder voorbehoud maken dat de hier behandelde verschijnselen en beoordeeling van geloof en ongeloof zich heel en al op protestantsch gebied beweegt en onvermijdelijk op sommige voor ons onaanvaardbare opvattingen berust. Dit alles echter mag ons niet beletten hulde te brengen aan deze van wetenschappelijk standpunt uit allersins merkwaardige proeve van Prof. Dr Rümke en aan de zeer opvallende oprechtheid van zijn uitspraken en oordeelen. Dr J. DE MUNTER S.J.

2. - Godsdienst 18.694 Bonifacius, C. P. ♦

269 : 92.2

LORD SPENCER. Van Anglicanisme tot Katholicisme — Den Bosch, Geert Groote Genootschap (Serie : Heiligenlevens nr 572) 1 939 (19 x 14) 46 blz.

fl. 0,25

V --George Spencer, geboren in 1799 uit een adellijke Engelsche familie, deed universitaire studiën te Cambridge en werd nadien tot priester gewijd in de Anglicaansche Kerk. Na eenige jaren bekeerde hij tot het Katholicisme, ontving het priesterschap en werd Passionist. Zijn heele leven en werk, als katholiek, werd beheerscht door de gedachte van de bekeering van Engeland. Het verhaal van zijn leven, door P. Bonifacius, is geput uit de beste bronnen en zal met genoegen gelezen worden door alwie belang stelt in het bekeeringswerk. AL. JANSSENS C.I.C.M.

18.695 de Puniet, Jean, O.S.B.

264 : 27

DE LITURGIE DER MIS. Haar oorsprong en geschiedenis. Vert. uit h. Fransch. Geïll. met i plt — Maaseik, J. J. Romen & Znen, 1939 (2o x 14) 291 blz. 38 fr. ; geb. 5o fr. IV * _ Het werk van Dom de Puniet is een prachtige studie over de Mis. In 't eerste gedeelte volgen wij de evolutie van de Mis, vanaf 't laatste avondmaal tot onze tegenwoordige Mis, zoowel voor wat kader als teksten aangaat. In 't tweede gedeelte bestudeert de schrijver de tegenwoordige teksten steeds in bondige en toch levendige beschrijvingen. Dit boek is zeker fel aan te bevelen om zijn nauwkeurige en juiste historische gegevens, alsook om de theologische opvattingen die hier en daar uitgewerkt of aangetoond worden. Allen zullen nochtans geen nut , uit deze lezing trekken, alware ze niet voor specialisten. Aangezien de historische gegevens zeer bondig aangegeven worden, zal dit boek best in handen zijn van diegene die zonder zelf specialisten in liturgie te zijn, er toch reeds naar verlangen om beter de Mis te kennen en te bestudeeren en er reeds meer dan een elementaire kennis van hebben. G. BOEN O.C.R.

18.696 Hoegen, A. W., Dr ♦

24 : 30

KATHOLIEK FAMILIELEVEN. Uitgegeven voor de Interdioc. Jeugdcommissie -'s Bosch, L. C. M. Malmberg (Kath. vrije jeugdvorming) 1939 (1g X 17) 72 blz.

fl. 0,50

IV * — 'n Zeer degelijke en goed-gestelde brochure « geschreven in opdracht van de Interdiocesane Jeugdcommissie en bedoeld om de leiders en leidsters van het jeugdwerk dieper inzicht te geven in het onderwerp dat voor 1939-4o als jaarprogram werd gekozen ». over het wezen, de beteekenis en de taak van het kath. gezin in dezen tijd, de hedendaagsche oorzaken van de ontwrichting van het gezin en de middelen tot herstel van het kath. gezinsleven. We kunnen niet beter den inhoud en de strekking van deze brochure omschrijven dan met deze woorden uit de voorrede : « Alle aandacht is besteed aan het wijze en liefdevolle plan van God en de verwezenlijking daarvan in de persoonlijke deugdoefening binnen het huiselijk gemeenschapsleven ». We kunnen er aan toevoegen dat ook doorloopend de aandacht wordt getrokken op het medeleven met de Kerk. 'n Ernstig woord tot allen wien het probleem van de opvoeding van onze grootere jongens en meisjes ter harte gaat. -- Aanbevolen. M. VAN HOECK, PR.

18.697 Hoekendijk, C. J., Ds

24 : 93

AAN JEZUS' VOETEN. Dagboek. Geïll, met foto — Bussum, Hoekendijk, 23, Voor 1939, 2 din (27 X ig) 719 blz. per deel, geb. fl. 2,50-meulnwg, J2, P — Ds Hoekendijk heeft ter gelegenheid van zijn veertigjarig ambtsjubileum een populaire uiteenzetting willen geven, een soort christelijke catechisatie, die heel het gebied van het christelijk geloof en van het christelijk leven bestrijkt : leer over God, over den mensch, over Christus en de verlossing, over het gebed, de Kerk en de uitersten. Het werk is niet bestemd voor leden van een bepaalde sekte, maar voor alle christenen en nietchristenen, en beweegt zich in de lijn van het orthodoxe Protestantisme. Met klem wordt een zeer oude ketterij, nl. het Millenarisme of de leer over een duizendjarig vrederijk, weerom in het licht gebracht. Bijna elke bewering wordt bevestigd met schriftuurteksten, maar volgens een methode en principes die indruischen tegen alle regelen der wetenschap.

--, II Dit treedt vooral aan den dag in de beschrijvingen van den Antichrist en van de laatste tijden. AL. JANSSENS C.I.C.M.

18.698 Janssens, Al., C.I.C.M. ♦

23 : 264

HET HEILIG OLIESEL — Antwerpen, Standaard-Boekhl (Leerboeken der Dogmatica en der Apologetica) 1939 (23 x 17) 251 blz. 28 fr. V — Hiermee schenkt ons de bekende dogmatieker Pater Janssens een voortreffelijke verhandeling over het H. Oliesel. Minder dan in elk ander dogmatisch traktaat mag in de sakramentenleer de historische ontwikkeling van het dogma verwaarloosd worden, en vooral niet in de studie van het sakrament van de zalving der zieken. Pater Janssens heeft zijn onderwerp inderdaad uitgediept en zijn belezenheid is even bewonderenswaardig als zijn kritische geest in het ontleden van de aangehaalde dokumenten. De Schrijver is niet alleen op de hoogte van de oude en jonge Latijnsche getuigenissen, theoretische zoowel als liturgische, maar ook van de vele afwijkende Oostersche gebruiken. Hst. I bewijst het bestaan van de ziekenzalving als sakrament ; Hst. II bepaalt er de wezenlijke bestanddeelen van. Daarna bespreekt de Steller den bedienaar, het subject, de uitwerkselen en de eigenschappen van het H. Oliesel. De pastorale toepassing behandelt hij niet, doch zijn studie geeft alle beginselen aan die de praktische zielzorg moeten beheerschen. Geen enkel godgeleerde die over het H. Oliesel handelen wil, zal het werk van P. Janssens voorbij mogen zien. In dit vakboek vindt hij een stevigen leidraad. De theologische wetenschap zal het met dankbaarheid begroeten. Dr G. PHILIPS

18.699 Muller, H.,

Drs,

S.C.J.

23

♦ DE HEILIGE DRIEVULDIGHEID — Utrecht, Het Spectrum ; Kortrijk, Zonnewende (De kath. Kerk, nr 3) I 939 (I 9 x I I) 145 blz. geb. i6 Ir. V — Uitstekende verhandeling over het voornaamste mysterie van den christelijken godsdienst. Na een klare uiteenzetting der begrippen, schetst de Schrijver de openbaring van het geloofsgeheim in het Nieuwe Testament en de ontwikkeling van het dogma in de overlevering. Zelfs de scholastische theologie over de goddelijke voortkomsten, betrekkingen en personen wordt ons in gangbaar Nederlandsch verklaard. Alleen had, naar onzen wensch, het IVe hoofdstuk, over de H. Drievuldigheid en de schepselen, vooral over de inwoning der goddelijke Personen in de ziel van den rechtvaardige, een uitvoeriger behandeling mogen genieten. De beste bladzijden wellicht zijn deze over « de godsvrucht tot de H. Drievuldigheid ». Alles saam genomen een flinke aanwinst voor de reeks « De Katholieke Kerk ». Dr G. PHILIPS

18.700 Ryelandt, Idesbald, O.S.B. ♦

24 : 264

EUCHARISTISCH OFFERLEVEN. Vert. uit h. Fransch [Pour mieux communier] dr een Benedictijnermonnik v. d. Abdij Keizersberg — Leuven, Abdij Keizersberg, 1939 (20 X 13) 82 blz.

6 fr. f1. 0,40] [

IV — Zeer nuttig boekje voor den kristen die waarlijk zijn kristen leven wil begrijpen en het voeden aan de ware bron. Een zeer juist begrip van de H. Mis stelt deze voor als middenpunt van ieder kristen leven, en schraagt onze betrekkingen met God op nederigheid en waarheid. Zij is de genadebron aan de welke wij door de H. Kommunie ons innerlijk leven voeden en werkelijk deelachtig worden aan Kristus. Onder den invloed der levengevende uitwerkselen van de Kommunie worden wij één met Christus in zijn offerleven. In de handen van zielen die vurig willen blijven en steeds vuriger willen worden, kan dit boekje veel goed uitwerken ; en bijzonder voor degene die reeds iets gevorderd zijn in 't geestelijke leven zal het nuttig zijn hun die ware en eenige bron van vooruitgang voor oogen te stellen. G. BOEN O.C.R.

18.701. Schepers, Juvenalis, O.F.M. ♦

LIEVE ZIEKEN... — Mechelen, Kommisariaat v. d. Derde Orde, Karmelietenstr., 1 939 ('7 x 12) 124 blz. 6 Ir. V — Eenvoudige, korte overwegingen voor zieken, in vorm van brieven, heelemaal — al wordt het niet vernoemd — opgevat in den geest van het Z. A. Nadruk wordt gelegd op de waarde van het lijden, als stuwkracht van apostolaat. Door heel het boekje loopt, als een strakgespannen draad, deze gedachte : lijden als boete, als beproeving, als roeping. Aanbevolen. M. VAN HOECK, PR.

18.702 Urbanus, O. M. Cap. ♦

24

24 : 92.2

ZIJN GEEST — Antwerpen, Franciscaansche Standaard, '939 (i8 x 14) 72

blz.

3 Ir.

V — Een moderne belichting van het zonnige leven van den seraphijnschen heilige, met practische wenken voor allen die behoefte hebben aan zuiveren franciskaanschen geest. Iuvenalis Schepers O.F.M. A. BONI C.SS.R.

- ---

12

18.703 van Hove, A., Dr Mag. ♦

32

DE HEILIGE EUCHARISTIE — Utrecht, Het Spectrum ; Kortrijk, Zonnewende (De Kath. Kerk, nx i z) 1939 (ig x i

i) 132

blz.

geb. i6 fr.

V — Zelden hebben we op een zoo beperkt aantal bladzijden zooveel stof behandeld gevonden. Alleen iemand die de gestelde vraagstukken volkomen beheerscht, kan zoo synthetisch en tevens zoo duidelijk schrijven. De titel « Eucharistie » dekt zoowel het H. Sakrament des altaars als het H. Misoffer. De schrijver gaat tijdens zijn uiteenzetting geen enkele belangrijke moeilijkheid uit den weg, en hij beweegt zich even gemakkelijk op het gebied van dogma-verklaring en geschiedenis, als van liturgie, kerkelijk recht en moraal. Zelfs de voornaamste offertheorieën van den laatsten tijd weet hij bondig en raak uiteen te zetten en te beoordeelen. Bij de beschrijving van de uitwerkselen der H. Communie ware een vollediger verklaring van haar sociale beteekenis ons welkom geweest : de H. Eucharistie is namelijk bij uitnemendheid het Sakrament der eenheid van de Kerk. Dit boekje zal in breede kringen veel dienst bewijzen : het is buitengewoon leerrijk. Dr G. PHILIPS

18.704 Vonier, Anscar, Dom, O.S.B. ♦

24 : 23

HET NIEUW EN EEUWIG VERBOND. Vert, uit h. Engelsch dr H. Reijnen — Voorhout, Foreholte, 1938 (21 X i5) Ii, 2,75 . geb. f1. 3,50 224 blz.

IV * — De moderne katholieke intellectueelen hebben zich blind gestaard op het menschelijke element van het katholicisme, en daardoor het bewustzijn verloren van den geestelijken zegepraal van hun geloof. Tegen die heerschende mode van wankelmoedigheid en onzekerheid, tegen de mentaliteit dat godsdienst een subjectieve ervaring en een persoonlijk gevoel is, verzet zich Abt Vonier kordaat, met het volle licht te laten vallen op het bovenaardsche element van het katholicisme. Elk hoofdstuk van dit theologischdiepe boek brengt een nieuw uitzicht en inzicht op een of ander gegeven van den geloofsinhoud. Door de menschworDom Anscar Vonier O.S.B. ding van Christus sloot God met de menschheid een nieuw en eeuwig Verbond. Dit boek stalt de beloften, instellingen, werkelijkheden, rijkdommen van dit Verbond uit ; beschouwt de kenbaarheden en onkenbaarheden van Christus' persoonlijkheid, de zelfwerkzaamheid der sakramenten, de liturgie en het gebed dogmatischverstandelijk, leert ons opnieuw de taal van het geloof, vervult het hart met zegezekerheid en veerkracht wijl de ontoerekendheid en verdorvenheid der menschen de wondere werkelijkheid van dit Verbond nooit kunnen belemmeren of vernietigen. Het bovennatuurlijk optimisme van deze kruimige overpeinzingen bereike weldra onze katholieke intellectueelen om hen in 't bezit te stellen van de mannelijke vroomheid en geloofsfierheid waarnaar zij zoo'n behoefte hebben en waarvan dit boek boordevol is. D. DE PAUW O.P.

18.705 XX. (Zrs der christ. Scholen van Vorselaar)

264 : 23 : 37

♦ LIEFDE ZAAIEN, DADEN MAAIEN. Uitwerking van het godsdienstprogramma voor den asten graad : 2e DEEL, VAN KERSTMIS TOT PASCHEN ; 3e DEEL. NA PASCHEN — Averbode, Goede Pers, 1 939, 2e herw. druk, 3 din (24 x i6) 287 en 306 blz. 1

de 3 dln 5o fr,

V — Moge de tweede uitgave van deze degelijke uitwerking van het godsdienstprogramma het zelfde verdiende succes genieten, die de ie druk — waarvan de rec. verscheen onder nr 13.o87 — destijds gekend heeft. T. R.

18.706 XX. ♦

26 : 05

MODERNE VOLKSMISSIE. Tweede studiecongres van de Missie-konferentie, Antwerpen ig-zo Juni 1939 — Antwerpen, Geloofsverdediging (Zielzorg voor onzen tijd, nr 9) 10 fr. '939 (22 X 1 4) 95 blz. IV * — De, voor Groot-Antwerpen geplande algemeene Missie -- die al de parochies simultaan zou in beweging brengen doch die door de tijdsomstandigheden werd uitgesteld — was de aanleiding tot het houden van een congres der onderscheidene inlandsche Missie Orden en Congregaties, congres waarvan dit werkje het belangwekkend en leerzaam verslag is. Wij hopen dat het verslag, uitgegeven in de reeks « Zielzorg voor onzen tijd » door de priesters zal worden gelezen. Het is niet enkel leerzaam, in verband met de Missie, doch brengt ook zaken naar voor die voor de predikatie als dusdanig, de moeite bonen ernstig te worden overwogen. Wij bevelen dit werkje dan ook ten zeerste aan. M. VAN HOECK, PR.

—

13

3. Sociale Wetenschappen - Opvoeding Vrouwenbeweging. 37 : 9

18.707 Coetzee, J. Chr., Prof. Dr

DIE MODERNE OPVOEDING. 'n Histories-kritiese studie — Pretoria, J. L. van Schaik (Monument-reeks nr i5-i6) 1939

(i

g x i6) 68 blz.

31-

V — De 3 eerste hoofdst. over begripsbepaling, grondbeginselen en beoordeeling der moderne opvoeding, leeren ons niets nieuws. In Vlaanderen bestaat daarover reeds een uitgebreide bibliotgraphie. Het 4e hoofdstuk « Die Moderne opvoeding in Suid- Afrika » echter is nieuw en belangrijk. 't Toont aan dat de Unie tegenover de Europeesche landen nïet ten achter staat. A. DE MEIRSMAN O.S.B.

18.708 de Goede, J. H.,

jr

35

HET ORKEST DER OVERHEID. Ambtenaren op hun post. Samengesteld dr J. H. de Goede jr. Geïll. met vignetten dr A. Schuling— Alphen, a. d. Rijn, N. Samson, 1 939 (2 1 x 15) 333 blz, geb. fl. 4,90

V — Wie bekend is met onze ambtenaarswereld zal met spanning dit merkwaardig boek doorlezen en getroffen worden door de gevatheid waarmede het pro en contra wordt uiteengezet. Het was een uitstekende gedachte een tractaat uit te geven, niet door één auteur opgesteld, maar beroep te doen op een aantal gekende personaliteiten die, ieder in hun sfeer, — overheid, volksvertegenwoordiger, publiek — de indrukken weergeven opgedaan in hun betrekkingen met de ambtenaars. Al wie de administratieve loopbaan met toewijding en zelfs voldoening wil bewandelen zal goed doen het belangrijk hoofdstuk : « Wie is geschikt voor ambtenaar » te overwegen en, zeker in ons land, is het kapittel betreffende de ambtelijke taal van toepassing. Niet minder interessant is het tweede deel « Wat zegt de ambtenaar van zich zelf ». Het hoofdstuk : « De administratieve ambtenaar » geeft blijk van een scherp ontiedingsvermogen, terwijl niet minder boeiend achtereenvolgens een schets gegeven wordt van den technischen, den rechterlijken, den politie- en den belastingambtenaar en van dezen voor maatschappelijk dienstbetoon. Hier komen menschen aan het woord die hun zaak door en door kennen, die een open oog hebben niet alleen voor de tekortkomingen van de ambtenaars, maar ook van het publiek ten overstaan van deze getrouwe klasse staatsburgers ; de schrijvers stellen niet alleen belang in hun vak maar zij hebben ook een ruimen kijk op het geheele maatschappelijk leven. Ieder ambtenaar moge deze verhandelingen lezen en zich eigen maken. Hij zal er een ideaal uitgebeeld vinden, waard te worden nagestreefd. THEO DE RUIJTER

18.709 de Muinck Keizer, J. M., Ir

32

NAAR EEN BETERE WERKING VAN HET PARLEMENTAIRE STELSEL — Haarlem, H. D. Tjeenk Witlink & Zoon, 1 939 (ai x 14) z 3 blz.

IV — Een pleidooi voor een grondige wijziging van het heerschend parlementaire stelsel in Nederland door verandering aan het kiesstelsel. De voorgestane wijziging zal echter niet veel aarde aan den dijk brengen. Dr J. UYTTERHOEVIR

18.710 de Smit, C. P.

9 : 38:65:33

HET WINKELBEDRIJF. Zijn oorsprong en ontwikkeling. Geill. met 5 platen — R'dam, fl. 1,25 Nijgh & van Ditmar, 1939 (21 x z5) 63 blz. V -- Dit is een « essay » op z'n Engelsch, een synthese die haar waarde heeft, al is men niet altijd gerust omtrent haar diepte. Het grootste gedeelte van de studie is eerder een economisch overzicht van de jongere toestanden, dan ontwikkelingsgeschiedenis. Verdienstelijk, in ieder geval, maar eerder als een inzet te beschouwen tot het zooveel omvattende vraagstuk. Dr FLORIS PRIMS, PR.

18.711 Ennever, W. John

37 : 159 BEREIK MEER DOOR BEHEERSING VAN UW EIMOTIES — BEREIK MEER DOOR CONCENTRATIE VAN UW AANDACHT — BEREIK MEER DOOR GEHEUGENTRAINING. Vert. uit h. Engels [Your mind and how to use it] dr S. S. J. F. Hinderdael — Baarn, N. V. Schuyt, 1 939,. 3 dln (z8 x 12) 39, 48, 52 blz. elk fl. 0,75

IV — Deze drie boekjes zijn vlotte vertalingen uit het Engelsch. De titels spreken voor zichzelf. De inhoud is tamelijk oppervlakkig . 't is een los en vluchtig praten over deze drie onderwerpen. « Bereik meer door geheugentraining », is het beste van de drie. Dr FR. MEEUS

—

1

4-

18.712 Goris, Jan ♦

39 : 88

ZOO WERD ARENDONK op z'n ouds afgespiljeerd van achter het vizirgat. Geill. met

teekeningen dr Remi Lens — Arendonk, Drukk. « Hooger Op », 1939 (21 x i6) 335 blz. i 5 Ir.

IV — Er zijn weinig dorpen die er kunnen op roemen in twee jaar tijds een dorpsgeschiedenis en een folklorestudie rijker geworden te zijn, zooals Arendonk. En wat een folklorestudie ! Een vracht van pittige bijzonderheden, geput uit de overlevering en den volksmond, zou zonder den pioniersarbeid van Jan Goris, in dezen nivelleerenden tijd voorzeker verloren gegaan zijn, maar wordt nu goddank bewaard voor ons en voor het nageslacht, om aan te toonen hoe 't voorgeslacht eeuwen lang, in stillen eenvoud en diepen levensernst, heeft geleefd van de wieg tot het graf. Elke Kempische volksboekerij moet dit werk bezitten, want bij de lezing zullen er op alle dorpen soortgelijke herinneringen opgehaald en kunnen opgeteekend worden. En niet alleen de tekst zal den lezer boeien, maar ook de mooie illustratie van de hand van R. Lens, die eenig is in haar soort. Ook aan de zorg waarmee dit waardevol werk werd uitgegeven, dient hierbij hulde gebracht. J. LAUWERYS

18.713 Huybrechts, M. 36 : 61 HET VRAAGSTUK DER GEBREKKIGEN IN BELGIE. Voorwoord dr Dr Ch. Dam — Antwerpen, Standaard-Bkhl (Econom.-sociale Bibliotheek Monogr. XVI) 1 939 (26 x i6) 188 blz. 38 Ir.

V — Zeer interessant onderwerp, en in onderhavig boek, alzijdig uitgewerkt en goed belicht. Het vraagstuk heeft zooveel uitzichten dat het onvermijdelijk de belangstelling van talrijke lezers zal opwekken. Wij zelve die dit vraagstuk in zijn medico- administratieve toepassingen voor de Provincie dikwijls moeten onderzoeken, wij wenschen dit boek een ruime verspreiding, want het is degelijk werk. Dr FR. MEEUS

18.714 Ratazzi, Peter 88 : 37 : 159 WAT ZEGT DE JEUGD ERVAN? ie Deel : Middelbare scholieren over de problemen van deze tijd — Baarn, Hollandia-Drukkerij, I g39 (23 x 14) 151 blz. Ii. 1,25 V — Vooral de ouderen, die "belast zijn met onderwijs en opvoeding, moeten weten, wat de jeugd ervan zegt. Niet omdat ze ons « weetjes » te leren hebben, maar omdat ze ons een blik gunnen in de roerselen van hun psyche. De heilige overtuiging en de radicale frisse eerlijkheid, waarmee ze hun geestesproducten de wereld insturen, boeit en — wat belangrijker is — « leert » ons iets. Namelijk dat we dankbaar moeten zijn dat onze jeugd rijke mogelijkheden heeft : ze zien om zich heen, ze denken en voelen en beleven de puberteitscrisis zuiver en heftig. De oude mopperaars onder ons mogen al eens veelbetekenend glimlachen bij de dikwijls heftige ontboezemingen. Ze zullen moeten toegeven dat deze alzijdige strijdbaarheid iets goeds belooft voor de toekomst. Het zal, behalve de ouderen, ook de jeugd zelf hevig interesseren wat hun leeftijd - genoten over de meest belangrijke tijdsproblemen te zeggen hebben. Dra Sis HEYSTER

18.715 Rauschning, Hermann 32 : 30 : 33 : 17

DE NIHILISTISCHE REVOLUTIE. Schijn en werkelijkheid in het Derde Rijk. Bew. uit h. Duits [Die Revolution des Nihilismus] dr Menno ter Braak — Den Haag, H. P. Leopold, blz. Ii. 3,75 [ 6 3,75 fr.] ; geb. f1, 4,9 0 [ 8 3,3 0 fr.] 1 939 (24 X i6) 59-285

III-IV * — Deze uitstekende studie over het a-moreele karakter van het nationaal - socialisme dat ;alle vaste waarden, die eert christelijke beschaving ons bracht, laat vervallen, is van groot belang voor ieder die van het wezen van het nationaal-socialisme behoorlijk op de hoogte wil zijn. In de voortreffelijke vertaling van ter Braak zijn met instemming van den auteur enkele wijzigingen aangebracht. De lezing vereist aandacht en ontwikkeling; hierop alleen heeft het kwalificatie-cijfer betrekking. J. P. M. VLEKKE

18.716 Theresina, M., Zr 37

♦ EENVOUD IN DE OPVOEDING — Tilburg, R. K. Jongensweeshuis (Opvoedkundige fl. 1,25 Brochurenreeks nr 102) 1939 (ig x s5) zi8 blz. IV * — Een hoogstaand nummer uit Frater Rombouts' Brochurenreeks. Schrijfster richt zich tot « ouders en andere opvoeders » en klaagt erover dat men den eenvoud in de opvoeding verleerd heeft juist door de veelte der paedagogische literatuur. Wij moeten terug « tot de kern der zaak ». Wat zij verstaat door dien eenvoud en die kern, legt zij zeer uitvoerig en geleidelijk opgaande uit. Bladzijde 28 is in dit opzicht klaar en leerrijk. Zij onder haar gedachten door een overvloed van citaten uit den bijbel, de kerkvaders, de-lijnt encyclieken en de pxdagogische literatuur. Wat een wekroep tot het bovennatuurlijk ideaal ! Wij hoeven dit werk niet te aanschouwen als een louter, verpoozend, zelfs leerend leesboek, maar moeten het overwegen per partes. Zelfinoefening is van noode, en dan krijgen wij iets meer dan woordvoorraad of preekerij !

A. VAN DEN DRIES, PR.

z5 18.717 van Berkum, P. P., Dr 33 HET LIQUIDITEITSVRAAGSTUK IN DE PRODUCTIE-ONDERNEMING.

Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van gewoon hoogleeraar in de bedrijfsleer,inzonderheid in het financiewezen van de onderneming en de toegepaste bedrijfshuis aan de kath. economische Hoogeschool te Tilburg — Tilburg, W. Bergmans,-houdkne

1 939 (21x16) 28 blz. Ii, o,6o V * _ Gewoonlijk wordt in de bedrijfseconomie de ruimste aandacht aan de rentabiliteit gewijd en een veel geringer aan de liquiditeit. Schr. onderzoekt hier dit vraagstuk voor de productie - onderneming, na eerst dezer liquiditeit onderscheiden te hebben van die der bankondernemingen. Dr C. VAN GESTEL O.P.

18.718 van de Graft, C. Cath., Dr 39 : 364 PALMZONDAG. Geïll. met 28 pltn — Utrecht, A. Oosthoek Uitg. Mij (Folkloristische

studies) i938 (22 x i6) II, 88 blz. /1. i,5o ; geb. /1. i,go

V — Na een studie over het feest van den meiboom, dat oerouds een woest nachtfeest was, en over de geschiedenis der palmprocessie, waaraan sinds 1200 ook de palmezel deelnam (ook in 't Vlaamsche land, als te Antwerpen, te Hoogstraten en thans nog te Hoegaarde), volgt een uitvoerige folkloristische studie over de Palmpaasch, een algemeen kindergebruik in den aard van ons Sint Niklaasfeest, doch bijna uitsluitend in het protestantsch noordelijk gedeelte van Nederland bekend. De Palmpaasch bestaat uit een versierd boompje, dat door het dorp omgedragen wordt. De verschillende typen er van worden beschreven ; liedjes en platen verduidelijken den tekst en de gemeenten waar het gebruik bestaan heeft of nog bestaat werden op een kaart aangeduid.Wetenschappelijke en boeiende folklorestudie. J. LAUWERYS, PR.

18.719 van den Burg, G. P. J., pr. 37 PROEVE VAN EEN GODSDIENSTPROGRAYIMA VOOR DE L. S. — Tilburg, R. K. Jongensweeshuis (Opvoedk. Brochurenreeks nr 105) 1939 (Igx i5) 1 io blz. fl. i,io V — Het boek is een diepdoordachte proeve om te bewerken dat het Godsdienstonderwijs als uitslag zou hebben, een aldoordringenden invloed van den godsdienst in gansch het leven van den mensch. Het boek tracht de Pauselijke richtlijnen in zake onderwijs practisch en degelijk toe te lichten. Het verdient grondig ingestudeerd en zoo volmaakt megelijk toegepast te worden. Dr M. DAISOMONT, PR.

18.720 van den Helm, P. H. W. G., Mr Dr 30 : 325 : 9 LANDVERHUIZING — Den Haag, N. V. Drukk. Blommendaal, 9, Rijnstraat (Tijd-

seinen, nr 19-20. Stemmen uit christel.-historischen kring) i 939 (2' x i) 56 blz. /1.

0,50

V, P — Schrijver onderzoekt hier de mogelijkheden van landverhuizing voor Nederlandsche protestanten, een « tijdsein » dat het gevolg is van de groote werkeloosheid. Zeer lezenswaardig ook voor het Vlaamsche land. Dr FLORIS PRIM5, PR.

1 8.72 1 Vergalt, Richard A. 32 : 309 ARBEIDERS -POLITIEK EN VREDE — St-Niklaas-Waas, bij schr., 48, Verl. Hovenierstraat, 1939 (z8 x x2) 31 blz.

— In 140 vragen en antwoorden het program van een nieuwe orde ; zij, die deze overtuiging deelen, behooren automatisch tot het Nationaal Kampverbond der Arbeiderspartij. Richt zich tegen de vrijmetselarij, de minderwaardige menschen en het Jodendom. — Minderwaardig en van ethisch standpunt, hier en daar ook te verwerpen. Dr C. VAN GESTEL O.P.

110

18.722 Wells, David A. 83.0 : 33 HET GELD VAN ROBINSON CRUSE. Populaire uiteenzetting omtrent den oorsprong en het gebruik van geld als ruilmiddel. Met voorwoord van M G. Vissering. Vert, uit h. Amerikaansch dr E. V. Geïll. — Den Haag, W. P. van Stockum & Zoon, 1923, 3e druk (i8 x 13) 154

blz.

Ii.

1,25

V — Om een populaire exegese te schrijven over het ontstaan en de uitbreiding van het muntvraagstuk, heeft Schr. niets beter gevonden, dan werkelijk bestaande wantoestanden te localiseeren in een denkbeeldige gemeenschap :het eiland van Robinson Crusoë, waar de samenleving evolueert tot een modernen staat en met deze, het vraagstuk van het geld, van af zijn primitiefsten vorm als ruilmiddel tot aan zijn ontaarding. Schrijvers' betoog is dooraderd van den fijnsten humor, die de lezing aangenaam maakt en de lastige vertaling verdienstelijk. A. BONI C.SS.R.

z6 30 : 33

18.723 Zischka, Anton E.

BROOD VOOR TWEE MILLIARD MENSCHEN. Vert, uit h. Duitsch [Brot fur zwei Milliarden Menschen] dr E. Griese -Kets de Vries— Geïll. met 24 fotopagina's — Tilburg, Het Nederl. Boekhuis, '939 (21 x 6) 3o8 blz. Ii, 2,90 [49 fr. Zie bespreking 18.689 in Rubriek « Het Boek van de Maand ».

4. - Taalkunde 83.8 : 37 = 43 : 4393

18.724 Billinger, Hermine

♦ DER TÓPFER VON KANDERN UND UNGLEICHE KAMERADEN. Herausge-

geben and mit Erlauterungen versehen von K. Brants — Groningen, J. B. Wolters (Deutsche Novellen herausgegeben von S. Boorsma) 1938, 6e druk ( i 7 X I i ) 59 blz. fl. 0,45

V — Met bijzonder genoegen kunnen we dit werkje voor onze scholen aanbevelen. JUUL BovEn

83 : 37 = 43 : 4393

18.725 Hildenbrandt, Fred

FRITZ FREEMANN WIRD REPORTER. Herausgegeben and eridutert von M. van Driel. Geïll. — A'dam, J. M. Meulenhoff (Meulenhoffs Sammlung deutscher Schriftsteller geb. f1. 1,45 nr 8o) r 939 (i8 x i i) 1 43, 24 blz. V — De leerlingen die reeds over een voldoenden Duitschen woordenschat beschikken zullen met veel nut deze JUUL BOVÉE vertelling lezen.

83.0 : 37 = 43: 4393

18.726 Kastner, Erich

DIE VERSCHWUNDENE MINIATUR oder auch Die Abenteuer eines empfindsamen Fleischermeisters. Herausgegeben von J. H. Schouten — A'dam, J. M. Meulenhoff (Meulenhoffs Sammlung deutscher Schriftsteller nr 78) 1 939 (i8 x i i) 158 blz. gec. fl. 0,95 V — Boeiend en grappig moet dit werkje bij onze grootere jongens veel bijval hebben. In geene schoolbibliotheek mag het ontbreken. JUUL BovEE Erich Kdstner

18.727 Scheuber, Josef Konrad, R. K. pr, ♦

83 : 37 -- 43 : 4393

TROTZLI, DER LAUSBUB. Geeignet fur den katholischen Unterricht. Herauseggeben and mit Erlduterungen versehen von J. J. Kenter. Geïll, met teekeningen dr P. K. — A'dam, J. M. Meulenhoff (Meulenhoffss Sammlung deutscher Schriftsteller nr 79) Y 939 (i8 x i i) 142

blz,

gec.

f1,

i,o5

VIa, J — Wij kunnen met bizonder genoegen dit werkje voor klasselectuur aanbevelen het Zwitsersch schelmpje zal onze leerlingen op aangename wijze Duitsch leeren. J. BoVEE

18.728 Schuurmans Stekhoven, G. H. J. J.

40 : 4393 : 629 : 38

LUCHTVAART WOORDEN. Lijst van 250 Nederlardsche luchtvaarttermen in opdracht v. d. belangrijkste luchtvaartorganisaties hier te lar de, vastgesteld door de commissie. Onder redaktie van Schuurmans. Geïll. — Gorinchem, J. Noorduyn & Zoon, 1939, 2e druk (2o

x

Y

5)

63

blz.

fl.

0,70

V -- Hier wordt ons een woordenlijst aangeboden van vreemde luchtvaartwoorden, beknopt en duidelijk uitgelegd en waarvoor tevens het aan te bevelen Nederlandsch vervangwoord opgegeven wordt. De uitgave van dit boekje is 'n warm toe te juichen initiatief, dat 't zijne zal bijdragen niet alleen tot zuivering, maar ook tot verrijking van onzen Nederlandschen taalschat. L. R.

18.729 Steinmetz, Rudolf

83.9 : 37 = 43 : 4393

PABLO. Eine Erzáhlung aus dem mittelalterlichen Spanien. Voor schoolgebruik bewerkt dr J. Uittenbogaard — Groningen, J. B. Wolters (Unsre Jugendbibliothek) 1939 (i7 x to) go, 1g

blz.

fl. 0 ,75

V, J— Dezelfde aanbeveling als voor de andere nummers dezer reeks; de katholieke leeraar moet echter nagaan of de geest der klasse gunstig is voor deze lectuur. JuuL BOVEE

18.730 van Gelderen, I.

43 : 4393 : 37

DUITS SCHOOLWOORDENBOEK ten gebruikt awn Gymnasia, Hogere Burgerscholen, Handelsscholen, Kweekscholen, Mulo- scholen, enz. door J. H. van Beckum.

I7 — ie

2

DEEL : DUITS-NEDERLANDS — Groningen, J. B. Wolters, Ig39, 4' herz, druk, dln (20 X 1 4) 4 8 5 blz. geb, Ii. 2,50

V — Deze vierde uitgave,is merkelijk uitgebreider dan de vorige, doordat talrijke woorden en uitdrukkingen op velerlei gebied er bij opgenomen werden. Typographisch : keurig.

18.731 van Pottelbergh, R., Dr

84

OVER DE GESCHIEDENIS EN DE BETEEKENIS VAN DEN EI-ZIN IN HET GRIEKSCH — Gent, E. Claeys-Verheughe, 6, Voldersstr., í93g (24 X i6) 5i blz. IV * — Grondig, fijnzinnig, in leesbaren vorm, zijn hier ontwikkeling en beteekenis onderzocht van de z.g.n. hypothetische zinnen — waarvan een enkele in feite causaal blijkt te zijn — en wordt met een aantal verkeerde voorstellingen uit de schoolgrammatica — o.m. de juiste beteekenis van den Realis — afgerekend. Aan alwie houdt van syntactischen diepgang, zeer aanbevolen. Dr G. RASKIN, PR.

7. - Schoone Kunsten 18.732 de Meyer, Willem

78 : 81 : 37

ZINGENDE HARTJES IN VLAANDERENS LAGERE SCHOLEN — Antwerpen, Standaard Boekhandel, i 93g (22 X 14) 68 blz.

io Ir,

VI — Deze 20 liedjes voor den Lagen Graad zijn echte kinderliederen. Men heeft zich, in zake kinderlied, meermalen vergist en menigmaal liederen aangeboden die wel « kinderen» of « kinderlijke aangelegenheden » bezongen doch het karakter van het echte « kinderlied » misten. De hier gebundelde liedjes geven den maatstaf van het echte. De inleiding, waarin Willem de Meyer, de zeer gevierde volkszangleider, spreekt over zangonderwijs, zijn beteekenis voor de vorming, zijn techniek en zijn methode... zullen de leeraars met zeer veel nut lezen. De daaraan toegevoegde leerplannen van Antwerpen en Borgerhout kunnen een zeer voorbeeldig uitgangspunt zijn van initiatief. FL. VAN DER MUEREN

18.733 Denijs, M. Dr Br en Torney, G. 159 : 74 : 37 TEEKENGIDS. Psychologie van het kinderteekenen. Handleiding bij de praktijk van het teekenen. Voor elk jaar 120 lessen in teeken. uitgew., 2300 fig., waarvan i io in kleur. Geïll. — Assenede, G. Torney, go, Hoogstraat (Band ABC. Voor de 8 schooljaren L. S.) dln in één band (25 x i6) i77, 192, XII blz. geb. go fr.

1936, 2

V — Het eerste deel is een zeer lezenswaardige uiteenzetting van enkele problemen der teekenpsychologie. Het is de hoofdschotel van het boek en kan niet genoeg aangeprezen. Dit deel werd trouwens door het Rijk bekroond. Wat het practisch gedeelte betreft : het gewone euvel : te veel, te veel... Aan het versieringsteekenen wordt een té groot belang gehecht : het « monfortisme » heeft Goddank uitgediend... en wat te denken van , het ontwerpen van ijzersmeedwerk en glas-in-loodramen door leerlingen van den IVn graad (blz. 173-177-178). Wat vooral dient aangestipt zijn de voorbeelden aangegeven voor het teekenen naar de natuur (blz. i io en iii). Hoe is het mogelijk dat schrijver niet weet dat men één vlak van een balk niet frontaal zien kan én terzelfder tijd een zijvlak : of frontaal en geen zijvlakken, of beide vlakken onder hoek, dus beiden vluchtend ! Het teekenen naar de natuur is het zwakke deel van het boek.: blz. 114-115-123-124-134-135 zijn beneden peil. Heeft schr. wel een flauw idee van wat schaduw is ? (blz. io3 tot io6). Inzake illustratief teekenen is de nood zoo groot dat dit materiaal kan aangeprezen, al vind ik het gewaagd zóó met religieuse onderwerpen om te springen (blz. 152-153-92-186). De gekleurde platen zijn over het gansche boek eerder slordig. BR. MAXIMINUS

18.734 Denijs, M., Dr Br en Torney, G. 74 : 76:37 TEEKENGIDS : Y. BIJZONDERE TECHNIEKEN. Papier- en linosnede — Redispen door G. Torney. Geïll. met talrijke fig. en platen — Oostakker, Diligentia, í93g (24 X z6) 15 fr. 93 blz. V-VI — In dit boekje, dat aansluit bij « Teekengids » besproken onder vorige recensie, worden enkele technieken behandeld : papiersnede, schabloon, linoleumsnede, stempelen, gebruik der redispen — die stilaan in de lagere school burgerrecht verkrijgen. De redisoefeningen en de lettervormen — behalve die op blz. 54 — zullen nog het meest gegeerd worden. Uitgave doet onverzorgd aan. Kleurplaten slordig. BR. MAXIMINUS

18.735 Lievegoed, Bern. Corn. Johannes 78 : 159 : 61 MAAT — RHYTHME — MELODIE. Grondslagen voor een therapeutisch gebruik van muzikale elementen. Proefschrift ter verkrijg. v. d. graad v. Doctor in de Geneesk. aan de Rijksuniversiteit te Leiden — Utrecht, W. de Haan, 1939 (25 x i6) 173 blz.

Ió

-

IV * — Dit is een zeer interessant en goed gedocumenteerd werk nopens een materie waarover, althans in de geneeskunde, weinig literatuur bestaat. Na een lange kunst musicologische en psycho-physiologische uiteenzetting over maat, rhythme-historce, en melodie, brengt de schrijver deze voorafgaandelijke beschouwingen in toepassing bij de studie en de heilpa^dagogie van achterlijke kinderen. Dr FR, MEEUS

18.736 Schouten, Hennie

78 : 709

ONZE OUDE ORGELS. Geïll. met 4 buiten-tekst-platen — Baarn, Bosch & Keuning (Elckerlyc-Boekjes nr io) 1

1939 (20 X 14)

48 blz,

fl. o,go

V — De elementaire techniek van orgel en -spel ; een kort geschiedkundig overzicht met nadruk op het orgel in Nederland voor de Hervorming en het Calvinisme ; enkele groote representatieve orgel-types uit de groote tijd : de i en 18e eeuw, kan als samenvatting gelden van de stof in dit kleine doch degelijk werkje behandeld. Het moet muziek orgelist belang inboezemen. Studenten der-historcuen Muziekscholen mogen het niet missen. FL .VAN DER MUEREN

18{737

van Hoogenbemt, Albert

74 : 79

CHARLES EYCK. Teekenaar en Illustrator — Brussel, Uitg. Neb é, 1938 (24 x i6) 34 blz.

Albert van Hoogenbemt

III-IV * — Albert van Hoogenbemt heeft met deze studie eene uitstekende bijdrage geleverd over den HollandschLimburgschen schilder Charles Eyck die zoo vele bedehuizen met zijn muurschilderingen, glasramen en mozaieken heeft versierd. Meer in 't bijzonder handelt schrijver hier over den teekenaar en den illustrator en hij doet het met begrijpende, meevoelende mooie woorden. • JOZEF MULS

79

18.738 Weijden, L. J.

HANDLEIDING VOOR HET « NOVO-SCHAAKSPEL ». Geïll. met diagrammen — Heerlen, Mij tot Exploit, v. h. Limb. Dagbld, 1939 (21 x 14) 32 blz. f1.

0,40

V — 't Werkje wil je op 'n gemakkelijke en vlugge manier op de hoogte stellen van alle regels van het « Novo-schaakspel », met zijn tank- en motorcolonne, zijn cavalerie, infanterie, artillerie, luchtschepen etc. Hoe meer fantasie je hebt, hoe vlugger je er mee weg bent.

S. S.

18.739 Wouters, D.

84 : 81 : 78 : 39

HET NEDERLANDSE STRAATLIED. Met een aantal liederen — Baarn, Bosch & Keuning (Libellen-serie 365-366) 1939

(i

gx

i)

71

blz.

f1. 0,90

IV — Na een zeer kenschetsende inleiding over het Nederlandsche straatlied werden 'n i5-tal liederen opgenomen die zeer varieerend van inhoud, zoowel tragisch als humoristisch, den lezer zeker een amusementvol uurtje zal doen beleven. A. L.

8. - Letterkunde 81. GEDICHTEN 18.740 Albe

81

♦ BLOEM EN VRUCHT — Mechelen, De Eenhoorn (De Bladen voor de Poëzie, 2e Jg nr 12) 1938 (23 X 15) i 5 blz. 6 Ir.

V — Kleine, toch een eenheid bezittende bundel met innigen godsdienstigen inslag : daar is der bloeme glorie, en daar is de echtheid tier vrucht, en daar is het schoon van beiden; hoe magnifiek komt dat uit bij het Maria-gedicht. Albe dicht teer-voornaam, elders weer diep-en-ernstig doorleefd, Ik hou bijna meer van dezen bundel dan van de meer triomfeerende voorgangers, omdat deze nog inniger den mensch verraadt in zijn diep en schoon religieus voelen. Dr

18.741 Bilcke, Maurits

JORIS CAEYMAEX, PR.

81

BRABANTSCHE KANTEELEN. Geïll. met lino's dr Maurits Bilcke — Hoogstraten, M. Bilcke, 1938 (28 x 22) 91 blz.

Albe

V * — Bilcke behoort tot de momenteel eerder schaarsche jonge dichters van wie kan getuigd worden dat ze het idealisme, hetwelk destijds gold als het onafscheidbaar attribuut van het jong-kunstenaar-zijn, niet hebben geofferd aan de heerschende oogendienarij

.r9 `_ tegenover de machten van het oogenblik die velerlei namen voeren : hartstocht, sukses_ erkenning door de bonzen der kritiek en de prijzen -uitdeelende instanties. Bilcke is voor alles een lyrisch temperament ; hij is niet vrij te pleiten van een zekere dosis rhetorica en conventie, waaruit hij overigens, blijkens zijn laatste bundel, bezig is zich los te worstelen. Bilcke is bovendien een militant dichter, welke twee begrippen sedert eenigen tijd als onvereenigbaar plegen te gelden, en zijn strijdliederen zijn niet de minste uit dezen bundel Overigens ontsnapt Bilcke niet aan de zwaarmoedigheid die het deel is van het huidig geslacht, noch aan den twijfel over zichzelf en de groote problemen van leven en dood die ten allen tijde den dichter in hun beklemming hielden. De afstand tusschen deze bundel en zijn vroegere « Verzen » is opmerkelijk, vooral zijn vorm is er beduidend op vooruit gegaan, zoodat het vooruitzicht gewettigd is dat Bilcke zich spoedig zal reveleeren als een der voornaamste vertegenwoordigers van het nieuwe dichtersgeslacht dat zijn geloof in het leven en in de bovennatuur niet prijsgaf voor de thans in de mode zijnde scepsis en pessimisme. Houd dezen naam in 't oog : daar hoort ge nog meer van. ;

ERNEST VAN DER HALLEN

Boens, Daan

18.742

81

KLAARTEN. Ingeleid dr Dr Johan Daisne. Geïll. met

portret — Brussel, Onze Tijd, 1939 (19 x 13) 113 blz, 25 fr,

II — Tweeërlei onderwerpen, ook gedeeltelijk met malkander verbonden, vullen dezen bundel :lyriek van sterk-sensualistische erotiek en spiegelgevechten met de onverbiddelijk heroptredende doodsgedachte. Zoo men 's dichters z.g. bezinning in beider opzicht bezwaarlijk een ' « hervonden klaarte » kan noemen --zooals de inleider betoogt — (behalve in den krachtigen toon dan) menschelijk-schrijnend is althans zijn zieletoestand wel. In kunstopzicht wordt hier, veel meer dan in vroeger werk, een boeiende gaafheid bereikt. Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

Boens Daan

81

18.743 Cantens Lode, DE BARSTENDE RUIT

— Kortrijk, Steenlandt, 1 93 8 (25 X 15)• 56 blz.

IV — Deze bundel mag niet onopgemerkt voorbijgaan. Hier is een persoonlijke klank namelijk geeft de dichter zich, op een overtuigende wijze zooals hij is : 'n wezen uit wiens. eindigheid de potentie van het oneindige barst — let wel dat dit zoo maar geen woord is, neen 't is kloeke dichterspsychologie, een positieve wijsgeerige grondslag voor denwelken wij veel nihilisme theosophie e.d. cadeau geven. Die verbondenheid met God geeft eveneens een schoonen klank aan de liefdegedichten. In enkele gedichten zijn én die beteekenisvolle gedachte en de rake verbeelding en uitzegging daarvan, volstrekt treffend, zoodat deze stukken leven en blijvend zijn in hun kracht en klaarheid. Echter, niet alles is zoo : soms wat minder smaakvol, evenals een zekere eentonigheid. Dr

JORIS CAEYMAEX, PR.

18.744 Coole, Marcel

81

MOEDERSCHAP — Mechelen, Dageraadstr. 5'7 (De Bladen voor de Poëzie 3e Jg, nr 6) 1939 (22 x 14) i7 blz. 6 fr.

II — Moederschap en het echtelijke leven daarrond en daarna, zijn hier physiologie en zinnenlust, buiten hooger zieleleven. Een proper gemeten vers en woord maakt per se nog geen gedicht dat helder straalt. Dr J. CAEYMAEX, PR.

81 18.745 de Wilde, Frans HET EENZAAM HART — Mechelen, De Bladen voor de Poëzie, 3 e Jg, n r

1, 1 939

(23 X 14) 17

blz.

6 Jr.

III — Gunt even een blik in een droefgeestig gemoed. Vertolking wegens kortheid niet bizonder treffend. Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

81 18.746 Gompers, Joseph MELODIEEN DER STILTE — Maastricht, N. V. Leiter- Nypels, '939 (25 X 17) 39 blz.

f1. 2,50

Frans de Wilde

IV, Jd — Braaf, maar onoorspronkelijk en onbelangrijk als inspiratie en uitdrukking. Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

81 1x.747 Hoewaer, Trudo GEHEIME ZENDERS. Geïll, met foto en 2 houtsneden van G. J. Wallaert — Maaseik, ♦ van der Donck-Robyns, 1939 (23 x i8) 46 blz. IV — De inspiratie is jeugdig -warm en kristelijk bezield ; ze gaat rond de krisis van

20 _. jeugddroom tot mannelijkheid en eerste huiselijk geluk. Soms rond-melodieus, zooals in Verzuchting. Maar zoowel in plastiek als in taal en vers mist men vooral soberheid, ook vastheid en ten slotte zuiverheid. Neen, 't voldoet slechts matig. Dr JORIS CAEYMAEX PR.,

18.748 Hoornik, Ed.

81

STEENEN. Gedichten — Maastricht, A. A. M. Stols, í93g (2o x 12) 52 blz. fl. i,go IV — Deels voortzetting der vampierische inspiratie van « Matheus », maar ditmaal in de meer lyrische balladenvorm van het zeer teeder Requiem ; daarnaast in enkele zeer gecondenseerde epische momenten van angst, droom, hallucinatie (ook al eens duister). Meer toegankelijk, en zeer zuiver, verschillende andere inspiraties van reëelen aard, met een toets van simpele poëzie (St-Niklaas-Morgen, Amsterdam, Afscheid). Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

18.749 Kersten, Mie! en Hermans, Gerard ♦

81

ONZE WEG. Geïll. met 12 platen — Sint Amandsberg-Gent, Uitgeverij Iris ; bij auteur 533, Rooigemlaan (25 x z6) 64 blz.

V — Gedichtjes van een zeer uitgesproken simpelheid in vroom geloof en in kristelijke Dr JPORIS CAEYMAEX, PR. vreugden.

18.750 Pople mout, Ludo

81

HET DOORZICHTIGE MASKER — Mechelen, De Eenhoorn (De Bladen der Poëzie, 6fr. 3eJg,nr3)1939(22x14)16 blz. III — De gewone zielstoestand na de eerste jeugd, maar dan vooral, — natuurlijk ! in pessimistischen en geblaseerden toon. Enkele gave trekken, maar te veel dat de sonnetleerschool verraadt, die men ofwel volkomen aankleven moet, ofwel van zich afschudden. Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

18.751 Marja, A.

81

OMNEVELD HAVENLICHT. Gedichten — Den Haag, H. P. Leopold (De Vrije Bladen, 16e jg., schrift VII) 1939 (23 X i6) 28 blz. f1. i II-III, L — Een niet te versmaden helderheid van zegging, waardoor bij poozen een echt mooi gedicht geschreven werd b.v. Het vers, Het nieuwe Lied. Verder te veel studentenbranie, zich uitend, zooals het bij een Groningsch student schijnt te moeten, in libertijnsche lichtzinnigheid en onwillig anticlericalisme. Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

18.752 Mok, M.

81

VERLOREN DROOMEN — Maastricht, A. A. M. Stols, 1939 (20 x 12) 92 blz. fl. i,go II-III — Onvermijdelijk nog steeds de wanhopige, broeierige nihilistische levensbeschouwing, eerst in het algemeen, later meer bepaald wat betreft erotiek. Voor een deel hindert - een overladenheid van abstracties ; enkele stukken van meer heldere inspiratie slaan een goede figuur (5o, 54, 6i, 65, 78). Nogal opvallend gemis aan direkt-frissche visie, voor het overige. Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

18.753 Smit, W. A. P., Dr •

81 : 809

DICHTERS DER REFORMATIE IN DE XVIe EEUW. Een overzicht met bloemlezing — Groningen, J. B. Wolters, X939 (23 X i6) 275 blz. geb. fl. 4,90 III *, P — De geleerde schrijver zoekt niet ons den indruk te geven dat hij een groot, « het » groot onderwerp behandelt, maar binnen het welafgeteekend raam van zijn bepaald onderwerp, biedt hij eersterangswerk dat des te echter en inniger inzicht geeft in de algemeene verhoudingen der XVIe eeuw. Door een diepgaand en zorgvuldig onderzoek ingelicht, komt hij tot een persoonlijk inzicht in enkele hoofdlijnen die het vraagstuk beheerschen, o.a. het doorleven der Moderne Devotie en dezes overgang in de gedichten der eerste generatie Hervormden ; een zekere bloei van het persoonlijk-leeke religieus gedicht der Doopers ; hoe het Calvinisme zich toch wel met de Renaissance kon verstaan ; hoe het Calvinisme den koers veranderde en tegenover de souterliedekens de Psalmvertolkingen bracht. Schr. laat die hoofdstellingen duidelijk uitschijnen, de lijn sterk houdend, evenwel met redelijke nuanceeringen. Toch misschien wat te veel naar zijn thesis toehalend o.a. elementen die door anderen voor Roomsch geacht worden. In zijn bloemlezing, die hij met groote oprechtheid bescheiden wilde houden terwille van de betrekkelijk beperkte waarde van veel dier werken, bevinden zich desniettemin gedichten die treffen door inspiratie en vorm, soms van meer volkschen aard, elders b.v. bij Jan van der Noot, bij Marnix, door een heerlijk litterair meesterschap. Dr JORIS CAEYMAEX, PR,,

— 2I -

81 : 84

18.754 Steenhoff- Smulders, Albertine

♦ TUIN VAN HOLLAND. Verzen. Verz, en ingel. dr B. Verhoeven — Utrecht, Het Spectrum ; Kortrijk, N. V. Zonnewende (De Bongerd- Reeks) 1 939 ( 1 9 X ii) 47 blz. 6,5o f r.

V — Valt danig mee, deze poëzie van een dertig jaar geleden. Het echte natuurgevoel is hier onmiskenbaar aanwezig, terwijl vorm en rythmus echt keurig en smaakvol zijn. En men heeft iets aan de nobele inspiratie dezer vrome poëzie. Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

81

18.755 vander Loo, Staf

TASTEN. Geïll. met houtsneden dr Jan vander Loo — Ant-

werpen, Lectura- Uitg. [Antwerpen, S. vander Loo, Stanleystr,

40 1 '939 (26x19) 6i blz. 23 Ir. III, L — Een weinig jeugdheimwee, wat dof en twijfelziek. Over het algemeen, als poëzie, gemis aan fijnzinnigheid van inspiratie en aan raakheid als uitdrukking. Op zekere punten kwetsend voor katholieken. Dr ,JORIS CAEYMAEX, PR.

A. Steenhof f-Smulders

18.756 van Keymeulen, Paul ♦

81

STILLE LIEBE -- Kortrijk, Steenlandt, 1938 (22 x 15) 63 blz. IV — Geeft met een zekere zonnigheid uiting aan schoone gevoelens van liefde en pieteit. Doch het wekt niet bizonder sterk onze belangstelling. Litterair is hinderlijk het naklinken in deze verzen van de poëzie die hier floreerde een z5 jaar geleden. Dr J. CAEYMAEX, PR.

82. TOONEELLITERATUUR 82

18.757 Auland, Fr. ♦

VAN DRIE KLEINE PELGRIMS. Geïli. met penteeken. dr R. Lens. Met muziek —

Antwerpen, Jos. Janssens, 1 939 (20 x 13) 64 blz.

12 fr.

VIa — Een spel vol symboliek die alles behalve duidelijk wordt. Verwarring is overigens niet van de lucht. Zo had ik graag te weten of het hier over kinderen gaat, over broers of wat ? De tekst immers staat lang niet altijd op eenzelfde plan. Enkele delen zijn ook niet meer dan bladvulsel. Wat gewordt er van het conflict dat, tot tweemaal toe, onder de rovers ontstaat. Het blijft alles enigszins aan de oppervlakte. AL. DE MAEYER PR.

18.758

82

BAKKER, HENK en TERLINGEN, ED. J. M. : UW WIL GESCHIEDE... Tooneelspel in 4 bedr. DORRENBOOM, P. J. : CAROUSSEL. Vrool. spel v. prille liefdesverwikkelingen in i bedr. DORRENBOOM, P. J. : DE

VERRASSING. Blijspel in i bedr. (2e druk)

SCHMIDT, JOHAN : MISLUKTE LEVENS. Boerentragedie in 3 bedr. (3e druk) VAN DER HEIDEN, J. W. en BAKKER, H. : VRIJDAG DE DERTIENDE. Kluchtig spel 3bedr. — Zaandijk, J. Heijnis Tsz., 1 939 ( 1 7 X 12) 12 8 , 52, 56, 112, 16o blz. fl. 2 ; 0,90 ; o,9o;I,75; 2

IV — Uw wil geschiede — Een groote boer, met voorouderlijke gedachten, weigert de hand van zijn dochter aan een geémancipeerde boerenzoon. Dien zelfden avond brandt de doening af. De boer verdenkt den vrijer en steekt hem neer. Ziet echter onmiddellijk in dat hij een onschuldige. strafte. — In deze fabel drijft het oerinstinctief het gebeuren. Schrijver schept sterke atmosfeer, houdt de personages menschelijk, drijft de stemming tot spanning op en sluit ontspannend af. Sterk speelstuk met, niettegenstaande alles, uitstekende strekking. V — Caroussel — Om hun prille liefde voor vader en moeder te verbergen, geraken twee studenten en hun verloofden verward in een net van verwikkelingen. Gelukkig einde. — Zeer kiesch gehouden, lief en frisch als Lente, met veel spelmogelijkheden. IV — De Verrassing — Hans wil zijn jong vrouwtje met een kleedje verrassen. Maar doordien Lientje jaloersch is, draait het momenteel tegen hem uit. — Grappig stukje, waarin door botsing van tegenstrijdigheden heel wat spel zit. II — Mislukte Levens — De zoon wil trouwen met de meid van wie zijn' vader een kind heeft. De meid pleegt zelfmoord als ze merkt dat de zoon, bij het vernemen van de ontuchtdaad, haar verstoot. — Brutaal naar de natuur bewerkt, maar knap dramatisch opgezet en in stijgende lijn opgevoerd. Jammer dat de taal werd geradbraakt tot een kopie van platte volksconversatie. III — Vrijdag de Dertiende — Twee fabels werken op elkaar in : een fuifpartij waarin de mannen betrokken zijn en waarvan de vrouwen lucht krijgen door een zoogezegden helder-

22 zienden Oosterling. Toen het uitkwam dat hij een loodgieter was, verloor de beschuldiging haar effect. — Er worden schuine dingen op zeer geestige wijze gezegd. Het komische zal bij een opvoering nog scherper naar voren komen. Dr C. GODELAINE

18.759 Ballings, Jac. 82 KEIKOP... 't Is een blijspel in 3 bedr. — Antwerpen, Jos. Janssens (Tooneelbibl. nr 705) 1 939 (2o

x 13) 128 blz.

i6

fr.

V — Door verkeerde koppigheid failleert een zaak. Gezonde koppigheid is oorzaak dat ze weer opfleurt. — Dit stuk heeft Ballings alvast niet uit zijn mouw geschud. Deed hij het wel, dan is hij een- ongewoon begaafd schrijver. Er wordt hier met weergalooze virtuositeit gewerkt met nuances. Tot de minste bijzonderheid sprankelt van leven, is pakkend van waarheid. Er heerscht een warme atmosfeer doordien de toestanden uit den tijd zijn gegrepen, de personages een taal voeren getoetst aan stand en karakter. En niet één maar drie, vier personages werden scherp gekarakteriseerd , en leven zich uit. Kortom, Keikop is een uitstekend blijspel. Ik ken in Vlaanderen geen beter. Dr C. GODELAINE

18.760

82

BLACHETTA, WALTHER : APPELBLOESEM. i 5 blz. KUIPER. JOHANNA : DE HERDERTJES LAGEN BIJ NACHTE, Kinder-kerstspel. 12 blz. OOSTRA, R.: WIE ZIJN LEVEN ZAL WILLEN VERLIEZEN... (zeer vrij nr een IJslands verhaal) 23 blz.

VAN DEN BERG-BOLDING, E. EEN SPEL VAN DE GRAAL. i6 blz. VAN JULSINGHA, BERTIE : LATEN WI J GAAN. Kerstsp. met spreek- en bewegingkoren. i6 blz. YORIN, EDMOND : DIT ZAL U EEN TEKEN ZIJN... Een lekenspel. 23 blz. — Utrecht, Vrijzinnige Christel, Jeugd Centrale (Serie lekenspelen, nr 44 5o) 1 939 (21 X 15) -

elk f1. 0,45 ; laatste f1. 0,70

V — Zoals meest altijd hebben ook deze uitgaven van de V.C. J.C. geen uitgesproken Protestants karakter. Alleen dat ze wel eens zwaartillig zijn, zo van toon als van inhoud, waar een Rooms auteur gemakkelijker de lichte noot zou aanslaan. W. Blachetta's Appelbloesem is een fijne Chinese fantasie, waarvan de lichte humor vooral door het slot wordt aangestreept. Het exotische wordt niet positief nagestreefd maar eenvoudig gesuggereerd door bescheiden beeldspraak en de glijbewegingen. Een broosJeuk spelletje. Kuiper's De herdertjes lagen bij nachte... is te mager van gebeuren. Bovendien doet het slot te zwak aan. Het geheel mist atmosfeer, al is af en toe wel eens aardig een kindertoneeltaal getroffen. Wie zijn leven wil verliezen... van Oostra is de weergave van een IJslands verhaal, van twee broers, waarvan de ene stoffelijk bezit najaagt ten koste van alles en allen, terwijl de andere juist alles, zelfs zijn leven offert om aan zijn medemensen een gelukkiger toekomst te bezorgen. Verzorgd en gedempt van toon, is het niettemin te veel in raccourci-schets gehouden waar de spanning bij te Zoor ging. E. v. d. Berg-Bolding's Een spel van de Graal blijft onbeholpen en mat. Eigenlijke spanning ontstaat slechts rond het optreden van den zwerver die, naar het slot toe, eenvoudig wordt los gelaten, zodat de symboliek, als die er heus in zit, totaal in het duister blijft. Het crescendo van menselijke meewarigheid, bij de ridders, naar dienende liefde bij den Graalkoning is anders wel onderlijnd. Laten wij gaan van Bertie van Julsingha, is verzorgd werk. Alleen wat te veel uitgesponnen. Als spreekkoor zal het echter beweging moeten hebben. Dit zal u een. teken zijn... van Edm. Yorin is een interessante proeve van modernisering van het Kerstgebeuren. De moeilijkheid in de overgang van werkelijkheid naar mystiek, zo u wilt van hedendaags leven naar het historisch gebeuren, werd echter niet opgelost. AL. DE MAEYER, PR.

18.761

82

BLUM-ERHARD, ANNA : DE DRIE SPINSTERS. Sprookjesspel vr meisjes nr h. Duitsch CORDES, MARGARETHA : EEN DOZIJN EIEREN. Vroolijk spel in 3 bedr, naar h. Duitsch RIJNSENT-ZIJDERVELD, H. P. HELGA WILHELMINA. Spel in 5 bedr. nr Jeanne Oterdale VAN DEN BOSCH, A. M. C. GA JE OOK MEE ? Propagandastukje vr leden v. d. Jeugdclub

— Wassenaar, Nederl. Verb. v. Chr. jonge Vrouwen- en Meisjesvereen., 7 van Heeckerenstraat, 1 939 (i6 x i i) 35, 40, 37, i6 blz. Niet in den handel VO, M — De drie Spinsters — De drie spinsters helpen door haar werk het luie Katrientje

aan 'n koningszoon. 'n Verheerlijking van den arbeid lijkt het ding maar zeer ten deele, en de verzen maken het sprookje bepaald niet aantrekkelijker. V — Een dozijn Eieren — Lijk .'n oase frisch waar men eindelijk even verademen kan. 'n Kostelijk ding dat geval van de gierige waardin. En de vorm is zoo luchtig en los als

23

ik maar zelden mocht appreciëeren. Eenig op 'n licht falen bij het slot dat te abrupt en te zielloos met 'n luttel-zeggend zinnetje afknapt. En 'n typeering... om 'n heele bent humoristische tooneelauteurs te beschamen. Vo — Helga Wilhelmina — 'n Nieuw en ongelukkig pleegkind. Graatmager van inhoud en zeurig van vorm. V°, P — Ga je ook mee ? — 'n Vergadering van de protestantsche jeugdclub. Propaganda nou... Deftig of het aanbieden van 'n dagelijksche stoel 'n reuze-weldadige doening is, gemaakt en saai om bij te gapen. Een van de dingen die onze tooneelzalen helpen leegmaken. JOZ. VAN DEN EYNDE, PR.

82.9

18.762 Bouman, A. C., Dr

DIEU ET MON DROIT of Die heilige pand. Historiese spel in vier bedrywe — Kaapstad, Nasionale Pers, 1939 (21 X 14)

lol

3 /9

blz.

V. [P] — Bij de inzet zou men zich in een Vlaamsstrijdende atmosfeer wanen. Het gaat immers om de versmelting van alle kolonisten in de Kaap. Franse Hugenoten sputteren tegen, ze leren echter geleidelijk dat godsdienst het hoogste goed en ook de sterkste band uitmaakt. Wederzijds vertrouwen en groeiend begrijpen doen de rest. Taal en dialoog vertonen grote direktheid en frisse levensdynamiek, zonder dat de brede stille rust er bij verloren gaat. De inhoud is tamelijk schraal. Het zijn eer vier, haast losse schetsen. Ieder op zich zelf wordt wel pakkend en levensecht uitgewerkt. Ze groeien echter niet tot één sterk gesloten beeld. De afwikkeling in IV blijft zelfs vaag en onduidelijk. AL. DE MAEYER

18.763 de Jong, A. M.

82

THANATOS DE VREEMDELING. Een groteske fantasie in elf taferelen en een voorspel — Lochem, De Tijdstroom N. V.,

1 939

(25 X 2I) 104 blz.

fl. 2,90

II-III, T— Een cynische «Spielerei»... De Dood komt op de aarde en ontmoet daar beurtelings allerlei luyden : een oude man, een jonge man; een dokter, een apotheker, een doodgraver, een generaal, een minister, een levenverzekeringsagent, een beul, een pastoor (évidemment !), een filosoof (op sterk water !), een gekkenhuisdirecteur, een dominee, enz. enz. enz. Zoo'n thema, alhoewel alles behalve nieuw, zou geestig kunnen verwerkt worden, doch de Jong is van wal gestoken met een al te bittere lading, en zijn Thanatos brouwt venijn van a tot z. In socialistische middens kan zoo'n tooneelstuk — in zoover er van tooneel spraak is ! — misschien eenig succès vinden ; elders is 't... de dood in den pot. ANTON VAN DE VELDE

18.764 Dieben, Piet

82

DE DODENDE STRAAL. Toneelspel in 3 bedr. — Den Bosch, G. Mosmans,

1 939

(i6 x ii) 136 blz.

IV — Tragische dingen rondom den uitvinder van « de doodende straal ». Magere litteraire constructie van 'n gemaakt sensatie-geval. Joz. VAN DEN EYNDE, PR.

18.765 Engelman, Jan ♦

82.9 : 81 : 92.2

SINT WILLIBRORD. Mysteriespel in io tafereelen. Muziek van Wouter Paap. Geïll. — Antwerpen, Tooneelfonds « Ons Leekenspel », 1939 (19 X 13) 54 blz.

V — Bij gemis aan dramatisch gegeven, maakt Engelman een « Mysteriespel )' met hemelscenes en duvelrieën, niet zo spontaan naïef als in de middeleeuwen, niet zo onmiddellijk speels als bij Ghéon. De duvelrieën zijn het zwakst tonEelmatig en litterair. Alleszins een knap vers ; maar met gebrek aan scene-psychologie en theatraliteit. Propaganda en verheerlijking in een zeer statig kleed, maar geen spel en weinig dramatiek. AL. DE MAEYER, PR.

18.766 Fallentin, M. C.

82 : 81

BEN IK DIE MAN ? Een leekespel — A'dam, Ned. Jongelings- Verbond (Onze Brochurenreeks, ge serie nr 2) 1 939 Jan Engelman fl, 0,40 (19 X 14) 32 blz. V, P — Een propagandastuk waardoor aan de jeugd getoond wordt dat kracht zwakheid is (Simson); rijkdom, armoe (Giezi), en geluk verzaking eist, en liefde aanvankelijke trouw (de rijke jongeling en Petrus' verloochening). Bijbeltekst in levende taferelen. Deze zelf zijn levendig genoeg ook voor taal en vers ; maar het geheel blijft te los van verband. Volstrekt niets storend. AL. DE MAEYER, PR.

18.767 Hagedoorn, J. M.

81

RIE IS GEEN KIND MEER... Toneelspel in 4 bedr. -- Assen, van Gorcum & Co (v. Gorcum's Toneelfonds nr A79) 1 939 (22 x 14) 12 blz. f1. 0,30

24 V — Pie, die geen kind meer is, en waarvan het gaan en komen door tante eer venijnig besproken wordt, speelt die ouwe dame 'n eenige poets. Goed voor dameskransjes. JOZ. VAN DEN EYNDE, PR.

18.768 Muller, Karl en Bohm, Kurt

82

BROM... BROMT ! Klucht uit het toneelleven in 2 bedr. — Antwerpen, Jos. Janssens, io fr. 1 939 (18 x z3) 38 blz. Vo — 'n Drakerig rommelding... Joz. VAN DEN EYNDE, PR.

18.769 Shakespeare, William

82 : 81

MACBETH. Vert, uit h. Engelsch dr E. Fleerackers S.J. — Antwerpen, Standaard-Bkhl, 9 fr. 1 939 (23x15) 103 blz. IV * — Een kersverse vertaling en een goede. Doorlopend vlot en lenig, wint ze het herhaaldelijk op de « klassieke » vertaling van Burgersdijk. Niettemin zal het niemand bevreemden dat ook hier aarzelingen, onzekerheden voorkomen. Een gebeurlijk verkeerd begrijpen van de versificatie doet dan licht tot « onjuistheid » besluiten. Hier vooral zal de intonatie, gesteund op de context dikwijls opklaring brengen, zoals de uitgever het zelf aantoont, o.m, in een drietal toneelspel-herinneringen die tot tekstverduidelijking worden aangehaald. We hadden graag dergelijke nota's meer aangewend gezien. Blijkbaar is de uitgave voor schoolgebruik en zelfstudie bedoeld, meer dan als loutere tekstbrochure. Daartoe helpt dan de zeer bondige, maar even uitstekende inleiding en de tekstaantekening. Bij deze laatste vinden we William Shakespeare het spijtig dat de scene- indeling — voor die nota's — niet duidelijker is aangebracht ; terwijl we bij de inleiding graag een verwijzing naar, zo niet een aanwenden van de theorie en het daarop gebouwde verloopschema van Dr van der Kun, s.j., hadden aangetroffen. Dat had er op zijn minst toe geleid de scene « Malcaim, Macduff » (IV) niet als buiten de handeling te beschouwen. Nu blijft de analyse van den inleider te veel op de « literatuur » gesteund. Zoals ze voorligt, is deze vertaling een mooie aanwinst voor de Nederlandse Shakespeare- literatuur. AL, DE MAEYER, PR.

18 770 Spoor, P. A. J.

82

DE MARMEREN BAL. Toneelspel voor kinderen. Muziek van Raij. Malon. Geïll. — AntwerTen, P. Vi ik, 1939 (i7 , i?) 6o blz, z4 fr. VIa-b — Een tooneelspel ? 't Zou juister heeten : een mirakelspel. Dat is de hoofdfout : dat 't eene wonder gebeurt na 't ander, en zoo gewoon of mirakels zoo maar eiken dag gebeuren. Jammer want de karakters zijn goed getypeerd, er zit spanning in en er is gelegenheid tot zeer stemmige tafereelen. FR. CROLS, PR.

18.771 Stuvel, G.

82 : 81

BERIJMD « NIEUW PANOPTICUM ». Een vrolijk spel, op te voeren door schoolkinderen — Assen, van Gorcum & Co (v. Gorcum's Toneelfonds nr A 8 3) 1 939 (22 X 14) Ii, 0,30 '5 blz. VI — 'n Prettig spelletje voor kinderen. Spijtig van dat gemengd en van 'n paar minder kinderlijke zetten. Kan echter makkelijk aangepast. Joz. VAN DEN EYNDE, PR,

18.772 Tellegen-Veidstra, U.

82

GOUDKOPJE EN DE BEERTJES. Poppekastspel in 4 bedr. — Assen, van Gorcum & Co (van Gorcum's Toneelfonds nr A77-78) 1 939 (22 x 1 4) 15 blz. fl. o,6o VI, M — 'n Sprookje van gewoon maar goed allooi, bewerkt voor poppekast -spel. Zal voor de kinderen echt prettig aandoen. Joz. VAN DEN EYNDE, PR.

18.773 Ubink, Jan

82

INSTITUUT « KWARTELHOF ». Toneelstuk in 3 bedr. — Assen, van Gorcum & I 1. 0,90 Comp. (Toneelfonds nr 70 -72) 1 939 (21 x 14) 48 blz. V — Is er bedrog gepleegd bij het examen ? Die vraag zet de boel in het « Instituut Kwartelhof » op stelten : directie en jonge dames. Het onderzoek geeft dan de nodige spanning. Het werk loopt niet hoog maar is verzorgd. Sommige figuren staan netjes afgelijnd. Er zit zelfs enige vaart in. De oplossing van het geval staat echter te onvast, wat dan ook op het spel weegt. AL. DE MAEYER

18.774 van Achteren, A.

82

STINEKE. Spel van 'n lach en 'n traan in 3 bedr. — Antwerpen, Jos. Janssens (T ooneelbibl. nr 708) 1 939 (2o x 13) 83 blz. '5 fr.

25 IV — Om wille van den hachelijken financieelen toestand waarin moeder zich bevindt, zal Stineke een manage de raison aangaan. Beiden worden door oom Nardus gered. — Het gebeuren ontwikkelt zich uit twee opposanten : trouwen of niet trouwen. Vandaar technisch knap werk. Invloed van J. Ballings. Van Achteren dialogeert vlot, is geestig en komisch. Hij kent echter zijn taal niet te best. Dr C. GODELAINE

18.775 van Bruggen, J. R. L. (Kleinjan)

82.9

DIE VOORAAND. 'n Historiese drama in 3 bedrywe — Johannesburg (Z. Afr.), Voortrekkerspers, 1939 (18 x 12) go blz. 2/9 V — Uit de tijd van de grote trek. Een beeld van de adel en de zielsgrootheid van P. Retief die ambtsgetrouwheid en rechtvaardigheidsgevoel wil behouden al moet zijn hart daaronder bloeden. Taal en dialoog schijnen op het alledagleven afgestemd, zonder in ruw realisme te vervallen. Een zeer innige nuchterheid en steeds die atmosfeer van ZuidAfrikaanse rust en kalmte, als dauw-nederzetting uit die brede luchten. Het schijnt loom: maat het kookt inwendig van spanningsvolle leven. AL. DE MAEYER, PR.

18.776 van de Graaf, H.

82

DE GELAARSDE KAT. Spel voor de poppekast in 5 taf. — Assen, van Gorcum & Comp. (Toneelfonds, nr A 73 74) 1 939 (21 X 14) 15 blz. fl. o,6o VIc — Zeer zwakjes. Het sprookje kon best als kindervertelsel gegeven. De rakkers zouden het zelf wel tot een spelletje verwerken. AL. DE MAEYER -

18.777 van Morckhoven, Paul

82

DRAAIMOLEN. Dramatische schets — Antwerpen, J. Janssens, 1939 (20 X 14) 22 blz. 8 Jr. IV — 'n Goed probeersel. Voor zoover « spel », minder tooneel- dan luisterspel ; en voor zoover « luisterspel » minder gaaf van techniek dan van taal. Er zullen geen potten mee JOz. VAN DEN EYNDE, PR, gebroken worden.

18.778 Venter, E. A.

82.9

NATALIA. Historiese drama in 3 bedrywe vir io mans en 6 tot io vrouens — Pretoria fl. i,5o [A'dam] J. H. de Bussy, 1939 (2z x z5) 112 blz. V — De trekkende Afrikaansche Boeren meenden eindelijk in Natal rust en onafhankelijkheid te hebben gevonden. Maar Engeland annexeerde het gewest en eischte onder werd raad gehouden, de mannen gaven toe, de vrouwen weiger n, en het-werping.E trekken naar vrijer oord herbegon. — Stuk eenvoudig maar natuurlijk uitgebouwd. Personages uitstekend gekozen en getypeerd. Veel gelukkig aangebracht samenspel. Uitmuntende, verheven strekking. Zal bij , opvoering sterken indruk nalaten. D r C. GODELAINE

18.779 XX.

82.8

ge BUNDEL LEEKENSPELEN: ZAAL— EN OPENLUCHTSPELEN SCHREURS, JAC., 1VI.S.C.: HET KOEKOEKSJONG. 63 blz. CALDERON DE LA BARCA, PEDRO : HET LEVEN IS EEN DROOM.

Mysteriespel in 3 bedr. en een prol. Bewerkt nr h. Spaansch [La vida es sueno] dr Gabriel Smit. 54 blz. VAN GENNEP, JASPAR : HET SPEL VAN ELKEN MENSCH. Naar de Nijmeegsche druk (i556) « Van Homulus een schoene comedie » bewerkt dr Ad. Sassen. 5i blz.

SPIERINGS, KEES : JAN ALLEMAN ROEPT. Spel van illusie in 3 bedr. 69 blz. CALDERON DE LA BARCA, PEDRO : HET GROOT TOONEEL DER WERELD.

Een spel v. d. eerste en laatste dingen van den mensch. flew. dr Dr Karl Schorn ; vert. dr Bernard Verhoeven. 53 blz. —Antwerpen, Ons Leekenspel, 66,Vlaamsche Kunstlaan, 1939 (19 X 13) De heele bundel 40 Jr.

V — De hele bundel is opvallend van litteraire allure. Zodat de lezer er allicht evenveel genoegen zal aan beleven als de toneelliefhebber. Waar het gaat om Calderon en om een XVIe eeuwse bewerking, van Elckerlijc, laat dat wel geen twijfel, al evenmin als waar Schreurs er mee gemoeid is. Maar zelfs Spierings is « lectuur » ondanks al de speelse fantasie waarmee het spel overgoten is. Dat doet geen afbreuk aan de speelwaarde van de hier gebodene vijf toneelspelen. Alleen dat wij de « dualiteit » want « dualiteit » is het, — van « zaal- en openlucht » niet goed bij kunnen. Schreurs' Koekoeksjong is een Willibrordusspel, waar klaarblijkelijk naar dramatische spanning gezocht is. De symboliek van de verzoening Frank en Fries in de ene, kerk, als die werkelijk bedoeld is, blijft enigszins vaak. Het vers is mooi en soepel. Calderon's Het leven is een droom is een losse en lenige vernederlandsing van de gedachtenzware tekst. De mens ziet zijn verloren geluk alsof het een droom was en al ziet hij den « Pelgrim-Christus » aan eenzelfde noodlot ten onder gaan, begrijpt ie uiteindelijk dat die tweede schijn-mislukking zijn eigen definitieve redding betekent.

26 Jaspar van Gennep Het spel van elken mensch d.i. « Van Homulus een schoene comedie » is een bewerking van Elckerlijc op basis van meer theatrale of scenische inslag, maar o.i. met enigszins inboeten van de indrukwekkende soberheid van de oude tekst. Bovendien zijn er dogmatische elementen ingelast die de stempel van hun tijd dragen. In Jan Alleman roept houdt K. Spierings een pleidooi tegen de vervlakking van het leven tengevolge van de skepsis. De poësie van het leven is verzinnebeeld door het poppenspel. De mens verloor die poësie door onverschilligheid (de zoon) terwijl ze gered en terug wordt door de « illusie » (de dochter) die het succes weer naar het poppenkraam-gebracht toe haalt. Het geheel is een vernieuwde toepassing van de droomformule op de planken. De stijl staat in het teken van het maderne (wat de spelaanduidingen betreft) dat bij ons door van Vlaenderen werd gelanceerd en het toneelstuk zijn juiste plaats in de literatuur geeft. Het groot tooneel der wereld van Calderon, werd in Vlaanderen voldoende bekend door de destijdse opvoeringen door het Vl. Volkstoneel. Het moge volstaan op de meerdere vlotheid, het zuiverder klankschoon van deze nieuwe vertaling te wijzen. AL DE MVIAEYER

18.780 XX. 05 : 79 : 82 DE SPELEWEI. Tijdschrift voor spel, muziek, zang en dans. Onder verantwoordelijke leiding van Gabriël Smit en Anton Sweers. Geïll. met 4 pltn — Bussum, Tooneelfonds « Ons Leekenspel », 1 939 (2 6 X 20) dit nr 3o blz. met bijlage v. 8 blz. jaarabon. 40 fr.

IV * — Een tijdschrift dat voorlichting en leiding wil geven, op het gebied van de practijk, nl., « langs practischen weg (wijzen) op de cultuurgoederen, die in spel, muziek, zang en dans liggen besloten ». Het hele nummer — dat op zichzelf staat — vormt een analyse van het programma. Juist daardoor wordt het uitsluitend « beschouwend », al wordt « beschouwing » dan ook, in zekere zin uit den boze geheten. Het is vooral bedoeld voor de leidende elementen in de jeugdgroepen ; voor al wie een viering, een spel of wat ook wil richten en leiden. De bijdrage De nieuwe Spoel, van J. Engelman, waarbij het liefhebberstoneel bij de Spoel-figuur uit Shakespeare's « Midzomernachtsdroom » wordt vergeleken, reikt ver boven de eenvoudige doelstelling van de organisatie uit. Ze is ook voor de litteraire studie van belang, net als W. Snitker's Kinderspel Tooneelspel, den paedagoog zal ophouden en Heb de schoonheid lief van B. Evers, den estheticus bijroept. Vanzelf zal men dan ook de andere bijdragen doorsnuisteren en lang niet bedrogen uitkomen. AL. DE MAEYER, PR.

83. Verhalend Proza I. VERBODEN LECTUUR Boeken die i) op de Kerkelijke Indexlijst voorkomen ; 2) door de algemeene regelen van de kerkelijke wet veroordeeld zijn ; 3) 'op grond van de kristelijke zedenleer of van de natuurwet voor de meeste lezers verderfelijk moeten worden geacht.

18.781 van Deth, Guido 83.2 ALOWIEKE'S SCHOON' GEDACHT. Geïll. met teekeningen dr Jan de Cler — Den Haag, J. N. Voorhoeve, 1939 (21 X i) 159 blz. f1. i,45 ; geb. f 1. 1,95 I, P — Na Laatsman krijgen we van Deth : een Vlaamsche jongen krijgt het « schoon' gedacht » in een Brusselsche voorstad te ijveren voor de protestantsche idee. Om zijn theorie ingang te doen vinden, aarzelt hij zelfs niet « e beeld van Maria » neven den predikstoel te plaatsen. Of hij daarmee succes zal hebben, betwijfelen we ten zeerste. Om de uitgesproken protestantsche strekking is dit boek volgens Can. 1399 -2 van rechtswege verboden. M. BROUNS O.S.Cr.

18.782 Walschap, Gerard

83

HOUTEKIET — R'dam, Nijgh & van Ditmar, 1939 (20 X 14) 345 blz. fl. 2,50 ; geb. fl. 3,50 I 3 — Jan Houtekiet is de groote stichter van het dorp Deps (De Hespe) : als wilde landlooper trok hij een boerenmeid mee op een woeste plek heide ; bij dat eerste koppel voegden er zich andere. Heel geleidelijk, door de vrees van de vrouwen vooral, zette de wilde roes van natuurleven zich om in godsdienst en orde ; aan het einde van het boek heeft Deps zijn mooie kerk, zijn heel hoogen toren, zijn eigenaardigen pastoor. Boven in den toren, terwijl beneden de goddelijke dienst gehouden wordt, tuurt Houtekiet naar den hemel en voelt zich dicht bij God. Deze samenvatting geeft de buitengewone verscheidenheid van het werk niet weer ; zij raakt ook slechts aan de oppervlakte der dingen. De overgang van het bijna dierlijke zwerversleven tot het geordende samenzijn ; een geweldige oerkracht, die een kolonie uit den grond stampt doch zich eindelijk gewonnen moet geven voor de liefde : deze onderstroom openbaart het best het wezen van dezen heel bijzonderen roman : een getui-

-- 27 genis in den vorm van een verhaal. Met wilde natuurdriften, bandeloos ingevolgd, zou altijd en overal het leven begonnen zijn (zie o.m. blz. 17) ; door hun geweten opgejaagd zouden de vrouwen zich aan God vastgeklampt hebben en dat zou het binnendringende christendom verklaren ; in werkelijkheid zou er ook wel iets hoogers bestaan : het ondoorgrondelijke raadsel van de (sexueele) liefde laat dat nog het best aanvoelen (zie o.m. blz. I28 blz. 310-345 passim). Litterair beschouwd rijst dit werk (nu reeds, want misschien komen er nog deelen achter; zie blz. 337) boven de andere van Walschap uit. Noch in de hedendaagsche romanproductie, noch bij den auteur zelf is het thema nieuw ; het komt hier echter voor in een geheel nieuwen vorm, bijna episch, bewust symbolisch en veralgemeenend. Na moedwillig met veel conventie gebroken te hebben, wil Walschap eindelijk (zoo lijkt het) zijn eigen overtuiging constructief voorstellen. Hij doet het temperamentvol en vitaal, in een daartoe geschikten vorm ; hij doet het op een te combatieve wijze, zoodat de polemist herhaaldelijk achter den hoek om komt kijken. En diens sarren en tergen met grove zinnelijkheid, met verdraaide schriftuurteksten en geschonden heilige zaken, haalt het werk, ook artistiek, naar beneden. Doch op de waarheid en waarde van de thesis komt, in laatste instantie, alles neer. Hoe constructief ook bedoeld, zij valt uiteen in negatieve beweringen. Van primitieve toestanden en mentaliteit, van het biologisch en psychologisch onderscheid tusschen dieren en menschen, van de wijsbegeerte en van de godsdienstwetenschap in al haar vormen, van het christendom zelfs weet de auteur te weinig om met gezag te mogen spreken. Met een machtspreuk of een grofheid, met een krauw, een spotwoord of een sophisme maakt hij zich van veel problemen af ; deze doenwijze is even gemakkelijk als de aarzelende bewering: er moet iets hoogers bestaan, een « fijn raadsel », « onvatbaar voor woorden en gedachten... dat ons allen boeien blijft in dit aardsche leven » (blz. 345). Van geheel de constructie blijft alleen de sexueele liefde over, die de auteur in het midden plaatst. Ja, plaats de liefde in het midden ; doch het is evenmin verantwoord als oorspronkelijk haar geheel op het sexueele te centreeren. Uit deze algemeene bespreking kan men ons oordeel over het werk afleiden. Het is een litterair merkwaardig opus, met een constructief bedoelde thesis. Herhaaldelijk ontsierd door terging, profanatie en goedkoope polemiek, kan het herleid worden tot een in haar onderdeelen te weinig doorzochte, als geheel onaannemelijke bewering. De bestanddeelen van waarheid, noodzakelijk aanwezig, zijn verkeerd geordend ; de ordening zelf en de centrale thesen missen oorspronkelijkheid : zij behooren tot de algemeen verspreide dwalingen van dezen tijd. Op grond van de christelijke zedenleer en van de natuurwet, moet dit werk voor de meeste lezers verderfelijk worden geacht. Em. JANSSEN S.J.

STRENG VOORBEHOUDEN LECTUUR 18.783 de Jong, A. M. II. --

83.1

1VIERI JNT JE GIJZEN'S JEUGD, 4 din : 3. ONNOZELE KINDEREN ; 4. IN DE

DRAAIKOLK — A'dam, Em. Querido ; Antwerpen, De Nederl. Boekh. (Salamander reeks) elk fl. 1,25 ; geb. Ii. i,5o 1938 (zg x 12) 242, 253 blz. IT, LS — Onnoozele Kinderen stelt het achtjarig Merijntje voor, in zijnNoordbrabantsch

midden. Geeft een kijk op 't boerenleven, met nadruk op het brutale. Korts daarop, gaan de Gijzen's het in de stad probeeren. II, S — In den Draaikolk geeft hun overgang in het socialistisch proletariaat. 's Schrijvers kijk op de kinderziel is gevoelig ; verder is daar zijn vertellersgave met volksche typeering en taal. Maar heel 't werk is door-en-door antiklerikaal als tendenz. Dr J. CAEYMAEX, PR.

83.1 18.78 4 de Jong, A. M. MUSTAPHA of De tragedie van het geweten. Geill. met

teekeningen dr Leon Holman — A'dam, Em. Querido ; Antwerpen, De Nederl. Bkhl (De Distel -- Reeks van goede Ned. romans voor iedereen) 1 939 (22 X 1 4) 254 blz. Ii, 2,10 [35 Ir.] ; geb. fl. 2,9 0 [49 fr.]

II -- Albert van Gorkum, rijkgeworden door handig fraudeeren en speculeeren en ook in moreel opzicht in hooger mate onbetrouwbaar, ontmoet in den Afghaanschen windhond Mastapha zijn « geweten » en gaat aan den strijd met dat halfzacht -philosopheerende, wouldbe- socialistisch getinte hondengeweten te gronde. 't Is slappe kost en niet de overwinning van het geweten, maar de (sexueele) zonden er tegen, vormen de hoofdschotel. -- Streng voorbehouden. Dr JOP POLLVIANN

A. M de jong

28 18.785 Hilgendorff, Hermann

83.0

HET DUEL DER MASKERS [Maske gegen Maske] — Helmond, Drukk. Helmond (Roman vr allen, nr ioi) 1935 (19 x i3) 207 blz, fl. o,i5 II-III — Ongezonde detectieflectuur. Jacht op prikkelende sensatie is heel dit boek. Opeenhooping van verfijnde schurkenstreken en moorden met uitgepluisde beschrijving der uitvoering. Is zeker geen « Roman voor allen » en streng door jeugd te mijden. A. DE GROEVE

18.786 Hurst, Fannie

83

VIER DOCHTERS. Vert, uit h. Amerikaansch [Sister Act] dr Jeanne van Schaik-Willing — 's Gravenhage, H. P. Leopold, 1 939 (2' X 14) i86 blz. f1. i,go ; geb. f1. 2,50 II-III — Had F. Hurst de Canadeesche vijfling voor oogen toen ze dit vlotte romannetje schreef ? Waarschijnlijk wel. De 4 gezusters Lemp lijken dan ook sprekend op elkaar, maar alleen uiterlijk ; in karakter en appreciatie verschillen ze veel. — Het verhaal is nogal geforceerd en vraagt ernstig voorbehoud, vnl, om een enkel hoofdstuk, maar de typeering is geestig en het geheel leest vlot. L. VAN DER HULST

18.787 Mok, M.

83.1 : 83.3

DE TWEEDE JEUGD — Lochem, De Tijdstroom N.V., 1 939 (2' x i6) 256 blz. Ii. 2,60 II — Zie recensie onder nr i8.686 van « Kunst en Vaardigheid ».

18.788 Reiner, Anna

83

MANJA. Vert. uit h. Duits [Manja. Roman um fünf Kinder] dr E. Voogd-Pull — A'dam, Arbo [De Arbeiderspers] z 939 (2 1 X 1 4) 44o blz. f1. 2,40 ; geb. Ii. 2,90 II — Manja is een prachtig dokument over de geestesgesteltenis van Duitschland tijdens de opkomst van het nazisme. De tragische strijd tusschen eeuwige waarheden en tijdelijke slagwoorden in de gemartelde zielen van een verscheurd land. Ook de vorm waarin het verhaal gegoten is, is nieuw en zeer levendig. De vriendschap van vijf kinderen vormt de prachtige observatiepost van waaruit het levende land wordt bekeken in strijd en leed. Alleen de overtuigde nazi zelf ontbreekt in dit bonte geheel. De inhoud, ofschoon kiesch behandeld, maakt het boek enkel voor zedelijk gansch gevormde volwassenen geschikt. De godloochenende ondertoon doet het nog strenger voorbehouden. E. BOELAERT M.S.C.

18.789 Schepens, Jan

Jan Schepens

83.8 POLYFOTO — Brussel, A. Manteau, 1939 (22 x i6) 63 blz. 12 fr. II-III, * N — Vier en twintig portretten, voor een deel van maatschappelijke, voor een deel van zedelijke gestalten ter illustratie van schrijvers betoog voor het goed recht van persoonlijk intellectueel leven. Op menig punt psychologisch raak, bij alle paradoxale richting. Toch gaat Schrijver vooral den kant der geestige fantasterij uit, en betoont daarin « verve » genoeg. Alleen is het voorwerp zijner kritiek niet steeds van echte beteekenis. Anderzijds, betrekt hij er de auto-biographie bij, om aldus de zaak dicht bij de werkelijkheid te houden ; een curiosum is het volgende : daarbij aansluitend, in kleinen tekst — tusschen haakjes — een dolgekbedoelde parafraze van den hoofdtekst, op den naam Jan Schepens, etymologisch, historisch, symbolistisch, enz. Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

18.790 van Wij he- S meding, Alie

83.1

EEN MENSCHENHART. Geïll. met i foto — R'dam, Nijgh & van Ditmar [Brussel, A. Manteau] '939 (2 1 x i6) 386 blz. geb. f1. 4,50 II-III — 'n Idylle op school begonnen tusschen twee eenvoudige kinderen uit 'n dubieuse volksbuurt, waar veel te veel te zien en te hooren is. Door veel moeilijkheden en tegenkantingen heen, blijven ze elkaar — wonder genoeg in de omstandigheden waarin ze leven — getrouw, wat het ook aan strijd moge kosten, vooral bij den jongen. Dankbaar thema, psychologisch zeer juist gezien en raak geteekend, zooals we dit van Alie Smeding gewoon zijn, waar het de kinderziel geldt. Om den soms al te realistischen toon waarin het geschreven werd, is het voorbehouden lectuur. M. BROUNS O.S.CR.

29 III. — VOORBEHOUDEN LECTUUR Boeken welke, ondanks zekere passages of grondgedachten, ook ontspanningshalte zonder nadeel door gevormde lezèrs kunnen gelezen worden

18.791 Brecht, Bertolt

83.0 : 83.3

DRIESTUIVERSROMAN. Vert, uit h. Duitsch [Dreigroschenroman] dr Felix van Zijll. Omslagmontage dr Geert Brógel — Baarn, De Nederl. Uitg. ; Antwerpen, van Ditmar's B. I. (Het Ned. Boekengilde nr 5 1- 52) 1 939 (22 X 15) 426 blz. 40 fr. ; geb. 5o fr.

III, N — Het lag niet in de bedoeling van den auteur, een logisch -evolueerende ontleding te scheppen à la Bourget, van de moderne onderwereld, waarin hij bij voorkeur zijn anormale levenshelden plaatst, overgeleverd aan de dwingelandij van Mammon en Eros. Hij volgt de dalende lijn der verwordende maatschappij, getrouw als een politiehond, vooral afgericht op de grondoorzaak van de sociale ongerechtihgeid en onzedelijkheid. Dat we ons in den boerenoorlog bevinden, heeft alleen voor zoover belang als er zakenlui bij te pas komen, die uit den nood van het land slechts hun eigen voordeel trachten te trekken, wat den grondtoon aan dit boek geeft : ironie en sarcasme tegenover de bestaande wantoestanden ; moedeloos scepticisme tegenover de komende. Geen enkel lichtmotief dringt door de duisternis van deze slavenzielen heen. Wat het kunstgehalte betreft : wij meenep niet te falen als wij dezen roman niet vrij pleiten van schijndiepte. Er is te veel spel gelaten aan fantastische verwikkelingen, die schaden aan het dieper beleven van het geheel. Deze roman wekt geen blijvende indrukken, omdat ironie en sarcasme niet de ware ontdekkers zijn noch de gepaste heelers van de sociale plagen. A. BONS C.SS.R.

83.0

18.792 Burroughs, Edgar Rice

DE MONSTERS VAN MARS. Vert. uit h. Amerikaansch [The synthetic men of Mars] dr Frits Hoogewerff — R'dam, De Combinatie, i 93g (20 X 14) 224 blz. f1, 2,25 ; geb. Ii, 2,90 III — Wat een fantastisch verhaal ! De auteur beschikt voorzeker over een geweldige verbeeldingskracht, maar zijn fantasie grenst aan het waanzinnige en zijn boek is ook niet heelemaal vrij van darwinistische strekking. A. CORLUY

83.0

18.793 Coxe, George _ Harmon

DE GEHEIMZINNIGE VACANTIEREIS. Een Kent Murdock mysterie. Vert. uit h.

Engels [The barotique mystery] dr D. J. C. Kruseman — Den Haag, J. Ph. Kruseman, 1938 f1. 2,15 ; geb. f1, 2,90 blz. (20 X 13) 214

III — Murdock, de pers-fotograaf, maakt een vacantiereis. In plaats van rust vindt hij werk : terecht gekomen op een eiland, waar twee moorden worden gepleegd, gaat hij op zoek naar de daders. 't Verhaal blijkt wat te langdradig uitgesponnen en er is inspanning noodig om den rechten draad te vinden, om de ontknooping te begrijpen. A. CORLUY, PR.

18.794 de Pillecyn, Filip

83.3 : 83.9

DE SOLDAAT JOHAN—A'dam, P.N. vanKampen,1939 (20 X 14) 24oblz fl. 2,90 [38,25 fr.] III — Besproken in onze kroniek « Kunst en Vaardigheid », if 18.681.

18.795 Francken, Fritz

83

DE BONNEFOY'S TROUWEN UIT — Den Haag, « Luctor et Emergo » (De Nieuwe Gids Bibliotheek, nr 2) 1 939 (24 X i6) 152 blz. ÍII — Gerecenseerd in onze kroniek « Kunst en Vaardigheid », nr 18.682.

18.796 Gleit, Maria

83

IK HEB GEEN BED VOOR JE, M'N KIND. Vert, uit h. Duitsch [Du hast kein Bett,

mein Kind] dr N. Bost en Vuerhard-Berkhout — Den Haag, Zuid -Holt. Uitg. Mij ; Antw., De Nederl. Boekhl (Wereldliteratuur) 1939 (23 X i) 269 blz. f1, 2,50 ; geb. f1, 3,50

III-IV — De hoofdpersonen van dezen vreemden roman — waarschijnlijk spelend in het huidige Duitschland — zijn een onderwijzer, diens vrouw en een beschermelinge, een jong ouderloos meisje. Door toeval wordt in het huis van den onderwijzer schuilplaats verleend aan een zwerver, die z.g. van « hoogverraad » beschuldigd wordt ; zij trachten hem zelfs over de grens te helpen en staan daardoor onder verdenking. Het systeem van vervolging en spionnage waaraan zij thans bloot staan, heeft een dusdanige uitwerking, dat allen te gronde dreigen te gaan ; het meisje zoekt tenslotte den dood. Een aanklacht tegen dezen tijd van haat, nijd en wantrouwen. De titel slaat op het slot van het verhaal, als de onderwijzer zijn vrouw en kind zonder het allernoodigste aantreft. A. HEPMANS

18.797 Groenendaal, Greta

83.1

DE VROUW MET HET ZWARTE MASKER — Den Haag, Zuid -Holt. Uitg. Mij; Antwerpen, De Nederl. Boekhl, 1939 (20 X 14) 201 blz. 25 fr, III — Twee jonge Hollanders vinden na jaren hard werk en onderlengen steun een flink bestaan en de vrouw die hun past, zij het dan ook hun eerste liefde niet. Om wille van

de intrigue, die op een echtscheiding berust, vergt dit overigens vlot en boeiend geschreven en psychologisch fijn ingekleed verhaal eenig voorbehoud. J. LAUWERYS, PR.

18.798 Hughes, Richard

83

ORKAAN. Vert. uit h. Engelsch [In hazard] dr Johan van den Woude. Geïll. met i plaat — Den Haag, Zuid-Holt. Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl. Boekhl (Wereldliteratuur) 1939 (23 X 15) 25o blz. f1. 2,5 0 ; geb. f1.3,50

III — De inhoud van dit verhaal is niets anders dan den strijd van het motorschip Archimedes, ergens op de Karaïbische Zee, tegen een orkaan. Af en toe geeft het een nuchtere verhandeling, die aan Masefield doet denken, soms zijn er inzinkingen, maar daar is die weergalooze beschrijving van den orkaan die alle zwakheden doet vergeten, en die dit werk tot iets zeer bijzonders maakt. De vertaling is uitstekend. Voorbehoud wegens een enkele passage en sommige opvattingen. PAUL FRISCHE

18.799 Maj occhi, Andrea, Prof. Dr

83.1 ; 93

CHIRURG. Vert. uit h. Italiaans [La vita di Chirurgo] dr A. J. van der Hoeven — Den Haag, Zuid-Holl. Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl. Boekhl (Cultuurserie) í93g (24 X 17) blz. f1. 3,75 ; geb. Ii. 4,90 34 1

III — Autobiographie — beweegt zich in katholiek milieu. Doch de schrijver is niet consequent ten aanzien van de geneeskundige plichtenleer en ten opzichte v .n den grondslag der zedenleer, alsmede in ander opzicht. Vertaling niet onberispelijk. Dr SCHULTE

18.800 Mok, M.

83.1

FIGUREN IN HET ZAND —Maastricht, Brussel, A. A. M. Stols, 1939 (20 X 12) 152 blz. Ii, 1 ,75 ; geb. /1. 2,50

III — Besproken in « Kunst en Vaardigheid » nr 18.686.

18.801 Pujmanovà, Marie

83.3

MENSEN OP DE TWEESPRONG. Vert. uit h. Tsjechisch [Lidé na Krizovatce] dr Dr A. E. Boutel j é — Arnhem, van Loghum Slaterus, I39 (22 x i6) 442 blz. f 1.3,go ; geb. f 1.4,90

III, N — Strijd tussen kapitalisme en communisme in Tsjecho-Slowakije. De held is een eenvoudige jongen, die zich met veel enthousiasme in dienst stelt van een geniale, maar harteloze industriemagnaat. Volkomen gedesillusioneerd keert hij terug. Scherp getekende karakters. Het is niet duidelijk, waar de schrijfster eigenlijk heen wil in deze wereld zonder God en zonder enige godsdienstige practijk. Het boek eindigt met de belofte van een vervolg. Misschien worden wij dan iets meer ingelicht omtrent haar eigen « Stellungnahthe » in zake maatschappij en godsdienst. G. J. C. ZWANIKKEN

18.802 Reeve, Arthur B.

83.0

DE DROOMUITLEGGER. Vert. uit h. Amerikaansch [The Dream Doctor] dr Mr M. A.

Kwitser. Geïll. dr G. de Morée — Helmond, Helmond Drukk. (Speciaal serie nr 22) 1936 (2I X is) I I blz. fl. 0,25

III — Speurdersverhaal, vol verbazende en griezelige avonturen, met de noodige moorden en zelfmoorden. Over alles een wetenschappelijk tintje. In niets opvoedend of veredelend.

18.803 Ridwit, Frans C. (ps. v. . L. deRidder) 83.1 DE MAN VAN DEN WEG. Geïll. met bandteekening dr Joris Minne — A'dam, Wereldbiblitotheek, 1 939 (20 x 13) 284 blz. geb. fl. 2,5 0 [4o fr•] III -- De man van den weg is de zwerver met een verleden, gehuwd met de eenzaamheid. Het boek beschrijft de periode van zijn leven, waarin hij uit het alleen-zijn losraakt de strijd in zijn innerlijk tusschen normale menschelijke neigingen en de drang naar eenzaam zwerven. Velen zul sfeer van het boek niet kunnenwaardeeren,hoe typee--lend rend ze soms ook zijn moge. Dr L. A. H. ALBERING

18.804 Roest Crollius, B.

83.1

HET ROEKELOOZE HART — Bussum, C. A. J. van F. Ridwit Dishoeck, 1939 (20 X 14) 197 blz. f1. 2 ; geb. f1. 2,90 III * — Het liefdeleven van een jongman, wiens eerste « verheven », platonische liefde verkwijnt ; hij gaat geleidelijk comedie spelen. Na de breuk wordt het meisje, dat zich geheel aan hem gegeven heeft, verpleegster. Volgende liefde- episodes schenken den jongen man geen bevrediging. Het slot van het boek heet « Het compromis ». De jongen trouwt, omdat het leven dat meebrengt, maar het « Geluk » ontbreekt. Voor ervaren lezers. Dr L. A. H. ALBERING

3' 18.805 Roll- Anker, Nini DE FIRMA TOLLER.

83.1 Roman van een familie. Vert. uit h. Noorsch [Bak Munkeruds

Fasade] dr M. C. Castendijk — A'dam, P. N. van Kampen, 1939 (21 x i6) 242 blz. fl. 2,90

III -- Dit verhaal laat ons vijf emotievolle dagen meeleven met de familie Toiler, waarvan de nog jonge, levendige weduwe Toller op « Munkerud » het middelpunt is. Een jeugdvriend en vroegere liefde vraagt haar nog ten huwelijk ; zij is besloten hem te volgen, maar door de gebeurtenissen in de jonge gezinnen van haar kinderen komt zij tot het besef dat het « moederzijn » toch de overhand heeft en zij haar nieuw geluk moet prijsgeven. M. DANIELS Bc

18.806 Savi, E. W.

83

LANGS ZONDERLINGE PADEN. Vert. uit h. Engelsch [Sins of commission] dr C. Dumoulin-Goedkoop —Den Haag, J. Ph. Kruseman,

1 939 ( 1 9 x 14) 224

blz, f 1.2,15 [25 frr•]] ,

III — Biddy Mc Bride, die moet zorgen voor zich en haar bijna blinde zuster verliest haar baantje. Nu zoekt zij een andere betrekking en komt buiten haar directe schuld in allerlei moeilijkheden. Veel mannen worden op haar verliefd. Haar grootste liefde gaat uit naar Dokter David Sheen; maar die is gehuwd. Aanvankelijk is de gedachte hieraan voor haar een waarschuwing. Maar tenslotte wil zij hem ondanks alles als man. Als Sheen's vrouw verongelukt, lijkt iedere hinderpaal uit de weg geruimd. Maar nog veel moeilijkheden moeten worden overwonnen, voor zij met David kan huwen. Veel gewaagde scène's en verwerpelijke theorieën. M. A. M. EYKEMANS

83.1

18.807 Simons, Carla

IK WIL LEVEN — A'dam, Em. Querido ; Antwerpen, De Ned, Boekhl, 1939 (20 x 12) III — Lees de recensie in « Kunst en Vaardigheid », nr 18.684.

2 8 ,90

fr. ; geb. 41,25 fr.

18.808 Sjeneoer, Salman

83+3

NOACH PANDRE. Vert. uit h. Jiddisch [Noach Pandre] dr Simon Koster. Bandontw, en frontispiece- v. R. Snapper — A'dam, Wereldbibliotheek,

1939 (ig x z3) 295

blz. fl. 2

III-IV, Jd -- De geschiedenis van een jongen Joodschen slager, sterk als een Simson, die op raad van den Rabbi het slagersberoep laat varen en voerman wordt. Dit brengt een algeheele verandering van zijn innerlijk teweeg, al blijft hij uiterlijk de brutale reus. De geschiedenis is voor den schrijver meer een aanleiding om het conflict tusschen de jongere en de oudere Joodsche generatie te teekenen, conflict dat zijn oorzaak vindt in een verschil van mentaliteit. Aan het gevaar, aan zulk opzet verbonden, is hij dan ook niet kunnen ontsnappen : de eene figuur wordt losgelaten om een andere te belichten, zoodat men zich soms afvraagt, of het boek wel beantwoordt aan zijn titel. Joodsch is het echter door en door : in de lijdzaamheid der hoofdpersonen, in de beeldspraak, in den humor, in het boertige (ook Russisch). Het bevat prachtige woudbeschrijvingen, waarin deze auteur wel een meester blijkt te zijn. Als schildering van een Wit-Russisch-Joodsch milieu waardevol. FR. DUPONT

18.809 Vaerlóse,

i órgen

83

JONNA. Vert. uit h. Deensch [Jonna] dr Cl. Bienfait — Den Haag, H. P. Leopold, 1 939 fl. 2,50 [42,5 0 fr.] ; geb. fl. o [59,5o fr.] (2I X 14) 272 blz. III, [P] — Jonna is een natuurkind, zonder geloof, dat haar natuurdriften volgt, waardoor ze ook moeder moet worden, doch anderzijds met gezond levensinstinct en een warm hart, dat er haar bijna toe brengt haar leven te stellen in dienst van de zedelijke opheffing van den zoon, bij wiens ouders ze dienstmeisje is. Haar gezonde levenszin houdt haar ervan terug. In dit boek is op een uitzondering na de « rechtzinnigheid in de leer » een beletsel voor de « rechtzinnigheid des harten ». Overigens vlot verhaald. Daar het ontwaken der hartstochten vrij openlijk beschreven wordt,voor ontwikkelde volwassenen. C.v. DUYSE

18.810 van Soest, Ems I. H.

83.1

THEELAND — Baarn, Hollandia Drukkerij, 1939 (21 X ,5) 314 blz. fl. 2,90 ;geb. fl. 3,75 III-IV, N — Het gezin van Renkum in zijn geheel, en ieder lid van de familie afzonderlijk, strijdt voor een bestaansmogelijkheid, en worstelt tegen de moeilijkheden en teleurstellingen die het plantersleven in Indië met zich meebrengt; een leven, in de zware jaren van igio1930 op een verwaarloosde afgelegen onderneming geleid. Moedig en met idealisme ieder lichtpunt aangrijpend zien zij zich ten slotte — al is het ook alleen moreel — beloond voor hun eerlijke pogingen. Ofschoon aan deze eerste roman van Ems van Soest — uiterst neutraal als het werk ook is — geen bijzondere letterkundige beteekenis kan worden gehecht, boeit en treft het boek ons toch door de juiste typeering van land en bevolking. E. MOERKERK

32 18.811 Vestdijk, S. -

83

DE VERDWENEN HORLOGEMAKER — Den Haag, H. P. Leopold (De vrije bladen, 16e Jg, schrift VI) 1939 (23x16) 32 blz.

fl.

III — Gerecenseerd onder nr 18.685, van onze kroniek « Kunst en Vaardigheid ».

IV LECTUUR VOOR VOLWASSENEN ALLEEN circa 18 a 20 jaar en ouder (veronderstelt zedelijke voorlichting en vorming)

18.812 Af Geyerstam, Gósta

83

HET ZONNIGE EILAND IN HET HOOGE NOORDEN. Vert, uit h. Noorsch [Paradisdage I Storevik en Ongene og ni to i Storevik] dr Hovid Henny. Geïll, met i teekening dr Pieck— Den Haag, Zuid-Holl. Uitg. Mij ; Antwerpen, De Ned. Boekhandel (Wereldliteratuur) 1 939 (23 X 15) 289 blz. fl. 2,50 ; geb.* fl. 3,50

IV — Zoolang had de schrijver in zijn fantasie de romantische oude hoeve op het eilandje Storevik met vrouw en kinderen bewoond, dat de daad wel volgen moest : schr. koopt de hoeve. — En de vele groote en kleine vreugden van dit leven in de natuur worden, naast de niet ontbrekende moeilijkheden, met een humoristischen blik gezien en weerL. VAN DER HULST gegeven.

18.813 Beeding, Francis

83.0

DE VIER.Vert, uit h. Engelsch[The four armourers]— A'dam, Jac, van Campen ;Antwerpen, van Ditmar's B. I. (Feuilleton-Bibliotheek nr 72) (18 x II) 371 blz. fl. 0,35 [6 fr.] IV — Een boeiend detectievenverhaal, dat speelt in Spanje, waar een Amerikaansch wapenfabrikant er ten slotte in slaagt de formule voor een geheimzinnig wapen te ontfutselen aan een bende internationale schurken, om ze daarna aan den Volkenbond te overhandigen. Granby, de Engelsche volmachtdrager, speelt daarbij de hoofdrol en wint alzoo het hart en de hand van de Amerikaansche millioenairsdochter. J. LAUWERYS, PR.

18.814 Belina-Podgaetsky, Nicolas ♦

83 : 93

UIT DEN STORM. Herinneringen van een Russisch dagbladschrijver. Bew, dr G. Kestens, pr. — Averbode, Goede Pers, 1 939 (19 x 14) 189 blz.

io fr,

IV — Dit boekje verhaalt hoe de bekeerde schrijver wist te ontvluchten uit Rusland, waar zijn leven in gevaar was. Goede volkslektuur, al doet het wel een beetkje opgeschroefd aan, ook wat de godsdienstige gevoelens betreft. E. B.

18.815 Coolidge, Dane

83.0

JESS ROUNDTREE TEXASRANGER. Bew. nr h. Amerik. dr W. J. A. Roldanus jr Den Haag, Zuid-Holl. Uitg. Mij ; Antw., De Nederl, Boekh., 1 939 (2 0 x 1 4) 245 blz. 25 fr. IV — Een verhaal uit den tijd dat Amerikanen als Indianen of Mexicanen vermomd op de grenzen van Texas de karavanen overvielen. Moordpartijen zonder einde. Jess staat als ranger aan de zijde van het recht en verovert het hart der rijke Alicia, die hij uit de gered. J. LAUWERYS, PR. klauwen der roovers heeft 18.816 de Cort, Aimé 83.8 BRABANTSCHE

NOVELLEN. Geïll. dr Martha van Coppenolle — Brussel, Onze Tijd,

1938 (25x18) 71 blz.

i8

fr.

IV — Een zeer schamele aanwinst voor ons litterair bezit. Wat deze « houterige » geschriftjes met « novellen » te maken hebben gaat boven onze pet. Een paar dezer schetsen, op den neutraleren toon van den folklorist zoomaar gewoon verteld, zouden desnoods nog door den beugel kunnen, indien men de taal en den schoolschen stijl buiten het geding laat. Duid het ons niet euvel, Heer, maar pas na de lectuur van deze armzalige producten hebben wij de grootheid leeren beseffen van wijlen Arie Sanden en Lambrecht Lambrechts. PAUL HARDY

18.817 Drake, Dresel

83.0

VALKENPROOI. Nederl, bewerk. dr W. J. A. Roldanus jr — Den Haag, Zuid-Holt. Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl. Boekhl, í93g (20 x 14) 272 blz. fl. 2,15 ; geb. fl. 2,75

IV — Ballard, een luitenant der politie, heult met de gangsters der onderwereld. Het eerlijk gemoed van de Valk, een bendeleider, komt daartegen in opstand. Hij zal niet rusten voordat Ballard en zijn aanhangers uit den weg zijn geruimd. Een uiterst aantrekkelijk verhaal, in prima vertaling en zeer verzorgde uitgave. A. CORLUY, PR.

33 — 83

18.818 Dudley, Owen Francis ♦

DE WEG DOOR HET LEVEN. Een menschelijk drama. Vert, uit h. Engelsch [Pageant of Life] dr Paul Hardy. Met bandversier. dr Acket — Antwerpen, Vlaamsche Boekcentrale, fr. ; geb. 49 fr. 37o blz. 39

1 939 (21 X 1 5)

IV — Zie de bespreking in het artikel « Een merkwaardig katholiek Roman », nr i8.688.

18.819 Eggermont, J. L. ♦

83.1

ULLE, DEN BOER. Roman uit Zeeuws-Vlaanderen — Zeist, De Torentrans (De Streekroman nr 4) 1 939 (2 0 X 14) 144 blz. f1. 1,75 ; geb. Ii. 2,50 IV — Roman van het vlas met den strijd tusschen jong en oud, tusschen gehechtheid aan het land en aan de moderne industrie : Ulle, de zoon van den vlasser, triomfeert en voert Melanie als boerin naar de nieuwe hoeve. Boeiend en prettig om lezen om het smakelijk dialect, J. LAUWERYS, PR.

18.820 Falkberget, Johan

83.1 : 83.3

CHRISTIANUS SEXTUS, DE GESCHIEDENIS VAN EEN MIJNGROEVE : 2e DEEL, NAAR BERGSTAD. Vert. uit h. Nootsch [Christianus Sextus Ii] dr M. de GelderJansen. Geïll. met 9 platen en io tekstill. dr Anton Pieck—Den Haag, Zuid-Holt. Uitg. Mij; Antw., De Nederl. Boekhl (Cultuurserie) 1 939, 3 dln (24 X 17) 384 blz. f1.3,75; geb. f1. 4,90

IV — De voortzetting van het ruige, maar in diepsten grond christelijke leven der dertien Jámtlanders, die onder Adam Salomon Dopp, aan den mijn Christiaan VI werken : Dopp's eerlijkheid en zijn verdriet ; het noodlot van Tol Olofsson en zijn kleindochtertje Galin dat door den ex-vechtjas Brodde wordt verzorgd ; de ondergang van Groote Kari en Jon van den Vapelberg ; de dreigende hongersnood in het mijndorp Bergstad. Goed geschreven boek, soms wat sentimenteel, maar doorgaans stoer en mannelijk. Dr Jo P POLLMANN

18.821 Franken, E. L.

83.0

HET HUIS WAAR DE KLOK BLEEF STILSTAAN — A'dam, Uitg, Mij Literbo (Masker-serie, nr 12) 1938 (22 X I6) 228 blz.

fl. 2,25

IV — Richmond, de gevierde musicus, was niemand anders dan een spion, welke tijdens den oorlog aan den kogel ontsnapte, en nu onder vermomming en schuilnaam, in het land was weergekeerd om in de nabijheid te leven van zijn vroegere verloofde. Deze wil niet gelooven aan zijn onschuld en doodt hem. Dit alles met een waas van geheimzinnigheid en misdaad omhuld. — Ontspanningslectuur. A. CORLUY, PR.

18.822 Franken, E. L.

83.0

DE ROOF DER ELHORSTJUWEELEN — A'dam, Uitg. Mij Literbo (Masker-serie, nr io) 1938 (22x16) 237 blz.

fl.

2,25

IV — De « jonker » — een parel van millioenen waarde — was gestolen. Velen waren verdacht, maar wie was de dader ? Een « vulpen detective » weet hem aan te wijzen. — Niet onaardig verteld.

18.823 Gagarin, Eugen ♦

A. CORLUY, PR.

83.8 = 43

DER VERWEHTE WEG. Novellen — München, Verlag KQsel-Pustet, 1939 (ig x ii) '5'

blz.

geb. Rm 3,20

IV — Evenals in zijn vorige novellen : « Die Gewesenen » treft ons hier ook die schrijnende melancholie van het voorbije. Stil en met doordringende ontroering vertelt de schrijver met zeldzame meesterschap over gebroken levens in het hedendaagsche Rusland. Gagarin is een novellenschrijver die alle aandacht verdient. JUUL BovEE

18.824 Greig, Maysie

83

ALS EEN MEISJE MODERN WORDT. Vert. uit h. Engelsch [Stepping under ladders]

dr Joanne Janzen — Den Haag, J. Ph, Kruseman, 1939 (20 X 14) 224 blz. f 1. 2,15 [25 fr.]

IV — Margie Norman dreigt, geheel buiten haar schuld, in een echtscheiding betrokken te worden. Hierdoor wordt haar verloving verbroken. Bij haar pogingen om het schandaal te voorkomen leert zij Alek Wyman kennen, een schatrijk vrijgezel cn vastbeslotcn om nooit te trouwen. Maar rta allerlei wederwaardigheden en misverstanden krijgen ze elkaar toch. — Onderhoudend. Vlot geschreven en vertaald. J. M. KFMPFEs

18.825 Gunn, Tom

83.0

VOOR HEETE VUREN. Vert. dr - J. van Brouwershaven — R'dam, De Combinatie, 1938 (2o x 14) 229 blz. IVO — Onverkwikkelijke geschiedenissen van vechtende, drinkende, schietende en moorA. D. G. dende koejongens in de ranches der Amerikaansche vlakten.

34 — 18.826 Hart, John

83.0

HET RAADSEL VAN DE GEKRUISTE DOLKEN. Geïll. dr B. Midderigh -- Den Haag, Zuid -Holt. Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl. Boekhl, 1939 (20 X 14) 254 blz. fl. i,go IV — Sergius Maximoff, een naar Amerika uitgeweken Rus, is vermoord gevonden in een der grootste hotels van Londen. Aanwijzingen ontbreken, zelfs vingerafdrukken ; alleen twee gekruiste dolken liggen op het tafeltje naast zijn bed. De Hollandsche detective Smoky, belast zich op verzoek met opsporing van de daders en het is tot Parijs en New York dat hij zijn uitgebreide naspeuringen moet uitstrekken om eindelijk de hand op de bende te leggen. Het verhaal is boeiend verteld en verschaft liefhebbers van detectiveromans enige uren ontspanning. L. C. M. ROBBERS

18.827 Henderson, George G.

83.0

WAAR KOGELS FLUITEN. Vert. dr Frits Hoogewerff = R'dam, De Combinatie, 1938 (20x i 4) 2 i6 blz. IV, N — Speelt bij de groote veefokkers in Noord-Amerika. Onophoudelijke twisten en gevechten tusschen troepen cow-boys onderling en georganiseerde rooversbenden, hier de Diamansruggen, met de cow-boys. Alles rond een origineele taaie, schatrijke goudzoeker, die de vrucht van zijn zoeken omzet in .den nieuwe stad voor andere goudzoekers. Wilde natuurmenschen, die voor godsdienst geen tijd hebben. A. D. G.

18.828 Holesch, D.

83 : 59.

DE ZWARTE HENGST BENTO. Vert. uit h. Duits [Der schwarze Hengst Bento] dr M. C. Castendijk. Geïll. met frontisp. dr A.Piecken 64 foto's —Den Haag, Z.-Hol.Uitg.Mij; Antwerpen, De Nederl. Boekhl (Cultuurserie) 1939 (24 x 17) 218 blz. fl. 3,75 ; geb. fl. 4,90

IV — Een jonge hengst, gekweekt op een stoeterij in Duitsland, wordt verkocht naar Brazilië, loopt weg en verwildert, leidt een troep half wilde paarden en keert tenslotte uit eigen beweging tot de mensen terug. Het leven in de vrije natuur is wel aardig beschreJ. P. M. VLEKKE ven. De foto's zijn interessant.

18.829 Irenes, Hammond

83.0

'N MISDAAD IN DE VLIEGWERELD. Vert. uit h. Engelsch dr P. v. d. Valk — Baarn, N. V. Schuyt (Detective. Een boek in Courantvorm, nr g) 1939 (36 x 27) 32 blz. fl. 0,20 IV — Reeds vier vliegtoestellen zijn te pletter gestort. Sabotage of ongeval ? Een vrouwenlijk wordt verminkt gevonden in een ongebruikte zandgroeve. Staat dit in verband met het eerste feit ? Nadien wordt een tijdbom gevonden in de benzine. Dit en nog een heele boel dingen speurt Deveril na, de simpele misdaad-journalist of crimineele verslaggever, A. VAN DEN DRIES, PR. en hij ontdekt alles, hoor. Gewone ontspanningslectuur.

18.830 Irwin, Inez Haynes

83.0

FATALE MASKERADE. Vert, uit h. Engelsch dr Conrad van der Meer. Geïll. — Baarn, N. V. Schuyt (Detective. Een boek in Courantvorm nr 26) 1939 (36 x 127) 32 blz. fl. 0,20 IV -- Dat is de vraag : was in het oude huis van antieke meubelen de vrouw dit daar boven zat een levenloos mannequin of een levende figurante ? Het antwoord wordt in rood geschreven : er is een moord gepleegd. Ergo op zoek naar de daders. Nog al sensatiehuiverig. A. VAN DEN DRIES, PR.

18.831 Jenkins, Will.

83.0

Vert. uit h. Amerik. [The Gamblin' Kid] dr Jan van Arckel -Den Haag, Zuid-Holt. Uitg. Mij ; Antw., De Nederl. Boekhl, 1939 (2o x 14) 217 blz. 25 fr. KID DE DOBBELAAR.

IV — Kid weet van een valschspeler zijns vaders erfenis terug te winnen, doch, eer 't zoover is, komen er ontmoetingen met bandieten en moorden, alsook de ridderlijke bescherming van een meisje bij te pas. In hooge mate avontuurlijk en sensationeel verhaal. J. LAUWERYS, PR.

18.832 Kars, Co



83

JOP'S GROOTE AVONTUUR. Een boek voor oudere meisjes. Geïll. met teekeningen dr Alfred Mazure — Den Haag, « De Kern », i 939 (25 x i6) 272 blz. geb. f1. 2,90 IV, M, N — Grootere meisjes zullen graag Jop's avonturen lezen, die vlot en plezierig verteld zijn. Jammer dat er zoo niets is in dit boek dat de meisjes ook op een honger peil tracht te brengen. FR. CROLS, PR.

18.833 King, Percy

83.0

DE MOORD IN HET HOTEL — Tilburg, Het Ned. Boekhuis, 1939 (20 x 14) 251 blz. fl. 2,25 ; geb. f1. 2,90

IV — Een meisje wordt het slachtoffer van een geraffineerd complot en dreigt daardoor

35 -valsch beschuldigd van twee moorden, de doodstraf te ondergaan. Doch het moedig optreden van een journalist doet den waren schuldige ontdekken. Het happy-end ontbreekt natuurlijk niet. Als amusementslectuur het lezen waard. PAUL FRISCHE

18.834 Kuiper -De Jongh, C.

83

IN- EN UITVALLEN — R'dam, Nijgh & van Ditmar, 1939 (2i x 13) 186 blz. fl. 1,25 IV — Een genoeglijk babbeltje over de duizend zorgen, belevenissen en wenschen welke het leven der vrouw uitmaken. Niet diep (was ook niet de bedoeling) soms een tikje diesseitig, maar gewoonlijk raak en dikwijls geestig. Een aardig koekje, dat aanbevolen kan CYR. VAN DUYSSE worden.

83.0

18.835 Kummer, Frederic Arnold

HET GEZICHT IN DEN SPIEGEL. Vert. uit h. Amerikaansch [The twisted face] dr W. A. Gotjé en R. Renquin — Laren N. H., A. G. Schoonderbeek (Raven-reeks) 1939 f1. 2,25 ; geb. f1. 2,90 (21 X 15) 221 blz.

IV — Een jonge, Amerikaansche kunstenares erft een oud landhuis. Na diverse moorden en na veel verwikkelingen wordt een verloren gewaande schat teruggevonden en aan het einde van het verhaal komt ook het traditioneele happy-end voor de hoofdpersoon in de vorm van een toekomstige echtgenoot. Geheimzinnig en spannend. L. J. W. SMIT

18.836 Kuyle, Albert [ps. v. Louis Kuitenbrouwer] ♦

83.8

HARMONIKA — Utrecht, Het Spectrum, 1939 (i9 X 12) 243 blz. fl. 1,75 ; geb. fl. 2,50 IV — Elf novellen en verhalen, geschreven tusschen 1931 en 1938, waarvan enkele reeds in tijdschriften verschenen. Uitstekend proza, zeer uiteenloopend van inhoud en toon. E. M. DAMEN

83.1

18.837 Lapière, Richard

ZOON VAN HAN. Vert, uit h. Engels [Son of Han] dr W. H. C. Boellaard. Geïll, met 20 platen dr Anton Pieck — Den Haag, Zuid -Holt. Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl. Boekhl (Cultuurserie) 1939 (24 x 17) 384 blz. fl,1. 3, 75 ; geb. f1. 4,90

omslag, titelplaat en

IV — Van de Chinese familie te Ta Jang brengen de patriarch Han Tsjoe-Foe, de vader Han Lo en de in het Drakenjaar geboren kleinzoon Draakje, later Tó-Lin, d.i. Rechtvaardig Bos genoemd, het door allerlei hinderlijke verplichtingen niet verder dan tot geleerden van de Eerste Orde. Terwijl de mannen de graad van geleerde van de Derde Orde en het verkrijgen van een hoog ambtenaarschap in Peking als een ideaal voor ogen houden, weet de kijfzieke matriarch in haar zucht naar mannelijk kroost haar kleinzoon, die Zwarte Jade van de hoofdstad Junnanfoe in stilte beminde, aan een andere vrouw te koppelen. Tó-Lin ziet ten slotte als bevrijdende waarheid in, dat ritualen geen nodeloos juk zijn doch slechts symbolen ; zijn zoontje hoopt hij met dit inzicht gelukkiger te maken. — Een voornaam verhaal van levenswijsheid en berusting, van zelfverloochenende kinder-, godsdienst- en vriendschapsplicht, waar de wijdte en de diepte van het eeuwig-tragisch strevende mensdom, dat snakt naar bevrijding en toch hunkert naar gebondenheid, doorheen huiveren, en fijn en teer als de prachtige suggestieve illustraties van Anton Pieck die de betekenis van het indrukwekkende boek nog meer in het licht stellen. Ook het Nederlands is goed verDr W. G. JACOB zorgd.

83.0

18.838 Lehman, Paul Evan

HET WESTEN ROEPT. Vert, uit h. Engelsch [Blood of the West] — Haarlem, De Spaar Stad (Hollandsche Bibliotheek, nr io) 1935 (20 X 14) 224 blz.

2

fr.-nestad;Awrp,D

IV, N — Verhaal uit cow-boys en ranchleven, met zijn wilde vecht- en moordtooneelen en onmogelijke toestanden, zooals de film ze ten overvloede vertoonde. Daarin een paar sympathieke jongens en flink meisje. Geen spoor van godsdienstig leven. A. D. G.

83.8 : 83.1 : 39

18.839 le Maire, F.

WIJ WONEN OP EEN EILAND. Geïll. met 2 pltn en teekeningen dr Jo Spier — A'dam, Bigot & van Rossum N. V.,

1939 (i9 x 13) 102

blz.

geb. f1. i,5o

IV — 'n Vlotgeschreven schetsenbundel over Texel, die ons op humoristische wijze kennis doet maken met het eiland, zijn bewoners en hun gewoonten. Als altijd zijn de teekeningen en de omslag van Jo Spier keurig. De Firma Bigot en van Rossum zorgde voor een prettige M. A. M. EYKEMANS uitgave.

83.0

18.840 Loring, Emilie

OP HET KRUISPUNT. Vert. uit h. Engelsch [A certain crossroad] dr A. Riewerd — Den Haag, J. P. Kruseman,

1 938 (2o X 13) 221

blz.

f1. 2,15 ; geb. f1. 2,90

IV — Een avontuurlijke liefdesgeschiedenis, waarbij zeeroovers, smokkelaars, vlieg- en boottochten te pas komen. Onze Vlaamsche doorsnee lezer staat te ver af van dit Amerikaansch gedoe om het te kunnen genieten. A. CORLUY, PR.

36 18.841 Mann, E. B. 83.0 CABALLERO.Vert. uit h. Amerikaansch The blue eyed kid] dr Ger. Soutendijk — Laren, A. G. Schoonderbeek (Mustang-reeks) 1939 (22 x i6) 229 blz. /1.2,25

DE BLONDE

IV — Beschrijft op spannende wijze den avontuurlijken strijd van den jongen Filipe Dolar tegen een groote bende. Hij wint dezen strijd dank zij zijn groote behendigheid, en ontdekt daardoor het geheim van zijn afkomst,terwijl hij tevens de vrouw van zijn hart weet te winnen. Voor de liefhebbers van het genre boeiende lectuur. P. FRISCHE

18.842 Marai, Sandor 83.1 TUSSCHEN NACHT EN DAG. Vert, uit h. Hongaarsch dr L. Szekely en M. H. Szekely-Lulofs — Haarlem, J. H. Gottmer & Co, 1939 (25 x i6) 238 blz. IV — De jonge rechter Christof Kómives krijgt het echtscheidings- proces te behandelen van een meisje dat hij vroeger kende, en dat getrouwd was met een oud schoolkamer. ad. Den nacht voor de zitting komt de man bij hem, vertelt de geschiedenis van zijn huwelijksleven en bekent nagelaten te hebben zijn vrouw te redden, die den vorigen dag vergift had genomen. Het gegeven is psychologisch zeer knap uitgewerkt. Een opmerkelijk boek. PAUL FRISCHE

18.843 Masterman, Walter S. 83.0 HET BADDINGTON MYSTERIE. Vert, uit h. Engelsch [The Baddington horror] dr J. G. H. V. d. Bovenkamp Jr — R'dam, De Combinatie, 1939 (2o X 14) 222 blz. Ii. 2,25

IV — Een vrijgekomen gevangene wil den rechter die hem veroordeeld heeft neerschieten ; hij pleegt dan zelfmoord. Niet de rechter, maar een andere man werd gedood. Wie is die andere man en waar is de rechter ? Een naschrift was er noodig om dit mysterieus geval te verklaren. A. CORLUY, PR.

18.844 Moore, Amos 83.0

e

DICHT BIJ DEN DOOD. Vert. uit h. Amerikaansch [Border Justice]dr W. Gotj en R. Renquin — Laren, A. G. Schoonderbeek (Mustang-reeks) z 939 (22 x i6) 200 blz. /1. 2,25

IV — De compagnon van Barry Wayne wordt vermoord, en deze roman beschrijft nu op spannende wijze hoe Wayne na veel avonturen den moordenaar van zijn vriend opspoort. Voor de liefhebbers aardige lectuur. PAUL FRISCHE

18.845 Oppenheim, E. Phillips 83 LEER OM LEER. Vert. uit h. Engelsch [The Jacobsladder] dr Mevr. Landré- Tollenaar — A'dam, Jac. v. Campen ; Antw. van Ditmar's B. I. (Feuilleton-Bibliotheek, nr 37) (18 x ii) blz, fl. o :35 [ 6 fr.] 39 0 IV — Een Engelsch handelsreiziger, die door rijke fabrikanten met den nek wordt aangezien, wordt ineens schatrijk door zijn aandeelen in de petroleumuitbating van zijn broeder in Amerika. Meteen ziet hij zijn hooghartigen buur failliet gaan ; nog wil hij diens familie redden om wille van de dochter, doch deze blijkt even hooghartig als haar vader. Ten slotte vindt hij een trouw hart bij de zuster van een vriend en meteen, na lange eenzame jaren, het ware levensgeluk. J. LAUWERYS, PR.

18.846 Roberts, Edith 83.3 : 309 : 93 ZIJ ZULLEN STORMEN OOGSTEN. Vert, uit h. Engelsch [Reap the whirlwind] dr Mr M. A. Kwitser. Geïll. dr C. Boost — Helmond, N. V. Helmond (Speciaal serie nr 65) blz. fl, 0,25 [4 fr•] 1 939 (21 x i6) 172 IV — Een Serviër studeert in Amerika en vergelijkt de vrijheid van de Staten met de dwingelandij van Europa, door den oorlog in het leven geroepen. Zijn ideaal zal zijn, zijn volk te leiden naar den waren vrede door een wereldrevolutie. In een protestmeeting tegen het fascisme wordt hij doodgeschoten. Te samen met de autobiographische gegevens van den Schr. en een liefdeverwikkeling, vormt dit boek een interessant document van de na-oorlogsche wantoestanden, die Europa onvermijdelijk naar een nieuwen oorlog brachten. A. BoNI C.SS.R.

18.847 Savi, E. W.

83

GEWAAGD SPEL. Vert. uit h. Engelsch [The great gamble] dr Jeanne Kloos-Reyneke van Stuwe — Den Haag, J. Ph. Kruseman, 1 938 (2o X i3) 216 blz. f d. 2,15 ; geb. /1. 2,90 IV, [P] — Lorna huwt een man dien zij maar twee maal ontmoet heeft en van wien zij weet dat er iets geheimzinnigs is gebeurd in zijn leven. Maar vertrouwen wordt beloond, want haar man is geen misdadiger : uit kinderliefde had hij een zwaar misdrijf van zijn moeder op zich genomen. Het karakterbeeld van Lorna en haar man is sober meer psychologisch juist geteekend. Zeldzaam-mooie vertaling. A. CORLUY, PR.

18.848 Short, Luke 83.0

VERLOREN SPEL. Vert. dr Fritz Hoogewerff — R'dam, De Combinatie, 1938 (20 x 14) 207 blz.

37 IV — Tooneelen uit ontginnersleven uit de Far-West, met hun twisten en bedriegerijen om wat grondbezit; schildering van wild, eenzaam cowboyleven met zijn dronkenschap en moorden. Daartusschen idylle van den redder en de rijke landsdochter, die men haar goed ontfuttselen wil. Menschen daar eenzame, wilde natuur, die als zoodanig leven. A. D. G.

18.849 Starr, Richard

83.0

HAAR BUITENKANSJE. Vert. uit h. Engelsch [Jacqueline on her own] dr Mevr. LandréTollenaar — A'dam, Jac. van Campen ; Antwerpen, van Ditmar's B. I. (Feuilleton-Bibliotheek, nr 8 3) 1 933 (18x i i) 318 blz. fl. 0,35 [6 fr.]

IV — Een leuke avonturenroman uit het Engelsch mondaine leven : een « mannequin » uit een modezaak krijgt een erfenis van een bedelaar, voor Wien ze steeds goed was en ze zal er nu eens het hare van nemen : dat is haar buitenkansje, genieten van een reeks avonturen, die uitloopen op een gelukkig huwelijk. Aangename ontspanningslectuur zonder zedelijk bezwaar. J. LAUWERYS, PR.

18.850 Stoke, Melis « DE RAZENDE BERG » — Den Haag, H. P. Leopold, 1 939 (21 X 14) 24o blz. fl. 2,25 ; geb. fl. 2,90 IV — Om een bergstadje in de « Preanger » voor vreemdelingen aantrekkelijk te maken, wordt door een particulier een weg aangelegd naar den top van den vulkaan, die 't plaatsje beheerscht ; op den kraterrand zal een standbeeld verrijzen. De hieraan verbonden werkzaamheden en festiviteiten brengen de Nederlandsche kolonie zoodanig in beroering, dat het geval in den volksraad en zelfs in de Tweede Kamer ter sprake komt. A. HERMANS 18.851 Strijt, Willy 83.8

83

ONDERSTROOM. Gelal. met teeken. dr D. Vis — Baarn, Hollandia Drukk.,1939 (ig x i3) 120 blz. fl. i,5o ; geb. fl. 1,90

IV — Een reeks, weemoedige, fijne en teere verhalen over de meest verborgen zieleroerselen uit 's menschen bestaan. Melts Stoke TH. VAN DER KUN

18.852 van der Geest, K.

83

WRAKHOUT — Den Haag, H. P. Leopold, 1939 (21 x 14) 266 blz. fl. 2,50 ; geb. fl. 3,50 IV — De schrijver voert ons binnen in het sombere, armoedige bestaan van de bevolking op een van onze Waddeneilanden. Het is het thema van den moordenaar, die in voortdurende wroeging en angst voor ontdekking ten slotte zijn daad boet door zijn eigen leven te offeren bij een reddingspoging. Het is alles even somber en pessimistisch en in zo verre geen opwekkende lectuur, maar het is uitstekend geschreven. G. J. C. ZWANIKKEN

18.853 van Eyck, Henriëtte

83

TRUUS DE NACHTMERRIE — A'dam, Querido ; Antwerpen, De Nederl. Boekhandel, 1 939

(2 0 X 12) 174 blz.

28,go fr.

; geb. 41,25 fr.

IV — Lees de bespreking hiervan in onze kroniek « Kunst en Vaardigheid », nr 18.687.

18.854 van Schendel, Arthur

83.1

ZEVEN TUINEN — A'dam, J. M. Meulenhoff ; Brussel, A. Manteau, í93g (2o x is) 234 blz. fl. 2,90 ; geb. fl. 3,90

DE

IV — Zie onze kroniek « Kunst en Vaardigheid », nr 18.683. 18.855 Vieser, Dolores 83.1 : 83.9 = 43 ♦ HEM MA VON GURK. Furstin and Mutter Kárnstens — München, Verlag KóselPustet, 1938 (20 X 15) 461 blz.

geb. Rm. 6,5o

IV — Eindelijk kunnen we weer een nieuwen roman van de geliefde schrijfster begroeten. Haar soms wat schril -kleurige verhaaltrant en haar te gemakkelijk bereikte ontroering zijn in dezen grootsch aangelegden historischen roman door een beheerschte leiding van verbeelding en hart tot een soberen, ontroerenden stijl gegroeid. We zouden het boek een ontwikkelingsroman kunnen noemen, die het zorgenzware en nobele leven van Hemma von Gurk, vorstin en moeder van Kárntens rond het jaar duizend schildert met een weelde van historische kennis, een rijke afwisseling van spannende scènes en met een steeds dieper onthullen van het christelijk karakter dezer edele vrouwe. Een zeer mooi werk. JUUL BOV ÉE

18.856 Visscher, J. A. OP DE GROOTE 248 blz.

83

STILLE HEIDE — Zwolle, La Rivière c2 Voorhoeve, 1937 (21 x 16) I 1. 2 ; geb. f1. 2,90



38 IV, [P] — Een kalme tamme titel die echter stof bergt voor een prima-klas feuilleton . manslag, zelfmoord, diefstal enz. Men maakt hier kennis met het lief en het leed van de stoere diepgeloovige zwoegers uit een stil heidedorp, waar het oogenschijnlijk bedaard en rustig is, doch waar zulke ontzaglijke dingen gebeuren. 'n Mooi boek dat u enkele uren in spanning houdt, zonder dat men gehinderd wordt door den protestantschcn toon, waarin het geschreven is. Met letterkunde hceft het echter weinig te maken. M. BROUNS O.S.Cr,

18.857 Vollewens-Zeyle maker, Greta

83.1 : 396

DE EEUWIGE VRAAG — A'dam, Querido; Antw., DeNed.Bkhl (De Distel. Reeks goede Ned. romans voor iedereen) í93g (22 x 14) 276blz. fl. 2,I0 [35 fr.] ; geb. Ii. 2,co [49 fr.]. IV, N — Deze roman geeft het huwelijksleven van de oud-studente Lore Natenius, en raakt tevens de problemen aan van meerdere harer oud-collega's, die ongetrouwd bleven. Het geheel is niet altijd overtuigend, al werden sommige situaties wel raak geteekend. Eenig godsdienstig besef ontbreekt volkomen. PAUL FRISCHE

18.858 von Handel-Mazzetti, E.

83.9

GRAF REICHARD. Der Held vom Eisernen Tor. Roman aus dem deutschen Siegesjahr 1691 — München, Verlag Kósel-Pustet, 1938 (i8 x ii) 379 blz. Rm. 5,20

IV — Onvermoeibaar schept deze groote kunstenares voort. Het eerste deel van haar nieuwen historischen roman ligt voor ons. Haar verhaaltempo is nog langzamer geworden, in de breedte en in de diepte wordt iedere scène uitgewerkt, doch hoe rijst dan ook het beeld van tijd en mensch voor ons, levenswaar door de veelvuldige geestelijke en stoffelijke vervlechtingen. Haar bekenden barok-stijl blijft ze getrouw. De roman speelt in Weenen na de overwinning op de Turken in 1691. De zoon van den heldhaftigen verdediger van Weenen, Graf Reichard, is de hoofdpersoon, zijn tegenspeelster is Cornelia de Vry, dochter van een in E. von Handel~Mazzetti den strijd gevallen hugenoot. Geleidelijk groeien de spanningen tusschen vader en zoon, tusschen katholiek en niet-katholiek, tusschen Reichard en Cornelia. We zien verlangend uit naar de voltooiing van dit werk der achten-zestigjarige, waarin nog zooveel jeugdtrots bruist. JUUL Bove$

18.859 Vrielynck, Hugo

83.8 : 39 : 83.9

BRUGSCHE LEGENDEN. Getll. met penteeken. drRené de Pauw —Brugge, L. de Reyghere, 12, Markt, 1 939 (22 X 15) 87 blz.

IVO, L — Een tiental onderwerpen die stof zouden leveren voor aantrekkelijke legenden. Lichtjes liberaal. Maar geen spoor van compositie, volkomen stijlloos, en een ongelooflijkellendig taaltje ! Dr JORIS CAEYMAEX, PR. V -- LECTUUR VOOR ALLEN ook voor aankomende jeugd

18.860 Barack, M.

(14-15

jaar) geschkt

83

REINEKE DE VOS. Bewerkt dr G. M. Geïll. — Averbode, Goede Pers (25 X 17) 6o blz.3,5 fr. V-VIa — Een niet alledaagsche vulgaristatie van het eeuwenoude dierenepos, die als zeer verdienstelijke lectuur kan verspreid worden bij het middelbaar onderwijs. De opluistering wekt de aandacht. A. BONI C.SS.R.

18.861 Belina-Podgaëtsky, Nikolaas ♦

83.9 : 93

ACHTER DE MUREN VAN EEN KAZEMAT. Herinneringen van een Russisch dagbladschrijver — Averbode, fl. o,85 ; 12 fr. Goede Pers, 1939 (20 X 14) 275 blz. V — In zijn voorgaande werken « In Rooden Storm » en «Uit den Storm » gaf ons deze Russische bekeerling — die de wreedheden van de bolsjevistische hel aan den lijve gevoeld heeft — wat hij in de U. SS. R. zag en beleefde. In dit derde deel zijner herinneringen hangt hij ons het trouw beeld op van de bijzondere wereld der koloniale misdadigers, het leven in een gevangenis, zijn terugkeer naar Europa langs het sprookjaesachtige eiland Ceylon, waarna hij zijn triomfantelijke opgang bezingt naar de Roomsche Kerk : de mooie ontknooping van een rusteloos en gefolterd leven. Een boeiend boek, dat een rijke aanwinst beteekent voor Nikolaas Belina-Podgaetsky onze volksbibliotheken. M. BROUNS O.S.CR.

— 39 — 83.0

18.862 Brand, Max

DE JONGE DOKTER KILDARE. Vert, uit h. Amerikaansch [Young Doctor Kildare] dr J. G. H. v. d. Bovenkamp Jr — R'dam, De Combinatie, 1939 (2o x 14) ig5 blz. fl. 2,25 V — Merkwaardige karakterschets van een jongen dokter, die een proefjaar doormaakt in een New-Yorksche kliniek, onder toezicht van het beroemste medicaal genie. De behandeling van een zelfmoordenares, zoogenaamd psychopate, die hij niet voor waanzinnig houdt, tegenover al de groote dokters, kost hem zijn uitdrijving en de ruïne van zijn loopbaan. Maar op het laatste nippertje wordt hij in eer hersteld en als diagnosticus aangenomen in dienst van Dr Gillespie, wiens kankerziekte hij voorspeld had. Alhoewel de psychologische diepgang van de toestanden gedempt wordt, door een al te cinematografische opeenvolging van de feiten, heeft Schr, op stuk van zielsontleding verdienstelijk werk verricht. De figuur van den jongen dokter, met hart en ziel aan zijn vak gewijd, is een uitvoeriger bespreking overwaard. A. BONI C.SS.R.

83.0

18.863 Brand, Max

SPEEDY'S WRAAK. Vert, uit h. Amerikaansch [Speedy's mare] dr J. G. H. v. d. Boven R'dam, De Combinatie, 1939 (20 X 14) 223 blz.

fl. 2,25 ; geb. fl. 2,go-kampJr—

V — In een Amerikaansch stadje waar bandieterij hoogtij viert, belandt een zwerver, die geen revolver bezit en er toch groot op gaat, de streek van alle kwaad te zuiveren. Hij gebruikt de kracht van zijn handen en'van de wet, niet meer dan noodig is en komt er toe zijn program van vredelievendheid te zien zegepralen. Op het oogenblik dat zijn doel bereikt is en de triomf hem wacht, verdwijnt hij. De held van dit origineel boek heeft iets legendarisch over zich, als een ridder zonder blaam. Zuiver en veredelend werk. A. BONI C.SS.R.

83.0

18.864 Dana, Freeman

AANSLAG OP DE WERELDTENTOONSTELLIUG VAN NEW-YORK [Murder at the New-York World's fair] — Helmond, Drukk. Helmond (Speciaal serie, nr 67) 1939 (2Y

fl.

x i6) 156 blz.

0,25

V — Een schatrijke heer heeft besloten de tentoonstelling van New-York in de lucht te laten springen, omdat hij niet tot directeur was verkozen. De aanslag wordt door een groepje dedectieven verijdeld. De onverstaanbare intrigue boeit niet doch verveelt. Weet de auteur zelf wel goed waar hij heen stuurde ? A. BONI C.SS.R.

83

18.865 Corby, Ruth Rosemary

APRIL-SERENADE. [April-serenade] — Helmond, Drukk. Helmond (Speciaal serie nr

66) 1 939 (2 1 X i6) i6 blz.

/1, 0,25

V — Twee meisjes en een huisknecht komen in betrekking bij een industrieel, die een boek wenscht te schrijven over inblikken van conserven. Door een vergissing wordt de huisknecht voor den neef gehouden, die de comedie zoolang mogelijk volhoudt. De neef wordt op het kamermeisje verliefd en de industrieel op zijn secretaresse. Op en top Amerikaansch; A. BONI C.SS.R. net een scenario voor een leuke doch nietszeggende film.

83.0

18.866 Cunningham, Eugene

DEMONEN DER PRAIRIE. Bewerkt naar h. Amerikaansch dr W. J. A. Roldanus Jr Den Haag, Zuid-Holt, Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl. Boekhl, 1939 (2o X 14) 235 blz. fl. 2,15 ; geb. fl. 2,75

Vo — Cowboys, revolvers en wraak en daarbij tientallen moorden om er van te walgen. Om de geschiedenis aantrekkelijk te maken, een gemakkelijke liefdeverhouding. Wansmakelijke en oorlogzuchtige lectuur ; niet voor kieskeurige en vredelievende menschen.

A.

BONI

18.867 Fletcher, J. S.

C.SS.R. 83.0

Vert, uit h. Engelsch [Lynne Court Spinney] dr Angelica van Hest — Tilburg, Het Ned. Boekhuis, Ig39 ( 1 9 x 1 3) 253 blz. fl. 2,25 [39 fr.] ; geb. fl. 2,go [48 Jr.]

BLOEDWRAAK.

V — Er worden twee menschen vermoord ; de hulp van een paar onofficieele detectives wordt ingeroepen. De regelmatige recherche echter bereikt eerder dan zij de oplossing. Het boek is goed verteld en boeiend. Maar de oplossing bederft veel, die is weliswaar verrassend, maar de schuldige is iemand, waartegen je geen verdenking kunt hebben.

FR.

18.868 Fletcher, J. S.

VERMEULEN

83.0

Vert. uit h. Engelsch [The Talleyrand maxim] — Tilburg, Het Ned. Boekhuis, 1 939 (19 X 1 3) 253 blz. fi. 2,25 ; geb. fl. 2,90 CHANTAGE.

V — Een boeiende schildering van het leven van een jongeman die door zijn hebzucht zichzelf ten gronde richt. Verrassend, juist door het gemis van geheimzinnigheid ; een boek om in één adem uit te lezen. Eindelijk weer eens een criminele roman, die we van harte kunnen aanbevelen. JOH. ZWANIKKEN

40 18.869 Harris, M. J. 83.8 BRUISENDE WATERS EN ANDER VERHALE — Johannesburg, Voortrekkerpers, 1 939

(19x13) 163

blz.

5/3

V — Novellen over de Zuid-Afrikaansche Boeren en Zwarten. Enkele dezer kortverhalen zijn ietwat pessimistisch getint en bevredigen daarom niet heelemaal, temeer daar het verhaal op het pathetisch oogenblik al te geweldig wordt afgeknot. In de meeste echter werd het psychologisch spel der karakters met zorg nagegaan en weergegeven. Op aanschouwelijke wijze vatten we iets meer van het zuid-Afrilkaansch perspectief. A. DE MEIRSMAN O.S.B. 18.870 Icks, X. 83 ♦ DE SPAARSOCIETEIT VAN DEN ZILVEREN SLEUTEL. Geïll, met teekeningen dr Fr, van Immerseel —T ongerloo, St-Norbertus Boekhdl, 1939 (20 X 14) z 59 blz. z 2 f r, geb, i8 Jr.

V-Vta, *J — Een Antwerpsch onderpastoor vertelt over de rakkers van zijn « kapel », jongens van de achterbuurten en den havenkant, zoontjes van ouders, die van God noch gebod houden. En toch gelukt hij erin hun hart te winnen, niet alleen voor zichzelf, doch ook voor het hoogere. De diep-ingewortelde vereering van den Antwerpschen volksmensch tot Onze Lieve Vrouw speelt daarbij een groote rol : het is langs dien kant, dat de onderpastoor-pedagoog erin gelukt zijn snaken tot Jezus. te brengen. Dat practisch middelaarschap van Maria krijgt dan een tastbare erkenning door het aanbieden van een zilveren hemelsleutel door de « kapel »-jeugd. — Sappig verteld, met bewonderendwaardig natuurlijke à-propos-onderbrekingen der rakkers. FR. DUPONT 18.871 Kirschweng, Johannes 83.9 — 43 ♦ DIE FAHRT DER TREUEN. Erzáhlung. Mit Buchschmuck von Rudolf Hesse — Freiburg im Breisgau, Herder & Co, 1938 (20 X 13) 296 blz. In linnen geb. Rm. 3,80 V — Deze uitgebreide vertelling, die zich afspeelt in den tijd der Fransche revolutie tusschen Straatsburg en Trier, gaat gedeeltelijk terug op familieoverlevering van den Schrijver en op sage en historie der streek. Rijk aan bont avontuur, levendig en frisch, verhaalt het boek de stille heldhaftigheid van een jongen, die in edele opoffering het heiligste van godsdienst en volk behoedt. JUUL BovEE 18.872 Koenen, Marie . 83.9 : 92.2 BIRGITTA VAN ZWEDEN — Brugge, Wiek Op, 1939 20 Ir. (27 X 20) 107 blz. V * — In een koel, effen proza heeft de Limburgsche schrijfster van menig heiligenleven ook de legende geschreven van de heilige Zweedsche vorstin Birgitta. De laatste jaren is er meer te doen geweest rond deze figuur, die terecht geldt als het type der « sterke vrouw », nademaal ze zich vermanend wendde tot koningen en pausen. Marie Koenen's verhaal is sober gebleven, ontdaan van eiken vorm van literatuur, en beperkt bij zakelijke toestanden en innerlijke verhoudingen. Het is bijvoorbeeld veel minder uitvoerig en diep dan Jorgensen's bekende boek, doch tevens overzichtelijker en dies gemakkelijker te bereiken en te genieten. Aldus vormt het een uitnemend werk voor de katholieke gezinsboekerij Marie Koenen ERNEST VAN DER HALLEN en voor de volksbibliotheek.

18,873 Luttig, Helmuth

83

IN OFFERANDE RYK — Kaapstad, Nasionale Pers, 1939 (20 X 13) 376 blz. geb. 6 /6 V, [P] — Een onder ieder opzicht flinke roman ; stevig gebouwd, vloeiend geschreven en moreel verheffend. De offergedachte loopt als een gouden draad door heel het werk. De mensch vindt 't ware geluk slechts in den dienst van den evennaaste. Kinnie, de heldin, is een Afrikanerin van Kweekvlei, een boerderij uit de Kaap. Werpt bovendien een interessanten blik op de farmzeden der zuid-Afrikaansche Boeren. A. DE MEIRSMAN O.S.B.

18.874 Morian, Jacques ♦

83

GETEMD ! Vert. uit h. Fransch dr Br J. F. Bernaer. Geïll. — Oostakker, Boekhl « Dili5 Ir. gentia », 1 939 (20 X 15) 153 blz. V -- Jantje, een wees, wordt het aangenomen kind van M. Dillet, ccn katholieken wijsgeer, die hem tracht op te leiden tot een waren kristen mensch. Bij zijn dood loopt Jantje weg om scheepsjongen te worden. Nadat, in een storm, zijn schip vergaan was, wordt hij aangetrokken door een ongeloovige. Jantje komt er toe den vrijzinnige den waren weg te wijzen van het Evangelie, volgens den geest van M. Dillet. De overtollige preektoon van

--

4'

--

den wijsgeer en de te hoog uitslaande wijsheid van den kleinen jongcn,bclet,cn niet dat dit boek een frissere atmosfeer uitstraalt van evangelische zuiverheid cn kindci lijkt eid, die nooit verveelt. De vertaling leest als een origineel. A. BONI C.SS.R.

83.0

18.875 Morton, Anthony

BLAUWMASKER SLAAT TOE. Vert, uit h. Engelsch [The baron returns] dr Jan van Arckel — Den Haag, Zuid-Holt, Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl, Boekhl, 1939 (20 X 14) Ii. 2,15 ; geb. fl. 2,75 233 blz.

V — Een populaire baron breekt keer op keer in bij rijke lui met zoo'n behendigheid dat hij de schrik wordt van Scotland-Yard. Zijn stoutste stuk is de inbraak in het Engelsch Museum. Alhoewel het boek crescendo blijft boeien en vlot leest geeft het den schijn een handboek te willen worden voor en een verheerlijking van kranige inbrekers. A. BONI C.SS.R.

18.876 Op de Beeck, Leo ♦

83

BOERENPOLITIEK — Turnhout, Drukk. J. van MierloProost, 1939 (19 x i2) 133 blz.

15

Jr.

V — Een bundeltje Kempische novellen en schetsen, die het vertellerstalent van dezen schrijver bevestigen zonder blijken te geven van eenige versteviging noch oorspronkelijkheids-betrachten. De bekende boerenkoppigheid vormt meestal het hoofdthema. De mooie schets « Miklos », het verhaal van den in de Kempen overgeplanten Hongaar, valt nochtans niet uit het kader, wegens de primitieve hartstochtelijkheid. FR. DUPONT

18.877 Pelikaan, K. L. (ps. v. L. F. M. Verberekt) DE DETECTIVE- AVONTUREN- VAN ARGO. Geïll. — Brussel, Uitg. Mij Atlas, 47, Floreallaan, 1 939 (24 x 16) 91 blz. 8 Jr.

Leo Op de Beeck

V — Hoe onwaarschijnlijker hoe liever, schijnt de recordleus te zijn van de detectiveliteratuur met kenmerken als : jacht, sensatie, onuitputtelijke fantastische verwikkelingen waarmee het gebrekkige woord geen evenwicht kan houden. En toch zullen honderden zich laten boeien door deze zedelijk onaanvechtbare hersenschimmen. A. BONI C.SS.R,

18.878 Philips, Judson P.

83.0

ERGER DAN MOORD. Vert. uit h. Amerikaansch [Murder mostfoul] dr J. G. H. v. d.

Bovenkamp Jr — R'dam, De Combinatie, 1939 (20 x 14) 236 blz. fl. 2,25 ; geb. fl. 2,90

V — Een abnormaal type beweert zijn vrouw te zullen vermoorden, niettegenstaande de aanwezigheid van een detective, dien hij in dienst heeft genomen, om hem zoogezegd dien moord te beletten. Er worden drie personen in dat spookhuis vermoord. De moordenaar heeft sluw alle bewijzen tegen zijn vrouw gekeerd, die op het punt is veroordeeld te worden. Maar door een vernuftigen kunstgreep van den detective en haar advokaat komt er licht in dit geweldig proces. Dit verhaal, een wonder van fantastische intrigues en fijnzinnige ontknoopingen, blijft boeien in stijgende lijn, maar ontgoochelt eenigszins door het plotse einde, dat in het teeken staat van een valsche getuigenis. A. BONI C.SS.R.

18.879 Segers, Raimond ♦

83 : 89

STADSRAKKERS !? — Antwerpen, Geloofsverdediging, 1938 (22 x 17) 144 blz. 12,50 Jr. V — De bedoeling van den schrijver ligt voor de hand, nl. : den ontwikkelingsgang teekenen van het groeiend roepings-bewustzijn bij den hoofdheld Walter Gerrits — bewustzijn, dat voornamelijk wakker wordt onder de drukking van de oorlogsgebeurtenissen. Wij zijn echter de meening toegedaan, dat de dramatische lijn in deze niet strak genoeg getrokken werd, en de auteur zich ertoe heeft laten verleiden een buitensporige aandacht te verleenen aan de schildering der aankomende-jeugd-romantiek der vorige generatie, zonder ze voldoende in te schakelen in zijn opzet. Vandaar dat men zich soms van den indruk niet kan losmaken, dat het werk op sommige plaatsen compositorisch « rammelt ». Het is echter in een prettigen en vlotten stijl geschreven : Verschoren en Timmermans komen hier en daar om het hoekje gluren. Sporadisch stuiten wij op een stroef woord of sticht een slordige interpunctie verwarring. Een boek, dat aan onze jeugd iets meer geeft dan wat verstrooiing. FR. DUPONT

18.880 Steeman, Stanislas -André

83.0

Mr WENS SPEELT ZIJN TROEVEN — Antwerpen, N. V. Altiora, 1936 (20 x 14) toi blz. V — Martin Dolo verstond de kunst zijn eigen persoon te ontdubbelen. Zoo kon hij ongestraft misdaden bedrijven, want telkens wist hij de verdenking op zijn dubbelganger te doen wegen. Hij werd echter te stoutmoedig en gesnapt. Een detective roman van de goede soort. — Aanbevolen. A. CoRLvy, PR.



42

-

18.881 Svensson, Jon ♦

83 — 43

NONNI. Erlebnisse eines jungen Islanders von ihm selbst erzáhlt. Geïll. met 12 teekeningen — Freiburg im Bresgau, Herder & Co, 1939, 82-89 duizendt. (ig x 13) VI, 355 blz. geb. Rm. 3,80

V-VIa, J — Aan al onze jongens die Duitsch leeren moet het boek in handen gegeven worden. Het is een der gezondste en natuurlijkste jongensboeken die we gelezen hebben.

^

18.882 ♦

Jon Svensson

JUUL BOVEE

Svensson, Jon

83 = 43

SONNENTAGE. Nonni's Jugenderlebnisse aus Island. Geïll. met 6 pl. en i 5 teekeningen — Freiburg im Bresgau, Herder & Co, 1939, 63-67 duizendt. (ig x 13) IV, 275 blz. geb. Rm. 3,60 V-VIa, J — Vormende, frissche en boeiende lectuur voor onze jongens. In geene katholieke school, waar een Duitsche

bibliotheek bestaat, mag het ontbreken .

18.883 Svensson, jón 83

JUUL

:

BOVÉE

93

=

43

♦ WIE NONNI DAS GLUCK FAND. Geïll, met i foto — Freiburg im Breisgau, Herder & Co, 1935, r z-ig duizendt. (ig x i i) VI 175 blz, geb. Rm. 2,60 ,

V — Wie de druk vertaalde en zeer hoogstaande jongensboeken van dezen katholieken IJslander kent, zal met bijzondere belangstelling deze eenvoudige autobiographie lezen, waarin hij menig avontuur uit zijn werken zal terugvinden . JUUL BOVEE

18.884 Tinhofer, Carl ♦

83

LICHTER WERKTAG — Freiburg i. Br., Herder Verlag, 1938 (i9 x z I) 364 blz. Rm. 4,80 V — Het is een buitengewoon gezond boek, waarin het harde werkersleven van den Tyroolschen smid met aantrekkelijk optimisme wordt geschilderd. In dezen roman valt nu eens het leven mee : onder zijn zwaren hamerslag en den wil van zijn eerlijk en trouw hart voegt het onwillige zich tot orde en geluk. Hier toont zich de schrijver met zijn mooiste talent : vreugde aan kleurige, sappige vertelling, die ons zoo volkomen in het verrukkelijke Tyrol verplaatst. — Zeer aanbevolen. JUUL BOVEE

18.885 van Steen, Peter

83

DE DROOM — Den Haag, H. P. Leopold (De vrije bladen, Jg i6, schrift X) '939 (23 x i6) 26 blz. f1, I V — Een geestige schets van een huishouden ; kinderangsten tegenover de ouders, een opgang van den jongen in een bepaalde richting (piano), maar 't valt burgerlijk uit... Dr JORIS CAEYMAEX, PR,

18.886 Wells, Carolyn

83.0

DE GEVAARLIJKE ERFENIS. Vert, uit h. Engelsch [The Killer] dr J. D. A. van Gumster — Laren, A. G. Schoon 1939 (2z x i6) 212 blz. fl 2,25 ; geb. f1. 2,go-derbk, .

V — Een rijke oude heer roept zijn familieleden bij elkaar een hunner wil hij universeel erfgenaam maken van zijn millioenen, de anderen royaal deelende legatarissen. In den loop der volgende dagen wordt een erfgename vermoord ; Peter van Steen verder een vreemdeling, die voor den voornaamsten candidaat tot universeel erfgenaam wordt aangezien en ten slotte de oude heer zelf. Alles door een van het troepje, die met nog een paar anderen een indringer blijkt te zijn. Dit weinig

origineel gegeven is op weinig aantrekkelijke wijze uitgewerkt.

18.887 Young, Gordon

FR . VERMEULEN, PR ,

83.0

RED CLARK RIJDT VOOR « MIZ DOBBS » Vert, uit h. Amerikaans [Red Clark of

the Arrowhead] dr J. D. A. v. Gumster — Laren, A. G. Schoonderbeek (Mustang-reeks) '939 (2I X i6) 224 blz.

f1, 2,25 ; geb. f1, 2,go

V — Red Clark heeft z'n nieuwste avonturen en belandt in een strijd tussen twee ranches, Zijn schietvaardigheid wordt wel wat erg bloederig. Voor liefhebbers ; niet te vlug aan jongeren geven . JOH. ZWANIKKEN

— 43 VIa --- KINDELECTUUR Voor grootere kinderen van

i,

14, 15 jaar

83

18.888 BIELKE, ESTHER : KLEINE SARIMAN LEG9NE, P. M. KLEINE RAKKERS LEGÊNE, P. M. SOERADSHMOEKHI ('t Zonnebloempje)

Geïll. dr Eva Schutz — Zeist, Zendingsgen. der Evang. Broedergemeenschap, 1 939 (20 X i) elk 36 blz. elk fl. 0 ,35

VIa-b, P — Drie verhalen, bedoeld om bij de kinderen van het moederland, interesse te wekken voor het werk van de kindertehuizen in het missiegebied, verzorgd door het protestantsche Zeister-Zendingsgenootschap. A. BONI C.SS.R.

18.889 Buskin, Peter

83.0 : 83.9 : 91 : 325

BOELA MATARI. Met Stanley door Afrika. Een spannend verhaal voor jongens. Geïll. dr Piet Broos — Helmond, N. V. Boekdrukk. « Helmond » (Nederl. Jeugdbibl., nr g6) 1 939 4 fr. (27x19) 122 blz.

VIa — Wie Stanley was en welke tochten hij maakte door Afrika, dat hem bestookte met koortsen en wilde dieren en giftige pijlen, en hoe hij tegen alle hoop in hardnekkig doordreef om de eerste banen te leggen voor de latere kolonisatie, daarvan vertelt dit koek op een pittige en boeiende wijze. A. BONI C.SS.R.

83

18.890 COETZEE, BAFFLE : DIE ONGELUKKIGE KONINGSDOGTER JACOBS, J. F. : DIE HELD VAN KAMMALAND LATSKY, LULU : DIE ORANG-OETANG SAUNDERS, ELIZABETH : DIE OU PORTRET EN ANDERE VERHALE Geïll. dr Poe Weerdt — Kaapstad, Nasionale Pers, 1 939 (2 1 x 1 5) 64, 64, 32, 48

blz, elk i /6

VIa — Zuid-Afrika bezit begaafde vertellers. Deze bundels bewijzen het. Ze zijn vlot en boeiend geschreven. Ze vervoeren de jeugd naar het droomland waar de werkelijkheid vergeten wordt en de verbeelding vrij kan opbouwen. Een opmerking voor de Nederlandsche lezers. Sprookjes worden maar genoten indien ze « gemakkelijk » lezen. Met 't Afrikaansch taaleigen is de Nederlandsche jeugd niet vertrouwd en daarom vreezen we dat ze bij haar niet tot hun volle recht zullen komen. De uitgeverij die zich zal belasten met de Nederlandsche bewerking dezer kleurrijke vertellingen zal verdienstelijk werk leveren. A. DE MEIRSMAN O.S.B.

18.891 Eitjes, John

83.0

EEN DOUGLAS VERMIST. Geïll. — Haarlem, De Spaarnestad (Jeugdbibl. nr io2) geb. fl. 1,35 ; abonn. van 12 dln fl. 14 1939 (21 X i5) 16o blz. VIa, J — Een H.B.S.er, die eens graag de lucht in wou, neemt bij vergissing plaats in een vliegtuig met bestemming voor Parijs. Na een noodlanding komt het vliegtuig in de handen van smokkelaars, die er mee van door gaan en onze luchtgasten een achtdaagsch verlof bezorgen vol avonturen. — Aantrekkelijke lezing. A. BONI C.SS.R.

18.892 Jens, Ina ♦

83 : 37 = 43 : 4393

MIRASOL. Ein deutscher Junge erlebt Chile.Verk, schooluitgave met verklar. dr W. H. J. J. Schónberger — Zutphen, W. J. Thieme & Co (Deutsche Bucherei) í93g (ig x 13) I 1, 0,95 ; geb. I 1. i,5o 103 blz.

VIa, J — In een eenvoudige en mooie taal vertelt het boekje ons de boeiende avonturen van een Duitschen jongen in Chili. — Goede klasselectuur. JUUL BovEE

18.893 Molier, Jac. H.

83.0

HOE APPIE VAN GELDER EEN KEREL WERD. Geïll. met 66 penteekeningen van den auteur — R'dam, De Combinatie, 1 938 (3o x 24) 103 blz. VIa, N — Lange uitgepluisde geschiedenis van Appie en zijn vriend Willem, die bij een diefstal zich detectieven wanen en er voor spelen ; dan beschrijving van hun kampleven, waaronder een' spookgeschiedenis, die in een bokspartij eindigt. Houterige koel filosofeerende jongens, te perfekt om te kunnen bestaan. Van godsdienst nergens een spoor, volslagen heidensche moderne stadsgasten. Vast zeker geen verheffende lectuur voor geA. D. G. doopte kinderen.



44 18.894 Rentinga, Jan ♦

83

ARIE. Geïll. — Helmond, Boekdrukkerij Helmond, 1 936 (25 x i6) 157 blz. VIa — Marie Koenen, Antoon Coolen en A. J. Zoetmulder bekroonden dit boek met de Eerste Prijs, bij de prijsvraag voor een oorspronkelijk katholiek Jeugdboek. En ze deden goed. Wat frissche, kerngezonde volksjongen is die Arie, wat sterke, zedelijke gaafheid . en oprechte, ongekunstelde christen zin, wat prachtig-open ziel voor 't gezonde leven in Gods schoonti natuur. Arie tusschen zijn flinke ouders en meesters, die nog weten op te voeden, Arie met zijn springlevende makkers, wier hoofd hij is, zal gauw de vriend zijn van elke jongen en ook anderen, die hem kennen leeren. A. D. G. ib

83.8

18.895 Seghers, René J. ♦

MAYA. Sprookjes en vertellingen — Tongeren, G. MichielsBroeders(Oostlandreeks, nr 7) 1 939 1 9 x 1 3) 1 59 blz, i8 fr. J. Rene Seghers VIa-b — Een lichte variante op het thema dat we reeds elders vernamen. Zeer leesbaar zijn vooral : Maya, of het Sprookje van de Glazen Prinses; de Witte Ridder en De Drie Tamboers. Heelemaal in het sprookjesgenre geschreven, munt dit kostelijk werkje uit door zijn vlotten zwierigen stijl, zijn aangenamen diloog en de friss che, steeds goed verzorgde taal. Ook de uitgever krijgt een pluimpje voor de degelijke en sierlijke uitgave. M. BROVNS O.S.CR. (

-

VIb -- KINDERLECTUUR Voer ietwat gevorderde lezertjes (van 9, io, ii,

52

jaar)

18.896 Brinkgreve-Entrop, J. H.

83

DRIE MEISJES IN EEN KAMPEER-AUTO. Geïll. dr Miep de Feijter — Alkmaar, Gebr. Kluitman (Serie : De 4 jaargetijden) 1939 (20 x 14) 16o blz. fl. 0,75 ; geb. fl. 1,20 VIb, M — Drie meisjes met verlof, trekken met een kampeer-auto doorheen mooi Nederland. Een zeer leuk boek dat meisjes van 8 tot 12 jaar zullen verslinden. FR. CROLS, PR.

18.897 Kuiper, Johanna E.

83

LIENTJE GAAT VERHUIZEN. Geïll. met teekeningen dr Miep de Feijter — Alkmaar, Gebr. Kluitman (Serie : De 4 jaargetijden ) 1939 (20 X 14) 16o blz. fl. 0,75 ; geb. fl. 5,20

VIb, M, N — Lientje's verhuis zet het verhaal in. Daarna volgen de gebeurtenissen elkaar op, om zich met een onverwachte wending te voltrekken bij het feest van prinsesje Beatrix. Zeer vlot geschreven, maar opvallend neutraal. B. A.

18.898 Lattimore, E. F.

83 : 087

JUNIOR. Het negerjongentje. Bew, naar h. Engelsch [Junior. A coloured boy of Charleston] dr Clara Asscher-Pinkhof. Geïll, met tekeningen v. schrijfster — Den Haag, H. P. Leopold, 1 939

(

23

I 1. 1,25 ; geb. f1.

x 1 7) 1 43 blz.

1,75

VIb-c — Junior is een negerjongetje dat in Amerika leeft. Daar vader geen werk had, deed Junior erg zijn best om een baantje te krijgen. — De schrijfster, die niet bij haar eersteling is, weet hoe alledaagsche belevenissen op een aantrekkelijke en verstaanbare wijze aan kinderen dienen verteld te worden. Met leuke teekeningen. S. S.

18.899 Peeters, Jan

81 : 087 KLEUTERRIJMPJES. Geïll. dr Elza van Hagendoren — Antwerpen, De Sikkel, i 939 (24 X 19) 6o blz. gec. i6 fr,

VIb-c — Fijn geschenk voor kinderen, die gaarne een versje van buiten opzeggen. De flink-verzorgde uitgave en de keurige illustratie zorgen voor de helft van het succes. A.

18.900

Wachters, Louis

BONI

C.SS.R.

83

IN KABOUTERLAND VEEL NIEUWS? Geïll. dr Waterschoot — Antwerpen, Opdebeek, 1937 (24 x 17) 87 blz. i o f r. VIb — Aantrekkelijk kabouterverhaal. Ondertitel Als Mijnheer goud baas speelt legt er toch een bizondere strekking in.

Het rustige kaboutervolk moordt in, broedertwist zichzelf uit om wille van het goud door kabouters Plik en Plek, tegen de kabouterwet in, in 't vredige rijk binnengebracht. Dat Louis Wachters leerden ze van de menschen af, waar ze een tijd waren heengëvlucht. Onze kleintjes zullen er dan zien hoe begeerlijkheid zichzelf straft. A. D. G. Gretig zullen ze het boekje lezen.

— 45 --

88. - Gemengde Opstellen 18.901 Poey, M. ♦ Dr J. PERSYN. Zijn leven — Zijn werk — Antwerpen, Standaard-Bkhl (K. V. H. U.- Verhandel. 374 (2 0

x 1 3) 104 blz.

-

84 : 92.8

375) 1 939 5 Ir.

V — Een klare uiteenzetting van het leven en het werk van Dr J. Persyn. Alhoewel we hier te doen h ebben met een biographie, eer dan met een letterkundig essay, kunnen we uit deze brochure toch opmaken hoe Persyn het goed recht der katholieke kritiek heeft hoog gehouden. Dr K. E.

18.902 Coetzee, Abel, Dr

88 : 4393 : 39 : 008

LEENGOED. Gedagtes oor taal, volksgeloof, kultuur — Pretoria, J. L. van Schaik (Monument-reeks, nr (19x16) 38 blz.

12) 1 939 2/-

V — In Zuid-Afrika wonen Engelschen, Boeren, Bantu, Hottentotten en Boesmans naast elkaar. Ze beïnvloeden Dr Jul. Persyn elkaar. Schrijver onderzoekt dien invloed op 't gebied van taal, volksgeloof en cultuur. Gevatte bijdrage over de cultuurgeschiedenis der Unie. A. DE MEIRSMAN O.S.B.

18.903 Lutkie, Wouter ♦

84 : 159 : 37

VAN BOVEN AF. (Lessen van het leven).Ten vervolge op « De man 'n man » — Oisterwijk, Uitg. « Oisterwijk » ( ig x 13) 252 blz.

Wouter Lutkie

IV * — Van den bekenden priester-publicist werden hier een aantal bijdragen uit de periodische pers en uit tijdschriften bijeen gezameld. Althans wekken ze sterk den indruk oorspronkelijk bedoeld te zijn als persartikels, waarvan ze ook doorloopend de kenteekens vertoonen. De redacteur van « Aristo » verloochent ook hier zijn leermeesters en voorgangers niet : Bloy en Hello, Chesterton en Bruning. In hoofdzaak is hij gevoed door het Fransch moralisme en het Italiaansch fascisme, terwijl hij zich haast op elke bladzij reveleert als een principieel -onhollandsch temperament. Zijn bijdrage « Vijandschap en Vriendschap » is in die richting een specimen van Zuidersch- georiënteerd gevoelsen denkleven. Lutkie heeft een Savonarollaansch temperament, waarvoor geen enkele der moreele, sociale en staatkundige excessen

en wanorde -verschijnselen van dezen tijd

veilig is. Hij strijdt tegen de democratische uitwassen en tegen de liberale economie, tegen Roomsche zelfgenoegzaamheid en Hollandsche engheid van gevoelen, en oriënteert zich hierbij telkens bewust of onbewust naar zijn geestelijk vaderland Italië. Veel van wat de auteur hier vooropstelt is in den grond slechts de toepassing van de wetten der christelijke moraal of van enkele absolute interpretaties hiervan ; veel ervan werd door de jeugd algemeen erkend en aanvaard, doch door weinigen beleefd en in den loop der jaren door velen verloochend. Lutkie is een der zeldzamen die het absolutisme der jeugd nimmer prijs gaven noch aanpasten : dit is de voornaamste beteekenis van deze figuur, en dit maakt zijn werk aanvaardbaar, ook in zijn hardste consequenties. Deze tijd kan enkele geweldenaars van zijn kaliber best gebruiken, en wie veel liefhad zal veel vergeven worden. Ten slotte staat hij zeer dicht bij de « Vlaamsche » levensvizie en levenshouding, en kunnen een aantal zijner stellingen gerekend worden tot de hier algemeen-aanvaarde inzichten, hoe gedurfd ze blijkbaar in het Noorden ook klinken. Ik kan me alles bijeen indenken dat de lectuur van Lutkie's werken voor sommige jongeren niet ongevaarlijk is. E. v. D. H.

18.904 Michel, Ernest

84 : 24

ALS DE TWEE ÉÉN ZIJN... -- Nijmegen, G. Moorman, 1939 (23 X i6) 140 blz. II — Onversaagd gaat deze bekeerde theosoof voort met het uitspreken van zijn mystiek denken. Het is een heel persoonlijke mystiek, die alle uitspraken der theologie en der officieele » Kerk verwerpt. Er zijn bladzijden in dit boek die ontroeren en bladzijden die gloeien. Maar deze « ontdekker » der mystiek heeft het essentieelste over het hoofd gezien. Christus leeft in ons door zijn Kerk, zooals Hij die gewild heeft, en niet zooals Ernest Michel die droomt, Dr KAREL ELEBAERS

46 88 : 93 : 9

18.905 van Hoek, Kees

GESPREKKE MET Dr W. J. LEYDS. Geïll. met 5 platen — Pretoria, J. L. van Schaik

(Monument-reeks nr 17-18) 1 939 (19 x i6) 49 blz. 31-

V — Korte levensschets van den vroegeren staatsprocurator en staatssecretaris van Transvaal. Ons belangt voornamelijk 't kapittel « Die Boere Gesant in Brussel » aan. Daarin wordt andermaal bewezen dat Zuid-Afrika voor ons geen alledaagsch land is. A. DE MEIRSMAN O.S.B.

84 : 92.8

18.906 Verhoeven, Bernard

♦ DE ZIELEGANG VAN HENRIETTE ROLAND HOLST. Geïll. met 2 foto's — Utrecht, Het Spectrum, 1939, 2e bijgew. druk (19 X

ii) 32

fl. 1 ,75

blz.

IV -- Deze uitgave is voor een deel een herdruk van het geschrift, dat onder denzelfden titel in 1925 verscheen (zie rec. 3447). Waar toen, zooals steeds bij een studie over nog levende en produceerende tijdgenooten, de « schoone voleinding » aan Verhoeven's essay ontbreken moest, daar is de schrijver thans, dank zij het later verschenen werk van Henr. Roland Holst,nog dieper in het wezen dezer dichteres kunnen binnendringen en biedt ons aldus een gaaf totaal-beeld van den zielegang dezer uitzonderlijke vrouw en kunstenares. Een voorafgaande kennismaking met de dichteres schijnt o.i. wel gewenscht, om dit essay in zijn heelen diepgang volkomen te vatten. W. S.

18.907 Verschaeve, Cyriel, pr.

84 : 75 : 801

18 74 -1 934) 6 , DEEL : STUDIES OVER Geïll. met 6 platen -- Brugge, Zeemeeuw, 1937 (22 x i6) 313 blz.

VERZAMELD WERK (Hulde-Uitgave

KUNST 75 fr,

IV * — Na het lezen van Verschaeve's essay's over groote kunstwerken, merkt men telkens dat het geen zin heeft over zijn « bewonderingen » te gaan loven en bieden. Men aanvaardt zijn standpunten en volgt hem in zijn uitbundige waardeeringen, of verwerpt hem als een kritieklooze geëxalteerde romanticus. Het schijnt overigens dat dit laatste standpunt het meest in de lijn ligt van de hedendaagsche mode en het prxstige van den criticus. Hoe dikwijls men ook stil blijft bij sommige van zijn uitspraken, hoe gedurfd en zonder reserve zijn beweeringen ook dikwijls klinken, hoe gemakkelijk men ook zijn persoonlijk en kritischer inzicht geneigd is te stellen tegenover Verschaeve's breede aanvaarding, toch geeft men zich ten slotte telkens gewonnen tegenover zijn groote bewondering, die telkens het produkt blijkt te zijn van zijn kennis, begrip en liefde. Zoo verwezenlijkt hij zelf zijn uitspraak dat de grootste criticus is, wie het meest kan bewonderen. Men moet in deze zesde bundel van zijn verzameld werk slechts zijn verdediging van Rubens lezen, om dit toe te geven. Overigens is het altijd een voorrecht tot een kunstwerk te naderen aan de hand van Verschaeve : de Grieksche tempel te Pastum, het werk van Correggio, Rafaël en Michelangelo die hier aan de beurt komen, tot de zachte lyriek van English, de tragiek van Servaes' Kruisweg en de ramen van Yoors. Dat hij hier bovendien bewonderend over Eugeen van Steenkiste schreef, iets wat hem van menige zijde aangerekend werd als een zwaar vergrijp tegen het elementairste kritisch inzicht, bewijst alleen dat ook de bewondering niet gepantserd is tegen vergissingen. Ook deze bundel is van uiterst groot belang in het kritisch werk van dezen Dietschen groote. ERNEST VAN DER HALLEN 84 : 809 18.908 Vestdijk, Simon LIER EN LANCET. Essays over Emily Dickinson, Paul Valéry, Rainer Maria Rilke, Franz Kafka, J. Greshoff, Hendrik de Vries, Jan Engelman, E. du Perron, J. Slauerhoff e.a. — R'dam, Nijgh & van Ditmar, 1939 (20 X 14) 410 blz.

f1. 2,90 ; geb. /1. 3,go

III *, N — Deze zeer scherpzinnige en erudiete essay's over diverse Nederlandsche en buitenlandsche schrijvers zijn de kennismaking meer dan waard. De a-religieuse houding van den schrijver maakt voorbehoud voor volwassen ontwikkelden gewenscht. De ingewikkelde gedachtereconstructies zullen trouwens voor dat voorbehoud vanzelf wel zorgen. CYR. VAN DUYSE 88 : 87 : 30 18.909 Zeegers-Claessen, Jo ELI WAAR ZIJT GIJ ? De mensch, de maatschappij en haar toekomst — Deventer, .M.

E. Kluwer [Antwerpen, De Nederl. Boekhdl] 1938 (16 x I2) 182 blz. fl. 1,40 ; geb. fl. 1,95

III, LT — Satire en kritiek op; alles wat in de moderne wereld kan gehekeld worden. De affabulatie is alledaagsch : een litanie symbolische personages. De vorm doet eentonig aan : samenspraken. De verkondigde « wijsheid » is die van een humanisme zonder afhankelijkheid van God, zooals de slotzin getuigt : « In mijn eigen hart, in mijn eigen wezen, in mijn eigen zijn, ligt de openbaring van al wat was, is en wezen zal ». We bedanken voor zulk individualistisch egocentrisme !

Dr KAREL ELEBAERS, PR.

47

18.910 XX.

86

EEN DICHTER VERLIEFD. Brieven van Jacques Perk aan Joanna C. Blancke. Uitgeg, en ing. dr Dr G. Stuiveling. Geïll. — Den Haag, H. P. Leopold (De vrije bladen, 16e Jg, schrift I) 1 939 (23x 1 5) 36 blz. fl. 1,25

IV — Mathilde Thomas zou voor Perk slechts beteekenis gehad hebben als model, terwijl hij integendeel op Joanna C. Blancke verliefd is geweest ; ook zouden meerdere gedichten hunne inspiratie bij die bron vinden. Veel documenten. Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

18.911 XX. ♦



88

GEZINSBOEK. Samengesteld door Herman Divendal, Ernest v. d. Hallen, Anton Sweers. Uitgegev. in opdracht van « Ons Leekenspel ». Geïll. met teekeningen en vignetten dr verschillenden — Hilversum, Paul Brand ; Antwerpen, P. Vink, 1 939 (34 x 17) 240 blz. 32 Jr.

V —Dit werk biedt zich aan « als ernstige poging om mede te werken aan de intense actie voor het katholieke familieleven ». Het stelt zich in dien zich vóór als « werkboek » dienstig tot dit doel. De hoofdbekommernis ligt in het familiaal beleven der liturgie, en het doen heropleven van huiselijke gebruiken, het al met zin voor stijl en gemoedswaarde. Er is een eerste deel waar de grondslag van deze heilzame idealen wordt uiteengezet. Het eigenlijke werkboek, daarna, levert alle gegevens 10) wat betreft het gansch katholieke gezinsleven, zooals dit diende « gevierd » te worden ; 2 0 ) wat betreft « gezinsavonden ». Voor beiden wordt op keurigen tekst van kundige schrijvers zin en geest en schoonheid aangetoond van al wat in jaarkrans en levensloop door het geloof gewijd is, waarbij dan kwistig en fijnuitgekozen teksten, gedichten, spel en zang aangegeven worden. Een mijn ! Zoowel leesals naslag- en overwegingsboek, dat én ouders en kinderen op elk uur bij de hand zijnde, ze allen samenhoudt in den band van een warm en diepvroom gezinsleven ! Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

9. - Geschiedenis 18.912 Biesta, P.

9 : 27 : 28 : 91

PIETERBUREN. Geschiedenis van kerk, kerspel en borg. Geïll. met omslagteek. dr S. J. Bouma en i 5 foto's — Assen, van Gorcum & Co (Nieuw Groninger Mozaïk, nr 2) 1 939 (2'

x

i6)

79

blz.

I 1, 0,95

V — Het is ook in Noord-Nederland de tijd van de dorpsmonographietjes geworden. Pieterburen ligt in het Groningsche, in de Ommelanden. Van hetgeen het protestantisme voorafgaat, is bitter weinig bekend. Schrijver heeft een chronologische indeeling toegepast, en dan voor elke periode kerk, burcht en dorp behandeld. Dr FLORIS PRIMS, PR.

18.913 Brouwer, J,, Dr

9:91: 32 : 39

SPAANSCHE ASPECTEN EN PERSPECTIEVEN. Geïll. met 14 buitentekst pltn — R'dam, Nijgh & van Ditmar ; Brussel, A. Manteau, 1939 (2o x 14) 290 blz. 42,50 Jr. III * — Dr Brouwer heeft zich sedert lang geopenbaard als een zeer bestreden doch gezagvol historicus der Spaansche kultuur en politiek ; de brochuur en bijdragen welke hij sedert het begin van den burgerkrijg publiceerde, behooren mede tot het belangrijkste wat in dit verband geschreven werd in West-Europa, al was zijn getuigenis soms voor velen een steen van aanstoot of een motief van diepen twijfel. In het boek waarvan men hierboven den titel leest, bedoelde hij een kritisch onderzoek in te stellen naar de kultuurhistorische beteekenis van dit rijk, zijn wisselende politieke verhoudingen, zijn beteekenis in het ideologische en zakelijke Europeesche kompelks, de diepere oorzaken van de krisis waarin, dit volk sedert generaties leeft en die haar beslag kreeg in den pas voorbijen burgeroorlog, en ten slotte het probleem der nieuwe toekomst welke voor Spanje schijnt weggelegd te zijn. Men hoeft geen hispanoloog te zijn om in te zien welk belangrijk materiaal op grondige wijze in dit boek verwerkt is, en met welke eruditie, met welke eerlijkheid, ernst en bekommernis aan objectiviteit, 1 e auteur zag en oordeelde. Het standpunt van den auteur is genoegzaam bekend om een licht voorbehoud in verband met zijn verhouding tot de Franco-gezinde geestelijkheid in Spanje overbodig te maken. Het is intusschen merk gebeurtenissen der laatste paar maanden te toetsen aan Dr Brouwer's voor--wardige spellingen aangaande de oriëntatie van Spanje's buitenlandsche politiek in de naaste toekomst. Ondanks de vraagteekens die men zich onvermijdelijk genoopt voelt af en toe te zetten naast sommige zijner uitlatingen en uitspraken, is dit een mooi, gaaf werk, dat getuigt van een zeer ongewone kennis en eruditie en van een groote liefde tot dit tragische volk. ERNEST VAN DER HALLEN

48 -18.914 Colenbrander, H. T., Dr

9 : 32

EUROPA 18 7 1-1914. Staatregelingen, bondgenootschappen en politieke verschuivingen — A'dam, P. N. van Kampen & Zoon, 1 939 (23 X 1 4) 74 blz.

fl. 1,25

IV — Een scherp geziene en sterk gesynthetiseerde brok geschiedenis, waarin de toestanden, de ontwikkeling en het streven der groote Europeesche machten in deze periode worden uiteengezet. Het is de groote Nederlandsche historicus op zijn best. Dr J. UYTTERHOEVEN

18.915 de Muynck, Paul

9

DE BURGEMEESTERS VAN AUDENAERDE en de leden v. d. gemeenteraad (of v. d, regeering) dezer stad van 1817 tot 1 937 REDERIJKERSKAMERS IN VLAANDEREN. Inlichtingen daarover uit de boekerij en het museum der stad Audenaerde TABEL VAN DE GESCHIEDK. AANTEEKENINGEN over de stad Oudenaarde die verschenen in de « Feuille d'Annonces » ( 18 25 -18 2 8 )

— Oudenaarde, Drukk. Bevernaege ( Uittreksels uit de Annalen v. d. « Oudheid- en Geschiedk. Kring van Audenaerde ») 1 939 (22 x 15) 40, III, 24 blz.

V — Deze drie brochuren zijn documentair opgevat. Het is materiaal voor geschiedenis, en het wordt ons met de gewenschte zorgen medegedeeld. Buiten Oudenaarde zal vooral de bro :hure over de rederijkkamers in Vlaanderen belangstelling wekken. Niet min dan 134 gemeenten worden ons vernoemd. Opmerkelijk dat de opteekeningen meest alle op de XVIIIe en XIXe eeuw slaan. Men geve zich wel rekenschap van het gebruik van het woord « rederijkkamer ». Dr FLORIS PRIMS, PR.

18.916 Jongen, J. J.

9 : 37

COMPENDIUM DER ALGEMENE GESCHIEDENIS — Purmerend, J. Muusses, fl. 1,50 1 939 (23x15) 102 blz. V — Een hulpboek dat welkom zal zijn bij al wie examen in de geschiedenis moet blokken . Waar een leerboek de landen naast elkaar behandelt in de opeenvolgende perioden, geeft dit boek de hoofdtrekken van de geschiedenis van elk land in zijn geheel, zonder het bestaand verband uit het oog te verliezen. Vruchteloos zocht ik naar een paar bladz. over België, over Nederland. Waarom ? Niet-examinandi zullen naar dit boekje dikwijls grijpen als « nachslagbuch. Dr J. UYTTERHOEVEN

18.917 Leipoldt, C. Louis

9 : 28

DIE HUGENOTE.Geïll. met I kaart —Kaapstad,NasionalePers,1939(i8 x 14) 251blz. 6/V — Dit is, in het Zuid-Afrikaansch, een geschiedenis, voor het Afrikaansche publiek, van de Fransche Hugenoten, geloofdsgenooten van den schrijver. Belangrijk voor ons is alleen het laatste gedeelte waarin het gaat over « de uitnoodiging naar de Kaap, de eerste aankomelingen, de nederzetting... De Franschen worden Afrikaners ». Alleen voor dit gedeelte is er op archief gewerkt. Dr FLORIS PRIMS, PR.

18.918 XX.

9 ; 271

KRONIEKEN VAN DE ABDIJ BLOEMHOF TE WITTEWIERUM, loopende over de 13e eeuw, door de abten Emo, Menko en een Ongenoemde. In opdracht V. h, hoofdbestuur der algem. vereenig. « Groningen » uit het Latijn vert. dr Dr Willem Zuidema en Drs J. Douma en uitgeg. met medewerk. van Dr C. D. J. Brandt — Utrecht, Kemink & Zoon, Over den Dom, 1 939 (23 X 17) 269 blz. f1, 3 ; geb. f1. 4

V — De drie kronijken die hier uit het Latijn vertaald worden loopen over de abdij Bloemhof te Wittewierum in Friesland. De Latijnsche tekst verscheen o.m. in de Monumenta Germanise Hi$torica-. De tekst werd terdege benuttigd door Dr Wybrands tot zijn studie De abdij Bloemhof in de XIIIe eeuw ». De kronijken bevatten mccr dan' de plaatselijke geschiedenis. Ze kcnnen menige uitweiding, menige beschouwing, en soms vernemen we ook iets dat tot de algemeens geschiedenis behoort. De kronijken loopcn tot het jaar 1296. De vert sling 33 vergezeld van nota's, en gevolgd van een register op de voornaamste stoffen Dr FLORIS PRIMS, PR.

N. B. — Het ruitje • onder het volgnummer van sommige recensies geplaatst,beduidt dat de aldus aangeteekendc werken in een katholieken geest geschreven zijn.

NUMMER 2

ACHTTIENDE JAARGANG FEBRUARI 1940

BOEKENGIDS Algemeen Nederlandsch Bibliografisch Tijdschrift Orgaan van het Algemeen Verbond van Katholieke Boekerijen VERSCHIJNT 10 MAAL PER JAAR REDACTIE en BEHEER : Alg. Secretariaat voor Katholieke Boekerijen Cuylitsstraat 27, Antwerpen

—

Postcheckrekening : 241.02

Dit nummer : 5 frank Abonnement : 35 frank Abonnement : f. 2.75 Dit nummer : f. 0.35 N. V. Het Nederlandsche Boekhuis -- Tilburg

Prijs voor B e I g i ë : P r ij s voor Nederland :

AGNOSTICISME door EM. JANSSEN S.J. Men heeft ons wel eens verweten dat we, in opstellen over literatuur, van het woord agnosticisme misbruik maakten; we spraken te veel, zei men, van een « aesthetisch agnosticisme », waardoor de literatoren en kunstenaars de diepere waarheden en beginselen onaangeroerd zouden laten, om slechts in het oppervlakkige ruzie te maken of een verbond te sluiten ! Daartegen hoeven we ons niet te verdedigen ; hiervan blijven we toch overtuigd : het agnosticisme is, in de hedendaagsche cultuur, een van de grootste kwalen. Onder agnosticisme verstaan we de houding van wie de grondvragen niet ernstig stelt, hun oplossing niet inleeft met geheel zijn wezen ; de houding van wie zich niet consequent en bewust in een bepaalde richting voortbeweegt. Eclectisme, opportunisme, defaitisme of arrivisme, zooveel andere doenwijzen nog hangen er mede samen. Beginselloosheid zouden wij het noemen, indien het gebruik dat woord niet tot het oppervlakkige had overgebracht. Beginselloosheid is in de bovenlagen, wat agnosticisme is in de diepere. En de kwaal bestaat hierin, dat de hedendaagsche cultuur en samenleving een integrale beginselvastheid niet alleen noodeloos maken, haar ook instinctmatig weren en afscheiden. Zulke beginselvastheid komt thans voor als een gezwel in een lichaam ; vanzelf werkt alles van het lichaam samen om het gezwel te bestrijden. Aan een summair contact en samenvoelen met zijn medemensch, heeft de hedendaagsche burger genoeg. Twee van hen zouden, als ze consequent doordachten, omtrent het allereerste en allernoodzakelijkste lijnrecht tegenover elkander staan ; intusschen presenteeren ze elkaar, hartelijk en gemeend, sigaretten en wijn, logeeren bij elkander, richten samen uitstappen in, zetten ondernemingen op touw... en denken nooit meer aan iets anders. Op alle domeinen beperken zich veruit de meeste menschen, ook voor hun individueele behoeften, bij de maatschappelijke normen en fatsoen. Drang naar waarheid en liefde kent geen andere bevrediging dan een gelaten conformisme of een geprikkeld nonconformisme, naar het eigen temperament. Voor wie dan toch het onvoldoende daarvan inziet, blijft een toevlucht over : met nieuwsgierigheid of angst verdiept hij zich in het mysterie der abnormale gevallen ; hij ziet het leven als een onvruchtbaar rotsland met verraderlijk verborgen en tragisch gapende afgronden ; nu en dan mag men ze even vergeten, bij de sneeuwsport ergens op een hoogvlakte. Omtrent de diepere beteekenis en richting van het leven heerscht, in de hedendaagsche samenleving, de meest hopelooze verwarring ; zooveel hopeloozer daar men haar niet meer aanvoelt als een gemis. De massa denkt weinig na ; de stheten spelen, met verschrikking en geheimen, een mode-spel ; zoo alléén staan veel ernstige menschen voor het steile bergpad van een op recht onderzoek, dat zij spoedig onherstelbaar verdolen of moedeloos neerzitten bij den weg.

50 De moreele ontreddering volgt de verstandelijke verbijstering op den voet : een ontreddering waarbij een samenleving, een volk zelfs, met wapens van lamlendig genot zelfmoord pleegt, of als razend haar medestanders verscheuren wil. Slagwoorden, dreunende leuzen, partijprogramma's, volksvertegenwoordiging en wetgeving, conferentie's en tractaten zijn er niet tegen bestand : een razender hond sluit men niet op in een vogelkooi ! Een rechtvaardige orde, een blijvende vrede groeien niet op het domein der maatschappelijke conventie ; het geluk van eenling en gezin wordt niet bewerkt door het toevallig en altijd wisselend evenwicht van partijdige belangen : niet elders dan op den grond van de ééne, de alles omvattende levensovertuiging die allen verbindt, gedijt de voedende en zaligende oogst. Agnosticisme is de woekerplant die de zaadkiemen verstikt. Men kan het verdraagzaamheid en beleefdheid noemen : eerst maakt het de menschen tot huichelende vrienden, vijanden in het geniep ; vroeg of laat staan zij tegenover elkander met kanonnen, vliegtuigen en oorlogstanks. Hoe heeft onze samenleving, zoo lang reeds ondermijnd en ontkracht, toch stand kunnen houden ? Maar houdt zij, in dezen oorlog, nog stand ? En indien totnogtoe de schijn gedeeltelijk gered werd, was het niet omdat de tijden van algemeen aanvaard geloof nog nawerkten ? Het christelijk geloof had men afgeworpen als een te kalen mantel ; de christelijke deugden, door geslachten en geslachten beoefend, bleven nog, voor de zichzelf beroovende nakomelingen, de eenige bedekking van schamelheid. Bijna nergens woekert het agnosticisme zoo weelderig en gevaarlijk, als op het domein van literatuur en kunst. Met een weinig bepaalden ideologischen inhoud werken deze, op de cultuur en samenleving, aanhoudend en diep penetreerend in ; daarbij is er haast geen bonter en sierlijker dekmantel denkbaar dan die van een verdraagzame a esthetica. Nu willen we in geen geval het kind met het badwater uitgooien ; in geen geval gaan we de aesthetica en de verdraagzaamheid te lijf. Integendeel ! Want niets staat zoo ver van de ware verdraagzaamheid als de schijn er van, en niets beneemt zoo bedrieglijk den spontanen bloei in schoonheid als een kunstmatig isoleerende aesthetica. Schoonheid, kunst, stijl, verdraagzaamheid, liefde : aan den diep gewortelden boom van de ééne, de vaste, de alles vergende en alles schenkende levensovertuiging zijn het bloesems en blaren, takken en vruchten ; los daarvan kunnen zij, voor het feest van één dag, het wankele timmerwerk van een praalboog bedekken, de naakte doodschheid van een zaal wegnemen... zij leven niet meer ! Wie optreedt tegen het agnosticisme, treedt dus als bevrijder op van schoonheid en kunst, verdraagzaamheid en vrede. En laten we nu, zonder nog in bijzonderheden af te dalen, wijzen op het woekerend agnosticisme — voeg er reeds bij : amoralisme — in onze Nederlandsche literatuur. Men noemde het verruiming, aanpassing bij het Europeesche peil; men waande er onze groeiende Vlaamsche cultuur mede verbonden ; aan de allerverscheidenste schatten zouden we reeds rijk zijn, deze alleen nog niet kennen ! En met ijver en volharding, met geld en krachten, met toewijding en hoop, arbeidden kunstenaars en propagandisten, tijdschriften en organismen, verdoken en openbare machten en diensten, aan de bekendmaking en verbreiding van den steeds dwarrelenden sneeuwval van geschriften en kunstwerken. Het volk ten goede, mochten sommigen meenen ; het volk ging aan deze diepste verscheurdheid ten gronde. Het vroeg brood, men gaf het een steen ; het smeekte om een visch, het ontving een schorpioen. Tegen geen bepaald persoon of organisme is dit requisitoir gericht ; tegen den vrij alge geest van agnostisch arrivisme en amoreele onverschilligheid. Hij vernietigt het-men beste van ons volk. Niemand of niets willen noch mogen wij, cultureel of litterair, uitsluiten ; maar een ernstig auteur, die nu over de allereerste levensvragen niet grondig zou nadenken, die niet geheel zijn geestdrift, edelmoedigheid en scheppingskracht in den dienst en de straling zou stellen van het eene, ware licht, zooals hij het heeft gevonden : — minder dan ooit vervult hij, in dezen tragischen toestand, zijn voornaamsten plicht. Ook als kunstenaar vermindert hij zichzelf, want de moreele oprechtheid en mildheid zijn ook voor een kunstwerk allerbelangrijkst. Zichzelf en zijn talent onttrekt hij aan den Heer, van Wien hij het ontving en Die hem eens rekenschap vraagt. Wat zal hij dan antwoorden, en wien heeft hij gediend ? Meer kranig gedragen verantwoordelijkheid, meer peilende ernst en dienstbare offervaardigheid, meer hongeren en dorsten naar de gerechtigheid en een grager geleden vervolging om haar: deze moreele factoren alleen maken ons huidig litterair leven gezond en opbeurend. En daarnaast de religieuze factor : het christelijk geloof, bloeiend en krachtig ! Evenals thans, bij de meest vooraanstaande staatslieden, het woord christelijk weer vrij en vrank opklinken durft (buiten het christendom, dat de Europeesche orde eens stichtte, wordt die orde niet meer hersticht !) ; evenzoo dient, bij onze nog katholieke bevolking, het woord katholiek, van alle bijgedachten ontdaan, in eer hersteld. Buiten het Katholicisme



51 bestaat voor de Vlaamsche cultuur geen toekomst. Daarom vergen de cultuur en het Katholicisme thans, van onze auteurs die dien naam willen verdienen, de grondige bezinning die onwrikbare vastheid verleent, de innig levende overtuiging die weldoende straling wordt, de breedste en mildste naastenliefde die geen persoon afstoot, geen geknakt riet breken wil. Onverbiddelijk staat men alleen tegenover het agnosticisme zelf, daar het ontbinding beteekent, bedrog en bederf : daarvan blijve ons volk behoed

Vlaamsch Proza door PAUL HARDY Hoe ouder men wordt, hoe meer men gaat teren op herinneringen en hoe vaker men

18.919 terugdoolt naar het eigen verleden, waarvan men de balans met goede en kwade posten ♦

in zich draagt. ERNEST CLAES, die thans ook reeds ten halve de vijftig is, heeft zichzelf een vreugdevolle, rijke vertroosting willen schenken door een boek te schrijven over zijn Jeugd (IV). Hij zegt ergens : « De menschen hebben geen verleden meer, alleen nog een toekomst, en zoo zijn ze veel armer ». Dit is geen luchtige boutade, geloof me vrij ; Claes is diep overtuigd van zijn woorden en hij zal er ook hen van overtuigen, die zijn boek willen lezen. Want dit boek schenkt ons het beste, het allerinnigste, het diepst-ingewortelde en bijgevolg het edelste dat in het gemoed van een kunstenaar aanwezig is, en waarmee Claes, die steeds zonder veel gereserveerdheid over andere menschen heeft geschreven — al waren het dan ook maar doodeenvoudige lui van zijn dorp — lange jaren wachtte eer hij er toe besluiten kon het Ernest Claes aan de publieke belangstelling prijs te geven. In de marge van deze bespreking willen wij vooraf doen opmerken dat « jeugd » kostbaar materiaal bevat voor onze folkloristen, en dat het qua humoristische vertelkunst, vooral in de laatste hoofdstukken, « De Witte » evenaart. Deze hoedanigheden zouden ons echter nog niet zoozeer genoopt hebben om over dit werk de groote bazuin te steken. Er is echter meer, verrassend veel meer ! Met wijding en met diepen ernst zijn de meeste kapittels van dit werk geschreven. Het is een vreemd, en naar wij meenen, ook een zeldzaam verschijnsel, dat in het verfranschte Brussel sinds jaren een Vlaamsch intellectueel leeft, wiens innerlijk wezen zoo gaaf verbonden bleef met den Vlaamschen grond waarop hij geboren werd en met de psyche van het volk, waartusschen hij opgroeide. Wij hebben de vertellerscapacíteiten van Claes steeds hoog aangeslagen, doch immer waren wij de meening toegedaan dat hij, aangetrokken door het schalksche, pittoreske uitzicht van zijn streek en haar bewoners, beiden uit berekening als voor de hand liggend materiaal gebruikte om zijn graag-gelezen, anecdotische, licht-oppervlakkige — hoewel litterair waardevolle — verhalen prettig te stoffeeren. Dit boek neemt echter iedere verdere verdenking van soortgelijk vrij goedkoop manierisme weg. Het kiezen van zijn gegevens had een dieperen grond. Ernest Claes is een nuchter, eerlijk mensch, die met zin voor maat en zonder eenige sentimentaliteit eens en voor goed in dit boek zijn hart heeft uitgeschreven. Deze terugblik op zijn jeugd is niet enkel afgestemd op het uiterlijke. De man, die in zijn vroegere werken enkele hem vertrouwde typen uit hun kleine plattelandswereldje vandaan haalde om ze beroemd te maken tot over de grenzen (Pastoor Munte, Wannes Raps en consoorten), diezelfde man heeft thans den dieperen aard van het Vlaamsche volk, zooals deze zich locaal manifesteert in het door de natuur rijkelijk bedeelde grensgebied tusschen Hageland en Kempen, gepeild en ontleed. Eenvoudig en voor iedereen verstaanbaar, zonder geleerdheid of pretentie kweet hij zich van zijn taak. De menschen uit zijn streek zijn goed, herbergzaam, belust op een grap, conservatief, erg bijgeloovig, in ieder van hen — zooals trouwens in Claes zelf — steekt een ongevaarlijk « stukje geus », maar... « ze gelooven in God, vast en vroom, met een geloof zoo onwrikbaar als de grond, waarop ze hun huis hadden gebouwd.. En als het niet meer ging met menschelijke middelen, vertrouwden ze geheel en gelaten op God ». Herhaaldelijk legt hij den nadruk op de beteekenis van het bovennatuurlijke in het leven van ons volk. En tot dat slag van menschen behoorden ook de ouders van den schrijver. Zoo nuchter, ja « zoo hard », maar « zoo schoon » vertelt hij over zijn sterke moeder. De bladzijden echter, welke gewijd zijn aan zijn vader, van wien hij den « Lust zu fabulieren » meekreeg, behooren in hun grootschen, wijdingsvollen en ontroerenden

52 eenvoud, evenzeer naar den inhoud als naar den soberen vorm, tot het treffendste en fraaiste proza uit onze literatuur. In de woonkamertafereeltjes, als 's winters de invaliede vader aan zijn blind zoontje zit te vertellen, ligt naar ons bescheiden oordeel het culminatiepunt van 's schrijvers litterair vermogen. In weerwil van de met poëzie geladen stemmingsmomenten, als deze waar hij vertelt over de geheimzinnige nachten op het land, die aanvoelen als « een groot en levend wezen, met een hart dat kalm klopte » is Claes toch volledig zichzelf gebleven : de gemoedelijke karikaturist van het Vlaamsche leven met zijn kermissen, zijn processies-naar-Scherpenheuvel, zijn Wannes Rapsen en vooral zijn rakkers — de heerlijkste rakkers van de heele wereld ! Met een boek als « Jeugd » wordt Ernest Claes als heimatverteller wellicht alleen nog in Duitschland geëvenaard. Er ligt een heele afstand tusschen dit oergezonde boek van den Zichemschen verteller en 18.920 de jeugdherinneringen van den Westvlaamschen onderwijzer NORBERT E. FONTEYNE, die enkele maanden geleden overleed : Kinderjaren (II). Het jeugdig verscheiden van N. E. Fonteyne, wiens erotisch-overspannen romans « Pension Vivès » en « Polder » een sterke litteraire persoonlijkheid verrieden, krijgt door dit werk een tragischen diepgang. De dood zit stil te grijnzen achter deze bladzijden ; zijn bestendige aanwezigheid weegt op Fonteyne's gemoed. De dood was hem de eenige berusting, het eenige waartegen hij niet revolteert. Aangrijpend is het de bitter-berustende belijdenis te moeten lezen van den man, die op 34-jarigen leeftijd aan een hartkwaal bezwijken zou : « Wij hadden zoo vaak „le coeur gros", zoodat het wellicht werkelijk te groot is geworden... » Innerlijk was Fonteyne geen gewoon kind, zooals hij er nooit in geslaagd is om een gewoon mensch te worden. Hij dramatiseert het leven (deze neiging bleek reeds sterk uit zijn Norbert E. Fonteyne romans) om de doodeenvoudige reden dat hij van kindsbeen af alledaagsche voorvalletjes in zijn barokke fantasie tot drama's omschiep. Het blijkt sterker te zijn geweest dan hemzelf, zoodat zijn heele leven aanhoudend onder een soort emotioneele hoogspanning stond. Het leven heeft hij waargenomen door een sterke lens, om enkel het « vergroote » beeld ervan als uitgangspunt te nemen voor zijn zelfbespiegelingsmanie. Fonteyne leed aan de permanent-acute kwaal de gemoedsrust niet te kunnen deelachtig worden eer hij voor ieder zijner aandoeningen de psychologische verklaring gevonden had. Hij belijdt onomwonden zijn liefde en zijn haat ; hij is de bewuste fanaticus, die echter voor zijn gevoelens en reacties naar redelijke argumenten zoekt, en door toedoen van zijn schrander analyseerend vermogen de argumenten vindt welke hemzelf bevredigen en hem ter rechtvaardiging noodig lijken. De adem, welke door dit boek vaart is heet en koortsig. Dit posthume werk is niet enkel een belijdenis en een biecht ; het is tevens een aanklacht, de aanklacht van een man met een gestold minderwaardigheidscomplex, waarop trots en eerzucht als overmoedige klimplanten gedijden. Fonteyne revolteert brutaal, zonder iets te sparen, zonder vermooiingspogingen ten aanzien van zichzelf ; hij revolteert om de lijdzaamheid van zijn geliefd volk ; hij revolteert tegen de generatie, 'die aan de zijne voorafging en die « praalde met deugden welke ze niet bezat ». Zijn rebellie is geen natuurlijke reactie tegen het leed ; ze is veeleer een fanatiek verweer erf een vermeenden antidoot voor hemzelf. Men geve een boek als « Kinderjaren » niet aan jonge menschen : het zal hun kwaad doen. Verscheidene hoofdstukken zijn aan de oorlogsjaren gewijd en er vaart doorheen deze bladzijden een huivering van diepe menschelijkheid. Zooals Fonteyne voor de ontleding der evolutie van zijn eigen gemoedsleven schaamteloos zijn diepste wezen van ieder hulsel ontbolsterd, zoo tracht hij ook de « feiten » te zien in het licht van de contuinïteit der geschiedenis », waarin ze ten slotte allen eenigszins kunnen worden gesitueerd. In het leven staat niets apart. Om de feiten te verstaan moeten ze beschouwd worden in het raam van hun causaliteit. Het gelocaliseerde gebeuren van den wereldoorlog in een Westvlaamsch dorp ligt gecristalliseerd als de essentie van het universeele, bijna geabstraheerde oorlogsaspect als zoodanig, met zijn individueel en gemeenschappelijk leed ; zijn moordende en tot verwording stuwende desorganisatie, zijn sublieme menschelijkheid die slechts één maatstaf heeft : de naastenliefde, welke krachtens ons mensch-zijn in het diepst van onszelf geworteld is. Al belijdt Fonteyne zijn geloof in God en de Kerk, toch moeten wij zijn « schaamteloos blootleggen van gebreken en ondeugden » naar geweten veroordeelen. Ofschoon hij klaarblijkelijk betoogen wil dat niets menschelijks hem vreemd is, zijn er dingen in het leven, welke men, luidens Paulus, onder eerbare lieden niet eens vernoemt. Waar hij klaagt over het jammerlijke beschavingspeil van zijn volk, wil het ons voorkomen

53 dat zijn « gedurfd » gepraat over de verderfelijkste ondeugden iedere poging tot volksverheffing, welke in de eerste plaats zedelijke verheffing onderstelt, tot een aanfluiting maakt. In zooverre kunst, volgens het vrijwel opgegeven standpunt, enkel het uitbeelden is der natuur (in haar ruimste opvatting), natuur, gezien « a travers un temperament » zouden wij Fonteyne de laatste der Vlaamsche naturalisten kunnen noemen, indien dit boek niet tevens te bestempelen was als het uitgeschreeuwde noodverweer van een zwaar-gehavende ziel en dientengevolge een prestatie, waaraan ieder bedachtzaam-aesthetisch opzet vreemd is. Als een virtuoos bespeelt Fonteyne het instrument onzer taal. In de zware melodie van zijn vloeiende, deinende zinnen, vol barokke zeggingskracht, voelt men de levende, overspannen zenuwen trillen van den kunstenaar. Telkens, bij de lezing van dit werk, moet men denken aan het aphorisme : « Wie een boek aanraakt, raakt een mensch aan ». Zelden heeft een dertigjarige zoo bewust en onthecht den « weg terug » afgelegd doorheen de vele ontgoochelingen van zijn kort bestaan tot in het verre verleden van zijn jeugd. Moge zijn getempteerde ziel aan de Overzijde de rust vinden, die hem onder de levenden nooit werd vergund. 18.921 In onze Vlaamsche literatut r schijnt nu eenmaal het licht uit het Westen te komen. Er zijn vaak jeremiades geslaakt over het feit dat in een land met vele kilometers kustgebied en een voorspoedige visscherijvloot nooit een romanschrijver van de zee is opgedoken. Het komt ons echter voor dat we thans wel victorie mogen kraaien. De Vlaamsche romancier van de zee dient zich aan. Dat zijn « nomen » toevallig geen « omen » is, kan ons bitter weinig schelen. De man heet GASTON DURIBREUX+ Zijn roman Bruun (III-IV) is door en door volksverbonden Vlaamsch, sterk en beredeneerd van bouw, zonder eenige merkelijke inzinking. Duribreux schrijft uit de bewuste bezonkenheid van zijn rijk gemoed en heeft met Fonteyne gemeen : den diepen, analyseerenden kijk op het leven, de ruwheid, den zinnelijken drang, de hunkering naar het waarom der dingen. Hij teekent de Vlaamsche visschers met hun meeuwenziel : Bruun, met zijn sterke onbehouwen persoonlijkheid, zijn diep en heerlijk gevoelsleven, zijn gesloten bonkige natuur, zijn onverzettelijkheid, zijn sublieme Gaston Dui ibreux trouw, zijn groote goedheid ; De Boenke, de grimmige zwijger, die, ondanks zijn noodlot, zonder de zee niet leven kan ; het lijdzame Prosje ; Ko den Halven, het « verzopen eiland » die machinaal zijn leven indeelt : zwalken, verdienen en opdrinken. Hun leven wordt beheerscht door de zee. Overdag vreet ze hun gedachten aan en vervult ze hun moordend heimwee ; 's nachts, op de vangst, betuigen ze haar hun trouw, die op geen wedertrouw rekent of aanspraak maakt. Duribreux heeft in dit boek op grandiose wijze den strijd beschreven van een garnalensloep in het nachtelijke tempeest, een passus die aan Conrad, Masefield of Stevenson herinnert. Hij ontleedt op pakkende wijze de reacties van den kleinen, zieligen mensch in het aangezicht van den dood, den mensch die alleen staat op zijn lekke boot met niets dan zijn veege lijf en God den Heer, dien men, naar Bruuns levensbeschouwing, alleen maar ontwaren en aanroepen kan op zee. Want God blijft « in de diepe branding van Bruuns bestaan, het Wezen zonder hetwelk hij niet weg kan, dat hem de golving van 't verlangen aanjaagt, 't leven in stand doet houden, het doel is waarnaar men streeft ». Van een rustige beheersching is het slot van dit boek : de strijd van den zeeman eindigt nooit. Als de strijd om het worden gestreden is, vangt den taaien bewusten kamp aan ' om het behoud van het moeizaam verworvene. Bruun » is meer dan een talentvol debuut, het is het werk van een begaafde evenwichtige persoonlijkheid, die haar weg gezocht, gevonden en nauwlettend verkend heeft. De zinsconstructie verloopt af en toe nog wat hortend ; doch daar komt Duribreux mettertijd wel overheen. 1x.922 LEO J, KRYN is in zijn gevorderde jaren terug aan het produceeren gegaan, en hoewel het resultaat van dezen onverwachten nabloei kwantitatief veeleer schamel is, toch behoort De Man met den Baard (IV), althans bepaald wat het gegeven betreft, tot een genre waarvoor wij Vlamingen, altijd een beetje te zwaartillend zijn geweest en ons zelf te « serieus » hebben geacht. Het is een fantastisch, dwaas-sprookjesachtig gebeuren, doch gesitueerd in een nuchter, al te reëel milieu, dat ons in zijn vervelende alledaagschheid vertrouwd is. Van Kryn kan men getuigen : (Son verre n'est pas grand... ». Leo J. Kryn

54 Dit korte, tragi-komieke verhaal van den man met den baard, zijn succes, zijn betoovering en zijn treurig einde in de vijver van het stadspark, vlak over de Sint-Jozefskerk : het is een uitstekend vertelsel. liet is volksch en gaaf. Het bezit de o terriebele », aangrijpende charme van oude volksboeken en van onze aloude, wreede Jan-Klaassen-spelen. ,

Van Menschen en Boeken Henri Bergson — Door een vooraanstaand deskundige in zake wijsbegeerte en godgeleerdheid werd er ons op gewezen, dat de mededeeling omtrent Bergson, door ons opgenomen in Van Menschen en Boeken blz. 337 van het November-nummer 1939, aanleiding kon geven tot misverstand. Gezegde inlichting kon inderdaad laten veronderstellen dat de jongste werken van Bergson van katholiek standpunt uit aanvaardbaar zijn, wat naar het bevoegd advies van Mgr Dr van der Meersch in Collationes Brugenses (T. XXXIX, anno 1939) en in het Januari-nummer van Ons Geloof heelemaal niet het geval is. Gaarne verwijzen wij dan ook ieder die belang stelt in de zoogezegde kentering welke in het Bergsonisme zou waar te nemen zijn, naar de zorgvuldig gemotiveerde bijdragen van dezen geleerden auteur. Flandria docet — Vanaf zijn ontstaan werd door Boekengids met het oog op de moreele kwoteering der boeken een conventioneel cijfer-systeem ingevoerd, geïnspireerd op de cijfering gevolgd door Abbé Bethléem en met enkele détailwijzigingen eveneens toegepast door Revue des Auteurs et des Livres. Ook door Lectuur - Repertorium werd dit aan de practijk getoetste en gaandeweg vervolmaakte systeem, in breederen kring bekend gemaakt. Zóó werd de weg gebaand tot een unificatie die, hoewel sedert i jaar door het A.S.K.B. nagestreefd, tot vóór korten tijd niet slagen mocht. Dank zij de IDIL-werking (InformatieDienst inzake Lectuur), die sedert een paar jaar tot stand kwam en door onderlinge samenwerking op bibliographisch terrein een overbrugging verwezenlijkte tusschen Noord en Zuid, werd eindelijk de gelijkschakeling — althans van katholieke zijde — tot een feit gemaakt. Na herhaalde pogingen van onzentwege, na langdurige besprekingen in den schoot van de St- Dansvereniging en van de Vereniging van R. K. Leeszalen en Boekerijen in Nederland kwamen onze Nederlandsche collega's tot het inzicht, dat het door ons gevolgde cijfer-systeem meer mogelijkheden biedt en meer schakeeringen in acht neemt dan het vroeger gevolgde A-B-C-D-stelsel. Op voorstel van genoemde Vereeniging in haar jongste jaarvergadering (December 1.1.) heeft het Doorluchtig Episcopaat van Nederland zijn goedkeuring verleend aan de vervanging van het vroegere letter-stelsel door het bij ons reeds ingeburgerde cijfer-systeem, dat weleens in Nederland het West-Européesche genoemd wordt. We verheugen er ons om dat in deze door A.S.K.B. baanbrekend werk

geleverd werd en dat onze Noord-Nederlandsche collega's breed-denkend genoeg waren om het goede te erkennen, ook wanneer het van over de grenzen herkomstig is. We danken de promotors van deze nuttige gelijkschakeling, inzonderheid de leiding van IDIL, met wie wij dag aan dag op een gemeenschappelijk terein in de beste verstandhouding, tot nut van allen, samenwerken mochten. Hiermee wordt een punt gezet achter een strijd die niet zonder moeite tot een goed einde werd gebracht. In December 1.1. werd Prof. IBr B. H. Molkenboer O.P., buitengewoon hoogleeraar aan de R. K. Universiteit te Nijmegen, essayist en redenaar, zestig jaar. Te dier gelegenheid werd den jubilaris een feestbundel aangeboden onder den titel : Studie over Vondel en zijn Tijd, waaraan, buiten een heele schare Noord-Nederlandsche geleerden en letterkundigen, ook het Zuiden heeft medegewerkt, bij name van Dr Cyriel Verschaeve, Dr Vital Celen en Dr Jozef Muls. De voortreffelijke essayist, die een reeks merkwaardige studies schreef o.m. over Vondel en Dante, is in het katholieke kultuurleven van zijn land één der vooraanstaande figuren en vóór alles is hij de ziel geweest van de Vondelbeweging. Ook bij ons is Prof. B. Molkenboer geen onbekende ; talrijke lezingen heeft hij gehouden o.a. te Antwerpen, Dr B. H. Molkenboer O.P. Lier, Hasselt, Aalst, Mechelen enz. Hij is tevens buitenlandsch lid van de Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde, en houdt aldus steeds voeling met het kultureele leven van het Zuiden.

55 Mevr, Henriette Roland Holst -van der Schalk,de grootste dichteres der Nederlanden op onze dagen, werd in December 1.1. 70 jaar. Diezelfde leeftijd bereikte ook Mevr. Anna Van GoghKaulbach schrijfster van een heel stel romans waarin ze naast sociale nooden en misstanden ook problemen der vrouweziel behandelt, en dit steeds op een oprechte en gevoelige wijze, al richt ze zich wel eens te zeer tot het passioneele. Te Amsterdam overleed in den ouderdom van 71 jaar de histoRoland Holst -v. d. Schalk ricus Prof. Dr Hajo BrugAnna van Gogh-Kaulbach mans die in collaboratie met anderen een merkwaardige wereldgeschiedenis in 6 deelen schreef ; verder gaf hij ook uit De Geschiedenis der Middeleeuwen en deze van Amsterdam (in 8 deelen). In tegenstelling met andere historici legt prof. Brugmans, vooral in zijn wereldgeschiedenis' het zwaartepunt in de beschavingsverschijnselen op religieus, artistiek en ethnologisch gebied en neemt een standpunt in dat tevens voor katholieken aanvaardbaar is. Er werden de laatste weken heel wat lauweren uitgereikt aan de litteraire bent te onzent. Vooraan komt Albert van Hoogenbemt, wien de drie Staatsprijs voor-jarliksche Vlaamsche Letterkunde toeDr Hajo Brugmans Prof. kwam met zijn roman De stille Albert van Hoogenbemt 1Vlan. Door de Provincie West Vlaanderen werd de letterkundige prijs toegekend aan Marcel Matthijs en tevens premieën verleend aan André Demedts, Daan Boens en Karel Jonckheere. Door de Provincie Brabant werden eveneens verschillende premieën toegekend aan letterkundigen die niet in Brabant geboren werden, noch er woonachtig zijn ; onder de bekroonden dient vermeld de ijverige wroeter uit Nieuwpoort Juul Filliaert. Ten laatste werd in den Em. Vlieberghprijskamp, door het Hoofdbevan het Davidsfonds geMarcel Matthijs Em. van Hemeldonck sticht, voor de periode 1937- 1939 het werk van Em. yan Hemeldonck, getiteld Johan van der Heyden, Magister bekroond. — Aan alle gelauwerden onze sympathieke gelukwenschen. Zesde Wetenschappelijk Congres voor Boek - En Bibliotheekwezen Gent 1940 Samenstelling van het Bestuur : — Voorzitter : L. Baekelmans, Bestuurder van de Bibliotheken van Antwerpen en het Museum van de Vlaamsche Letterkunde — Secretaris Dr C. Debaive, Bibliothecaris aan de Universiteitsbibliotheek te Gent — Penningmeester Prof. Dr J. Vanderheyden, Secretaris van het Fonds Albert I Bibliotheek, Brussel — Leden: E. H. J. Baers, Voorzitter van het Algemeen Verbond van Katholieke Boekerijen, diocesaan opziener, Antwerpen ; Dr H. Bouchery, Conservator van het Museum Plantin, Antwerpen; Kan, Prof. Dr E. van Cauwenbergh, Bibliothecaris van de R. K. Universiteit,. Leuven; G. Schmook, Conservator van het Museum van de Vlaamsche Letterkunde, Antwerpen. Adres voor Briefwisseling : Volhardingsstraat 70, Antwerpen.

56 -Lidmaatschap : Kan aanvaard worden als lid van het Congres voor Boek- en Bibliotheek-

wezen wie een einddiploma aan een inrichting van hooger onderwijs haalde of student is aan zulke inrichting, ook wie — als belangstellende in het boekwezen, in het bibliotheekwezen of in de bibliographie — door het Bestuur wordt aangenomen. — Toetredingsgeld : 30 Fr; (6 Belga), recht gevende op het Verslag van de handelingen van het Congres. Studenten betalen z 5 fr. Werkzaamheden : Zondag 31 Maart, te 9,30 uur. Opening van het VIe Wetenschappelijk Congres voor Boek- en Bibliotheekwezen door L. Baekelmans, Voorzitter. — io uur : Dr C. Sobry : Justus Lipsius' « De bibliothecis syntagma ». — 10,30 uur : Prof. Dr J. J. A. van de Velde (Gent) : Iets over oude wetenschappelijke bibliographische lijsten. — Daarna mededeelingen betreffende den toestand van de bibliotgraphie in Zuid- en Noord-Nederlandsche uitgaven betreffende Natuur- en Geneeskunde tot z800 (besproken te Gent, IVe Congres 1936). — i i uur : Dr C. Burger (Rotterdam) : De invloed van de photographie op de boekenillustratie. *2 uur : Vergadering van het Bestuur van het Congres als voorbereiding voor de Huishoudelijke vergadering. — 2,30 uur : Huishoudelijke Vergadering. Dagorde later nog nader te bepalen. -

0. - Algemeene

Werken

18.924 van Laar, Albert 01 :9:91 BIBLIOGRAPHIE VAN DE GESCHIEDENIS VAN DE STAD ANTWERPEN : 2e DEEL — Antwerpen, Standaard-Boekhdl, 1 939 (24 X i8) 219 blz. 6o fr. V — Deze bibliographie deelt in systematische volgorde 816 titels van boeken en brochuren mede, die sedert 1927 over een of ander van de Antwerpsche geschiedenis verschenen zijn. Het is aldus de voortzetting van de bibliographie, eerste deel, die in i 927 verscheen, en die al de voorgaande studiën vermeldde. Het is zeer zeker een record, dat op een tien jaren tijds zooveel studiën aan één stad werden besteed. Deze bibliographie is niet zonder enkele vlekjes. Er zijn een aantal grootere en kleinere werken aan den schrijver ontsnapt, maar wie zal daar een grief van maken naast zijn vlijtig opteekenen van 800 nummers ? Er zijn ook fouten in zijn « logische » indeeling der stof, hetgeen voor gevolg had o.a. dat hij de rechtsgeschiedenis voorbij zag. En vooral er ontbreekt een register op de behandelde onderwerpen. Dit register is ten andere voor de twee deelen samen te maken. Het zou aan de boeken kunnen toegevoegd worden door den uitgever. En het benuttigen van dit groot werk zou er veel bij winnen. Dr FLORIS PRIMS, PR.

18.925 XX 03 : 4393 : 39 A-Z WOORDENBOEK. Amusant-Zorgenverdrijvend. Samengesteld in opdracht van de Academie van Hollandse H. Moristen — A'dam, Bigot & van Rossum N. V. (Serie : De geb. f1. i,5o blz. Kolibrie. Deel I) 1939 (19 x 13) 79

IV — We hebben hier de humoristische definities van een flink aantal woorder. Scros verrassend, geestig en raak, sorr_s ook wel wat erg scherp en los van ui`drtkking. Maar als geheel een werkje dat men voortdurend glimlachend doorreemt. PALL FRISCHE

1. - Wijsbegeerte en Zedenleer 18.926 Chevalier, Jacques 1 21 37

♦ ONS GEESTELIJK LEVEN EN HET HIERNAMAALS. Bew, naar h. Frans dr Fenna

de Meyier. Geïll. met i foto — A'dam, H. Meulenhoff (Moderne opvoed. en wereldbeschoufl. 2,10 ; geb. fl. 2,75 wing nr io) 1 939 (2I X 15) 18o blz.

V * — In dit boek behandelt Jacques Chevalier de groote kwalen van onzen tijd, die feitelijk neerkomen op een gemis van inzicht in de werkelijkheid, in de wetten van de natuur en in de beteekenis van God en godsdienst. Hij is een zeer suggestieve denker, en illustreert zijn ideeën zeer gevat met citaten uit de echte grooten van alle tijden. Hier en daar bereikt hij een klaarheid en overtuigingskracht waardoor dit boek zich een plaats verwerft in de rij van ware, veredelende en sterkende paedagogie. De vertaling is goed, soms wat stroef, met een te groote onzekerheid van de vertaalster in het gebruik van de geslachten. Zoo b.v. is tekst mannelijk en vrouwelijk (p. 27) ; beschouwing wordt mannelijk (p. 31), wetenschap mannelijk (p. 82) en dan weer vrouwelijk (p. 83). Veel andere voorbeelden konden gegeven worden. Het ware te hopen dat deze fouten in latere uitgaven mochten verdwijnen. De argumenten van Chevalier voor het bestaan van een onsterfelijken geest en van een toekomstige vergelding blijven zich bewegen in het plan van de wijsbegeerte. Daardoor

-

57—

zijn zij vooreerst voor niet-geloovigen bestemd. Doch ook de geloovigen kunnen er veel uit leeres. AL. JANSSENS C.I.C.M.

18.927 Hoogveld, J. H. E. J., Dr

1

♦ INLEIDING TOT DE WIJSBEGEERTE. DEEL i : BEGINSELEN DER WETENSCHAPSLEER — Utrecht, Nijmegen, Dekker & van de Vegt (Wijsgerige en Zielk. Bibliotheek) 1 939, 2 ,0 druk (24 x i6) XI, 269 blz. fl. 3,90 ; geb. fl. 4,90 IV * — Er zijn vele manieren om een « Inleiding tot de Wijsbegeerte » op te vatten. De meest verspreide bij ons, is ongetwijfeld deze van Prof. Edg, De Bruyne, die hoofdzakelijk historisch is opgevat. Dr Hoogveld durft ook niet met «Wezen en taak der Philosophie » beginnen, zoowel als den Gentschen hoogleeraar. Toch is het niet met een historisch overzicht maar met een soort Logica der 'Wijsbegeerte dat hij in dit ie deel begint. Zoo ontleedt hij het menschelijk kennen in zijn natuur en in zijn zekerheid, meening, geloof en twijfel. Hij toont ons de ken-wegen van inductie en deductie, behandelt definitie, oorzaken en bewijzen, om dan eindelijk een grondige studie te wijden aan de Wetenschapsleer. — Een stevig, grondig en paedagogisch opgesteld boek. Dr A; KRIEKEMANS

18.928 Meerloo, A. M., Dr

159 : 61

GEESTELIJKE WEERBAARHEID. Bijdrage tot de psychologie van menschelijk worstelen. — Den Haag, « Servire », 1 939 (21 X 14) 94 blz. fl. 0,95 III — Het boekje brengt inderdaad een zeer oorspronkelijke bijdrage over het psychisme van den gekrenkten, lijdenden en strijdenden mensch. Bij den lezer wordt echter een goede gave van introspectie vereischt en tevens een zekere vertrouwdheid met medische terminologie. Jammer dat de spiritueele ziel van den mensch en goddelijk einddoel van 's menschen bestaan niet meer op den voorgrond gebracht worden. M. DAISOMONT, PR.

18.929 Muller-Freienfels, Prof. Dr

159

MAN EN VROUW. Contact en conflict. Vert. uit h. Duits dr Dr M. H. van der Zeyde.

Geïll, met i foto — A'dam, H. Meulenhoff (Moderne opvoedk. en wereldbeschouwing nr g) f1. 2,10 ; geb. f1, 2,75 1 939 (2' X 15) 205 blz.

IV * — Er zijn niet veel zoo aangenaam-schrijvende philosophen als R. Muller-Freienfels. Hij huldigt 'n zeer humane « Lebensphilosophie ». Vooral als psycholoog der kunst verwierf hij zich terecht een grooten naam. Bekend is ook een zoo degelijk als bevattelijk overzicht van de hedendaagsche stroomingen der Psychologie. Deze levensphilosoof is, als niet één, op hoogte van de meeste levensproblemen. — Hier tracht hij de conflicten op te lossen, die ontstaan uit het contact van man en vrouw. Het gaat niet om de zooveelste voorlichting op geneeskundig gebied, evenmin om een even naieve als romantische verhandeling over de liefde. Zijn ervaring als hoogstaand mensch en zijn kennis als vakpsycholoog wegen het meest door. En men merkt het zoo goed, hoe iemand, die objectief tracht te zijn op dit gebied, de katholieke opvatting over eenheid en onverbreekbaarheid van het huwelijk moet waardeeren. De huwelijksliefde « wortelt » in het geslachtelijke, maar moet geestelijk van natuur zijn, wil ze menschelijk blijven. Dit lukt niet altijd van in den beginne. Maar als men het huwelijk ziet als een taak, waaraan regelmatig moet gewerkt worden, kan men er een kunstwerk van maken. Zondèr deze aandachtige vlijt komt men nergens, want liefde alleen is geen garantie. De Psychologie van het huwelijk stelt ook eischen op religieus gebied, zonder dewelke het maatschappelijk en cultureel mislukt. — Wij bezitten vele degelijke katholieke werken over de verhouding man en vrouw, die vele van de kwaliteiten van dit boek in zich vereenigen. — Dit kan ons niet beletten onze waardeering uit te spreken voor iedere andere hoogstaande prestatie. Dr A. KRIEKEMANS

18.930 van Schelven, Th., Dr

159

WAAR MOET IK HET ZOEKEN ? — A'dam, Kosmos 1939 (23 x 16) 166 blz.

geb. fl. 2,90

III * — De bekende zenuwarts geeft hier psychologische beschouwingen over diverse onderwerpen (menschentypen, man en vrouw, erfelijkheid, sociale psychologie enz.). Ze mogen er zijn. Leerzaam en interessant. Een enkele minder gelukkige zin zal de lezer wel corrigeeren. Aan te bevelen voor ontwikkelde volwassenen. CYR. VAN DYUSE

18.931 Zweig, Arnold

19

SPINOZA. Bew. naar h. Duitsch dr Drs Frank de Vries — Den Haag, Servire, 1939 (19 x 12) 192 blz, geb. f1. 2,50 II, T — Dit werkje geeft een inleiding van Zweig over Spinoza en tracht in korte citaten uit de werken van dezen ,

Spinoza

58 filosoof de hoofdgedachten aan den lezer mee te deelen. Als zoodanig mag het niet ongeslaagd heeten. En daar Spinoza meer en meer in de belangstelling komt, zijn deze gedachten inderdaad « levend ». Spinoza is evenwel pantheïst en zijn leer voor ons katholieken onbruikbaar. Ter gemakkelijke kennismaking met deze leer echter is het boekje wel geschikt en als zoodanig kan het voor hen, voor wie het nuttig is (priesters, etc.) wel aanbevolen worden. CYR. VAN DUYSE

2. - Godsdienst 18.932 Curran, E. Lodge 27 : 37

♦ GESCHIEDENIS VAN GOD'S KERK. Honderd belangrijke gebeurtenissen in woord en beeld. I. Van Christus' geboorte tot val v. West-Rom, rijk. 2. Van de Middeleeuwen tot en met uitvind, v. boekdrukkunst. 3. Van het Humanisme tot en met kroning en val van Napoleon. 4. Van Napoleon tot heden. flew. voor de Nederl. jeugd naar h. Amerikaans [Great moments in catkolic history] dr J. H. van der Heijden met medew. v. M. R. Teijssen. Geïll. — Helmond, N. V. Helmond, 1 939, 4 din (21 x 14) 107, 109, i i I, 109 blz. elk f 1. 0,75 ; geb. f 1. i

V — Een zeer nuttige en aantrekkelijke reeks van hoofdgebeurtenissen uit de geschiedenis van de Heilige Kerk. — Heel stichtend, leerrijk, objectief en modern. Een prachtige reeks voor schoolbibliotheken. Dr M. DAISOMONT, PR.

18.933 Feckes, Karl, Dr 23 : 26 ♦ HET MYSTERIE DER HEILIGE KERK. Haar wezen en werking in het organisme van de bovennatuur. Vert. uit h. Duitsch dr Pasch. J. van Kaathoven O. Praem — Averbode, Goede Pers, 1939 (21 X 1 5) 35 8

blz.

35

fr.

V * — Karl Feckes heeft de taak op zich genomen de leer van Scheeben te vulgariseeren en . verder uit te werken. Het voetspoor volgend van den grooten Keulschen theoloog beschouwt hij het verlossingswerk in Christus, Hoofd, Middelaar en Hoogepriester, om vervolgens aan te toonen wat de Kerk is, als heilsinstituut en als mystiek lichaam van Christus. Zoo wordt van de Kerk een beschrijving gegeven die, duidelijker dan in de meeste andere boeken, haar mysterie benadert, haar verbondenheid met Christus, haar heiligmakende kracht door den Geest van God. Hier is stevige en diepzinnige theologie in eenvoudige taal. AL. JANSSENS C.I.C.M.

18.934 L egêne, P. M. 266 : 28 HET EVANGELIE EN DE PRIMITIEVE VOLKEN. Geïll. met 4 pltn en teekeningen — Zeist, Zendingsgen. der Evangel. Broedergem., 1939 (2o x i) 4o blz. f1. 0,40 I', P — De schrijver, voorzitter en secretaris van het Zeister Zendingsgenootschap, verhaalt over de verspreiding van den Bijbel bij allerhande primitieve volkeren en over treffende bekeeringen. Soms blijkt de gevolgde methode wel eenigszins bedenkelijk te zijn, zooals in het geval waar de toehoorders besloten geen rijst te planten omdat in het « Boek (den Bijbel) het verhaal was gelezen, dat het niet regenen zou op aarde drie jaar en zes maanden. AL. JANSSENS C.I.C.M.

18.935 Koenders, A. J., Ord. Carm. 264

♦ VOLKSHANDBOEK DER LITURGIE — Turnhout, N. V. Brepols, 1939, 2e verm. druk (24 X 17) XIV, 434

blz.

40

fr. ; geb. 45 fr.

IV — Deze studie veronderstelt bij den schrijver groote en uitgebreide liturgische kennis, en zal bij den lezer alle algemeene liturgische vragen opklaren. Steeds bondig en nochtans volledigbehandelt schrijver methodisch zijn onderwerp. In 'n eerste deel besiuwt hij alles wat aangewend wordt bij den uitwendigen eeredienst, zoowel woord, zang, gebaar, als plaats en tijd. In 'n tweede deel beschouwt de schrijver bijzondere handelingen der H. Kerk in haar eeredienst : het H. Misoffer, de H. Sakramenten, Sacramentaliën en koorgebed. Zeer nuttig werk voor wie iets over liturgie verlangt te weten zonder zich daarin te specialiseeren. Buiten een of ander kleine bijzaak die beter historisch zijn verklaring vindt dan wel in mystieken zin zooals door Schr. aangegeven, is dit werk onder alle oogpunten zoowel liturgisch, als theologisch zeer praktisch en juist. G. BOEN O.C.R.

18.936 Otten, F., Prof. en Verhaar, J., Prof. 21 :23:27 ; 03

♦ HET VERLOSSENDE ANTWOORD OP KWELLENDE VRAGEN. Moderne apologetische encyclopedie — Utrecht, Alg. Kath. Uitg. Mij Urbi et Orbi, 1939 (25 X 18) 416 blz. Ii, 2,9 0 ; geb. /1. 3,90 IV — Een mooi en zeer nuttig boek. Het bevat een alfabetische lijst van godsdienstige onderwerpen waarover uitleg wordt gegeven en bedenkingen worden weerlegd. Daar alles

^l✓J

uit het werkelijk leven is gegrepen is het werk zeer modern, en verdient een eereplaats bij iedere familie. Ook kan het warm aanbevolen worden voor de hoogere klassen, bij de studeerende jeugd, die zich tot de Hoogescholen of het werkelijk leven onmiddellijk voorbereidt. Dr M. DAISOMONT, PR.

18.937 Schelfhout-van der Meulen, Alb.

24 : 37

DAT ZIJN ER DRIE ! Geïll, met omslagteek. dr Lod. Schelfhout — Maaseik, J. J. Romen en Zn (Meisje, verdiep je ! nr 7) I 939 (I 5 x io) 63 blz. 4 fr. V, M — Op gemoelijken toon, drie onderhoudjes over « eenvoud, naastenliefde, offerzin >►, drie heerlijke deugden die elk kristen meisje best voegen. FR. CROLS, PR.

18.938 Thibaut, R., Dom. ♦

24 : 86 EEN MET GOD. Naar de brieven van D. Colomba Marmion. Vert. uit h. Fransch [L' Union a' Dieu] dr E. H. Fr. Crols. Geïll. met i foto — Antwerpen, Geloofsverdediging, 1939 (i8 x 13) XXVIII, 34o blz. 20 fr,

IV — Uit het aantal brieven, in dit boek verzameld, blijkt de uitzonderlijke verdienste van Dom Marmion als zieleleider. Zij bevatten de raadgevingen gezonden naar priesters, kloosterlingen, leeken die zijn leiding inriepen. Bij middel van brieven-uittreksels bouwde de verzamelaar een synthese van het geestelijke leven op, waarin alles gericht staat- op onze vereeniging met God door onze verbondenheid met Christus. 't Klinkt alles zoo intiem, zoo menschelijk, zoo doorleefd, zoo doortrokken van genade en geloof, dat elke voor al haar nooden, hier vinden kan wat ze zoekt, Zeer Dom Colomba Marmion frissche frissche vertaling. D. DE PAUW O.P.

18.939 van Lombez, Ambrosius, O.M.C. ♦

24

ZIELEVREDE. Vert. uit h. Fransch [Lu traité de la paix into rieure] dr P. Franc. van Breda O.M.Cap. — Averbode, Goede Pers, 1939, 3e herz. druk (2o x i4) 274 blz.

20 fr.

IV — Zij die zich toeleggen op het inwendig leven loopen vroeg of laat gevaar den vrede der ziel te verliezen. Op hun weg immers rijzen tal van moeilijkheden, bekoringen, twijfels, angsten, moedeloosheden die hun opgang stremmen. Daarom moet kost wat kost dien zielevrede gered. De praktische werken op dit gebied, van dezen achttiendeeuwschen geestelijken schrijver, vrucht van grondige zielekennis en rijpe ervaring, blijken afdoend om den zielevrede te veroveren, te bewaren en te bevorderen. Ten zeerste geschikt voor devote zielen en zieleleiders. D. DE PAUW O.P.

18.940 XX (Zrs der christ. scholen te Vorselaar) ♦

23 : 24 : 37

LIEFDE ZAAIEN, DADEN MAAIEN. Indeeling en uitwerking van het godsdienstprogramma voor den eersten graad. ze DEEL : TOT KERSTMIS — Averbode, Goede Pers, 1938, 2e herv. uitg., 3 dln

(24 X i6) 255

blz.

de 3 dln 5o fr.

V — Veel goeds dient gezegd van dit werk dat veel dienst zal bewijzen aan de leerkrachten die met het godsdienstonderricht belast zijn. Het munt uit door de welgelukte poging de theoretische waarheden concreet voor te stellen, aantrekkelijk te maken en te doen beleven. Dr M. DAISOMONT, PR.

18.941 XX.

92 : 269

♦ NEDERLANDSCHE BEKEERLINGEN. i Ellen Russe, Jo Spruyt, P. J.- en S. — 2. Prof. Ir M. J. Granpré Molière : Over mijn terugkeer tot de Moederkerk — Den Bosch, Geert Groote Genootschap (Zoekende zielen nr 575 en 576)

20 en 25 blz. f1.o,i5enf1.o,20

1939 (i9 x 14)

V — 't Ware te wenschen dat in die middens, waar thans gestreefd wordt naar een levend geloof, deze getuigenissen van Nederlandsche bekeerlingen zouden hun weg vinden. Want wij die in de waarheid zijn opgegroeid kunnen nog veel leeren van hen die de ware Kerk ontdekten. Wij ook moeten, mee met die bekeerlingen, trachten te ontdekken en te doorgronden : de beteekenis van Jezus en zijn Kerk. Op die ontdekking volgt een levend geloof. D. DE PAUW O.P.

18.942 XX.

269 : 93

♦ NOORSCHE INTELLECTUEELEN GETUIGEN — 's Hertogenbosch, Geert Groote Genootschap, (Zoekende zielen nr 560) 1938 (r9 x 14) 5i blz. fl.

0,50

V — De zoekers, die hier aan 't woord komen, leefden, alvorens in 't bezit te geraken van de katholieke waarheid, in den Lutherschen godsdienst. Omdat zij daarin geen bevredigende oplossing aantroffen omtrent de groote levensvragen zochten zij elders. Al deze bijdragen hebben een ,.afzonderlijke waarde. Vooral die. van Sigrid Undset slaat diep in. D. DE

PAUW

O.P.

3. Sociale Wetenschappen - Opvoeding Vrouwenbeweging 18.943 Barten, A. W. H. 37 : 01 : 9 : 91 : 39

♦ HEEMKUNDE OP DE KATHOLIEKE L. S. — Tilburg, R. K. Jongensweeshuis (Opvoedk. brochurenreeks, nr 1o3) 1939 (19 x i) 163 blz. fl. 1,70 IV * — Wie een degelijk inzicht wil krijgen in het zoo actueel vraagstuk der heemkunde, zal gretig grijpen naar deze diepgaande studie. Zij stelt het problema in zijn waren omvang, bepaalt het wezen, het begrip en de stof der heemkunde. En dit is dan no maar een eerste deel. Het meeste, rechtstreeksche nut zit hem hier : waar zooveel geronk opgaat over levende school, werkelijkheidsonderricht, milieustudie, stamonderricht, heimatschool, activiteitsbeginsel, sociale opvoeding, onderricht volgens belangstellingscentra en andere aspecten der nieuwere paedadogiek, duidt steller klaar en logisch het verband aan met de heemkunde. Ook stippelt hij uit hoe de natuurwetenschappen, geschiedenis, aardrijkskunde, zelfs de folklore en de weerkunde hun steentje tot de heemkunde kunnen bijdragen. Dit alles is zeer leerrijk, bedacht en grondig. Een alleszins merkwaardige studie, die dan bekroond wordt door een imposante bibliographie en die wat scholing en nadenken eischt. Maar ook dat ligt in de lijn van den nieuwen tijd. A. VAN DEN DRIES, PR.

18.944 Belloc, Hilaire ♦

33

HERSTEL VAN PRIVAATBEZIT. Vert, uit h. Engelsch [An essay on the restoration of property] dr Dr Th. Schlichting — Heemstede, De Toorts, 1 939 (21 x 1 4) 1 43 blz. fl. 2,25 ; geb. fl. 2,75

IV — Met Chesterton z.g. is H. Belloc de woordvoerder van de Engelsche Distributistische Liga, die streeft naar herstel en veralgemeening van klein privaatbezit of, zooals Quadragesimo Anno zegt, naar deproletarisatie. In dit werk geeft Schr, een duidelijke commentaar van het programma der Engelsche Distributististen ; de vertaler heeft, waar het noodig bleek, verwezen naar Nederlandsche toestanden. Zeer interessant ! Dr C. VAN GESTEL O.P.

18.945 Citroen, Ada

37 : 159

KINDERPSYCHE EN OPVOEDING — A'dam, Kosmos, 1939, 122

blz,

geb. fl. 2,25

Hilaire Belloc

II *, N — Populaire uiteenzetting van de psycho- analytische opvatting van de kinderpsyche en de kinderopvoeding. Het werkje is ,orthodox freudiaansch. Als uiteenzetting van deze opvatting is het leerzaam en het geeft bovendien tal van interessante gegevens uit het kinderleven. Doch als handleiding voor opvoeding kunnen we het niet gebruiken. De totaal freudiaansche verklaring van het kind is niet de onze. Bovendien heeft de auteur moreele opvattingen (b.v. over onanie) welke met de katholieke beginselen strijden. Vervolgens is het boekje hier en daar zeer verward (b.v. waar gesproken wordt over voor geweten). Ten laatste is het bovennatuurlijke element geheel uitgeschakeld.-lichtnge Doch voor wie eenigszins ter zake kundig is en zich over deze opvattingen op de hoogte wil stellen, kunnen we het aanbevelen. CYR. VAN DUYSE

18.946 de Casseres, J. M., Ir

30:33: 91

HET ANDERE AMERIKA. Geïll, met afbeeld. — A'dam, De Arbeiderspers ; Antwerpen, De Nederlandsche Boekhandel, 1939 (26 x 15) 371 blz. f1. 3,25 ; geb. f1. 3,90

IV * — « Het andere Amerika », in tegenstelling tot de onder ons gangbare voorstelling van het land van gangsters, filmsterren, korrupte politici en groot-kapitalisme, is het idealistische, naar sociale en ekonomische verbetering strevende en daarvoor hard werkende Amerika. Met name het sociale streven van president Roosevelt wordt uitvoerig geschetst, waar tussendoor wel blijkt, dat onze weinig idealistische voorstellingen over Amerika niet helemaal fiktief zijn. Enige algemene ontwikkeling is wel gewenst. S. J. ROBITSCH

18,947 de Graaf, Herman

309 : 32

WIJ KUNNEN DEN OORLOG VOORKOMEN ! Een practische bijdrage tot de wereldvrede — A'dam, Bigot & van Rossum, 1939 (24 X i6) 181 blz. f1. I,5o IV — De lezer, die spijts de saaiheid, die aan zulksoortige boeken inherent is, den moed heeft deze bijdrage van zelf-analyse tot het einde te lezen, zal erin veel leeren.- Deze ge-

--- 6i -schiedenis van een man die door de ondervinding van 't leven inziet dat de fout van zijn mislukkingen bij hem en niet bij de anderen ligt en die in de waarheden van 't Evangelie de kracht vindt om een nieuw leven, vol innerlijke vrede en vreugde, op te bouwen, wordt door hem zelf als voorbeeld aangegeven om de genezing van de huidige wereld te bekomen. Er ligt in dat boek veel levenswijsheid verborgen, die niet genoeg gewaardeerd kan worden. Een meer beknopte uiteenzetting echter zou de lezing ervan ongetwijfeld prettiger maken. F. LAUWERS O.P.

92 : 37 18.948 de Poortere, A. EDWARD PEETERS. Pionier van de opvoedkundige beweging in Vlaanderen. Geïll. met i foto — Antwerpen, De Sikkel (Brochurenreeks van de Vl. Opv. Ver.) 1939 (20 X 14) fr. i6 112 blz, IV * — 't Lag voor de hand dat de V. O. V. een brochuur zou wijden aan haar stichter en eersten voorzitter. Pieteitswerk dus, dat alleen eerbied afdwingt. Spijts den warmen toon, die soms pleidooiend wordt, is er hier geen gebrek aan de noodige objectiviteit, omdat steller zich voorzichtig en wijs weet te houden aan de auto-biografische nota's van E. Peeters zelf, exponeert, niet discussieert. Men krijgt een goeden kijk in en doorheen het leven van dezen pedagoog, zijn verbazende werkkracht, zijn internationalen arbeid, zijn veelzijdige prestaties. Getuige daarvan de bijgevoegde bibliographie, die haast wel volledig zijn zal : een monument. Dit alles belet niet dat over sommige punten, sommige feiten, sommige verhoudingen het laatste woord nog niet gezegd is. Een ruime monographie moge dit alles ophelderen. Deze levenssynthese, in ernstigen toon gehouden, is intusschen het lezen en overwegen overwaard als eerste initieering en orienteering. A. V. D. DRIES, PR. 18.949 Hitler, Adolf 93 : 32 : 30 : 9 : 159 MIJN KAMP. Twee deelen in één band. Vert. uit h. Duitsch [Mein Kampfj dr Steven Barends -- A'dam, De A'damsche Keurkamer, 1939 (20 X 14) XXXII, 852 blz, geb. fl. 4,50 II *, L T — Dat de oorspronkelijke uitgave dwalingen van zeer ernstigen aard op demagogisch-rhetorische wijze propageert, is bekend; dwalingen en ketterijen op het gebied van theologie en moraal (pragmatistisch), van ras en sterilisatie, van sociologie (wezen van de staatsgemeenschap t.o.v. het individu) etc. : zoo is het origineele werk reeds zeer streng voor te behouden. Dit voorbehoud wordt sterker voor deze vertaling, die, zacht gezegd, naar willekeur nuanceert, woorden invoegt of weglaat, alinea's combineert, cursiefgedrukte deelen gewoon laat drukken en omgekeerd : ernstige gevallen bijv, op pag. 24, 30, 104, 11 7, 1 35, i8, 197, 200 - 201 , 210, 244, 303 etc. En een onjuiste vertaling van een gevaarlijk boek verdient nog strenger voorbehoud. Dr JOP POLLMANN 18.950 Jordan, H. J., Drs Jr 37 HOE OPVOEDINGSFOUTEN TE VERMIJDEN -- Zeist, Ploegsma, 1938 (2' x 16) 183 blz.

fl.

1,5o

IV, P — Van iemand die, docent bij het middelbaar Montessorionderwijs, heel wat theorie heeft verorberd en in de volle practijk staat, dit boek voor ouders en opvoeders : in bevat trant en vorm, met een minimum wetenschapsbagage en met veel gezond verstand.-telijkn Graag onderlijn ik dat hier gewezen wordt op verantwoordelijkheidszin, dat niet klakkeloos « gedaan » wordt aan nieuwere opvoeding, ook niet aan louter of critisch afbreken, maar aan een heilzaam constructivisme. Zware problemen komen voor, van scherp actueelen aard, die het boek veel interesse bijzetten. Drs Jordan vraagt excuus dat zij zoo bondig en oogenschijnlijk-oppervlakkig behandeld worden. Diepgrondige studie, onderhoudende causerie, met hier en daar een flits van een gedachte of bedenking die inslaat. Drs Jordan staat op den eisch der religieuse opvoeding. Bedoeld is naar protestantschen geest. Hinderlijk is het niet erg. Toch lustte ik wel wat meer detailleering en toepassing in het leven. Het blijft een waardevol boek. A. VAN DEN DRIES, PR.

18.951 Michielsen, L. en de Wachter, L. 37 : 91 : 5 : 3 HEEMKUNDE — Antwerpen, De Sikkel (Brochurenreeks v. d. Vl. Opv. Ver.) 1 939 z6 fr. (20 X 14) 105 blz. IV *, N -- Nu de studie van het milieu en van de belangstellingscentra vereischt werd door het nieuwere leerplan der lagere scholen, komt dit boekje ons te gemoet als een gulle gast. De titel zou u kunnen misleiden, want deze verhandeling zal u geen bepaling, geen soorten, geen indeeling, enz. in de hand spelen. Maar bij monde van twee bevoegde en in deze lijn vlijtige schoolopzieners licht het de leerkracht in over wat reeds gedaan werd in heemkundige richting en over wat nog kan gedaan worden voor de toekomst. Alles concentreert zich rondom de door hen gestichte Werkgemeenschap voor Heemkunde. Hun visie is breed, hun actieplan ernstig ; en zij vragen niet hun opvatting zoo maar klakkeloos

62 te aanvaarden. Hun standpunt wil neutraal zijn. Katholieke leerkrachten die meer willen weten over het wezen, de takken, enz. der heemkunde int uitgesproken katholieken zin, zullen de lezing van dit boek aanvullen met A. Barten's Heemkunde op de Katholieke L. S. (I. De Stof) in de Brochurenreeks van Fr. Rombouts. Intusschen is onderhavig boekje een graag geziene stimulans. A. VAN DEN DRIES, PR.

V lier, G. 18.952 M

37

GIDS BIJ DE STUDIE VAN 'T MILIEU. Met 25oo waarnemingstaken voor de drie graden der Lagere School — Lier, J. van In & Co, 1939 (21 X i5) iq.q, blz. 12 fr. V — Minder bekende wegen opgaan wordt mogelijk voor iedereen, wanneer een goede gids de leiding neemt. Uit dit oogpunt is het werk van Muller hoogst verdienstelijk. Wie in de lagere school onderwijst en moeite heeft met de toepassing van het leerplan, mag gerust zijn. De « Gids bij de studie van 't milieu », met zijn 2500 waarnemuingstaken, geeft keus genoeg voor elke leerkracht, hoe ook de aard der school zij. We bevelen het werk gaarne aan, maar moeten er nadruk op leggen, dat het volstrekt noodig is de « Inleiding » met aandacht te lezen : dan eerst komt het gebruik van het boek tot zijn volle waarde en kan de onderwijzer het met vrucht raadplegen. AUG. TROCH

18.953 Schlichting, Th., Dr 88 : 79 : 37 : 61 FLORIS EN PETER OF DE LICHAMELIJKE OPVOEDING. Een gesprek en een program — Heemstede, De Toorts, 1939 (21 X 14) 8o blz. f1. o,8o V — Wat men over de lichamelijke opvoeding te denken heeft ;schrijver oordeelt deze nuttig — doch niet noodzakelijk, vooral niet voor meisjes. Naar mijn bescheiden meaning is ze wel noodzakelijk. Jammer ook dat de aangeduide oefeningen vooral van recreatieven aard zijn, maar niet lichamelijk verbeterend en opvoedend. E. VOETS

18.954 van Asbeck, F. M., Mr 325 INTERNATIONALE INVLOED IN KOLONIAAL BEWIND. Rede uitgesproken bij de aanvaarding v. h. ambt van bijzonder hoogleeraar a. d. Rijksuniversiteit te Leiden op 26 Mei 1939 — Groningen, J. B. Wolters, 1939 (24 x i6) 27 blz. f 1. 0,75 IV — Hoe de internationale invloed in koloniaal bewind ontstond, hoe samenwerking groeide en welke waarde en kracht deze bezitten, wordt in deze rede bondig vooruit gezet. Een helder betoog over een punt van belang in het zoo uitgebreide en soms zoo ingewikkelde koloniaal recht. A. L.

18.955 van Brink, J. D. 383 HET POSTZEGELBOEK. Een handboek voor den postzegelverzamelaar. Met voorw. van Dr Ir M. H. Damme. Geill. met portr. en iq.4 afb. — Baarn, Hollandia Drukk. N. V., f1. 2,25 ; geb. Ii. 2,90 '939 (22 X i) X, 315 blz. V — Dit aardige en wel-geïllustreerde handboek is een aanwinst voor de philatelie. Het bevat zeer veel wetenswaardigs, nuttige wenken en wat geschiedenis van het postverkeer. De illustraties verduidelijken de tekst op verdienstelijke wijze. J. P. M. VLEKKE

18.956 van Gelderen, J., Prof. 33 : 32

♦ DE TOTALITAIRE STATEN CONTRA DE WERELDHUISHOUDING — R'dam, Nijgh & van Ditmar (Waakzaamheid, derde reeks nr 2) 1939 (21 X i5) 25 blz. fl. o,25 IV — Door hun economische politiek van autarkie stremmen de totalitaire staten de ontwikkeling der wereldhuishouding en vernietigen zij eigen welvaart. Dr C. v. GESTEL O.P.

18.957 van Mourik, J. 37 : 58 : 59 HET ONDERWIJS IN NATUURLIJKE HISTORIE IN DE LAGERE SCHOOL. Een proeve van practische paedagogiek. Geïll. met 6 pltn — Santpoort, C. A. Mees, 1939 (23x15) 55

blz.

fl.

0,90

IV — Hier is een practisch schoolman aan het woord en een opvoeder met een warm hart. Door het onderwijs in de natuurlijke historie wil hij het kind brengen tot liefde en eerbied voor de schepping en tot de erkenning van het aanwezig zijn van het « Wonder ». Schrijver kent goed het Belgisch nieuw Leerplan der lagere school en toont zulks herhaaldelijk in den loop dezer brochure. Als hoofd eener openbare lagere school in Nederland noemt hij zich « een onvermoeibaar strijder voor de openbare school ». Hij spant er zich voor in de openbare school te verdedigen in haar behandeling van het leervak natuurkennis. Om te weten in welken geest ook dit vak moet worden onderwezen zal de katholieke onderwijzer beter gediend zijn met het «Leerprogramma en paedagogische richtlijnen voor de katholieke lagere scholen » (zie rec. 18.960). Dr A. VERBIST

18.958 van Urk, Th., Sr

37

•

159

« TOT HUN VERSTAND GEKOMEN... ». Christelijke psychologische paedagogiek — Kampen, J. H. Kok, 1939 (2' X 15) 1 72 blz. Ii, 1,20 ; geb. f1. 1,90

63 -I 2 , P — Een boek vol piëteit en met veel mooie en degelijke wenken over kind en opvoeding. Op philosophisch gebied is het soms gebrekkig, vooral wanneer de menschelijke psychologie wordt ontleed. Op gereformeerd standpunt staande, mist het den rijkdom van de ware Christelijke Kerk, als « één schaapstal » door Christus tot opvoeding van het menschdom gesticht. Dr M. DAISOMONT, PR.

18.959 Vergult, Richard A. 309 : 32 VREDE IN EUROPA. HOE ? — St-Niklaas-W., R. A. Vergult, 48, Verl, Hovenierstr., blz. i8 Ir. '939 (2o x 16) 164 IV — Het opzet van dit boek is idealistisch verheven : tegen de wanorde de opbouwende krachten in Europa samenbundelen. Een solidaristische gemeenschap moet er komen, waar de eerste individueele plicht bestaat in den terugkeer tot God en zijn natuurwetten en de eerste sociale plicht in het solidair zijn. Indien de schrijver zich niet had laten meeslepen door sommige philosophische stellingen en moreele theorieën, waarvan een grondigere studie hem zeker had bevrijd, zouden wij volledig vrede hebben kunnen nemen met dit boek, waar zoo terecht gewezen wordt op de grootste hinderpaal tot vrede : het amoralisme. F. LAUWERS O.P.

18.960 ♦

XX.

37

LEERPROGRAMMA EN PJEDAGOGISCHE RICHTLIJNEN VOOR DE KATHOLIEKE LAGERE SCHOLEN — Lier, van In ; Luik, Centrale Raad v. h. Kathol. L. O., 28, Ch. Morrenstr., z 939 (21 X 14) igo blz. 6 Ir. IV — In deze voortreffelijke brochure geeft de Centrale Raad van het Katholiek Lager Onderwijs het leerplan op voor de lagere school. Daaraan hebben meegewerkt : machtige onderwijzende congregaties, katholieke normaalscholen, hoogere instituten voor opvoedkunde en stille wroeters uit alle gouwen, Zonder al te zeer in theoretische beschouwingen te treden biedt het een werkplan aan dat in de minste scholen toepasselijk is. De Centrale Raad geeft een klaar begrip over het milieu, en geeft rake opmerkingen omtrent de waarnemingsoefeningen. Om zijn bepaaldheid, klaarheid, practische waarde en principiëele vestiging van de godsdienstig-zedelijke strekking, verdient dit programma de voorkeur op het officiëele leerplan. Dr A. VERBIST

18.961 XX. (Een vrouwe van Nazareth) 37 : 24 ♦ ONS ONDERWIJS EN HET KRUIS — Tilburg, R. K. Jongensweeshuis (Opvoedk. brochurenreeks nr 107)

1939

(i

g x i5) 52

blz.

f 1. 0,50

IV-V -- Met als basis de werkprestaties op de Lagere Scholen van het Bisdom Haarlem, wil deze brochure aan buitenstaanders een inzicht geven in wat men ginder noemt : de kruiskindermethode, de bijzondere opvoedingsmethodiek der jongste jaren voor de vrouwelijke jeugdbeweging voor Katholieke Actie. In dien zin zal de brochure haar vruchten afwerpen ook op Vlaamschen grond. Programmatisch zit deze methode mooi en engsluitend ineen : daartoe heeft de ervaring het hare toe bijgedragen. Zeer leerrijk acht ik het bijzonder punt : hoe men ertoe gekomen is de schakels te leggen tusschen de school en de jeugdbeweging, zoodat zij mekaar niet belemmeren of dwarsboomen. Een waar vademecum voor onze leidsters der K. A. A. VAN DEN DRIES, PR.

4. - Taalkunde 18.962 Demanet, F. 414 : 37 ZUIVER SPREKEN. De praktijk van de klankleer. De theorie van de klankleer. De spraakgebreken. Paedagogische wenken. Een handboek voor onderwijzers. Een, leerboek voor normaal- en middelbaar onderwijs. Geïll. — Lier, J. van In & Co, 1939 (22 x 15) 31 I

blz.

1

28 fr.

IV * -- In de reeks der phonetische werken is dit boek van Demanet een uitstekende aanwinst te noemen. Hier hebben we nu een wetenschappelijk verantwoorden, duidelijk gestelden leidraad, dien alle paedagogen — en voornamelijk dezen die zich met de uitspraakleer bezig houden — als zeer nuttig studiemateriaal kunnen gebruiken. Demanet's Zuiver spreken weegt op tegen het beste dat tot op heden op dit gebied in Noord en Zuid verscheen. Zeer aanbevolen. A. VAN DE VELDE

18.963 Ghéon, Henri 82.8 : 37 = 44 : 4393 FÉERIES. Annotations de A. Tam et M. Koets. Geïll. — A'dam, J. M. Meulenhoff (Ma première Collection nr 22) 1 939 (i8 x 13) 94 blz. f 1. o,85 VI — Ghéon schrijft een keurig en vlot Fransch. Zijn dialoog is direct en eenvoudig. Er

64 valt bij hem evenzeer conversatie als woordenschat te leeren. Een gelukkig initiatief deze fijne, gedramatiseerde sprookjes als klasselectuur. De marge-vertalingen zijn soms een weinig te simplistisch, wat verwarring zou kunnen stichten. PAUL HARDY

18.964 Muller, J. W., Dr 4393: 91 : 9 DE UITBREIDING VAN HET NEDERLANDSCH TAALGEBIED, VOORAL IN DE XVIIe EEUW — Den Haag, W. P. van Stockum & Zoon, 1 939 (2 0 X 17) 123 blz. fl. 2,75 V — In dit boekje — aanvankelijk de tekst van een voordracht, in omgewerkten vorm verschenen in De Nieuwe Taalgids XV (1921), thans opnieuw herzien en bijgewerkt — betoogt prof. Muller dat het Nederlandsch in de I 7e en in de i 8e eeuw een groote, tot dusver grootendeels onvermoede uitbreiding heeft gekend. Niet alleen veroverde het, in de Republiek der Vereenigde Provinciën zelf, de gewesten beoosten Zuiderzee en Ijssel, ook buiten de toenmalige grenzen straalde het uit : als cultuurtaal vooral in de aan de Republiek grenzende Nederduitsche gebieden : Oost-Friesland en den Neder-Rijn ; als zeemanstaal drong het in sterke mate door in het noordelijke Nederduitsch, in de Scandinavische talen, tot zelfs in het Russisch toe. Deze uitstraling is, volgens prof. Muller, vooral bevorderd en een tijd lang gehandhaafd door twee machten : godsdienst en koophandel, sterk gesteund door het gezag van een bloeiende en machtige Republiek. Een zeer interessant, rijk gedocumenteerd en lezenswaardig boekje ! Dr E. ROMBAUTS

5. - Wetenschappen 18.965 Denijs, M., Dr Br en Muller, G. 5 : 37 NATUURKENNIS. Handleiding voor de leerlingen van den derden graad. Geïll, met teekeningen dr G. Torney — Oostakker, Boekhl « Diligentia », 1939 (22 x 15) 216 blz. io fr. V — In den geest van het leerplan hebben de schrijvers de stof geschikt volgens levensgemeenschappen. Zoo worden behandeld : de wei, het bosch, de tuin, het veld, het park, de sloot, de weg, het huis, de heide, de beweging, de voeding, de lucht, het water, de warmte, het licht. Het boek dat voor de leerlingen van den 3n graad bestemd is, moet naar verklaring van de schrijvers gebruikt worden als handleiding bij de waarneming en de observatie van de echte, levende natuur. In dien zin kunnen de leerkrachten er veel interes gegevens in vinden en kiezen tusschen de taken die voor de leerlingen bestemd zijn.-sante AUG. TROCH

18.966 Denijs, M., Dr Br 58 : 37 : 91 PLANTKUNDE. Leerboek voor Normaalscholen, Colleges enz. Met een hoofdsi, over de Plantenaardrijksk. v. België dr Dr Paul van Oye. Geïll. — Oostakker, Boekhl « Diligentia », 3e verbet. druk (24 X i6) 327 blz. 22 Ir.

V * — De werken van Broeder Denijs worden in de Vlaamsche onderwijskringen zeer gewaardeerd. Deze 3° uitgave is weer keurig verzorgd en flink aangevuld. Voor normaalscholen, middelbaar land- en tuinbouwonderwijs alsook voor gewoon humaniora -onderwijs zeer geschikt. Jr F. CASTEELS

18.967 Ditmars, Raymond L. 59 ZIJ VECHTEN VOOR HUN LEVEN. De strijd om het bestaan bij de dieren. Bew. naar h. Engelsch [The fight to live] dr John Kooy. Geïll. met 14 pltn — Deventer, IE. E. Kluwer (Natuur- en Techniekbiblioth.) 1939 (20 X 14) 120 blz. fl. 0,70 ; geb. fl. i,2o

V — Afgezien van het min of meer philosophisch evolutionisme dat af en toe in het werk doorschemert is Zij vechten voor hun leven een eerste klas werkje. Vlot en onderhoudend geschreven en goed vertaald. Schier op elke bladzijde laat schrijver uitkomen de prachtige orde, de werkende doelmatigheid die heerscht in Gods wondere natuur. Waarover de schrijver het heeft ? Hij bestrijkt het domein van de levende dierwereld bijna t'allen kant: de grootste zoogdieren, de vervaarlijkste roofvogels tot de kleinste insekten, ja de parasieteerende bakteriën en Co. Hoe verhoudt zich dit alles ; hoe vecht en werkt dit onderling om voortdurend orde en evenwicht in de natuur te behouden : dit is 'n algemeen, bondig overzicht. Zeer warm aanbevolen, ook voor hen die zich met apologie inlaten. L. SENDEN, PR.

18.968 jordan,'H.

J.,

Prof.

Dr

59

HET LEVEN DER DIEREN IN HET WATER. Geïll. met 40 platen — Utrecht, A. Oosthoek, 1 939 (22 x i6) 226 blz. f1. 3,25 ; geb. f 1. 3,90 v* — Een geleerd en deglijk werk handelend over de symbiose in het water. Niet enkel belicht schrijver de synoecie van de dieren onderling, maar ook deze van plant en dier ; verder de verhouding van milieu : zoutgehalte, osmotische druk, de aanpassingsmogelijk-

65 heden van dier en plant in een gewijzigd midden. — Veel belezenheid gaat er in gepaard met scherp observatievermogen. Een uitgebreide literatuur op het eind van het boek laat belangstellenden toe de studie verder uit te diepen. L. SENDEN, PR.

V lier, Chr. en Rasmussen, E. 53 18.969 M ATOMEN. En andere kleine deeltjes. Vert. uit h. Deensch [Atomer og andre smaating] dr Jr

Jan Bouten. Geïll, met fig. en XII platen — Den Haag, H. P. Leopold, 1939 (21 X 14), blz. fl. 2,90 [49,30 fr.] ; geb. fl. 3,90 66,3o Ir.]

207

V — Op heldere wijze zetten de schrijvers de ontwikkeling der atoomphysica uiteen vanaf het eerste begin tot aan de ontdekkingen over de structuur der atoomkernen. Prof• Niels Bohr schreef een voorwoord. A. ACKERMANS

18.970 Tol man, Rinke 59 : 58 : 71 EEN WERELD VAN SCHOONHEID. Geïll, met i6 reprod. naar foto's — Utrecht, Het Spectrum ; Antwerpen, Standaard-Bkhl (Schijnwerpers nr 31) 1939 (I 9 x i i) i i8 blz. 22 Ir. V — Rinke Tolman is een der voornaamste vulgarisators van de liefde tot de natuur. In Een wereld van schoonheid hebben wij een uitgebreid verslag van een viertal uitstappen naar kenschetsende hoekjes van Nederland : Friesland, Kampereiland, Zuid- en NoordHolland. Iedere specialist in de natuurwetenschappen krijgt een schepje. Het deel van den vlinder- en vogelliefhebber weegt het zwaarst. 't Is degelijke waar. Naast scholekster, korhoen, grutto, zwarte stern — verschillende soorten — goudplevier, kwartelkoning, porseleinhoentje, ral, waterspreeuw en meer andere geeft de schrijver een uitvoerige degelijke beschrijving over den aschgrauwen kiekendief en het ijsvogeltje. Hij roemt er op dat de aalscholverscolonie van Lekkerkerk door buitenlanders wordt bezocht ; met recht, want de twee afdeelingen van « De Wielewaal » Antwerpen en Turnhout bezochten ze in 1 93 8- 39. — Echte schoonheid om van te smakken. F. SEGERS

6. - Toegepaste Wetenschappen 18.971 Friedlaender, Henri 655 : 681 TYPOGRAPHISCH ABC. Een beknopt overzicht der grondbeginselen van degelijke typographie. Geïll. — Den Haag, L. J. C. Boucher [Antwerpen, De Nederl. Boekhl] 1939 (23x15) 47

blz.

geb. 21,25 fr.

V — Voor vakkundigen ecn allerinteressantste uitgave, die zeer overzichtelijk de principes der typographie weergeeft. — Warm aanbevolen. B. GITS

18.972 Kellner-Daniel, Dr 61 : 92.6 REDDERS DER MENSCHHEID. Doktoren als Nobelprijswinnaars. Bew. naar h. Duitsche manuscript dr Dr W. B. Huddleston Slater. Naar het oorspronkelijk Hongaarsch [A Nobel Dijas Or vo sok] — A'dam, J. M. Meulenhoff, [i] (23 x i6) 268 blz. fl. 2,90

V — Belangwekkende overzichten van het werk der geneeskundige Nobelprijswinnaars tot op den laatsten tijd bijgehouden. Nuttige en algemeen-vormende lectuur, die eenige ontwikkeling veronderstelt. Er gaat een hoofdstuk vooraf over A. B. Nobel. Dr J. E. SCHULTE

18.973 Lacops-M., Br [Roels, V.] 63 : 58 BUITENLEVEN : re Deel HET LANDBOUWBEDRIJF — DE BOOMGAARD. Geïll.

— Oostakker, Boekhl O. L. Vr. v. Lourdes, 3e druk (25 x z6) igi blz. 6 fr.

V — Een werkje dat meer bestemd is voor onze vakbibliotheken dan voor het eigenlijke onderwijs. Als prijsboek voor lagere en 4e graadscholen mag het eveneens worden aanbevolen. Ir F. CASTEELS

18.974 Lacops-M., Br [Roels, V.] 58 : 59 : 63 : 37

♦ HANDBOEK VOOR DEN LEERLING DER LAGERE LANDBOUWAVONDSCHOOL ; ie Deel : DE PLANT ; 2e Deel : HET DIER. Geïll. — Oostakker, Boekhl O. L. Vr. van Lourdes, '93',

ie

dl 2e druk, 2 dln (22 X 14) 265, 279 blz. elk i 5 fr.

V — Als hand- en werkboek voor lagere landbouwavondscholen, alsook voor 4e graad zeer geschikt. Ir F. .CASTEELS -jonges

18.975 Lacops-M., Br [Roels, V.] 63 : 58 : 37 HANDBOEK VOOR DEN LEERLING VAN DE TUINBOUWSCHOOL : 2e Deel : FRUITBOOMTEELT. Geïll. — Oostakker, Boekhl O.L.V. v. Lourdes,(2 z x 14) i 59 blz. 8ƒr. V — Aan te bevelen voor lagere tuinbouwavondscholen alsmede voor den 4e graad. F. C.

mole

64

18.976 Moolhuisen, H.

MENUKUNDE. Handleiding voor het samenstellen van menu's en wat daarmede in verband staat. — Nijmegen, G. Moorman, 1 939 (20 X 14) I 10 blz. Ii. 1,95 V — Het belangrijkste van heel dit boekje lijkt nog de Nederlandsche omzetting van klassiek-geworden Fransche menu-benamingen.

676

18.977 Poortenaar, Jan DE PAPIERWERELD. In samenwerk. met Dr Dard Hunter en C. Pels. Geïll, en met talrijke papiermonsters — Naarden, In den Toren », 1 939 (24 X 16) 244 blz, geb. fl. 5,50

V — Voor papierliefhebbers en bibliophielen een zeer belangwekkend boek. Heelemaal niet droog en muffig ! En wat biedt het een keuze papiersoorten, die men anders niet licht te zien krijgt. Het geheel is zeer verzorgd uitgegeven en strekt « In den Toren » tot eer. B. GITs

18.978 van Godtsenhoven, Em., Prof. Ir

63

LANDBOUWKUNDE OP DE HOEVE. Geïll. — Antwerpen, Standaard-Boekhl, 1939, 6e verm. druk (23 x 15) 18 fr, 288 blz.

V — Dit vulgarisatiewerk van prof. van Godtsenhoven, Jan Poortenaar dat reeds zijn 6e druk beleeft — wat op zichzelf een aanbe- veling waard is — werd . steeds met veel bijval gebruikt als handboek in het naschoolsche landbouwonderwijs. In iedere vakboekerij van den buiten is het op zijn plaats om druk geraadpleegd te worden. Wat het hoofdstuk «Bodemkennis » betreft, dit werd volledig omgewerkt naar de laatste gegevens van de moderne landbouwwetenschap. Het werk ligt in het bereik van ieder eenigszins ontwikkeld landbouwer. Ir F. CASTEELS De uitgave zelf is fraai verzorgd.

63 : 59 : 37

18.979 van Rooyen, J.

BUITENLEVEN : 4e Deel. PAARDENKWEEK. Handboek voor de landbouwscholen. Geïll. — Oostakker, Boekhl O. L. Vr. van Lourdes (24 x 16) 238 blz. i O fr. V * — Dit handboek voor landbouwscholen zal veel diensten bewijzen in het middelbaar landbouwonderwijs. Het vult waarlijk een leemte, daar de literatuur over den kweek van het anders zoo geroemde Belgisch trekpaard zeer begrensd is, vooral in onze taal. Hier en daar is het opstel wel wat stroef, doch dat zijn kleine gebreken die in niets de technische waarde van het werk verminderen en die bij een eerste uitgave onvermijdelijk zijn. Dit werkje is ook in alle vakbibliotheken van den buiten op zijn plaats. Jr F. CASTEELS

61 : 9

18.980 Winters, Victor M. E., Dr

STAAL TEGEN STAAL. De oorlogs-chirurgie van de oudste tijden tot heden. Geïll.

- Utrecht, Het Spectrum ; Antwerpen, De Standaard-Bkhl (Schijnwerpers nr 33) 1 939 15 fr. (19 x I I) 110 blz.

V — De titel zegt niet veel uit zich zelf, en is, in dien zin, niet voordeelig gekozen. Het eerste staal is dat van het chirurgenmes, het andere dat van de wapens. Het boek geeft de korte geschiedenis van de oorlogschirurgie vanaf de voorhistorische tijden (zeer sterk geresumeerd) tot op onze dagen. Het meest uitgebreide deel gaat natuurlijk over de moderne tijd ; het interessantste nochtans is wel de levensgeschiedenis van Larrey, de chirurg van Napoleon's legers. Weer een « Schijnwerper » die wat te zien geeft. Dr J. LEBEER

676 : 655 : 681

18.981 Sansen, Joz.

PAPIER EN DRUKKUNST. Geïll. met fig. en 8 platen — Oostakker, Diligcnti (Merkwaardige uitvindingen) (24 X 15) 125 blz.

5

fr.

V — Vulgariseerend. Voor de jeugd, een nuttige inwijding in de geschiedenis en de techniek der typografie.

621.1

18.982 Sansen, Joz. (Br. A. M)

STOOMMACHINES. Geïll. met fig. en 6 platen — Oostakker, Diligentia (Merkwaardige uitvindingen)

1937

(,4 x 15) 124

blz.

5 fr.

V — Na het ontstaan van de stoommachine beschreven te hebben geeft de auteur de werking en de samenstelling ervan weer. Daarna behandelt hij meer gedetailleerd de scheepvaart en de spoorwegen. — Goede vulgarisatie. G. BOEKEN

18.983 XX.

652

METHODE IN HET MACHINE- SCHRIJVEN op het algemeen klavier op woordafleiding, zcgwijz ,n, sprcekwoorden enz. toegepast door Br B-M — Methode de dactylo-

- 67 graphie sur le clavier universe! appliquée. . . - Qostakicer, Boekhdl 0. L. Vr, van Lourdes Ir. 1 936 (27x2 0 ) 1 39 blz, 15 V - 'n Twee-talige methode voor machine-schrijven. Deze die door de Broeders van Liefde werd uitgegeven schijnt ons heel wat degelijker en adquater.

7. Schoone Kunsten 18.984 Cornette, A. H+, Prof Dr 75 .

709

DE VLAAMSCHE SCHILDERKUNST IN DE Xviie EEUW, GeUl, met g pltn in kleuren en 96 in koperdiepdruk - Adam, Antwerpen, van Ditmar, 4' blz.

(34 x26) geb, 85 fr.

Iv - De kunsthistorische en kunstkritische productie wast in Holland en Vlaanderen tot een vloed. Het verheugende daarbij is de omstandigheid dat de kwaliteit de zelfde hoogte houdt als de kwantiteit. Holland en Vlaanderen beschikken op dit oogenblik over een groep kunsthistorici, die in den vreemde niet meer lessen halen moeten, dan zij er zelf kunnen geven. Een tweede verheugend feit is, dat, op dit gebied nog meer dan op het letterkundig gebied, het tusschen Zuid- en Noord-Nederland tot een volledige samenwerking kwam. Onder de Nederlandsche kunsthistorici neemt Cornette een zeer in het oog vallende plaats in. Hij is geen grootmeester, wel een zeer voornaam en volledig meester, die in zijn talrijke kunstgeschiedkundige geschriften even uitgebreide als genuanceerde kennis, Prof, Dr A. H. Cornette blijk geeft van een en tevens van een artistiek zeggingsvermogen, waarvan preciesheid en stijgende eenvoud de schoonste hoedanigheden zijn. Zelden kwamen al die kwaliteiten zoo schitterend tot uiting als in het hier voorliggend werk. Een schat waarvoor we Prof, Cornette dankbaar zijn. Die, als leek, onze zeventiende eeuw kennen wil, beschouwe de overtalrijke reproducties van dit prachtig uitgegeven boek, en leze en herleze de inleiding, die hem alles leeren zal, wat hij over onze zeventiend'eeuwsche kunst weten Dr A. STTJBBE, PR. moet en zooals hij het weten moet.

18.985 de Gruyter, Jos.

73

BEELDHOUWKUNST. Kantteekeningen naar aanleiding van de tentoonstelling « Rondom Rodin )) in het stedelijk museum te Amsterdam. GeUl. met 6 platen - Den Haag, H. P. Leopold (De vrije bladen jaarg. 1 6, schrift IX) 1939 (23 X 1 6) 21 blz, f1, 1, 5 0 V - Een gelegenheidsartikel, geworden tot, en terecht uitgegeven als een studie van blijvende beteekenis, even gedachtenrijp als gedachtenrijk en schoonvormelijk van expressie . Wie het essentieele weten wil over de natuur, de mogelijkheden en de grenzen van de beeldhouwkunst, leze dit essai. Hij krijgt daarbij als toemaat een klaar overzicht van de geschiedenis der beeldhouwkunst in Frankrijk gedurende de negentiende eeuw. Ten D' A. STUBBE, PR. Zeerste aanbevolen,

18.986 Knipping, B., D, O+F+M+

709 : 73 : 74 : 75

DE ICONOGRAFIE VAN DE CONTRA-REFORMATIE IN DE NEDERLANDEN: IC DEEL, Gelil. met 210 afb Hilversum, Paul Brand, 1939, 2 dlii (29 X 2') VII, 333 blz. a din geb, f1. 5o V* _ Een geweldig feitenrijk overzicht van den gedachtelijken inhoud, vooral van den iconographischen inhoud van de Barokkunst in de Nederlanden. Een proefschrift. Iedereen weet, hoe ter gelegenheid van een doctorspromotie met de wierookvaten wordt geslingerd. We kennen Pater Knipping en we zijn zeker, dat die overdadige wierook hem niet dronken maakte, dat hij beter dan wie ook in staat is, om te weten, dat met het verschijnen van dit boek op wetenschappelijk ebied eigenlijk niet veel is gebeurd, o,i. al te weinig. Overde Barok-iconographie hebben Male, Weisbach en anderen, reeds vroeger het hoofdzakelijke gezegd, althans wat het stoffelijk gegeven betreft. De bizondere en oorspronkelijke Neder landsche nuances der Barok-iconographie kwamen wellicht daarbij niet voldoende tot hun recht. Om dit tekort aan te vullen was geen zwaarlijvig werk noodig, daartoe volstond een degelijke brochure, Opende Pater Knipping ten minste nieuwe vergezichten ? Jammer niet. Geen nieuwe visie, geen enkel vruchtbare probleemstelling. Een ontmoedigende braafheid. De schrijver zal later spijt hebben, dat hij, bij het lange voorbereiden van dit documentair respectabel werk, faalde door een te groot geloof in drie gevaarlijke dingen in de onfeilbaarheid van de de gangbare historische axiomata, in de onfeilbaarheid van de ,

68 heerschende wetenschappelijke methodes, in het volstrekt gezag van de onmiddellijke professoren. Niet het geloof maar het ongeloof is de voorwaarde van den werkelijk wetenschappelijken vooruitgang. Het is niet weaar P. Knipping, dat de Barokkunst zoo maar zonder meer een verschijnsel is van den Contrareformatorischen levensstijl, dus een kind van de Kerk, en niemand levert meer bewijzen dan U zelf, om het onhoudbare van die stelling aan te toonen. Een prachtig Naschlagwerk voor specialisten, wat de leken betreft een onleesbaar boek, omdat Pater Knipping er niet, zooals zijn voorbeelden Male en Weisbach, in slaagde om boven zijn'overrijke documentatie uit te stijgen, en ze om te scheppen tot een organisch levend geheel. Toch zou men ten onrechte van de mediocriteit van dit werk tot de mediocriteit van den auteur besluiten. Pater Knipping is heel wat meer, dan wat hij in dit boek openbaarde. Hij fatsoeneerde hier een zware maar gave baksteen, hij is in staat als architect op te treden. Dit bewijzen de a lte korte bladzijden van zijn synthetische inleiding en zekere schrijverskwaliteiten. Wellicht komt die persoonlijke meerwaarde tot uiting in het vooruitzicht gestelde tweede deel, dat we juist daarom met des te meer ongeduld verwachten. Dr A. STUBBE, PR. 75 : 709 18.987 KNUTTEL WZN, G., Dr : HUBERT EN JAN VAN EYCK. Met 5 i afbeeldingen VAN TRIENEN, FR., Dr : VERMEER. Met 5o afbeeldingen VERMEYLEN, A., PROF. Dr : HIERONYMUS BOSCH, Met 5 i afbeeldingen Omslag v. Tine Baanders — Antwerpen, Standaard Bkhl (Palet-serie. Een reeks monografieën over Hollandsche en Vlaamsche schilders) 1939, i8 dln (26 x ig) elk 6o blz. elk 25 fr.

V — « Een uitgave van deeltjes, die later tesamen de belangrijkste meesters der Hollandsche en Vlaamsche schilderkunst zullen omvatten : een schildersencyclopedie in woord en vooral in beeld ! Een serie samengesteld door bij uitstek deskundige auteurs, enz. » Mooie beloften. Beantwoordt de werkelijkheid aan de voorgespiegelde verwachtingen ? Ja, te oordeelen naar de waarde van de drie eerst verschenen deeltjes. De naam van de schrijvers waarborgt de wetenschappelijke degelijkheid van deze monographische synthesen, hun schrijverskunst de suggestieve schoonheid der zegging, hun leeraarstalent de overzichtelijke klaarheid. De gebroeders van Eyck zijn bizonder actueel, gezien de belangrijke problemen, die op dit oogenblik ten overstaan van het beroemde Lam Gods, en niet minder ten overstaan van hun persoon worden opgeworpen. De heer Knuttel gelooft, dat de hoofdfiguur van het Lam Gods wel degelijk God den Vader voorstelt, dat het ten tweede verkeerd was te beweren, dat het mogelijk zijn zou, in de Gentsche polyptiek, op consequente wijze het aandeel aan te toonen van de twee broeders, Hubert en Jan, zoo er twee broeders bestaan hebben, wat Knuttel als onweerlegbaar beschouwt, alhoewel hij verder zijn bizonder mooie studie schrijft, alsof er maar één van Eyck, namelijk Jan, had geschilderd. Er bestaan omtrent Bosch geen historische problemen, hij zelf, de acuutste visionnair der Latere Middeleeuwen, is een probleem. Niemand was beter geschikt dan Prof. Ver om dit probleem te belichten, om ons te zeggen, wat Bosch was, hoe hij vastzat in-meyln zijn tijd, en wat zijn werk voor de moderne kunst, vooral ten overstaan van het surrealisme beteekent. De heer van Thienen is op dit oogenblik nog minder in breede Vlaamsche kringen bekend, zijn Vermeer is een pareltje, waarvan de wetenschappelijke overtuigingskracht nog wordt verhoogd door een eenvoud van uitdrukking, die deels door den aard van het ontlede werk werd gesuggereerd, deels de schrijverswijze van den nog betrekkelijk jongen Hollandschen kunstgeleerde eigen is. Indien de waarde van de verder in het vooruitzicht gestelde deeltjes het peil houdt hunner voorgangers, dan mogen we de uitgevers ervan een mooi succes voorspellen. Dr A. STUBBE, PR.

8. - Letterkunde 82. TO0NEELCIYERATUUR 18.988 Hageveld, Walther

82

DE BOLSJEWIEKEN GRAVIN. Klucht in één bedrijf DE MOOISTE DAG VAN ZIJN LEVEN. Klucht in één bedrijf — Antwerpen, P. Vink, z 939 (i X 13) 40, 36 blz.

elk 9 fr.

i. V°, M — Het paardenmiddel om 'n paar ongewenschte dames definitief buiten te walsen. 'n Gebfabriceerde domme klucht. 2. V, J — De eindelijke wraak van 'n uitgezogen en afgesnauwden boekhouder. 'n Leuk dingetje ten slotte en aanvaardbaar want binnen de perken van 'n minimum logica. JOZ. VAN DEN EYNDE, PR.

— 69 82

18.989 Scheltjens, Lodewijk

MOEDERLIEFDE. Tooneelspel voor meisjes in één bedrijf (ook geschikt voor luisterspel) — Antwerpen, Tooneelfonds Putman, 1938 (ig x 1 3) 33 blz+ io fr. V, M — Kinderen vieren het naamfeest van hun blinde moeder. — Het kon een lief kindertooneelspel worden, was er de tekst niet om alles te bederven. Het woord diept niet uit en de taal is gebrekkig. Scheltjens kan een scenario in mekaar steken. Maar een ernstigen tekst krijgt hij niet klaar. Dr C. GODELAINE

18.990 Staes, C. J.

82.1

HET GROOTE OOGENBLIK. Psychologisch spel in 4 tafereelen — Antwerpen, Tooneelfonds Putman, 1 939 (i8 x 13) 63 blz.

15

Ir.

IV — Een man oefent een noodlottigen invloed uit op den onwettigen zoon van prof. Paal. Deze haat dien man en bedreigt hem. Kort daarop vindt men hem in zijn huis vermoord en Paal klaagt zichzelf aan en wel om zijn zoon, den moordenaar bekentenis te doen afleggen. Dit geschiedt. — Vrij spannend stuk, met druk spel en levendigen dialoog. De indruk zal vaag zijn. Dr C. GODELAINE

18.991 van den Vondel, Joost 82.9 : 81 : 809 : 37 ♦

GIJSBREGHT VAN AEMSTEL. Met aantekeningen van E. F. van den Bilt — 's Bosch, L. C. G. Malmberg (Malmberg's Nederl. Schoolbiblioth. nr 6)

1939, 2 0

94 blz.

druk (i8 x i i) fl. 0,50

C. j. Staes

V — Gecommenteerde schooluitgave zonder geleerde inleidingen en zonder overtolligheid wat betreft den philologischen en historischen commentaar. Prettig formaat en zeer bruikbaar. PAUL . HARDY

18.992 van Rompuy-Janssens, Tine

82 : 78

KEMPISCHE HARTEN. Landelijk zangspel in drie schuifkens. Muziek van Abel Frans HET NEEFJE. Vroolijk spel in twee bedrijven — Antwerpen, Tooneelfonds Putman, 1939 (i8 x 13) 93, 46 blz.

i 5 fr., 12 fr.

IV — « Kempische harten » is 'n gewoon landelijk minnespel met 'n paar leuke liederteksten. « Het neefje » is 'n geforceerde idylle. Vroolijk ? Wellicht, maar dan voor mineischend publiek, want zeer, zeer gewoon. Joz. VAN DEN EYNDE, PR.

I. VERBODEN LECTUUR Boeken die i) op de Kerkelijke Indexlijst voorkomen ; 2) door de algemeene regelen van de kerkelijke wet veroordeeld zijn ; 3) op grond van de kristelijke zedenleer of van de natuurwet voor de meeste lezers verderfelijk moeten worden geacht.

18.993 de Visser, Louis

93 : 30 : 32

HERINNERINGEN UIT MIJN LEVEN — A'dam, Pegasus, 1939 (2' X 15) 184 blz. Ii, o,6o ; geb. f1. i,go

I — Deze herinneringen schijnen tot doel te hebben een proletarische afkomst voor den schrijver op te maken en zijne gestadige marxistische orthodoxie in het licht te stellen Bij de apologetische strekking van het boek, verwondert het niet dat alles niet objectief is, zoowel voor wat de positie der socialisten aangaat tegenover de « bourgeoisie » als voor de positie der kommunisten tegenover de socialisten. Sommige « bourgeois »-gedachten, die schuil gaan in het heele boek, geven den indruk van een tamelijk verwaterd kommunisme, dat daarom niet minder gevaarlijk is. A. WUYTS S.J.

18.994 Hel man, Albert

83.1

HET VERGETEN GEZICHT — R'dam, Nijgh & v. Ditmar, 1939 (26 x i-7) 322 blz. fl• 3,5 0 ; geb. fl. 4,90 I — Een goed geschreven boek, dat wij echter om de sfeer en de omgeving, waarin de kompaslooze menschen, Rufino en Mathilde, leven en ondergaan, moeten afwijzen M. DANIELS

II. -- STRENG VOORBEHOUDEN LECTUUR 18.995 Fonteyne, N. E.

83.1:93

KINDERJAREN (Twee musschen voor een penning). Geïll, met omslag dr Acket — Antwerpen, De Sikkel, 1939 (22 X i6) 202 blz. 35 fr. II — Zie de recensie in « Vlaamsche Proza » onder nr 18.920.

18.996 Severinsen, Hans

83

ER KAN ZOO VEEL GEBEUREN IN ACHT DAGEN. Vert. uit h. Deensch [Der kan ske saa meget paa otte dage] dr Willy Corsari en Hedda Sydberg — Den Haag, H. P. Leopold, fl. 2,50 [42,50 Jr.] ; geb. fl. 3,5 0 [59..50 Jr.] 1 939 (21 X 1 5) 275 blz.

II — Een schitterend geschreven boek en keurig vertaald, dat ons het achtdagige lever, geeft van een groep menschen in een oud huis met leelijken gevel in een oude straat van een groote stad. Acht dagen lang laat ons de schrijver de lotgevallen volgen van al die menschen. De kleine en groote voorvallen, die hij naast en tegenover elkaar plaatst met vaardige hand, beelden het groote stadsleven van den modernen tijd uit in al zijn bruutheid. 't Is daarom, dat wij het boek voorbehouden voor de rijpere lezers. A. J. V. D. BOGAERT

18.997 Spring, Howard

83

0 ABSALOM. Vert. uit h. Amerikaansch [My son, my son] dr Dr J. N. C. van Dietsch — Leiden, A. W. Sijthoff, 1939 (22 x i6) 497 blz. fl. 3,90 ; geb. fl. 4,90 II — Een handig in elkaar gestoken, letterkundig verantwoorde familiekroniek, waarvan de hoofdheld begint als doodgewoon bakkersgast om het te brengen tot een wijd-beroemd romanschrijver en dramaturg, die zijn eenigen zoon een degelijke opvoeding wil geven door hem nooit iets te weigeren, alleen omdat hij zelf zoo'n ongelukkige jeugd gekend heeft. Doch het loopt fataal mis met zoon-lief :langs veel peripetieën eindigt hij als misdadiger. — Daarneven loopt het leven van een vooruitstrevend Iersch-gezind vakman, die het ook ver brengt, althans wat confort en welvaart betreft ; kwestie huiselijk geluk is hij er niet beter aan toe dan zijn vriend de dramaturg : twee zijner veel belovende kinderen gaan roemloos ten onder. Er staan ten slotte nog veel andere dingen in dit boek, dat veeleer de chronique scandaleuse » is geworden van twee totaal-mislukte gezinnen, die met een greintje gezond verstand en 'n dosis praktisch geloof tot prachtfamilies hadden kunnen uitgroeien. Hoeveel goeds er overigens van dit vlot geschreven, aangenaam lezend boek ook valt te zeggen, blijft het om zijn weinig veredelenden inhoud en wegens een paar zwoele passages, streng voorbehouden lectuur. M. BROUNS O.S.Cr.

18.998 van Iependaal, Willem

83

DE DANS OM DE RINKELBOOM — A'dam, Arbeiderspers ; Antwerpen, De Nederl. Boekhl, 1939 (21 x 15) 280 blz. fl. 2,40 ; geb. fl. 2,90

II-III — Een gewezen Rotterdamsch boorwerker wil « hooger op » en sticht met zijn vrouw en den verloofde van zijn dochter een firma. Een astrologisch instituut wordt geopend, dat financieel wel een succes is, maar toch blijkt, dat de jacht naar geld — de dans om de rinkelboom — allen ongeluk brengt. Het verhaal is bepaald geestig en de gevoelige momenten ontbreken ook niet, maar het is ruw. A. HERMANS

18.999 van Praag, Siegfried E.

83.1

PENSION WESSELS — A'dam, Em. Querido ; Antwerpen,

De Nederlandsche Boekhandel (« De Distel ») 1939 (21 X 13) f1. 2,10

242 blz.

Siegfried E. van Praag

II — Een roman uit het pension-leven. Twee Joodsche gezusters drijven een pension met gasten, Joden als zij, ten deele slachtoffers van onzen modernen tijd vol anti-semitisme. De komst van een nieuwen gast, balling uit Duitschland, avonturier en vrouwenbedrieger, voert een der gezusters naar een late liefde voor dien man, naar grootheid-allures in haar bedrijf, uiteindelijk naar den ondergang. Een verrassende teekening uit het milieu van ongelukkige Joden. Het sexueel ingestelde boek -- uitgegeven in de serie « De Distel », reeks van Goede Nederl. Romans voor iedereen — is geenszins voor iedereen g eschikt, integendeel.

1 L. A. H. ALBERING

71 -

19.000 Vestdijk, S.

83.1

SINT SEBASTIAAN, DE GESCHIEDENIS VAN EEN TALENT. ie Deel van de drie Anton Wachter-romans, waarvan deel 3, « Terug tot Ina Damman » reeds in 1 934 verscheen — R'dam, Nijgh & van Ditmar, 1 939, 3 din (22 x i6) 256 blz. fl. 2,go geb. fl. 3,90 II — De kinderjaren (vanaf de geboorte tot io jaar) van Anton Wachter, in wien zich door feiten en personen reeds zeer vroeg erotische en sexueele neigingen ontwikkelen, waarvan hij door het zien van een St-Sebastiaan-schilderij in het Rijksmuseum, schijnbaar (?), geneest. De wijze, waarop dit jeugdprobleem behandeld wordt, is zoo would-bepsychologisch en mist zoo alle noodige ernst (en alle schoonheid tevens), dat we het boek slechts in handen van zeer enkelen zouden willen zien, die door hun omgang met de jeugd voor dergelijke problemen geplaatst kunnen worden. Het is echter waanzin de suggestie van de uitgevers te aanvaarden, dat « een ieder... zichzelf herkennen kan » in dezen jongen : hij blijft een ietwat griezelige abnormaliteit. Dr JOP POLLMANN ;

19.001 von Harsànyi, Zsolt

83.1

MAGDALENA. Roman v. h. Mysterie der Vrouwenziel. Vert. uit h. Hongaars dr J. L. Szobotka- Visser -- Utrecht, W. de Haan, 1 939 (24 x z6) 588 blz. fl. 4,40 ; geb. fl. 5,go II * _ Een roman in drie delen, in elk waarvan de liefdesavonturen beschreven worden van een vrouw resp. op i8-, 33- en 49-jarige leeftijd. Deze vrouw heet katholiek en godsdienstig te zijn. Haar gevoelsleven wordt haarfijn ontleed. En deze vrouw geeft zich ovèr aan zondige verhoudingen, overspel, abortus, en ziet geen moreel bezwaar in gemengde verkeringen, echtscheiding, duel, enz. Ook heeft zij klaarblijkelijk geen berouw over haar afdwalingen. Dit eindeloze boek, dat zich doorlopend en uitsluitend met de hoofdfiguur bezig houdt, is desondanks knap en boeiend geschreven. Ook zijn bepaald schunnige situaties zorgvuldig vermeden, maar de geest is misleidend en gevaarlijk. De decadenlie van dit stelletje internationale aristocraten wordt als zo vanzelfsprekerd aanvaard, dat wij het moeten afwijzen. G. J. C. ZWANIKKEN

19.002 Walschap, Gerard

83.1

DE FAMILIE ROOTHOOFT. Herdruk der trilogie : Adelaïde-Eric-Carla -- R'dam, Nijgh & van Ditmar ; Brussel, A. Manteau, 1939 (21 x 14) 483 biz, fl. 1,90 ; geb. fl. 2,go II — Vooraan in dit nogal lijvige boek lezen we : « De nieuwe druk van Adelaïde-Eric-Carla werd samengevat onder den titel De Familie Roothooft ». We hadden eerder « De Familie Verhaeghen » verwacht, naar den familienaam van Adelaide's gemaal, van Eric en van Carla. Maar « Roothooft » is beter: in diè familie zit de erfelijke verdwazing, waaraan, na den ondergang van Adelaïde en Eric, Carla ontkomt ; daarbij is de zonde van Adelaïde, geboren Roothooft, samen met de opstanding daaruit, het ware onderwerp van de geheele trilogie. Na een verloop van tien, negen, zeven jaar herlezen we de drie boeken, die, in het voorjaar van 1934, de voornaamste aanleiding werden van « het geval Walschap » ; het treft ons nu hoe ze de sporen dragen van een artistieken, moreelen, Gerard Dalschap religieuzen overgang. De artistieke overgang bestaat in de procédé's van stijl en vertelkunst. Vergeleken met het harde, het niets ontziende geweld van Carla, doen Adelaïde en Eric nog onvast en onzeker aan, nog romantisch en licht chaotisch ; anderzijds mist Carla de schakeeringen van eerbied, ontzag en zelfs vroomheid, in Adelaïde nog aanwezig. Moreel en religieus beschouwd, biedt Carla de uitkomst niet, waarvan de kiem in Adelaïde besloten lag. Het thema van schuld en boete, in Adelaïde van uit een geloovig standpunt ingezet, vindt in Carla slechts de naturalistische oplossing van een vruchtbaar en gezond moederschap. Aan zijn eerste opzet bleef de auteur nochtans getrouw : ook in Carla, en tot aan het einde van het werk, vinden we religieus bedoelde bladzijden ; maar de inspiratie welt op uit een andere bron. De Familie Roothooft suggereert den overgang van den jongeren Walschap tot den Walschap dien we nu kennen. De overgang is met Carla nog niet voltrokken ; Trouwen en de volgende werken voltooien echter dezen nieuwen aanvang. Laten we dit met één voorbeeld illustreeren. Geen hatelijker gestalte, in de geheele trilogie, dan Carla's eerste echtgenoot, de afvallige Leo Smets ! Tot aan Sibylle moeten we daarna wachten, om de eerste sympathiek geteekende afvallige aan te treffen ; in Het Kind komt het nog eens voor ; de auteur van Houtekiet volhardt in zijn beslist anti- religieuze levenshouding.

72 — Wie dus de evolutie van Walschap wil nagaan, vindt in De Familie Roothooft het belang Hoewel geen verboden lectuur zooals de laatste boeken van den auteur,-rijkstedocumn. dient het werk, om gewaagde voorstellingen en beweringen, streng voorbehouden voor godsdienstig en zedelijk gevormde lezers. Em. JANSSEN S.J.

19.003 Zweig, Arnold



83.9 : 324 DE VRIENDT KEERT WEER. Vert, uit h. Duitsch dr Nico Rost — A'dam, N. V. Em. Querido ; Antwerpen, De Nederlandsche Boekhandel (De Salamander) 1939 (i 9 x i i ) 301

blz.

20

Ir,

II, Jd — De moord op J. J. de Haan te Jeruzalem in 1 924: we doorleven, samen met een Britschen Veiligheidsagent in het H. Land, de dagen die den aanslag op zijn vriend voorafgingen ; na de moord wordt zijn taak formeel het opsporen van den dader : wanneer hij hem te pakken heeft, laat hij hem echter ontsnappen, omdat diens motieven en houding-van-nu hem toch begrijpelijk en verdienstelijk toeschijnen. Bij dit alles komen we in nauwe voeling met de haarden zoo van Joodsch als van Arabisch nationalisme en met den strijd der orthodoxe Joden (de Haan, hun Arnold Zweig hoofd, blijkt echter in zijn gedichten een scepticus en godslasteraar te zijn) met de Zionisten. Alles naar het leven, en in de gepaste lijst. Agnosticisme en pederastie wettigen streng voorbehoud. Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

III. — VOORBEHOUDEN LECTUUR Boeken welke, ondanks zekere passages of grondgedachten, ook ontspanningshalve zonder nadeel door gevormde lezers kunnen gelezen worden

19.004 Boer, Jo

83

WERELDTENTOONSTELLING — R'dam, Nijgh & v. Ditmar ; Brussel, A. Manteau, f1. 2,90 ; geb. f1. 3,90 939 (22 x i6) 221 blz. III — Dit boek is opgedragen aan de nagedachtenis van maarschalk Lyautey, die blijkbaar door den hoofdpersoon generaal Lepellier wordt voorgesteld. Het is interessant de heele voorbereiding van de groote koloniale wereldtentoonstelling mee te maken. De lezer krijgt door deze beschrijving een goed beeld van den grooten arbeid die zulk een onderneming met zich brengt, zoowel in het land zelf, als in de koloniën. Het verplaatsen van de verschillende menschenrassen naar de groot-stad Parijs, waarvan de sfeer treffend is weergegeven, blijkt voor de meeste geen geluk en we zien ook het tragische einde van twee jonge menschen door zelfmoord. Overigens is het verhaal in dezen roman bijzaak. M. DANIELS

19.005 Dane, john

83

LEER VERLIEZEN ! [Learn to lose]. Geïll. met vignetten dr Let Schouten — Santpoort, C. A. Mees (Kristallen-serie nr 8) 1939 (i 9 x 1 3) 1 59 blz. f1. 1,75 ; geb. f1. 2,50 III,P— Een jong stedeling, die op een landelijke pastorie bij een Anglicaansch geestelijke herstel voor zijn overspannen zenuwen gaat zoeken. De pastor vult zijn leven met legenden en locale folklore, waarvan de diepere inhoud zijn zoeterig-weemoedige levenshouding illustreert. Wanneer echter aan den geestelijke een meer sociaal -gerichte bezigheid wordt toebedeeld, zal de jonge Londenaar, die inmiddels ook geleerd heeft te « verliezen » zijn vriend als assistent volgen. Geloofsverlangen is slechts uit sentimenteele gronden aanwezig. Een boekje vol charme. Een aangename afwisseling van vertellingen, wat oppervlakkig gephilosofeer en zelfbespiegelende gemoedsverstillingen. PAUL HARDY

19.006 de Jong, Dola

83.1 : 79

DANS OM HET HART — A'dam, Em. Querido ; Antwerpen, De Nederlandsche Boekhl (« De Distel ») 1 939 (2I X 13) 222 blz.

fl• 2,10 C35 fr . ] ;geb. fl. 2,90 [49 fr•]

III — Het onderwerp van dezen roman : de moeielijke keus van een vrouw tusschen kunst en echtgenoot, is niet nieuw. Maar het werd aardig verwerkt, en daarnaast krijgen we een raak beeld van de wereld van den dans achter het voetlicht, van de menschen die daarin leven, van hun successen en nederlagen. — Voorbehoud echter wegens onaanvaardbare PAUL FRISCHE opvattingen.



73 19,007 de Man, Herman

♦ ZONEN VAN DEN PAARDEKOP — R'dam, Nijgh & v. Ditmar, 1 939 (21 x 16) 658 blz. fl. 3,40 ; geb. fl. 4,50 III — Levensverhaal van een Utrechts-Hollandsen vrij paardenhandelaar, diens liberaal-opgevoede Betuwse-denkr vrouw en inerte kinderen, na moeders dood verzorgd door een slaafs aanhankelijke oude getrouwe en als mannen beïnvloed door een R. K. huishoudster. Een Lopikerwaardroman met harde koppen in levendige, rijk-gevariëerde rake taal en humor in tragiek. Voor ontwikkelde gehuwden met zelfstandig oordeel. Dr W. G. JACOB

19,008 Duribreux, Gaston

83.1 : 83,2

83

BRUUN. Roman — Brussel, Onze Tijd ; A'dam, Wereldbibliotheek, '939 (21 x i6) i g8 blz. 30 fr, ; geb. 40 Jr. III-IV -- Zie de kroniek « Vlaamsch Proza » nr r 8.g2 r.

Herman de Man

83.3

19.009 Fischer, Leck

WAT BRENGT DE DAG VAN MORGEN ? Vert, uit h. Deens [Hvordan I Morgen] dr Dr Annie Posthumus — Den Haag, Zuid-Holt. Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl. Bkht (Wereldliteratuur) 1939 (23 x i5) 288 blz. fl. 2,5o; geb. fl. 3,50

III, N -- Onder het motto « De angst zit Europa in de keel » voert de schr. talrijke personen ten tonele wier doen en laten geheel beheerst wordt door het voortdurend dreigend oorlogsgevaar. Van God of godsdienst is nergens sprake en dit is vooral cok met het cog op de moeilijke tijd die beschreven wordt een groot gemis. M. VERSTEECH

19.010 Griever, Ger

83

Ger Griever

OPGESLOTEN KRACHT -- A'dam, Strengholt, 1936 (2I X 15) igi blz. fl. 2,25 ; geb. fl. 2,90 III, P — Een dorpsroman uit het Groningerland. Er brandt een grimmige strijd los tusschen Westerdijk, den rijken heereboer en den armen mulder Ebo Klip, die hem een lapje grond niet verkoopen wil ;een strijd van uitzuigen en verarmoeden. Dominee spant zich in om het bijgelegd te krijgen. Nutteloos. Ook Reina, Westerdijk's dochter, die aan dominee haar hart verloren had, stemt aanvankelijk toe om een ingenieur te huwen, naar vaders wensch. Maar zij breekt haar woord, omdat zij heur hart niet breken kon. Bij den brand van den molen — litterair zeer dramatisch ontwikkeld — komen de mulder en zijn vrouw om en ontsnapt Westerdijk aan een griezeligen dood. Gij raadt het einde. Neutrale lectuur voor gevormde volwassenen. A. VAN DEN DRIES, PR.

83.1 : 325 WOELIGE WATEREN. Roman. Vert. uit h. Amerik. [River supreme] dr J. MaschmeijerBuekers — Den Haag, Servire ; Antwerpen De Nederl. Bkhl, i 93g (22 x 16) 362 blz. Ii. 2,90 III — Episode uit den heroïschen pioniersstrijd der Westerlingen in China. Het epos van den man, die de stoomvaart inluidde op de Yang-Tse ; zijn moordenden kamp tegen de onwillige rivier en tegen de vooringenomen Chineezen. Wat hij den Chineezen aan wel blanke beschaving brengt wordt echter zijn noodlot. Het werk van Alice Tisdale-varten Hobart mag in zekere mate als een aanvulling worden beschouwd van Pearl Buck ; hààr boeit vooral de blanke in China ; zij ontbeert het « durch Mitleid wissend »-e begrijpen van Buck ten aanzien van het gele volk. Woelige Wateren heeft een ietwat tam verloop. Psychologisch zeer sterk, ofschoon zonder eenige uitpluizerij van zielscomplexen, Daad Kapitein Eben Hawley's slag zijn doorgaans weinig gecompliceerd, doch-menschva Kapitein Hawley lééft. Alle figuren uit dit boek blijven van psychologistische overtolligheid gespeend. Zij vragen belangstelling wegens het pakkend-reëele van hun ietwat rudimentaire menschelijkheid. Hun leven is als een bestendige wisselwerking tusschen den roekeloozen strijd om de verwezenlijking, en het saaie, traag-doodende geworstel om het behoud van het moeizaam-verworvene. In de marge van hun leven schuiven, als een film, de bloedige tafereelen voorbij van de Chineesche geschiedenis der jongste veertig jaar.

19.011 Hobart, Alice Tisdale

PAUL HARDY



74 19.012 Houghton, Claude

83

DE VREEMDELING VAN DRIEHOOG-ACHTER. Vert, uit h. Engelsch [The passing

of the 3d floor back] dr J. E. Gorter-Keyser. Geïll, met teeken. dr A. Pieck — Den Haag,

Zuid-Holt. Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl. Boekhl, (Wereldliteratuur) 1939, 2e druk fl. 2,5 0 ; geb. fl. 3,50 ( 2 3 X 1 5) 257 blz.

III-IV — Goede typeering van een aantal pensionbewoners, die, op doorgaans min of meer unfaire wijze, in hun levensonderhoud trachten te voorzien, totdat een geheimzinnige huurder, die het geheele verhaal door « De onbekende » blijft, in 24 uur tijds daar een totale omkeer ten goede teweegbrengt. Bewerking naar het gelijknamige tooneelstuk van Jerome K. Jerome. J. VAN DER HULST

19.013 Kamban, Gudmundur

83.9

IK ZIE EEN LAND VOL SCHOONHEID. Vert. uit h. Deensch [Jeg ser ett stort skónt

land] dr N. Basenau-Goemans — A'dam, J. M. Meulenhoff,

(23 X 17) 365

blz. fl. 3,50

III — In dezen historischen roman uit het begin der elfde eeuw schetst de schrijver de opkomst van de eerste I Jslandsche nederzetting op Groenland en de moeilijkheden waarmede deze koene zeevaarders, ook op hun tochten naar de kust van Noord-Amerika te kampen hadden. De gegevens werden ontleend aan geschiedbronnen en de familiekroniek van I Jslandsche boerengeslachten. Een belangrijk boek voor rijp volwassenen. J. M. C. DE HAAN

83

19.014 Libbey, Laura Jean

ALETA'S GEHEIM of Wat een huwelijk voorafging — A'dam, Scheltens & Giltay; Antwerpen, De Nederl. Boekhl (Vita serie) 1939 (2o x i4) 224 blz, ao fr. III-IV [P] — Alle elementen waaruit 'n schlager-feuilleton wordt in mekaar getimmerd, zijn hier aanwezig : moord en zelfmoord, mislukt huwelijk, echtscheiding, gemeene intriges van 'n afgunstige jonge dame enz. doch alles is te fijn gecombineerd om echt te zijn. Sympathie verdient alleen de heldin van het geval om het zuivere begrip dat zij heeft over huwelijk en moraal. Wegens de al te lichte opvatting in zake echtscheiding kome dit boek niet in handen van al te onbezonnen lezeressen. Overigens boeiende ontspanningsM. BROUNS O.S.Cr. lektuur.

83

19.015 Nichols, Beverley

REVUE. Vert. uit h. Engelsch [Revue] dr Johan M. Palm — Voorburg, Uitg. Boot, 1939 (22 X 14) 300

f1, 2,90 ; geb. f1. 3,90

blz.

III — Beschrijft de moeilijkheden van een jong auteur om zijn revue tegen sterren en tooneelomstandigheden in opgevoerd te krijgen. Hij slaagt daarin en verovert tevens zijn levensgeluk. Het verhaal is uit den aard der zaak niet diep, maar onderhoudend en niet onvermakelijk. Om de tooneeltoestanden voor volwassenen. CYR. VAN DUYSE

19.016 Robbers, Herman



83.1 DE ROMAN VAN EEN GEZIN : DE GELUKKIGE FAMILIE — Antwerpen, N. V. Het Kompas (De Feniksreeks) 1 937 ( 18 x i

i)

415 blz.

ao

f r.

III, N — Rond 1900, de familie Croes in de zilverbruiloftsaren. Terwijl Jans zaak stilaan achteruitgaat, leeft de familie het rijke bourgeoisleven voort. Hij, de goeierd, is nogal verblind in zijn kinderen ; brave moeder Emma zit tot over het hoofd gevangen in het thee-leven, en ziet niets. Het stel der 6 kinderen is wel erg disparaat opgevat. De twee oudste zonen geven het niet bizonder schoon af, de eene een geldman en stiekemerd, de andere een wildbrui ; voor de anderen voorziet men ook reeds stubbelingen. Men kan niet zeggen dat de bourgeois -thuis ze allen diep en hartelijk bijeenhoudt ; veel is daar slechts gewoonte- leven. Daarvan wordt ons Herman Robbers eerder een fresco van een roman gegeven (of deel II moest het brengen). Robbers is daarin reëel, en eveneens rond en malsch van toon : alleen mist men, bij zijn neutrale houding, een flink woord over die velerlei dwaasheden bij de jonge Croesen. En 't kon heelwat ingekort, eens dat we de bezetting toch kennen. Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

19.017 Ruck, Berta



83

LIEFDE'S LATE BLOEI. Vert, uit h. Engelsch [Love comes again later] dr C. Kroesen — Leiden, A. W. Sijthoff (Happy-end Serie) 1939 (2o x 14) 196 blz. Niet in den handel

III-IV — Een dame, over de dolle jaren heen, wordt verliefd op een jongen man. De

75 Adonis in kwestie vindt echter haar dochter heel wat geschikter. Tijdig komt echter nog een oude sabelsleeper opdagen als troostprijs. 't Is tragisch, enfin. Af en toe ook een tikje PAUL HARDY frivool.

19.018 Sillanp , F. E. 83 MENSCHEN IN DEN ZOMERNACHT. Vert. uit h. Fins [Ihmiset Suriyossá] dr H. fl. 2,25 ; geb. /1. 2,90 Hoek — A'dam, Bigot & van Rossum, 1939 (21 x i6) i85 blz. III — Schr. vertelt ons over het leven aan een der Finse meren van Zaterdagmiddag tot Maandagmorgen. Een verhaal van ernst en vreugde, vol afwisseling, waarin vele personen een rol spelen en dat men met belangstelling en plezier leest. M. VERSTEEGH

19.019 Veid man, Jan 83.1 VROUWEN ONDER DEN HEMEL — Maastricht, Leiter-Nypels, 1 939 (24 X i6) 234 blz. fl.

2,25 ;

geb. fl.

3,25

III — Schr. geeft drie totaal verschillende vrouwentypen : een Spaanse, katholiek, vóór alles moeder ; een Chinese, heidens, aanvankelijk koel verstandelijk maar na de kennis - met de man van wie ze houdt, vóór alles geliefde;-making de Groningse, ongelovig, rijke boerendochter die uit trots haar geluk vergooit. De band tussen de drie vrouwen komt tot stand door Diete's beide vrienden Jan en Eppo ; Jan, die naar zee gaat en in Sjanghai omkomt met de Chinese, Eppo, die in Spanje gewond wordt en tesamen met de Spaanse vrouw, die hem vond en verpleegde, omkomt bij Jan Veldman een vijandelijke overval. . L. SCHOENMAKERS

19.020 Walker, Mildred 83.1 HUNKERING DES HARTEN. De roman van een doktersvrouw. Vert. uit h. Amerikaansch [Dr Norton's wife] dr W. A. Gotjé en R. Renquin — Laren, A. G.Schoonderbeek, 1 939 (22 X 6) 268 blz. fl. 3,25 ; geb. f1. 3,90

III [P] — Het gewoon driehoeksgeval :een beroemd medicus, die machteloos staat tegenover de ongeneeslijke ziekte zijner stil-wegkwijnende vrouw, raakt zonder het te willen onder de bekoring van de — gescheiden — zuster dezer laatste. Het plotseling overlijden van een jong veel-belovend collega opent hem de oogen en brengt hem terug bij zijn vrouw. Op meesterlijke wijze heeft Mildred Walker, die met 'n ongewoon-diepe psychologische kennis de verschillende karakters uitteekent, dit geval behandeld. Behalve voor de echtscheiding,—die met geen enkel woord wordt afgekeurd,—dient er voor dit letterkundig zeer verzorgd werk, ernstig voorbehoud gemaakt voor een paar gewaagde passages M. BROUNS O.S.Cr.

IV LECTUUR VOOR VOLWASSENEN ALLEEN circa i8 a 20 jaar en ouder (veronderstelt zedelijke voorlichting en vorming)

19.021 Arondeus, W.

83.1 : 83.7

MATTHIJS MARIS. De tragiek van den droom. Geïll. met 8 ill. — A'dam, N. V. Em.

Querido, 1 939 (25 X 1 9) 1 73 blz.

fl. 3,25 ; geb. fl. 4,25

IV — Een gedeelte van dit boek trok bij publikatie in De Gids 10 3.3 ( 1 939) 184 vv. de aandacht. Na de bekende bladzijden van van Deyssel's Verbeeldingen is er wel niet meer zo over de mens Maris geschreven als hier. De schrijver heeft een grote bewondering voor de schilder, maar hij heeft met dit boek geen kunsthistorische beschouwing willen geven. Het bewonderenswaardige van dit boek is, onder meer, dat het zo aangrijpend de tragiek van de mens en de kunstenaar in haar verbondenheid tekent. V,-41 harte zij dit boeiende boek aanbevolen. Drs A. M. J. VAN SPAENDONCK

19.022 Birkner, Friede 83 4 HEBBEN HEIMWEE. Vert. uit h. Duitsch [Vier haben Heimweh] dr A. Hijman — Den Haag, Zuid-Holt. Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl, Bkhl, 1939 (20 x 14) 251 blz. fl. 2,15 IV — Heimwee naar het lieve Duitschland foltert vier harten, ginder in het verre Oosten. En daar is nog een Fransche chef, een Don Juan-natuur, die hun toestand nog hachelijker maakt. Zij ontvluchten, dank zij een reddende boot. Maar ook dààr ontmoeten zij den vijand. Doch zie, zij ontrafelen daar een geheimzinnige intrigue, waardoor blijkt dat de vijand een fielt is. Zij ontsnappen gelukkig te Amsterdam. — Ontspanningsroman à la Courths-Mahler, wel boeiend en handig ineengestoken, maar geconstrueerd op de gewone cliché's en trucs van het model. A. VAN DEN DRIES, PR.



76 19.023 Brandenburg, J+

83+1 : 89

ZEEMOLEST. Geïll. met Bandontwerp dr J. de Bries — Baarn, Bosch & Keuning, 1 939 (20 X 14) 236 blz. Ii. 2,15 ; geb. /1. 2,90 IV, [P] — Koos wordt kuiper ter wille van zijn a.s. vrouw, maar de trek naar de zee is hem te sterk. Een lijk in zijn vleet, dronkenschap op zijn schip, dreigende gevangenschap en de vernieling van zijn logger door een duikboot, zijn verminking louteren hem. Een actueel christelijk-stoer zeemansboek dat vooral in de brede kringen waarvoor het bedoeld schijnt, met graagte zal worden gelezen. Dr W. G. JACOB

19.024 Bromfield, L.

83 ZIJ DIE OVERWONNEN. Vert, uit h. Engelsch [You get what you give] dr J. J. A. Hanhart — Den Haag, J. Ph, Kruseman, 1 939 (22 X 15) f1, 2,75 ; geb. f1. 3, 75

IV — Mrs Mcleod, eigenaresse van een dagblad tracht door middel van de pers, een beweging in het leven te roepen, om aan de corruptie in het stedelijk beheer een einde te maken. Een jongeman, aanvankelijk als landlooper vermomd, wordt als journalist geëngageerd en blijkt de vereischte « hervormers »-qualiteiten te bezitten. Na een groote campagne op touw gezet te hebben, slagen de « Kruisvaarders » erin schoon schip te maken. De groeiende liefde tusschen een nichtje en den zoon van den leider der afpersings-organisatie brengt eenige moeilijkheoid in dezen rechtvaardigen strijd. Het geheel geeft een aardigen kijk op de eventueele L. Bromfield mogelijkheden van politieke en sociale strubbel'ngen in klein-plaatsen. De vlotte vertaling maakt het werk lezenswaardig voor volwassenen. E. MOERKERK

19.025 Claes, Ernest

83

JEUGD. Bandontwerp van M. van Coppenolle — Antwerpen, Standaard- Boekhandel, 1940 (20 X 13) 320

blz.

28 fr.

IV — Opgenomen in de kroniek « Vlaamsche Proza », nr 18.919.

19.026 de Saint Exupéry, Antoine

; geb. 38 fr.

83 : 91 : 71

HET RIJK DER MENSCHEN. Vert. uit h. Fransch [Terre des hommes] dr Dr J. Brouwer — Den Haag, L. J. Boucher, Ii. 2 ; geb. f1. 2,90 '939 (24 X i6) 281 blz.

IV — Deze schrijver verhaalt episoden uit eigen en anderer vliegerbestaan. De beschrijvingen van deze belevenissen zijn prachtig. Niet minder grootsch zijn de natuurbeschrijvingen. Daar bovendien alles gezien is vanuit een hoog en algemeen standpunt ontstond een mooi en wijs boek, dat niet genoeg kan aanbevolen worden. Voor denkende lezers. CYR. VAN DUYSE

19.027 Elzer, Margarete

83

DE PASSIE VAN LAMBRECHT HELLER — Den Haag, Zuid-Holt. Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl. Boekhl, 1939 fl. 2,15 ; geb. fl. 2,75 A. de Saint Exupery

(20 x 14) 213 blz.

IV — Onder een misleidenden titel, die een heel innocentelijke lading dekt, een roman a la Courths-Mahler, geschreven door haar eigen dochter het wedervaren van den edelen firma-chef, die als hoofd der familie, moeder, zusters en broers door 't leven helpen moet. Dat gaat nu eenmaal niet zonder blutsen of blaren met een lammeling van een, broeder en een bakvischje van een zuster. Maar alles komt in de nette plooitjes, ook met zijn eigen hart dat hij verloren gaf aan het nieuwe, goede en kundige teekenjuffertje. Finaliter zijn er haast vier verlovingen. Familieroman van de gewone soort, neutraal gehouden zonder stoornis, ter ontspanning. Het misdrukken en -plaatsen van bladzijden belet niet het verhaal te verstaan. A. VAN DEN DRIES, PR,

19.028 Kryn, Leo J.

83

DE WONDERBAARLIJKE AVONTUREN VAN DEN MAN MET DEN BAARD. Een groteske geschiedenis. Geïll. met houtsneden dr Victor Stuyvaert — Antwerpen, De Sikkel, 1 939 (20 X 14) 33 blz.

IV — Lees de recensie hierover in de kroniek « Vlaamsch Proza », nr 18.922.

20 fr.



77

19.029 Laats man, W.

-

83

DE DOMINEE DIE DEN HEMEL NIET IN KON — Heemstede, Kramer [ 1 939] (21x16) 252

blz.

IV, P — Op een plattelandsdorpje kwam hij, werkte hij, stierf hij. Maar hij bereikte heel wat, waar anderen hadden gefaald. Omdat hij aanleunde bij de verdwaalden, de zonder buurt » en de « Teerfabriek ». Spijts af en toe inzinkingen van zijn-Godmenschj,« idealisme, waartoe die zonderlinge dorpsfilosoof, de smid, hem riep, zelfs onder zijn venster, als hij stervende was. — Dit alles is sober verhaald, doorgaans stemmig, soms min boeiend. Maar ook in streng orthodox-protestantschen zin, die het verhaal min gunstig maakt voor katholieke lezers. Ook de gedachten van den schrijver over het gebed kunnen wij onmogelijk deelen. Ditmaal spaart hij, de pamfletter van elders, de Roomsch-Katholieke Kerk. A. VAN DEN DRIES, PR.

19.030 Mac Leod Rainer, William

83.0

BUCKY VECHT VOOR ZIJN EER. Vert, uit h. Amerikaans [Bucky follows an old trail] dr Paul de Barres — A'dam, De Steenuil, í93g (20 x i5) 207 blz. fl. 2,25 ; geb, fl. 2,90 IV — De held van het verhaal is naar zijn vaderstad gekomen om zijn familienaam van oneer te zuiveren, Zijn oom is beschuldigd van bankroof en moord op een der beambten. Hoe Bucky na grote moeilijkheden overwonnen te hebben, de ware schuldige weet te ontmaskeren, vormt de inhoud van de vlotte en boeiende avonturenroman. L. C. M. ROBBERS

19.031 Marshall, Bruce ♦

83

PATER MALACHIAS' MIRAKEL. Een bovennatuurlijke geschiedenis met een aardsche bedoeling. Vert. uit h. Engelsch [Father Malachy's miracle] dr Dick Ouwéndijk — Den Haag Pax ; Antw., Vlaamsche Boekcentrale, 1939 (2o X i5) 191 blz. fl. 2,30 [3i fr.] ; geb. fl. 3,25 IV * — Het gegeven zou Chesterton waardig geweest zijn. Ten einde hem in zijn rotsvast, onvoorwaardelijk geloof niet te ontgoochelen laat God den wereldvreemden monnik Pater Malachias toe een mirakel te doen. Malachias verplaatst een danslokaal in volle bedrijvigheid van MiddenSchotland naar de barre kustrotsen van de Firth of Forth. Apostolisch resultaat bij de massa : nihil. Marshall giet de fiolen van zijn ironischen spot uit over de verlichte moderne geesten, die, ofschoon zij het wonder materieel konden constateeren, daarom nog niets aan hun levenswandel veranderen. Zij, voor wië het geloof de realiteit bij uitstek is, hebben aan mirakels geen behoefte. Bovendien is er in deze tureluursche maatschappij voor het mirakel geen plaats ; een mirakel behoort tot een andere orde ; men zou het bijna Bruce Marshall een onbezonnenheid durven noemen. Pater Malachias geraakt dan ook met zijn mirakel in compromitteerende situaties. Bruce Marshall dient zich aan als een zakelijk, illusieloos mensch ; hij heeft een ruimen kijk op de geestesstroomingen van zijn tijd en heeft de talentvolle publiciteitsagenten van deze stroomingen op zijn neus zitten. Zijn flegmatiek-cynisch gehekel getuigt van eruditie, kultuur en observatievermogen. Zijn boek is typisch Engelsch. Moest Bruce Marshall toevallig een zwaartillend Duitscher zijn, dan zou hij schrijven naar het recept van Herwig of Flamm. Maar Marshall maakt zich niet druk ; hij moraliseert plezierig op zijn manier en zijn wapen is minstens zoo vlijmscherp als dat van den dreunenden boeteprediker, die luidruchtig doemsdag houdt over zijne in zonden ploeterende tijdgenooten. « Pater Malachias ' Mirakel » is voor den ontwikkelden lezer sterkende lectuur. PAUL HARDY

19.032 Miller, Helen Topping

83

LIEFDE SLAAT DIEPE WONDEN. Vert. uit h. Amerikaansch [Never another moon] dr C. Kroesen — Den Haag, J. Ph. Kruseman, 1 939 ( 1 9 x 1 3) 227 blz. f1.2,í5 ; geb. f1.2,go

IV — Zij had het afgemaakt met haren verloofde om ernstige redenen, al minde ze hem diep en eerlijk. Haar goeie hart dwingt haar zijn familie finantieel te helpen en te redden. Doch die ex-verloofde maakt dat het haar niet voor den wind gaat, te meer dat zij haar hart verliest aan een simpelen, armen jongen die oliebronnen boort en een fortuin alzoo ontdekt. Maar de ex-verloofde besterft het in zijn boos opzet, bij een auto-ongeval. De rest raadt ge. Een roman met veel bewogenheid en dramatische incidenten, en met sterkgenuanceerde karakters. — Ontspanningslectuur zonder meer. A. VAN DEN DRIES, PR. -

78 19.033 Plantenberg Marres, Pauline

83.9 : 28

♦ KETTERS AAN DE POORT — Maastricht, A. A. M. Stols, 1939 (21 x 15) 281 blz. f. 2,9 0 ; geb. Ii. 3,9 0 IV — Geeft de geschiedenis van de Wederdoopers in Maastricht aan de hand van de geschriften van den hoofdpersoon uit het verhaal ;van Liek. Deze, ofschoon katholiek, bemoeit zich met de ketters om hen te leeren kennen en hun dwaasheden aan het nageslacht over te leveren. Het werk is katholiek. Van Liek maakt ons duidelijk, dat de Hervormers misgrepen door in plaats van de misstanden door menschen veroorzaakt, de goddelijke instelling zelf aansprakelijk te stellen en aan te vallen. Een leerzaam boek. CYR. VAN DUYSE

19.034 Reuling, Josine 83 HET VREEMDE VADERLAND —A'dam, Em. Querido, 1939(21 x '4)292 blz. f1. 3,50 IV — Hoofdpersoon is een Hollandsche jongen, een wees, die opgevoed wordt in een Lettische stad. Hij zit in de hoogste klas van een Duitsche privé-school, die dcor kinderen van alle mogelijke nationaliteiten bezocht wordt, als de wereld-oorlog uitbreekt en alle vreemdelingen plotseling vijanden van Rusland zijn geworden. Ook de Hollandsche jongen moet het land verlaten en vertrekt alleen naar zijn vreemde vaderland, waar hij niemand kent. Aardige teekening der karaktereigenschappen van de diverse nationaliteiten. A. HERMAN S

19.035 Scherfig, Hans 83 : 87 DE VERMISTE HOOFDCOMMIES, Vert, uit h. Deens [Den Forsvundne Fuldmaegtig] dr Mary Horrix — A'dam, Em. Querido, 1939 (21 x 13) 229 blz. Ii. 2, 75 ; geb. f 1.3,50 IV — De hoofdcommies Theodoor Amsted verdwijnt uit zijn leventje, van rust en regelmaat uit zucht naar « vrijheid ». 'n Stoffelijk overschot wordt voor het zijne begraven, terwijl hij zich schuil houdt. Gearresteerd, hervindt hij slechts zijn levensregelmaat in de cel waarmede hij « bereikt heeft, waarnaar hij streefde ». « Levensleegheid van kleine luiden » zou een geschikte ondertitel zijn voor deze merkwaardige satyre. JOH. ZWANIKKEN 19.036

Servaes, Anke 83.1 : 37 : 37 WIE VOLGT ? — Baarn, Hollandia-drukkerij, 1939 (22 x 16) 328 blz. fl. 2,90 ; geb. fl. 3,90 IV — Dit boek toont ons het werk van den kinderrechter en welk een invloed ten goede hiervan uit kan gaan. De kinderfiguren zijn met liefde geobserveerd, zooals men van deze schrijfster kan verwachten. J. M. KEMPEES

19.037

Stevenson, Burton E. 83.0 MONTE-CARLO. Vert. uit h. Amerikaansch — A'dam, Scheltens & Giltay ; Antwerpen, De Nederl. Boekhl (Vita-serie) 1939 (20 X 14) 22o blz.

20

fr.

IV, N — Een dramatisch gebeuren met die ééne atmosfeer van Monte-Carlo, waar mysteries en tragieken sluipen rondom de baccarattafels, waar koppen uit den internationalen wereld verschijnen, waar moorden de straat met bloed verwen, waar zooveel gehuichel en verraad, zoovele intrigues en vendetta's de levens bedreigen, waar 't liefdespel — ook het verbodene — gespeeld wordt, wuft of ernstig. Dit alles vindt gij in dit verhaal, dat afgestemd is op sensatie-romantiek. Daarmee is alles gezegd. A. v. D. DRIES, PR. 19.038

van der Steen, Eric - 83 PAALTJENS Sr (Somberder — Schoolmeester) — R'dam, Nijgh & v. Ditmar, 1 939 (22 x 16) 51 blz. gec. fl. 1,25 IV — En Piet Paaltjens, èn de Schoolmeester, beide merkwaardigheden uit de vorige eeuw, wist deze moderne Weltschmerz-vertolker voortreffelijk te imiteren. Maar Eric van der Steen's werk is uiteraard veel navranter en ook gekunstelder, waarbij zijn modellen min of meer argeloos aandoen. De imitatie valt te waarderen, indien men maar 'n andere maatstaf aanlegt dan bij de beoordeling van de originelen. L. FENS

19.039 van der Wal, Theo

J.

83

DORP IN OPSTAND. Episode uit de geschiedenis van een dorp — Baarn, Uitg. Schuyt fl. N. V., 1 939 (20 X 13) 262 blz. 2,5 0 ; geb. fl. 3,25 IV — Door angst gedreven geeft Bruninga zijn geld en hulp op de meest ongemotiveerde en roekelooze wijze aan allen, die hem hierom vragen. Daardoor ontketent hij een strijd in het dorp, waarin de klasse-belangen streng tegenover elkaar komen te staan. Tenslotte valt hij als slachtoffer van zijn eigen praktijken. Goed-getypeerde, maar weinig belang dorpssituaties in vlak proza. E. M. DAMEN -rijke

19.040 van Dijk, Leens

83

DE « INSTUIF ». — A'dam, Uitg. Mij Holland, 1939 (23 x 17) 243 blz. Ii. 2 ; geb. fl. 2,75

79 IV, M — De « Instuif » draagt zijn naam met ere. — Het huis wordt bewoond door een pracht-gezin. De cnderlinge verbondenheid komt vooral sterk uit tijdens de ziekte van Jet — De sfeer is niet Katholiek, maar echt christelijk. Er wordt geleden en gestreden in dit gezin (the struggle for life) maar ook gebeden en op God vertrouwd. — Voor grotere meisjes boven 17 à i8 jaar geschikt. X. ROOZEN VAN MEERBEEK

19.041 van Hille-Gaerthé, C. M.

83 : 71

« DIE TWEE VAN DE ARK » — R'dam, Nijgh & van Ditmar ; Brussel, A. Manteau, 1 939

(22 X i6) 197 blz.

IV, [P] — Twee jeugdvriendinnen die in later jaren weinig contact hadden, vinden elkaar opnieuw op 55 jarigen leeftijd, nadat aan beiden onverwacht haar werk in de maatschappij ontnomen wordt. Tezamen huren zij een woonschip « de Ark », dat in een afgelegen meer ligt eri brengen maanden lang in de eenzaamheid door. Hier leeren zij genieten van de schoonheid der natuur, ontdekken nooit vermoede nieuwe waarden die inhoud aan haar leven geven ; ook de omgang met het sympathieke domineesgezin brengt afwisseling in haar stil bestaan. J. M. C. DE HAAN

19.042 van Zeggelen, Marie C.

Ii. 1,90 ; geb. f1. 2,90

83.9

FESTIJNEN EN PERIKELEN — A'dam, J. M. Meulen f1. 2,9 0 ; geb. f1. 3,90

hoff, 1 939 (22 x i6) 37' blz.

IV-V — Schildering van het leven aan het Stadhouderlijk C. Marie van Zeggelen Hof en van de daarmede in relatie staande families Fagel, Boreel, van Limburg Stirum enz. in de rampspoedige periode tusschen het uitbreken van de Fransche Revolutie en het verkrijgen van Neerlands Onafhankelijkheid in 1813. Volgens het naschrift v. d. schr. geven deze bladzijden méér waarheid dan fictie. J. VAN DER HULST

V -- LECTUUR VOOR ALLEN ook voor aankomende jeugd (14-15 jaar) geschkt

19.043 Arens, A. (Br N. M.) ♦

83 : 379

DIE GEVLOEKTE DRANK. Een droevige eerste Communiedag en andere verhalen — Oostakker, Boekhl O. L. Vr. van Lourdes, nieuwe druk (23 x 14) 136 blz. 3,50 fr.

V — Zeventien verhalen die bijna allen op 't zelfde neerkomen. Ze zijn oud (het imprimatur is van 1904), en 't is er ook aan te zien. Een enkele poging werd gedaan om te doen gelooven dat het boek van onzen tijd is : er wordt gezegd dat een borrel jenever 1,25 fr, kost... maar ongelukkiglijk volgt daarop dat de gebeurtenis plaats grijpt in 1893... Heel het boek handelt over de jeneverplaag. Iedereen weet nochtans dat sedert lang het bieralcoholisme in ons land het groot gevaar geworden is. — Was het wel de moeite waard die oude en verouderde verhalen te herdrukken ? F. VERMUYTEN, PR.

19.044 Coolen, Antoon

83.8

UIT HET KLEINE RIJK. Geïll. dr Rie Rooyman — R'dam, Nijgh & van Ditmar, 1939 (20 X 14) 278 blz. f1.1,75; geb.fl.2,5o

V — Coolen vertelt op kostelijke wijze en met groote liefde allerlei « belangrijke » onbelangrijkheden over zijn vier kinderen ; ongemerkt leven wij geheel in de sfeer van het kleine rijk mee. Het eerste gedeelte « Stijntje » verscheen reeds eerder in boekvorm. E. M. DAMEN

19.045

Fletcher, J. S.

83.0

BLOEDWRAAK. Vert, uit h. Engelsch [Lynne Court Spinney] dr Angelica van Hest — Tilburg, Het Nederl. Boekhuis; Antwerpen, Vl. Boekcentrale, 1939 (i g x 14) 280 blz. 38 Ir,

V — Een zeer ingewikkelde moordzaak, waarvan de juiste toedracht moeilijk is te achterhalen. Een amateur-detectief, Antoon Coolen die zich levendig interesseert aan 'n nette jonge dame, op wie zware vermoedens rusten, wil met 'n paar helpers licht in de zaak brengen. Doch de haast onfeilbare mannen van ScotlandYard zitten ook niet stil. En tot groote verwondering en tevredenheid van de betrokkenen, hebben ze de schuldige — een afgunstige ziekenverpleegster — na heel wat boeiende complicaties, te pakken. Een echt avonturenboek, dat onschuldig en vermakelijk, boeit tot het einde. Liefhebbers van gezonde ontspanningslektuur vinden hier iets naar hun smaak. M. BROUNS O.S.Cr.



8o 19.046 Gatti, Attilio

83 : 91

SARANGA. De Pygmee. Vert. uit h. Engelsch dr V. van den Berghe. Geïll. dr Elza van Hagendoren — Antwerpen, De Sikkel, 1939 (26 x Ig) 168 blz. 38 Jr. ; geb. 53 Jr.

V — Gatti heeft zich ook bij ons een gunstigen en gekenden naam weten te veroveren met zijn « Moeder Oerwoud » en « Tam tams in den nacht ». Ook dit boek zal zijn faam niet schaden. — Een enkel vraagje kan misschien wel gesteld worden : of zijn werken, spijts hun getuigenis van een degelijke kennis bij den schr. van het oerwoud met zijn mensch en dier, toch wel tot in de laatste details wetenschappelijk te verantwoorden zijn. De vraag weze hier enkel gesteld ; ze belangt immers meer den wetenschapsmensch, bij name den ethnoloog, aan dan den doorsnee-lezer, en dat deze zich door dit boek laat bekoren, is zeker. — Het is het verhaal van een jongen Pygmee in de periode van het leven waarin een knaap man wordt. Opmerkenswaardig is de weergave van het sterk zintuigelijk leven van dezen, zooals van alle primitieven, met daarnaast het beperkte en het ongecompliceerde der verstandelijke verrichtingen. Deze laatste weet de schr, ons echter zeer treffend voor te stellen, door al wat hij verhaalt door het gedachtenleven van Saranga zelf te reflecteeren en zoo tot ons te brengen, wat de lezing des te aantrekkelijker maakt. — Het genot dat het boek biedt en ook zijn typografische waarde, worden heel wat verhoogd door de fijn-verzorgde teekeningen van Elza van Hagendoren. — Een merkwaardig boek, ook voor jongeren geschikt. W.S.

83 : 379

19.047 Ghysbrechts, Maurice ♦

DE VERLEIDER. Geïll. — Oostakker, Boekhl O. L. Vr. van Lourdes, 1936, 4° druk (22 X 15) I 12

3,75 Jr.

blz.

V — Een brave boerenjongen moet soldaat worden ('t is nog in den tijd van de loting), laat zich door een makker verleiden tot drinken en losbandig leven, komt in de gevangenis terecht en bekeert zich bij het sterfbed van zijn vader. De stijl is erg ouderwetsch, maar toch nog genietbaar voor simpele luiden. En 't is te goed bedoeld om er kwaad over te zeggen. F. VERMUYTEN, PR.

19.048 Gloag, John

83.0

DE MAN DIE EEN ANDER WAS. Vert. uit h..gngelsch dr Frans Desmet. Geïll. — Baarn, N. V. Schuyt (Detective. Een boek in Courantvorm, nr

29)

1939 (35 X 27) 32 blz. fl. 0,20

V — Een detective van Scotland-Yard brengt een week-end door op een villa, waar een conferentie wordt gehouden over een nieuw soort limonade. Dit alles dekt een gevaarlijke zwendelarij in verdoovende middelen. Een heele boel van avontuurlijke verassingen volgen, die zedelijk gaaf zijn. A. BONI C.SS.R.

19.049 H. M., Br (Caes, Alf.) ♦

83.9

DE WEEZE UIT HET SCHRIKBEWIND — Oostakker, Boekhl O. L. Vr. van Lourdes, 4e druk (18x12) 69 blz.

2,25

Jr.

V — De dochter van een edelman, uitgeweken naar Londen onder de Fransche revolutie, nadat hij naam en fortuin als voorloopig eigendom aan zijn notaris in vertrouwen had geschonken, wordt bij toeval gezelschapsjuffer in het ouderlijk slot waar dc notaris heer en meester speelt. Zij weet al dat kwaad met goed te vergoeden. — Zeer stichtelijke lectuur. A. BONI C.SS.R.

83

19.050 Jerome, Jerome K.

DRIE SWAPE OP DIE RIVIER (Om van die hond nie te praat nie). Vert. uit h. Engelsch [Three men in a boat] dr H. H. Wicht. Geïll. — Kaapstad, Nasionale Pers, 1939 6/(19 x Iq.) 290 blz.

V — Drie Londensche jongmans maken samen een roeitochtje op de Theems. Hun lotgevallen verwerkte J. K. Jerome tot een fijngeestig humoristisch Engelsch verhaal. H. H. Wicht vertaalde het in vloeiend Afrikaansch. De penteekeningen illustreeren op 'n gelukkige wijze den tekst, A. DE MEIRSMAN O.S.B.

19.051 ♦

Jeunsen, Jo

83

TONY. Geïll. — Oostakker, Diligentia, '37 (ig x 14) 95 blz.4fr. V — De geschiedenis van een jongen, die wegens zoogeJerome K. Jerome naamde kwezelarij, spot en laster heldhaftig verdraagt en met hulp van den meester fier te boven komt. Een heerlijk karakterbeeld in gespierde taal uitgewerkt. Zulke boeken doen deugd vooral door, hun A. BoNi C.SS.R. edel opzet.

---- 8 I 83.0

19.052 Kamerling, Konstant

DIE SKAT VAN GROWWE SKEUR — Johannesburg (Z. Afr.) Voortrekkerspers, 1939 geb. 4 /3 blz. (21 x 1 4) 94 V — Een jonge losbol wil op een Natalsche farm een verborgen schat lichten, waarvan hij de beschrijving vond in gestolen dokumenten. 't Opzet mislukt. Beantwoordt ten volle aan de vereischten van 'n detectievenroman : avontuur, verwikkeling en gelukkige ontknooping ; ook 't Vlaamsche publiek zal dit werk smaken. A. DE MEIRSMAN O.S.B.

83.0

19.053 King, Percy

DE MOORD IN HET HOTEL — Tilburg, Het Nederl, Boekhuis; Antwerpen, Vlaamsche 38 Jr. Boekcentrale, 1 939 1 9 x 14) 251 blz, V — Nadat Stanley Withworth van zijn grootvader het respectable sommetje van drie millioen dollar heeft geërfd, slaat hij met zijn vriend Douglas Combell dapper aan 't fuiven. Met hun tweetjes zetten ze — als Black en White — eerst te New-York, later te Londen, de boel aardig op stelten. Ze maken het echter zoo bont dat ze een schuilplaats zoeken in 'n tweede rangs hotel. Het toeval wil dat daar juist een moord gebeurt : Scotland Yard moeit er zich natuurlijk mee. De verwikkelingen worden steeds dreigender ; de vreeselijke feiten volgen elkaar in vlug tempo op ; voor de onschuldig-veroordeelde is er geen schijn van redding meer... tot 'n amateur-detectief het kluwen van gemeene samenzweerders ontwart en de zaak heel handig voor mekaar bokst. Percy King weet niet alleen meesterlijk te boeien, hij kent ook handig de knepen U te amuseeren met zijn humoristisch en pittig proza. Een succes-roman, mee van 't beste wat in dit genre verschijnt. M. BROUNS O.S.Cr. (

83.8

19.054 Labberton, Mien

GELOOF, HOOP, LIEFDE — A'dam, Bigot á2 v. Rossum (Uilenreeks Nr 39) 1 939 (19x14)

86

blz.

geb. f1. 0 ,75

V, [P] — Een bundel werkelijk mooie Kerst- en Oudejaarsverhalen, die `oor het meerendeel nu ook werkelijk niet op een ander oogenblik hadden kunnen spelen, en die allen den tekst illustreeren : « ...maar de meeste van deze is de liefde. » — Warm aanbevolen. J. M. KEMPEES

83.8

19.055 Naezer, Metty

RUSSISCHE VOLKSVERHALEN. Geïll. dr Metty Naezer — A'dam, Bigot & van geb. fl. 0 ,75 Rossum ( Uilenreeks nr 40) 1939 (z8 x 12) 54 blz, V — Zeven zeer fijnzinnige Russische sprookjes in aangenaam Nederlandsch naverteld en smaakvol geïllustreerd. TH. VAN DER KUN

83.9 : 92

19.056 Nathan, Manfred

DIE EPOS VAN TRICHARDT EN VAN RENSBURG. Geïll. met 2 platen — Pretoria, J. L. van Schaik (Monument-reeks nr 7-8) 1938 (ig x i6) 68 blz. 3 /-

V — Trichardt en van Rensburg waren de eerste Afrikaners die Kaapland verlieten om over de Vaal een nieuwen thuis te zoeken. Van Rensburg werd vermoord en Trichardt geraakte slechts met de grootste moeite in Mozambique. Hun zwerftocht die de Anabasis van Xenephoon voor den geest roept, wordt hier verhaald, boeiend als een avonturenroman. A. DE MEIRMAN O.S.B.

83

19.057 Nipa 4►

EEN JONGE HELD. Vrij naar h. Hongaarsch. Geïll. — Ocstakkcr, Biligcntia, (22 x is) 1,50 Jr. 3o blz. V-VI — De zoon van een verongelukten mijnwerker neemt de plaats in van zijn vader in de mijn ; hij ontdekt er een privaatontginning van dieven en brengt aldus eer en welstand in de familie. Een stichtende novelle van kinderlijke piëteit en christelijke naastenliefde. A. BONI C.SS.R.

83.8

19.058 Phocas, M., Br ♦

UIT HET ZWARTE LAND. Geïll. — Oostakker, Diligentia, (28 x ig) zeg blz. 5,50 Jr. V — Vlot en volksch geschreven praatjes over het leven op en rond eene normaalschool in Kongo. Nogal druk- en stijlfouten, en wel eens een toontje te banaal. Ook een tintje naïveteit ? Toch schoone gedachten over aanpassing en moedertaal. E. EOELAERT M S.C.

83.0

19.059 O'Hanlon, James

DRAMA IN HET LUNAPARK. Vert. uit h. Amerikaansch dr Peter Duval, Geïll.— Baarn, N. V. Schuyt (Detective. Een boek in Courantvorm)

1 939

(35 X 27) 32 blz. fl. 0,20

V — Een meisje, dat in een doos kruipt, waardoor twaalf zwaarden worden gestoken door een goochelaar, blijkt een truc te zijn die alleen maar kippenvleesch aan de toeschouwers bezorgt. Maar op een avond trof een zwaard het meisje in het hart. Wie de moord begaan heeft, is de angtswekkende vraag van deze langdradige geschiedenis. A. BoNI C.SS.R.

82

19.060 Ro mpel, Hans

83.0

DIE GOUE KOBRA. 'n Awontuur van speurder -inspekteur Piet Kruger. Geïll. met 2 kaarten — Johannesburg (Z. Afr.), Voortrekkerpers, 1939 (22 X 14) 154 blz, 7 /V — Wie deze detectievenroman openslaat leest hem in één adem tot het einde toe door. Een geheime negersecte die vee en kinderen rooft en haar hoofdkwartier in een verlaten Zuid-Afrikaansche vallei heeft opgeslagen, wordt door speurder Kruger ontmaskerd. Meer spannend onderwerp kon moeilijk worden uitgedacht. Twee kaartjes verduidelijken het verloop van den speurtocht. A. DE MEIRSMAN O.S.B.

19.061 Souvestre, Emile ♦

83.8

HET BETOOVERDE LAND. Bretonsche vertellingen. Vert. uit h. Fransch dr J. F.

Bernaer (BT B. M.). Geïll. — Oostakker, Boekhl « Diligentia », (18 x 12) 125 blz. 3,50 fr.

V — Acht sprookjes : 'n paar ervan zouden misschien het lezen waard zijn, moest de vertaler ze in goed Nederlandsch naverteld hebben. In deze zeer gebrekkige vertaling kunnen ze onmogelijk gesmaakt worden. Ook de verluchtingen zijn minderwaardig. De sprookjes zijn alle totaal onschuldig en in uitgesproken katholieken geest geschreven. F. MAES, PR.

19.062 van de Rivière, M.

83 : 59

DJOEP. Geïll. met foto's dr Edward Quigley — A'dam, van Holkema & Warendorf N. V., 1 939 (23 X 1 7)

92

blz.

fl.

geb. Ii.

2,90 2,25 ; V — Talrijke foto's, voorzien van korte bijschriften, vertellen van de eerste ontdekkingen die een jong en onervaren poesje maakt in de onbekende wereld. L. VAN DER HULST

19.063 von Gri m melshausen, Hans J. C. en Lichtenberger, Fr. 83.9 ♦

DE AVONTUURLIJKE SIMPLICISSIMUS. Vert, uit h. Duitsch [Abenteuerlicher Simplizissimus] dr E. H. L. Raeymaekers — Leuven, Davidsfonds (Volksboek nr 287) 1939 20 x 1 7) 191 blz. (

19.064

V — Langs de moderne bewerking van Franz Lichtenberger bereikt ons hier het grootste dichterlijke werk uit de Duitsche literatuur der 17e eeuw, het eenig blijvend produkt uit den Dertigjarigen Oorlog. Het behandelt nagenoeg het zelfde motief als het heerlijk ridderepos « Parcifal ».Wie Simplicissimus eigenlijk is willen wij hier niet verklappen ; dat zult ge zelf ontdekken zoo ge hem wilt volgen van af zijn verwaarloosde eenzame kindsheid langs de gruwelen van een oorlog, naar nieuwen en welbewusten afkeer van de wereld en haar ijdelheden. Een treffer eerste klas, waarmee het Davidsfonds zijn duizenden vrienden in Vlaanderen enkele uren even spannende als weldoende lektuur bezorgt. De vertaling is voortreffelijk. M. BROUNS O.S.Cr.

Wolffenbuttel-van Rooijen, H.

♦

83

TOM VANHEEM EN ZIJN VRIENDEN. Geïll. — Haar-

lem, De Spaarnestad (Jeugdbibliotheek nr 103) 1 939 (2I X 15) 168 blz, geb. fl. 1 ,35

V-VIa, J — Het zoontje van een rijk fabriekbestuurder kiest zijn vriendjes liefst onder de werkmanskinderen. Tom weet H. Wolffenbuttel-v. Rooijen het zoover te brengen dat ze samen met hem privaatles krijgen van een gouverneur, die er met veel tact en geduld, langs 'n hoop moeilijkheden om, flinke menschen van weet te maken, mede dank het levendig interesse dat mevrouw Vanheem toont voor deze rakkers. Een zeer mooi jongensboek, dat rijk aan boeiende en verrassende avonturen, groot en klein zal interesseeren. •M. BROUNS O.S.Cr. VIa —

KINDERLECTUUR

Voor grootere kinderen van 13, 14, 15 jaar

19.065 Boudens, Aug. A.

83

♦ HET EZELTJE VAN SINT ANTONIUS. Geïll. dr Rob. Graaflam — Den Bosch, L. C. G. Malmberg, 1 939 (2 1 X 1 5) 74 blz. gec. fl. o,6o VIa-b — Behalve de gekende geschiedenis van het ezeltje dat voor het H. Sacrament in aanbidding neerknielde, vinden onze jongens en meisjes in dit frisch en boeiend geschreven boek in groote trekken het leven van de H. Elisabeth van Hongarije, van de H. Lidwina van Schiedam en van den H. Tarcisius. 'n Schattig boekje voor naam- of verjaardag, Plechtige Communie of prijsuitdeeling. Ouders en opvoeders ten zeerste aanbevolen. M. BROUNS O.S.Cr.

83 19.066 Hildebrand, A. D.

83 : 621

DE WEDSTRIJD DER RADIO-AMATEURS. Geïll. met 4 pltn dr Rie HuysmansKooyman — A'dam, Wereldbibliotheek N. V. (Wereldbibt. voor jongens en meisjes) 1939 (24 X i8) 18o blz. Ii. z,6o [25 Ir,] ; geb. Ii. 2,25 [36 Ir.]

VIa — Dit boek vertelt zeer aardig over een wedstrijd, uitgeschreven door een fabriek van radio -toestellen, Het is spannend en vol afwisseling. De platen zijn aardig, maar van roeien hecft de tekenares geen verstand. — Een aanwinst voor de jongensbibliotheek, maar ook dc meisjes zullen er van genieten. J. P. M. VLEKKE

19.067 Krekel, Kris

83

DE AVONTUREN VAN SCHEEVE ZEVEN. Geïll. i4 wekelijksche afl.v. i6 blz. elk o,25fr. SCHEEVE ZEVEN DE VLIEGENIER (Reeks: De zevenster) — Geïll. i8 wekelijksche aft, v. i6 blz. — Mortsel, B. de Meester, 8i, Kerkstr., 1 939 (i 7 x 13)

elk

a' 0,30 fr.

VIa-b — Deze verhalen blijken wel pareltjes van vertelkunst voor de kinderen te zijn, en ons inziens verdienen zij een betere uitgave. Kerngezonde lectuur ! A. BONI C.SS.R,

19.068 Looman, Huib.

83.8

ZIJN VIER ZONDAGEN — Oostakker, Diligentia, (23 x 14) 107 blz. 4,50 fr. VI°a — Ik veronderstel dat de schrijver de bedoeling gehad heeft een jongensboek te schrijven, daarom moet ik VIa zetten. Maar 't is geen jongensboek, 't is niets anders dan een treurig misbaksel. Het eerste van de vier verhalen is alleen flauw en onbenullig, maar de drie andere kunnen er bepaald niet door. Stefaantje, de held van 't boek, vindt plezier in kwaad doen, mishandelt menschen en dieren, liegt en bedriegt, en lacht bij al dat kwaad. Er is in dat boek geen enkel goed woord, geen enkele edele gedachte te vinden — tenzij hier en daar een godsdienstig vernis, dat er beter afgebleven was. Jongens gelijk Stefaantje zijn er gelukkig niet veel, en kunnen in ieder geval niet als model dienen voor onze jonge lezers. Neen, Mijnheer Looman, zoo schrijft men geen jongensboek. — De taal is slordig (er wordt gesproken over het straat en het school...) en opgeschroefd : op elke bladzijde vindt men pogingen om geestig te zijn, die jammerlijk mislukken. — 't Kan erg zijn voor Boekhandel Diligentia, maar ik wensch dat het boek niet gelezen worde. F. VERMUYTEN, PR.

19.069 Nanda

83

♦ FREKIE EN DE BOK VAN MEESTER. Geïll. dr Jo Bijvoet — Den Bosch, L. C. G. Malmberg, 1 939 (2 1 X 15) 78 blz.

gec. f1, o,6o

VIa-b, J — De leuke historie van een stouten jongen die bij den meester een bok steelt en hem samen met een dapper vriendje — wat 'n kranig kereltje is dat ! — tracht terug te bezorgen, doch in de val loopt. Echt iets voor jongens. M. BROUNS O.S.Cr.

19.070 Selleger-Elout, J. M.

19.071 ♦

83

EEN ZOMER MET LI JS JE LORRESNOR — Den Haag, Servire, 1 939 (23 X i6) 209 blz. geb. fl. 2,50 VIa, N — 'n Door en door gezond jeugdboek over degelijke eenvoudige menschen. In de figuur van de hoofdpersoon wordt aangetoond, hoe ook iemand met artistieke gaven zijn plaats moet weten in het alledaagsche leven, met name in een gezin met zorgen. Neutraal. Of « jongeren tot 8o » dit overigens onderhoudende boek nog zullen verkiezen, zooals het schutblad wil, betwijfelen we echter. Daarvoor is het toch te zeer berekend op de kinderlijke horizon. L. FENS

Steur, Jan

83.9

VOLENDAM IN DE BOZE WINTER VAN 1916. Een historisch verhaal. Geïll. dr Gerrit de More — Den Bosch, J. M. Selleger-Elout L. C. G. Malmberg, 1 939 (2 1 X 1 5) 77 blz, gec. fi. o,6o VIa, J — Op zeer boeiende wijze verhaalt Jan Steur ons in dit mooie boek den heroïschen strijd van een dappere visschersfamilie tegen den storm die het typisch Noord-Hollandsche dorp Volendam teisterde en bijna geheel verwoestte. Prima lektuur voor ietwat gevorderde lezertjes. M. BROUNS O.S.Cr,

19.072 Suls, A.

83 : 087

DE AVONTUREN VAN PIM KETEL. Geïll. dr L. Sebreghts — Antwerpen, Aug. Bos 1938 (25 X 19) 94

blz. Niet

in den handel-saert,

VIa-b — Een genoeglijk verhaal a 1'instar d'Andersen, vol fantasie en avontuur, in een zeer leesbaar Nederlandsch ; allerlei kwaliteiten bij elkaar die te zeldzaam zijn in een hedendaagsch kinderboek, om niet speciaal en met eere vermeld te worden. Eerlijk gezegd houd ik nog altijd meer van deze fantastische vertelsels voor de jongelui dan van de « Club van Zes »-boeken met die akelige alwetende en alondernemende nesten van H.B.S.ers. ERNEST VAN DER HALLEN



Cp l'.

83.0

19.073 Zwegers, B. V. ♦

KLAAS PIKBROEK. Geïll. dr Rootchiv — Den Bosch, L. C. G. Malmberg, 1939

(21 >< 15)

f 1+ o,6o blz+ gec. VIa, J — Na 'n avontuurlijke zeereis met 'n schipbreuk komt Klaas Pikbroek terecht op 'n eiland met menscheneters die hem in koelen bloede willen oppeuzelen. Doch onze zeerob weet er nog net bij tijds tusschen uit te knijpen. Boeiend en leerzaam. Zeer verzorgde uitgave. M. BROUNS O.S.Cr.

78

VIb KINDERLECTUUR Vocr ietwat gevorderde lezertjes (van g, io, II,

12

jaar)

19.074 Hildebrand, A. D. 83 DE AVONTUURLIJKE REIS VAN BOLKE'S ZOON MET DORUS DAS. Geïll. met band dr Rein Stuurman en 8 pltn nr photogr, opnamen v. E. van de Stadt — A'dam, H. Meulenhoff (U. N. I.- serie. Uitspanning na Inspanning) 1939 (22 x 17) I6o blz, f1, i; geb. fl.I,6

VIb — Een prettig boek vol avonturen. Het ware zeker aan te bevelen, maar de vereenvoudigde spelling maakt het voor onze jeugd ongeschikt. Zoolang de spellingkwestie niet geregeld is tusschen Noord en Zuid, kunnen we de vereenvoudigde uitgaven uit Nederland voor onze jeugd (die nog De Vries-en-Te-Winkel-t) niet aanvaarden. A. VAN DE VELDE

19.075 Kist, J. 83 DE TOVERZAK. Geïll. dr Ank Feenstra — Arnhem, Hijman, Stenfert Krcese & v. d. Zande, 1 939 (23x

16 ) 78 blz.

VIb — Ja, als men eenmaal aan het tooveren slaat, is de weg tot ongebreidelde fantasie open. Toch kan ook voor een kind de fantasie haar grenzen hebben. Dat een dubbele familie wordt getooverd is wel de fantasie ten top. Voor lezertjes tot een jaar of 12 wel een spannend boek. Bruikbaar. Toos POST

19.076 Melloy, Camille 83.8 ♦ DE KONINGSMANTEL EN ANDERE KERSTVERHALEN. Geïll. met 5 pltn dr Jeanne Kerremans — Brugge, Desclée, de Brouwer, í93g (22 x 23) 79 blz. gec. 15 fr. VIb — Een juweeltje uit het dichterlijke hart van Melloy, en schatten van plaatjes door Jeanne Kerremans. Een héél mooi present voor de lieve jeugd. A. VAN DE VELDE

19.077 Scher melé, Willy 83 : 087 ROETTOET EN ANDERE NIKKERTJES. Geïll. met tekeningen dr schrijver — Den Haag, H. P. Leopold, 1939 geb. f1. 1,75 (28 x 122) 31 blz.

VI°b — « 't Is soms wel plezant, maar Roettoet is toch maar 'n stoute jongen » aldus de « beoordeeling- » van een kleuter die het boekje las. Er hoeft inderdaad niets aan toegevoegd om het paedagogisch- onbruikbare en het totaal-waardelooze Camille Melloy van dergelijke kinderlectuur aan de kaak te stellen. W. S.

88. - ged Opstellen Gemen 19.078 Baekelmans, Lode 84 : 85 : 809 LOF VAN ZEE, MENSCH EN TABAK. Nieuwe aan een boekenwurm. Geïll. met talrijke pltn-teknigva en reprod. — Antwerpen, Lectura-Uitg., ao Prinsstr., 1 939 38 fr. ; geb. 53 fr, (22 x i6) 162 blz.

Lode Baekelmans

IV, L — De snuffelaar Lode Baekelmans bundelde in dit werkje een aantal korte essays en toespraken. Een bont, hibridisch allegaartje. In het oratorisch gedeelte mochten zonder schade een paar nummertjes achterwege gebleven zijn. Waar hij ons echter de balans aanbiedt van zijn gegrasduin in folianten of verstofte, verjaarde druksels van litterair of pseudolitterair formaat is Baekelmans op zijn allerbest. En bovendien van een sympathieken, jovialen eenvoud : nergens klinkt zijn toon academisch ; nergens wordt het een zwaarwichtig, zelfgenoegzaam uitstallen van dingen, die « ik weet maar jij niet ! ». Baekelmans pocht niet op zijn geleerdheid

-- 85 — doorheen zijn werk zindert een volksche, gemoedelijke mededeelzaamheid, ofschoon aan een paar opstellen uit dezen bundel een verbazende eruditie ten grondslag ligt en ze daarenboven het resultaat zijn van den methodischen arbeid, die den oprechten studax als zóodanig kenmerkt. PAUL HARDY

19.079 Czopp, Gustav

88 : 93 : 38

DE WERELD KREEG RADIO... Uit het dagboek van een radio-reporter. Geïli. met teken. dr J. F. Doeve — A'dam, Em. Querido, 1939 (21 X 13) 145 blz. f 1, i,gó ; geb. f 1. 2,50 III — Dit boekje is gedeeltelijk reportage van het werk van een radio-reporter, hier en daar aardig ; wel wat oppervlakkig ; verder bevat het wat gefilosofeer over de moderne mens, dat voor ons door zijn verwardheid niet altijd onbedenkelijk is. Het hoofdstuk over sprekers voor de radio is kostelijk. De tekeningen zijn voortreffelijk. J. P. M. VLEKKE

19.080 Dosfel, Lodewijk

86 : 23 : 30 : 17

♦ BRIEVEN AAN EEN DOODE'— Gent, Wed. Lod, Dosfel, 1938 (2z x 15) 76 blz. 7,50 fr. IV — Brieven verschenen in « Het Vlaamsche Land » 1924-, na den dood van Eerw. Heer Poppe. 't Gaat over de kiesche zaak : geestelijk gezag en studentenbeweging. Niemand zal de eerlijkheid en de oprechtheid betwijfelen waarmee Dosfel deze tragische kwestie behandelt. Een onontbeerlijk document voor de geschiedenis der Vlaamsche beweging. Dr K. E.

Geissler, J. E. Chr., Dr 84 : 92 : 37 : 159

19.081

HET KARAKTER VAN JOHANN HEINRICH PESTALOZZI — Groningen, J. B. Wolters' Uitg, Mij, 1 939 fl. 2,75 (24x 16 ) 132 blz. IV, [P] — Op den grondslag van wat Heubaum, Delekat en Schónebaum benevens vele anderen, tot de externe Lodewijk Dosfei levensgeschiedenis van Pestalozzi uit de eerste hand hebben bijgedragen, en naar de karakterologische methode van ontleding van geleerden als Heymans, Kretschmer, Adler, Jung en Kunkel, tracht deze pedagogische doctors-dissertatie, in een proeve van toegepaste psychologie en karakterkunde, de geschiedenis te teekenen van den zielegang van den grooten opvoedkundige. Door de overzichtelijke en zeer heldere compositie is het boek een der beste in het Nederlandsch gestelde monographieën over Pestalozzi geworden : leven, omgeving, uiterlijke kenmerken der persoonlijkheid, innerlijke levensverhoudingen, benevens een bruikbaar overzicht van de Pestalozzi-studie zelf en van de Pestalozzi-bibliographie, kan de belangstellende pedagoog, die tot de Duitsche wetenschappelijke literatuur geen toegang heeft, er leeren in kennen. Men kan daarom slechts betreuren dat er zooveel onvertaalde Duitsche citaten in het werk voorkomen, die het een mozaïekachtig uitzicht geven. Het boek werd geschreven door iemand met hervormde levensbeschouwing : maar dat Calvinisme werkt nergens storend of eenzijdig. Dr FR, BAUR

19.082 Huysmans Cam.

84 : 92

TWEE VOORDRACHTEN OVER FILIPS VAN MARNIX VAN ST-ALDEGONDE. Geïll. met 4 buitentekstplaten — Antwerpen, « Lectura- Uitgaven », 1 938 (22 x i6) 32 blz. 9 Ir. V, L — Een pretentielooze brochuur van den huidigen Antwerpschen burgemeester over zijn zestiendeeuwschen voorganger : i. een korte toespraak tot de Antwerpsche schooljeugd, waarin, op blz. 8, o.m. te lezen staat dat Marnix « een apostel der godsdienstige verdraagzaamheid » is geweest, wat ons in ieder geval niet is gebleken uit den fameuzen Bijencorf ; maar op blz. io toch ook de ruiterlijke erkenning dat het calvinistisch bewind even onverdraagzaam werd te Antwerpen als het voorgaande. — 2. Een lezing over Marnix als tweetalig dichter en prozaschrijver. Wat Huysmans schrijft is altijd boeiend, al was het maar om de persoonlijke herinneringen die er steeds kleur aan geven, en diè ook hier niet ontbreken. Tot de eigenlijke vakstudie brengen deze vulgarisatiebladzijden natuurlijk Dr FR, BAUR niets bij.

19.083 Moller, H. W. E., Dr

809

♦ GESCHIEDENIS VAN DE NEDERLANDSE LETTERKUNDE — Heemstede, De Ii. 2,75 ; geb. Ii. 3,60 Toorts, 1 939. 5e geh, omgew. druk (24 x 17) 463 blz.

86 V — Het moet den zeventigjarige in zijn kroonjaar tot niet geringe voldoening reiken, dat de zoo bescheiden in 1927 opgezette « Beknopte Geschiedenis » thans reeds, in haar 50 uitgave, is uitgegroeid tot een lijvige, indrukwekkende « Geschiedenis van de Nederlandse letterkunde », het beste en bruikbaarste handboek dat den katholiek tegenwoordig kan worden aanbevolen : helder en oordeelkundig geconstrueerd, zoodat overal de algemeene ontwikkelingslijnen scherp blijven uitkomen boven de nochtans verzorgde detail-ontleding — levendig en kleurvol gestileerd — met niet eenzijdige belichting van een geprefereerde periode, maar met begrijpelijk stijgende uitvoerigheid naar de moderne letterkunde toe ; met alzijdige belichting van de velerlei uitzichten van het letterkundig verschijnsel, vorm, inhoud, Dr H. W. E. Moller ethisch gehalte ; met echter een verdedigbaren nadruk op de ontleding van dit laatste en een merkbare voorkeur voor werken waarin de verhouding van den mensch tot de bovennatuurlijke orde als probleem wordt gesteld ; met zorgvuldige opgave eindelijk van critisch gezifte bibliographische inlichtingen ter verdere studie. Het in de eerste uitgave zeer hinderlijk voelbare bezwaar, dat deze principieel-katholiek gerichte levens-critiek, uitsluitend of hoofdzakelijk als maatstaf aangelegd, het ontwikkelingsbeeld van de Nederlandsche letterkunde ging ontwrichten, wordt in deze 5e uitg, nog nauwelijks gevoeld. Daarmee is niet gezegd dat elkeen bvb, zal instemmen met de zeker nog onbevredigende en willekeurige wijze waarop het personeel van den realistischen en psychologischen roman in dit lijvig boek wordt behandeld : noch Joh. de Meester, noch H. Robbers komen ook maar met een vermelding voor in een letterkundige geschiedenis die zoo vergankelijke dingen als Joh. de Meester Jr, den tooneelspeler, en studenten- tijdschriftjes als Goedendag of Aula vereeuwigt. De proporties lijken hier wel erg miskend, en niet minder waar het tooneelwerk van I. Boudier-Bakker erkend wordt, maar haar romanproductie doodgezwegen. Er ware zoo nog wel meer en ergers te betuttelen. Om van geringere bedenkingen maar te zwijgen : als bvb, dat op blz. 26 de toepassing van den oudgermaanschen alliteratieregel geenszins klopt met de goede formuleering ervan op blz. 12 ; of dat de Guldensporenslag (blz. 24) in 1302 is gebeurd ; of dat de dateering van Renaut van Montalbaen en Karel ende Elegast (blz. 30) in « de eerste helft van de 12e eeuw » wel heel erg vroeg zal lijken ; of dat (p. 40) Diederic van Assenede een Brabander zou zijn en Assenede (p. 41) een dorp bij Antwerpen ! Een biechtpuntje voor den geleerden schrijver is zijn halsstarrigheid om de Jubileumuitgave van Gezelle's verzen niet te willen kennen : zijn Gezelle-paragraaf (blz. 291 vlg.) draagt dan ook meer dan een spoor van het verouderd materiaal waarmee Moller hem bewerkt heeft. Moge een spoedige herdruk den veelzijdigen en zoo werkzamen jubilaris de gelegenheid schenken zijn nuttigste werk nog dichter bij de volmaaktheid te brengen. Dr FR. BAUR

19.084 Mooy, J.

- 809 : 88

♦ MIJN EERSTE GANG DOOR ONZE LETTERKUNDE : i. BEKNOPT OVERZICHT VAN DE GESCHIEDENIS ; 2. PROZA EN POEZIE MET INLEIDINGEN; A. Uit de literatuur van Middeleeuwen, Renaissance, Romantiek ; B. Van Guido Gezelle en de Tachtigers tot heden — Hilversum, Paul Brand, 1938-39, 2è verm. druk, 3 dln (21 x 17) fl. 1,25, 2,25, 1,90 6 3, 1 99, 16o blz. V — Een zeer beknopt overzicht, geïllustreerd met een tweedeelige bloemlezing. Het summaire van het overzicht wordt echter in de leesboekjes door bibliographische en informatieve nota's met aesthetisch-interpreteerend karakter aangevuld. Enkele representatieve werken uit de moderne literatuur worden integraal behandeld, met opname van uitvoerige passussen. Dit procédé hebben we altoos verdedigd. Het werk in zijn geheel doet erg frisch aan. J. Mooy weet datgene, wat hij opdischt bekoorlijk en belangwekkend te maken. PAUL HARDY

19.085 Neufeld, Jolan

84 ; 92+8 ; 159

DOSTOJEWSKI. Psycho- analytische schets. Vert. dr Dr W. J. J. de Sauvage Nolting. Met voorrede v. E. A. D. E. Carp — Lochem, De Tijdstroom, 193g (21 x 16) I o3 blz.geb. f l.2,go II — Dostojewski naar de biographie, de type van het Freudiaansch subject ; zijn werken de projectie daarvan ; ten slotte, hoe Dostojewski een groot psycho-analist avant la lettre was. Zooveel is zeker dat hij van psycho-analytische zijde kan en moet belicht worden, doch een star dogmatisme zooals hier gebezigd wordt is onaanvaardbaar. Zóó, is het mottige van het Freudisme er volop. J. C.

- 87 19.086 van Mierlo, J., Prof. Dr, S.J.

Mededeelingen der Koninkl. Vl. Academie vr Taal en Letterkunde — Antwerpen, N. V. Standaard-Boekhl, Ig39 (23 X 1 5) 85 blz. r8 Jr.

Dr

Leo

809

NIEUWS OVER HEYNRIJCK VAN VELDEKEN. Naar aanleiding van Jungbluth's Untersuchungen zu Heinrich von Veldeken ». Overdruk uit de Verslagen en

IV — In aansluiting bij onze tafelrede op P. van Mierlo (Boekengids 1939, blz. 289 v.v.), kunnen wij deze monographie uitdrukkelijk aanbevelen als een model van litterairhistorische en philologische bewijsvoering. Met de hem eigen scherp grondige kennis van de besproken vraagstukken,-zinghed, geestdrift voor de nationale cultuur en hare prioriteitsrechten, ontwapent de geleerde kloosterling hier den laatsten Duitschen aanval op onze aanspraken op H. van Veldeke V. Mierlo J. als Dietsch dichter. Hij maakt er gebruik om nog eens de heele problematiek rondom onzen eersten en oudsten, geïndividualiseerden Dietschen dichter beknopt, maar helder en scherp overtuigend te overzien, zoodat deze lijvige brochuur de beste, want meest recente monographie over Veldeke is geworden. P. van Mierlo is op dit oogenblik de onbetwist eerstaanwezende bevoegdheid inzake Middelnederlandsche letterkunde. Dr FR. BAUR

19.087 Verschaeve, Cyriel

84

DIETSCHE GEDENKDAGEN. Vlaanderen — NoordNederland — Zuid-Transvaal — Brugge, Zeemeeuw, 1939 (23 X 17) i5o

blz.

i8 Jr.

V — Het « oeuvre » van C. Verschaeve, door de uitgeverij Zeemeeuw in de wereld gezonden, wordt monumentaal. Hier krijgen we gelegenheidsvoordrachten waarin gestalten uit heel den Dietschen stam oprijzen : uit Vlaanderen, uit Noord-Nederland, uit Zuid-Afrika. De lijn van heel zijn Cyriel Verschaeve werk getrouw, belicht Verschaeve in elk van deze toespraken een of ander aspect van het leven. En boven de figuren uit, die zijn pen beschrijft, rijst zijn proza en wijst zijn gebaar naar den adel van het mensch-zijn. Dat is de kracht van deze Dr KAREL ELEBAERS krachtige kunst. Daarom ook zal deze kunst blijvend leven.

19.088 von der Au, Wendel

84 : 809 : 32

LITERATUUR ONDER HET HAKENKRUIS — Assen, van Gorum en Comp. (Waakzaamheid 2e reeks nr io) 1939 (2I X 15) 31 blz. :

fl. 0,25

IV — Bij het auto -da-fe werden niet enkel de gedachte en het woord gelijkgeschakeld ; ook de gevestigde litteraire gewrochten uit het verleden, die tot de « geschiedenis » der schoone letteren behooren werden aan de officieele normen van de nieuwe orde getoetst. Von der Au verklaart deze houding door den angst voor het individu. Resultaat : de nationaal-socialistische jeugd heeft de belangstelling voor de litteraire schoonheid verbeurd. Het onbetwistbare feit dat er ook onder het gelijkgeschakelde regime nog begenadigde woordkunstenaars gedijen (hoewel vanzelfsprekend geringer in aantal) verandert eigenlijk niets aan de fundamenteele stelling van von der Au. Doch 'schrijvers oogmerk was pamfletair. Met dat voorbehoud kan dan ook zijn vlugschrift belangstellend worden gelezen.

19.089

PAUL HARDY

Zweig, Stefan

88 : 1 : 2 : 3

DE LEVENDE GEDACHTEN VAN TOLSTOI. Nederl. bewerking van Drs Frank de Vries — Den Haag, N. V. Servire (Serie : Levende Gedachten. Eerste Reeks nr 3) 1939 (i g X 12) geb. J 1. 2,50 I9I blz.

Tolstoï

III * — Een goede bloemlezing voor ieder die Tolstoï voldoende kent om niet alleen de oprechtheid, maar ook de merkwaardige naïviteit van zijn gedachten te kunnen beoordeelen. De psychologie van Zweig heeft op het Evangelisch moment in T's levenshouding zoo weinig vat, dat de inleiding — ondanks goede passage's over T's sociologie en invloed invloed — meer dan de gekozen fragmenten, voorbehoud C. A. BOUMAN noodzakelijk maakt.

88 19.090 XX.

809

DE HEDENDAAGSCHE LETTERKUNDE IN VLAANDEREN EN DUITSCHLAND. Onder redactie van Dr R. F. Lissens, met medewerk. van P. de Vree, P. G. Buckinx, Rob, Roemans, Al. de Maeyer, E. Striefler, W. Siebert, R. Haller, M. Hechtte — Aalst, « De VL, A. G. », Kapucijnenlaan, 6o (jaarg. II, nr 6-7-8) 1 938, (25 )< 18) 1 93 -33 1 blz. abonn. 5o fr.

IV — In dit lijvige nummer van een tijdschrift dat, op ietwat kunstmatige en in dezen tijd voor mijn gevoel bijzonder gevaarlijke wijze, een Duitsch-Vlaamsche arbeidsgemeenschap zoekt te verwezenlijken, werd, onder leiding van Dr Lissens, een overzicht nagestreefd van den huidigen stand der scheppende en der litterairhistorische letterkunde in beide landen. De in het Nederlandsch gestelde bijdragen nemen het leeuwenaandeel in beslag. De Duitsche stukken zijn slechts korte en vluchtige, om niet te zeggen oppervlakkige schetsen gebleven van tooneel, lyriek, roman en literatuurgeschiedenis in het naoorlogsche Duitschland. De opstellen van P. de Vree over den roman, P. G. Buckinx over de lyriek, A. de Maeyer over het tooneel in Vlaanderen na 1918, zijn goede overzichten van de productie, eerder in den vorm van toevallig-critische dan van rubriceerend-historische literatuurstudie ; het uitvoerige opstel van R. Roemans een zeer bruikbaar relaas over de critische en universitair-wetenschappelijke werken over de literatuur van de Middeleeuwen tot en met de 18e eeuw, door Vlamingen geschreven. Het lijkt ons teekenend voor den geest van deze samenwerking dat de termen « aarde-verbonden » en « volks-verbonden » er aanhoudend in terugkeeren, beangstigend bewijs van haar verwantschap met de « Blutund Boden »-poëtica van over den Rijn. Ook van de Roomsche jeugdbelijdenis van de meesten dezer medewerkers — de Maeyer uitgezonderd ! — blijkt niet veel meer mee te spreken in hun verhouding tot het litteraire : hun grootste angst lijkt wel niet modern genoeg te zullen schijnen. Dr FR. BAUR

91. - Aardrijkskunde en Reisverhalen 19.091 Claes, Ernest ♦



91

REISVERHAAL met allerhande afwijkende Bespiegelingen over Menschen en Dingen, Water en Politiek, Aardrijkskunde en Liefde — Antwerpen, Standaard - Boekhandel, 1938 (20 x 14) 218 blz. i8 Ir. IV — Een der formidabelste guitenstreken en krachttoeren door Ernest Claes uitgehaald was een boek van 217 blz. te wijden aan zijn deelneming aan het Pere-clubcongres te BuenosAires, en daarin, tusschen « allerhande » interessante dingen, als eenige mededeeling over gezegd Congres, zoo arg- en achteloos op blz. 204, er deze drie, zegge drie regels aan te besteden : « Over het Pen-Club- Congres zelf heb ik niets te vertellen. Het is voorbij, het was weinig interessant, en daar blijft niets van over ». Onbetaalbaar ! 't Zal dus natuurlijk eerder gaan over het reis-avontuur. « Bespiegelingen » in den schoonen ondertitel is ook slechts waar voor de werkelijk treffende gedachten over lands- en volksaard, missionarisarbeid, negerswaardigheid, politieke en economische toestand in Z.-Amerika. Over de andere punten is het veel meer dan bespiegeling het levendige, geestige, aangename opnemen van zooveel menschelijke hebbelijkheden en 't zij lieflijke, 't zij koddige situaties, waarlijk effectvol verteld, Maar wat praat ik ? Ge weet toch allen hoe Schr. eenig is om daarvan den toon te treffen. Alleen reeds dat ook geldt hier « In den beginne was Zichem » (en de Averboodsche missionarissen naar Brazilië) zegt u alles. Als ge ook houdt van een leitmotiv, dan moet ge niet verder gaan dan de bar : « Francois ! Encore un «Coup de roulis » ! Zooveel is zeker dat de lezerskring van « Reisverhaal » veel, veel ruimer is dan enkele liefhebbers van letterkunde ; daar wordt over gesproken : « ge moet dat lezen ». Waarom die sympathie ? Wel, omdat Schr. zelf tegenover ons en allen sympathiek gestemd is, omdat hij goed is. Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

19.092 Hazelhoff Roelfze ma, Erik

91

RENDEZ-VOUS IN SAN FRANCISCO. Geïll. met teekeningen dr D. A. Sieroy en ii platen — Leiden, A. W. Sijthoff, 1 939 (25 x i6) 273 blz. fl. 2,50 ; geb. fl. 3,25

IV — Vanwege een weddenschap met een Amerikaansch meisje gaat de schrijver, een Leidsch student, op stap naar San Francisco met io dollar. En hier hebben we nu een uitstekende reportage van zijn tocht als « tramp ». Niet litterair, maar verzorgd, boeiend en levend. En tevens een goeden kijk gevend op een deel van het Amerikaansche volk. PAUL FRICHES

N. B. — Het ruitje • onder het volgnummer van sommige recensies geplaatst, beduidt dat de aldus aangeteekende werken in een katholieken geest geschreven zijn.

NUMMER 3 ACHTTIENDE JAARGANG MAART -APRIL 1940

BOEKENGIDS Algemeen Nederlandsch Bibliografisch Tijdschri ft Orgaan van het Algemeen Verbond van Katholieke Boekerijen VERSCHIJNT 10 MAAL PER JAAR REDACTIE en BEHEER: Alg. Secretariaat voor Katholieke Boekerijen Cuylitsstraat 27, Antwerpen - Postcheckrekening : 241.02 Prijs voor B e I g i ë : Abonnement : 35 frank Dit nummer : 5 frank P r ij s voor Nederland : Abonnement : f. 2.75 Dit nummer : f. 0.35 N. V. Het Nederlandsche Boekhuis — Tilburg

ROMANKRONIEK door ANTON VAN DE VELDE De lading is ditmaal niet van buitengewone hoedanigheid, uitgezonderd twee stuks degelijk proza, van Vlaamschen oorsprong, die we daarom ook eerst even onder handen nemen. 19.09 3 Vóóraan moet RAF VAN HuLSE vernoemd. Zijn Poldervolk (III-IV) verhaalt ons in een picturalen en suggestieven stijl, die af en toe aan een versoberden Streuvels doet denken, het zwoegende landleven van den weduwnaar Boeke, ergens in de poldervlakte tegen de Schelde aan. Laura, zijn eenig kind, is mismaakt. Dat ergert den boer, die zich niet kan verzoenen met het gedacht dat « zoo'n scheefhals » zijn eenige nazate is, die vroeg of laat de hoeve in handen zal krijgen. Toch vindt Laura, ondanks haar lichaamsgebrek, stilaan genade in vaders oog, omdat zij de wilskracht van moeder zaliger heeft geërfd en zich met- harde, vierkantige toewijdïng geeft aan het land- en hoevewerk. Boeke sterft in een -ongeval. In Laura ontwaakt de vrouw. Dat zijn pijnlijke uren. De drift van een verloopen onderwijzer-speculant vervult haar met ontgoocheling en bitterheid. Zal zij alleen begeerd worden om haar stoffelijk bezit ? Moedig slaat zij zich door perijkel en beproeving heen. Een dorpsgenoot, hooger ontwikkeld doch tevens met een gezonden kijk op leven en mensch, komt eindelijk de verstugde kameren van haar gemoed doorzonnen. Jan Wie én Lorken Boeke worden man en vrouw. De hoeve zal gedijen, nog schooner-mersch dan voorheen. Op dat eenvoudige thema — eenvoudig als het landelijke leven zelf — heeft van Hulse bladzijden -geschreven, soms met de karakteristieken van breedgeveegde fresco's, soms ook met het koloriet van een Jordaens of een Brueghel — minus de overdadige, pikante vettigheid. Het is een degelijk werk, en het zou me niet verwonderen, moest van Hulse ons in de toekomst verrassen met romans, die, ook tegenover het buitenland, voor Vlaanderen onbetwist representatief zijn. Dit Poldervolk wijst beslist in die richting. 19.094 Van FRED GERMONPREZ moet hier vermeld Wij leven (III), een boeksken dat geen romanafmeting heeft en daarom beter thuis hoort bij de novellen. Deze novelle dan is schijnbaar angstvallig getoetst geweest aan de eischen der « nieuwe zakelijkheid » (die intusschen al oude zakelijkheid is geworden !). Er is met geen enkel woord geofferd aan literatuur. 't Kon best doorgaan als een bundeling van bladzijden uit een nuchter dagboek. Korte zinnetjes. Minimum hoedanigheidswoorden. Het nadeel van het systeem zit 'm in het wrevelig-makend koudbloedige van zoo'n ding. Het voordeel vindt ge in het andere feit : ge weet op een half uur heel de levensgeschiedenis, van naald tot draad, van vader, moeder, zoon, mitsgaders van de vrouw en kinderen van laatstgenoemde. In alle geval had Germonprez, alvast in deze novelle, wat te - zeggen. Dat hij het op een berekende, stugge manier zegt, is zijn zaak. Of hij met dezelfde manier nog veel andere onderFred Germonprez -

90

19.095

19.096

werpen zal vermogen aan te boren, zullen wij later zien. Intusschen is Wij leven in zijn genre een sterk stukje. Het lijkt ons echter te exclusief geforceerd geschreven om er een belofte voor de toekomst uit te destilleeren. Zoo zijn, Lezer, de twee Vlamingen met weinig woorden bij u ingeleid. Zij zijn, met z'n beiden, de beste scribenten in de hier voorkomende reeks. Wie nu aan de beurt komen, vertegenwoordigen Noord -Nederland... op niet al te overrompelende manier. De beste uit de bent is WALTER BREEDVELD, die ons in zijn Gerda Göppertz (III) de belevenissen verwoordt van een eenzelvig, maar zeer gevoelig meisje — Gerda — dat op den zelfkant van het huwelijksleven van haar zuster uitkomstloos tot vegeteeren gedwongen is. Haar zwager, een kunstschilder, geraakt op haar verliefd, mede door het feit dat zijn vrouw een model van slordigheid, onhuiselijkheid en onartisticiteit is. Hier heb je dus de bekoring en het gevaar voor den artiest en zijn als ideaal beschouwde schoonzuster. Doch Gerda rukt er zich uit los en trekt de wereld — de Hollandsche wereld — in, op zoek naar een zelfstandig bestaan. 't Gaat van de klaveren naar de biezen. Gerda maakt allerlei dwaze en ontmoedigende ervaringen door, maar zij houdt zich overeind met een eerbiedwaardige Walter Breedveld dosis zedelijke kracht, die zij uit haar katholiek geloof te putten weet. Finaal komt Jan-van-pas, en Gerda Gáppertz is veilig geborgen. Na regen zonneschijn. Breedveld heeft met dit boek een interessante proeve geleverd voor een specifiek katholieken roman. Imponeerend kan het werk nu juist niet genoemd ; het verloop der gebeurtenissen is te vlak gehouden ten nadeele van de dramatiek ; blijkbaar is die dramatiek niet de sterkste zijde van den auteur, maar im ganzen kunnen wij getuigen dat deze roman groote verdiensten heeft. Breedveld heeft met ongekunsteld, zuiver proza op doorloopend boeiende en soepele manier het thema der zedelijke waarde in het menschelijke leven verdedigd ; hij heeft de klip omzeild van het tendenzwerk, geen oogenblik worden wij bij de lezing gehinderd door het « katholiek opzet ». Het is immers zóóver met de catholijke letteren gekomen dat wij met een, wellicht te groot, scepticisme de producten onder handen nemen, die zich als katholiek aandienen. Omdat doorgaans de catholiciteit op literair terrein synoniem is van seniele braafheid en onmacht. Aan de hand van deze Gerda Góppertz gaat 'n mensch vertrouwen dat er voor den katholieken roman betere dagen zijn weggelegd. Met zijn vorige boeken stond Breedveld echter in een meer geanimeerde en kleuriger wereld ; zij waren alleszins sterker prestaties dan zijn jongste boek. Daarom is de auteur ons een revanche schuldig. Die zal, naar wij hopen, ons in nabije toekomst gegeven worden. Hou Breedveld in de gaten 1 ANNIE DE HooG-Noot publiceerde Intermezzo (III), een goed geschreven roman. Uit den introductie-tekst van den uitgever lichten wij enkele passages : « Hugo van Berkel achttien jaar geleden weduwnaar geworden, heeft indertijd de zorgen voor zijn huis in handen gelegd van Jeannette, een jongere zuster van zijn overleden vrouw. ...Nu zijn beide kinderen kort na elkaar het huis uitgaan, komt hij tot het besluit, Jeannette ten huwelijk te vragen. » Het trouwplan wordt uitgewerkt, maar « intusschen komt er een vrouw in zijn leven, van wie hij, van het eerste oogenblik af, gaat houden... Moeilijk dilemna. De moraal, als eerlijke zuivere levensopvatting, wint het. » Dat opzet is vlot en onderhoudend uitgewerkt, met, hier en daar, prima bladzijden. Eén der bestgeslaagde kapittels is de fuifpartij bij Anneke Annie de Hoog-Nooy de schilderes. Het drama in de twee menschenlevens (Anneke en Huug, de weduwnaar-met-trouwplannen) is knap verwoord en psychologisch goed geteekend. Na vele wederwaardigheden komt de kat op haar pooten terecht. Annie de Hoog, die ons reeds een paar goede boeken schonk (Het leven wijst den weg, Marjoleintje e.a.) heeft in Intermezzo haar vroeger verworven literaire verdiensten bevestigd. In een klare, eenvoudige taal, met een juisten kijk op mensch en ding, heeft zij het eeuwige probleem van het zoekende en vechtende menschenhart behandeld -- en netjes opgelost. Is Intermezzo nu juist geen boek geworden, dat thuis hoort in de sfeer der literaire « hoogere burgers en burgeressen », het heeft in alle geval een eervolle plaats in wat ik, zonder kleineerende bedoeling, zou noemen : den middenstand ofte het wereldje der goede, niet hoogvliegende maar accurate en rustig werkende scribenten. Annie de Hoog heeft ons wat interessants te vertellen, in tegenstelling met plenty zeer literaire dames, wier proza

-- 91 hopeloos leêg en voos is. Zij heeft zich bij de lezende gemeenschap een goede en verdiende reputatie verworven. Een minder gunstige reputatie — moraliter — heeft ROLF BURMAN (pseudoniem van een Noord-Nederlandsche romancière) zich met haar vroeger werk op den hals gehaald. In 19.097 Hester's Hoogzomer (III) ontwikkelt zij de tamelijk gecompliceerde en al te uitvoerig gedetailleerde annalen van een familieleven. Zoo'n lectuur — blijkbaar geschreven voor lieden met veel tijd, nuchtere beheersching en dito concentratie — gaat lichtelijk op uw zenuwen inwerken. Teveel woorden, teveel bijzonderheden, teveel uitrafeling van levenspluisjes, die de actie en de animo van het leven zelf der romanfiguren vertragen,verloomen. Ik sta steeds weer perplex voor de vraag hoe sommige romanschrijvers er in slagen honderden bladzijden proza te pennen over een onderwerp uit het aldagleven. Dan is ten slotte de hier vernoemde Germonprez heel wat welkomer in zijn tot op de spits gedreven beknoptheid ! Er is over de literaire hoedanigheden van Burman's werk zooveel — of zoo weinig — te zeggen als over de doorsnee-producten van de bekende vrouwelijke psycho-analytisch-romantische leverancie. Hester's hoogzomer is goed verwoord, maar ontroering of werkelijke dramatische spanning is er niet in te zoeken. 't Zijn drie honderd bladzijden méér in de voortbrengst van het jaar '40... Tot slot Een Martelaarskroon voor Joris Praet (IV, P), 19.098 door HENDRIKA KUYPER -VAN OORDT, zijnde de chronycken van een klein Hollandsch stedeken met de daarin levende luyden en hun kleine wederwaardigheden. Als milieuschildering een zeer goed geslaagd werk. Als roman, van mindere hoedanigheid : er is weinig samenhang, weinig boeiendheid, weinig vaste karakterteekening. Over 't geheel hangt een waas van moeheid, en zelfs de bladzijden, waarin de typhus-epidemie wordt verwoord — een fragment dat nochtans sterke dramatiek had kunnen geven — zijn mat en onbewogen gebleven. Misschien is dat echter juist hét diapason voor de weergave van het kleine leven in een kleine (calvinistische) stad ? De Vlaming ziet de dingen zoo geheel anders, en 't is hem onmogelijk voor zoon boekHendrika Kuyper-van Oordt werk iets méér te voelen dan wat hij wrevelig noemen zou de droge waardeering voor een proper opstel. Vlaanderen zal warempel aan de vele pagina's proza van Hendrika Kuyper zijn hart niet kunnen ophalen ; daartoe zijn boeken als deze Martelaarskroon te cerebraal en te stijf, en zij staan op den zelfkant van het bonte, rumoerige, lévende leven. Tracht eens, o Hendrika Kuyper, Over de muurtjes van het stadje heen te zien ; er roert iets méér in de wereld en daar kunt ge profijt uit halen, ten bate van uw werk — en van uw lezers.

De jongste Lading uit Zuid,--Afrika 19.099 In Kinders van die Daeraad (IV) bundelden Dr S. J. DU Ton en CHARLOTTE F. DU TorT

een aantal verhalen uit de Grieksche mythologie, dat soort verhalen, waarvan het geestelijk bezit nog steeds als onontbeerlijk wordt beschouwd voor eenieder, die er een « gestudeerde » reputatie wenscht op na te houden. Na duizenden jaren hebben deze verhalen niets van hun charme ingeboet. In het Afrikaansch werden ze luchtig en zeer leesbaar — ook voor niet-Afrikaanders — herschreven. Van Dr I. D. DU PLESSIS verscheen het tweede bundeltje 19.100 sprookjes, fabels en legenden Uit die Slamse Buurt (V). Wat wij in, Rec. 18.420 van de eerste verzameling zegden, weze voor dit tweede deeltje volkomen beaamd. De lectuur van deze korte volksvertellingen is een feest voor het hart. 19.101 Minder feestelijk was ons de lectuur van Burgers van die Berge (II) door EUGENE N. MARAIS. Ter plaatse bestudeerde de auteur het leven der « bobbejane ». Hij schrijft pittig, boeiend en een klein tikje verwaand, wat we hem heelemaal niet euvel willen duiden. Dappere lui als Marais mogen voor mijn part gerust wat zelfgenoegzaamgheid aan den dag leggen. Principieel dienen we echter zijn spannend relaas te verwerpen, want Marais zweert bij Darwin en Malthus en bazuint honderd uit over « natuurlijke teeltkeus » en andere sinds lang opgegeven uitvloeisels der naturalistische Dr I. D. du Plessis

92 leer. Het is ons trouwens reeds vroeger opgevallen dat sommigen onzer verre stambroeders vaak een heel eind achteraan komen gewiegd met allerlei theorieën en intellectueele snufjes, die ten ' onzent en ook elders in Europa reeds bepaald als kultuurgeschiedenis werden geclasseerd. Zoo kunnen we bezwaarlijk gelooven dat een éénzijdige dissertatie als Die Mens Langenhoven 19.102 (II), waarmee M. P. O. BURGERS aan de universiteit van Witwatersrand promoveerde aan een Nederlandsche of Belgische hoogeschool op veel belangstelling zou worden onthaald. De thesis van den heer Burgers schenkt academisch bepaald voldoening, wat vorm, volledigheid in de behandeling der stof en omvang betreft.We willen gereedelijk toegeven dat het leven van een auteur nauw verband houdt met zijn werk, maar het stuit ons tegen de borst wanneer een oeuvre als dat van Langenhoven aan de hand M. P. van wijlen Sigmund Freud onderst boven wordt gewoeld en uitgeplozen met het doel voor ieder geschreven woord of ieder gegeven dat in 's dichters gemoed ontkiemde een smakelooze psycho- analytische verklaring te vinden. Met alle respect voor degelijken, wetenschappelijker] arbeid als onderhavigen, vermogen wij toch niet de spontaan-opwellende vraag terug te drijven of iemand met zoo'n hobby als Burgers de figuur van den talentvollen, zeer persoonlijken dichter en denker, den combattieven journalist en wijzen volksvriend, die Langenhoven was, niet veeleer kleineert, dan wel naar zijn verdiende kultureele waarde belicht ? De auteur is zoo sterk door zijn Freudiaanschen analysedrang bezeten dat hij de critisch-aesthetische behandeling van zijn stof omzeggens over het hoofd ziet. Als toemaatje krijgen wij dan bovendien nog een omstandige uiteenzetting van Freud's theorieën te verwerken. Onder de geraad pleegde volumes, die in de bibliographische lijst voorkomen, zijn er amper io %, die iets met literatuur als zoodanig te maken hebben ; al het overige heet Freud, Adler, Havelock Ellis en tutti quanti. Het is een pijnlijk geval. Het feit dat Burgers zich in zijn inleiding ietwat schuldbewust voor zijn onappetijtelijke methode excuseert verandert niets aan het verschijnsel. 19.103 Meer goeds dient er gezegd over het verrassende bundeltje opstellen Berigte te Velde (III-IV) geschreven door den dichter P. N. VAN WIJK Louw. In zijn aesthetische beschouwingen huldigt hij een gematigde « jenseits von Gut and Bose »- theorie, wat ons voorbehoud wettigt. Van Wijk Louw is niet enkel één van Zuid-Afrika's meest begaafde poëten ; hij dient zich in deze opstellen bovendien aan als een zelfstandig denker en een schrander essayist, die in tegenstelling met den heer Burgers litterair werk ontleedt zonder het van zijn artistieke basis los te slaan, Zijn studie over het geval Kloos, « den dichter, die nooit evolueerde » is van ongemeen formaat. De auteur van deze « berigte » voert een felle campagne om de Afrikaansche literatuur te emancipeeren, daar zij nog te zeer het eigen karakter heeft van koloniale kunst. Vandaar ook haar kleinheid in probleemstellingen en onderwerpen. .l 9.104 Merkwaardig ook is het bundeltje van H. A. MULDER : Opstelle oor Poësie (IV). Behoudens een verdienstelijke poging om door te dringen tot het wezen zelf der dichtkunst, troffen ons in deze « opstelle » vooral interessante bedenkingen over het scheppingsproces bij den dichter. De studies over P. N, van Wijk Louw en C. M, van den Heever geven blijk van een persoonlijk interpretatievermogen. Bij een ietwat nadere beschouwing der bundeltjes van Mulder en van Wijk Louw wil het ons voorkomen dat onder de Afrikaan letterkundigen zelfstandig- critische geesten heelemaal geen zeldzaamheden zijn, en-sche dat wij eerlang het « beschouwende » aandeel in de litteraire productie van Zuid-Afrika kwalitatief veel hooger zullen moeten aanslaan dan het zuiver « creatieve », mits voorbehoud evenwel voor een paar werkelijk begenadigde naturen. Terloops mag er ook nog wel eens de aandacht op gevestigd dat de critische maatstaven daarginds gezond en evenwichtig zijn, wat tot gevolg heeft dat zij ook het geïnspireerde oeuvre van hun eigen volksgenooten niet over het paard tillen (een verheugend verschijnsel voor een land met een nog jonge eigen kultuur). Dit mochten wij destijds reeds constateeren naar aanleiding van Dr Dek -ker's zeer degelijke « Literatuurgeskiedenis ». 19.105 We lazen nog een bundel «kortverhale » van DIRK MOSTERT : Nooientjies van die Onderland (IV). Het zijn boeiende schetsen uit het dagelijksche leven, naar het realistische procédé. Liefde en avontuur. Dirk Mostert beschikt over een frisschen, dynamischen doch eenvoudigen stijl. Hij weet te ontroeren zonder al te veel sentimenteele trucjes. Als volksschrijver waakt hij over het goed humeur van zijn lezers en zorgt steeds vaderlijk voor een beminnelijk « happy end ».

93 19.106 A. J. HANEKom en S. W. LIEBENBERG, de auteurs van het vaderlandsche treurspel Gideon

Schepers (V) hebben nog alles te leeren van het vak. Dit in een schoolschen, slappen dialoog gestelde drama ontbeert actie, spanning, groei, mitsgaders de andere voorwaarden, welke onontbeerlijk zijn om van een tooneelwerk een speelbaar ding te maken. Dit valt des te meer te betreuren, daar het praegnante historische gegeven alle elementen bevat om tot een succesnummer te worden verwerkt. PAUL HARDY

Van Menschen en Boeken Verleden maand overleed te Stockholm de Zweedsche letterkundige Selma Lagerlof in den ouderdom van 8i jaar. Met haar verdwijnt een der grootste figuren uit de wereldletterkunde, die samen met andere proza-schrijvers vanaf het einde der vorige eeuw de Zweedsche letterkunde uit het naturalisme verloste en de neo-romantiek tot een hoogtepunt opvoerde. In i gog verwierf ze met haar Gósta Berling den Nobelprijs voor Literatuur. Lagerlof behoort tot die enkele schrijfsters die de waarde van het leven volkomen hebben aangevoeld en begrepen. Haar kijk op het leven is steeds idealiseerend. — Wie over het letterkundig werk der overledene wat meer weten wil, verwijzen we naar de uitgebreide studie in het Januarinummer van 1931 in ons tijdschrift verschenen. Selma Lagerlof Aan twee medewerkers van ons tijdschrift viel een eervolle benoeming te beurt : Prof. Flor. Van der Mueren werd nl. benoemd tot lid van de Koninklijke Vlaamsche Academie voor Schoone Kunsten en Letteren. Hij is schrijver van verschillende muziekhistorische werken ; vermelden we maar : « Beethoven », « Benoit, man van zijn volk », « Vlaamsche muziek en componisten de i ge en Zoe eeuw » — En in den schoot van de Koninkl. Vlaamsche Academie voor Geneeskunde werd Dr Jan Lebeer opgenomen. Van zijn hand zijn : « Over kindergebreken », « Sociale geneeskunde », « Over moderne geneeskunde », « Normale kinderen ». Aan de nieuwbenoemProf. Fl, V. d. Mueren den biedt de redaktie van Boekengids haar hartelijke gelukwenschen aan.

Dr Jan Lebeer

Na een korte ziekte overleed teParijsAndréLichtenberger, auteur van een tal romans, geschiedkundige en sociale studies.Vooral bekend is hij om zijn « Mon petit Trott », ook in het Nederlandsch omgezet, een meesterlijke brok kinderpsychologie, die echter niet voor kinderen bestemd, noch geschikt is ; voor volwassenen is het een prachtig boek. L. J. Kryn overleden. Bij het ter perse gaan van ons tijdschrift vernemen wij het overlijden van Leo Kryn, Voorzitter van V.B.V.B. en schrijver van een paar novellen uit de « Sturm and Drang »-periode onzer Vlaamsche letteren, waarvan « De man met den baard » zoo pas uitgegeven werd. Met Leo Kryn ontvalt ons een personaliteït die een belangrijke rol speelde in de organisatie van het Vlaamsche boekbedrijf en derhalve een ruim aandeel in L. J. Kqyn den opbloei van het Vlaamsche koek op zijn actief heeft. Verschaeve's Leven van Jezus. Jaren geleden schreef Cyriel Verschaeve zijn Passieverhaal. Wie zich die forsche brok religieuze epiek herinnert, zal met meer dan gewone belangstelling kennis nemen van het feit, dat ide Westvlaamsche priester-dichter aan de eerbiedwekkende rij van zijn geschriften een herschepping van het geheele Evangelie-verhaal heeft toegevoegd. In het « Jezus »-boek komen de uitzonderlijke talenten van Verschaeve met volle kracht

94 -tot uiting. In de eerste plaats : zijn gave als denker en schouwer. Overwegende de gebeurtenissen uit het Evangelie, speurend niet alleen met zijn geestesoog maar met de « oogen van zijn hart » naar hun diepe verhevene beteekenis, heeft hij in dit boek bladzijde aan bladzijde gevuld met meditaties, die treffen door hun stoute vlucht en hun gloeiende spanning. Maar « Het Leven van Jezus » is niet uitsluitend meditatief. Het is, als werk van een dichter, in hooge mate poëtisch. Het geestdriftig lyrisme, dat Verschaeve eigen is, breekt door in talrijke passages en verleent er aan zijn herschepping van het Evangelie den glans en de beweging van een hymne. Wie Verschaeve kent als beschrijver van de kunst van een Rubens, een Rembrandt, zal in de beschrijvende gedeelten van « Het Leven van Jezus » de hand van den meester terugvinden. Menig tafereel uit Verschaeve's Christusboek is als een wedergave-in-taal van de beste religieuze stukken onzer oude meesters van het palet. « Het Leven van Jezus » door Cyriel Verschaeve verschijnt binnenkort.

19.107 XX.

0. - Algemeene Werken 01:02:05

HANDELINGEN van het 5e Wetenschappel. Vlaamsch Congres voor Boek- en Bibliotheekwezen. Leuven, 22-25 April 1938. With English summaries. Met 6 pltn en 2 uitslaande tabels — Gent, Drukkerij Vincke, 1938 (25 X 17) 219 blz. 5o fr. [f1. 4.—] IV * — De inhoud dezer Handelingen biedt een rijke verscheidenheid. Het zou ons te ver voeren de verschillende onderwerpen op dit 5e Congres behandeld, hier uiteen te zetten. We verwijzen dan ook alle belangstellenden inzake boek- en bibliotheek-wezen naar deze degelijke en wel-verzorgde uitgave ; een ernstig doormaken dezer Handelingen kan niet anders dan hen zeer ten nutte komen. A.S.K.B.

1. - Wijsbegeerte en Zedenleer 19.108 Aalderink, A. G.

159 : 37 : 33

ZIELKUNDE EN OPVOEDKUNDE voor de nijverheidsakten z dln : i. ZIELKUNDE; 2. OPVOEDKUNDE — Groningen, J. B. Wolters, 1938 (23 x i5) 156, igg blz. elk fl. 1,75 IV, P — De bedoeling van schrijver is de examinandi voor de Nederlandsche nijverheidsonderwijsakte te voorzien van een degelijk voorbereidingsboek. Beide deeltjes kunnen echter iedereen dienst bewijzen. Hun verdienste is zich voor vele hoofdstukken der algemeene psychologie tot de hoofdzaak te beperken en eerder over de puberteitspsychologie en de, voor opvoeders nuttigere, totaliteitspsychologieën in te lichten. Verder ver ook lof zijn behandeling der historische paedagogiek vanaf 175o en der bijzonderste-dient moderne stelsels, die voor schrijver zijn : Dewey, Montessori en Daltouplan. Schrijver staat op een uitgesproken spiritualistisch en godsdienstig standpunt. Zijn protestantisme is voor katholieke lezers niet hinderend. Hier en daar is een of andere verkeerde metaphysische bepaling ; het vrijheidsprobleem wordt eenigszins onhandig voorgesteld en een metaphysica van het geweten schijnt den schrijver onbekend te zijn. Dr J. DE MUNTER S.J.

19.109 Aristoteles — Thomas van Aquino ♦

11

INLEIDING OP DE METAFYSICA III. Vert, en van toelichtingen voorzien dr Dr B.

C. van Benthem O.P. Vert, uit h. Latijn [Commentarium in Aristoteles XII Libros Metaphysicorum] — Maastricht, J. J. Romen (Wijsgeerige Grondbegrippen, nr g-io]) 1 939 ('9 x 12) 58, 68 blz. resp. 8 en 9 Ir IV -- Voortzetting van de door ons in Boekengids 1938 rec. 16.284 reeds besproken deeltjes. Zie aldaar. Dr J. DE MUNTER S.J.

19.110 du Boeuff, C. W., Dr

159 : 61

OVER JALOERSCHHEIDSWAAN — Zutphen, G. A. Ruijs,1938 (2q, X i6) 195 blz. fl.2,go IV * — De waan is een zwaar onderdeel der psychiatrische wetenschap. Daar pogen licht in te brengen, is reeds een verdienste op zichzelf. Wij lazen met belangstelling het boek van collega du Beeuff, meer in 't bijzonder de inleiding. Het eerste gedeelte is gewijd aan de studie en de critiek van allerlei theorieën nopens de waanvorming, het tweede geeft de beschrijving en de bespreking van eenige clinische gevallen, en in het derde deel wordt een samenvatting van het geheele gegeven. — Het boek leest moeilijk en is eenigszins onklaar door een te weinig aan clinische gegevens en een te veel aan psychologisch getteeoriseer. Dr FR. Mus

19.111 Ellwood, Charles

159 : 30

DE PSYCHOLOGIE VAN DE MENSCHELIJKE SAMENLEVING. Een inleiding in de theorie van de sociologie. Vert. uit h. Amerik. The psychology of human society]

— 95 -dr Dr J. J. von Schmid — Geïll. met i foto — A'dam, Scheltema & Holkema, 1 939 (25X 1 7) XXIII, 409 blz. fl. 4,5 0

III *, [P] — Schr, is een voornaam vertegenwoordiger van de sociologie, en nl. van de psychologische richting in de sociologie, in de Vereenigde Staten van Amerika. Dit werk is zeer representatief. Staat een onkerkelijk en ondogmatisch Christendom voor. « Een maatschappelijke godsdienst is noodig, een godsdienst van de menschheid, die den dienst onder de menschen tot hoogste uitdrukking van godsdienst wil maken ». (blz. 345). Slechts voor gevormde lezers. Dr C. VAN GESTEL O.P.

19.112 Kloek -Pirée, Mia

159 : 61

HET WOORD GENEEST. Suggestie en autosuggestie — Lochem, De Tijdstroom N. V., f1, z ; geb. f1. 2,90 '939 (2 1 x i6) 148 blz. IVO — Schrijfster is bestuurster van het instituut Coué te 's Gravenhage. Haar boek is een pleidooi voor de behandelingsmethode volgens Dr Coué. Die methode is zoo eenvoudig mogelijk : patiënt zal 's avonds voor het inslapen en 's morgens bij het ontwaken, tamelijk luidop zeggen, zoodat hij zijn eigen woorden hoort, terwijl hij een koordje met twintig knoopen door de vingeren laat glijden : « elken dag word ik in alle opzichten beter en beter. » De lezer kan eens probeeren ! Alle commentaar overbodig. Dr FR, MEEUS

19.113 Kok, A. B. W. M. Ds 29 : 1 VERLEIDENDE GEESTEN. Geïll. — Kampen, J. H. Kok N. V., 1939 (21 X 15) 163 blz. f1. i,6o ; geb. f1. 2,25 IV. P — Een gezellig keuvelend overzicht van enkele moderne religieuze, meest pantheistische dwalingen. Het christendom waarmee schrijver ze confronteert is uit den aard der zaak het protestantsche. Doch dit zal den lezer geen kwaad doen en overigens is het boekje zeer bruikbaar. CYR. VAN DUYSE

19.114 Stokvis, Berthold, Dr

159

:

61

DE BETEEKENIS DER EXPERIMENTEELE PSYCHOLOGIE IN DE GENEESKUNDE. Openbare les a. d. Rijksuniversiteit te Leiden 15-2-39 — Lochem, De Tijd 1 939 (24 x i6) 25 blz. -strom, fl• 0 ,75 IV * — Rede uitgesproken bij den aanvang zijner werkzaamheid als privaat -docent in de experimenteele psychologie aan de universiteit te Leiden. Klaar en sober betoog dat ook de experimenteele psychologie, in de geneeskundige wetenschap, een clinische waarde heeft en dat zij haar invloed kan doen gelden, zoo bij de diagnostiek als bij de therapie. Dr FR, MEEUS

19.115 Waterink, J., Dr 159 : 37 DE « OPVOEDBAARHEID » DER KINDERLIJKE INTELLIGENTIE — Wageningen, Zomer & Keuning (Paedagogische Studiën, i) 1939 (124 x 6) 64 blz. fl. 1,90

IV — Het boekje van den Hr Dr Waterink heeft als titel een vraagstuk dat nog steeds zeer betwist blijft. De schrijver geeft de meeningen van vooraanstaande paedagogen, zooals Selz, Kohnstamm, en zegt dat er over de « opvoedbaarheid » van de kinderlijke intelligentie nog geen eenheid is aangaande de manier op dewelke men het vraagstuk stellen moet. Geen wonder dan dat er ook geen overeenkomst is tusschen de conclusies tot dewelke de specialisten overgaan. De schrijver zet enkele zeer belangrijke punten in 't licht : de oplossingsmethoden welke men aanbiedt moeten zich aanpassen bij het ontwikkelingsstadium van den geest die ermee werken moet, — er zijn stadia in het kinderlijk denken die men door de beste methode niet overwint, omdat het oogenblik niet gekomen is, — het kunnen-meekomen-op-school wordt beinvloed door andere factoren dan de intelligentie, het verstand is niet alleen beslissend. Omtrent de verschillende oorzaken die het kind op school beinvloeden, geeft de schrijver zeer interessante tafels, die verschillende bladzijden innemen. Alhoewel met losse kapittels samengesteld, is het boekje van Dr Waterink zeer leerrijk, bizonder om inzicht te geven in de verschillende aspecten van het vraagstuk. Dr R. DELRUE

2. - Godsdienst 19.116 Aalbers, H. 24 : 84 DE LEVENSLEER VAN MEISTER ECKHART. Inleiding en vertaling van H. Aalbers. — Arnhem, van Loghum Slaterus, 1939 (20 X 14) 148 blz. f1. 2,75 ; geb. fl. , 3,50 I 2 , T — Naast een inleiding van den vertaler wordt hier een deel van Eekhart's Duitsche werken in een zeer vlotte en niettemin getrouwe vertaling weergegeven; nl. zeven preeken, fragmenten uit Die Rede der Underscheidunge en uit het « boek over de goddelijke ver-



96 troosting ». De inleiding is pantheïstisch gekleurd. Wat de werken van Eckhart betreft, in de hier vertaalde stukken zal men de meeste van zijn dwaalmeeningen, waaronder enkele als kettersch door het kerkgezag werden veroordeeld, terugvinden ; bepaaldelijk zijn pantheïsme. Wijl er anders bladzijden voorkomen van aangrijpende diepte en schoonheid, is voor den mogelijk kwaden invloed van deze Eckhart-stukken een bizondere waarAL. JANSSENS C.I.C.M. schuwing noodig.

19.117 Bavinck, J. H. Prof. Dr

24

LEVENSROES EN BEZINNING — Den Haag, J. N. Voorhoeve (Brandende kaarsen fl. 0 ,45 nr 24) 1 939 (19x12) 32 blz. II, P — Deze reeks « Brandende kaarsen » is niet voor katholieken. Ook in dit boekje van den protestantschen Professor Bavinck, lezen we menige uitdrukking die wij niet kunnen onderschrijven. En wat er goeds in staat, is verdoken in cen terminologie die bij onze menschen niets anders dan verwarring kan stichten. J. SALSMANS S.I.

23:1 : 39 : 83.8

19.118 Eldering, P.

WONDERGELOOF EN WONDERVERHALEN — Lochem, De Tijdstroom, 1 939 (20 X 14) 122 blz. fl. 1 ,75 ; geb. Ii. 2,40 I 2, LP -- Het boek tracht een zekere subjectieve godsdienstigheid bij de moderne « christelijke » aanhangers van de zoogenocmde « vrije » gedachte te behouden. Philosophisch, theologisch en exegetisch wordt afgebroken met bijna alles wat realiteit, openbaring en geschiedenis ons met zekerheid leeren. Logisch moet het boek vernietigend werken op leer en instellingen ons door Christus in Gods naam voorgehouden. Wetenschappelijk heeft het boek zelfs geen compilatie-waarde, ver van principieele houdbaarheid en is oppervlakkig anecdotisch getint. Dr M. DAISOMONT, PR.

19.119 Janssens, Al., C.I.C.M. ♦



23 : 24

DE HEILIGE MAAGD EN MOEDER GODS MARIA: III. De heerlijkheden van het goddelijk Moederschap — Antwerpen, Standaard-Boekhdl ; Nijmegen, Dekker en van de Vegt (Leerboeken der Dogmatica en der Apologetica — 5e Traktaat dl 3) 1 939, 2 e herz. druk (23 X 17) VI, 294 blz. 3ofr.

IV * — In deze tweede uitgave heeft P. J. zijn traktaat over de heerlijkheden van het goddelijk moederschap niet alleen omgewerkt maar ook aanzienlijk bijgewerkt. De vroegere editie telde igi blz., de nieuwe telt er 294. Het algemeen plan van uitwerking werd grondig gewijzigd, verschillende punten werden breedvoeriger uitgewerkt en meerdere nieuwe, welke heden ten dage in de branding staan, werden aan een grondig onderzoek onderworpen. Op 's schrijvers methode hoeven we niet terug te komen : ze is voldoende Al. Janssens C.I.C.M. gekend. De degelijkheid van zijn mariale handleidingen wordt algemeen erkend. Samen met zijn Theotocos — de naam- en zaakregister omvat ook dit boek — vormt dit traktaat een heerlijke brok gezonde mariale theologie. Aan allen, die verlangen zich de kennis van Maria's heerlijkheden eigen te maken, wordt de studie van beide ernstige, stevig gebouwde verhandelingen ten zeerste aangeraden. L. VAN RULLE, PR.

19.120 Mahieu, J., Kan., Dr

24

19.121 van den Bosch, V.

24

♦ NAAR INNIGE VEREENIGING MET GOD — Averbode, Goede Pers, Sekret. v. 2 fr. E. K. («Herautjes » nr z5) 1939 (16 x i 1) 46 blz. V —Een klein, maar inhoudrijk schriftje, waarin de auteur soliede leer met heldere uiteen wist te paren. Het is doorspekt met aanhalingen van Sint Thomas, G. Gezelle-zeting en Thomas à Kempis. Een waardevolle aanwinst voor de Herautjesserie. L.VAN HULLE, PR. ♦ JUNIMAAND, TOEGEWIJD AAN 'T APOSTOLHART VAN JESUS. Voor apostolische Zielen. Met i plaat — Antwerpen, Prokuur Miss. v. Afrika, '937(20 x 13)164 blz. 8 fr. V — Overwegingen voor Junimaand over het Apostelhart van Jezus. Belicht een voor onzen tijd van Kath. Actie zeer praktische zijde van de Godsvrucht tot het H. Hart.

19.122 van Houtryve, Id., Dom, O.S.B.

271

♦ LES S FURS DE LA CHARITÉ DE NAMUR. Geill. — Salzinnes (Namur) Maison Génér. des Sceurs de la Charité, 1939 (20 X i5) io8 blz. 12 fr. V — De hoogstaande ascetische schrijver die Dom van Houtryve is, biedt ons, bij het

ruim Zoo-jarig bestaan der genoemde Congregatie te Namen, niet een saai historisch overzicht, maar een warm en innig boek, dat ons een concrete beleving van de « caritas christiana » voor oogen stelt. Tevens dringt de gewijde schrijver door tot den geest en den dieperen inhoud van doel en werking der Congregatie, en komt er zoo toe de voornaamste princiepen van het religieuze leven aan te geven. Juist daarom, ook aan hen die de Congregatie van Namen niet kennen, een aan te bevelen boek. R. K.

19.123 Wolf, A. G. Barkey

24

HET WAAGSTUK VAN HET HUWELIJK — Den Haag, J. N. Voorhoeve (Brandende kaarsen nr 29) 1939 (19 X '2) 31 blz. Ii. 0 ,45 II, [P] — De hoofdgedachte, dat het huwelijk een waagstuk is, indien het zonder Jezus geschiedt, zullen wij niet tegenspreken. Maar om zich tot de echtverbintenis goed voor te bereiden, hebben onze menschen katholieke zaakrijke en pakkende boekjes genoeg, om de hand niet te moeten uitsteken naar deze protestantsche onderrichting. J. SALSMANS S.I.

3. Sociale Wetenschappen - Opvoeding 19.124 Bijl, W. C., Hoekstra, J. W., Lindemans, G. J. en 37 : 008 : 30 Proost K. F., Dr VOLKSONTWIKKELING. Beginselen en practijk. Met een voorrede van A. de Koe — Arnhem, van Loghum Slaterus, 1 938 (24 X i6) 203 blz. Ii. 2,90 ; geb. Ii. 3,90 III, L — Proeve van een theorie der vrije volksontwikkeling, steunend op de ervaring opgedaan in de vereeniging « Ons Huis » te Rotterdam. Eerst een historisch overzicht van de werken voor volksontwikkeling, ook in 't buitenland, voor zoover zij invloed hadden in Nederland. Dan — wat al te zwaar op de hand ! — de grondslagen. Daarna de opbouw: waar over lichaamscultuur, muziek, dans, leekenspel, handenarbeid enz, wordt gehandeld. Daarna over de organisatie. — Twee opmerkingen : i) Heel het werk lijkt ons té abstracttheoretisch. 2) Deze volksontwikkeling steunt op een vage, vrijzinnige religiositeit. Dr C. VAN GESTEL O.P.

19.125 Bosch ma, Hilbrandt

37 : 22

VROEG TOT GOD. Enkele opmerkingen over het onderwijs in de Bijbelsche Geschiedenis — Assen, van Gorcum en Comp. (Religieuse vorming nr 4)1939 (I 5 X 21) 35 blz. f 1. o,go I 2 , P — In den vorm van een brief aan een moeder geeft Schrijver eenige raadgevingen over het Bijbelonderricht bij de kleine kinderen ; nieuw zijn de uiteenzettingen wel niet, maar ze getuigen toch van een degelijke kennis der moeilijkheden en van practische ervaring bij het kind. Het boekje is in vroom protestantschen geest geschreven. DFM. DAISOMONT, PR.

19.126 Bosman, A. G., Ir

30 : 33

MOREELE EN GEESTELIJKE HERBEWAPENING OP SOCIAAL - ECONOMISCH fl. 0,25 GEBIED — Leiden, E. J. Brill, 1 939 (24 X i6) 41 blz.

III, N — Schr. is overtuigd dat de na den oorlog zoo sterk veranderde maatschappelijke verhoudingen, dus de geslaagde acties der vakorganisaties, in de eerste plaats als oorzaak te noemen zijn van de econ. inzinking (blz. 5). Tenslotte, een rekwisitorium tegen de syndicaten en een pleidooi voor terugkeer naar een liberale economie ! Dr C. VAN GESTEL

Bronneberg, Chr. H. A. : ZELFVERDEDIGING. JIU JITSU — ioo blz. 19.127 Oerlemans, A. I. : BEKNOPTE OPSPORINGSLEER — 178 blz.

79 343

Tieman, W. A.: INL. TOT DE KENNIS V. D. MISDADIGER — 54 blz. 159:34 Tieman, W.A.: POLITIEBEVOEGDHEID. Voor politie -ambtenaren en anderebelangstellenden systematisch behandeld en van talrijke arresten en uitspraken van bekende schrijvers voorzien — 66 blz. 351 : 34 Tieman, W. A. : WAT IEDER VAN HET GELD WETEN MOET — 8g blz. 33 Wijk, K. W.: WAPENS EN VUURWAPENS — 135 blz. 351 Geïll. — Velp, J. A. Reesink N. V., 1939 (19 x 13) fl. 1,25, 1,50, 0 ,75, 0 ,45, 0,50, 1,25 IV — i, 2, 4 en 6 richten zich hoofdzakelijk tot de politie voor wie deze boekjes, practisch, zakelijk en beknopt, een rijken inhoud van degelijke raadgevingen en leerrijke gegevens bevatten. 3 en 5 richten zich tot een ruimer publiek ; het eerste om na uiteenzetting van de voornaamste theorieën over crimineele psychologie, enkele blz. te wijden aan « beroemde misdadigers » en daarna even « de menigte als misdadigster » onder de loupe te nemen ; het tweede om de lezers een algemeen begrip omtrent het geld, -zijn functie en beteekenis voor de huidige samenleving, bij te brengen

P. L,

— g g `_ 19.128 Carp, E. A. D. E., Dr 30 : 159:61

♦ DE SOCIALE WAARDE VAN GEESTELIJKE VOLKSGEZONDHEID -- Assen, van Gorcum & Comp. (Sociaal paedagog. voordrachten nr 3) 1939 (24 X i6) 3o blz. Ii. 0 ,75 IV — Deze zeer lezenswaardige brochure van Prof. Dr Carp, katholiek hoogleeraar in de psychiatrie aan de hoogeschool van Leiden, leent zich niet tot een analyse, daar zij zelve slechts een omschrijving is van een uitgebreid programma voor geestelijke Volksgezondheid. Dr FR, MEEUS

19.129 Coopmans, Mar. B.C.M. 33

♦ DE ONTWIKKELING DER INDUSTRIE-FINANCIERING. Met een voorw. van

Prof. Dr Jr H. C. J. H. Gelissen -- Arnhem, G. W. van der Wiel & Co (Gedeeltel. overdruk uit Fin. Overheidsbeheer) 1939 (21 X i5) 55 blz. fl. 0,70

IV — In Nederlandsch Limburg ontstond op i April 1932 een Economisch Technisch Instituut, dat de mogelijkheid van nieuwe industrialisatie onderzoekt. Ter financieering van deze nieuwe industrieën werd nadien ook een industriebank in 't leven geroepen. Schr. onderzoekt de verkregen resultaten. Dr C. VAN GESTEL O.P.

19.130 Csaba, Margaret, Dr Med. 37 : 57 : 61

♦ WAT EEN MOEDER WETEN MOET. Met een voores. v. Mgr Prof. Dr Tóth Tihamér. Vert. uit h. Hongaarsch dr P. Crassaerts -- Leuven, De Vlaamsche Drukkerij, 1939 (19 X 14) 183 blz. io fr.

IV, M — Het boekje is door een doktores geschreven, die een ideale levensopvatting paart aan practischen zin en oprechte menschlievendheid. Wanneer alle moeders de raadgevingen, die hier geschreven worden, wilden volgen, wat zouden wij dan een heerlijk geslacht om ons heen zien groeien. Het boek bevat antwoord op vele moeilijke en delicate vragen van het leven en voor vele moeders zal het een raadgever zijn, wanneer ze niet weten waar naartoe met hun kommer en zorgen om hun kinderen. Vooral de hoofdstukken « Het opgroeiende kind » ; « De groote omwenteling » ; « Het nieuwe Wezen » zullen door onze moeders gretig gelezen worden. ELZA WOLF

19.131 Coppes, A. H. J. en Broekhuis, J. B. 30

♦ MAATSCHAPPELIJK WERK. Met voorw. van Edo J. Bergsma — Enschede, N. V. voorheen M. J. v. d. Loef f, 1 939 (24 x i6) 8, 232 blz. geb. f1. 2,go IV — Overzichtelijk panorama van maatschappelijke instellingen in Nederland, met bijzondere vermelding van wat te Enschede bestaat. Dr C. VAN GESTEL O.P.

19.132 de Kadt, J. 30 : 32 HET FASCISME EN DE NIEUWE VRIJHEID — A'dam, Em. Querido ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl, 1 939 (23 X 1 5) 343 blz. 63,75 fr. ; geb. 76,áo fr.

II, N — Onder fascisme begrijpt Schr. de moderne totalitaire stroomingen. Hij is er een principieel tegenstander van, maar waardeert objectief wat hun kracht uitmaakt. Over-

winning op het fascisme is slechta mogelijk door het fascisme te overtreffen. De- voornaamste taak is de vorming van nieuwe élites. -- Op blz. 337-338 wordt het Katholicisme als fascisme veroordeeld. Hoewel belangwekkend op sommige plaatsen, verveelt het boek toch door zijn omslachtigheid en de te groote eigengereidheid van Schr. Dr C. VAN GESTEL O.P.

19.133 de Raet, Lodewijk ♦

33 : 30 OVER VLAAMSCHE VOLKSKRACHT. Uit de geschriften van... Met een inleid. dr Max Lamberty en slotbeschouwingen over Vl. volkskracht van heden dr Prof. G. r. Eyskens. Geill. met i plaat -- Antwerpen (25 x i6) 378 blz. 45 fr.

IV -- Als blijvend gedenkteeken van de huldiging van Lod. de Raet kon ons niets beter geschonken worden dan dit gedenkboek : het bevat de beste blz. uit zijn geschriften, o.m. zijn steeds waardevolle studie over de Vlaamsche economie. Treffend heeft M. Lamberty de beteekenis van de Raet toegelicht : hij leerde ons waardeering voor den geest en tevens voor de stoffelijke welvaart. Zoo werd zij de grondlegger eener Vlaamsche wetenschap en tegelijk eener Vlaamsche economie. Prof. Eyskens beschreef de Vlaamsche volkskracht van heden : een indrukwekkend Lodewijk de Raet bilan van onze huidige economische mogelijkheden en tekorten. Dr C. VAN GESTEL O.P.

— 99 — 34 : 159 : 57 : 30 GERECHT EN RECHT. Kritiese bemerkingen op onze rechts- en strafpleging, en bijdrage om tot een betere wijze van recht-doen te komen — Heide (Antes.), Uitg. Dienen, 25 Jr. ; geb. 3o Jr. 1 939 (21 X 15) 197 blz. 10 — Dit boek is een desillusie voor wie het leest. Criminologisch is het door een onbevoegde geschreven, en bij de uiteenzetting zijner stellingen toont de schrijver zich ongewoon vooringenomen. Waar hij over de gerechterlijke beteugeling van den geslachtsdrift handelt — schrijver meent dat het Gerecht zich daar niet mee t-- bemoeien heeft — is zijn amoreel standpunt niet alleen vreeselijk verouderd, maar door de feiten zelve voorbijgeloopen. De normale evolutie toch van het menschdom naar hooger, eischt een zekere sublimeering van den geslachtsdrift. Bij zijn ontstaan dacht Sowjet-Rusland die natuurwet te kunnen miskennen : de feiten, dat is het ellendig lichamelijk en zedelijk verval der bevolking, hebben het spoedig tot bezinning gebracht, en niet alleen stelde het de familie en den huwelijkstrouw terug in eere, doch voorzag ook strenge straffen voor zedendelicten. Ongezond en onwaar boek. Dr FR. MEELIS

19.134 Grub, Geert

30 : 32 : 008

19.135 Faber, H., Dr

NAAR WIJDER HORIZON. Over de ziekten van dezen tijd en hun genezing door een vernieuwde democratie. Ingeleid dr Prof. Jr W. Schermerhorn — Utrecht, W. de Haan, 1 938 (24

19.136

x i6) VIII, 232

Helene Ilaluschkä

blz.

1

J 1, 2,90

II, P — Schr. is protestantsch predikant en oud-Voorzitter van de Nederlandsche Beweging voor Eenheid door Democratie, die zich ten doel stelt het nationaal-socialisme te overwinnen door een beter nationalisme, t.t.z. een democratie die steunt op de Nederlandsche volkstraditie, Zijn boek weerspiegelt den geest dezer beweging. Geen theoretisch werk over de problemen der democratie, maar een tamelijk oppervlakkige diagnose — de zooveelste ! — van de huidige crisis van het gemeenschapsleven, een vergelijking van voor- en nadeelen van dictatuur en democratie en dan de middelen om de democratie te herstellen. — Vlot geschreven, maar zonder diepgang of nieuwe inzichten. Dr C. VAN GESTEL O.P.

Haluschka, Helene

37

♦ WAT IS NU GOEDE TOON ? Dit boek begint waar de etiquette » ophoddt. Vert.- uit h. Duitsch dr Alb. Schelfhout-van der Meulen — Heemstede, De Toorts, 1939 (21 X 14) 158 blz. fl. 2,50 ; geb. fl. 3 V — Een nieuw boek van 'n zeldzame fijne vrouw ! Rake menschenkennis, juist-psychologisch inzicht en een geestige manier van zeggen maken de lezing er van voor ieder nuttig en interessant. -- Ook de vertaalster, bekend om haar eigen kleine boekjes, haalt eer van haar werk. FR. CROLS, PR.

19.137 Hetzer, Hildegard, Prof. Dr

37 : 159

OPVOEDINGSFOUTEN, OPVOEDINGSRAAD. Feiten en inzichten. Vert. uit h. Duits dr N. van der Zeyde. Geïll. met 34 afbeeld. nr tekeningen — A'dam, H. Meulenhoff (Serie : Mod. Opvoed. en Wereldbeschouwing nr 8) i 939 (2' X i) 175 blz. f 1.2, i o;geb. f 1.2,75 IV, N — Deze opvoedkundige, eene uit de school van de Weensche Charlotte Bühler, heeft jaren lang aan het hoofd van een consultatiebureau gestaan, dus in de rechtstreeksche praktijk. Wat zij daar beleefde midden de honderden gevallen en de bonte casuistiek, heeft zij bijgehouden en te boek gesteld. Zij doet het buiten alle geleerdheidsmanie om, in eenvoudige scripten met populariseeren,d doel. Ook in dit werk — bedoeld voor opvoeders, dus in eerste instantie ouders — geeft zij « feiten en inzichten », ingeleid door enkele sobere, goede beschouwingen over « de opvoeding tot opvoeder » van meer algemeenen aard. Zij heeft het klaar inzicht, den goeden toon, de juiste adaptatie. Zij bewandelt zeer wijs den gouden middenweg, b.v. in zake belooning en straf, sexueele voorlichting, spel en dies meer. Haar werk is daardoor keurig, leerrijk, opwekkend. Echter betreur ik haar volstrekt neutrale houding : hoe is 't mogelijk dat zij, die alles aan het jonge kind of de puberjeugd voorziet en behandelt, problemen negeert als het kind en het geloof, het kind en de deugd en een belangstellingscentrum niet kennen wil als de Kerk, de liturgische feesten, die zóó spreken tot de jeugd ! VAN DEN DRIES, PR. A.

19.138 Kalmijn-Spierenburg, Jo ♦

37 : 57

« MOEDER, SPREEK ! » Geïll. dr Adri Alindo — Baarn, Bosch & Keuning, z 939 (i g X II) 59 blz. geb. fl. 1,10

I00 IV, M — Geschreven voor alle moeders, die gevoelen, dat zij de teere taak hebben zelf haar kinderen te spreken van het groote levenswonder, in de vaste overtuiging, dat niets zoozeer in staat is om het kind iets te doen beseffen van de schoonheid en de heiligheid dezer dingen als moeders eigen woord. Bij de opvoeding der kinderen is spreken een heilige eisch en zwijgen vaak een misdaad. Mevrouw Kalmijn-Spierenburg geeft het antwoord op vele vragen, door de kinderen gesteld en waarop vele moeders niet weten wat te zeggen... « De tijd komt gauw genoeg dat het kind te groot is om het dicht aan ons hart te nemen en fluisterend te spreken over 's levens wonderen ». Een nuttig boek ! ELSA WOLF

19.139 Knuvelder, Louis ♦

30 : 32:33 : 37 ZORGEN OM MORGEN. Een bundel opstellen — Den Haag, « Lector et emergo » (De nieuwe Gids-biblioth. nr 3) Ii. 2,25 1 939 (24 x 1 7) 176 blz.

IV — Deze essais bieden een lofwaardige vulgarisatie van sociaal-paedagogische denkbeelden. Schr. geeft blijk van vertrouwdheid met de moderne problemen en literatuur en van een edele bekommering om « den mensch van morgen ». D r C. VAN GESTEL O.P.

Mast, André, Dr

19.140

34 : 35

DE VERORDENINGSMACHT DES KONINGS IN POLITIEZAKEN EN DE WET VAN 5 JUNI 1 934Proefschrift ter verkrijging v. d. graad van geaggregeerde voor het hooger onderwijs — Antwerpen, De Sikkel (Vl. Louis Knuvelder

Rechtskundige Biblioth, onder leiding van Prof. Mr R. Victor) 1 939 (24X 16 ) 172 blz. 35 fr.

IV — Dat eene wet van een paar artikelen een grooten inhoud kan hebben op de evolutie van een tak van het recht bewijst deze belangwekkende studie. Al de juristen die het administratief recht beoefenen en een aantal ambtenaars van staat, provincie en gemeente moeten deze studie met aandacht lezen. PROF. L. VAN BOUWEL

34

19.141 Noterdaeme, J. ♦

DE BELGISCHE GRONDWET. Tekst en uitleg met vragen en antwoorden. Heruitgeg. en aangev. dr Jozef Pyck. Met in bijvoegs. de Nederl. tekst — Brugge, J. Houdmont, 7, Filips de Goedelaan 1939, 4e uitg. (22 x 15) XXIV, io6 blz. iofr. + i,5o fr.

IV — Dit werk is niet geschreven voor juristen noch voor de studenten in de rechtswetenschap, maar het kan uitstekende diensten bewijzen aan degenen die een overzicht willen hebben van hetgeen in onze grondwet voorgehouden wordt. ' PROF. L. VAN BOUWEL

23 : 24 : 1

19.142 Poortman, J. J.

VAN TROUW EN ONTROUW, TROUWEN EN VERTROUWEN -- Assen, van Gorcum (Vragen- van-nu, nr 29) 1 939 (2 0 X 15) 32 blz. fl• 0 ,75 I 2 — De onderwerpen die behandeld worden zijn : de antinomie die ondervonden wordt tusschen het ongetrouw handelen en het subjectief getrouwheidsgevoel dat ons zou willen dwingen tot practische trouw ; de betrouwbaarheid van anderen, het zelfbetrouwen, het vertrouwen in onze kennisakte en in God. In feite staat de schrijver op het standpunt van het afbrekend subjectivisme en behandelt het onderwerp oppervlakkig, verward, in soms onverstaanbaren en pedantisch getinten stijl. Dr M. DAISOMONT, PR.

19+143 Steketee, Chr., Dr

37 : 159

HET ACHTERLIJKE KIND — Baarn, Bosch & Keuning (Libellen-serie nr 37 8 ) 1 939 f1, 0 ,45 ( 1 9 X 17) 32 blz. V, [P] — Dit is een pretentieloos vulgarisatiewerkje geschreven door een vakman over een onderwerp dat hem particulier goed bekend is en dat hij in diep-christelijken zin Dr FR, MEEUS behandelt.

19.144 Vandeven, J.

37 : 159 : 61

DE HEILPJEDAGOGIEK BIJ DE OLIGOPHRENEN — Antwerpen, De Sikkel (Brochurenreeks van de V. O. V.)

1 939 (20 X 14)

67 blz.

g fr.

IV — Wie een beknopte en toch gepaste voorstelling verlangt te krijgen van het thans zoo druk besproken probleem van de opvoeding van geestesonvolwaardige kinderen : stompzinnige, zwakzinnige, achterlijke, karakterverstoorde, moreel-slecht aangelegde kinderen, enz., en van al wat met de ze opvoeding in verband staat, kan geen beter en alzijdiger boekje vinden als dit van den heer J. Vandeven, leeraar bij het bijzonder onderwijs der stad Antwerpen. Het is in een breeden geest opgevat en ieder onderdeel van het vraagstuk wordt er klaar in belicht. Dr FR. MEEUS

I01

19.145 van Klinken, L.

37

EEN DIAGNOSE VAN DE HEDENDAAGSE SCHOOLZIEKTE Kampen, J. fl, i,6o H. Kok, 1938 (25x16) 135 blz. IV *, P — Een pedagogisch essay, gaar en zwaar als een doktoraal proefschrift, en al even gedocumenteerd, bedacht en apodictisch. Steller betoogt dat de ziekte, waar de hedendaagsche school aan lijdt, in ve'.e opzichten een produkt blijkt te zijn van de rationalistische, i 8e-eeuwsche Aufklárung. Dat onderzoekt en staaft hij scherp en streng, in drie thesissen, in een all-round historische en principieele diagnose. Met den stijl van een pedagogisch geschoolde. Gansch zijn betoog komt neer op de verdediging van de christelijke school. Natuurlijk heeft hij het oog op toestanden uitsluitend voor Nederland ; dat getuige zijn overzichtelijke studie op den politieken strijd rondom de christelijke school. Mij verwondert het dan toch, dat hij de prestaties van de Roomsch Katholieken heel eng ter. zijde laat. Zijn betoog is ingegeven door een — laat staan godsdienstigen — streng orthodox-Protestantschen geest. Toch blijft de lezing ervan leerrijk, deugddoend. A. VAN DEN DRIES, PR.

19.146 Zijlstra, H. J., Mr Dr ♦

33

INLEIDING TOT DE ECONOMIE. Herzien dr Dr J. Mullemeister. Geïll. met grafieken — R'dam, Nijgh & van Ditmar, 1939, 5e druk (21 X 14) 325 blz.

fl.

2,90 ;

geb. fl. 3,40

IV — Zakelijk, didactisch : een werk dat in Nederlandsche onderwijsinrichtingen daarom een klassiek handboek wordt. Schr. verdeelt zijn stof over vgl. hoodfstukken : i) voortbrenging 2) waarde 3) ruilmiddelen 4) verdeeling 5) verbruik 6) conjunctuurleer 7) statistiek 8) geschiedenis van de economie, d.i. van de economische leerstelsels. Dr C. VAN GESTEL O.P.

4. - Taalkunde 19.147 Opbrouck, Arduyn, O.F.M. ♦

4393 : 801 : 37

STIJL EN TAAL : DEEL A. Voor de voorbereid. afdeel. der humaniora en voor den 4e graad v. d. lagere school — Mechelen, St-Franciscus Drukkerij, 1939 (21 x i5) 248 blz. 2o fr. r. V — Inrichtingen voor M. 0., die de bekende « Stijl en Taal »- boekjes van Opbrouck en Fraussen gebruiken, zullen natuurlijk ook dit « voorloopertje » in hun voorbereidende afdeeling bezigen. Het biedt een keur van leesstukjes (voor een groot deel genomen uit opstellen van leerlingen), waarnemings- en woordenschatoefeningen, stijloefeningen, geleide oefeningen, spreekbeurten en suggestieve opgaven voor opstellen : alles gegroepeerd in belangstellingscentra. Toon en taal van sommige briefjes vonden wij wat houterig, een enkele onnauwkeurigheid (bvb. een West-Vlaamsche jongen) moesten we vaststellen terwijl vele teekeningen ons slechts matig konden bekoren : enkele vlekjes in dit overigens goed leerboek. Jos. JANSSENS

19.148 Rousseau, H. J.

30 : 4393 : 42

DIE INVLOED VAN ENGELS OP AFRIKAANS : Deel i. 'n Sosiologies-taalkundig ondersoek. Geïll. — Kaapstad, Maskew Miller, 1 939 ( 1 9 x i) VIII, 222 blz. 5 /6 V — Na een studie over de verengelsching der Afrikaners wordt grondig de verengelsching van 't Afrikaans nagespeurd. 't Engelsch, aldus de schrijver, heeft de Afrikaansche schrijf meer ten goede dan ten kwade, de Afr. spreektaal meer ten kwade dan ten goede-tal beinvloed. Er worden middelen aangewezen om « die taal » te zuiveren. 't Voornaamste middel is «t die stoflike en geestelike gelijkwaardigheidsbesef » der Afrikaners. — Belangrijk voor Nederlandsche filologen. A. DE MEIRSMAN O.S.B.

19.149 Vercautere, H. P.

43 : 37

PROGRESSIEF LEERBOEK DER DUITSCHE TAAL voor het middelbaar en normaal onderwijs : 2e Deel. Geïll. — Brussel, A, de Boeck, 265 Koninklijke straat, 1939 2 dln 22 Ir. (22 x 1 5) 235 blz. V — Met dit deel wordt den elementairen cursus in de Duitsche taal afgesloten. Schrijver heeft getracht er de algemeene grondslagen in vast te leggen, die noodig zijn voor de kennis der Duitsche taal, vooraleer met specialisatie kan begonnen worden. Al het goede, dat wij vroeger van het eerste deel mochten zeggen (rec. 16.365), vindt hier zijn bevestiging. Sla er maar de oefeningen op na, of de vragenreeksen, of de behandeling der spraakkundige verschijnselen en u zult den leeraar herkennen, die weet hoe zijn waar aan den man te brengen. Pittig geïllustreerd — door den schrijver zelf, meenen wij — werd dit boek in officieel-neutralen geest gehouden. — Nette uitgave van de Boeck. Jos. JANSSENS

- IO2 --

5. - Wetenschappen 19.150 Barge, J. A. J., Prof. Dr ; Buytendijk, F. J. Prof. Dr en Schulte, J. E., Dr 57 : 61 : 159

♦ HET RAS MORPHOLOGISCH, PHYSIOLOGISCH EN PSYCHOLOGISCH BESCHOUWD. Voordrachten gehouden op den studiedag over het rassenvraagstuk, georganis. dr de R. K. Charitative Vereenig, voor geestelijke volksgezondheid en den Senaat van de R. K. Universiteit van Nijmegen. Overdruk uit « Afkomst en Toekomst » 5 e jg Den Haag, W. P. van Stockum & Zn, 1 939 (24 X i6) 85 blz. fl. i IV — Hoogervermelde studiedag werd op 4 Februari 1939 te Nijmegen gehouden en door den Rector magnificus met een inleidend woord geopend. Die studiedag was als een antwoord aan den oproep van Z. H, den Paus om het rassenvraagstuk in het licht der katholieke leer te bestudeeren en te beperken. Deze drie voordrachten vormen een streng wetenschappelijke inleiding tot het rassenvraagstuk dat ook nog andere uitzichten heeft godsdienst, opvoeding, rechtsorde, politiek, die bij een latere gelegenheid aan de dagorde zullen staan. De titel der voordrachten geeft een voldoende aanwijzing over haar inhoud. Dr FR. MEEUS

59

19.151 Senden, Leo, pr. ♦

Leo Senden

ONS KEVERBOEK. Geïll. met teekeningen en z 5 platen — Leuven, Davidsfonds (Volksboek 288) 1 939 (20 x 17) 159 blz. '5 Ir. V — Het Davidsfonds bezorgt ons een nieuw boek van Senden nl. « Ons Keverboek ». De titel is eenigszins misleidend, want van de circa 3.000 soorten die in ons land voorkomen, bespreekt E. H. Senden er slechts een vijf niet de bedoeling geweest van den schrijver-tienal.Nuhs een volledig systematisch overzicht te geven van die buitengewoon soortenrijke orde uit de insectenwereld. De gekende aantrekkelijke stijl van den schrijver maakt het boek wel interssant voor leeken op entomologisch gebied, die dan ook niet veeleischend zijn voor streng wetenschappelijke juistheid. — De rijke en goede illustratie verhoogt nog de aantrekkelijkheid. J. G. ROELS

6. - Toegepaste Wetenschappen 19.152 Harris, Leslie J., Sc. D.

61

VITAMINES IN THEORIE EN PRAKTIJK. Vert. uit h. Engelsch [Vitamins in theory and practice] dr Dr P. H. Ronge. Geïll. — Utrecht, Erven Bijleveld, 1 939 (23 x i) 267 blz. geb. f1. 4,90 IV — « De ontdekking der vitamines, een geschiedenis van talrijke mooie experimenten en scherpzinnige gevolgtrekkingen door wetenschappelijke werkers van de geheele wereld, wordt hier verhaald in woorden en afbeeldingen, die voor iedereen begrijpelijk zijn. » Deze belofte, waarmee het boek zich bij het publiek aanmeldt, kunnen we gerust als gehouden bevestigen en op die manier het boek aan allen die wat bepaalds over vitamines willen vernemen — vitamines, and kein Ende ! — warm aanbevelen. Bij de laatste hoofdstukken over dieetleer, den schrijver echter ook begrijpen en niet in eenzijdige overdrijving Dr J. vallen ! LEBEER

19.153 XX.

61

HYGIËA. Een serie bijdragen op het gebied van de volksgezondheid : ie Afl. Geill. met foto's en teekeningen — A'dam, van Holkema & Warendorf, 1939, jaarlijks 6 afl. (30 X 22) 64 blz. per afl. f1. i — voor 6 afl. f1. 4,50 III — Algemeen ontwikkelende lectuur omtrent de verzorging van den gezondheidstoestand. In verband met sommige onderwerpen : voor volwassenen. Noteeren wij dat elke aflevering een gesloten geheel. is. De paginatuur loopt niet door. Een recensie betreft het desbetreffende deel, vanzelfsprekend niet de serie. Dr J. SCHULTE

— 103 -

7. - Schoone Kunsten 19.154 Muls, Jozef, Dr ♦

75

MEMLING. Geïll. met 40 pltn — Diest, Pro Arte (Kunstmonographieën : ie dl) 1 939 35 fr. (25 X 1 9) 70, 15 blz. V — Jozef Muls, uit aard en uit aanleg, moest schrijven over Memling naar aanleiding van de tentoonstelling te Brugge ; als ik mij goed herinner, waren Memling en de Vlaamsche Primitieven de eerste liefde van Muls voor het schoone ; on en revient toujours à ses premières amours. Muls wil geen Memling ontdekken ; ten andere wat we weten over den schilder en over de beteekenis van zijn werk, vindt men grootendeels terug reeds in « Les primitifs flamands » van Fierens Gevaert. Maar hij wil Memling doen aanvoelen. — In opeenvolgende hoofdstukken handelt schr. over Brugge die Scoone, waar al de schilderijen van Memling thuishooren ; over het leven van Memling ; over de heilige wereld ; over het mystieke landschap, dat niet dynamisch is, waarin bloem, plant, rots, mensch, boom niet groeien, Dr Jozef Muls niet worden, maar eeuwig zijn en onveranderbaar ; zij worden overschouwd met de helderziendheid, de alomtegenwoordigheid, de ubiquiteit, eigen aan een mystiek-visioenairen toestand (het is het meest eigenaardig en meest Mulsiaansch hoofdstuk). En eindelijk over de algemeene karakteristiek van Memlings werken, over den schakel dien hij vormt in de ontwikkeling der schilderkunst. Dat vormt het kader; waarin de schrijver het gemoed, de ziel, het « spirit » uitbeeldt van den schilder ; hij doet het met gefluisterde woorden, die gespannen staan van eerbied en bewondering, met kleine vingerwijzingen naar dit en dat detail, met korte zinnekens die werken lijk de fijne penseeltrekken der oude meesters. Ik geloof dat J. Muls over deze studie danig tevreden zal zijn. Muls kan de droomen uitspinnen die heel zijn leven vervullen, nu hij kan spreken over de rustige zieleschoonheid der madonna's, over die engelen, kruideniers en bankiers die als een rol spelen in een mysterie. Aan de uitgave van het boek werden de beste zorgen besteed, zoodat het eene kunstuitgave mag genoemd worden. J. HALLEZ, PR. -

19.155 Pembaur, Josef

78 : 701 : 17

DE POEZIE VAN HET KLAVIERSPEL. Vert, uit h. Duitsch dr Felix Augustin. Geïll. met 8 platen — Den Haag, J. Ph. Kruseman ; Antw., van Ditmar's B. I. (De Mukiek, nr 2) blz. 18 Jr. 1 939 (16 x 12) g8

V * — Persyn-zaliger verstond als weinigen de kunst om over de schoonheidsontroering als zoodanig in zakelijke en bevattelijke bewoordingen uit te wijden. Ook Pembaur blijkt deze gave te bezitten. Vandaar dat dit gespecialiseerd werkje over zijn eigen onderwerp is heengegroeid. Pembaur breekt tevens een lans voor de ethische verantwoordelijkheid in het uiten van kunst. Bovendien is hij als leeraar met practischen zin begaafd ; de technische raadgevingen worden in pedagogisch-methodologischen vorm opgedischt. PAUL HARDY

8. - Letterkunde 81. GEDICHTEN 19.156 Bouchette, Henri

81 : 24 : 809

♦ VRUGTEN UYT DEN GEESTELYCKEN WYNGAERT. Verzam, dr H. Bouchette.

Geïll. — Utrecht, Het Spectrum ; Antwerpen, Standaard -Boekhdl (Schijnwerpers nr 32) 1939(19xII)81 blz. 15fr.

V — Gebeden passend bij den ring van het kerkelijk jaar, met nadruk op Passie-, Communie- en Boetgebeden. De teksten zijn overgenomen uit oude Nederl. gebedenboeken (XVIIe-XVIIIe eeuwen), zoo in vers als in proza, meestal naar gekende, voortreffelijke Latijnsche gebeden : die vertaling is verzorgd, meermaals zuiver en treffend in hare eenvoudige, echte vroomheid. De uitgave is rijkelijk verlucht door zeer merkwaardige Barok Kloeke godsvrucht en tevens de smaak der oude, eerbiedwaardige kerkboeken.-graphiek. Aanbevolen, b.v. voor den Vasten. Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

19.157 Daniëls, L. M. Fr., Dr, O.P.

84 : 81 : 264

HET STABAT MATER, in het oorspronkelijk Latijn en de vertalingen van een Middel dichter en Joost van den Vondel. Geïll. met 4 gekleurde Middeleeuwsche-nedrlasch

— 104 ._._ houtsneden. Calligraphie van Jan Poortenaar — Naarden, Uitg. In den Toren,

1939 (21 x i6)

73 blz.

V — Het altijd ontroerende meesterwerk in de praegnante Latijnse teksten naast een aangenaam geannoteerde Middelnederlandse en Vondels vertaling — de Kruisklaght — in een wetenschappelijk, aesthetisch en pieus verantwoorde uitvoering met een inleiding de gevoelige sequentia waardig. Een verheugenis voor den religieus voelenden bibliophiel.

19.158 Eeckels, Constant

Dr W. G. JACOB



81

♦ HET VOORTDUREND MIRAKEL. Geïll. met i pit dr 'George Minne — Oude God (Antes.), Die Poorte, 1939 (zo x i 5) 63 blz. V — Half paraphrase van de H. Misgebeden, half gebeden van den aan de Mis deelnemenden geloovige. De onmiskenbare toon van diepe vroomheid en de sterk- duidelijke ver hiervan laten geen twijfel aan het nut en de vruchten-tolking van deze bladzijden. Over het poëtisch gehalte echter zal het oordeel niet even gunstig uitvallen : om het met één woord te zeggen : gewend zooals we thans zijn aan meer verfijnds, zuivers en ook natuurrechts, kan ons een verouderd apparaat, zooals hier (en onlangs eenigszins door F. Rutten) aangewend, niet meer treffen, hoe geslepen, doorkneed, versmolten dit ook moge zijn door Eeckels' Constant Eeckels Dr JORIS CAEYMAEX, PR, beproefde handen.

19.159 Gezelle, Guido ♦

81 : 24

DE XIV STONDEN of De bloedige dagvaart Ons Heeren. Geïii. met i5 houtsneden dr i 5 Ir. Désiré Acket — Antwerpen, Standaard-Bkhl, 1 939 (23 x i) 63 blz. V — 'n Buitengewoon verheugend feit, deze heruitgave En in de eerste plaats om één der hoofdtrekken van Gezelle's wezen en dichterschap te kennen en juister te bepalen, nl. zijn werk als formeel- liturgisch dichter naast zijn meer subjectief-vrije lyriek : men mag die twee niet scheiden, veel minder het eerste aanzien voor bijwerk of verpoozing. Neen, heel zeker heeft hem de droom voorgezweefd formeelgewijde gedichten en liederen te dichten, om het godsdienstig leven 'n gloed van schoonheid bij te brengen : zie de liederen, de kerkhymnen. Maar de Kruisweg bovenal, die van 't zuiverste Gezelliaansche merk is : er is daar vooreerst die verbazende eenheid van dramatiek, dogma en lyriek die elk dezer korte stonden of tafereelen daverend, doortrillend maken, elk dezer drie elementen volstrekt raak en allen Guido Gezelle samen ongelooflijk zuiver tot één geut, een kreet, een ziele woord geworden. En nog : hoe smaakt men hier overal het degelijkste, volste van heel onze godsdienstige litteraire traditie, zóó Dietsch, en dit doorheen en bij middel van het eigen Gezelliaansche op oud -vlaamsch wortelende, taalgebruik. En weerom : zoo ergens, dan hier : Gezelle, zóó voor volk als voor de meest - ontwikkelden. En de concentratie, het gewijd-aangrijpende der vroomheid, hoe sterk en zuiver zijn ze hier aanwezig. De wijze van uitgave is voornaam en mooi : de houtsneden van D. Acket, die reeds mooi goeds dienstig werk leverde, zijn, minder als ingeving en compositie misschien, maar als toon en uitvoering zeker, stemmig. — Warm aanbevolen. Dr J. CAEYMAEX, PR.

19.160 XX.

81 : 264

♦ SPONSUS SANGUINUM. Katholieke poëzie over H. Vastentijd, Goede Week en Pasen — Den Bosch, Geert Groote Genootschap, 1939 (2o x i4) 56 blz. fl. 0,50 V — Bij enkele Middeleeuwsche of Klassieke stukken, meest werk van de twee laatste geslachten, en, op een paar uitzonderingen na, goede, sierlijke en levende poëzie. Nogal bevreemdend, geen enkel Vlaamsch werk. Voor het overige, een waardevol, mooi bundeltje, voor geest en ziel. -- Aanbevolen. Dr JORIS CAEYi AEX, PR. -

— io5 82. TOONEELLITTERATUUR 19.161 Divendal, Herman

82

ADRIAAN JANSZ. VAN BERGEN of De glorie van den turfschipper — Antwerpen, Ons Leekenspel, 1 939 ( 1 9 x 1 3)

12 fr.

35 blz.

V — In de toon zoals soldaten opsnijen. Een mobilisatie klucht af, maar waarbij moet gewaarschuwd-verhal,opd worden tegen overdrijving. Er zit satire in en humor, maar ook onuitgesproken grootheid. 't Is niets, maar 't kan gered worden als een joviale grap. AL. DE MAEYER, PR.

19.162 Drinkwater, John 82.9 : 92 : 37=42 : 4393 ABRAHAM LINCOLN. A play edited with an introduction and notes for the use of Dutsch schools by Dr J. L. Cardozo — Groningen, P. Noordhoff (Selections from Engl. literature n r I 5) 1 939 ( 1 9 X 13) 9 6 , 37 blz. Ii. 1,25 ; geb. f1. i,6o

Herman Divendal V, [P] — Het is alleszins een lofwaardig initiatief van Dr Cardozo dit ontroerend-humane spel van John Drinkwater voor de grootere studeerende jeugd te hebben klaargemaakt. Drinkwater slaagde erin de fascineerende, heroïsche figuur van den grooten president, wien hij trouwens meestal de historische woorden in den mond legt, volledig te doen leven. De uitvoerige inleiding is uitstekend, het vocabularium wellicht een weinig overladen. De protestantsche sfeer kan door den leeraar naar de juiste waarde worden toegelicht, zoodanig dat ze geen bezwaar oplevert. We vestigen de aandacht van de belangstellenden op het feit dat dit werk één der meest waardevolle producten is uit de Engelsche dramatische literatuur van deze eeuw. PAUL HARDY

Gummarus, Br,

19.163

82.2

DE NIEUWE KERSTMIS. Toneelspel in 4 delen. Geïll. John Drinkwater

met 6 foto's dr Maassen — Oosterhout, Drukk. van den Hout, 56, St-Janstr., 1939 (i6 x r2) 103 blz.

IV — Die fijne Broeder Gummarus heeft het Kerstmotief uitgewerkt in twee tooneelspelen van inslaande waarde. Hij stelt in beiden dat motief handig in verband met Sint Franciscus. Nu zijn de helden niet meer een trits roovers, maar een viertal woonwagenmannen. Het stuk blijft zijn sterke dialectische kleur behouden, wat het effect erg verhoogen zal. Doch ditmaal is het heel wat dramamatischer en stelt daardoor hooger eischen. Mooi is dat in mekaar weven van realisme en mystiek a la Timmermans. Een verzorgde opvoering waarborgt een succesavond. A. VAN DEN DRIES, PR.

19.164 Hanekom, A. J. en Liebenberg, S. W.

82.9

GIDEON SCHEEPERS. Kommandant en boereheld van die tweede Vryheidsoorlog. Treurspel in drie bedrywe — Kaapstad, Nasionale Pers, 1 939 (i8 x 13) 72 blz. V, [P] — Besproken in de kroniek « De jongste Lading uit Zuid-Afrika » onder nr 19.106,

19.165 johnman, C. K.

82.9

LAND VAN BELOFTE. 'n Toneelstuk in 3 bedrywe oor die Hugenote en die StBartholomeus-massamoord. Met medees. van H. T. van Huyssteen. Geïll. — Kaapstad, Nasionale Pers, 1939 (19 x 13) 92 blz. 2/ 9 V, P — Het zal vaak een voorkomend verschijnsel zijn dat de naïeve bekoorlijkheid van het Zuid-Afrikaans — als een speelse herinnering aan het Middelnederlands — een indruk geeft van rust en weidse overschouwing. Zelfs hier in dit spel van bloedig moorden — het speelt om en rond de Sint-Bartolomeusnacht — ontkomt men niet aan die indruk. Het vrij kalme gepraat steekt af op de bewogenheid van de tijd en zijn gebeuren ; legt er zelfs een waas over van trage loomheid die, bij ons althans, een rem zoo betekenen. Midden in dat felle fresko staat het als een praat-stuk, niet van spannend redeneren, maar als een weergeven van onderdrukte gevoelens en impressies van de dag. Natuurlijk moet Catherina di Medici met een van haar raadgevers het ontgelden, terwijl de Hugenoten onschuldige lammetjes zijn. Daarnaast staan wel enkele edelmoedige tekeningen van Roomse kloosterlingen en zelfs de roeping van een van de hoofdfiguren wordt delikaat en piëteitsvol uitAL. DE MAEYER gewerkt.

— Io6 — 19.166 Krige, Uys

82.9 : 92

MAGDALENA RETIEF. 'n Toneelstuk in ag tonele en epiloog. Bandontw. en houtsn. dr Cecil Higgs — Kaapstad, Unie-Volkspers, 1 938 (25 x i8) i 33 blz.

V, [P] — Het beeld van een sterke vrouw die van haar eerste verloving af, verzaakt aan gemakzucht en weelde om de hardheid en de vereenzaming van het Boerenleven, maar tevens ook de Boerenbetrachtingen te delen, Zware beproevingen zijn haar aandeel ; haar zielegrootheid stijgt er boven uit. Twee mans en drie zoons vallen, zonder dat ze er een graf kan voor aanleggen. Ze kent de faljiet ten gevolge van vrijgevigheid en dienstbetoon; ze aanvaardt de grote trek, beurt hart en gemoederen op en leidt zelf de verdediging. Na lange jaren schrijft ze naar hare familie, meldt niets dan zegen en bidt om zegen. Als ze in de avond van haar leven staat — alleen — wint ze de kost, als kleingoedbakkerin. Een beeld van trouw : godsdienstzin en vrijheidsliefde. De taal schijnt wel enigszins in het zeer eigene vast te zitten : grootheid in simpele eenvoud, brede rust van weiland en bergland. Aangrijpend, zonder bombast. Op een beeld na — en dan nog ! — stijgen de tonelen telkens tot een gave climax. Lees die twee verlovingen : hoe reëel en toch hoe ver af van onze hyperdecadente literatuur. Retief is groot. Toch zien we hem slechts doorheen het sieraad van zijn vrouw die als weelderig klimop hem om- en bekranst. AL. DE MAEYER

19.167 van Asperen van der Velde, C. P. ♦

82

HET SPELLETJE VAN BLIJ ZIJN. Toneelstukje in 4 bedr. — Assen, van Gorcum & Comp. (van Gorcum's Toneelfonds nr A 8 4) 1 939 (21 X 14) 15 blz. fl. 0,30 V-VIa Losse en luchtige toon in dialoog. Enkele details zitten wel wat gewrongen. Spel is het ;inhoud heeft het min. AL. DE MAEYER, PR.

19.168 Waegemans, Yvonne

82

DE KLEINE WEVER JOHANNES. Symbolisch sprookjesspel in twee bedrijven voor groote jongens. Muziek van Eerw. Broeder Ildefons, Xaveriaan — Antwerpen, Tooneelfonds Putman, 1938 (i8 x 1 3) 75 bl•

14 fr.

VIa — Sprookje beslist en ook symbool dat enkele keren tot overwoekering schijnt te komen. Spel en fantasie, waarvan de kern gemakkelijk doordringt al wordt het geduld wel eens op de proef gesteld. AL. DE MAEYER, PR.

19.169 XX.

82

HELENA VAN PLAVUYZEN. Een kort tooneelspel in 3 taf. — Antwerpen, Ons Leekenspel, 1 939 ( 1 9 X 1 3) 22 blz. i5 fr. V — Gemoedelijkheid — met ietwat stille humor er doorheen. De inhoud is dood-sober. De eenvoud van de dialoog schept niettemin enige bekoring. AL. DE MAEYER, PR.

19.170 XX.

82,8

♦ 10e BUNDEL LEEKENSPELEN : Vijf Kerstspelen I. Divendal, Herman : WIJ VIEREN IN DE KERCKE...

Kerstspel voor jongens en jonge mannen. 25 blz. 2. Sassen, Ad.: MARIA DIE ZOUDE NAAR BETH) EEM GAAN. Een gemeenschapsspel van Kerstmis in 4 taf. 24 blz. 3. Heinen, Josef Maria : JONGENSKERSTFEEST. Een klein Kerstspel voor jongens Vrije bewerk. van Gabriël Smit. i6 blz.

4. Muller, Jan : HET HEMELSCH KERSTFEEST. Een Kerstfantasie in i taf. ig blz. 5. Smit, Gabriël : KERSTMIS. Kerstspel voor meisjes in 4 taf., proloog en epiloog. i6 blz.

Antwerpen, Ons Leekenspel, 66, Vl. Kunstlaan, 1 939 ( 1 9 x 13)

36

fr.

V — De bundels « Leekenspelen » vermenigvuldigen met de dag. We wensen niet beter dan dat ze ook tot spel mogen worden omgezet. Wij vieren in de Kercke is zeer vlot geschreven. Het spel is los en luchtig. Toch reikt het niet ver boven de schets uit. Het blijft in hoofdzaak bij typeren van herbergklanten. Heuse stemming wordt slechts met moeite bereikt. Of de tegenstelling, oppervlakkigheid en eenvoudige oprechtheid, zal doordringen, blijft een open vraag. Maria die zoude naar Bethleem gaan is eenvoudig genoeg van tekst, maar n ist spanning. Naar de inhoud is het niet beter dan de vroegere patronaatsspelen. Het is echter keuriger van vorm. Jongenskerstfeest is zeer levendig en goed van toon. Jongensecht. Het hemelsch Kerstspel zet goed in, maar slinkt gaandeweg. Over het geheel is het te belerend gesteld, vooral de symboliek, i.c., Joannes de Doper. Kerstmis gaat al evenzeer mank aan dorre belering. Het blijft koud, wat bovendien nog verergert door een levenloze opstelling. AL. DE MAEYER, PR.

19.171 XX.

82

BUNDEL LEEKENSPELEN : Drie meisjesspelen Divendal, Herman: MARIA VAN HET LICHT. Spel in 3 bedr. voor onze oudste meisjes. 58 blz. 2. Snitker, Willem : WIEGELIED. Een tooneelspel voor meisjes in 4 taf. 62 blz. 3. Wolffenbuttel-van Rooijen, H. : TWEE WEKEN ZELFBESTUUR. Een oorspronkelijk avondvullend spel voor meisjes. 98 blz. 3o Ir, — Antwerpen, Ons Leekenspel, 66, Vl, Kunstlaan, 1 939 (I g x 13) V, M — We zien niet graag slordige verwarring tussen bedrijf en tafereel ; net of avondvullend synoniem moest heten met avondvulsel. Maria van het licht, speelt in Mexico, bij de vrouwelijke Kath. Actie. Als gegeven komt het bij de vroegere patronaatdraak. Maar toon en atmosfeer zijn fris en vol leven. Wiegelied zit vol soepele dialoog, snibbig en goedig om de beurt.- Alleen het derde tafereel wordt werkelijk toneel. Twee weken zelfbestuur is goed voor wat de delen betreft, maar schiet te kort voor de algemeene bouw. Het tweede deel valt zo tegen dat het best kan uitgeschakeld worden. AL. DE MAEYER, PR, I I,

19.172 XX+

82.8

BUNDEL LEEKENSPELEN : Jongens- en jongemannenspelen I, Schreurs, Jac., M.S.C.: GRAANKORRELTJE. Parabel in 3 bedr. 68 blz. 2. Kramer, Charlotte : DE MAN DIE OVER HET WATER LIEP. Spel in 4 bedr. 6o bl. 3. Snitker, Wim : PELGRIMS. Spel in 3 avonturen en i slot-taf. 74 blz. 4. van de Bilt, Tim : DE EGYPTISCHE MEESTERDIEF. Klucht in 7 dln, 43 blz. 5. Ghéon, Henri : DE MAN DIE ST- NICOLAAS ZAG. Mirakelspel in 2 tooneelen. 12 e

In proza v. Ghéon, vert. uit h. Fransch [Le dit de 1'homme qui aurait vu St-Nicolas] dr Dogi Rugani. 45 biz. 6. Melissen, Lambert : HET GEHEIM VAN DEN KOOMOR. Oorspronkelijke drie voor zaal en openlucht. 84 blz. -acter

y. Snitker, Wim: VADER ABRAHEAM HAD ZEVEN ZONEN... Een spel voor schooljongens in i proloog en 3 bedr. 48 blz. 64 Ir. — Antwerpen, Ons Leekenspel, 66, Vl. Kunstlaan, 1 939 (I 9 x 13) V-VIa, J — Met een verbazende overvloed volgen de bundels « Leekenspelen » mekaar op. De bedreiging van overproductie door overhaasting wordt er niet te minder door. Te meer dat het didactische element (lees : het opvoedende, vaak : stichtelijke) er meer dan eens in gewrongen zit. Dat wordt nog meer waar als er symboliek mee gemoeid is, die al te dikwijls, zonder haarkloverij, niet kan worden ontward. Of wordt het symbool opzettelijk vaag gehouden, om, achteraf de aanwezigheid ervan te kunnen voorbijzien of zelfs te negeren. Wat moet onderlijnd en ten goede worde aangeschreven van de onderneming en haar leiding is het algemeen karakter van verzorging, vooral op gebied van taal en dialoog. Ook de uiterlijke voorstelling draagt daar de sporen van. Graankorreltje biedt de technische taalvaardigheden van den dichter Schreurs. De symboliek en de inwerking van het sprookje van de drie wensen dringt zich niet op in nood laat aan duidelijkheid, te wensen over. Los van de idee is het echter heel-zakelijhdn en al spel. De man die over het water liep :Voor ons valt het uiteen. Enerzijds het sprookje van wat onder het water gebeurt (ie en 4e bedr.). Anderzijds de fantasie over het wereldeinde door een tweede (? !) zondvloed ! Het schamele verband is niet bevredigend. Het taalgedeelte is keurig en verzorgd. De pelgrims. Ook hier hebben we verzorgd werk wat taal en stijl en dialoog betreft. De symboliek zit ons echter dwars. De Egyptische meesterdief. Zelfde opmerking. Alleen moet er aan toegevoegd dat het in een satirische sprookjestoon staat die er een niet onaardige klucht van maakt. De man die Sint Nicolaas zag. Een goede vertaling van het gekende spel. Het geheim van den Komoor. Een detective-spel in jeugdbeweging-vorm. Op het slot na is het goed geslaagd en knap werk. Vader Abraham had zeven zonen. Een schoolgrap, keurig en precies uitgewerkt, waar meer knapheid in zit als men eerst zou vermoeden. Het heeft slechts weinig inhoud, zoals iedere schoolgrap overigens. Dat is dan ook schier het enige verwijt. AL. DE MAEYER, PR.

19.173 XX.

82

13e BUNDEL LEEKENSPELEN : Tooneel met gemengde bezetting I, Bevers, Ad. : DES SOUDAENS DOCHTERKEN. Spel in 4 bedr.. Vrije bewerk. naar het gelijknamige gedicht. 74 blz.

— io8 -2. 3. 4. 5.

Spierings, Kees: EEN HUIS VOL LIST EN LIEFDE. Spel in 3 bedr. 88 blz. Cohen, Josef : DE EEUWIGE DROOM. Tooneelspel in 4 bedr. 77 blz. Kruize, Francisca : KATINKA. Tooneelstuk in 5 tafereelen. 75 blz. Steenhoff, J.: HET SPOOKVERHAAL. Spel in 3 bedr. Vrije bewerk+ naar een sprookje

van Grimm. 67 blz. 6. Bomans, Godfried : DE HUIS-TYRAN. Klucht in 2 bedr. 8o blz. 7. Ghéon, Henri : DE SULTANSDOCHTER EN DE GOEDE TUINMAN. Spel in 3 taf. Vert. uit h. Fransch [La fitte du Soudan et le bon jardinier] dr Dogi Rugani. 3z blz. Antwerpen, Ons Leekenspel, 66, Vl. Kunstlaan í 939 (r g x i) 64 fr, IV-V — De bundels Leekenspelen blijken een nieuwe formuul te zijn voor wat vroeger (( ire abonnement » ging. Meer zelfs, wordt de « hoeveelheid », in het abonnement, hier aardig ingelopen. Het gevaar voor overproductie is dan ook lang niet denkbeeldig, al blijft op opvallende wijze naar verzorging gestreefd. Niet altijd echter reikt die verzorging tot het innerlijke wezen van wat wordt geboden. De bundel die nu voorligt heeft niettemin enkele zeer geslaagde proeven. i) De bewerking van A. Bevers van de oude legende kunnen we hoofdzakelijk aanvaarden, omdat ze een vollere bezetting toelaat dan die van Ghéon waar de bundel mee besluit. Aan soberheid heeft het oude gegeven hier wel ingeboet. Uiterlijk doet het verzorgd. Toch brengt het echo van vroeger dichtwerk en geeft het af en toe de indruk van verouderen. 2) Kees Spiering geeft een spel vol lust en leven, pardon, « vol list en liefde ». Maar spel is het op en top ; zo zelfs dat de eigenlijke handeling wel aan belang vermindert (niet verliest !). Het is zeer vlot en luchtig geschreven, en keurig verzorgd. 3) J. Cohen verwijlt bij Tristan en Isolde. Zijn tekst staat in de weeërige toon van het roman-thema. Hij is er niet in geslaagd de « eeuwige droom » tot beeld te vormen. De beste gedeelten zijn nog deze die wij althans, satirisch en parodisch aanvoelen. Het zou ons spijten moesten ze door den auteur « ernstig » zijn bedoeld. 4) Francisca Kruize geeft een « Sovjet »-tableau dat niet wijken moet voor het « beste » draaks en melodramatische van wat vroeger « patronaats » heette te zijn. We geloven aan de goede bedoelingen, niet in de doeltreffendheid van de uitwerking. 5) J. Steenhoff is dan heel wat beter geslaagd. Hoe sober de tekening, toch is ze raak en waar er zo verscheidene nuances aan te pas komen is het zoveel te verdienstelijker. Daar is niets opvallends aan ; maar het is goed. En als verjongingskuur is er dat prettig ingeschakeld ballet dat tot een « nummer » op zichzelf moet opgewerkt. 6) De ( huis-tyran » van Godfr. Bomans is een klucht die tot een volkse « schlager » kan worden. Zelfs wie niet gewoon is « toneel » te lezen doet daar de overtuiging van op. 7) Eindelijk toont Ghéon hoe uit een oude legende de zeer fijne stemming kan gepuurd, zonder dat het een beletsel zou zijn om het met de puntigheid van een schalkse geest te omlijsten. Let u er niettemin op hoe, zelfs bij Ghéon, het slot van dergelijke legenden enigszins uitgerafeld aandoet. AL. DE MAEYER, PR.

83. Verhalend Proza I. VERBODEN LECTUUR Boeken die i) op de Kerkelijke Indexlijst voorkomen ; 2) dcor de algemeene regelen van de kerkelijke wet veroordeeld zijn ; 3) op grond van de kristelijke zedenleer of van de natuurwet voor de meeste lezers verderfelijk moeten worden geacht.

19.174 Marcia, René

83.1

HET VERDEELDE HART — Den Haag, Zuid -Holt. Uitg. Mij ; Antw., De Nederl. 25 fr. Boekhdl, í93g (20 x 14) 22o blz. jo _ De doodelijk-vervelende frivole avonturen van een Hollywoodsch « literator ». Ieder normaal mensch zal er misselijk bij worden. Naar de mestvaalt met soortgelijk scabreus geklets. PAUL HARDY

19.175 Walschap, Gerard

88 : 93 : 2

VAARWEL DAN -- R'dam, Nijgh & van Ditmar, 1940 (24 X i6) 4o blz. IP — In zijn brochure Vaarwel dan heeft de Heer Walschap afscheid genomen van de Roomsch Katholieke Kerk en van de christelijke gemeenschap. In het relaas van zijn religieuze kentering betrekt hij herhaaldelijk « Boekengids », zijn hoofdredacteur, ver zijn medewerkers. De schamperheid waarmede de Heer Walschap ons te-scheidnva lijf gaat, maakt elk verweer overbodig. In dien toon van verbittering, kan geen relaas onpartijdig zijn ; daarom hoeven wij geen terechtwijzing te plaatsen van feiten, die overigens niemand meer in teresseeren. -- Maar ons standpunt moeten wij aanduiden. Wij bedoelen niet specifiek letterkundige critiek te leveren. Wij willen het - katholiek lezerspubliek inlichten omtrent de godsdienstige, moreele, intellectueele en aesthetische bruikbaarheid



— 109 van de boeken die verschijnen. Wij zijn ons bewust daardoor niet alleen den godsdienst en de zedelijkheid van ons volk te bevorderen, doch ook zijn cultuur en niet het minst zijn kunst. — Als verderfelijk voor de meeste lezers, moet dit geschrift onder de Verboden Lectuur worden gerangschikt. E. J.

II. — STRENG VOORBEHOUDEN LECTUUR Deze boeken mogen slechts lij uitzondering, om gegronde redenen, door welgevormde rijpere lezers worden gelezen

19.176 Althoff, L.

83.1

EEN TREIN VERTROK — A'dam, Em. Querido ; Antwerpen, De Nederl. Bkhl (De Distel-Reeks van goede Ned, romans voor iedereen) 1939 (22 X 14) 217 blz. f 1. 2,10 geb. f 1. 2,90

II — Een wel goed geschreven verhaal over een niet zeer belangwekkend, eenigszins afgezaagd thema. De onbegrepen man, die de ware liefde te laat leert kennen. Voor sommigen is het echter nooit te laat ! L. RoBITSCH-SCHRÓDER

19.177 Baum, Vicki

83

SHANGHAI-HOTEL. Roman van negen menschen. Vert. uit h. Duitsch [Hotel Shanghai] dr H. Ludolph-v. Everdingen — Utrecht, W, de Haan, í93g

(23 X i)

508

blz. Ii. 3,40

II — In het najaar van '37, tijdens den Chineesch-Japanschen oorlog, slaat een bom in het Shanghai-hotel te Shanghai en doodt negen menschen. Deze negen menschen nu, van uiteenloopend ras en nationaliteit, worden nagegaan in hun veelbewogen levens, en in hun verblijf te Shanghai tot aan het uur van hun dood. Ontegenzeggelijk een knap geschreven roman, getuigend van groote kennis van personen en volken. Een streng voorbehoud is echter noodzakelijk wegens talrijke passages en de levensopvatting die uit het geheel spreekt.

19.178 du Maurier, Daphne

PAUL FRISCHE 83.1

REBECCA. Vert, uit h. Engelsch [Rebecca] dr Dr J. N. C. van Dietsch — Leiden, A. W. Sijthof f ; Antwerpen, De Nederl, Boekhdl, 1939 (21 X i6) 429 blz. 66,30 fr. ; geb. 83,30 fr.

II-IIIo, N — Max vermoordde zijn eerste vrouw. Hij ontkomt de straf, ook na nieuw onderzoek, dank zij het ontdekken van niet - vermoede drijfveeren tot zelfmoord. Het boek behandelt de zaak van uit het oogpunt der tweede vrouw, zooals zij komt te staan voor haars mans geheimen en angst, en hoe voor beiden de nachtmerrie over gaat. Indien het zielkundig peil van dit boek door zijn beteekenis het de moeite waard maakte het zedelijk-kritisch te beschouwen, zou men moeten zeggen : Niet van schuld noch van smart wordt die Max bevrijd, louter van de vulgaire angst gepakt te worden, waarom noch hij noch de medewetenden de ware toedracht onthullen. Of is de kanker, die als aanneembare beweegreden tot zelfmoord zou kunnen gelden, een zoo vanzelfsprekende verrechtvaardiging daarvan, dat Daphne du Maurier men de overledene geen schade doet in haar faam met haar die daad toe te dichten ? Om niet te spreken over de daad der moord zelf. Maar 't is allemaal het bespreken niet waard, want schrijfster die in een werk over haar vader wel interes sant was, geeft hier nu gewoon een Courts-Mahler-fabricaat, Engelsche tak. Ik houd er niet van dat men zegge : « Kan als ontspanning gelezen worden », wanneer de grondslag mis is. Trouwens, wat als ontspanning zou kunnen gelden is ook al niet veel zaaks, hier; alles zoo geheel maak-werk. Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

83,9

19.179 du Perron, E.

SCHANDAAL IN HOLLAND — Den Haag, H. P.

Leopold, 1939 (21 X 14) 313 blz. fl.

2,50 ;

geb. fl. 3,50

II — Als eerste boek van een te verschijnen serie levert E. du Perron een « vie romancée » van Willem en Anno Zwier van Haren en de groote en kleine (sexueele) schandalen, waarbij deze Friese Edelen werden betrokken.Ik kan niet inzien, wat het voor zin heeft deze, hoe dan ook zeer onsmakelijke, aberraties tot een roman- onderwerp te maken ; dit schandaal is alleen van belang voor den (cultuur - )historicus en wellicht voor den psycholoog : zeker niet voor den normalen romanlezer.

Dr

JOP POLLMANN

E. du Perron



— Ho --

19.180 Marais, Eugène N.

83 : 59

BURGERS VAN DIE BERGE. Geïll, met i plaat — Pretoria, J. L. van Schaik, 1938 (20 X 14) 1 49

blz.

5/6

II — Besproken in de kroniek : « De jongste Lading uit Zuid-Afrika », onder nr ig.Io,.

19.181 Roothaert, A., Mr

83.9

DIE VERKEERDE WEERELDT — Utrecht, A. W. Bruna, 1939 (25 X 17) 48o blz. II, L — Deurne (N,-Brab.) is tusschen 1648-i68o het tooneel geweest van de hevigste dorpstwisten tengevolge de onderjukking aan Holland en de komst der Reformatie. Het ergst is eraan toe de pastoor die gedurende 13 jaar zijn parochie moet bedienen vanuit zijn schuiloord ver de eenzame Peel in, met, bij elke overtreding van het verblijfsverbod, de zwaarste boeten. Ten slotte luwt de strijd, Deurne feitelijk onaangetast latend door de Reformatie, wèl voor een koppel eeuwen grondig eronder op stoffelijk en cultureel gebied. Bezield met een regionalistischen zin van groot formaat, roept Schr, voor ons op deze zijn menschen, zijn aartsbrabanders met hunne hartstochtelijke gehechtheid aan eigen aard, met de kleurigheid van hun levenswijze, juist in dien Baroktijd : bij een minimum romanlijn, zooals begrijpelijk in dergelijk groepsroman, zijn het beelden, fresco's saamgesteld uit typische figuren, meermaals met massabeweging, alles vol bonte levendigheid en (misschien al eens wat triviale) sappigheid van een Teniers en een Breugel. Niet minder beteekenisvol als dit schilders- en vertellerselement, is de historische monographie waarop de roman stoelt: wat geschiedt op volgende, oorspronkelijke wijze : niet, als meestal, in den vorm van omlijsting of toelichting, doch het boek is zelf en formeel het spannend en smakelijk doorwoelen door Schr. van den berg archieven, getuigen van dit tragi-komisch gehaspel dat daar een menschengeslacht gevuld heeft. Een beetje minder evenwel had niet geschaad. Bij al dit gunstige dient ongelukkig gewezen op één groote schaduw komend van 's Schrijvers wijsgeerige houding, en die ook aan de waarachtigheid en psychologie schaadt : namelijk, deze echte zoon van Brabant blijkt nu, nogal verrassend, van liberale opinie te zijn, en spreidt, te midden van dit toch specifiek-godsdienstig onderwerp, af en toe zijn leuzen van vrijzinnigheid, agnosticisme en humanitair liberalisme; hij moge dan nog vrij blijven van vulgaire partijdigheid, of van ongepaste inmenging in leergeschillen, of van elk positief aantasten der Kerk, toch blijft verkeerd en verderfelijk deze houding van hem nml.: alleen het louter-rationalistische menschelijke geldt ; dat men ons verder gerust late met geloof, belijdenis, bovennatuurlijk, enz. Gevolg : den pastoor — ook al is hij, bij zoo'n groepsroman, niet centraal, trekt hij toch meest de aandacht — heeft Schr, niet geteekend naar de feiten die evident wijzen op hooge heldhaftigheid en heiligheid ; hij ontledigt hem van zijn geestelijk, pastoreel leven, hij laat hem opslorpen als figuur in het algemeen hartelijk goed Brabantsch volk, op één voet met al die anderen : ouders, broeders, vrienden door wie deze godsdienstkrisis hoofdzakelijk doorleefd wordt ik zeg niet als politiek maar toch als regionalistisch belang, als uitwendig meer dan inwendig proces en tijdsgebeuren. En zoo hem wel een zekere bizondere sympathie toegemeten wordt als aan zoowat • een fijnere Deurnsche vrucht, daartegenover slaat hij, ook al wordt er niet de volle nadruk op gelegd, een malle figuur op stuk van profane liefde. Deze gelijkschakeling met het menschelijk-Deurnsch, dit tot een minimum herleiden van het zieleleven tegenover het bonte, uitwendige leven zoowel in godsdienstige als in het overige, moge voor een deel kultuurhistorisch en litterair gewettigd zijn als XVII-deeuwsch Barokbeeld — naar waar- en waarschijnlijkheid is zulk eene totale carentie van elk godsdienstig, priesterlijk, kerkelijk moment in dezen godsdienst-historischen roman volkomen onaanvaardbaar. Streng voorbehouden. Dr J. CAEYMAEX, PR.

19.182 Zilahy, Lajos

83.1 WAT MEEDREEF MET DEN STROOM. Vert. uit h. Hongaarsch dr M. H. Székely-Lulofs. Geïll. met i plaat — Den Haag, Zuid-Holt. Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl (Wereldliteratuur) x 939, z druk (23 x i) 254 blz. fl. z,5o ; geb. fl. 3,50

Lajos Zilahy

II, L — Anada, als drenkelinge (vermoedelijk zelfmoordpoging) opgenomen in het stille gezin van Johan en Suzanna en hun kind. De hartstocht doet zijn werk ; wanneer zij meer en meer verstrikt geraken in leugen, kwaad enz., gaat Anada, over wier verleden nooit iets vernomen werd, zich verdrinken. Behalve op dit, wel zonderlinge, mysterieus houden van Anada's wezen, bestaat de roman op het al te gekende thema van het passioneel determinisme, buiten zedelijk-religieus tegenwèer. Jammerlijk. Benevens onbetwistbare hoedanigheden, als daar zijn : een zeker svmbo-



III --lisme, helderheid van atmosfeer, de bezwering van den stroom, het klare verhaal, het lenig rythme ervan, glijdt die zeer verliteratuurde auteur te gemakkelijk af naar een lager plan, b.v, bij het doorloopen der verschillende phases van dit z.g. liefdeproces ; daar isalles veel te gekend, te verwacht. Af te raden wegens geest en prikkeling. Dr JORIS CAEYMAEX, PR. III.

VOORBEHOUDEN LECTUUR

Boeken welke, ondanks zekere passages of grondgedachten, ook ontspanningshalve zonder nadeel door gevormde lezers kunnen gelezen worden

83

19.183 Breedveld, Walter ♦

GERDA GBPPERTZ — Utrecht, Urbi et Orbi, í 94o (20 X 14) 362 blz. III — Besproken in « Romankroniek », onder nr i g.o95.

19.184 Burman, Rolf [pseud. v. Fl. van Beek-Yzenhoed Grevelink] 83 HESTER'S HOOGZOMER. Roman — A'dam, Allert de Lange,1939(21 x 13)287 blz. fl.2,go III — Lees de recensie hierover in « Romankroniek », nr 19.097.

19.185 de Hoog -Nooy, Annie

83

INTERMEZZO... Roman --- A'dam, Allert de Lange, 1 939 (21 X 13) 302 blz. fl. 2,75 ; geb. fl. 3,50 III — Zie nr 19.096, in . « Romankroniek ».

83

19.186 Germonprez, Fred WIJ LEVEN. Novelle — Brussel, De Phalanx, 1939 (i8 x i4) 87 blz. III — Gerecenseerd onder nr 19.094, in « Romankroniek ».

83

19.187 Hart, Caroline

VAN ÉÉN VADER. Vert. uit h. Engelsch — A'dam, Scheltens & Giltay ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl (Vita serie) 1939 (20 X 14) 222 blz. 20

fr.

III-IV, N — Van twee vrienden eerst, waarvan de eerste den tweede verraderlijk bedriegt en zijn bruid ontsteelt. En toch trouwde hij wettig met een andere vrouw. Daarmee is een zondig verleden afgesloten. De twee kinderen — zusters uit één vader geboren — groeien op bij den eersten vriend : maar wie van beiden is de echte, de wettige erfgename ? Het komt uit, en de eerste vriend huwt de wettige dochter van den tweeden vriend. Ziedaar. Een verhaal met een bonte wemeling van gebeurtenissen, waar ge van de eene verrassing naar de andere rolt. De romantiek draaft zonder toom of teugel, op het brutaal onwaarschijnlijke af. Sensatiehistorie, waar alle kunst uit geweerd is. Het zondige leven met zijn nasleep wordt ondersteld, echter niet beschreven. Toch voorbehoud om de kiesche verhoudingen. Erg neutraal. A. VAN DEN DRIES, PR.

19.188 Hócker, Paul Oskar

83

DE MAN OP DEN ACHTERGROND — A'dam, Scheltens & Giltay ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl (Vita serie) 1 939 (20 X 14) 223 blz.

20

fr.

III, N — Hij wil ze tot vrouw, maar deze is nog gebonden aan haar man en kan maar niet de echtscheiding loshaken. Ten slotte blijkt dat zij schurken en geldafpersers zijn van een geraffineerde soort. Toch zal hij de ware, goede, reine vrouw vinden. Deze roman voert ons in de high life-kringen der grootindustrie, waar men met geld solt en bolt, waar men intrigueert en misdaden pleegt, waar ook de amouretjes, liaisons en avonturen zoovele gehuwden, kinderen en gezinnen tot de ellende brengen. Schrijver beschrijft dat alles niet uitvoerig : de moderne roman heeft er een hekel aan, maar hij onderstelt het. Voorzichtigheid is geboden. A. VAN DEN DRIES, PR.

19.189 London, Jack

83.0

ALS DE NATUUR ROEPT -- PITTAH, DE GRIJZE WOLF — MARTIN EDEN. Vert. uit h. Amerikaans The call of the wild — White fang — Martin Eden] — A'dam, De Arbeiderspers ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl, 1939, Luxe editie in i band (20 X 14) blz. geb. 32,30 fr. 55 6 III — Martin Eden : Om het hart van een rein-beschaafd

Jack

London

meisje te winnen, legt de jonge voortvarende matroos Martin zich toe op de studie en zoekt zijn heil in de literatuur. Zijn schrijversdroomen stooten op de zakelijke werkelijkheid van de uitgeversbedrijven en zijn manuscripten keeren telkens terug. Ruth's liefde, in de perken blijvend van haar burgerlijken familiegeest, kan geen pas houden met het koortsachtig tempo van Martin's steeds ontgoochelende werkkracht. Als dan eindelijk voor Martin geld en roem toestroomen, breekt hij ook met Ruth's weerkeerende liefde. Het leven biedt thans den bekroonden schrijver niets dan wanhoop en hij zoekt den dood in het element, dat hij voor een vrouw verlaten heeft, de zee. Deze karakterstudie met ontwijfelbare zeggingskracht geschreven, eindigt op een

-- 112 — wanhoopsdaad, die wij beschouwen als een vlek op het zuivere weefsel van de uiterlijke compositie. London teekent meesterlijk zijn menschen en dieren en daarom voelen wij des te meer aan, het ijle van zijn levensbeschouwing. Dit werk gaat vooraf van twee andere van denzelfden schrijver, hier samen onder één band uitgegeven, nl. Als de natuur roept (IV) en Pitta, de grijze wolf (IV), beide zeer mooie dierenverhalen, die gerust een vergelijking met de werken van R. Kipling kunnen ondergaan. We verwijzen hiervoor naar rec. 2798. A. BONI C.SS.R.

19.190 Lopez y Fuentes, Gregorio 83.3 EL INDIO. Mexicaansche roman. Vert, uit h. Spaansch [El Indio] dr Dr J. Brouwer. Geïll. dr Henk Munnik — Den Haag, J. Ph, Kruseman, 1939 (21 X 14) 205 blz. fl. 2,25 III — Als stof werd genomen de ellendige toestand der inboorlingen op stoffelijk, verstandelijk en maatschappelijk gebied. Na de z.g. vrijheidsrevolutie (zoowat een 25 jaar geleden) komt er van die verbetering niet veel terecht op zoo'n afgelegen nederzetting, o.m. wegens de onoverbrugbare taalkloof (indio en spaansch) en wegens de politiek. Toegegeven dat de romanlijn (karakters en handeling) nauwelijks gestalte heeft, en dat er af en toe een verhandelingstoon overheerscht, dient anderzijds gezegd dat men hier, veel meer dan in zooveel literatuur, in contact komt met het echt-epische van een volkstragiek : aangrijpend, met een pijnlijke doch fiere schoonheid, die kleine stam stakkers, in hun uiterst simpel huis- en dorpsleven, jacht en visscherij, raad der Ouden, bedevaarten, nood en ziekte enz... Minder door coloriet, maar met absoluut-doorleefdzijn van dit volksbestaan en vooral met een diepen ondertoon van echt gevoel. Dr J. CAEYMAEX, PR.

19.191 Olesen, Otto Carl 83 DE STROOM ZEGENT HET LAND. Vert. uit h. Deensch [Guden] dr Marie W. Vos — A'dam, Em. Querido ; Antwerpen, De Nederl. Boekhl, í93g (2I X 13) 263 blz. fl. 2,90 III — Op levendige wijze, soms op het randje van de sensatie, wordt in deze Deensche streekroman het leven van natuur en mensch langs de rivier de Godenaa geschilderd. Een Deensche « Coolen ». Hinderlijk zijn echter de passage's, waar een half waanzinnige met zijn onzin heilige dingen bezoedelt. Ook de beschrijving van protestantsche Kerk en dominee getuigt van weinig eerbied voor den christelijken godsdienst. A. C. OoMEs

19.192 Selinko, Annemarie 83 MORGEN GAAT 'T BETER. Vert. uit h. Duitsch [Morgen ist alles besser] dr Reinier P. Sterkenburg — A'dam, Allert de Lange ; Antwerpen, van Ditmar's B. I., 1939 (Ig x 13) 294 blz. 25 fr. III — Morgen gaat het beter, maar vandaag sterft haar vader en staat ze alleen in 't leven, sukkelt ze armzalig door een examen, geraakt wel als secretaresse bij een Radio-omroep en wordt afgedankt, omdat zij den omroeper in een tragisch moment vervangt en zijn nachtwensch vervangt door het zonnige « Morgen gaat het beter ». Toch wordt zij morgen terug aanvaard, werkt zich op tot een radioster, wordt beroemd en verovert een der directeuren voor haar hand. Een gebeuren uit het modern leven, niet ver of valsch gezocht, trouw uitgebeeld in zijn daagschen eenvoud. Maar dan ook in een frisschen, opgewekten stijl, waar ook de soms schrijnende humor niet uit blijft. De roman van het onverwoest optimisme. De toon is echter neutraal. Enkele bladzijden eischen voorbehoud. A. VAN DEN DRIES, PR.

19.193 Summer, Ann 83 LIEFDE EN STRIJD — A'dam, Scheltens & Giltay ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl

(Vita serie) 1939 (20 X 14) 22o blz.

20

fr.

III-IV — Pijnlijke omstandigheden brengen haar in nood. Maar zij steigert en gaat omhoog. Zoo staat zij tusschen twee pretendenten, een theater- en een kantoordirecteur, even knap, even rijk. Nu begint de liefdestrijd. Daar de tweede zoo'n treuzelaar in de liefde is, gunt zij hand en hart aan den eersten. Eeti verhaal afgestemd op die positieve nuchterheid die wij gewoon ontdekken in de Amerikaansche romanliteratuur. Het huldigt trouwens onafhankelijkheid en werklust. Doorzichtig schemert er door het wufte theaterleven van Los Angeles. Doch de heldin blijft gaaf en ernstig. — Ontspanningslectuur, met zeker voorbehoud. A. VAN DEN DRIES, PR.

19.194 Swain, Virginia 83 ZONDEN DER JEUGD — A'dam, Scheltens & Giltay ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl ((Vita serie) 1 939 (2o x 14) 223 blz. 20 fr. III — Het gaat om een verleden met een reukje aan, dat men dood waande, doch geleidelijk en scherp uit de hulsels treedt. 'Weinig verkwikkelijke liefdehistorietjes met de niet te vermijden gevolgen ervan. Wij wentelen van de eene verrassing naar de andere, zoo gekozen dat zij een aas worden voor den op sensatie belusten volkslezer. Passioneele uit blijft ons gespaard. A. VA 7 N DRIES, PR. -rafeling

iii

19.195 Tammsaare, A. H. [ps. v. Anton Hansen] 83.1 WARGAMAE. Vert, uit h. Estisch [Töde ja óigus] dr W Anna C. van den Bosch en Henriëtte J. Roosenburg. Geill. met i foto — Den Haag, De Kern (Van heinde en verre. Kerngeb. f1, 4,50 bibliotheek) 1 939 (2I x i6) 319 blz.

III [P] — Vestiging op een stuk moerasgrond door een jong koppel, ontginning, kinderen, twist met buurman, hertrouwen met meid (niet in den haak, zelfs toen die meid haar man nog leefde, ook niet diens einde ; overigens die onregelmatigheid is hier wat al te veel algemeene regel), groeiende kinderen, nieuwe banden en ruzies met buurman, ouder en stugger worden na hard boerenleven. De klassieke boerenroman van de Noorderlanden, écht maar zonder raccourcis, en daardoor te veel annaal- of kroniekachtig uitgesponnen. Typisch Estisch en eigen aan den talentvollen auteur zijn : de ruwheid en een directe geestigheid, vooral in de ontelbare krachtpatserijen bij scheld-, vecht- en drinkpartijen, waar die buurman o.a. een schitterend fantast is in het dwars-zijn, eenigszins verwant met Gailits beroemde « Toomas Nipemaadi ». Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

19.196 van Hulse, Raf

83.1

POLDERVOLK. Roman. Bandteeken. v. André Vlaanderen — Brugge, Cultura, H. Cayman-Seynave, 19340 (21 X i6) 28 z 35 fr. blz. III-IV— Zie « Romankroniek », volgnummer 19.093.

19.197 Váring, Astrid 83+1 HAAR ZOON. Vert. uit h. Zweedsch [Manuel] dr M. J. Molanus-Stamperius — Haarlem,

H. Gottmer & Co (Juweelen-serie nr 3) f939 (2' x i6) 272 blz. f1. 3,15 ; geb. I 1. 3,90 III — Een jonge vrouw moet haar kind, uit te vroege liefde geboren, om wille van het prestige van haar (latere) man, in het verborgen doen opvoeden. Als de jongen later wordt toegestaan in haar huis te wonen, mag hij, weer omwille van het prestige, niet weten wie zijn moeder is. Deze onbekendheid, voert tot een drama, wanneer de eenzame jongen verliefd wordt op zijn half-zuster. Het is niet recht duidelijk wat schrijfster met dit boek heeft bedoeld. JoH. ZWANIKKEN J.

-

IV LECTUUR VOOR VOLWASSENEN ALLEEN circa i8 d 20 jaar en ouder (veronderstelt zedelijke voorlichting en vorming)

19.198 Cheyney, Peter

83.0

CHARLOTTE IS GEVAARLIJK. Vert. dr Kees Jobert. Geïll. — Baarn, Schuyt (Detective Een boek in courantvorm, nr 21) 1939 (36 x 27) 32 blz. f1. 0,20 IV — Een detective-roman met als inslag : den grimmigen strijd tegen een bende die zich wil meester maken van een gewichtig goudtransport. Daarin speelt Charlotte, een mysterieuse en gevaarlijke vrouw, een groote rol. Alles wordt ontdekt. Schrijver spaart geen middelen om u geweldig te boeien en soms kippenvleesch te geven. --- Ontspanningslectuur zonder gevaar. A. VAN DEN DRIES, PR.

19.199 Cheyney, Peter 83.0 SLIM COLLAGHAN'S MEESTERSTUK. Vert. dr Kees Jobert. Geïll. — Baarn, Schuyt (Detective. Een boek in courantvorm, nx i8) 1938 (36 x 27) 32 blz. fl. 0,20

IV — Hij is maar een privé-detective en er gaat niet veel gezag van hem uit. Maar tegen allen in, op eigen houtje en boutje weet hij de daders en motieven van de moord rondom het testament te ontdekken, dank zij zijn speurzin, geduld en associatievermogen. Slim Maar de kleine typiste was hem van nut. A. VAN DEN DRIES, PR.

19.200 Cole, Jackson 83.0 RAZENDE REVOLVERS. Vert. uit h. Amerikaansch [Justice rides alone] dr S. M. van der Galliën — Leiden, A. W. Sijthoff ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl (Hands-up Serie) 25 fr. 1 939 (2 0 X 14) 224 blz.

IV — Roovers hadden de familie Stuart van hun bezittingen in de prairie verdreven. De zoon Chuck zal wraak nemen en hun eigendom heroveren. Hij slaagt erin na eindelooze vuist- en revolvergevechten tamelijk ruw beschreven. A. CORLIJY, PR.

19.201 Courths-Mahler, H. 83 MET JOU TOT IN DEN DOOD. Vert. uit h. Duitsch [Mit dir bis in den Tod] dr E. J.

Griese-Kets de Vries — Den Haag, Zuid-Holt. Uitg. Mij ; Antwerpen, De Ned. Boekhdl '939 (20 X 14) 236 blz. f 1. 2 ,15 ; geb. Ii. 2,75 IV, N — Zoo is het hem gegaan : van boerenjongen tot millionnair en kooper van een



- "4 .adellijk slot. Zoo is het haar gegaan : van adellijk bakvischje tot berooid pensionairke, dat over haar vader alles niet weet, in hem den redder vindt, haar eigen slot vindt, een besten echtgenoot vindt. Even flitst doorheen die dagen het incident met een kalen jonker uit de gebuurte, met wien ze op den trein een idylletje beleefde. Een roman naast de tientallen van deze schrijfster, ruikend naar feuilleton -recepten en zoo erg suikerig gehouden. Zedelijk niets verkeerds. Litterair doodgewoon. Amoreel gehouden. A. v. D. DRIES, PR.

19.202 Dörfler, Peter ♦

83.9

DE KENTERING. Vert. uit h. Duitsch dr Rud. Schuursma

— Hilversum, Paul Brand, 1939 (24 x i6) 283 blz. fl• 3,25 geb. fl. 4,25 IV — Het verhaal speelt zich af tijdens de eerste helft der 19e eeuw in de Beiersche Alpen. Het is een familiegeschie-

denis sterk beïnvloed door de tijdsomstandigheden : jaren van strijd om politieke en economische vrijheid. Karl Hirnbein wil zijn streek voorspoed brengen door de bevordering van den kaashandel. Diet Jacham is een wilde stroopersnatuur, die haakt naar bevrijding van het juk der koninklijke beambten. En Diet is gehuwd met Marie Ev, die Hirnbein voor zich gewenscht had. Beide mannen zijn in den grond te edel om toe te geven aan minne-jaloezie : Marie Ev, die tusschen hen in staat, bindt beiden aan elkaar. Om dit drietal Peter Dórfler groepeeren zich andere personen in intrigues, die het boek wel niet boeiend, maar wel aantrekkelijk maken. Rud. Schuursma — die wel wat moeite heeft bij het weergeven van zuiver katholieke termen — heeft goed gedaan met dit werk van Peter Dorfler te vertalen. FR. VERMEULEN, PR. ,

19.203 du Plessis, I. D.

83.8: 39

UIT DIE SLAMSE BUURT. Deel 2. Kaapse sprokies, fabels en legendes oorvertel deur... — Kaapstad, Nasionale Pers, 1939 (19 X 1 4) 1 92 blz. V — Besproken in de kroniek : « De jongste Lading uit Zuid-Afrika », onder nummer i g. z oo.

19.204 du Toit, S.J., Dr en du Toit, F. Charlotte

83.8 : 39

KINDERS VAN DIE DAERAAD. Verhale uit die Griekse Mitologie. Navertel deur... Geïll. — Kaapstad, Nasionale Pers, 1939 (ig x 13) i ig

blz.

geb. 3f3

IV — Besproken in de -kroniek : « De jongste Lading uit Zuid-Afrika », onder nr 1 9. 099.

19.205 Fletcher, J. S.

83.0

CHANTAGE. Vert, uit h. Engelsch [The Talleyrand maxim] — Tilburg, Het Nederl. Boekhuis ; Antwerpen, Vl. Boekcentrale, i 939 (I g x 14) 256 blz. 38 fr. IV — Een crimineele roman met als inslag een chantage-geval van een eerder geraffineerd soort. Fletcher is een knapperd in dit genre, hij intrigueert er van 't begin tot het eind en tolt met het mysterie. Van daar zijn succes. Te meer daar hij alle détail van passioneelen

aard zorgvuldig uit zijn verhaal weet te weren. Boeiende detective-roman. A. v. D. DRIES

19.206 Gardner, Erle Stanley

83.0

DE SCHOEN MET DE ROODE VLEK. Vert. dr Toon Eelman. Geïll. — Baarn, Schuyt (Detective in courantvorm nr ig) 1 93 8 (3 6 x 27) 32 blz. fl. 0,20 IV — Ga dan al beschutting zoeken, tegen den stroomenden regen, in de lunchroom van een warenhuis ! Advokaat Perry deed alzoo wat ieder gezond en kalm redeneerend mensch zou hebben gedaan. Maar... nu gaan de poppen aan het dansen. Hij komt te staan voor een bejaarde dame, die er beschuldigd wordt van winkeldiefstal. Ten gelieve van het nichtje der dame, weet hij de tante weer te brengen bij den afdeelingschef. 's Anderendaags komt het nichtje melden dat tante betrokken zit in een juweelenverduistering. De advokaat snuffelt uit en stuit op een tweevoudige moord. Maar lees het nu zelf, zoo u trek hebt in soortgelijke onschuldige sensatielectuur, waarin alle kunst zoek is. A. V. D. D.

19.207 Huxley, Elspeth

83.0

JACHT OP GROOT WILD. Geïll. — Baarn, Uitg. Schuyt (Detective. Een boek in courant-

vorm) 1 939 (3 6 x 27) 32 blz.

fl. 0,20

IV — Nu staan wij midden in de Afrikaansche wildernis op jachtpartij. Een schatrijke lady wordt beroofd van haar juweelen. Pas begint het werk van den speurder, of er wordt een moord begaan, en deze is maar de inzet van een heele reeks dramatische gebeurtenissen, die in zwaar mysterie gehuld zitten. De speurder maakt de jacht nu niet op groot wild, maar op misdadigers : hij ontdekt den heelen samenhang bij het laden van zijn geweer. — Spannend wel als detective-verhaal. A. VAN DEN DRIES, PR.

11 5

83

19.208 Kuyper -van Oordt, Hendrika

EEN MARTELAARSKROON VOOR JORIS PRAET. Geïll. — Kampen, J. H. Kok, 1 939 (22 x i8) 255

blz.

IV, P — Besproken in « Romankroniek », nr 19.098.

fl. 2,25 ; geb. fl. 2,90

19.209 Marsh, Ngaio

83.0

EEN MOORDENAAR WORDT TOEGEJUICHT. Vert. dr Pieter v. d. Valk. Geïll. — Baarn, Schuyt (Detective. Een boek in courantvorm, nr 20) 1938 (36 x 27) 32 blz. fl. 0,20

IV — Stel u voor : men speelt 'n detective-stuk met daverend succes, er moet aan het slot van het stuk een beslissend schot klinken uit 'n revolver. Dan zakt het scherm, en de zaal juicht toe. Doch de acteur, die schieten moest, stelt met ontzetting vast dat de getroffene niet meer opstond en een lijk was. Wie heeft het gedaan ? Via veel onderzoek, intrigue en verrassing verneemt gij het. Het al zonder passiegezeur of driftpathos. A. v. D. DRIES

19.210 Mostert, Dirk

83.8

NOOIENTJIES VAN DIE ONDERLAND. Verhale van nooiens en jongkêrels, van liefde en smart, van geheime en gevaar, van jeug en romanse — Kaapstad, Nasionale Pers, 1938 (19x14) 301 blz.

IV — Besproken in de kroniek « De jongste Lading uit Zuid-Afrika », onder nr 1g.105.

19.211 Seeley, Mabel

83.0

MISDAAD IN HET STILLE HUIS. Vert. uit h. Engelsch dr Pieter van der Valk. Geïll. — Baarn, Schuyt (Detective. Een boek in courantvorm, nr 28) 1 939 X35 X 27) 32 blz. fl. 0,20

IV — In een pension met allerlei menschen. Daar is plots de stilte weggedaverd, omdat men lijken ontdekt. Daar hangen mysteries, daar klinken geheimzinnige geluiden, daar loopen katten, daar grijpen handen. En toch, dank zij een intrekkend juffertje, ontwart de politie alles. Sensatieverhaal, soms griezelig, erg boeiend : « De detective-roman van de maand » bij die goeie Amerikanen. Nu weet gij't ! A. VAN DEN DRIES, PR.

19.212 Stout, Rex

83.0

HET MYSTERIE VAN DEN ROODEN STIER. Vert, uit h. Amerikaansch dr Conrad van der Meer. Geïll. — Baarn, Schuyt, N. V. (Detective. Een boek in courantvorm, nr 27) f1. 0,20 '939 (35 X 27) 32 blz.

IV — Een gebeuren uit de wereld der Amerikaansche veefokkerij. Om reden van een weddenschap. Bloed vloeit er, om te beginnen dat van dien stier, die de geprimeerde stier niet blijkt te zijn. Doch daarvoor moet een sliertje - mysterie weggeweerd. Gewoon detective-roman. A. VAN DEN DRIES, PR.

19.213 van Dine, S. S. [ps. v. W. Huntington Wright]

83.0

MOORDZAAK GRACIE ALLEN. Bew. nr h. Amerikaansch [The Gracie Allen murder case] dr Jan Apon — Leiden, A. W. Sijthoff ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl 25 fr. (Hands-up Serie) 1939 (20 X 14) toi blz. DE

IV — Een detective-verhaal in dagboekvorm geschreven. Tooverkunst en exotische parfums komen er bij te pas met daarbij nog het noodige romantisch element. A. CORLUY

19.214 Verachtert, Frans ♦

83.9 BRIGANDS IN 'T GEWEER — Leuven, (Volksboek, nr 285) 1939 (2o x 17) 176 blz.

Davidsfonds 15 fr.

IV — Met dezen eersteling neemt Fr. Verachtert plaats in de rij van onze Vlaamsche romanciers, en bijlange niet achteraan. Het is een boek dat geschreven werd met piëteit jegens onze Kempen, en inzonderheid voor een schoone periode uit hare geschiedenis de Boerenkrijg. Het flink gestyleerd en ontroerend verhaal van twee verloofden, te midden van den strijd met vreemden en verklikkers. Wel mocht men liever de geschiedkundige feiten in een woordvooraf vernemen, dan ze doorheen het verhaal gestrengeld te lezen, maar de schrijver wenscht dat ook deze feiten gekend blijven, en acht de onderbreking van zijn verhaal een verpoozen, dat hij tevens te veraangenamen weet. Frans Verachtert Conscience - Snieders - Verachtert - vergelijke wie wil, maar deze drie danken we samen voor hun verheerlijking onzer Boeren. Joz. DE VOGHT, PR. ,

i i6 19.215 Visser- Roosendaal, J.

83

HET £ÉN OF HET ANDER — Haarlem, J. H. Gottmer & Co (Juweelen-serie nr 8) 1 939 (22 x i6) 238 blz. Ii. 2,75 ; geb. fl. 3,50 IV — Op een boerderij in West-Friesland woont Toon, weduwnaar, met twee nog zeer jonge kinderen. Enkele huishoudsters zijn er niet in geslaagd zijn ontredderd huishouden in goede banen te leiden. Op zijn advertentie voor een nieuwe hulp verschijnt Gerrie ten tooneele, tot zijn schrik weer een jong meisje, daar hij uit ervaring weet dat deze op een mogelijk huwelijk rekenen. Dit maakt hem stug en wantrouwend en hun omgang moeilijk, maar de kinderen, waarvoor zij als een moeder zorgt, maken voor haar alles goed. Tenslotte komt alles goed terecht. J. L. TERWINDT 19.216 J. Visser-Roosendaal

♦

von le Fort, Gertrud

83.9

DE BRUILOFT VAN MAAGDENBURG. Vert. uit h.

Duitsch dr Leo de Roover. Geïll, met bandvers. v. Acket — Antwerpen, De Oogst, 5o, Stfr. 35 Jacobsmarkt, 1939 (20 X i4) 426 blz. IV * — 1618-1648 waren voor Duitschland de bloedige jaren van godsdienstkrijg : de 3o-jarige oorlog. Op een episode van dezen oorlog : 1630, val van Maagdenburg, heeft G. von le Fort een machtigen historischen roman gebouwd. Maagdenburg : de middel

stad, die als een « maagd » getooid met de kroon -euwsch van vele pinakels en torens, aan de Elbe ligt, die een maagd in haar stadswapen voert, wordt gesymboliseerd in de mooie Erdmuth Plógen die bruiloft vieren wil wanneer ook de mooie stad Maagdenburg zich door het verwerpen van het restitutie-edict en het aangaan van het akkoord met de Zweden gereedmaakt tot haar bruiloft :het binnenrukken van het keizerlijke leger en de verwoesting van de stad, waarbij ook Erdmuth ten gronde gaat. Het is een boek, grootsch ` van visie, heerlijk van bouw, merkwaardig om het inzicht in de historische gebeurtenissen en de diepste roerselen van het menschenhart. In zeer sobere taal geeft het, zonder eenig apriorisme, den strijd weer tusschen katholieken en protestanten die mekaar dooden omwille van het « ware geloof » -- waarover dan in het laatste hoofd- Gertrud von le Fort stuk, als een eindeloos mededoogen koepelt de eene geloofsbelijdenis, die de katholieke keizerlijken aanheffen in de domkerk van het verwoeste Maagdenburg, erg die Bake, de protestantsche dominee die in verbanning gaat, voor de deur met heel zijn hart mee kan bidden. Scheidingsmuren vallen : allen zijn kinderen van één Vader. We weten niet wat het meest te bewonderen valt : de heerlijke bouw van dezen roman, de sobere e toch zoo glanzende taal, vol rustige voornaamheid, de karakterteekening, zooals die van den « ouden vader Tilly » den 7 0- jarigen veldheer, die krijgsraad houdt met zijn lijfsstandaard, dominee Bake en zijn vrouw, de trotsche Erdmuth Plágen. — De vertaling is zeer goed. M. VAN HOECK, PR.

V -- LECTUUR VOOR ALLEN ook voor aankomende jeugd (14-15 jaar) geschikt

19.217 Kars, Co

83

SPRIET VLIEGT UIT. Een roman voor oudere meisjes. Geïll. dr Alfred Mazure -- Den Haag, De Kern, 1939, 2e druk (25 x i6) 239 blz. geb. fl. 2,90 V, M -- Ark en Spriet, na hun H. B. S. willen op eigen beenen staan. Ze trekken naar Den Haag, gaan samen op kamers wonen en op een kantoor werken. Op vlotte, prettige wijze wordt verteld wat ze beleven, hoe hun trouwe vriendschap bijna verstoord wordt, en hoe ten slotte het happy-end volgt met de gelukkige verloving van Spriet. FR. CROLS, PR.

19.218 Velter, Jos. M.

83.0 : 91 : 59

SIBERIE. Wolven, Beren en Bandieten [Wolfe, Báren and Banditen]. Drie jaar in de greep van de wildernis. AUSTRALIE. Ontdekkingstochten in steppe en bush. [Australiën Kreuz and Quer]

I17 Vert+ uit h. Duitsch dr P. Crassaerts. Geïll. dr W. Boer Leffef — Heemstede, N. V. De Toorts (De Horizon-serie) 1937 (26 x 20) i6o en 570 blz. elk 40 Jr.

V — Jos Velter behoort tot het goede oude slag van avonturiers langs de ongebaande wegen der wildernis : waar hij gaat volgen hem de perikelen van roovers en wilde dieren, van stormen en ijs, van honger en dood. Het tempo waarin de beschaving doordringt tot de uiterste hoeken der Siberische wildernis, der Thibetaansche bergen en der Australische Steppen, zorgt ervoor dat dit soort kerels over korten tijd hun laatste kansen zullen beleefd hebben om wolven en beren, bergbandieten en bedoeïenenroovers te ontmoeten, en zonder dat ze er bewust van zijn, zijn zij het zelf die dit tempo verhaasten. Intusschen kunnen we er ons geluk om wenschen dat zij de gewoonte hebben aangenomen zich op hun tochten te voorzien van een deugdelijke camera of filmtoestel, of minstens van een vulpen en blocnote, zooals Jos Velter het deed. Het resultaat hiervan bij zijn avontuurlijke zwerfpartijen ligt hier voor mij in de twee bundels waarvan ge hierboven de titels leest. Het is alles bij elkaar goede, ouderwetsch- gezellige avontuurlijkheid om af en toe lekker te griezelen, zooals we dat sedert onze Karel May-jaren verleerd hadden. En bovendien zijn beide boeken sober en vlot en zonder dikdoenerij geschreven, met zin voor de juiste doseering van durf, moed, avontuur en sensatie, zoodat men ze veilig kan rekenen tot de goede ontspanningslectuur voor de jaren van non-conformisme die de huidige tijd de jeugd gelukkig nog gelaten heeft. ERNEST VAN DER HALLEN

19.219 Zweig, Stefan 83.9 : 92.7 : 78 GEORG FRIEDRICH HAENDEL'S OPSTANDING. Vert. uit h. Duitsch [Handels Auferstehung] dr Reinier P. Sterkenburg. Geïll. met houtsneden dr Pam G. Rueter — A'dam, Wereldbibliotheek, i 939 (i6 x i) 43 blz. Niet in den handel V — 'n Zwierige romanceering der wonderbare compositie van den « Messias » op drie weken tijds, een ware opstanding na physische en moreele inzinking. Warm geschreven. Dr JORIS CAEYMAEX, PR. VIa — KINDERLECTUUR Voor grootere kinderen van 13, 14, 15 jaar

19.220 Bernard, Jan 83.3 ♦ STAATVIJAND No i. Geïll. dr Frans Mandos Fzn — Den Bosch, L. C. G. Malmberg,

fl. i,5o ; geb. f1. 2,25 1 939 (25 X 17) xgo blz. VIa-b, J — Dat heet me nu eens een echt jongensboek, speciaal voor Hollandsche jongens, die graag van water houden en van avontuurlijk jachten op zeilbooten. Oprecht enthousiast en frisch, vol gezond levensoptimisme en toch ook teergevoelig en zielsinnig. Voor zoo'n pen zouden we wel eens een brevet opeischen voor jeugdliteratuur en aan elk van onze jongens een exemplaar ten geschenke geven, na het examen om ermee de vacantie in te stevenen. A. BONI C.SS.R.

19.221 Gerhard, Toon

80

CIRCUS « VALDIBOMBA ». Geïll, dr Toonder — A'dam, H. Meulenhoff (U. N. I.Serie. Uitspanning na Inspanning) z 939 (22 x 17) i 6o blz. f1. i ; geb. f1. i,6o VIa-b — Twee kleine rakkers van broers sluipen de omheining binnen van een circus in opbouw. Zij nemen de rollen over van lilliputters, die absoluut met verlof willen gaan, doch zoo goed dat de directeur de twee echte de bons geeft. Dit leuk avontuurtje eindigt op een onverwacht nummer van de door wrekers losgelaten manege. Graag prijzen wij het origineel-levendige van dit verhaal aan, vooral voor jongens en meisjes, die niet eens buiten de logische constructie van een zin durven springen. A. BONI C.SS.R. 19.222

Franke,

S.

83

SI ARDJOE EN ZIJN BUFFEL. Met band en teekeningen dr Nancy Schotel — A'dam, Wereldbibliotheek, N. V. (Wereldbibl. vr Jongens en Meisjes) 1938 (25 X ig) 193 blz.geb.fl.2,25

VI * — Het verhaal van een Indischen knaap, die zijn uit armoe verkochten buffel overal trouw volgt, tot hij er in slaagt hem terug te verdienen. Er zit atmosfeer in het gebeuren. Ofschoon ietwat uitvoerig als kinderboek, weet de auteur de belangstelling toch gaande te houden. Franke schrijft bovendien niet oppervlakkig over de kinderziel. Enkele heiden geplogenheden eischen een tikje voorlichting. PAUL HARDY -sche 19.223 Hildebrand, A. D. 83 BELFLOOR EN BONNEVU DE TWEE GOEDE REUZEN. Geïll. met tekeningen dr G. van Raemdonck — A'dam, De Arbeiderspers ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl, 1939 geb. 32,50 fr. ( 2 5 x 17) 1 95 blz.



IIó VIa — Een verhaal over reuzen voor kinderen. De afstand schijnt geweldig, maar iemand schreef eens, dat menschen en voornamelijk kinderen, onbewust houden van reuzen en reuzenoptochten, omdat er zooveel grootheid uit hen straalt, waarvan wij allen droomen. Deze reuzen hier zijn groot en goed voor de menschen, maar hun goedheid wordt genegeerd, totdat de menschen eindelijk inzien dat hun reusachtige goedheid onmisbaar wordt. Voegen wij daarbij dat dit boek een reuzenparel is van vertelkunst, dan wordt het meteen een reuzensucces voor onze begrijpende jeugd. A. BONI C.SS.R.

19.224 1Mó11 mann, Annie ♦

83

ALLES KOMT TERECHT. Een meisjesboek. Geïll. dr Metty Naezer — Heemstede, De Toorts, 1 939 (25 X 17) igi blz. fl- 2 [34 fr.] ; geb. fl. 2,75 VIa, M — Tonhny, 'n zeer levenslustig meisje, wordt diep getroffen door 'n ziekte. Opstandig gaat ze in tegen den wil van den dokter, die haar naar 'n herstellingsoord wil zenden. Ze geeft zich gewonnen wanneer ze begrijpt dat het lijden op de wereld naar O. L. Heer voert : dat bewustzijn brengt kalmte en berusting. Alles komt terecht en flink opgeknapt gaat haar schoolleventje verder. — Ontspannend en opvoedend boek, met katholieke levensbeschouwing. Zeer aanbevolen. FR. CROLS, PR.

19.225 Roelofs, Jac.

83.0

MET DE « HOLLANDSCH -DIEP » OP AVONTUUR. Geïll. dr P. Stempels — A'dam, H. Meulenhoff (« Jeugdleven » Boeken vr oudere jongens) 1 939 (24 x 17) i8 blz. f1. 1,20 VIa-b — Een Hollandsche jongen vindt de muren van het klaslokaal een te engen horizont en bekomt van zijn oom de toelating om de hooge zee op te varen. Zijn doopreis biedt hem een halve wereld avonturen, die wij niet erg persoonlijk en nogal saai vinden. A. BONI C.SS.R.

Selleger-Elout, J. M.

19.226

83 : 52

DE LUCHTREIZEN VAN JANTJE PUK. Geïll. met figuren dr G. Hens en i maanfoto van S. Selleger — Den Haag, Servire, 1937 (24 X i6) 149 blz, geb. f1. 1 ,75

V-VIa — Met wat een humor, wat een grappige ironie weet schrijfster zoo ondeugend de producten van haar frissche fantasie te kruiden ! « Alle » kinderen zullen aan deze « luchtreizen » pret beleven, doch intelligente kinderen zullen er aan snoepen. Het boekje biedt je een waschechte sprookjesJ. M. Selleger-Elout atmosfeer met moderne ingrediënten. Het is als een fragment uit de « Kleine Johannes », bewerkt voor cabaretensemble. En bovendien... is er in dit schattige boekje meer onvervalschte degelijke wetenschap inzake zonnestelselkunde op te doen, dan in de meest up-to-date handleiding. PAUL HARDY

19.227 Spierimgs, Kees

83 : 79

♦ STORM OVER GRAND CIRQUE OCTAVE DESMETS.

Geïll. dr Piet Worm — Den Bosch, L. C. G. Malmberg, í93g blz. fl. i,5o ; geb. fl. 2,25

(25 X 17) 212

VIa-b — Een menschlievende dokter neemt het lot van een geruineerd circus-uitbater ter harte en wil op eigen initiatief de oude glorie weer doen herleven, waar hij tenslotte in gelukt. Heerlijke karakterschetsen, diepslaande psychologische ontledingen en pakkende beschrijvingen zouden wij willen aanstippen, om de degelijke waarde van dit boek, ook op litterair gebied, in het licht te stellen. Wij verwijten slechts één, steeds doorloopend gebrek, langdradigheid. — Warm aanbevolen voor onderwijsgestichten. A. BONI C.SS.R.

19.228 van Amstel, Hans

83.2 : 83.3

Kees Spierings

♦ DE WRAAK VAN DEN JAVAAN. Geïll. dr R. W. Snapper f1. i,5o ; geb. f1. 2,25 — Den Bosch, L. C. G. Malmberg, 1 939 (25 x 17) 207 blz. VIa — Heidensche wraak en christelijke liefde zijn de hoofdmotieven van dit Surinaamsche drama. Doorheen de ontwikkeling krijgen wij een kijk op het volksleven, dat zoo verscheiden is wegens de rassen en aanleiding gaf tot een communistisch oproer tegen de kolonisatie der Hollanders. De uitwerking van het verhaal schijnt niet voldoende gebonden en dikwijls worden tragische toestanden eerder komisch weergegeven, door den al te praatzieken verteltoon. A. BONI C.SS.R.

I19 -

19.229 van den Donk, Jo

83.0

♦ HET GERUISLOZE VLIEGTUIG — Den Bosch, G. Mosmans Zoon, í93g (24 X 17) 208 blz, fl. i,5o ; geb. fl. 2 VIa — Ingenieur Vogel wordt door zijn fabriek gelast, het geheim van de geruischlooze motoren af te koopen. Een beruchte bende afzetters is hem voor, overvallen den uitvinder en lichten het zoontje van den ingenieur op, voor wiens vrijlating zij de uitlevering van het nieuwe vliegtuig eischen. Rob ontsnapt op eigen krachten per vliegtuig, terwijl ScotlandYard zijn mannetjes inrekent. Sportlievende jongens zullen heel wat vreugde aan dit verhaal beleven. A. BONI C.SS.R.

19.230 van Sprang, Alfred

83

KAMPEERAVONTUREN VAN EEN VROLIJK STEL. Geïll, dr Rie Reinderhoff — Den Haag, J. Ph. Kruseman, i939 (22 x i6) i 6o blz. Ii. 1,75 ; geb. Ii. 2,50 VIa-b, J — Jongens, die niet weten wat aan te vangen in den langen verloftijd, kunnen eens dit boek ter hand nemen en er knappe initiatieven in vinden, indien vader en moeder akkoord gaan. Als stijl biedt het jammer genoeg niets eigenaardigs. A. BONI C.SS.R.

19.231 Verhelst, Remon ♦

83

SPOREN IN DE RIMBOE. Geïll. dr Vict. van Schoonhoven-van Beurden — A'dam, R. K. Boekcentrale (Onze Jeugdserie nr 27) 1 939 (25 x i6) 198 blz.

geb, f1. i,5o

VIa — Een jong onderwijzer, met idealisme bezield, sticht een troep « Jonge Wachters ». De jongens werken eendrachtig mee totdat een paar kameraden afvallen door het gestook van een bedorven jongen, die de boosheid zoover drijft een kogel af te schieten op een jonge wachter. Een vormend boek, geestdriftig geschreven en diep-katholiek dat toch rekening houdt met de kwade verleiding die schuilt in elk jongenshart. — Voor allerhande jeugdgroepeeringen warm aanbevolen. A. BONI C.SS.R.

19.232 Waegemans, Y.

83.8

WINDEWIEKJE FLIEFLODDERKE. Geïll. met banden penteekeningen v. Al. Setola — Leuven, Davidsfonds (Jeugdboek nr 30) 1939 (2o X i6) ii 5 blz. ii fr.

VI — Twee uitzonderlijk lieve sprookjes : Windewiekje en Flieflodderke, waarvan wij het laatste boven het eerste stellen. Zij getuigen van een handige vaardigheid om de geheimzinnige wereld van kabouters, elfen en zonneprinsen, in frissche taal voor onze verbeelding te tooveren. Wij zouden haast zeggen dat deze dichterlijke idyllen eerder gedroomd zijn dan geschreven. A. BONI C.SS.R.

19.233 Zavdovski, Sasja

83.0 : 83.3

ZWERVENDE KINDEREN IN SOVJET RUSLAND. Geïll, dr Vict. van Schoonhoven-van Beurden — A'dam, R. K.

Boekcentrale (Onze Jeugdserie nr 26) 1 939 (25 X z6) 193 blz.

Y. Waegemans geb. fl. z,5o

VIa-b — Bij het uitbreken van de roode terreur doolden heel wat « verwaarloosde kinderen » door Rusland, overgelaten aan de grootste lichamelijke en zedelijke ellenden. Dit boek verhaalt ons de lotgevallen van enkele dezer ongelukkige kinderen, die erin slaagden naar Polen te vluchten. De vervelende toon van den aanvang slaat over tot de levendige spanning van het slot. — Uitstekende lectuur voor onze jongens en meisjes. A. BONI C.SS.R.

VIb — KINDERLECTUUR Voor ietwat gevorderde lezertjes (Lan 9, io, i 1, 12 jaar)

19.234 Kstner, Erich

83.0 TIJL UILENSPIEGEL. Twaalf van zijn avonturen. Vrij

bew. en naverteld naar de oorspronkelijke uitg. in h. Duitsch [Till Eulenspiegel] dr Ben van Eysselsteyn. Geïll. met io gekleurde pltn en vele teekeningen dr Walter Trier -- Den Haag, H. P. Leopold, 1939 (27 X 20) 56 blz. gec. f1.

VIb — Enkele avonturen van den Duitschen Uilenspiegel voor het jonge volkje naverteld door Kástner, die niet aan zijn proefstuk is. De zwierige vertaling en de schilderijtjes van Walter Trier, die het boekje illustreeren, maken deze uitgave tot een gedroomd geschenk voor de jeugd. P. H.

19.235

Scherbatow, Anna

83 : 087

DE GEHEIMZINNIGE BEWONER. Nèderl. bewerk. dr

Erich Kdstner

Henk de Wolf. Geïll. met 4 pltn en vele teeken. dr Elisabeth Ivanovsky — Brugge, Desclée *de Brouwer, 1939 (21 X I8

120 24 blz. 8 fr. VIb-c — Waarom katten en uilen de muizen niet kunnen uitstaan, zullen onze kleuters begrijpen na het lezen en het aanschouwen van dit puik-geïllustreerd vertelsel. Zij kunnen dan eens beproeven het op hun eigen prettige manier na te vertellen. Prachtexemplaartje van aanschouwelijk-voorgestelde leesoefening. A. BONI C.SS.R.

88. - Gemengde Opstellen 19.236 Burgers, M. P. 0.

92.8 : 84 : 809 : 159

DIE MENS LANGENHOVEN. Dissertasie vir die graad M. A. Universiteit van die Witwatersrand 1937. Geïll. met i foto — Kaapstad, Nasionale Pers, 1939 (i8 x i) III, geb. 342 blz. II *, L — Besproken in de kroniek : « De jongste Lading uit zuid-Afrika », onder nr 19.096.

19.237 de Vooys, C. G. N., Dr

809

HISTORISCHE SCHETS VAN DE NEDERLANDSE LETTERKUNDE voor schoolgebruik en hoofdacte-studie. Met medees. v. Dr G. Stuilveling — Groningen, J. B. Wolters, fl. 1,90 ; geb. fl. 2,25 1 939, 16e herz, en verm. druk (ig x 1 3) 337 blz. III, S — We kregen den laatsten tijd meerdere soortgelijke, maar de gedachtenstroomingen sterker beklemtonende werken o.m. van Kath. zijde Gielen, Knuvelder, beide interessant. De oudere de Vooys handhaaft zijn waarde : hoewel in z.g. historisch opzicht uiterst sober, leest hij aangenaam als kenschetsing en kritiek, en dit blijft toch hoofdzaak. Het werk heeft verder steeds een goeden naam gehad als leidraad -en-kataloog : hier is 't kwestie bij te houden, en volmaakt is niets hierbeneden, natuurlijk. Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

19.238 Godthelp, H.

88 : 809 : 37

PROZA EN POEZIE. In Nederlands van i2oo-1880. In drie concentrische bundels voor alle inrichtingen van voortgezet onderwijs en voor zelfstudie. Met medewerking van P. H. Greiner. Met losse tekstverklaring v. i 5 blz. — Groningen, J. B. Wolters, 1 93 8- 39, 3 dln (21 X 17) IV, 153 ; IV, 162 ; IV, i g8 blz. dl i en 2 :fl. 1,75 ; geb. f 1. 2. dl 3 : f 1, i,go;geb. f 1.2,25 III, L — Schr, bezorgde ons vroeger o.a. een voortreffelijke algemeene bloemlezing volgens dezelfde methode. Hier weerom vernieuwt en verlevendigt hij de studie onzer letterkunde: de keus is rijk, op verschillende punten stouter dan gewoonlijk het geval is, en 't valt goed uit : zoo b.v, voor de gansche Middeleeuwsche literatuur, met in het bizonder ruime teksten uit het Antwerpsch Liedtboek, eveneens voor de strijdliteratuur der godsdienstoorlogen, of nog het proza in de Gulden Eeuw. Maar het 3e deel is zoowel voor de XVIC als voor de XIXe eeuw te uitdrukkelijk antiklerikaal (Marnix, Multatuli) om het boek aan onze studenten te geven. Dr JORIS CAEYMAEX, PR,

19.239 Líítzeler, Heinrich, Dr ♦

84 : 1 : 2 : 70

DE KUNST IN 'T LEVEN. Vert. uit h. Duits dr G. van Poppel. Geïll. met 25 platen naar afdrukken van kunstwerken — Freiburg i. Br., Herder & Co, 1939, 6 dln (i g x 12) 32 blz. elk fl. 0 ,75 IV — De zeer actieve en alomgewaardeerde uitgeverij Herder heeft een nieuwe, kleine reeks boekjes uitgegeven : De Kunst in 't Leven, zijnde korte filosofische beschouwingen, op religieuzen grondslag, van de meesterwerken der beeldende kunst. Door de « kunst in 't leven » vermogen we allicht de kunst van het leven beter te stellen in het licht der eeuwige Schoonheid Godes. Deze boekjes (waarvan totnogtoe 3 deeltjes verschenen) zijn uitstekend meditatiemateriaal voor al wie in de kunst iets méér zoekt dan een spel van technisch-verantwoorde vormen en kleuren. Een paar bedenkingen : De inleidende rteksten zouden o.i. beter in de Vries en te Winkel gesteld zijn geweest dan in de voorVlaanderen nog lang niet veralgemeende Marchantspelling. Secundo :sommige polychroom-reproducties zijn niet erg gelukkig uitgevallen ; wellicht kan aan dat euvel verholpen worden in een volgende uitgave ? Im ganzen : mooi werk. 19.240 ANTON VAN DE VELDE

Moens, Wies

Wies Moens

84 : 809 : 30 : 324

NEDERLANDSCHE LETTERKUNDE VAN VOLKSCH STANDPUNT GEZIEN — Antwerpen, Volksuniversiteit Herman v. d. Reeck », 37, Te Boelaerlei, 1939 (20 X 14) 38 blz. [fl. 0 ,5 0 1 5 Jr. V * — In zijn uiteenzetting verdedigt Moens de thesis dat iedere ware kunst wortelt in het natuurlijke volksche wezen. Als we deze thesis tot in haar gevolgtrekkingen, alsmede de door hem gegeven definitie van het begrip « volkskarakter)) integraal aanvaarden dan dringt zich meteen een volledige omwenteling op in onze litteraire geschiedschrijving. Ze sluit o.m. in, dat Joden en kleurlingen, die in het Neder-

- 121 landsch schrijven niet langer tot de « volksliteratuur » behooren. Zoo dienen J. I. de Haan en Noto Soeroto geroyeerd ; Verhaeren wordt echter aanvaard enz.... Alles is niet overal even klaar. Begrippen als « Noordsch element » willen we niet a priori als ficties verwerpen ; wij wachten evenwel op den man, die ons soortgelijke actueele slogans,waar steeds een import-geurtje omheen hangt, eens volledig duidelijk zal maken. Dit alles sluit echter niet uit dat deze studie lezenswaard is. P. H.

19+241 Mulder, H. A.

84+ 809 : 81 OPSTELLE OOR POESIE - Pretoria, J. L. van Schaik, (Monument-reeks nr

) 1939 ('9 x16) 68 blz. 3/—

Iv * _ Besproken in de kroniek : « De jongste Lading uit Zuid-Afrika » onder nummer 1 9J 04.

19+242

Schepens Piet

84 : 809

DE KALEVALA (Het Finsche Volksepos). GeUl. met 3 platen - Antwerpen, Standaard-Boekhdl (K. V. H. U.Verhandeling 376) 1 939 (20 X 14) 68 blz. 2,50 fr.

Iv - Men kan hier zijn gading vinden over ontstaan van het werk, inhoud, enkele vraagstukken over oude dichtkunst en mythologie, alles zwemmend in een zee van bibliographie. D' JORIS CAEYMAEX, PR.

19.243

van Vriesland, Victor E.

81 : 809

Piet Schepens SPIEGEL VAN DE NEDERLANDSCHE POEZIE DOOR ALLE EEUWEN - Antwerpen, Het Kompas, 1939 (27 X ig) 656 blz. geb. 65 Jr.

IV - Zes honderd zes en vijftig groote bladzijden, 250 dichters ongeveer ! En inderdaad, er is wel iets te zeggen voor een reactie tegen uiterstgedunde keurbundels zooals we die kennen : eens ruim en vol laten putten in de productie van alle tijdvakken en in het werk van vooraanstaande dichters helpt tot betere kennis der werken en onder meer ook tot een grooter en juister besef van de taal namelijk : zoo doet b.v. een grootere kennismaking met Rederijkers, Refereindichters, Vroeg-Renaissance (Roemer Visser b.v.) zooals hier, werkelijk zeer deugddoend aan. Hetzelfde geldt voor minder gelezen dichters der Gulden Eeuw als Huygens. Spijtig dat er niet wat meer uit het Antwerpsch Liedtboek geput werd. Of die stortvioed van gedichten nog zoo welkom is waar de Romantiek geldt, is betwijfelbaar ; of liever, hier alsook bij de Xixe eeuw vóór '8o, en zelfs bij den zonderlingen keus der 3e rangsdichters der laatste ioo jaar, moet er ironie of zooiets in 't spel zijn : Victor E. van Vriesland hoe anders uitgelegd het opnamen van bombastische stukken of magere beestjes zooals op menige plaats dier laatste ioo blz. En zou er nu na 1 888 niemand meer geboren zijn Dr JoRIs CAETYMAEX, PR. die een dichter werd ?

19.244 van Wyk Louw, N. P. 84:809 BERIGTE TE VELDE. Opstelle oor die idee van 'n Afrikaanse nasionale letterkunde

- Pretoria, J. L. van Schaik (Monument-reeks nr 19-21) 1939 (19 X 1 6) 88 blz. 4/

111-1V * _ Besproken in de kroniek «De jongste Lading uit Zuid-Afrika », nr 19.103.

-

Geschiedenis 19+245 Chambon, Albert

91 : 55

ZEEMIJL PER ONDERZEEBOOT met professor Vening Meinesz. Geïll. met talrijke platen - Den Helder, C. de Boer jr, geb. Ii. a,o (2' x i) 191 blz. V - Het relaas der duikboottochten van den Nederlandschen geleerde Prof. Vening Meinesz, die het denkbeeld verwezenlijkte om de oorlogsmarine te gebruiken ten einde den vorm van de aarde te bepalen en gegevens te verzamelen betreffende de massaver deeling in de aardkorst. De auteur laat meestal een geestig en intelligent Nederlandsch matroos aan het woord die den professor op zijn tochten vergezelde. Tevens wordt in dit boek op leerzame wijze en in spiritueelen trant de nog jeugdige geschiedenis verhaald van de Nederlandsche Marine. PAUL HARDY 100.000

-- 122 -

19.246 de Bas, W. G. 9 QUATRE-BRAS EN WATERLOO. Voorspel en geschiedenis der krijgsbedrijven van 15 tot en met i8 juni 1815. Geïll. met i i pl to en 4 krtn — A'dam, P.N. van Kampen (Patria. Vaderl, cultuurgeschied. in monografieën : XVIII) 1939

(20 X 12) 171

blz. Ii. 2,25 geb. f l.2,75

IV — Door dit boek wil de schrijver eere geven aan wie eere toekomt, in casu hier aan de Hollandsche troepen die gedurende ongeveer 20 uren een groot deel van het Fransch leger bij Quatre-Bras hebben tegengehouden en daardoor de Engelsche overwinning mogelijk gemaakt hebben. Deze stelling wordt sterk beklemtoond en bewezen in dit flink gedocumenteerd boek, dat daarenboven zeer vlot leest en met enkele illustraties van historische documenten en portretten verrijkt is. Dr J. UYTTERHOEVEN

19.247 de Goeyse, E., Dr 9 DE BRABANTSCHE OMWENTELING VAN 1789. Geïll. — Brussel, Programma5 fr. brochures v. h. N. I. R. (Nederl, reeks nr 3 1 ) 1 939 (2 1 X 1 4) 48 blz. V — De schrijver geeft een bondige doch goed geziene uiteenzetting van de oorzaken en voorbereiding der Omwenteling ; daarna verhaalt hij het gewapend verzet en het ontstaan van de Belgische Republiek van 1790 om ten slotte te onderzoeken op welke wijze de omwenteling weerspiegeld werd in het toenmalig Volkslied, waarin het volk op ongekunstelde wijze uiting gaf aan zijn gemoed. Een degelijke brochure ; jammer dat in het eerste hoofdstuk de geest van den tijd niet met enkele lijnen werd omschreven : nu lijkt het optreden van Jozef II wel wat te erg negatief. Dr J. UYTTERHOEVEN

19.248 Geerke, H. P. 92 : 83.9 : 83.1 AAN HET HOF VAN LODEWIJK XIV. Geïll. met reproducties — A'dam, J. M. MeuIi. 2 ; geb. Ii. 2,90 lenhof f (Historie en Memoiren) 1939 (20 x 13) 244 blz.

III — Als historisch werk van formaat kan dit boek niet worden beschouwd, hetgeen het dan ook niet pretendeert te zijn. In populaire verhaaltrant, niet geheel zonder eenige tendenz, werpt de schrijver voornamelijk het licht op het hof- en privé-leven van Lodewijk XIV, dat van zijn voor- en na-zaten, alsmede dat van hooge plaatsbekleeders ten lande. De liefdesavonturen en verhoudingen, de hof- en regeering-intrigues — aan beiden wordt veel aandacht besteed -- maken dit werk slechts voor ontwikkelde volwassenen E. MOERKERK leesbaar.

19.249 Klinsky, E. J. 9 HFERSCHERS OVER RUSLAND. Geïll, met i kleurenplaat en 94 af b. dr A. Pieck — Den Haag, Zuid-Holl. Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl, Boekhandel, 1939 (24 X 17) f1. 301 blz. 3,75 ; geb. fl. 4,90

V — Boeiend en levendig geschreven verhaal van de geschiedenis van Rusland, weergegeven in de levensbeschrijvingen der tzaren vanaf Peter de Grote tot en met Nicolaas II. S. J. ROBITSCH

19.250 Leipoldt, C. Louis 9 DIE GROOT TREK. Geïll. met 8 platen — Kaapstad, Nasionale Pers [A'dam, Swets & Zeitlinger] 1938 (i8 x i) VI, 172 blz. 4/9

IV — In een helderen, eenvoudigen verteltrant, met de nauwgezetheid van den oprechten historicus en tevens met de piëteitsvolle fierheid van den Zuid-Afrikaner, die schrijft over de grootsten onder zijn volk, heeft de dichter Leipoldt, naar aanleiding der looste verjaring van Dingaansdag dit werkje saamgesteld. In één adem leest men het uit. Zijn groot litterair vermogen heeft Leipoldt verheugeniswaardige parten gespeeld ; zoo werd het verhaal van Dingaansdag, wellicht ondanks hemzelf, tot een brok keurproza van gebalde evocatieve kracht. PAUL HARDY C. Louis Leipoldt

19.251 [Postma, M. M., Mevr.] 9:93:32:89 STEN ME UIT DIE VERLEDE. 'n Versameling van beëdigde verklarings van vroue wat tydens die tweede Vryheidsoorlog in die konsentrasiekampe verkeer het — Johannesburg (Z.-Afr.) Voortrekkerpers,

1939 (22 X 14) 147

blz.

geb. 5 /3

V — 't Leven in de concentratiekampen is een treurige bladzijde geschiedenis uit den zuid-Mr. Anglo-Boeroorlog. Na deze beëedigde getuigenissen te hebben doorlezen, zal niemand nog twijfelen aan 't diepe lijden der Afrikanermoeders en - kinders. Maar uit dit lijden verrezen ze gelouterd en gesterkt en daarom is de lezing van dit boek toch verkwikkend en opbeurend. A. DE MEIRSMAN O.S.B.



123 _

Prims, Fl.

19.252 ♦

9 : 709: 264

ANTWERPSCHE ALTAARSSTUDIËN. Een overzicht. Overdruk uit de Bijdragen tot de Geschiedenis, nr v. JuliSept. 1939 — Antwerpen, bij schr., 1 939 (24 X I5) 54 blz.6fr.

V — Archeologisch, liturgisch, pastoreel, louter theologisch zelfs, is deze studie eerie ontdekking ; we staan voor de ontwikkeling van het godsdienstig leven van de kerstening af tot de jaren der beeldstormerij. Uit het eenig altaar, het monogenen, ontstaat het kruisaltaar, dat later het parochiealtaar zal worden. Dan worden relikwiekapellen in den bouw ingelascht. In de i 3e eeuw komen er zijaltaren voor de zielmissen ; volgende schakel in de ontwikkeling vormen de altaren der broederschappen, waaronder betrekkelijk laat, te Antwerpen, de broederschap van het H. Sacrament. Floris Prims, pr. In de 15e en 16e eeuw overrompelen de ambachten de hoofdkerk met hun altaren ; sommige ambachten versmelten met broederschappen, en dat schept een heel probleem voor de retabels. Niet louter godsvrucht dreef de ambachten naar de kerk ; corporatieve ,« uitnutting » gelijk schrijver het noemt, was ook wel drijfveer, maar deze rush naar de - Kerk is wel opvallend op den vooravond der beeldstormerij. J. HALLEZ, PR.

19.253 Prims, Fl., Kan.

9 : 91

♦ GESCHIEDENIS VAN ANTWERPEN : 7e DEEL. Onder de eerste Habsburgers (1477 -1 555) 2e Boek : Economische orde. 17e Boekdl der reeks. Met medees. v. Mr O. de Smedt en Prof. E. Coornaert^— Antwerpen, Standaard-Bkhl, 1939 (22 x 17) XV, 213 blz. 25 fr. V — Dit XVIIe boekdeel is een der meest interessante uit de rij. Doorheen de periode 1 477~ 1 553, ingeluid en uitgeluid door troebelen rond al te zware belastingen voor den minderen man, gaat felle wisselwerking tusschen politiek en economie, en komen de internationale gebeurtenissen en hun economische gevolgen het Antwerpsch stadsleven belichten. In dezen tijd waarin vorsten wegens soldijgeld van huurtroepen in de pers zitten en op de vestiging van rijke kooplieden aansturen, is Antwerpen de economisch-financiëele toevlucht van keizer Maximiliaan. Daarom worden de vreemde natiën uit het opstandige Brugge herwaarts overgeloodsd. Meteen volgt de West-Europeesche omruiling der Indisch specerijen, en wordt Antwerpen de stapelplaats van de aluinen voor-Portugesch keizers gebieden. Daarrond ontwikkelt zich algemeene internationale handel. Van in de jaren i 520 zijn de groothandelaars grootfinanciers geworden, geldschieters van keizers, staatjes en steden. Verder volgt schrijver het eigen Antwerpsche ambachtsleven, lakengilde en lakenambachten, schippers, moutbrekers, meerseniers, schoolmeestersgild en 'n 20 andere. In zake geld als ruilmiddel bepaalt hij zich bij locale bizonderheden. Het groot kapittel der handelsgeschiedenis, met werkwaardige bladzijden over de Hansekooplieden, wordt ingedeeld naar de verschillende Naties, de Engelsche, de Portugeesche, de Hoogduitsche, de Spaansche, de Italiaansche, de Fransche, met opgave van de voornaamste personaliteiten of firmas, in- en uitvoergoederen. Enkele bladzijden gaan over Antwerpsche handelshuizen en stadsfinancies. Dit boekdeel geldt den gulden tijd dat Antwerpen werd gevierd als « openbare koopstad zooals Parijs, Venetië, Londen, Lyoens en diergelijke ». J. MEERBERGEN, PR.

19.254 Szeps-Zuckerkandl, Berta

93 : 9 : 32 : 70

IK BELEEFDE VIJFTIG JAREN WERELDGESCHIEDENIS. Vert, uit h. Duitsch [Ich erlebte fünfzig Jahre Weltgeschichte] dr Alice van Nahuys. Geïll. met 9 portretten en 5 documenten in facsimile — A'dam, Em. Querido ; Antwerpen, De Nederl, Boekhl, 1 939 (23 X 15) 300 blz. fl• 3,25 [53,6 0 fr.] ; geb. fl. 4,5 0 [74,25 fr.]

IV — De memoires van Mevr. Zuckerkandl, die van haar jeugd af omging met beroemde mannen of ze door haar vader, den groten journalist Szeps, kende en daarenboven bevriend was met vele grote Franse politici die hun rol speelden in de wereldoorlog en de jaren daarna, zijn buitengewoon belangwekkend en zelfs boeiend geschreven en vol liefde en verering voor de echt-Oostenrijkse cultuur, de edelste in de Duits-sprekende landen. Zeer lezenswaard. De vertaling is behoorlijk, maar soms slordig. J. P. M. VLEKKE

19.255 van Coppenolle, M.

9 : 92

HET STEDELIJK KERKHOF TE BRUGGE. Geïll. met penteekeningen dr Honoré Levecque — Sint Andries, 1 939 (22 X i6) 23 blz. 4 fr. V — Schrijver bezorgt ons hier een historische schets van het stedelijk kerkhof dat te Brugge werd aangelegd ingevolge de wetgeving op de begrafenissen van keizer Jozef II. Dr FLORIS PRINTS, PR.



124 -

19.256 van Hulzen, Joh.

19.257 van Loon, Hendrik Willem

9 : 38 : 65

HET ZEEGAT UIT ! De scheepvaart door alle eeuwen. -

Voor Nederl. bew. dr Drs F. Koning. Geïll. met 8 pltn en talrijke teeken, dr schr. — A'dam, Scheltens & Giltay ; Antwerpen, De Nederl, Boekhl, 1 939 (25 x i8) 312 blz. fl. 3,5 0 geb. fl. 4,90 .

V — H. W. van Loon is een Hollander die in Amerika woont, zich een naam heeft gemaakt in de synthetische geschiedschrijving, en er een Amerikaansche gemoedelijkheid heeft bij opgedaan. Zijn boek heeft iets weg van het Angelsaksiche essay. Het is vol menschelijkheid. Geleerde twistvragen worden er niet in behandeld. En des te beter is het gegroeid tot een geheel. Maar zoo zeer als het een aangenaam en leerzaam leesboek is geworden, zoo weinig is het een geleerd consultatieboek ; daartoe heeft men andere werken te koopen. Hendr. Willem v. Loon Het boek is opgeluisterd met een macht van zeer suggestieve teekeningen door den schrijver zelf geleverd, en die van historische waarde blijken te zijn, al zijn ze ook weer niet zoo documentair als sommigen ze misschien zouden wenschen. En toch verbaast het herhaaldelijk den lezer, hoeveel studie er verscholen zit achter dit alles. En hoe het met liefde geschreven is ! Dr FLORIS PRI1vl5, PR.

19.258 Westendorp Boerma, J. J., Dr

9

TWINTIG EEUWEN. Geschiedenis van het Ned. volk. Geïll. met schetskaarten en foto's — A'dam, Scheltens & Giltay, 1939 (28 x 20) 348 blz. geb. fl. 6,90 V, N — Deze royaal uitgegeven en aardig geïllustreerde Geschiedenis van het (Noord)Nederlandse volk is bijna angstvallig neutraal. Ze zou het best te beschrijven zijn als . Volkshandboek van de vaderlandse geschiedenis. Ze brengt meer feitenmateriaal dan inzicht ; meer : wat deed de regering, dan : hoe was het volk. De laatste eeuw is wel wat globaal behandeld. J. P. M. VLEKKE

19.259 XX.

9:32:89

HOE DE OORLOG VAN 1939 ONTSTOND. Van « Munchen » tot September 1 939•

Samenstelling van A. Cohen, hoofdred. v. h. Alg. Ned. Persbureau. Ingeleid dr Dr H. Colijn — A'dam, Andries Blitz, 1939 (23 X 15) 152 blz. fl. o,95 ; geb. fl. 1,50

V — De hoofdredacteur van het A. N. P. verrichtte nuttig werk. Met prijzenswaardige beroepsnauwgezetheid bundelde hij chronologisch alle redevoeringen, bescheiden, verdragen- en conventieteksten, feiten, alsmede de berichten over diplomatieke stappen, die samen, van Munchen af, de naar den oorlog toe groeiende evolutie uitmaken. Met vakkundig onderscheid schifte Cohen het overvloedige materiaal, waarover hij beschikte; met zorg verwijderde hij al het accidenteele om zich enkel te bepalen tot datgene wat later ter historische verklaring van onzen tijd onontbeerlijk zal blijken. Hier en daar veroorloofde hij zich enkele spatieeringen, die eveneens van oordeelkundig inzicht getuigen. Een kleine gaping willen wij evenwel aanstippen ; in zijn Kamerrede van 26-1 -39 antwoordt Daladier op de Italiaansche bedreigingen, zonder dat Cohen vooraf van deze bedreigingen melding maakt. Alles bij elkaar moeten wij dit boek echter bestempelen als een zeer lofwaardig initiatief. Het zal de historici der toekomst veel tijdroovende opzoekingen besparen. PAUL HARDY

91. - A 19.261 J.

9

ONZE VADERLANDSE GESCHIEDENIS. Geïll. met tekeningen dr Tjeerd Bottema — Kampen, J. H. Kok, 1938 (26 x ig) 402 blz. fl. 3,50 ; geb. fl. 4,50 IV, P — Schrijver heeft zich tot doel gesteld een populariseerend leesboek van vader geschiedenis voor Noord-Nederland te bezorgen, een doorloopend verhaal, dat-landsche ons bij wijlen wel wat al te populariseerend aandoet. In Holland zal die verhaaltrant wel bijval vinden : er ligt veel gemoedelijkheid in, en het is zeer vlot geschreven, maar men zoeke er geen nieuwe historische verdiensten in. Dr FLORIS PRIMS, PR.

B.

en Reisverhalen

Blonk, A., Dr en Pelder, F.

91 : 33

OVERZICHT DER ECONOMISCHE AARDRIJKSKUNDE. Geïll. — Groningen, Wolters, 1939 (2z X i5)

162

blz.

f1. i,6o ; geb. f1. i,8o

V — Een klassikaal werkje dat de economische aardrijkskunde van Nederland, Neder-

1 25

—

landsch Oost- en West-Indië, de vier buurstaten in Europa en cen zestal staten der andere werelddeelen, klaar en bondig behandeld. Vragen na elk hoofdstuk vergemakkLlijken het opnemen der stof. B. A.

19.262 Brouwer, Fop. I.,

DS

91:71

ZWERVEN DOOR DRENTHE, het land der hunebedden. Met medewerk, van verschillenden ; ingel. dr Dr .R. H. Baron de Vos van Steenwijk. Uitgeg. in samenwerk. met de koninkl. Toeristenb. A. N. W. B. en de N. J. H. C. Geïll., en met i uitsi. kaart -- Assen, van Gorcum & Comp. 1 939 (19x13) 8o blz. Ii. 0 ,75

19.263

V — Met het doel interesse te wekken voor de mooie Nederlandsche provincie Drenthe, werd dit keurige boekje uitgegeven. Na 'n heele reeks inleidende nota's over land en volk, fauna en flora, bebossching en natuurschoon, volgt de beschrijving van 17 fiets-tochten door Drenthe. — Onze trekkers aanbevolen. T. B. jo-agejans. J. 9F: 39 LAND EN VOLK VAN ATJEH, VROEGER EN NU. Met een voorwoord van Z. E. Dr H. Colijn. Geïll. met 23 pltn — Baarn, Hollandia drukk., 1 939 (25 X 16) 353 blz.fl. 3,90 IIi — De zeden en gewoonten van de bewoners van Atjeh, de geologische gesteldheid en de exploitatie-mogelijkheden van het land worden op populair-wetenschappelijke wijze behandeld. Menigeen zal door de lezing van dit boek een juisteren kijk krijgen op dit gewest. Schrijver is oud-resident van Atjeh en Onderhoorigen. A. ACKERMANS

91

19.264 Nitsche, Roland

WAAR HELDEN MET REUZEN STRIJDEN. Scandinavië zoals niemand het kent. Bewerkt dr C.M. Ritter-Landré. Geïll. met 8 pltn. Omslagtekening van Henk Poeder — Zwolle, La Riviëre & Voorhoeve, 1939 (22 x 16) 250 blz. Ii. 2,50 ; geb. Ii. 3,25

V — Een beschrijving van een reis door het hooge Noorden van Europa, waarin de schr. vooral den nadruk legt op den harden strijd, dien de bewoners tegen de barre natuur moeten voeren om er een behoorlijk bestaan te vinden. A. ACKERMANS

91 : 70 : 9 Scharten, Carel DE SCHATTEN VAN GROOT-GRIEKENLAND —

19.265

A'dam, Wereldbibliotheek N. V. Geïll. met 24 foto's, 1939 (28 x 22) 84 blz. fl. 2,5 0 [4o fr.] ; geb. fl. 3,5 0 [5 6 fr.]

IV — Een interessante beschrijving over verschillende plaatsen in Griekenland en Italië die kunstschatten uit vroeger eeuwen bevatten. De primitieve toestanden die nog heerschen, het volkskarakter, zoowel als verschillende basilieken, kathedralen, burchten en andere bezienswaardigheden worden onder de loupe genomen. Een fijn boekje met

mooi proza en fraaie foto's. Alleen jammer dat Carel Scharten

Carel Scharten

als andersdenkende vreemd tegenover ons geloof en cereA. MULLER moniën staat.

19.266 S melik, Klaas

91

HOLLANDERS VISSCHEN IN DE POOLZEE. Geïll. met foto's — Baarn, Hollandia 2,75 ; geb. fl. 3,50 fl. Drukk., 1 939 (24 X 16) 266 blz. V — De schrijver geeft in zeer levendigen en aangenaam te lezen stijl het verslag van een tocht onzer Hollandsche Visschers ter vischvangst in de Poolzee. Het is een boek, waaruit de zeewind je tegen waait, dat getuigt van den moed en de deugden van onze zeevaarders van vroeger en thans. Het getuigt, dat het Nederlandsche volk geen verzameling is van slampampers », doch dat ook heden ten dage nog durf, energie en vertrouwen heeft. Bij den slotzin « Den Nederlandschen Visschers : Salut ! » sluit ik mij geheel aan. Mr L. J. W. SMIT

19.267 Széchényi, Simgond, Graaf

91

ONDER DIEREN EN GOUDDELVERS. Vert. uit h.Hongaarsch dr Fr. Schneiders.Geïll. met 54 pltn — A'dam, H. J. W. Becht, 1 939 (25 x 16) 352 blz. geb. f1. 4,90 IV — Een boeiende beschrijving van een jacht op groot wild in Alaska. A. ACKERMANS

19.268 van Boogaerdt, Frans

91

ARBEID EN STILTE. Vijf Dagen in Zuid-Finland — Mechelen, Uitg. « Eenhoorn », 1938 (17x11) III

blz.

Io fr.

IV — Een betrekkelijk-rijk gevuld en onderhoudend boek, met belangstelling zoowel voor natuur als voor geschiedenis, voor economie en voor kultuur. Dr J. CAEYMAEX, PR.

--- 126 ._._.

19.269 van Cromphout, Jules en Vennekens, Fr.,

91 :9:72

LE CHATEAU DE GAESBEEK. Geïll. met 16 buiten-tekst pltn — Affligem-Hekelgem, 20 fr. Benedictijner Abdij, 1939 (21 X 14) VIII, 125 blz. V — Een degelijk gedocumenteerde studie over Gaasbeek : zijn heeren (met hun afstamming van uit de XIIIe eeuw), zijn kasteel, zijn tuinen. A. L.

19.270 Verschueren, J., Prof. Dr, S. J.

♦ ALGEMEENE HISTORISCHE ATLAS voor staatkundige, economische en cultuur-geschiedenis. Met een alfabetisch

91 : 9

register der op de kaarten voorkomende namen — Turnhout, Brepols, 1 939 (2 8 x z3) 79, 24 blz. 5o fr. ; gec. 55 fr. ; geb. 6o fr.

V -- Een werkelijke aanwinst én voor het onderwijs én voor onze cultuur ! Door deze uitgave toch bezitten wij een historisch atlas, die getuigt voor het mondig-zijn van onze wetenschap. Het gaat niet op in enkele lijnen de opvatting van dezen atlas en de uitwerking ervan uiteen te zetten ; dit vindt men ten andere in de inleiding. Wellicht worden er gevonden die een andere opvatting zullen voorstaan en met evenveel recht verdedigen ; maar iedereen zal graag getuigen dat hier iets geboden wordt waar iedereen gretig naar grijpen zal en niet meer zal willen missen op zijn werktafel. Zoowel bewerkers als uitgevers hebben recht op een eeresaluut ! Dr J. UYTTERHOEVEN

Dr J, Verschueren

92. Levensbeschrijvingen Dagboeken -

-

89 : 93

19.271 Ashihei, Hino

KOREN EN SOLDATEN. Vert, uit h. Japansch via het Engelsch (?) d, Reinier P. Sterkenburg -- A'dam, Allert de Lange ; Antwerpen, van Ditmar's B. I., 1940 (22 X 14) fl. 2,90 ; geb. fl. 3,90 533 blz. IV — De korporaal in het Japansche landingsleger, later verbonden aan de Japansche legerpersdienst beschrijft in een meestal droog-zakelijken stijl de ontscheping nabij Hangtsjou, het verblijf in die stad na de bezetting, het beleg van Sunkau en de inname van Kanton. Geen roman, of litterair waardevol boek : zeker géén Japansch « Im Westen nichts Neues ». Dr JOP POLLMANN 92 : 32 19.272 Brugmans, G., Dra NAPOLEON. DE MENSCH EN DICTATOR. Geïll. — A'dam, J. M. Meulenhoff (Historie en Memoiren) [19391 (20 X 14) 272 blz. f1. 2 ; geb. f1. 2,90 IV — Dit goed geschreven boek, waarmee de uitgever de reeks «Historie en Memoiren » opent, wordt gaarne aanbevolen. — De schrijfster bekent openhartig, dat zij niet pretendeert een oorspronkelijke wetenschappelijke arbeid te bieden. De auteurs, die zij samenvatte en bewerkte, worden op weinig doeltreffende wijze geciteerd. De lijst van geraadpleegde werken, vermeldt één duits en verder uitsluitend franse boeken. Wellicht ware het dienstig geweest de belangstellende leek, die deze lijst als een wegwijzer mag bescr ouwen, ook naar engelse auteurs, als bijv. Belloc, te verwijzen. — De reeks, die met dit eerste deel zo gelukkig onze schaarse literatuur over Napoleon verrijkte, moge de minnaar der historie nog veel goeds schenken ! Drs A. M. J. VAN SPAENDONCK

93

19.273 Casson, Herbert N. MIJN LEVENSGESCHIEDENIS.

Vert,

uit h. Engels. Geïll. met i plt — Den Haag, N. V.

Maandbl. « Succes » [Gent, Schoolkaai 5] 1938 (2I X 17) 236 blz. geb. 48 fr.

IV, L — « Een autobiografie moet niet geschreven worden voor het plezier van den schr., of om zijn gevoel van eigenwaarde te verhogen, maar om een inzicht te geven in de zaken, waar hij aan deelgenomen heeft, of die hij als toeschouwer heeft meegemaakt. » Zoo discht schrijver u zoo aanstonds doel en karakter en waarde van dit werk. Als tijdsbeeld, opgehangen van de laatste decenniën van het moderne leven, zeer interessant dus. Te meer daar de auteur, een bekend Engelsch schrijvend journalist, een der pioniers uit het Efficiency Movement, in aanraking is gekomen met mannen als Carnegie, Roosevelt, Edison, Bell, Wilson, Mark Twain, Emerson, Davis, Buffalo Bill, Keir Hardie, Wright en tientallen meer. Hij bekijkt en beschrijft menschen en toestanden nuchter-kritisch, positief en kalm, al was hij als economist eerder radicaal en revolutionnair. Dat brachten wel de jaren en de ervaring mee. Royaal uitgegeven. A. VAN DEN DRIES, PR.

I27 -

19.274 Doorly, Eleanor

92 : 57 : 61

HET LEVEN VAN PASTEUR voor jonge mensen verteld. Vert. uit h. Engels dr Helena C. Pos. Geïll. met hourtsneden dr Robert Gibbings — A'dam, N. V. Kosmos, z 93g (22 x 15) geb. fl. 2,75 175 blz, V — Pasteur staat nog altijd in de belangstelling van het groot publiek. Hier wordt hij de jeugd voorgesteld in warme en geestdriftige bewoordingen, en zijn wetenschappelijk werk wordt op zeer bevattelijke wijze beschreven en uitgelegd. Dr FR. MEEUS

19.275 Erens, M. A., Dr, O.Praem. ♦

92.2 : 27

Bij het eeuwfeest. SINT WILLIBRORD, Apostel der Nederlanden. Geïll. — Tongerloo,

24 fr. ; geb. 3a fr. St-Norbertus' Drukkerij, 1 939 (24 X 1 9) 253 blz, V — Tegenover het groot werk van P. Verbist Saint- Willibrord, ook dit jaar verschenen,

biedt E. H. Kan. Erens ons deze Nederlandsche uitgave als « een condensatie, bedoeld als volksuitgave ». Schrijver wijkt in deze vulgarisatie wel eens af van de meeningen verdedigd door Verbist, en blijft dan gewoonlijk bij de oudere voorstelling, of tracht twee meeningen te verbinden. Het is flink werk, rijk geïllustreerd en met veel zorg uitgegeven. Dr FLORIS PRIIVIS, PR.

19.276 Hocks, Else

92 : 27 = 43

DER LETZTE DEUTSCHE PAPST. Adrian VI. 1522-1523. Geïll. met 7 pltn — Freiburg im Bresgau, Herder & Co, 1939 (z2 X 14) 178 blz. V — Die « Duitsche » paus is een Nederlandsche, een gewezen deken van Antwerpen zelfs ! Op dit « Duitsch » na, is dit nieuwe boek ons ten zeerste welkom. Schrijver heeft evenwel op geen nieuw archief gewerkt. Het is een herlezen en synthetisch weder samen hetgeen omtrent Adriaan VI door de geschiedschrijvers is opgehaald geworden.-stelnva Over zijn Nederlandsche jaren schijnt er in de Duitsche historiewetenschap nog niet veel te zijn doorgedrongen. Wat wij er te onzent meer van weten is in Analectes en andere tijdschriften verspreid, en de buitenwereld kent het niet. De verkiezing en de pausjaren zijn des te beter bestudeerd in deze monographie. Het boek is sierlijk, met zeer veel zorgen uitgegeven. Dr FLORIS PRIMS, PR.

92

19.277 Katterfeld, Anna

OSKAR SCHABERT, EEN DIENSTKNECHT GODS. Met inleid. v. J. E. Lasterie. Met 8 pltn — R'dam, «Geloof en Vrijheid» 102, Pijnackerstr., 1939 (20 X 13) 88 blz. fl. o,6o 12, P — Oskar Schabert (1866-1936), zoon van een Duitschen schoolmeester van Grobin, West-Koerland, studeerde Protestantsche theologie in Duitschland, keerde als predikant terug in zijn Baltische vaderland, en werd in 1915 door de Russen naar Siberië gezonden. Vrijgelaten in 1918 wordt hij na korten tijd door de Bolchewieken in de gevangenis gezet. Na zes maand gevangenschap keerde hij terug tot zijn predikatie in de Baltische landen en maakte zich vooral verdienstelijk door zijn hulp aan de hongerlijdenden van Rusland. AL. JANSSENS C.I.C.M.

19278 Kxippenberg, H. H., Dr

92 : 9

♦ NEGEN GROTE ORANJES. Geïll. — Helmond, N. V. Boekdrukk. Helmond (Van eigen Stam, nr i) 1939 (2o X z3) 32 blz. fl. 0,25 V — Moet interessante lectuur zijn voor Noord - Nederlandsche schooljeugd, lectuur die zeker ook haar nut zal hebben voor onze eigen schoolgaande jeugd op meer gevorderden ouderdom, 14-16 jaar. Geeft een bondig overzicht over het Noord - Nederlandsche vorstenhuis, zonder chauvinisme geschreven. Zulk een boekje over ons eigen vorstenhuis ware voor België heel welkom. J. MEERBERGEN, PR.

19.279 Kremer, H., S.S. ♦

19.280 Lambooy, A. J. ♦

92.2 : 37

'N KEREL UIT ÉÉN STUK. De strijd en het leven van den jeugdleider Johannes Bosco. Geïll. met io pltn en enkele teekeningen -- A'dam, R. K. Boek-Centrale, 1939 (ig X i4) geb. /1. 1,25 112 blz. V, j — Geen doorloopende levensbeschrijving, maar afzonderlijke tafereeltjes, vinnig en frisch beschreven, uit het leven van den heiligen jeugdleider. Een werkje, dat in zijn typographisch fijn verzorgde uitgave, veel echte jongenszielen zal doen zinderen van edel genot en jeugdig idealisme. L. M. VERVINCKT O.P.

92.2

DAGEN VAN VERVOLGING. Martelaren en Belijders. Geïll. dr Gerrit de Morée — Helmond, N. V. Boekdrukk. Helmond (Van eigen Stam, nr 2) 1939 (20 X 13) 32 blz. fl.

0,25

V-VIa-b -- Boeiende lectuur, geroepen om in de kinderzielen edele gevoelens op te wekken.

— 128 -In overtuigden katholieken zin geschreven. Buiten geschiedkundige kennissen over de Martelaren van Gorcum, de dagen der Retorsie en de heldenfiguur van Pastoor Waeyer (16o6-i692) zal onze schooljeugd (io-i5 jaar) veel geestelijk nut uit dit rijke boekje halen: Warm aanbevolen ! J. HEERBERGEN, PR.

19.281 Leipoldt, C. Louis

92 : 325 : 9

JAN VAN RIEBEECK. Die grondlegger van 'n blanke Suid-Afrika. Geïll. met 6 pltn — Kaapstad, Nasionale Pers (Ons Geskiedenis-serie) 1938 (21 x i6) 269 blz. geb. 716 V — Naast historisch heeft deze levensbeschrijving ook sociaal belang. Het naturellenbeleid der Zuid-Afrikaansche Unie klimt op tot van Riebeeck, die in 1652 als gouverneur in de Kaap aanlandde. Zijn houding tegenover de inlanders heeft de huidige naturellen politiek in zekere mate bepaald. De koloniale geschiedenis van Afrika is met dit boekeen hoofdstuk rijker geworden. A. DE MEIRSMAN O.S.B.

19.282 Libourel, Ph. B., M

92 : 9

MARIA STUART. Heeft Maria Stuart de « Lettres de Cassette » geschreven ? Was Maria Stuart medeplichtig aan moord op haar gemaal ? Geïll. met 5 platen — Leiden, A. W. Sijthoff, 1939 (24 X i6) 64 blz, fl. z IV — Een van de talrijke werken die de laatste jaren geschreven werden om het historisch gebeuren uit het leven van Maria Stuart in alle objectiviteit te belichten. Deze uitgave neemt het op tegen het werk van Stef. Zweig « Maria Stuart » ; de schrijver toont er in aan dat Maria Stuart de « Lettres de Casette » niet geschreven heeft en dus ook niet medeplichtig geweest is aan den moord op haar man, Lord Darnley. Een degelijke uitgave. Dr J. UYTTERHOEVEN

19.283 Teixeira de Pascoaes

92.2

HIERONYMUS. De dichter der vriendschap. Vert. uit h. Portugeesch dr A. V. Thelen en H. Marsman. Bandontwerp van Tine Baanders (23 X 15) 405 blz.

--

A'dam, J. M. Meulenhoff, 1939 fl. 3,9 0 ; geb. fl. 4,9 0

T — Teixeira de Pascoaes is een machtig schrijver, een goochelaar met woorden en beelden ; bezit een sterke historische visie en kan tafereelen schilderen zoo levend en boeiend alsof ze voor uw oogen gebeurden. Zijn Hieronymus verwerkt heel wat stevige literatuur over de geschiedenis van de vierde eeuw, en klaarblijkend heeft hij ook een paar Hieronymuslevens en een deel (een klein deel, zou ik denken, in hoofdzaak de brieven) van S. Hieronymus gelezen. Enkele episoden zijn prachtig uitgewerkt, als b.v. de val van Rome en de dood van den heilige. Maar in zijn geheel genomen heeft het boek geen historische waarde. Pascoaes is als bezeten door de demonen van het sexueele en is voortdurend bezig met de verhouding van Hieronymus tegenover de vrouw. In zijn verbeelding ziet hij een monnik, verblind door « pessimistisch-nihilistisch idealisme » (blz. 339), wien grootste roem het is « het ideale type vrouw in het leven te hebben geroepen » (blz. 361). Hieronymus is Paula's echtgenoot in Jezus Christus (blz. 287), Het christendom van de vierde eeuw is heelemaal vergeven door de agapeten. Door deze en dergelijke trekken verwordt een der glorievolle tijdperken uit de geschiedenis van de Kerk tot een aaneenschakelijing van ergernissen. Het is overigens geheel fout St-Hieronymus aan te zien als den schepper van het type der ideale maagd, want dit ideaal is drie honderd jaar ouder dan den heiligen monnik van Bethlehem en vindt zijn verdedigers in Cyprianus en Origenes, in Athanasius en Hilarius, om hier slechts eenige van de oudere Kerkvaders te noemen. Doch Teixeira is meer dan een historicus ; hij bekent zelf (blz. 227) dat hij dikwijls afdwaalt, in monologen verward geraakt, zijn eigen ziel verhoort in zelfonderzoek. En zoo vernemen we ten slotte veel meer over wat Teixeira droomt en denkt, dan over het leven en den geest van Hieronymus. Teixeira laat niets geheel, hij twijfelt over het bestaan van alles, van de aarde, van den mensch, van de ziel, van God : een vclmaakte illusionist, voor wie illusie de eenige werkelijkheid is. Al verklaart hij ook uitdrukkelijk, dat hij geen enkel geloof aanvalt (blz. i6), toch ziet hij er niet tegen op, de meest uiteeloopende, soms tegenstrijdige dwaalmeeningen te verkondigen. Men vindt bij hem een soort modern Marcionisme, want hij stelt voortdurend den Vader tegenover den Zoon ; hij loochent in dichterlijke perioden de godheid van Christus, de onsterfelijkeheid van de ziel, de verrijzenis van het vleesch. Geen enkel geloofspunt van het christendom vindt genade in zijn oogen. Men kan het slechts betreuren dat hij den grooten naam van St-Hieronymus misbruikt om zijn eigen levensphilosophie te bepleiten, een philosophie die zwelgt in een duister pantheisme eenigszins gemoderniseerd door een Freudiaansch-getinte psychologie. Voor wie St-Hieronymus uit onbevangen studie van heel diens werk kent, is deze would-be PROF. AL. JANSSENS C.I.C.M. biographi e een martelie. N. B. — Het ruitje • onder het volgnummer van sommige recensies geplaatst, beduic t

I2,

dat de aldus aangeteekende werken in een katholieken geest geschreven zijn.

NUMMER 4 ACHTTIENDE JAARGANG APRIL-OCT. 1940

BOEKENGIDS Algemeen Nederlandsch Bibliografisch Tijdschrift VERSCHIJNT 10 MAAL PER JAAR REDACTIE en BEHEER: Cuylitsstraat 27, Antwerpen

—

Postcheckrekening : 241.02

Prijs voor B e I g i ë :

Abonnement : 35 frank

Dit nummer : 5 frank

P r ij s voor Nederland :

Abonnement : f. 2.75

Dit nummer : f. 0.35

EEN PAREL VAN HEIMATKUNST P.DÖRFLER

: Toen Moeder nog leefde ' (

19.284 Op het tijdstip dat Peter Dórfler zijn eersteling « Toen Moeder ♦ nog leefde » ( 1912) verschijnen liet, had de heimatkunst in Duitschland een zeer hoogen bloei bereikt en ruimere horizonnen ontdekt. Zijn historische en heimatromans worden door de lezers zeer gegeerd. Vooral als heimatdichter verwierf hij de gunst van het groote publiek, en gaf hij de volle maat van zijn vertelkunst en schrijversgaven. Over het algemeen is zijn schrijfwijze wat zwaar op de hand, overladen met barokbeelden, en bijwijlen wat bom Maar zijn stille, fijne humor, zijn diep gevoel, zijn warme-bastich. menschelij kheid, zijn boeiende verteltrant en zijn plastische taal schenken aan zijn schrifturen een krachtige ontroerbaarheid, 't Pleit toch voor de innerlijke waarde van zijn eersteling : dat dit boek gedurende dertig jaar de lievelingslectuur is gebleven van een zeer uiteenloopend en veranderd publiek, alle tijdsomstandigheden en litteraire modes ten spijt. Deze Zwabische priester- dichter, zelf gesproten uit een landbouwersfamilie, heeft een voorliefde voor de boerenbevolking van zijn streek. Ook in « Toen Moeder nog leefde » schildert hij het harde zwoegen dier menschen, hun angsten en vreugden en vooral den diepen geloofszin van hun vrome ziel. Al behandelt hij de Zwabische landstreek, de Zwabische boerenbevolking, de Zwabische gebruiken, hij beperkt zich daarbij niet, maar boort doorheen dit bijkomstig omhulsel, om het algemeen menschelijke er uit op te delven. Uitbeeldend op meesterlijke wijze de kinderziel en de moederliefde, kiest hij daarvoor een landelijk kader, een klein boerendorp. Wat hem in de gelegenheid stelt om ons te laten kennis maken met de (*) IV — Dórfler, Peter : Toen Moeder nog leefde . Uit het Duitsch vertaald door Maur. van Hoeck -- Antwerpen, Vlaamsche Boekcentrale, 1940. — Prijs ing. 29 fr. ; geb. 3g fr.

130 -

landelijke typen . een schaper, een koeherder, een kwezel, een tante, leurders en schoenmakers ; Cook met de volksdevotie's en bedevaarten, met bijgeloof en heksen, met legenden over ridders en roovers en kluizenaars. Maar het blijft de achtergrond van zijn verhaal. Boven al dit lokale rijst de hoofdfiguur : de kleine Friedel, het kind en zijn moeder. Die moeder bezit de wezenstrekken van de ideale moeder, en ieder erkent in Friedels leven zijn eigen wonderrijke kindertijd. Met wat een innigheid spreekt Dórfler over de kinderziel en de moederliefde. Wat een heerlijke grootsche visie schenkt hij ons van de moeder. Friedels moeder is een stille vrouw, die weinig woorden gebruikt, maar juist de gepaste. Zij is de immer tobbende en zorgende ; bedrijvig in huis, bedrijvig op het veld ; zij steunt de grooten en de kleinen ; zij is de kracht van vader en de toevlucht der kinderen ; zij houdt allen recht en bijeen, straalt vreugde uit en dapperheid. Met de kinderen speelt ze als was zij zelf een kind ; aan 't spinnewiel zingt zij voor hen liederen, of vertelt sprookjes. Zij bemoedigt de kleinen, begrijpt hen, troost hen, luistert naar hun onophoudende vragen en dwaze invallen, onderricht hen, berispt hen, keurt goed of af waar 't noodig is. Zij draagt haar zorgen alleen, zoekt hulp in het gebed, aanvaardt gedwee haar lijden, en als kwelgedachten haar geest doorspoken en afmartelen, kent ze enkel wat rust haar geschonken door de voorlezing uit het Evangelie. Tragisch komt zij aan haar einde. Als moeder sterft, zijn lach en lolligheid uit den huiskring weg en voelen vader en kinderen hun leven als verbrijzeld. Friedel die zijn kinderjaren beeindigt met een ziekte en met de droeve ontdekking dat moeder op 't kerkhof rust, weet dat zijn geluk uit zijn leven verzwonden is. Zij was zijn zon in den toovertuin van zijn kind -zijn. DSrfler beschrijft den tijd waarin 't kind .heelemaal nog vasthangt aan zijn moeder, geen voet verzetten kan zonder haar. In onvergetelijke « close ups » bewaarde hij voor ons de groei van dit kind. Wat een prettig iets die verhuis voor Friedel, op reis naar het onbekende. In de nieuwe, ruimere hoeve ontdekt Friedel in alle hoeken kleine paleizen voor zijn fantasie. Daar ziet hij nieuwe werelden opengaan : leert sprinkhanen kennen en muizen, en de kracht van het vuur, het wondere van een koestal enz. Hij viert zijn grillen uit, heeft komische invallen, fantaseert over een naaidoos en voedt zijn verbeelding met de plaatjes uit het boek Heiligenlegenden. Later nemen kikvorschen, meikevers en vogels zijn aandacht in beslag. Kleine, booze plannen rijzen in zijn gemoed ; angst en kommer zijner ouders begint hij te bemerken ; tusschen onsc huldig kinderspel in bedrijft hij kattekwaad. Wat grooter geworden moet hij de hoeve bewaken, mag eens mee naar den akker met de grooten, het vee hoeden enz. Leert de kerk kennen en den Zondag, maar ook de sprookjes van water, boomen en oude wallen die hem zijn plicht doen vergeten. Dan valt moeder ziek,

daar duikt de gedachte op, dat hij die zou kunnen ver zien Friedel op de-liezn.W buurtavonden, bij de Kerstkribbe, in de kerk op de ziekekamer bij moeder, aan het kibbelen met andere kin-deren, op wandel met moeder door het veld, hoe hij bidt voor haar genezing, en grapjes ophaalt om haar op te vroolijken, en vooral hoe innig hij .samengroeit met de moeder die aan haar hartekind haar geheim leed toevertrouwt. Men weet werkelijk niet wat het meest te bewonderen, de liefde van Friedel voor zijn moeder, of de liefde van de moeder voor Friedel. -- Dit boek is een brok geidealiseerde werkelijkheid, een brok gezond leven ; een verheerlijking van het moederschap en een herschepping van ieders voorbijen argeloozen kindertijd. Al de kwaliteiten van den origineelen tekst liggen te glanzen in deze ` clntterende vertaling van Pastoor van Hoeck, En de Vlaamsche Boekcentrale zorgde voor een uiterst keurige uitgave. Mocht dit prachtboek weldra D. DE PAUW in ons land doordringen in alle gezinnen.

Het nieuwste Criterium door PAUL HARDY Hét zijn Comte,Taine, Zola en de andere bijldragers van de naturalistische levensbeschouwing geweest, die bijna een eeuw geleden de schoone letteren van hun oeroude basis hebben losgeslagen om ze mee te troonen naar de glibberige, reeds lang overwoekerde paden van het experimentalisme en om ze ontvankelijker te maken voor den aanval in regel, die pas enkele decenniën later zou worden ontketend door Freud, Adler, hun trawanten en hun epigonen. Deze laatsten dan hebben het op onbeschaamde wijze tot proefkonijn gedegradeerde mensch-object zoo onbedachtzaam gevleid met de wetenschap van zijn eigen specifiek-menschelijke belangwekkendheid, dat de schoone letteren, die nu eenmaal -- en we zouden het bijna betreuren -- in hoofdzaak den mensch tot materiaal hebben, desertie hebben gepleegd uit de hun door 's Heeren Goedheid toebedeelde sfeer . de schoonheid, de « doorvoelde waarheid », die uit de waarachtige ontroering opkiemt. Steeds geringer in aantal worden de literatoren, en cie romanschrijvers in de eerste plaats, van wie men getuigen kan dat hun proza enkel de uitdrukking is van hun begenadigd kunstenaarsgemoed, waaruit ze ons het beste van hun benijdenswaardigen overvloed deelachtig maken. Men zou zich waarachtig lyrisch gestemd gaan voelen uit heimwee naar een roman, die men onder de rubriek « schoonheid » klasseeren kan, wanneer men voor de zooveelste maal de nieuwste « problemen »-' of « tijdsbeeld »-roman oprispend aan het digereeren is. Dikwerf is het ons in den jongsten tijd reeds opgevallEn, dat wanneer

P. DORFI

32 --de gemiddelde lezer zijn oordeel decreteert over actueele romanlectuur, het gangbare kwalificeeringszinnetje niet meer denzelfden inhoud heeft als weleer. Men kan ophoepelen met het advies of een boek al dan niet « interessant » is. Het criterium inzake litteraire waarde is niet meer hetzelfde. De litteraire belangstelling is nieuwe, a-litteraire wegen opgegaan. Men wil vooral die dingen lezen, welke men « interessant » vindt, met andere woorden : die dingen,welke ons niet meer zoozeer emotioneel beroeren, dan wel psychisch of ook physisch boeien en « interesseeren » ; waarin de mensch met zijn vele dankbare complexen als een weerloos, doch « interessant » studieobject wordt uitgehold. We doen hierbij opmerken dat de kwalificatie « interessant » een bij voorkeur door wetenschapsmenschen gebezigde term is. Geneesheeren spreken graag van « interessante gevallen ». De curve van hen, die verantwoordelijk zijn voor deze afwijking vangt aan met figuren als Dostojefsky en loopt over Gide, Wassermann, de Unamuno, Zweig, de andere grootmeesters der « vies romancées », Sinclair Lewis en dergelijken tot bij de tallooze, vak doch vaak inspiratielooze romanconstructeurs uit alle beschaafde-kundigeschol, windstreken. Tot de allerjongste lichting in Nederland rekenen wij den heer THEO J. 19.285 VAN DER WAL met zijn roman Jacht op het Noodlot (II — nr 19.351)- Alles wel beschouwd is het overbodig, zelfs voor den nauwgezetten recensent, om dit werk te lezen, want op de binnenzijde van de voor- en achterklep krijgt men te lezen, benevens den korten inhoud ook nog een algemeene appreciatie, de « diepere » waarde van het boek, enfin, al wat men wenschen kan om er een « eigen » oordeel over rijk te worden. Vail Ger Wal vertelt de geschiedenis van een krantendirecteurtje uit een provincienest, dat zijn zaken wil uitbreiden, daardoor zijn familiegeluk verwoest en tenslotte ook zijn financieele onafhankelijkheid aan zijn ambities moet opofferen. Op de achterklep brengt de uitgever (of de auteur ?) den dikhuidigen lezer bovendien nog aan het verstand hoe men het boek « symbolisch » moet beschouwen. doch de desbetreffende alinea 'lijkt me heusch te zwaartillend voor een bescheiden periodiek als « Boekengids ». N'en déplaise den levenswijzen auteur moet het ons echter van het hart dat hij niets anders op zijn actief heeft dan de tragedie van een gezin, hetwelk moreel ten onder ging, omdat het iedere natuurlijke moreele basis ontbeerde. En achteraf leert dit geschrift ons de schamper wijze les dat van der Wal ondanks zichzelf, wellicht een boek heeft geschreven dat wij zoowaar als « christelijk » zouden durven te bestempelen, indien de onoirbare inhoud ons niet zoozeer tegenstond. In dit werk is alles van de middelmaat. De zeldzame keeren dat de auteur zijn plat- realistisch milieutje verlaat om even een vluchtje te wagen in hoogere regionen, worden wij vergast op lange, tooneelmatige monologen of worden wij overstelpt met den rompslomp van velerlei half- verteerde theorieën. Waar hij lyrisme « pleegt » doet hij onbehaaglijk geaffecteerd. Zoo tracht hij ons ergens in de vereischte stemming te loodsen met de « de gecondenseerde schemer van de lentelijke gracht » (sic !). Eenigszins geboeid volgt men de intrige en — floep — daar krijgt men pardoes een idee te slikken. Men begrijpt heelemaal niet wat het er komt doen ; het dringt zich niet op ; men schrikt er van ! Een idee dat op een bepaald oogenblik uit de dramatische ontwikkeling als vanzelf naar voren treedt en er omzeggens de sublimeering van weergeeft, treft of grijpt aan, maar... men schrikt er niet van op. Van der Wal spreekt ergens van « dit ondefinieerbare, dat men gemaaktheid noemt » ; hij wil ostentatief concessies doen aan wat de « more brains »- verlangende gemeenschap van de moderne romanliteratuur vergt ; hij waagt het blijkbaar niet zich te toonen zooals hij werkelijk is, uit angst « oninteressant » te lijken. Zijn boek ontbeert eenvoud en levensoprechtheid ; uit cerebraal opzet heeft hij zijn gegeven verminkt en daardoor verminkt hij het leven zelf en schept hij wanverhoudingen, die zijn eigen talent, in zooveer het aanwezig is, zullen aanvreten. De lezing van dit boek vermoeit op de meeste bladzijden. In een roman als « Jacht op het Noodlot » zou men zinnetje voor zinnetje van zijn vernislaagje willen ontdoen om uit te vinden wat voor een zielig armeluiskind onder die professorale toga verdoken zit. Van der Wal moet zich vaak hebben verveeld bij het schrijven van dit boek. Onder de rubriek « interessante lectuur » willen wij ook het jongste gewrocht van C. J. 19.286 KELK rangschikken :De Vos en zijn Staart (II—nr íg.347)• Nee, het is geen dierensprookje; de « vos » in kwestie is de stokoude Amerikaansche staalmagnaat John Butterfinger Sr. (alias John Rockefeller), en waar die « vos » met zijn dikken pluimstaart over de wereld schuiert, geschieden de wonderbaarlijkste dingen. Een der gelukkige slachtoffers van zoo'n toevallig staartgeschuier is een jeugdige New-Yorksche grootwarenhuisbediende, die door zijn directie naar een filiale in het Zuiden wordt gezonden en er, ondanks zichzelf — want die staart schuiert je vaak de lucht in zonder dat je 't merkt — en ondanks een eerbiedwaardige plaatselijke traditie, binnen een tijdsverloop van enkele maanden op onverantwoordelijke wijze carrière maakt. Het jongentje in kwestie is een toonbeeld van middelmatigheid, zooals Kelk een toonbeeld is van een romancier met middel-

1 33

matige talenten, welke hij echter handig tot hun hoogste rendement weet op te voeren. Hij kleeft oude stijlprocédés aan ; zoo getroost hij zich o.m. de moeite om zijn personages keurig uit te beelden, doch hij doet zulks met den «flair» van den publiciteitsagent, die weet dat alleen aandacht dient te worden verleend aan het essentieele — of liever aan het karakteristieke — doch dit karakteristieke plaatst hij zoo treffend in relief, dat wij verdere details gerust kunnen ontberen. Kelk waagt zich bovendien aan losse beschouwingen; oppervlakkige beschouwingen, waarvan de charme uitgaat der vluchtig-vervliegende illusie dat dit boek ook wijsheid zou bevatten. Doch deze beschouwingen zijn hoogstens de schrandere opmerkingen en bedenkingen van een bonten geest, die met zooveel zin voor gemoedsverovering gedebiteerd worden dat wij er even glimlachend-geboeid van opkijken. Maar wanneer wij het boek hebben uitgelezen, is er van deze beschouwingen niets in ons achtergebleven. Alleen hebben wij onthouden dat in dit werk een vrij nuchtere deernis aanwezig was met de wezens, die Kelk in zijn verbeelding schiep, en die, ofschoon ze succes kennen en arriveerert in dit leven, toch veelal alleen staan als het moment aan waarop ze hun eigen moeilijkheden dienen uit te vechten. Een critisch, ietwat-brekt, wrang individualisme ligt aan de basis van dezen roman, welke naast een stuk « vie romancée » de mislukking schetst van moreele emancipeeringsbetrachtingen bij een jonge dame, den onverdienden opgang van een jongen Amerikaan, die in het oude, evenwichtigere Europa nooit den pariastand zou ontgroeid zijn, en wiens onkuische exploten door den heer Kelk zonder de minste noodzaak en met een lek-me-lippend welbehagen worden beschreven. Van een heel wat stevigertar istiek formaat is de jonge man, die zich schuil houdt onder 19 • zg? den naam MAARTEN VAN DE MOER, en in wiens werk De Schatten van Medina Sido nia (II,T — n r i9.35o) een verrassend talent aan den dag treedt. Benevens den roman van Vestdijk-Marsman : « Heden ik, morgen gij » en het onderhavige werk gelooven wij niet dat in Nederland het proza met parapsychologischen inslag vrij aanzienlijk is. Wat betreft de wetenschappelijke aannemelijkheid van paranormale verschijnselen staat men nog aan het begin, en algemeen bevredigende verklaringen dienaangaande konden nog niet worden verstrekt. Men weet trouwens dat de Kerk streng waarschuwt tegen het zeer voor de hand liggende en fel-verspreide dilettantisme op dit gevaarlijk terrein. Van de Moer verhaalt hoe hij, na reeds parapsychologische ervaringen te hebben opgedaan, door een geheimzinnige macht gedreven, naar Spanje trok om aan den burgeroorlog deel te nemen, gewond werd vóór Madrid en daarna steekkaarten aanlegde in een klooster waardoor andermaal belevenissen met geestesverschijningen zijn deel werden.-keldr, Hij lijdt aan impulsen waar hij fatalistisch tegenover staat ; het oude mysterieuze Spanje en het gezelschap van « sublieme » avonturiers, idealisten zonder eenigen werkelijkheidszin, verbitterde fanatici en wereldhervormers blijkt niet bevorderlijk voor zijn ziekelijk geestescomplex en daarom weze het ons ook vergund meelijdend het hoofd te schudden over de handelingen van een jongen man die 's nachts in Valencia naar zijn eigen lijk gaat zoeken en eindelijk met zijn gezicht tegen den grond gaat liggen, omdat hij meent dat « dooden niet moeten rondwandelen » ! Er wordt veel gepraat en zeer veel gekletst in dit boek over de moreele konsekwenties van het Evangelie, en vooral over den dood en het tweede leven, doch jammer genoeg voor den auteur zelf, nooit over de Eeuwigheid. De parapsychologische wijze van denken, die vooral tot uiting komt in de manie om 'de gewone materieele dingen uit het leven tot vervelens toe uit te pluizen, werkt hinderend. Bij den aanvang van zijn boek doet van de Moer opzettelijk aan stijlloosheid door in telegramstijl alles achter elkaar te noteeren wat hem door het brein schiet ; hij houdt echter dit procédé niet vol, want zijn onbetwistbaar talent streeft zijn eigen opzet voorbij en zijn stijl wordt van lieverlee persoonlijker en fascineerender. De oorlogspassages en de typeering van menschen en toestanden getuigen van een beloftenrijk litterair vermogen. Hij is woest op de communisten, doch zijn boek wekt een te sterke realiteitsillusie, waardoor onze strenge waarschuwing nog meer gewettigd blijkt. Van de Moer of hoe hij ook heeten mag is een begaafd mensch, die geen raad schijnt te hebben geweten met zijn herinneringen. Aan de basis van zijn werk ligt de angst voor het onbekende hiernamaals, een angst, die enkel kan worden geluwd door het bewuste en veilige Weten van wat ons na dit beroerde leven te wachten staat. De oorspronkelijke Nederlandsche detectiveroman begint meer en meer onze aandacht op te eischep, en het genre is -- ook litterair gezien — wel zoo « interessant » dat het heelemaal niet buiten het bestek van deze op « interessante » dingen afgestemde kroniek valt om aan een werkelijk « interessant » nummer wat bladruimte te besteden. Het nummer l9.2ó8 in kwestie voert den aanlokkelijken,raadselachtigen titel: 9.34 N.M. (III-IV_nr 19.36i),die samen met het lugubere verhaal werd uitgedacht door den heer HANS VAN UDEN. De geheimzinnige titel duidt namelijk het uur aan, waarop geschiedde de eerste van de reeks

1

34 --

moorden, die de hartversterkende aandoeningen uitmaken, welke ons in dit knap-geschreven speurdersverhaal rijkelijk ten deel vallen. Van Uden houdt er een spannenden Amerikaanschen « thriller »- dialoog op na. Uit sommige vluchtige atmosfeer- en natuurweergaven, waar hij echter niet noodeloos bij dralen blijft, meenen wij te mogen afleiden dat hij het genre veeleer als een plezierig tijdverdrijf beoefent en ook ernstiger opgaven tot een goed einde zou weten te brengen. Uit het peil van zijn scherts — de scherts van den praatzieken Hollander — blijkt bovendien dat hij niet op gewichtigen toon wenscht te schrijven over zoo'n met trucjes en handigheidjes ineengesmoesd rechercheursallegaartje, dat pretentieloos aandoet en zelfs de waschechte genieters van aesthetischer proza in gebarricadeerde afzondering stiekem zal vermogen te boeien. Alleen zouden wij wenschen dat van Uden voortaan uit zijn humor het aangebrand erotisch onkruid een weinig wieden zou. De schuine mop hoort thuis in het wekelijksche « Schund »- krantje, doch niet in een roman, hij moge dan nog behooren tot het genre der amper aanvaarde gebruiksliteratuur. Tenslotte zouden wij nog de vraag willen stellen wat voor publiciteitspractijken de heeren uitgevers van dezen speurdersroman er wel op nahouden, die de ongemanierdheid zoo ver drijven dat zij dit werk aanbieden als de eerste « katholieke » speurdersroman in Nederland ? Omdat er cocaïne wordt gesmokkeld in plaasteren Lievevrouwenbeeldjes ? Omdat het gebeurde zich toevallig in een Roomsche localiteit afspeelt ? Op den koop toe maken zij er gebruik van om op de keerzijde van een krantenknipsel, dat in het werk voorkomt, een reclamebeoordeeling af te drukken over een boek dat in Lectuurrepertorium onder 1 2 staat vermeld. Ten opzichte van soortgelijke niet nader te bepalen procedeetjes, doen wij fatsoenklijheidshalve het best de eenig geijkte kwalificatie in de pen te houden. Gelukkig brengt deze kroniek ons ook nog een roman van een Vlaamsch auteur, die niet « interessant » is maar daarentegen de hoedanigheid bezit eenvoudigweg te ontroeren. Er is een man aan het woord, die iederen dag van zijn leven de zee ziet, er door geobsedeerd wordt en in zijn eigen beschouwend gemoed naar een verklaring ' zoekt voor de groote, geheime kracht, die het klotsende water in zich draagt ; de kracht, die den mensch aantrekt in weerwil van het lot dat hij zich op zee beschoren weet ; de kracht tevens, die den mensch ten allen tijde in verzoeking heeft gebracht door hem den schralen afglans voor te tooveren, van de Oneindigheid, waarvoor hij zijn veege lijf gereedelijk veil heeft en prijs wil geven, daar zijn ziel hem steeds naar de eindbestemming der Oneindigheid wenken zal. Bijna ieder hoofdstukuit DelaatsteVisschers(IV—nrI9.371) 19.289 van GASTON DURIBREUX vangt aan met een kort momentbeeld of een tragisch-gedoseerd visioen van de eeuwige deining, die komt doodebben op het zand. De zee is het alles overheerschende, hallucinante leitmotief in Duribreux' overigens ietwat monotoon proza ; de zee en het spel der winden ; het tergend vechtspel tusschen zeewind en landwind, die beide werven om het hart der kustbewoners ergens aan den Westhoek, waar allengs de jongeren zichzelf hebben weten te ontnuchteren uit den lokkenden roes van het zeelied om op den stiefmoederlijk bedeelden zandgrond hun nering te zoeken. « De laatste Visschers » is over het algemeen zwakker en onevenwichtiger werk dan « Bruun », den vorigen roman van dezen schrijver. Wij hebben den Gaston Duribreux indruk dat « De laatste Visschers » ouder van datum is. De zinsbouw, waarover in « Bruun » zelfs nog te klagen viel, laat hier vaak te wenschen over ; in de dialogen is het de auteur die praat en zijn het niet de onontwikkelde kustbewoners ; de ingewikkelde romanconstructie speelt hem parten en waar het zorgvuldig-voorbereide, dramatische hoogtepunt moet komen in zijn werk, nl. het onderhoud tusschen Pastor Messeleyn en David Bulteel, faalt hij jammerlijk. In dit tooneel, waar wij alles van verwachten, schijnt hem plots de dramatische bezieling te begeven ; het wordt ons droevig te moede, als wij ons inbeelden wat het had kunnen worden. Dit falen op het critische oogenblik meenen wij te moeten toeschrijven aan het feit dat de passus in kwestie grootendeels gedialogeerd is, en met het schrijven van natuurlijke dialogen blijkt Duribreux veel last te hebben, zooals wij trouwens hierboven reeds deden opmerken. Dit critisch toetsen van zijn werk moge echter den talentvollen Oostendschen auteur niet afschrikken. Duribreux heeft veel in zijn mars ; het is hem heiligen ernst met zijn kunst ; zijn boeken ademen een atmosfeer, die nieuw is in onze Vlaamsche letteren, en met Bruun en David Bulteel riep hij twee figuren in het leven, die wij bezwaarlijk uit onze herinnering zouden kunnen wegwisschen. 19.290 FILIBERT VAN HAVERBEKE schreef een zwaarlijvig, sociaal -flamingantisch tendenswerk onder den dreigenden titel Donderkoppen (IV -- Nr 10.389). Het verhaal speelt zich=af omstreeks ♦

1

35

veertig jaar geleden in een Westvlaamsche industriestad, waar het ontstaan van de christelijke arbeidersbeweging gepaard ging met den ontvoogdingsstrijd tegen het Franschsprekende fabriekspatronaat, dat slechte bonen uitbetaalde en op zijn beurt alle middelen — ook gewetensdruk — aanwendde om den arbeiders hun rechten te ontzeggen en den taalstrijd te kortwieken. Met een moedig fanatisme bepleit van Haverbeke zijn zaak. Hij hekelt wraakroepende sociale misstanden, corruptie en schijnheiligheid. Scherp als een tribuun stelt hij zijn problemen. Hij vertelt gemakkelijk, losjes -pratend hoewel minder rustig dan Lode Verhees, doch hij dwingt tot luisteren en wij laten ons inpalmen door de tragiek, die in de naakte feiten ligt, welke hij ons in zijn volksche taal, met haar vaak versleten beelden opdischt. Van Haverbeke lijkt ons een wijs, ervaren man, die slechts in zijn herinneringen hoeft terug te schouwen om boeiende en gezonde volksromans te kunnen schrijven, zooveel hij maar wil. ;

HET BOEK DER MAAND CYRIEL VERSCHAEVE

: J E Z U S ( *) door PROF. AL, JANSSENS

1 9.29 1 IV * — Vrienden van Verschaeve hebben mij de drukproeven van dit werk laten ter hand

stelten en vragen mij het boek in te leiden voor het Nederlandsch publiek. Hierbij zal wel niet de bedoeling hebben voorgezeten mijn oordeel te kennen over literaire en artistieke waarde van dit Christus-leven, want op dit gebied moet ik me eerder als een buitenstaander beschouwen. Men wil blijkbaar vernemen welke de indrukken zijn van een theoloog, van iemand die verondersteld wordt al zijn beste levenskrachten te hebben besteed aan de overweging van en de studie over Christus' persoon en leven. Een Christus-leven is inderdaad en moet uiteraard iets anders en iets meer zijn dan een artistieke prestatie ; want in Christus is het teeken der tegenspraak opgericht voor de volken, en het wordt een levenskwestie of het verhaal van dit leven gedragen wordt door geloof in Hem en in zijn Evangelie. Wie dit leven verhaalt, antwoordt op, de vraag zooals ze eenmaal werd gesteld te Cesarea : « Maar gij, wie zegt gij dat ik ben ?». Het is een vraag, die de wereldhistorie beheerscht. Volksopruier, verleider, verbondene met Beëlzebub, boosdoener, valsche Messias, toovenaar, bedrieger ; of, wijze mensch en profeet, maar niet uitgeheven boven het peil van wat des menschen is ; of, eenige Middelaar en Verlosser van alle menschen, Gods eeuwige Logos uit den hemel nedergedaald voor ons heil, menschgeworden en gekruisigd Cyriel Verschaeve voor ons : al deze antwoorden kan men in het verloop der eeuwen vinden. Maar één slechts kan waarheid zijn. Al de schrijvers van Christus-levens, of zij 't willen of niet, leggen hun eigen hart in zijn diepste roerselen bloot. Rena omvormt den Christus tot een verlichten liberaal van de negentiende eeuw, die onder de Joodsche terminologie van het «Rijk der hemelen» niets anders verkondigt dan het streven naar het ideaal, en die, moest hij terugkomen, zijn ware leerlingen zou erkennen in het kliekje sceptische droomers waarvan Renan het middenpunt was. ((Si ce grand maître revenait, ou croyez-vous, qu'il reconnaitrait la vraie postérité de la troupe aimable et fidèle qui l'entourait sur le bord du lac de Génésareth? Ce serait parmi nous, qui aimons la vérité, le progrès, la liberté ». Zijn historie? Hij heeft geen historie, enkel een legende. En zoo ge verlangt te weten, waartoe deze legende dienen kan, Renan zal u het antwoord niet schuldig blijven : « Sa legende provoquera des plus beaux yeux des larmes sans fin ». De Christus-figuur wordt in de lijn geplaatst met andere roman-helden. D. F. Strauss, in zijn berucht « Leben Jesu fur das Deutsche Volk bearbeitet », verzekert met alle klem, dat het hem te doen is, niet vooreerst om historischen arbeid te leveren, maar om propagandistisch werk : « Ons doel is niet, een voorbije geschiedenis op te disschen, maar den menschelijken geest behulpzaam te zijn om hem te bevrijden van een ondragelijk geloofsjuk ». Wat hem 't meest aan 't hart ligt is de papen een hak te zetten en het mirakel te doen verdwijnen uit den godsdienst : « Wer die Pfaffen aus der Kirche schaffen will, der muss erst das Wunder aus der Religion schaffen ». (*) Verschaeve, Cyriel : Jezus — Brugge, Zeemeeuw, 1 940 (25 x i8) boo blz — 8o Ir. geb. i oo f r.

136 Het antwoord van Verschaeve is het antwoord van Petrus en van de Katholieke Kerk «Gij zijt de Christus, de Zoon van den Levenden God». Op den grondslag van deze belijdenis is zijn boek geschreven en gebouwd. Hij behandelt de teksten van het Evangelie niet als beschuldigden, maar als getuigen ; is zich daarbij zeer klaar bewust van de terzake doende historische en exegetische vraagstukken. Al vindt men geen geleerde nota's in zijn boek, geen uitstalling van belezenheid, het wordt den vakkundigen lezer al spoedig duidelijk dat lange en moeizame studie is voorafgegaan.Verschaeve heeft zich de moeite getroost nader kennis te maken met tekstkritische en exegetische vraagstukken, hij heeft nauwkeurig de beste schriftuurverklaarders gelezen, zich grondig ingewerkt in het zware gebied van Bij Dit is een groote verdienste. Vakkundigen zullen het niet altijd eens zijn met-belstudi. hem over de door hem gevolgde orde in het levensverhaal, over zijn karakterschets van Judas, over de vereenzelviging van Maria van Magdala met Maria van Bethanië, over de echte beteekenis van menig schriftuurwoord, over de duiding van meer dan een parabel : maar zij zullen moeten toegeven, dat een ernstige poging werd gedaan om den gewijden tekst te interpreteeren volgens de geijkte regels van de hermeneutiek. Op dit punt wint Verschaeve het glansrijk van Papini en Mauriac, voor wie de Evangeliën altijd een min of meer gesloten boek gebleven zijn omdat zij dachten het uit hun eigen kop te kunnen ver geen rekening hielden met de vaststaande gegevens van schriftuurstudie ; li--klaren, terair talent en dichterlijke intuitie zijn een groote gave, maar zij kunnen niet gelden als vervangmiddel van taaien en geduldigen arbeid. Een Christus-leven schrijven is, ook na jarenlange bijbelstudie, een bijna hopelooze taak. Op het eind van zijn welgevulde loopbaan liet de beste exegeet van onzen tijd, Pater Lagrange, zich de woorden ontvallen: (Het beste leven van Jezus staat te lezen in de Evangeliën». Zijn onovertroffen «Evangelie van Jezus Christus)) (Amsterdam, 1935), de vrucht van veertig jaar onverdroten arbeid, is eigenlijk maar een voorzichtig bijeengebrachte evangeliënharmonie. Voor een eigenlijke biographie is het materiaal te gering, te onvolledig ; de chronologische opeenvolging van de gebeurtenissen te onzeker. Anderdeels is de persoon van Christus, waar Hij door de menschwording in de wereld en in de historie is getreden, aan 't bewegen in een uithoekje van de wereld waarover we veel minder weten dan we zouden wenschen, en rond hem bewegen zich allerlei historische figuren waarover het grootboek der geschiedenis slechts vage inlichtingen heeft bewaard. In elke reconstructie zal er dus uiteraard heel veel zijn, wat eerder als gissing voorkomt, dan als streng historische weergave. Hoofdzaak voor den schrijver is, dat zijn gissingen binnen het gebied van het historisch-waarschijnlijke blijven, geen geweld doen aan vaststaande gegevens, die bekend zijn uit de Schriftuur of uit andere geloofwaardige bronnen. Anders verwordt zijn werk tot historischen roman, en dit soort literatuur is over Christus niet gewenscht. Hij, die gekomen is om over de waarheid te getuigen, en die in den dienst van de waarheid is gestorven, heeft het recht elke vermenging van waarheid en fabel af te wijzen. Verschaeve is erin geslaagd het leven van Jezus te herscheppen zonder het met fabels en legenden te stoffeeren. Dat is een uitzonderlijke verdienste. Maar juist daarom wilde ik wijzen op één der zeer weinige gevallen waar hij de legende heeft laten binnenstroomen in zijn werk. Het Evangelie van Mattheus spreekt over de Magiërs uit het Oosten, en de ster die zij gezien hadden, en hun bezoek aan Herodes, en hun aanbidding van het Kind, en hun geschenken. Dit tafereel wordt bij Verschaeve omgezet tot een schilderij van de drie koningen, een blanke, een gele en een zwarte. De middeleeuwsche legende komt hier in de plaats van de sobere, mooie werkelijkheid. In den regel echter worden zulke afwijkingen angstvallig vermeden. Verschaeve houdt zich tevreden met de historische gegevens, maar hij ziet ze gebeuren voor zijn dichtersoog, localiseert ze in de ruimte, ontvouwt de tafereelen in omstandigheden van tijd en plaats, verneemt den toon waarop Jezus die en die woorden uitspreekt, de gebaren die hij maakt in zijn gebed of in zijn preek. Dat is gezonde stylisatie, de groote kunst die elk gebeuren omtoovert tot een geziene, gehoorde, meegeleefde en meegevoelde werkelijkheid. Rond de hoofdfiguur laat hij heel het rumoer opklinken van het omstuwende volk, onvast als water, veranderlijk, vol wilde verlangens naar een aardsch Messiaansch koninkrijk ; hij onderzoekt hun droomen, beschrijft hun reacties op de onaardsche prediking van den Christus. Hij doet die menschen praten zooals ze vermoedelijk hebben gepraat en laat aanvoelen in welk soort van grond het zaad is gevallen dat de groote zaaier over den meestal barren grond uitstrooide. Van de apostelen zijn er slechts enkele, vooral Joannes en Judas, ten voeten uit geteekend ; van de vrouwen wordt Magdalena 't uitvoerigst bedacht. In deze beschrijvingen vinden we heel het zielkundig doorzicht van den fijnen menschenkenner, zoodat we vaak verrast en verrukt bij onszelf moeten zeggen : «Ja, zoo moet het geweest zijn ». Het Christus-leven van Verschaeve vertoont eenige trekken, waardoor het een heel eigen plaats inneemt onder de lange reeks van gelijksoortige werken. Daar is vooreerst zijn picturale

1 37

-

inslag : de meeste tafereelen zijn aldus uitgewerkt, dat men ze in een machtig Rubensschilderij voor zijn oogen waarneemt ; of juister nog, dat men ze met spanning volgt als de grootste dramatische film van alle tijden. Daar is vervolgens het tragisch karakter van dit grootsche leven : nooit misschien werd de groote tragedie van den God-Mensch, die kwam om te redden en te heelen, en die ten slotte werd uitgestooten door zijn eigen volk en op een schande-Kruis geklonken, zoo boeiend voorgesteld, met al de verborgen krachten die van den aanvang af de pijnlijke ontknooping onvermijdelijk maakten. Verschaeve preekt niet, verdedigt geen thesis, hij laat de feiten zelf spreken omdat die hier onmiddellijker ingrijpen in hart en ziel dan achteraf toegevoegde beschouwingen en overwegingen. De leer van Christus wordt gewoonlijk in de eigenste woorden van de Evangeliën gereproduceerd, soms met een lichte paraphrase die den zin meer bevattelijk maakt. Zeer treffend laat hij overal den onnavolgbaren denkvorm uitkomen van Hem die leeft in twee werelden, in de zichtbare en tevens in de onzichtbare wereld, in den tijd en in de eeuwigheid ; en hij heeft zeer juist gezien, hoe de antwoorden van Jezus op de hem ge vragen keer op keer het heele probleem op een hooger peil heffen, waar de moei--steld lijkheden waarin de menschengeest verward geraakt, niet eens meer bestaan. Zoover ik kan oordeelen, moet dit Jezusleven gerekend worden tot het allerbeste wat in de godsdienstige literatuur van de laatste jaren werd gepresteerd. Het is een boek, dat terug Schriftuur en haar doet begrijpen en genieten ; dat opleidt tot den Christus-voertd en Verlosser en Hem doet vereeren en beminnen. Een groot en weldoend boek, eenig in heel onze Nederlandsche literatuur om zijn visionaire kracht, gepaard aan historischen zin, om zijn dramatische spanning en zijn boeienden verhaaltrant. Verschaeve is nu over de zestig. Ik beeld me in, dat hij gezegd heeft : « Mijn tijd is kort; ik wil nu aan mijn volk het mooiste, het diepste geven, dat in me leeft ; ik wil het meer en beter doen gelooven, de betoovering doen ondergaan van het grootste wat ooit op onze op onze aarde is gebeurd, het terugvoeren naar de bronnen der eeuwige schoonheid en der eenig-echte liefde ». Zijn boek is een zegen voor heel het volk en zal in lengte van dagen gelezen en herlezen worden. Zooals weleer aan den grooten middeleeuwer de verzekering gegeven werd : « Gij hebt goed over mij geschreven, Thomas », zoo moge nu de erkentelijkheid van een in zijn beste lagen nog christelijk gebleven volk het hart van den priester verwarmen, die zijn buitengewone gaven heeft ten dienste gesteld van Vlaanderen's wedergeboorte in Christus.

EEN WELVERDIENDE BEKRONING

Prijs der Vlaamschen Provincien Zoo pas wordt bekend gemaakt, de toekenning van den Letterkundigen Prijs der Vlaamsche Provinciën voor 1940, aan Prof. Dr J. van Mierlo, voor zijn merkwaardig litterair historisch werk De Letterkunde van de Middeleeuwen. Aan de uiteenzetting van Dr Joris Caeymaex, verslaggever van den Keurraad, ontleenen wij volgende bizonderheden, die de ware draagwijdte van deze welverdiende onderscheiding in het licht stellen : De Keurraad aangesteld om den Interprovincialen Prijs voor Letterkunde voor 1940 (monographiëen, essays, enz.) te begeven, bestaande uit de heeren Clerckx, voorzitter, E. H. Dr Caeymaex, vertegenwoordiger der provincie Antwerpen, Prof. Dr Frank Baur, vertegenwoordiger der provincie Oost-Vlaanderen, Frank Lateur, vertegenwoordiger der provincie West-Vlaanderen, Dr Godelaine, ver provincie Limburg, de heeren Lode-tegnwordi Monteyne en Joz. Peeters, vertegenwoordigers der Interprovinciale Commissie, heeft dezen bij eenparigheid van stemmen in zittingen van 14 April en 27 September 1940, toegekend aan E. P. Prof. Dr J. van Mierlo voor zijn werk . De Letterkunde van de Middeleeuwen (Deel I van de << Geschiedenis van de Letterkunde der Nederlanden ». Prof. Dr J, van Mierlo Deze geleerde, wiens werken de laatste jaren immer meer de aandacht trokken, heeft zich thans overtroffen door deze synthese van nog grootere kracht en draagwijdte dan al zijn vorige publicaties : dit is werkelijk een geschenk de gansche Nederlandsche gemeenschap aangeboden en haar aanbelangend naar de diepste en schoonste zijde van haar wezen. Waar nu tegenover zulk een werk eene huldiging van

138 -algemeene vérstrekkendheid zich opdrong, scheen er daartoe geen geschikter gelegenheid dan de toekenning van den Prijs der gezamenlijke Vlaamsche Provinciën. Zoo naar innerlijke gehalte als naar extrinsieke beteekenis beschouwd, is dit werk naar algemeene opvatting een monument, een datum, een weldoende vernieuwing van een aanzienlijk stuk onzer kennis, een verheugende verrijking van ons kultuurbezit, het openen eener milde bron voor Nederlands geestesleven. De bouwstoffen, een laatste maal ter hand genomen om dan rustig op hun plaats te worden ingevoegd, het zijn die vroegere, in harden arbeid bevochten veroveringen, waarvan Prof. Baur ergens de indrukwekkende opsomming gaf : « vernieuwing van de Hadewijchen Ruusbroecstudie, persoonlijke interpretatie van de Veldeke-figuur, eigen verhouding tegenover de authenticiteit van de negen zoogenaamde Hertog-Jan-liederen, vroege dateering van Karel ende Elegast, Beatrijs en zooveel meer, gansch afwijkende waardeering van Maerlant ». Evenzeer opvallend, en een van van Mierlo's groote titels is de hernieuwing van den onderbouw, o.a, door het nader vaststellen van de verhouding zoowel van onderscheiden maatschappelijke lagen als van historische gewesten tot de kultuur, en niet minder het verleggen van den aanvangstijd onzer letterkunde naar ettelijke eeuwen vroeger. Nog kostbaarder is de synthetische uitslag van zulk een onderzoek in de diepte en naar alle zijden ; een conclusie die oprijst in indrukwekkende bouwlijnen ; deze zijn : de onloochenbare eigenheid van een geestelijke bloeikracht in ons volk van in de oudste tijden, en vooral de zelfstandigheid en oorspronkelijkheid onzer Middelnederlandsche letterkunde, glansrijk gewroken van vroegere ontleenings- en vertalingstheorieën, welke haar tot tweedehands doemden, terwijl Vlaanderen veeleer in feite met een eigen, uiterst boeiend gelaat, een der facetten vormt der Westelijke kristene topbeschaving. Hierbij mag wel aangestipt dat een werk, hetwelk het gebied onzer letterkunde zoo wist te verruimen en de zuiverheid van haar gehalte te doen erkennen, het eigen prestige merkelijk verhoogt, waarop reeds meerdere teekens wijzen. Het kon moeilijk anders of bij een met liefde gekoesterd spiegelbeeld dat Schrijver zijn volk voorhield van dit volk op zijn best, ook in voorstelling en vorm een bezielde gloed zou doorstralen. Inderdaad is dit zoo. Een glans van volrijp en bezonken werk doorheldert het geheel, loopt over de geliefde gestalten en tafereelen zoodat de essentie ervan opbloeit, en wekt meteen tegenover het Middeleeuwsche schoon iets beters dan belangstelling, nl. sympathie en trots. Glans, eindelijk, die niet uitdooft zelfs daar waar schrijver specifiek-technische punten betrekt, wijl deze bij hem gaan leven in het geheel. Buiten kijf staat dit werk van E. P. Van Mierlo door omvang en beteekenis buiten verhouding, met de overige productie der drie laatste jaren. » De redactie van Boekengids verheugt zich over deze wel verdiende onderscheiding en biedt den stoeren werker, Prof. Dr J. van Mierlo, zijn hartelijke gelukwenschen aan. Moge hij nog vele jaren arbeiden aan het opdelven der oude kultuurschatten van ons volk.

:1. - Wijsbegeerte en Zedenleer 19.293 Bierens de Haan, J. D., Dr 1 : 88 UREN MET SCHOPENHAUER. Geïll. met i portr. — Baarn, Hollandia Drukk. r93g (ig X 13) igi blz. fl. 2 12, T — Voor ieder die er niet « ex professo » ' mee te maken heeft, zijn de wijsgeerige geschriften van Schopenhauer verboden kost. Dit blijft onverminderd gelden voor deze uitgave, die een verkorte vertaling omvat van Schopenhauer's hoofdwerk « Die Welt als Wille and Vorstellung » (oer-uitgave van 1819) ; ondanks de uitstekende, zeer kritische ontleding van Dr J. D. Bierens de Haan. C. A. BOUMAN

19.293 Blatz, William, Prof. 159 : 37 : 57 Arthur Schopenhauer

DE VIJFLING-ZUSJES. Vert. uit h. Engels dr W. A. Fik-Lugten. Geïll. -- A'dam, van Holkema & Warendorf N. V., 1939 (23 X 17) 2o9 blz. Ii. 2,90 ; geb. Ii, 3,90 IV — De schrijver is door Dr W. A. Dufoe aangezocht als

1

39

raadsman bij de opvoeding der Dionne-vijfling en belast met het toezicht op de psychologische studie's die van haar gemaakt worden. Dit is een uiterst belangrijk, knap geschreven boek. De bioloog, de psycholoog, de paedagoog vinden er ieder voor hun vak belangwekkende gegevens in. De boeiende bevattelijke schrijftrant garandeert dat geen enkele leeken-belangstellende teleurgesteld zal worden. Het boek is te beschouwen als een gewichtige bijdrage tot de experimenteele kinderpsychologie. Dra Sis HEYSTER

52 : 113

19.294 Dunne, J. W.

DE NIEUWE ONSTERFELIJKHEID. Vert, uit h. Engelsch [The new Immortality] dr Yge Foppema. Geill. met 23 fig. — H. P. Leopold, 1 939 (ai x i) i68 blz. f1. 2,25 I 2 * — Bovenstaand boek, ook voor een wis- en natuurkundige, vaag en duister, gaat uit van een valsche ' philosophie, houdt zich vooral bezig met bespiegelingen over « tijd » en « ruimte » en trekt conclusies over 's menschen voortbestaan (de nieuwe onsterfelijkheid) waartegen iedere Katholiek krachtig verzet moet aanteekenen. Dr W. THEUNISSEN

84 : 1

19.295 Gomperts, H. A.

CATASTROFE DER SCHOLASTIEK. Anton van Duinkerken contra Menno ter Braak — Den Haag, H. P. Leopold (De Vrije Bladen jg i7 schrift 2) 1940 (23 X z6) 38 blz.f1.i II, L — Een catastrofe der scholastiek kan alleen bestaan in de verbeelding van wie, noch de scholastiek noch de huidige wending der wijsbegeerte naar onze metaphysiek kent. Een verward geschrift is het, dat evenwel geen ideeën of « intuities » bevat om verwarring te stichten. Anton van Duinkerken vertegenwoordigt de Scholastiek (!), die een soort jurisme » is, dat in den grond opportunisme beteekent. Kardinaal Innitzer doet o.a. dienst als argument ten voordeele dezer stelling. En dit « opportunisme » wordt aangevallen in naam van den nihilist, ja, nihilist Menno ter Braak, en van Nietszche, wiens realistisch perspectivisme, wij doodgewoon relativisme noemen. Alsof diegenen die de waarheid zelf maken in plaats van haar te zoeken, niet de ware opportunisten of avonturiers zijn ! !... Dr A. KRIEKEMANS

19.296

133 : 29 Heijster, F. C., Dra PARAPSYCHOLOGIE EN HET SPIRITISME. Met een inleid, woord dr Dr W. H. C. Tenhaeff — RONDOM DE TELEPATHIE — A'dam, Kosmos (Weten en Kunnen, Nieuwe reeks nr 212 en 213) 1 939 (i g x i) 63, 56 blz, elk f l.0,75 Dra Sis Heijster IV — Zeer vlot geschreven werkjes : oppervlakkige journalistiek ! Het is trouwens te gemakkelijke lectuur. Immers geen enkel probleem uit deze toch moeilijke wetenschappen wordt positief behandeld. Men leest een pleidooi ten voordeele der z.g. occulte wetenschapepn ; wij worden gewaarschuwd (door vele sprekende voorbeelden) ons niet door bedrog te laten misleiden... Nergens maken wij kennis met gevallen, die « au sérieux » moeten genomen worden. Hoogstens wordt er op gezinspeeld of naar verwezen, behalve op blz. 51 van het eerste deeltje. — Kortom, wij zijn ontgoocheld. Of is het alleen, omdat onze verwachtingen te hoog waren gespannen ? Dr A. KRIEKEMANS

2. - Godsdienst 19.298 Beekman, A., O.S.B.

264 : 24

LITURGIE DER KERK. Bron van geestelijk leven. Met omslag dr L. C. Emmerik — Den Haag, Pax, 1 933 12 fr. (19x13) 68 blz.

♦

DE H.

V — De beschouwingen van Dom Beekman over Liturgie, aanzien als bron van geestelijk leven, zijn zeer levendig en zullen er veel toe bijdragen om de Liturgie als een levend iets te doen aanschouwen, een noodzakelijk middel om ons geestelijk leven te staven en te voeden. Dit werkje duidt zeer juist aan wat in Liturgie moet gezocht worden, ons vergoddelijken. Het is enkel eene aanduiding om ons eigen werk te leiden. De liturgie wordt hier niet bestudeerd, enkel haar levengevende kracht wordt aangeduid, om den lezer zelf aan te sporen dit vak te bestudeeren. G. BOEN A. Beekman O.S.B.

140

19.299 BEIJERSBERGEN, H., Dr S.J. : HET GELOOF. 54, blz. ♦

2

DIEPENBROEK, A., Mr PR. : TERUG NAAR GOD. Rede. 32 blz. KOLPING, ADOLF : DE DAG BREEKT AAN ! Vader Kolping spreekt

met zijn gezellen van hart tot hart. Korte gedachten en gezegden vernam. en bewerkt dr Herman Divendal 45 blz. [Pius XI] : DE ENCYCLIEK « MIT BRENNENDER SORGE ». Vert. en ingeleid dr M H. P. Marchant. 84 blz.

ZEIJ, JAC. J., S.J.: VONDEL VOOR ALLEN. 3e Deeltje. Oranje-klanken. 61 blz. — Heiloo, Kinheim Uitgeverij ; Kortrijk, Zonnewende (De smalle boekjes-reeks, nr 6o, 53, (15x9) 62, 6i, 56) 1938-39 elk fl. o,io

V — Deze vier eerste smalle boekjes helpen den lezer den weg naar God terug te vinden in het praktische leven ; sporen aan tot een beter beleven van ons Geloof, tot het verdedigen van Gods rechten en die zijner Kerk. 't Laatste wakkert de Nederlanders aan tot verknochtheid aan het huis van Oranje, met een keuze van Vondel-gedichten die laaiend D. DE PAUW flakkeren van Oranje-liefde.

19.300 [Jordan, Raymond]

24

19.301 Raeymaekers, C. pr.

22

♦ BESCHOUWINGEN OVER DE GODDELIJKE LIEFDE door een geleerd en heilig man die de Simpele genoemd werd. Vert. uit h. Latijn dr Frans Vermuyten, pr. — Tongerloo, 5 St-Norbertus Drukkerij, 1939 (r8 x 13) g4 blz. fr. V — Deze beschouwingen behooren tot het beste, het diepste, het warmste, het volledigste dat over de Godsliefde, in den loop der tijden, neergepend werd. De kern dier liefde, de werking, de kracht, het nut, de voordeelen daarvan zijn hier helderverwoord. 't Zijn echte gebeden, gevoeld door een vrome menschenziel, waarvan de zin ons dierbaarder wordt naarmate we er dieper in doordringen. De knappe vertaler leverde puik werk. D. DE PAUW ♦

HET EVANGELIE VAN LUCAS. Met inleid., aanteek. en woordenlijst. Geïll. — Turni8 fr. ; geb. 21 fr. hout, Brepols, 1939 (20 x 14) 207 blz. V — Indien we deze uitgave van het Lucasevangelie vergelijken met degene die wij op de humaniora hebben gebruikt valt aanstonds de vooruitgang op dien onze schoolboeken hebben doorgemaakt. Dr Raeymaekers leverde voortreffelijk werk. Wat de inleiding betreft, heeft hij, naar ik gis, vooral geput uit het kleine doch inhoudsrijke werkje van Pater Huby : L'Evangile et les Evangiles. De aanteekeningen zijn ontleend aan de beste katholieke werken. Is het mij toegelaten eenigszins te betreuren dat af en aan te veel bibliografische verwijzingen worden geboden en dat met de aanteekeningen niet altijd zuinig wordt omgegaan ? Boven een overvloed van aanteekeningen zou ik eene serie van korte, gevatte, diep-inslaande inleidingen op de bizonderste evangelie-perikopen, ter karakteriseering ervan, hebben verkozen. Bovendien slaagt de auteur er niet altijd voldoende in om op de massa eruditie die hij verwerkt een persoonlijken stempel te slaan. Misschien zou samenwerking met een exegeet aan de verwerking van de stof niet hebben geschaad. Ik verkeer in de zoete waan dat niet enkel studenten of college-professoren het Lucasevangelie lezen, maar dat ook Eerwaarde Heeren Pastoors en Onderpastoors hun kennis van het evangelie voortdurend aan de bron opfrisschen, en aldus Christus' woord van zoo dicht mogelijk zoeken te begrijpen. Mocht ik mij vergissen, dan geve God dat aan de hand van dit voortreffelijk werkje onder de priesters mijn wensch een werkelijkheid worde. PROF. J. COPPENS

19.302 Romualdus, P., O.M.Cap. en Holscher, To ♦

22

DE KATHOLIEKE JEUGDBIJBEL. Het Oude Testament. Schooluitgave. — Geïll. met foto's en kaarten —Tilburg, Het Nederlandsche Boekhuis, 1939 (22 x i6) 41 r blz. 40 Jr. V — De publicatie van dit boek is een gebeurtenis van belang op het gebied van de Bijbelvulgarisatie. De Heilige Schrift wordt levendig, boeiend, verstaanbaar naverteld. We krijgen hierbij een tekst waaruit priesters, onderwijzers en ouders overvloedig zullen kunnen putten, en die de rijpere jeugd stellig met genoegen zal doorlezen. Men kent onze plannen aangaande het Oudtestamentisch BijbelonderP. Romualdus O.M.Cap. richt. Hadden wij de auteurs To Holscher geleid, we zouden hun wellicht andere wegen hebben getoond. Doch hierover kon men vrij van meening verschillen.

I4I Spijtiger is dat hier en ginds, vooral bij den aanvang, de auteurs wat te nauwgezet en te dogmatisch te werk zijn gegaan. Heeft de mensch in het paradijs van den beginne af een uitgesproken geloof in de menschwording van Christus gehad ? PROF. J. COPPENS

264

19.303 Stiens, Kenma ♦

DE LIJDENSWEEK. Verklaringen der plechtigheden van de Goede Week. Uitgelegd aan de Roomsche jeugd. Geïll. dr Frans Mandos — Helmond, Boekdrukk. Helmond, (17x13) 75

blz.

VIa — Bondige studie over de plechtigheden der Goede Week. Zooals schrijver 't in zijn voorwoord zegt, is dit boekje bestemd om aan kinderen de diepe beteekenis van de plechtigheden te doen inzien. 'n Diepe studie hoeft hierin niet gezocht te worden ; nochtans worden de ceremoniën steeds juist behandeld. Hier of daar had wat meer kunnen gezegd worden b.v. over de wijding der doopvont. Dit boekje zal echter zeer nuttig zijn om de Liturgische beweging vooruit te helpen zelfs bij de jongsten. G. BOEN

19.304 Tóth, Tihamér, Dr Mgr ♦

25 ; 23 : 26

IK GELOOF IN DE HEILIGE KERK. Sermonen. Vert, uit h. Hongaarsch. Geïll. met r foto — Averbode, Goede Pers, 1939 (i8 x i3) XVI, 36o blz. 3o fr.

V — De betreurde Monseigneur Toth — die zoo kort na zijn Bisschopswijding overleed — heeft ontzaggelijk veel gepresteerd voor de Kerk. Met onvermoeibare toewijding heeft hij het woord Gods verkondigd en de leer en de voorschriften der Kerk bekend gemaakt. Hij is een zaaier geweest. Anderen zullen maaien. Het onderhavig werk draagt heel en al den stempel van zijn persoonlijkheid en is, naar Toth'sche methode gebouwd en uitgewerkt. Het is een degelijk compendium over de Kerk. Ook voor conferenties kunnen deze predikaties zeer goed worden verwerkt. M. v. HOECK

Dr Tihamér Tóth

19.305 van den Broek, J. P. H.

23 : 37

♦ KATECHISMUS VOOR JEUGDLEIDING. Aantekeningen op de grote Katechismus. — Den Bosch, L. C. G. Malmberg, 1 939 ( 1 9 x 13) 122 blz. fl. i. V — Ter kennismaking met den Nederlandschen Catechismus is het werkje zeer nuttig De aanteekeningen zijn kort maar degelijk ; voor zelfstudie misschien wat te kort ; als tekstboek bij het onderwijs kan het boekje uiterst geschikt zijn. Dr M. DAISOMONT

01 :23:38

19.306 van Gestel, G., S.J.

♦ LECTUUR EN CENSUUR — Hilversum, Paul Brand (Waarheid en Leven — Kathol. Levenswijsheid) 1940 (18 x i) 78 blz. f1. o,8o IV— Men kan onze katholieke ontwikkelden niet genoeg aansporen de kerkelijke boekenwetten beter te leeren kennen en waardeeren. En dat we dit met overtuiging zeggen, bewijst al hetgeen wij zelf daarover schreven in De Katholieke Encyclopaedie en in ons boekje De Index en de kerkelijke Boekenwetten (Antwerpen, Standaard, 3e uitg. 1939). Onderhavig werkje biedt een korte verdediging van het kerkwettelijk boekenverbod, met bondigen uitleg der Algemeene Regelen van den Index. Het ware nog nuttiger geweest, indien het de bij name verboden boeken, waar onze intellectueelen wellicht zouden naar uitzien, vermeld had. Ook hier, in Boekengids, mogen wij wel betreuren dat LectuurRepertorium door E. H. Baers niet vermeld staat b.v. blz. 73, tot zeer nuttige voorlichting onzer katholieke lezers. J. SALSMANS

19.307 van Goirle, Concordius, O.M.Cap.

24

♦ DE ECHO VAN ZIJN VOETSTAP — Helmond, Boekdrukk. Helmond, 1938 (i6 x i2) 77

blz.

geb. 20 fr.

V — Een ideaal geschenkboekje, fijn van inhoud en van uitzicht. Het blijft stil bij enkele menschelijke omstandigheden uit Jezus' leven, die wel niet uitdrukkelijk in het Evangelie vermeld staan, maar toch berusten op goed verantwoorde historische gronden. Devoot en dichterlijk mijmert schrijver over de schoone oogen van Maria, de goede handen van Jozef, de voeten van den goeden God, over het huiselijk leven te Nazareth, Jezus' liefde voor de aarde en de eenzaamheid van zijn hart. Lief en stichtend. D. DE PAUW

--- 142

19.308 van Roey, J. E., Kardinaal ♦

25 : 23 : 3

IN DEN DIENST VAN DE KERK. Leerstellige en herderlijke geschriften en toespraken — AU SERVICE DE L'EGLISE... : ie en 2e Deel — Turnhout, Brepols, 1 939, 4 din (23 X 1 5) 37 6 en 415 blz. elk 35 fr ; geb. 45 fr. IV — Deze uitgave bevat « de herderlijke werken » van Zijne Em. Kardinaal van Roey. De reeks vangt aan op 22 April 1926, en deelt de verscheidene stukken mee volgens een logische orde en in de taal waarin ze werden neergeschreven. Als doel van de uitgave wordt opgegeven : de herderlijke richtlijnen en onderrichtingen van den aartsbisschop van Mechelen nog meer te verspreiden. Uitdrukkelijk wordt er gewaarschuwd dat de geschriften « niet om wille van de zuiverheid van haar stijl » worden aangeboden, maar dat een hooger, apostolisch doel werd nagestreefd. De uiterlijke Kard. J. E. van Roey vorm : papier, drukletter, brocheering, zijn uiterst verzorgd Moge de vrome wensch op bl. 13, dl I, uitgedrukt, in vervulling gaan. Vooral de studie van de groote herderlijke brieven zal voor priesters en geloovigen heilzaam wezen. J. COPPENS

19.309 Wielenga, B., Dr

84 : 801 : 22

DE BIJBEL ALS BOEK VAN SCHOONHEID — Kampen, J. H. Kok, 1 939, 5e druk Ii, i,6o ; geb. Ii. 2,25 (20 X 14) 392 blz. III, P — Voor de eerste maal uitgegeven in 1925 bereikt Dr Wielenga's voortreffelijk boek in 1939 een vijfden druk. Hier en daar pent de schrijver beschouwingen neer die wij van katholiek of zelfs van louter-esthetisch standpunt niet zouden onderteekenen ; doch een bijbelsch- onderlegd lezer zal er niet worden door misleid. In zijn geheel is het een oorspronkelijk, frisch, deugddoende, verheffend werk. Wij kunnen er slechts over treuren dat onze katholieke Nederlandsche literatuur geen tegenhanger ervan kon aanbieden. Zou een volgende uitgave niet kunnen worden verrijkt met een index van de verwerkte Bijbelteksten ? PROF. J. COPPENS

24

19.310 XX. [Een Capucij n] ♦

MIJN KLEIN GEHEIM — Helmond, Boekdrukk. Helmond, 1 939-, 3 e druk (i6 x 12) 39 blz. V — Praktische wenken bevat dit boekje om eenheid in ons zieleleven te brengen, om inwendig te leeren leven, om de kleine daden en offertjes met groote liefde voor Jezus te verrichten. Bezat maar ieder ziel zoo'n klein geheim ! D. DE PAUW

269

19.311 XX.

♦ NEDERLANDSCHE BEKEERLINGEN. Zr M. Costanza C.R.SS.: Na zeventien jaar - Agatha Pia : Uit het dagboek van een convertiet - Den Bosch, Geert Groote Genootschap (Zoekende zielen nr 577) 1 939 ( 1 9 X 13) 26 blz.

fl.

0,20

V — Een dankbare getuigenis van twee edele meisjesnaturen, die uit de dwaling van het Protestantisme geroepen werden tot het warme heerlijke lichtleven van de katholieke waarheid, door de genade Christi. De eene werd kloosterzuster, de andere bleef in de wereld. D. DE PAUW

24

19.312 XX. ♦

ZO BAD FRANCISCUS. Gebeden van den H. Franciscus van Assisi. Vert. uit de oor-

spronkelijke tekst dr P. Gerlach O.M.Cap. Met bandje dr Fr. Mandos — Helmond, Boek geb. fl. o,6o-druk,Helmon 1939 (z2 x 8) 122 blz.

V — Dit mooi gebedenboekje bevat de geliefde gebeden van den Poverello van Assisi. Welk een vereerder van dezen heiligen zou niet graag bidden gelijk hij ? Allerkeurigste D. DE PAUW uitgave.

3. Sociale Wetenschappen - Opvoeding 19.313 Groskamp-ten Have, Amy

37

HOE HOORT HET EIGENLIJK ? — A'dam, Becht, 1939 (22 x i) 317 blz. geb. f 1. 2,50 V — Onder de talrijk uitkomende wellevendheids-handboeken, neemt dit handige werk door zijn zakelijke en practische opzet, een vooraanstaande plaats in. Het vormt als 't ware een trefwoord catalogus der wellevendheid, waardoor een enkele blik in het uitvoerig register voldoende is om aanstonds te weten, wat in een gegeven geval te doen staat. L. ROBITSCH-SCHRODER -

;

1 43

19.314 Gunning Wzn, J. H., Prof. Dr

37

DE STUDIE DER PIEDAGOGIEK IN NEDERLAND gedurende de jaren 1898-1938. Een schets. Uitgeg, vr de stichting « Ons Kind » — A'dam, Wereldbibliotheek, 1939 (i9 x 13) 96 blz. geb. 30 fr. IV — De naam van den Heer Prof. Dr J. H. Gunning Wzn is meer dan voldoend als waarborg voor de degelijkheid van eene studie. Deze schets is dan ook zeer welkom in de paedagogische middens. De schrijver maakt het gelukkig onderscheid tusschen de pa^dagogiek en de didactiek, het is de paedadgogiek die hier aan de beurt komt. Het is een bondig overzicht : onderwijs van het vak, instituten, tijdschriften, schrijvers -invloeden. Mocht, als gevolg op deze studie, eene « schets » over « didaktiek » het licht zien ! Dr R. DELRUE

19.315 Gunther, John

91 : 32

AZIE IN DE BRANDING. Vert. uit h. Engelsch [Inside Asia] dr Johan M. Palm—Haarlem, Eigen Volk 1 939 (25 x 16 ) 53 1 blz. fl. 2,90 ; geb. fl. 3,90 IV — Japan, China, Philippijnen, N. O.- Indië, Britsch-Indië, Perzië, Arabië en Palestina zijn het onderwerp van tamelijk grondige bespreking in dit interessante boek. Naast de historische, economische en politieke beschouwing van deze landen zijn er talrijke, soms vrij uitvoerige, biographieën van de regeerenden, o.m. van : Tsjiang Kai Sjek, Tsjang Hsoe Liang, Manuel Quezon, Mahatma Gandhi, Nehroe en Weizmann, den vader van het Zionisme. Interessant boek, dat de conclusies meestal aan den lezer overlaat. Het geeft een paar maal minder juist geplaatste aardigheden (p. 147 en 174) en is soms tastbaar niet juist (p. 351), maar die bezwaren zijn van ondergeschikt belang. Dr JOP PCLLMANN ,

19.316 Hendrickx, R. en Jodogne, J.

355 61 : 65

UW BESCHERMING TEGEN HET LUCHTGEVAAR. Met voorrede dr Eere- Generaal

Demart. Geilt. — Brussel, A. de Boeck, 1939 (2' x 14) 71 blz.

5,50

Ir.

IV — Zeer verdienstelijk werk. Geen nuttelooze theorie en geleerdheid. Praktische raadgevingen over het gereedmaken van grootere en van kleine familieschuilplaatsen, van gedrag tijdens beschietingen, van verzorging enz. Aan allen aanbevolen die tijdig willen de maatregelen nemen die ze kunnen. Dr J. LEBEER

19.317 Janssen, Joh. en Visser, S. ♦

37

BIZONDERE METHODIEK. Een leidraad bij methodenstudie voor kweekschool en hoofdakte — Purmerend, J. Muusses, 1940, 2e druk (23 x 15) i58 blz. f1. 1 ,75

IV — De bedoeling die bij het schrijven van dit boekje heeft voorgezeten is : de leerlingen der kweekscholen en de kandidadten voor de hoofdakte te leeren, hoe ze een methode moeten bestudeeren, en wat ze aan kennis daarvan paraat moeten hebben. Voor de meeste leervakken wordt telkens de geschiedenis, de ontwikkeling van het leervak aangegeven. Die voorkennis wordt benut tot de bizondere methodenstudie. In een slothoofdstuk

wordt getracht inzicht te geven in de nieuwe stroomingen op het gebied der didactiek, en

de schrijvers zeggen het vrijmoedig dat de Vlaamsche collega's vooruit zijn in dit opzicht. 't Is een alleszins nuttig werk, dat den onderwijzer niet vermethodiekt, maar hem onafhankelijk maakt van de methode, omdat hij ze beter leert kennen. Dr A. VERBIST

19.318 Strauven, J. Th.

37

DE SCHOOL IN DEN STORM — Antwerpen, De Sikkel (Brochurenreeks van de Vl. Opvoedk. Verenig.) 1939 (20 X 14) 32 blz.

4 fr ,

V — Hoofdinspecteur Strauven die brancardier was tijdens den wereldoorlog, weet bij ondervinding hoe een aanmoedigend woord welkom is bij hen die, als gemobiliseerd onderwijzer, van huis en van de school weg zijn. Voor hen en in dien geest werd de brochure geschreven. De Vlaamsche Opvoedk. Vereeniging zorgde voor een ruime versprei boekje dat overal « te velde » werd rondgezonden. AUG. TROCH -dingvahet

19.319 van der Hoog, P. H., Dr

355

WELKE MAATREGELEN MOET IK NEMEN TOT BEHOUD VAN MIJN LEVEN EN DAT VAN MIJN GEZIN IN TIJDEN VAN GEVAAR ? Spoedcursus voor het huisgezin — Den Haag, Zuid -Holt. U. M., 1939 (23 X 15) ig blz. f1, 0 ,45 V — Een zeer beknopte, duidelijke behandeling van de maatregelen, die men moet nemen ter bescherming tegen luchtgevaar. Actueel en practisch. G. J. C. ZWANIKKEN

19.320 van der Spek, Johannes, Dr

159 : 39

HET JALOERSCHE KIND — Kampen, J. H. Kok (Moeilijke kinderen) 1939 (21 x 15) 39

blz.

fl,

0 ,45

IV — In deze zeer interessante studie kunnen de belangstellende opvoeders veel leeren om

144 -gevallen te begrijpen en moeilijkheden te voorkomen. Bizonder suggestief zijn de volgende punten : onderscheid tusschen normale en pathologische jaloezie (blz. 24) — oorsprong der jalouzie (bi. 25) — ontwikkeling der jalouzie (blz. 27). Voor minder geschoolde opvoeders ware het wenschelijk wat meer uitleg te vinden over de « diepte psychologische scholen » (blz. 15) aangezien de verhandeling in vulgariseerenden trant opgevat is. Aanbevolen boekje voor wie goed wil opvoeden en dus « individualiseeren ». Dr ROSA DELRUE

19.321 van Klinken, L.

159 : 37

HET STOTTERENDE KIND — Kampen, J. H. Kok (Moeilijke kinderen) 1 939 (2 1 x 15) 32 blz. fl. 0 ,45 IV — « Individualisatie » is een van de slagwoorden in het moderne opvoedkundig denken en doen. Boekjes als dit zijn uitnemend geschikt om die individualisatie in de hand te helpen. De schrijver begint met een bizonder geval : een « mal jong » bij wien het vertrouwen zooveel te weeg bracht. Er zijn, inderdaad, hier en daar stotteraars die niet genezen omdat ze zonder takt behandeld worden. Verder volgt eene theoretische studie : ontwikkeling van het stotteren, vormen, oorzaken ; het werk sluit met praktische wenken. De bekende zielkundige » zou men wel bij naam willen kennen (blz. 13), dit tot verdere studie van het vraagstuk. Moge dit boekje menige kwaal helpen lenigen. Dr ROSA DELRUE

4. - Taalkunde 19.322 Faber, Pé

4393 : 801 : 79 KORTE SPRAAKCURSUS. Voor beoefenaars van spel en declamatie — Utrecht, Vrijz. Christel. Jeugd Centrale, 1939 (21 x i) 21 blz. f1. 0,30 IV * — Enkele oefeningen in verband met uitspraak en voordracht. Kan diensten bewijzen aan dilettanten, maar dezen die werkelijke vakkennis beoogen, zal Faber's boekje niet veel houvast geven. Het zestal voordrachtteksten, waarmede de « cursus » wordt besloten, zijn goed gekozen. A. VAN DE VELDE

8. - Letterkunde 81. GEDICHTEN 19.329 Bellens, Joris J.

81

8 GEDICHTEN — Mechelen, De Bladen voor de Poëzie (3e Jg nr i2) r7

blz.

1939

6

(22 X

15) fr.

IV — Jong ; een even opkomende inspiratie van voor de hand liggend object ; deze pretentieloos vertolkt. Ook woord en vers eenvoudig. Dr JORIS CAEYMAEX

19.330 de Beider, J. L.

81

DE GESLOTEN KAMER. Geïll. met vignetten dr Jos. Hendrickx — Mechelen, De Bladen voor de Poëzie, '939 (25 x 17) 5o blz. 20 fr. IV — Deze gevoelsromantieker geeft ons vooraf enkele ongevaarlijke en niet geheel gevormde stemmingsschetsen, en op het einde een eenvoudige historisch -objectieve reeks over de aandoenlijke dood eener geliefde. Maar hoofdbrok is de reeks : Vrees. Zoo ge wilt is het wel eenigszins : vrees om te leven, zooals bij wat men noemt een overgevoeligen jongeling of wat ik noemde een romantisch- voelende dichterlijk aangelegde jongeling (niet de hypermoderne nihilistische blasé-metaphysiek). Ehwel, — dit weekelijke eenmaal over het hoofd gezien, evenals een zekere verliteraturing, — deze de Beider heeft een gave van uitvlieting in gevoelige stroomingen van vrij-vers of vloeiproza, welke van een oprechte en zachte bron getuigen, en u waarlijk omcirkelen en uitkrinselen Dr JORIS CAEYMAEX 19.331 op muziek. -

de Bourbcn, Louis

81 : 91

IN BALLINGSCHAP — Bilthoven, De Gemeenschap, 1,25 1 939 (24x 16 ) 79 blz. fl. IV * - Vaak treffend geformuleerde, gevoelige, Indisch getinte verzen van een wereldwijzen zwerver die, gerijpt Louis de Bourbon



— I45 door ervaringen, tot bezinning is gekomen omtrent de betekenis van zijn bestaan. Eigen gedichten, gevolgd door vertalingen w.o. proeven van Javaanse pantoen-pantoen-poëzie. Dr W. G. JACOB

81

Demedts, Gabriëlle

19.332 ♦

EEN TWIJG IN DEN WIND — Mechelen, De Bladen voor de Poëzie, 57, Dageraadstr., 1 939 (26 x i) 34 blz. 20 fr, IV — Het valt moeilijk met enkele woorden te spreken over dezen bundel. Hij spreekt over zulke intieme, persoonlijlke ervaringen en gevoelens (met een sluier van geheimenis) dat men dit vooreerst eenvoudig wil eerbiedigen : 't is de smart van een niet-vervulde liefde, ook misschien van een ontzegd moederschap. Nu is er om het gehalte van deze gevoelens van smart en hunne vertolking te kenschetsen slechts één woord m.i., te weten : dieptelyriek, waar heel het hart, bloed en leven mee gemoeid zijn, zóó diepsomber en doordreunend slaakt hier een ziel hare Rachelsklacht. Dr JORIS CAEYMAEX

Gabriëlle Demedts

19.333 Dickinson, Emily

81

GEDICHTEN. Vert. uit h. Engelsch dr S. Vestdijk — Den Haag, H. P. Leopold (De Vrije Bladen jg

i6,

schrift XI)

1939 (23 x i6)

28 blz.

fl.

i

III — Verzen I tot X geven zeer pakkende verbeeldingen naar stemmingen uit den kindertijd, met treffend expressionisme bij deze romantiek (1830-1886) ; de volgende reeks, blijkbaar uit rijpere jaren, geven den neerslag van een zeer diep inwendig schouwen en dichterlijk torsen van 's levens slagen en beperktheid, alles steeds in directe en beeldscheppende korte lyriek. Opvallend een geboren, diep-innige maar tevens vrij en kruimig sprekende dichteres. De weergave door S. Vestdijk is zeer merkwaardig. Jammer van verzen XI en XII over gebed en Bijbel, die hoe vatbaar ook misschien voor mildere interpretatie, zoo als zij daar zijn, erg stootend zijn. Dr JORIS CAEYMAEX

81

19.334 Eilardus, P., O.M.Cap. ♦

PRIMITIIE. Gedichten — Den Bosch, Geert Groote Genootschap (Kathol. Nederl. Schrijvers nr 581) 1939 (12 X i6) 3'

blz.

fl. 0,25

V — Nogal prettige deuntjes, met een snuifje actualiteit. Dr JORIS CAEYMAEX, PR.

19.335 Franquinet, Robert

81

GEKAPSEISDE BOOT — Mechelen, De Bladen voor de 6 Jr. Poëzie (3 e Jg nr 1 3) 1 939 (22 X 1 5) 17 blz. IV — Beweegt meest rond den vloek van oorlog. Men vindt hier niet in de eerste plaats den romaanschen Franquinet

van Pan en boschvijver, eer het in kracht en scherpte steeds zoo treffende van Hollandsche stemmingskunst. In enkele zwaardere proeven op verwilderingsthema's is hij dan weer moeilijk te volgen ; beter gaat het bij enkele soort copla's. Werk van beteekenis (al is het een verpoozingswerk tusschendoor), die duistere fantasma's terzijde gelaten.

19.336 Lehmann, L.

Robert Franquinet Dr JORIS CAEYMAEX

81

Th.

SUBJECTIEVE REPORTAGE. Gedichten — Den Haag, H. P. Leopold (De Vrije Bladen) jg z7. schrift z

1940 (23

19.337

X z6) 24 blz.

fl.

i

III — In een sfeer van moderne durf, oefeningen in ironie, wat de geesteshouding betreft, en in eenigszins surrealistisch gekruide verbeeldingen ; op beide gebieden met de losheid en ook raakheid, zooals die alleen te vinden is bij schrijvers die én jong én vroeg bedreven in de knepen van het dichten Dr JORIS CAEYMAEX zijn. Melis,

Jan

81

CON SORDINO — Mechelen, De Bladen voor de Poëzie (IVe Jg nr i) 1940 (23 X i6) '7 blz. 6 Jr. IV — Wanneer zullen wij poëzie-recensies mogen maken met wat anders dan verraderlijke adjectieven ? — De titel is heel juist : 't is klaarblijkelijk muziek, cello, nacht, herfst, mossige dalen, roerlooze pracht en het tegenhouden van het breekbare ervan — natuurlijk, zooals het bij lyriek past, Jan Melis vereenzelvigd met het bewustzijn van eigen leven. Rijp, vol, Dr J. CAEYMAEX beheerscht... (o die adjectieven !). Mooie suite, deze Con Sordino.

--

14 6

.^

19.338 Molkenboer, B. H., Dr, O.P.

81 : 264 : 84 : 809

VONDELBREVIER. Samengesteld dr Dr B. H. Molkenboer — A'dam, Joost v. d. Vondel Uitg, Mij, 1939 (23x15) 284 blz. 12 Ir, V — Dit is een Liturgisch Jaar met Vondel : Tijdeigen, Heiligen, plus Gebeden. Meerendeels gelicht uit grootere werken :

soms zijn zij zelf sprekender, aldus los van contekst. Prof. Molkenboer wist uit zijn schatkamer van Vondelkennis een werkelijk treffende inleiding op Dr B. H. Molkenboer O.P. Joost van den Vondel te stellen, die het onderwerp aantrekkelijk maakt. Bij poozen ter hand genomen, beleeft men herhaaldelijk iets van Dr JORIS CAEYMAEX Vondels heerlijk zieleleven en prachtig woord.

81

19.339 Peleman, Bert

NACHT DER VERDWAZING — Mechelen, De • Bladen

voor de Poëzie (3e Jg n r 1 4) 1 939 (22 x 14) 17 blz. 6 fr.

III — Ik zou uit den tekst een anderen titel ophalen : « Vuur ». Men kent Peleman's uitzonderlijke twee gaven van hevigen, vurigen impuls en van rubeniaansche-timmermansiaansche plastiek. Vinden hier hun toepassing op gebied van zinnelijke erotiek en levensgulzigheid. Krachtig uiteenspattend ; misschien loopt het vuurwoord- en beeld den dichter wat te zeer voorop : altijd om ter hevigst... Dr J. CAEYMAEX

81.2

Thans, Hilarion, O.F.M.

19.340 ♦

LANGS MARIA'S LEVEN — Maastricht, E. van Aelst, 1 94 0

fl. 1,25

(19x15)

V — Een bundel gedichten, met verbindenden tekst, van Maria's voorbestemming tot Haar Glorie, alle afkomstig Bert Peleman uit vroege boeken van den schrijver, jeugdwerk grootendeels zooals de inleiding verklaart. Toch zijn er desondanks « rijpe » verzen te bespeuren. Dr L . A. H. ALBERING

19.341 XX.

81 : 809

VAN DEN VOS REINAERDE. In nieuwer Nederlandsch nagerijmd door J. van Dam. Geïll. met 12 houtsneden dr A. S. Hendriks — Lochem, De Tijdstroom, í93g (27 x 20) 127 blz. geb. /1. 3,9 0

V — Werkelijk, een eigenaardig stuk werk, en dat o.i. geslaagd is : daar was natuurlijk geen spraak van den ouden tekst te geven in moderne spelling mits enkele woorden anders te draaien ; neen, de auteur schrijft vlot zijn Reinaert, heelemaal sluitend bij gedachte en woord aan het oorspronkelijk, zooadat men beide werken gelijk kan nummeren, maar hij versifieert en rijmt zelf flink en natuurlijk : zoodat men zoowel de oude als een nieuwe Reinaert ineens heeft. De castigatie van een bepaalde plaats werd in acht genomen.

19.342 XX. ♦

Dr JORIS CAEYMAEX

81

VERZEN van Anton Erwich, Paul Haimon, Theo van der Helm, Felix Lemmens, Jan van Maren, Maarten Vrolijk, Bruno Weykamp, Aldert Witte. Uitg. v. « 14 Dagen » halfmaandel. strijdschrift onder red. v. Anton Deering en Anton Erwich — Delft, 33, Odulphusstraat, '939 (22 X i6) 3' blz. f1. o,6o

IV — Verzen van de opstellers der Kath.-integralist- en dinasistische « i4 Dagen ». A. Erwich steekt de strijdtromp en hanteert het hekelrefrein op heftige, kernachtige wijze. De anderen geven gezond-jonge en redelijk geschoolde poëzie : stemming, lied, liefdestrofen, gebed, alles eerder met levensmoed bezield dan zooveel anderen, elders, die verbitterd zijn.

Dr

JORIS CAEYMAEX

—

1

47 —

83. Verhalend Proza I. VERBODEN LECTUUR Boeken die i) op de kerkelijke Indexlijst voorkomen ; 2) door de algemeene regelen van de kerkelijke wet veroordeeld zijn ; 3) op den grond van de kristelijke zedenleer of van de natuurwet voor de meeste lezers verderfelijk moet worden geacht.

83

19.343 de Jong, David Cornel

DE VEILIGE HAVEN. Vert, uit h. Engelsch [Old Haven] dr Jan Kempe — Den Haag, H. P. Leopold, 1939 (2I x 14) 399 blz. fl. 3,75 [ 6 3,75 fr•] ; geb. fl. 4,9 0 [ 8 3,3 0 fr.] I, P — Dit boek, dat volgens de aangifte vertaald is uit het Engelsch, is geheel getransponeerd op Friessche toestanden en zoowel de optredende personen, als geheel de sfeer waarin het speelt, zijn streng protestantsch. Dit is evenwel niet de reden, waarom het onder de verboden boeken moet worden gerangschikt. De reden hiervan is gelegen in het feit, dat in dit boek op moreel gebied alle hekken van den dam zijn. Het heeft geen doel hierover hier in bijzonderheden te treden, alleen moet nog vermeld worden, dat het boek ook niet vrij is van platheden, die het lezen ook al niet tot een genot zouden maken. J. S. H. BEMELMANS

David Cornel de Jong

II. — STRENG VOORBEHOUDEN LECTUUR Deze boeken mogen slechts bij uitzondering, om gegronde redenen, door welgevormde rijpere lezers worden gelezen

19.344 Brongers, Tonnis

83.1

MAARTEN STORM — R'dam, Nijgh & van Ditmar, 1939 (24 X 16) 347 blz. fl. 3,50 II — Het bewogen leven van een Nederlandsch groot zakenman, die tenslotte, na zijn grooten opgang, ten ondergaat. Zelfmoord is het einde. Een merkwaardig gecomponeerd boek, dat zeker zijn verdiensten heeft. De manifestatie van een volkomen van de christelijke opvattingen afwijkende levenswijze maakt den roman zeer voorbehouden. Dr ALBERING

19.345 Bruyn- Ouwehand, Mia

83.1

DE VRIJBUITER TERUG — Bussum, van Dishoeck, i 939 (2' x i6) zot blz. Ii. 2,90 II — Arend van der Duyn keert na jaren in het visschersdorp terug, waaruit hij geweken was en vindt zijn bruid gehuwd, terwijl haar echtgenoot het kind van Arend heeft geaccepteerd. Aanvankelijk als vrijdenker geschuwd, later gehaat als een duivel leeft hij in zijn nieuw huis en ontvangt regelmatig zijn opgroeienden zoon. Een uitbarsting der bevolking dwingt hem te gaan. Zijn vroegere bruid, die hem nooit vergeten heeft, staat toe, dat hij zijn zoon meeneemt. Een merkwaardige beschrijving van de trouw der vrouw voor twee mannen. Zeer voorbehouden lectuur, ook om talrijke philosophische beschouwingen. Dr L. A. H. ALBERING

83.1 19.346 de Man, Herman HEILIG PIETJE DE BOOY — A'dam, Em. Querido ; Antwerpen, De Nederlandsche

Ii. 3,25; geb. Ii. 4,90 Boekhandel, 1 940 (23 x i6) 404 blz. II — Pietje de Booy is een man, waar geen enkele menschelijke wijsheid in wil, maar die de hemelsche wijsheid als aangeboren heeft gekregen. Voor hem zijn maar twee dingen volle werkelijkheid : zijn zingen, waarin hij alle tot de geheimste gevoelens uit, en « Mijnheer in den hemel ». Hij is al ongeveer twintig jaar, vóór een priester hem ontdekt en hem voorbereidt tot Biecht en H. Communie ; hij heeft er weinig moeite mee, want Pietjes hart en ook zijn verstand van idioot staan wijd open voor de dingen des hemels. Dan wordt Pietje, jaren later, zonder zijn weten het slachtoffer van de gemeenheid der sluwe wereld : hij wordt gekoppeld aan een lichte vrouw om zoo een naam te kunnen geven aan het kind van een ander, die immers in het oog der menschen een fatsoenlijk man moet blijven. De bedoeling is om dat huwelijk gesloten met een minus-habens, zoo spoedig mogelijk te laten ontbinden. Pietje wordt overrompeld ; het burgerlijk huwelijk wordt gesloten ; van alle kerkelijke gemeenschap wordt hij uitgesloten. Ondanks alles, ondanks één nacht van zwakheid, ondanks geweigerde absolutie en Communie blijft hij trouw het eenige doen, wat hij mag doen : dagelijks de H. Mis bijwonen. In de zes maanden, die aan de geboorte van haar kind voorafgaan, leert de vrouw langzaamaan het gekke Pietje met zijn

-- 148 onbegrijpelijke onzelfzuchtigheid kennen, en als er de kleine eenmaal is, als Pietje alles, alles weet en onmiddellijk ook alles vergeeft, geeft hij zich gewonnen ; zij gelooft door het geloof van Pietje heen en hij zal met zijn vrouw ook Mijnheer in den hemel weer terugkrijgen. — Het boek dat ik naar het doel dezer recensies niet naar zijn letterkundige waarde beoordeel, is hier en daar sterk realistisch ; naar mijn meening gaat schrijver ondanks zijn goede bedoelingen soms te ver. In de hierarchie der waarden moet de eene wel eens wat aan de andere toegeven ; het is moeilijk alles juist tegen elkaar af te wegen, maar de Man laat de schaal wel eens wat te ver doorslaan. Het boek moet allerstrengst voorbehouden FR. VERMEULEN blijven.

83.9 : 809

19.347 Drost, Aarnout

HERMINGARD VAN DE EIKENTERPEN. Een oud vaderlandsch verhaal. Met

inleid. van Prof. Mr P. N. van Eyck. Geïll, met i foto -- Brussel, Standaard- ekhandel (Biblioth. der Nederlandse Letteren) 1 939 (22 X 14) LXI, 297 blz. geb. 45 fr.

II, P — Toont een bloei van het kristendom te midden van het nog heidensch Batavië der IVe eeuw. Dit kristendom is echter wel erg ontledigd van leerstellingen inhoud, en zoo schroomvallig onbepaald b.v. inzake H. Drievuldigheid, Kristus enz. dat men zich afvraagt waar nu toch wel de heidensche Bataaf mag ingezien hebben dat hij zijn oud geloof moest prijsgeven voor den nieuwen godsdienst. Er zou ook een en ander te zeggen zijn over het sombere bij een boeteling. Ik voeg er echter aan toe dat dit laatste wel getemperd wordt door het positieve zeer kristelijke in dien Caelestius, en dat dit onbepaalde van het kristendom toch wel gestoffeerd wordt met veel elementen uit het kristendom der eerste Kerk. Maar dit blijft zooals gezegd : de duidelijke stempel van het kristendom is het niet. Waar komt alles wel op neer ? Op romantiek — en hierin is het werk buitengewoon kenschetsend : om het met een woord te zeggen : Kristendom verschijnt onder vorm van een gevoel, gericht op het boven pelgrimsgevoel, met als natuurlijk gevolg-ardsch—et ook verzachting der zeden. Met dit punt voor oogera : de Romantiek, een gevoelswereldbeschouwing, zegt men bij de lezing van dit werk : deze twee-en- twintigjarige (twee jaar voor zijn dood) was een persoonlijkheid van groote beteekenis als geest, mensch, kunstenaar en schrijver ; zijn Aarnout Drost werk is werkelijk schepping opgebouwd uit een treffende visie op een historische wereld, uit een rijk spel van levensdrama's, uit vooral een warme, koesterende belichaming van een eigen godsdienstig - dichterlijke ziel, uit een flink ver zij het dan ook voor onze ooren heel anders dan het hedendaagsche, uit een-halsevn, mooi prozagevoel. Prof. van Eyck die echter te veel mét Drost staat in zijn individueel ook Drost's aanduidingen over z.g. Roomsch-Kerksch verval met Constan--kristendom, tinus wat te sterk benadrukt, zegt over dit alles in zijne inleiding (welke men natuurlijk na de Hermingand leest !) allerlei wat men onder de lectuur tot zich zelf reeds half zegde, hij situeert het werk flink, en overtuigt ons met zijn waardeering, mits men, zooals hij Dr J. CAEYMAEX, zegt, de Hermingard leest zooals zij dient gelezen, wat zeer waar is.

83.1

19.348 Kelk, C. J.

DE VOS EN ZIJN STAART — Utrecht, A. W. Bruna & Zoon, 1939 (2I x i6) 310 blz.

II — Besproken in « Het nieuwste Criterium », nr 19,286,

19.349 Lebeau, Paul



Ii. 3,75 ;

geb.

Ii. 4.50

83.1

HET EXPERIMENT. Roman — Antwerpen, De Nederlandsche Boekhdl, 1940 (22 X 15) 35 fr. 225 blz. II — In zijn eersten roman verhaalt Paul Lebeau de ervaring van den jongen Walter Bieleman : een knap collegestudent, een vlijtig hoogstudent, een jonge advocaat met toekomst. Deze « man van de tafel » (van de studie), experimenteert, als ware hij een « man van de aarde », het genot van het leven (zie blz. 147, 170-171, 179) ; met walg keert hij zich tenslotte van de zinnelijkheid en de vrouwen af : wij leven om God waardig te worden, om heldhaftigheid te bereiken (zie blz. 224-225) ! Uit deze summaire samen trekken we tal van besluiten : i°) Het onderwerp,-vating misschien met een goede bedoeling gekozen, is nochtans zeer

Paul Lebeau

bedenkelijk. Alleen een ongezonde nieuwsgierigheid brengt een opgroeienden jonkman tot zulk experiment. Hij loopt overigens groot gevaar er in onder te gaan : de walg toch voor zulk leven waarborgt de kracht niet om er zich aan te ont-

149

trekken. 2°) Omwille van het onderwerp, is de sfeer zwoel en drukkend. Zij is het zooveel te meer, daar de auteur volkomen oprecht wil zijn ; daar anderzijds de opgang van Walter, naar den indruk, met zijn neergang geenszins evenwicht houdt. Met welke bedoeling dan ook, schreef Paul Lebeau een schunnig boek ; met anti-freudiaansche principes ademde hij in een freudiaansch klimaat. 3°) De tegenstelling tusschen de zinnelijkheid en het idealisme wordt tot in het onwerkelijke opgedreven : er zou geen andere boosheid bestaan dan zinnelijkheid, geen ander idealisme dan « ontstoffelijking » ; het huwelijk zelf zou een toegeven beteekenen aan de zinnelijkheid. Dit alles blijft weliswaar vaag ; consequent doorgedacht, leidt het voorgestelde ons toch tot zulke besluiten. 4°) De auteur construeerde zijn roman met een abstracte overtuiging en met concrete bevindingen. De abstracte overtuiging deed, zonder zelf een concreet inzicht te worden, de bevindingen geweld aan ; de bevindingen van hun kant voegden zich niet samen tot een organisch en levend geheel. — Paul Lebeau hield het boek vijf jaar in de lade ; eindelijk waagde hij het experiment » van het uitgeven. Litterair lijkt ons zijn roman niet geslaagd : te weinig één van bouw, is hij niet verteld. De romantische beeldspraak doet onwerkelijk aan ; de stijl taalfouten werken meteen hinderlijk (bv. « had Herman zich roekeloos in-slordighen het avontuur gesmeten )), blz. 29 — « Achteloos gleed hij hem (den brief) in de bus », bl.225). Dit boek zal niemand goed doen ; wel integendeel. Em. JANSSEN

83.1 : 83.3

19.350 Seppanen, Unto

WAAR DE MEREN BRUISEN. Vert, uit h. Finsch dr S, van Praag — Den Haag, J. f 1. 3,90 ; geb. f1. 4,90 Ph. Kruseman, '939 (22 X 15) 415 blz. II — Met den Staatsprijs voor literatuur bekroonde, boeiend geschreven, maar ietwat copieuze roman over Finland. In dit grootsche epos stelt de schrijver naast elkaar de gehechtheid van een boerengeslacht aan hun geboortegrond en de vaderlandsliefde der Finnen, welke haar bekroning vindt in de in i g i g verkregen onafhankelijkheid. Realistisch, stoer, actueel. E. M. DAMEN

19.351 van de Moer, Maarten [pseud.]

83.0

DE SCHATTEN VAN MEDINA- SIDONIA. Roman — Zutphen, W. J. Thieme, 1939 (22 X 15) 231 blz.

f1.

2,90 ; geb. f1. 3,90

II, T — Beoordeeling in « Het nieuwste Criterium » onder nr 19.287.

19.352 van der Wal, Theo J.

83.1

JACHT OP HET NOODLOT. Roman — Maastricht, A. A. M. Stols, 1939 (2i X i6) 271 blz. f1. 2.90 ; geb. f1. 3.90 II -- Lees de bespreking hierover in « Het nieuwste Criterium » nr 2 9.28 5• III. —

VOORBEHOUDEN LECTUUR

Boeken welke, ondanks zekere passages of grondgedachten, ook ontspanningshalve zonder nadeel door gevormde lezers kunnen gelezen worden

19.353 Buck, Pearl S.

83.1 : 83.3 DE PATRIOT. Vert. uit h. Amerikaansch dr Clare Lennart

— Utrecht, A. W. Bruna ; Antwerpen, Standaard-Bkhl, 1 939 (22 x i6) 371 blz. 48 fr. ; geb. 68 fr. III — Een jong Chinees, idealist en enthusiast, zoon van een rijken bankier uit Shangai, geraakt onder den invloed van revolutionnaire communistische gedachten, moet naar Japan vluchten, wordt daar verliefd op een Japansch meisje, trouwt en is een gelukkig echtgenoot en vader, keert echter naar China terug om onder de bevelen van Shiang-Kai-Shek te strijden tegen de landgenooten van zijn vrouw, die China overrompelen. Dat gegeven geeft de schrijfster de gelegenheid, een beeld te geven van de Chineesche en de Japansche ziel. Door het geheel loopt de draad van de romantiek, welke aan de schildering van het Oostersch zieleleven den warmen Pearl S. Buck klank geeft van het algemeen -menschelijke. Waar die draad afbreekt, vloeit door het verhaal de bloedige lijn van het algemeen gebeuren, naar het slot, dat geen slot is, maar een vraag : Wat zal de toekomst zijn ? Op den achtergrond de figuur van Shiang-Kai-Shek. Een buitengewoon document en een boeiende roman. FR. CROLS

— 150

19.354 Bugge Mahrt, Haakon

83.1

DE ORKAAN. Roman uit het vliegwezen. Vert, uit h. Noorsch dr N. en A. Basenau — Utrecht, Erven J. Bijleveld, 1 939 (21 X 14) 23o blz. fl. 2,15 ; geb, fl. 2,90 III, N — Mooie beschrijvingen van Noorsche natuur in verband met een liefdesgeschiedenis : tusschen den marconist en de vrouw van den piloot is een verhouding ontstaan. In een roekeloozen tocht verliest de piloot het leven. Als de marconist en de pilootsvrouw later tot de ontdekking komen, dat de piloot van hun verhouding wist, beschouwen ze zich schuldig. Daardoor keert hij zich tot een Noorsche onderwijzeres en zij tot den advocaat, die haar bijstaat na den dood van haar man. De verhoudingen zijn gereserveerd weergegeven. Van invloed van God of Godsdienst is geen sprake, eerder van den invloed van het noodlot. W. RUTTEN

19.355 Cannan, Joanna

83.1

CLAIRE'S ROMANCE. Vert. uit h. Engelsch [The misty Valley] dr L. Th. Franse — Leiden, A. W. Sijthoff (Leesbibliotheek-editie : Happy-end-serie) 1936 (20 x 14) 221 blz. III, L — Het wil niet vlotten met Claire en Roy, haar man, reeds kort na hun huwelijk. Claire gaat heelemaal op in haar kunst, terwijl Roy meer belang stelt in beursberichten cn de begrooting van hun huishouding. Claire vlucht weg om zich heelemaal te geven aan haar kunst. Wanneer ze terugkomt, verrast zij haar man die te lezen zit in een boek over kunst. Beiden vermoeden wat hen gescheiden heeft en wat hen wellicht weer samen brengen kan. Een psychologisch conflict, sober maar duidelijk weergegeven ; schrijfster, met cie beste bedoeling bezield, zoekt naar een verklaring en een oplossing, welke niet heelemaal overeenstemt met onze katholieke huwelijksmoraal. A. CORLUY

19.356 Carder, Leigh

83.0

ONFEILBARE SCHOTEN. Vert, uit h. Amerikaansch [Border Guns] dr L. Th. Franse — Leiden, A. W. Sijthoff (Leesbibliotheek-editie : Hands-up-serie) 1936 (20 x 14) igo blz. III0 — Ross Varney wordt toevallig sheriff in Rayo County, waar de bandieten heer en meester waren. Hij wil er weer orde brengen, gelukt erin de twee bandietenbenden klein te krijgen, en verovert tevens het meisje van zijn droom. Het boek druipt van bloed. Waardeloos. F. VERMUYTEN

19.357 Carder, Leigh

83.0

DE RUITER VAN PLUIM. Vert. uit h. Ameqikaansch [Bravo Trail] dr L. Th. Franse — Leiden, A.W. Sijthoff (Leesbibliotheek-editie : Hands-up-serie) 1936 (20 x 14) 212 blz. III0 — Een gewezen bandiet wordt ten onrechte verdacht van bankroof en veroordeeld, wordt echter vrijgelaten om andere bandieten op te sporen. Het wordt een geschiedenis F. VERMUYTEN van moorden, stelen, spelen en drinken om er misselijk van te worden.

19.358 Cloete, Stuart

83.9

EENS KOMT EEN NIEUWE DAG. Vert. uit h. Engels [Watch for the dawn] dr J. Maschmeyer-Buekers — Den Haag, Servire, 1939 (23 X 1 5) 524 blz. fl. 3,90 ; geb. fl. 4,90 III — Het patriarchale leven van de naar de noordelijke grensstreek uitgeweken Zuid Boeren kort voor de Grote Trek. Hun oud-testamentische vroomheid en-Afrikansche ...hardheid ; hun strijd met Engelsen en Bosjesmannen ; hun liefde voor hun land, hun vee, hun werk ; hun zorgen, hun strijd. Een machtig mooi boek met heerlijke natuurbeschrijvingen. Eindelijk de liefde van twee jonge mensen. Met die liefde is het intussen niet helemaal in orde en met de deterministische wijsheid van den ouden scepticus van Eck al evenmin. Daarom bij alle waardering het nodige voorbehoud. G. J. C. ZWANIKKEN

19.359 Flaubert, Gustave

83.9

DE LEGENDE VAN SINT JULIANUS DEN OFFERVAARDIGE. Vert. uit h. Fransch [La légende de St-Julien l'hospitalier] verlucht en uitgeschreven dr Jan Poortenaar — A'dam, Wereldbibliotheek, 1939 (21 x i6) 47 blz. Niet in den handel III * — Deze naar een oud-Normandisch glasraam vertelde legende is wellicht het meest kostbare stijljuweel dat Flaubert ons heeft nagelaten. Een werk, aan hetwelk ieder vertaler zijn reputatie waagt. Al blijft het resultaat een matte afglans van het oorspronkelijke, toch is de overzetting van Jan Poortenaar beter dan men verhopen kon. Het sierlijk uitschrijven en de illustraties van de legende — evenzeer het werk van den veelzijdigen Jan Poortenaar — maken dit boekje bovendien tot een benijdenswaardig bezit voor ieder boekenliefhebber. PAUL HARDY

19.360 Karinthy, Frigyes

83.1

EEN REIS RONDOM MIJN SCHEDEL. Vert. uit h. Hongaarsch dr Wanda Tokarski — A'dam, Scheltens & Giltay ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl, 1939 (2i x i6) 295 blz. fl. 2,9 0 ; geb. fl. 3,90

.- 151 — III *, N — Karinthy leed aan een hersengezwel dat hij in Zweden door een beroemd chirurg liet verwijderen. Soortgelijke operatie duurt zeer lang en geschiedt wakend. Met een bijna bovenmenschelijke inspanning heeft K. bewust de operatie gevolgd. In dit boek brengt hij ons het relaas van zijn wedervaren : de evolutie van zijn kwaal ; de chirurgische behandeling ; zijn genezing. Karinthy is een litterair sterk - begaafd, scherpzinnig, zeer belezen en veelzijdig ontwikkeld man, die zichzelf uitermate interessant vindt. De zelfgenoegzame uitstalling van zijn meedoogenlooze zelfobservatie werkt hinderend bij de lectuur. Zijn zieke hoofd moet bovendien de lading torsen van tallooze, veelal tegenstrijdige theorieën, die na veel lectuur half- verwerkt bleven ankeren. De intellectualistische denkwijze van K., waarin fantazie en gezonde deductie het elkaar lastig maken, is van een bepaald positivistisch en a- religieus karakter. Een geloovig mensch, die zich van de physische broosheid des menschen bewust is, zal meewarig, doch tevens pijnlijk getroffen worden bij het lijden van een man, die in het aanschijn van den dood nog zoo uitsluitend vervuld is van zijn eigen zielig persoontje, zoodat de gedachten aan God en eeuwigheid, die zoo angstwekkend dichtbij zijn, geen oogenblik door zijn brein schieten... ofwel heeft de « volkomen opgeknapte » Karinthy, die dit boek schreef, ons enkel de eigendunkelijke « geromanceerde » versie geschonken van zijn hachelijke geestelijke temptaties. Alleen lui, die aan physische sensaties niet al te gevoelig zijn, lezen dit boek. PAtn.. HARDY

19.361 Roberts, Kenneth

83.9

DE WEG NOORD -WEST : 2. GOUVERNEUR ROGERS. Vert, uit h. Amerikaansch [Northwest-Passage] dr J. Kernkamp-Muylderman — Zeist, De Torentrans, 1939 (21 X i6) 422

blz.

fl. 2,90 ; geb. fl. 3,90

III * — Met een ontzag-afdwingende ambachtelijke vaardigheid, een evenwichtige beperkingstucht inzake voorstelling en typeering en met een nauwgezette zorg voor de historische situeering en de historische atmosfeer, verhaalt schrijver uit het leven van den populairen Britschen kolonisator Robert Rogers, den eerste, die droomde van een verbindingsweg naar den Grooten Oceaan en Indië. Naijver, eigenbelang van zijn superieuren, drank en vrouwen bewerkten zijn roemloozen ondergang. Kenneth Roberts is bepaald één der meest talentvol - geïnspireerden en daarenboven één der ernstigste vaklui uit de weelderige pleiade der Britsche romanproducenten van dezen tijd. PAUL HARDY

19.362 van Uden, Hans

83.0

N. M. — A'dam, W. L. Saim & Co, í 94o (20 X 14) 302 blz. III-IV — Zie recensie in artikel « Het nieuwste Criterium » nr 1g.288.

9.34

IV — LECTUUR VOOR VOLWASSENEN ALLEEN circa i8

a 20 jaar en ouder

(veronderstelt zedelijke voorlichting en vorming)

83.0

19.363 Billings, Buck

HET SCHARLAKEN SPOOR. Vert. uit h. Amerikaansch [Lobo trail] dr S. M. van der Galiën — Leiden, A. W. Sijthoff; Antwerpen, De Nederl. Bkhdl (Hands-up- serie) 1 939 (2 0 X 1 4) 25 Ir, 200 blz. IV — Boeiend cowboy-verhaal : Een broer offert zich op voor zijn jongeren broer, die zich tot een bankoverval heeft laten verleiden door een gewetenloos sheriff, die hem nu vervolgt tot hij uit angst voor de pokken bekent. Een bewogen liefdegeschiedenis maakt het verhaal nog boeiender, zonder aan het zedelijk gehalte te schaden. J. LAUWERYS

19.364

Boudier-Bakker, Ina

83

AAN DEN GROOTEN WEG — A'dam, P. N. van Kampen & Zn, 1 939 (21 x i) 322 blz, geb. Ii, 4,9 0 Ina Boudier-Bakker IV, [P] — Schijnbaar eensgezind liggen tegenover elkaar het welvarende hotel en het kwijnende pension. De omgang der wederzijdsche kinderen wordt amper geduld. Als een modern restaurant verderop « Aan den grooten weg » geopend wordt, is voor beide ondernemingen het doodvonnis geteekend. Maar ook dit moet het na eenige jaren afleggen tegen het nieuwe hotel, dat

d-

152

beide jonge menschen, ondanks alle tegenstand, gaan exploiteeren. Gezellig, eenvoudig boek van een bezadigde, het leven begrijpende vrouw. E. M. DAMEN

19.365 Brontë, Emily 83.1 HET HUIS DER STORMEN. Vert. uit h. Engelsch [Wuthering Heights] — Haarlem, De Spaarnestad (Kennemer-serie nr 2 i ) 1 939 (2o x i) 318 blz. f1. 0,30 [4,go Ir.]

IV — Met deze degelijke vertaling komt één der merkwaardigste romans uit de Engelsche literatuur binnen bereik van het Nederlandsche publiek. Met grimmig, Shakespeariaansch realisme schreef de geniaalste der drie beroemde dochters van Dominee Brontë dit, haar eenig verhaal, Zonder esthetische bezorgdheid of publicitaire berekening schiep een ziekelijk meisje meer dan een eeuw geleden op een verlaten pastorie in Yorkshire dit sombere boek, waarin menschen wrange en bittere wezens worden door het samenleven met andere metischen. « Wuthering Heights » is een groot werk, niet omwille van het ruwe, verwarde verhaal ; niet omwille van de onevenwichtige karakterteekening, maar omwille van Emily's koortsig temperament en haar geniale macht om den lezer een visie te doen deelachtig worden, de visie van een gruwelijk aangrijpend levensdrama, wanstaltig zwart in zijn voorstelling, doch waarbij men den adem inhoudt, omdat het ondanks zijn irreëele, schokkende onevenwichtigheid huiveren doet bij het peilen van de ingebeelde afgronden der menschelijke ziel. PAUL HARDY

19.366 Capek, Karel 83.1 : 83.3 DE EERSTE BRIGADE. Vert. uit h. Tsjechisch [Pruns' Parta] dr W. A. Fich-Lugten. Geïll. met een kaart — A'dam, van Holkema & Warendorf, 1 939 (i g x 13) 292 blz. Ii. 2,25

IV — Stanja Pulpan heeft zijn studie op de H. B. S. na drie jaar moeten staken : tante die het lesgeld betaalde, is gestorven. Het architectenkantoor waar hij twee jaar werkte, wordt opgeheven. Nu is hij leerling-sleeper in de mijn Christine. Zijn aanvankelijke afkeer van de mijnwerkers wijzigt zich langzamerhand in waardeering, als hij na een instorting deel uitmaakt van de Eerste Brigade die tot redding uittrekt en mag werken onder den bewonderden Zweedschen ingenieur Hansen. Hij redt hem het leven, maar is zoo verminkt dat hij verder ongeschikt is voor ondergrondsch werk. Nu zal hij kunnen studeeren, zal daardoor verliezen Karel Capek die hem dierbaar waren geworden : de leden van de Eerste Brigade. Zeer goede teekening van het mijnwerkersleven. Vlotte vertaling P. A. PIJNENBURG

19.367 Courths-Mahler, H. 83 WAAR EVA BLEEF. Vert, uit h. Duitsch dr E. Griese-Kets de Vries — Den Haag, Zuid Mij ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl,

1939 (20 X 14) 228

blz. 25 fr.-Hol.Uitg

IV — Eva en Lutz zijn voor mekaar bestemd. Een lange weg moet er gegaan en veel harteleed geleden worden, voor dat hun liefdedroom in vervulling mag gaan. Wat sentimenteel, volgens het gekende procédé van schrijfster. A. CORLUY

19.368 Christie, Agatha 83.0 ONTMOETING MET DEN DOOD. Vert, uit h. Engelsch dr Pieter van der Valk. Geïll. — Baarn, Schuyt (Detective. Een boek in Courant-vorm nr 33) 1 94 0 X35 X 27) 32 blz. Ii. 0,20

IV — Een excentriek Amerikaansch gezin,wordt voortdurend geplaagd door den kwelgeest van een tyran-moeder. Zij zijn het er allen over eens, dat haar dood zoo spoedig mogelijk moet volgen. Wat dan ook gebeurt, en heel wat werk beteekent voor den detective Poirot. Alhoewel schrijfster beroemdheid heeft verworven, in dit genre, kunnen wij over de hoofdstuk-lange ondervragingen niet heen. A. BoNT

19.369 Curtis, Robert 83.0 MOORD OP VERZOEK. Vert, uit h. Engelsch [Invitation to Murder] dr L. T. Franse — Leiden, A. W. Sijthoff (Speurder Serie) 1939 (20 x 14) 204 blz. Niet in den handel IV — Een op en top sensatieroman. De rijke Harman looft aan zijn familieleden een premie uit van twintig duizend pond, indien iemand hem wil vermoorden wanneer hij aan een ongeneesbare ziekte lijdt. Zijn knecht loopt er in, maar eer 't zoover is hebben wij al auto-overvallen, bedrog in boekhouding, enz. meegemaakt : daarom achten wij dit boek ongeschikt voor de jeugd. J. LAUWERYS



I53 83.0

19.370 Douglas, Lloyd C. ZOOALS HET VROEGER THUIS WAS. Vert, uit h. Amerikaansch [Home with Christmas] dr Jeanne de Kruyff. Geïll. dr David Hendrickson — Den Haag, J. Philip Kruseman, 1 939 (20 X 14) 114 blz. fl. 1,25 ; geb. fl. 1 ,75 IV — Al de gehuwde kinderen komen na vele jaren met Kerstdag nog eens bijeen in het oude huis. Amerikaansche hartelijkheid met wat opgewarmde jeugdpret, nogal veel atmosfeer en een beetje sentimenteele liefde. Kortom : de menschen zijn goed en ook het boekje mag er zijn ; het is zonnig en brengt een uurtje of wat prettige lectuur. P. HARDY

19.371 Duribreux, Gasten

83

DE LAATSTE VISSCHERS —Leuven, Davidsfonds (Volks boek nr 289) 1940 (20 x 17) 191 blz. i 5 Jr. IV — Zie kroniek Het nieuwste 'Criterium » onder nr 19.289.

Lloyd C. Douglas

19.372 Flaubert, G.

83.9 DE LEGENDE VAN SINT JULIAAN DEN HERBERG Nederl. bew, nr h. Fransch dr Robert Masure —-ZAME. Kortrijk, Steenlandt, 1937 (i6 x z2) 58 blz. 6 Jr.

IV — Flauberts gekende legende, door welke hij een voor romantiek is. Het Nederlandsch is niet gaaf-loperdn en zuiver (flandricismen, het niet-juiste woord) en de stijl mist ook het rake van Fl.'s proza op menige plaats. Dr JORIS CAEYMAEX

Graf, Nelly

19.373

83

VROUWEN ZONDER VREES. Geïll. dr Gerrit de Morée — Helmond, N. V. Helmond (Speciaal-serie nr 64) 1 939 (21 x i6) 157 nblez. fl. o,25 [4 Jr.) IV — Een talentvolle ziekenverpleegster vermag ook een knappe stewardess te zijn, vooral als de man van haar drooG. Flaubert men den stuurstok houdt. Gaarne willen wij deze thesis beamen, maar wij betwijfelen het, of de uitwerking van dit boek wel de noodzakelijke A. BONS kunstvaardigheid bezit om tot het einde toe boeiend en interessant te blijven.

19.374 Hamilton, Guy ALIBI. Geïll. dr Gerrit (21 x i6) 174 blz.

83.0 de Morée — Helmond, N. V. Helmond (Speciaal-serie nr 6o) 1939 f1. o,25 [4 Jr.]

IVO — Abnormale typen, die er naar streven een perfekte misdaad te begaan plaatst Schr. onder het zoeklicht, om tot de conclusie te komen dat een perfekte misdaad onmogelijk is. Dit griezelig verhaal is in staat kippenvel te bezorgen. Wij kunnen deze ziekelijke atmosfeer A. BONI niet zedelijk-zuiver noemen.

19.375 Hammenhög, Waldemar

83.0

HET GEVAL SEHLING. Vert. uit h. Zweedsch [Fallet Sehling] dr N. Ross-Regeur — Den Haag, H. P. Leopold, í94o (20 x 14) 208 blz. fl. i,5o [25,50 fr•] ; geb. fl. 1 ,95 [33, 1 5ír•] IV — Hoe komt de handelsreiziger Sehling in eens aan zoveel geld ? Waarom verschijnen er plotseling mensen, die iets te maken hebben met mevr. Petterson ? Met veel moeite lossen de ambtenaar Karleson en zijn schrander vrouwtje het geheim van de nalatenschap van de zwervende vrouw op. Een aantrekkelijk en op dit afgegraasd terrein origineel gegeven, op nuchtere en tegelijk geestige wijze geschreJ. VLEKKE ven. Goed in zijn soort.

19.376

Huddleston Slater, W. B. Dr

83.1

HET GROOTS BANKROET.Roman in drie boeken.Geïll. met z kaartje — Den Haag, De Residentiebode (Vita-reeks) 1 939, z dl (24 X 17) 44o blz. /1. 4,5 0 [75 Jr ] ; geb. J 1. 5,50 IV *—Het bankroet in kwestie is de oorlog met zijn stoffelijken en moreelen nasleep, evenzeer maatschappelijk als individueel. Schrijver schijnt diep te hebben nagedacht over het leidersprincipe, de methodes en tactiek der dictatuur en komt tot de impliciete constatatie dat ze immoreel zijn. Dr W. B. Huddleston Slater Doch midden in zijn roman plaatst hij een onvergetelijke

--- '54 figuur,sterk geïdealiseerd,doch slechts in zulke mate,dat het onvolmaakte van haar menschzijn niet verdoezeld wordt ; en het is deze moreel-sterke, onthechte figuur (Kolonel Ver hij door den wil der massa,en ondanks zichzelf tot de alleenheerschappij laat op--red),i stijgen. Eens zoover wordt Verreede vermoord ! We hebben hier met tendenswerk te doen. Er zit ruimschoots stof tot overweging in dit boek, al is het niet altijd erg duidelijk waar Huddleston Slater precies heen wil. Dit boek proclameert het moedig verzet van een humaan voelend geloovig intellectueel en bovendien van een kunstenaar, want er staan bladzijden in dat werk van een ademstokkende visie. Maar de kunstmatige fictie van het gegeven is hinderlijk ; er zit te weinig tempo in de uitwerking; de stijl is vaak gewrongen en de moeizame zinsbouw pijnigt bijwijlen ons taalgevoel. De heele turfdikke roman mist spontaneiteit en toch komen er momenten in voor, die men niet kwijt geraakt en die tot het meest suggestieve Nederlandsche proza behooren, dat wij ooit te lezen kregen. PAUL HARDY

19.377 in 't Hout,

Bart

83.0

DE VERLIEFDE SPEURDER. Geïll. dr L, de Swart — Helmond, N. V. Helmond (Spefl. 0,25 [4 fr•] ciaal-serie nr 7o) 1939 (21 x i6) 157 blz. IV — Een aspirant-inspecteur van politie achtervolgt een knappe hotel-dievegge tot in Parijs, waarheen deze gevlucht is, niet om de politie te verschalken, maar om het huwelijk van haar vriendin te bewerken. Bobber, de inspecteur betrapt zichzelf op een koppige verliefdheid, waartegen het meisje tenslotte niets heeft. Genre vaudeville, lichtjes en leuk, A. BoNI zonder diepte en ernst.

19.378 Keller, Paul 83 ♦

NU KOMT DE LENTE. Vert. uit h. Duitsch [Waldwinter] dr Alph. Timmermans — Eindhoven, Het Poirtersfonds,. 1939, (2z x i6) 256 blz. fl. 2,25 [35 fr.] ; geb. fl. 2,9 0 [45 Ir.]

IV — De vertaler is bijzonder gelukkig geweest in de keuze van deze roman van Paul Keller. Dit diep ernstige boek, in Katholieken geest geschreven, bekoort van het begin tot het einde. Het is de geschiedenis van twee jeugdige mertschen, een jongen doctor en Marianne von Soden, die beiden het stadsleven ontvluchten en elkaar na veel kommer vinden in gemeenschappelijk denken op het kasteel van den slotvoogd Waldhofer. De vertaling is vlot en laat de weergave der woudstemmingen waarin Keller zoo sterk is, goed uitkomen. Paul Keller A. J.

VAN DEN BOGAERT

19.379 Knight, Kathleen Moore 83.0 HET GEHEIM VAN PALO SECO. Gelll. dr L. de Swart — Helmond, N. V. Helmond (Speciaal-serie nr 69) 1939 (2I x i6) 157 blz. fl. 0,25 [4 fr.] IV — Wij zien hier een fijnzinnigen dedective aan het werk. Schr. weet zijn lezers te boeien door de handigheid, waarmee hij onschuldigen laat verdacht blijven, totdat eindelijk op de laatste bladzijde de ware misdadiger wordt ontmaskerd. Zijn menschen zijn getypeerd ; wat het boek boven banaliteiten verheft. A. Bom

19.380 Morton, Anthony 83.0 BLAUWMASKER IN HET NAUW. Vert. uit h. Engelsch dr Jan van Arckel — Den Haag, Zuid-Holl. Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl, 1939 (20 X 14) 242 blz. 25 fr.

IV — Een hooge premie was uitgeloofdt voor de vijf Castilla juweelen. De jacht begon. Drie gewetenlooze schurken werken samen ; John Mannerling, alias de Baron, werkte alleen. Hij was een gentleman en dat maakte zijn taak niet gemakkelijker. Toch gelukt hij er in de vijf kroonjuweelen te bemachtigen. Morton weet zijn lezers te boeien en niet zelden tot hoogspanning op te voeren. A. Coi u.w

19.381 Morton, Anthony 83.0 BLAUWMASKER VERSCHIJNT OPNIEUW. Vert. uit h. Engels [The Baron again] dr Jan van Arckel — Den Haag, Zuid-Holl. Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl. Bkhl, í94o (2o x

14)

24o

blz.

fl. 2,15 [25 fr.]

IV — De gentleman inbreker en juwelendief John Mannerling, bijgenaamd de Baron, had na geruime tijd rust zijn « nobel metier » weer eens opgenomen, dit keer niet om zichzelf of anderen te verrijken, maar om het complot te ontdekken, waarin zijn jonge vriend terecht was gekomen, die nu in de Yard achter slot en grendel zat, aangeklaagd wegens moord. Het gelukt den Baron wat de politie nooit gelukt zou zijn, en na de meest fantastische stoutmoedige « kraken » en vechtpartijen weet hij de ware moordenaar te vinden en aan



1 55

-

dé politie uit te leveren. De Baron lijkt mij wel een beetje te almachtig en het boek had iets korter kunnen zijn. Overigens wel een gezellige detective-geschiedenis met goede afloop. L. C. M. ROBBERS

19.382 Raine, Macleod W.

83.0

DE PRINSES VAN DE RIO CHAMA. Gelll. — Helmond, N. V. Helmond (RomanBibliotheek) 1939 (20 X 1 3) 255 blz. fl. 0,25 [4 fr.] IV — Een Amerikaan wordt gehaat en achternagezet door Mexikanen, omdat zij hem verdenken van grondonteigening ten hunnen nadeele. Maar de liefde tusschen hem en een jonge, rijke senorita maakt alles goed. Gezonde lectuur. A. BONI

19.383 Short, Luke



83.0

BARMHARTIGE REVOLVERS. Vert. uit h. Amerikaansch [Bounty Guns] dr Frits Hoogewerff — R'dam, De Combinatie, 1 940 (20 X 14) z go blz. f 1. 2,25 ; geb. Ii. 2,90 IV — Reeds van de eerste bladzijden af knallen de revolvers en ge vraagt U af : kan dat zoo voortduren tot het einde van het boek ? Ja, dat duurt zoo voort tot een veete tusschen twee families — veete welke slechts op een verdenking rust — heelemaal is uitgestreden. De strijd woedt zelfs crescendo tot eindelijk de verrassende ontknooping den toestand opklaart. Mits een zeker voorbehoud voor dat woeste geweld : zeer boeiende en gezonde cowboy romantiek. A. CORLUY

19.384 Snaith, J. C.

83.1

LISA LOVERLEY. De roman van een vrouw. Vert. uit h. Engelsch — Haarlem, De Spaarnestad (Kennemer-serie nr io) 1 938 (20 x 14) 318 blz. Ii. 0,30 [4,90 fr.] IV, [P] — Een merkwaardig vrouwenportret !Het arme werkmeisje plots tot schatrijke barones verheven, verliest het evenwicht van het leven. Haar tasten naar voornaamheid en standing, zijn even onzeker als de zucht naar voldoening van haar ontbloesemend hart. Zij legt beslag op onze sympathie, omdat zij tenslotte alles eerlijk en rechtzinnig bedoelt en haar falen, zelfs op het gewichtigste keerpunt van het leven : de liefde, wekt medelijden, omdat het ligt in de lijn van haar karakter. Schr, plaatst hier en daar het zwaartepunt van zijn psychologisch onderzoek lichtelijk verkeerd en wij kunnen hem niet vrij pleiten van oppervlakkigheid en langdradigheid, vooral bij den aanvang, waar omwegen de uitdieping van het karakter niet ten goede komen. Het heldhaftige van Lisa's houding tegenover haar eigen noodlot, vergoedt ons dunkens ruimschoots het soms waterig-romantische van de voorstelling. Alles bij elkaar genomen, absoluut niet alledaagsch en vulgair. A. BOND

19.385 Swerts, Lambert ♦

83.8

ELLIPSEN. Geïll. met i plaat — Tongeren, G. Michiels i 5 Ir. Broeders, 1 940 (i g x 13) i o6 blz. IV — Zeven novellen, geschreven in de jaren 1 934-1 939. De jongste komt het eerst aan de beurt (Swerts publiceerde de reeks in omgekeerd-chronologische volgorde) en bij vergelijking is het merkwaardig hoeveel beter en steviger de stijl is geworden in '39 tegenover de novellen van '34• « Kringloop » is een heel gaaf dramatisch-gebald stuk proza, dat ons doet vertrouwen in Swerts' verderen litterairen bloei. Indien hij, zooals met deze Ellipsen voor het voorbije lustrum is bewezen, in de komende jaren nog wint aan rijpheid en kracht, kunnen we in dezen auteur één onzer goede novellisten verbeiden. Het onderhavige boeksken is meer dan een belofte, 't is een bewijs van gaaf en gezond Lambert Swerts talent. In het novellengenre zal Swerts gemakkelijker dan A. VAN DE VELDE in werk van ruimeren omvang zijn sporen verdienen.

19.386 Taber, Gladys

83.3

OM RECHT EN LIEFDE. Geïll. dr L. de Swart — Helmond, N. V. Helmond (Speciaal serie nr 68) 1 939 (2' x i6) i 57 blz. f1. 0,25 [4 fr.] IV — Een kleinstad-industrieel komt op tegen de drukking van een vakbond ; wat staking en relletjes verwekt onder de werklieden. Tusschen haar man en het hoofd van den vakbond, treedt Linda bemiddelend op, eerst bedekt, daarna openlijk, als de bom al op barsten staat. Een aanslag op de fabriek heeft twee uitstekende gevolgen : de werklieden krijgen hun vakbond en de directeur behoudt zijn molen en herwint de sympathie van de arbeiders. Langs de verzoening van twee sociale stroomingén, komen ook twee harten

— 156 dichter tot elkaar ; de door zaken verdroogde industrieel en Linda, het om duizend zorgen bekommerde vrouwen- en moederhart. Deze roman verbergt heel wat edels, soms aarzelend A. BONS uitgedrukt.

83

19.387 Turnbull, Agnes Sligh

TE DUUR GEKOCHT. Vert, uit h. Engelsch — Haarlem, De Spaarnestad (Kennemerfl. 0,30 [4,90 fr.] serie nr 1 7) 1 939 (2o x 14) 318 blz. IV -- Onder een nietszeggenden titel, wordt een heerlijke inhoud opgedischt. Wij zouden haast zeggen, dat dit werk, door zijn onderwerp en opzet, in de schaduw ligt van groote meesters, die de psychologie van het echtelijk leven hebben aangedurfd en uitgediept. Meggy is het teere vrouwelijk type, ten voeten uit :meisje, vrouw en moeder. Haar man, de steeds meer en meer woekerende en verdorrende zakenworm. Het kiesch thema is zoo zuiver getoetst, dat het innig liefdeverkeer tusschen man en vrouw immer buiten de zwoele atmosfeer blijft van de alkovenintimiteiten uit de moderne romanliteratuur. Huwelijks wanverhoudingen worden hier opgelost in de breed-begrijpende liefde-misvertand van een door smart gelouterd vrouwen- en moederhart. A. BONI

19.388 van Haverbeke, Filibert [ps. v. Dr Edgar Muyile] ♦

83.3,

DONDERKOPPEN. Volksroman. Geïkll, met i pit dr A. Ost — Deurne, De Lekroep, z5 Jr. 1940 (21 X 14) 323 biz, IV — Besproken onder nr 19.290 in de kroniek « Het nieuwste Criterium ».

83.0

19.389 Waltari, Mika

WIE VERMOORDDE MEVROUW KROLL ? Vert. uit h. Zweedsch [Kuka murhasi rouva Skrofin ?] dr Nettie Ross-Regeur — Den Haag, Leopold,194o(2o x z4) 239 blz. Ii. 1,50

IV — Zeer goede detective-roman. Tot de laatste bladzijde verkeert men in onzekerheid over de dader. De sympathieke Brigadier Palmu weet tenslotte de dader tot bekentenis te brengen. Deze eindigt zijn leven door een z.g. ongeluk en onttrekt zich hierdoor aan de wet ; ook het onvermoede happy end is aanwezig. A. LOONEN

19.390 Waterman, Willy

83.3 87 : 77 : 91

AMERIKA FILMT. Een visie op Hollywood en op Hollywood's wonderlijke werkwijzen — Tilburg, Het Nederlandsche Boekhuis ; Antw., Vlaamsche Boekcentrale, 1940 (22 x i6) 34 6

blz.

42

fr. ; geb. 6o Jr.

IV-V — Waterman vertelt de waschechte wordingsgeschiedenis van een film. Door aan den inhoud een fictief karakter te geven heeft het boek zijn direct en bijtend-reëel reportagecachet verbeurd, doch onthult het ons als vergelding de niet te onderschatten litteraire kwaliteiten van den auteur, die met enkele karikaturale veegjes en in een brillianten, van geestigheid parelenden dialoog enkele typen ten voeten uit weet te portrettee ren. In_ weerwil van zijn vorm is dit boek eenigszins als een betoog bedoeld. Waterman wil den Amerikaanschen filmhumbug aan de kaak stellen ; hij ontluistert een succesvollen schlage r en toont ons in hun potsierlijke naaktheid de leugens met zeven koppen, die er aan ten grondslag liggen. Geen beschouwingen en geer getheoretiseer, doch in de afwezigheid dààrvan ligt precies zijn sterkste betoogkracht. Hij vertelt voor den neus weg wat ei alle-maal gebeurt en laat de conclusies over aan den lezer. En waar we alle redenen zouden. hebben om verontwaardigd te zijn, wordt de plezierige levenswijsheid ons deel, dat de. overtreffende trap van de echte verontwaardiging eigenlijk de bulderende schaterlach is. Waterman toonde ons het « groote kind » van over den Oceaan op zijn smalst, m aar de voorstelling kon korter. PAUL HA RDY

19.391 Webb, Anthony

83,0

GOED ZOO, Mr PENDLEBURY. Vert, uit h. Engelsch dr S. van Eemland. Gei li. -Baarn, Schuyt (Detective. Een boek in Courant-vorm nr 32) 1 940 (35 x 27) 32 blz. fl. 0,20 IV -- Een klassieke dedectiveroman met al zijn kenmerken ! Een duister moordgeval, Scotland-Yard, doolhof-verwikkelingen en tenslotte een uitkomst, die de gewenschte bevrediging en opklaring niet bezorgt. Wij zouden een gedrilde opleiding tot dedective noodzakelijk achten, om ons goed thuis te voelen in deze fantastische wereld, waar het duister om het duister begeerd wordt en bij slot van onderzoek slechts zooveel licht wordt toegelaten, om de geheimzinnigheid van den nacht niet te vergeten. Anders zeer boe iend en vlot geschreven. A. BONS

19.392 Young, Gordon

83.0

RED CLARK WREEKT JAKE DUNHAM. Vert. uit h. Amerikaansch [Red Clark two gun-man] dr J. D. A. van Gumster -- Laren, A. G. Schoonderbeek (Mustang-reeks) 1940 (21 X 15) 204 blz. • Ii. 2,25 ; geb. Ii. 2,90



1

57

IV — Rauwe, doch edelaardige cowboy, buitengewoon vaardig in 't schieten, komt terecht in een landstreek, waar schurken als paddestoelen uit den grond rijzen. Na grondige schoonmaak komt het happy end, waarbij 't recht zegeviert en de leider-boef benevens een ietwat lichtzinnige en verraderlijke sirene, sneuvelen. Wild fantastisch en bloederig. E. M. DAMEN

19.393

XX.

83.8

DRIE NOVELLEN van Egbert Eewijck, Jan Campert en M. Vasalis. Geschenk ter gelegen

-

heid v. d. Nederl. Boekenweek 2 -9 Maart 1940 — A'dam, Vereeniging ter bevordering V. d. belangen des boekhandels, i gq.o (i g x i4) i 39 blz.

IV — Op zedelijk gebied is te loven de toon van geloof in mensch en leven bij deze schrijvers ; bij Campert komt nog wel voor het thema van het ongelukkig huwelijk, doch meer als een afgelegen, romantisch gegeven om zijn atmosfeerspel bij grauwe duinen te stof beide anderen zijn positief moedgevend en barmhartig. Het expressionisme-fern;d is deze jongeren een school geweest : we krijgen alleszins iets anders en beters dan naturalistisch impressionisme, te weten : het meusch-zijn voorop, en te midden van een realisme dat er niet is om zichzelf doch door dichtersemotie en levensgevoel gehanteerd wordt. Terwijl Campert als geroutineerd, fraai verhaalt, heeft Eewijck, sympathiek gestemd voor den jongen man in werkloozentijd, iets van een gezonde jonge vrucht. Sterkst, oorspronkelijkst en rijkst aan levensgevoel is M. Vasalis' novelle uit een Zuid-Afrikaansch vacantie-pension. Mooi geschenk, deze uitgave ! Dr JORIS CAEYMAEX

V -- LECTUUR VOOR ALLEN ook voor aankomende jeugd

(14-15

jaar) geschikt

19.394 Andersen, Carlo 83.0 HET OORLOGSTESTAMENT. Vert. uit h. Deensch [Krigstestamentet] dr W. Corsari en H. Syberg —Den Haag, H. P. Leopold,194o (2 i X i 5) 243 blz. Ii, z,5o [25,5o f r. ]; geb. f 1. i,95 IV-V — Een vreemd oorlogstestament, opgemaakt door 8 officieren, geeft aanleiding tot een twee-voudigen moord. Na zeer intelligente onderzoeking en redeneering weet detective Hammond het geval op te lossen. — Een detective van de goede soort, die de liefhebbers zal doen genieten. PAUL. FRISCHE

19.395 Baxter, G. O. 83.0 REATA DOET ZIJN PLICHT. Vert. uit h. Amerikaansch [Recta] dr J. G. H. v. d•

Bovenkamp Jr — R'dam, De Combinatie, 1939 (20 x 14) 250 blz. fl. 2,25 ; geb. fl. 2,90

IV-V — Een cowboy-verhaal, vol jacht en avontuur : Reata is als een toovenaar zoo handig met zijn lasso, maar ook een gauwdief en wordt door tusschenkomst van Pop Dickerman uit de gevangenis gered. Zijn plicht van dankbaarheid doet hem drie krachttoeren uitvoeren, die hij dank aan zijn lasso en een gered hondje « Rags » gedaan krijgt. Wel interessant met af en toe een tikje humor geschreven, doch niet het boeiendste en natuurlijkste van Baxter's J. LAUWERYS cowboy-verhalen.

19.396 Brand, Max 83.0

EEN MAN VAN DE DAAD. Vert. uit h. Amerikaansch [Valley thieves] dr J. G. H. v. d.

Bovenkamp Jr — R'dam, De Combinatie, 1939 (20 X 14) 213 ft. 2,25 ; geb. fl. 2,90 blz.

IV-V — Na een zware inleiding krijgen wij een boeiend verhaal over twee bendeleiders, waarbij een paard en een wolfshond de hoofdrol spelen. Avonturenfilm met revolverschoten, achtervolgingen enz., zonder zedelijk bezwaar. J. LAUWERYS

19.397

♦

Chesterton, G. K.

83.0: 37 - 42 :4393

THE INNOCENCE OF FATHER BROWN. Bew. dr

Dr N. H. M. Zwager. Geïll. met 2 foto's — Groningen, J. B.

Wolters (A new English Library) 1 939, 5 e druk (18 x I2)

G. K. Chesterton

f 1. i,2o ; geb. f1. 1,40 135 blz. V — In de keurige en bevoegd-gecommenteerde « New English Library » slaat deze eerste Father Brown van Chesterton een uitstekende figuur. Voor Ch. met zijn metaforische

158 -buitelingen volstaat niet steeds een trouwe overzetting of een uit de « Concise Oxford » afgepende verklaring. De commentator blijkt zulks te hebben begrepen. De goede leerlingen zullen er heel wat Engelsch mee bijleeren ; de besten zullen bovendien Chesterton liefkrijgen, en dat is wellicht nog meer waard. PAUL HARDY

19.398 Cole, Jackson 83.0 DE EENZAME WOLF. Vert. uit h. Amerikaansch [Lone star Silver] dr L. T. Franse — Leiden, A. W. Sijthoff ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl (Hands-up- serie) íg39 (20 X 14) 18g blz. 25 fr. IV-V — Een cowboy-verhaal vol griezelige avonturen, maar te ingewikkeld en te zeer gebroken door natuurbeschrijving en stemmingmakerij. T. LATJWERYs

19.399 Connell, Richard 83 EEN MILLIOEN PER JAAR... Vert. uit h. Engelsch [Play-boy] — Haarlem, De Spaarnestad (Kennemer-serie nr z 5) 5939 (2o X 14) 317 blz. Ii. 0,30 [4,90 Ir.] V — Een -schatrijke jongé dandy wordt door erfenis directeur van een handelsfirma ; doch haalt wegens zijn lui leventje den haat van zijn ondergeschikten, vooral van zijn secretaresse op den hals. Hij neemt echter de plaats in van een zijner bedienden achter de toonbank en leert wat werken is tegen een karig loon. Zijn secretaresse ontdekt den jongen directeur in zijn vermomming en moet bekennen, dat haar oordeel wat te voorbarig was. Tot slot, zooals in een film, een huwelijk ! De humoristische toon klinkt echt vermakelijk en hier en daar is de smaak fijnzinnig. A. BoNi

19.400 Coolidge, Dane 83.0 EEN MAN VAN IJZER EN STAAL. Bew, naar h. Amerikaansch dr W. J. A. Roldanius Jr — Den Haag, Zuid -Holt, Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl, í93g (zo x i4) 231 blz. 25 fr. IV-V—Jones heeft een goudader ontdekt, Niemand dan hij weet waar die gelegen is. Nu komen alle ongure elementen der streek in aktie om met list en geweld de ader te ontdekken. Maar de man van ijzer en staal blijft iedereen te sterk en te slim. Een flink boek maar de vele vreemdsoortige namen van plaatsen en personen hinderen wat bij het lezen. A. CORLUY

19.401 Farjeon, Jefferson 83.0 HET MYSTERIE IN DE SNEEUW. Vert. dr Kees Jobert. Gelll. — Baarn, N. V. Schuyt (Detective. Een boek in Courant -vorm nr 3 1 1 939 (35 X 27) 32 blz. fl. o,ao IV -V — Door de sneeuw geblokkeerde reizigers, beleven angstwekkende gevolgen van 'een moord-geschiedenis in een huis waar zij hun toevlucht gezocht hebben. Een goedkoope dedectiveroman zonder veel originaliteit. A. BoNI )

19.402 Huizenga-Onnekes, E.

J.

83.8

:

39

HET MENSCHELIJK LEVEN IN 'T GRONINGERLAND. Geill. — Assen, van Gorcum & Comp., 1939 (21 X 15) i ig blz. f1. geb. 2,50 V — In dit keurig uitgegeven en fijn geïllustreerd bundeltje behandelt de protestantsche schrijfster op objectieve wijze de folklore van geboorte, doop, kindertijd, uitgaan, huwelijk, dood en begrafenis. Dezelfde onderwerpen worden thans voor de provincie Antwerpen bestudeerd door de Provinciale Commissie voor Folklore. Het is daarom dubbel de moeite waard de gebruiken van Saksischen oorsprong uit Zuid- Groningen en die met sterk Angelsaksischen inslag uit Noord-Groningen te vergelijken met degene die bij ons door de Salische Franken werden ingeburgerd. Wij heeten dit werk dan ook zeer waardevol voor verdere studie over verwantschap en verschil der volksgebruiken op Nederlandsch taalgebied. J. LAUWERYS

19.403 Masterman, Walter S. 83.0 EEN GERECHTELIJKE DWALING. Vert. uit h. Engelsch [The wrong verdict] dr H. van Suchtelen — R'dam, De Combinatie, 1939 (20 x 14) 237 blz. fl. 2,25 ; geb. fl. 2,90

IV-V—Een sterk gebouwd detectievenverhaal: door een gerechtelijke dwaling in een moordzaak wordt de onschuldig veroordeelde later tot een wraakmoord gedreven. De omstandigheden brengen zijn dochter, haar verloofde, een Chineesch illusionist, den advokaat van den beschuldigde en nog een paar anderen onder verdenking, tot de detectief ten slotte den waren moordenaar ontdekt. Vol verrassingen dus... en, zooals de meeste soortgelijke romans, zonder eenig zedelijk bezwaar. J. LAUWERYS

19.404 Mauser, Max [Jonas Lie Jr]

83.0

EEN HAAI VOLGT HET SCHIP. Vert. uit h. Noors [En haj fólger baten] dr Claudine Bienf ait —Den Haag, H.P. Leopold, i 940 (2o X 14) 239 blz. f1. 1,50 [25,50 fr.] ; geb. Ii. 1,95



1

59 —

IV-V—Met verwondering vraagt men zich af, wat er voor Noors karakter in deze roman steekt ? Alleen de namen. Misschien ook de sportieve kracht en behendigheid van den mess-boy, Dyre Skaug, den jongen romanheld. Verder is alles kosmopolitisch. De inhoud is het gewone recept van een detective-roman. Op den kroonmisdadiger valt aanvankelijk zo weinig mogelijk licht tot in de laatste hoofdstukken. Een spannend boek. Ph.ELSENSOHN

19.405 Metcalfe, Washington Th.

83

DE ERFGENAAM VAN ELLERHOLM — Haarlem, De Spaarnestad (Kennemerserie nr i9) 1 939 (2o x 14) 318 blz. fl. 0 ,3 0 [4,9 0 fr. ] V—De geschiedenis kan banaal schijnen : na het sneuvelen van kapitein Scarsfield in den krimoorlog, legt een majoor uit die adelijke familie beslag op den eenigen erfgenaam, een kind en speelt een tijdlang « Zijn Lordschap », totdat de schoonbroer van den echten Lord den valschen ontmaskerd heeft. Wat dit boek waardevol maakt, is de oorspronkelijke verteltoon, waardoor het verhaal actueel en levendig wordt voorgesteld. Gezonde lectuur A. BONI

19.406 Pulles, Tiny

.

83

START. Geïll. dr Toonder — A'dam, H. Meulenhoff (« Jeugdleven » Romans voor oudere meisjes) 1 939 (24 X 17) 191 blz. f1. 1,20 ; geb. f1. 1 ,95 V, M — Zeer interessant boek voor aankomende meisjes. Dien beleeft haar eerste teleur ze herpakt zich weldra om met gezond verstand het leven in te gaan en de moeilijk--steling, heden ervan te overwinnen. FR. CROLS

19.407 Rhode, J.- en Dickson, Carter 83.0 MOORD OF VERGELDING ? Vert, uit h. Amerikaansch [Fatal descent] dr A. D. Baert — Laren, A. G. Schoonderbeek (Raven-reeks) 1940 (21 x i) 2 z 3 blz. fl. 2,25 ; geb. f1. 2,90 IV-V—Het lijk in de lift. Een mens ging er levend in, alleen,en kwam beneden met een schot door het hart. Het van ouds bekende isolatie-principe, maar aardig uitgewerkt. Onderhoudend en niet op de hand. J. P. M. VLEKKE VIa --

KINDERLECTUUR

Voor grootere kinderen van 13, 14, 15 jaar

19.408 Groothedde, I. F. J. 83

♦ HET GEHEIM VAN « DE DRAVIK ». Geïll. — Haarlem, De Spaarnestad (Jeugd 104) 1940 (21 X 15) 16o blz. geb. fl. 1 ,35-bilotheknr VIa-b — Aan een kantoorbediende, die werkeloos wordt, valt de erfenis te beurt van een oud ridderslot, waar het natuurlijk spookt. De strijd om het kasteel van die onaangenaamheden te zuiveren vormt den inhoud van het boek. Omwille van de onwaarschijnlijkheden, zelfs voor een spookgeschiedenis, en omwille van de al te eenvoudige gang van het verhaal, die de oplossing reeds bij het begin laat vermoeden zal het boek oudere kinderen niet volledig bevredigen. De verteltrant is levendig, maar ongelukkig laat de schrijver de kinderen in zijn boek optreden als miniatuur groote menschen. Jongere lezertjes zullen het boek gretig lezen zonder zich door het matig spoken te laten beangstigen. L.VERWIMP

19.409 Passier, P. M. Tarcisius, O.C.R. 83 ♦

HET GEHEIM VAN DE VERBORGEN NIS. Geïll. dr Nini Kaiser. Band van Mauritius Vorst O.C.R. — Achel, Cisterciënser-Abdij, 1940 (26 x ig) 5i blz. fl. 0,40

VIa-b * — Het verhaal van een kloosterroeping en een geheimzinnige verschijning van de heilige Maagd, die twee inbrekers op de vlucht drijft. Keurig geschreven. A. BONI 19.410

van Eyk, Henriëtte 83 MICHEL. De geschiedenis van een mug. Geïll. dr Ruscha Wijdeveld — A'dam, E. M. Querido ; Antwerpen, De Nederl. Boekhl, 1940 (26 x 19) 138 blz. geb. f1. 2,90

Henriëtte van Eyk

VIa — In dit geestige jeugdboek worden ons de avonturen verteld, van een muggenfamilie, die in plaats van naar Groot Gonnie te vertrekken, thuis blijft. Hoe Michiel's rnuggenjongentje leert zoemen en kennis maakt met S.

z6o Nicolaas, 't Kerstmannetje en vadertje Tijd. 't Boek is geheel neutraal zonder eenig Gods begrip. Dit is voor dit uitstekende kinderboek erg jammer. A. MULLER

19.411 van Utrecht, José

83

DE ZEVEN PERIKELEN VAN JOCARDA SCHI JFSMA. Een boek voor oudere meisjes. Geïll, dr Rie Reinderhoff — Den Haag, J. Philip Kruseman, 1 939 (22 X 16) i 59 blz. f1, 1,75 ; geb. f1, 2,50

VIa, M — Een jong meisje uit een groot gezin aanvaardt een plaats als gouvernante om haar ziek zusje de gelegenheid te geven zich in Zwitserland te gaan herstellen. Ze drijft moedig door en overwint alle moeilijkheden. Een leuk boek, boeiend geschreven, dat ieder jong leisje graag zal lezen. FR. COLS, PR.

19.412 van Zeggelen, Marie C.

83.1

AVERIJ. Geïll. dr Rie. Reinderhoff — A'dam, van Holkema & Warendorf ; Antwerpen, van Tuyl (De « Knal >--serie) 1939, 3e druk (23 X 15) 184 blz. fl. 1,20 ; geb. fl. i,go

Marie C. van Zeggelen

VIa, J — Een boek dat deugd doet !Het avontuur zelf heeft weinig om het lijf. Maar de menschen die in het verhaal voorkomen zijn zoo echt goed, dat men er bijna meer gaat van houden dan van zijn bloedeigen familie. En wat is de vriendschap tusschen de twee broers, Ru en Kees, en hun pleegzuster, Lonnie, fijn, soms pakkend, getypeerd ! Elke jongen die het boek leest zal hartgrondig wenschen een kerel te worden als Kees Verhey en als broer en zuster een Ru en een Lonnie te mogen hebben. — Sterk aanbevolen. L. VERWIMP

88. - Gemengde Opstellen 19.413

Boudier-Bakker, Ina

84 : 92.8 : 83.8

UREN MET ANDERSEN. Geïll. met portret — Baarn, Hollandia Drukk. (Uren met...) 1 940 (I 9 X 13) i i blz. fl. 2 ; geb. fl. 2,5o V — Na een beknopte inleiding, waarin vooral de neerslag van schrijvers psyche op zijn kunst tot uiting komt, een bloemlezing uit de werken naar de door Andersen zelf verzorgde Duitsche uitgave. E. M. DAMEN

Andersen

82. TOON-EELLITTERATUUR 82

19.414 Demers, Frans

K. Z. 25 ». Tooneelspel in één voorspel en drie bedrijven. Omslag van Marc. Eemans — Mechelen, Th. van Geel, 41, Auwegemvaart, 1939 (19 X 14) 127 blz. 20 fr.

IV — Goed gekozen typen worden in ongewoon hachelijke omstandigheden — noodlanding van vliegtuig in de woestijn — geplaatst, waar hun karakters dan aan 't reageeren gaan. Dit geeft aanleiding tot een interne actie (Bedr. 2 vlg) met enkele zeer spannende momenten. Het gedachten- en gevoelsmateriaal is vrij banaal en amoreel. Dr C. GODELAINE

82 : 266 19.415 de Mey, Gaston GODENSTRIJD. Drama in 3 bedr. — Gembloers, 'Drukk. ♦ J. Duculot, 1940 (19 X 13) 48 blz.

6

fr.

V — Een missie en bekeringsdrama met de traditionnele Frans Demers toestanden en figuren. Cliché. De machtstegenstelling van de Christelijke God tegenover de heidengoden is bovendien, op zijn zachtst, onzuiver gesteld. Bovendien komen er wel enkele slordigheden en onaanAL. DE MAEYER vaardbare onwaarschijnlijkheden in voor.

161

19.416 Kazemier, G.

82 DE KOOPVROUW VAN STAVOREN — Utrecht, Vrijzin. Christel, Jeugd Centrale (Serie Lekenspelen nr 4 6 ) blz. f1.

(21x15) 27

1 939

0,70

V — De legende van de vrouw die moedwillig een scheepslading graan over boord doet gooien, om later zelf, doch vruGhteloos, graan te zoeken in de loze aren die uit het slib opschieten. Sober verzorgd. Misschien te zeer in raccourci gehouden. Behoudens dat, goed werk. AL. DE MAEYER

Molière

19.417

82

SCAPIJN DE GRAPJAS. Klucht in 3 bedrijven. Vert, en

bew. nr het Fransch dr Karel Ruyssinck — Antwerpen, Jos. Janssens, 1939 (20 X 13) 48 blz. 15 Jr.

IV — Het spel van Molière is voldoende gekend. Hier gaat Molière het om een bewerking met schrappen van de vrouwrollen. Daardoor wordt de tekst, net als het spel, opvallend bekort. Enkele moderniseringen onderlijnen te meer het verouderde van sommige uitdrukkingen en toestanden. De taal is aarzelend. Het geheel geniet van de reserves die in het oorspronkelijke opgeborgen zitten. AL. DE MAEYER

19.418 Staes,

C.

J.

82

HET TESTAMENT DER GEESTEN of « Het spookkasteel ». Een geestige gebeurtenis in 3 bedr. — Antwerpen, Jos. Janssens, 1939 (20 X 1 4) 53 blz.

15

Jr.

V — Van durven en niet durven, en toch winnen op het spook door vrijwillige verzaking voor zich zelf, van de schat. Een satire op mondhelden, zonder positieve uitkomst. Nogal gezocht. Maar de knapheid van goede routine in taal en dialoog en opbouw van spel. AL. DE MAEYER

19.419 van Ham, J., Dr 82.8 : 809

KLUCHT EN ESBATEMENT — Bussum, van Dishoeck, fl. 0,50 (Dishoeckje nr Io) Ig39 ( 1 9 X 1 3) 45 blz, IV — Interessante vulgarisatie van drie « genoeglijke » speelkens uit de I 4e- 15e eeuw. Goed materiaal voor de studie van de middelnederlandsche dramatiek. A. VAN DE VELDE C. J. Staes

19.420 Brom, Gerard 85 : 84 : 2 ♦

VAN DE DAKEN — 's Gravenhage, N. V. Thijmfonds, 1 938 (21 X 15) 179

Gerard Brom

blz. J 1. i,90 ; geb. J 1. 2,50

IV — Veertien redevoeringen, meerder waarvan feestreden. Zij bewegen op het terrein van missie, liefdadigheid, liturgie, katholieke kultuur, katholieke aktie. We zien mt ontzag en vereering op naar zulk een diep, konsekwent en bezield katholiek denker, naar dezen begenadigden apostel van God, van rechtvaardigheid, vrede, schoonheid ; we worden ook meegesleept door zijn van genade gloeiend woord waar hij ons diep ontroerd spreekt over Kristus en de wereld, we juichen mee waar hij werkelijk zingt en uitjubelt de eer van God, de heerlijkheid der Mis, de vlam der Liefde. Een woord dat u doordringt, vernieuwt, doorgloeit. Dr JORIS CAEYMAEX

19.421 Eeckhout, Joris

84 : 809

Standaard-Boekhandel, I940 (21 X 17) 147 blz.

Jr,

♦ LITTERAIRE PROFIELEN IX, Herman Teirlinck, Jan Eekhout, Jan van Nijlen, Filip de Pillecijn, Karel van de Woestijne, August Vermeylen, Rudolf Schroder — Antwerpen, 18

V — Onverpoosd teekent Joris Eeckhout zijn litteraire profielen voort. Veel belezenheid. Schrander inzicht. Hier hebben we toch « beredeneerde » kritiek. En het is maar goed : want het blijft zoo dikwijls, in onze wereld van essay's, bij louter-beschrijvende kritiek. Dr K. ELEBAERS

19.422 Gielen, Jos. J., Dr ♦

83.8 : 37

LAND IN ZICHT ! Bloemlezing voor Ulo-scholen en de laagste klassen van scholen voor middelbaar- en voorbereidend hoger onderwijs. Met VRAGENBOEKJE, Ie Deel. Geïll. dr Corry van Aalst — Purmerend, J. Muusses, 1 939, 3 dln (23 X 15) 186, I g blz. J 1, 1,75 en I 1. 0,30

X62 VIa-V — Uitstekend geschikt. Al wat onze jongens lusten, frisch-levend, gemoedelijk, avontuurlijk. Vlaanderen en Holland dooreen, zonder voorrecht. Alles vormend. Een gansch-nieuwe wijze van illustratie, merkwaardige potloodportretten. Warm aanbevolen. Dr JORIS CAEYMAEX

19.423 Godthelp, H. en Mirande, A. F.

83.8 : 809 : 37

HET NIEUWE NEDERLANDSE PROZA IN NOVELLEN, Ie Bundel : Voor de middelklassen V. alle inrichtingen van V. H. 0., M. O. en voor de kweekscholen. 2e Bundel -

Voor de hoogste klassen van... — Groningen, J. B. Wolters, 1 937 39, 2 druk, 2 dln (21 X 17) blz. fl. 1,25 en fl. I ; geb. fl. 1,50 en fl. 1,25 1 54, 1 34 -

,

IV — Mooie bloemlezingen. « Nieuwe » te verstaan als van de drie laatste geslachten : i. Tachtigers, 2. Neoroman Behalve Nederlandsch (Zuid en-iekrs,3.Hdnagch Noord), ook Zuid-Afrikaansch, wat uitstekend is. De schakeering tusschen Deel I en Deel II is wel niet zoo heel groot. Daarom, en tevens eenigermate voor de stof zelf op enkele plaatsen, achten wij het werk in zijn geheel beter geschikt voor 18 jaar en zoo. Veel moois in velerlei opzicht. Dr JORIS CAEYMAEX

Lutkie, Wouter

19.424

♦

19.425

88

BROOD EN WOORD. Gel"ll. met 2 pltn — Oisterwijk, Uitg. « Oisterwijk », 1937 (20 x 14) 195 blz. V — Van alles wat. Opstellen over godsdientige onderwerpen. Lofredenen over gestorven vrienden. Reisindrukken. Wouter Lutkie Bewondering voor Mussolini. Schets van een boerenleven, met een knappe paardenbeschrijving... De band die deze verscheidenheid samensnoert, een groote liefde tot het leven, de menschen en God. En een pittige schrijftrant Dr K. ELEBAERS

Sabbe, Maurits, Dr

84 : 92.8 : 809

VONDEL EN ZUID-NEDERLAND. Met andere opstellen. Geïll. met 9 pltn — Antwerpen, Lectura-uitg., 20, Prinsstr., 3o fr. ; geb. 45 Jr. 1 939 (17 X 26) VII, 86 blz.

IV — Het was een daad van piëteit voor den sympathieken vriend, Dr Maurits Sabbe, in droevige omstandigheden heengegaan, deze opstellen nog eens te bundelen. Lode Monteyne in zijn Woord-vooraf legt uit waarom hij den titel van het eerste opstel voor het heele boek liet gelden, nl. omdat al die hoofdstukken het cultureel leven in ZuidNederland in Vondels tijd weerspiegelen. Behalve « Vondel en Zuid-Nederland » is « Erasmus en zijn Antwerpsche Vrienden » bijzonder belangwekkend. Onder de schoone illustraties vindt men de portretten van Erasmus en van Petrus 7Egidius door Quinten Metsijs geschilderd voor den Dr Maurits Sabbe Kanselier van Engeland, Thomas More, nu den H. Thomas iviorus. In andere opstellen is er sprake van de eerste uitgave van L Ghedachten op slapelooze nachten » en van de « Emblemata Horatiana » van Otto van Veen. Jammer dat eenige drukfouten in de latijnsche woorden dit schoone boek ontsieren (blz. 63, 66, 67, 74...) en dat men den bloemenschilder Daniël legers S.J. nog Pater in plaats van Broeder noemt (blz. 2 en 7). J. SALSMANS

9. - Geschiedenis 19.427

Lauwerys, Jozef, pr.

♦

9 : 91

HOOGSTRATEN IN DEN PATRIOTTENTIJD EN IN 1814. Geïll. met 4 pltn — Brecht, Drukk. L. Braeckmans (Overdruk uit « Hoogstr.'s Oudheidk. Kring ») 1939 (25 x 17) blz. I 18 10 f j

V — Zooals de titel het aanduidt, behelst dit boek twee gansch verschillende historische kapittels uit de geschiedenis van Hoogstraten, een eerste en meer uitgewerkt kapittel over den Patriottentijd 1787-1792, waartoe we ook heel wat documenten leeren kennen uit het archief. Salm-Salm te Anholt, en een tweede kapittel over het gevechttusschen Pruisen en Franschen te Hoogstraten geleverd op II Jan. 1814. Hoogstraten wordt terdege gediend in zake geschiedenis en heemkunde. Dr FLORIS PRIMS Jozef Lauwerys

163 809

.

19.428 XX.

GESCHIEDENIS VAN DE LETTERKUNDE DER NEDERLANDEN : j e DEEL. Algemeene Inleiding. De literatuur, haar historiographie en methodes door Prof. D' F. Baur - De Letterkunde van de Middeleeuwen tot omstreeks ioo door Prof. Dr J van Mierlo - Met een inleiding van Prof. Dr G. S. Overdiep Over Middelnederl. taal en stijl. Geïli, met 15 platen - Antwerpen, Brussel, Standaard-Bkhdl ; den Bosch, L. C. G. Teulings, '939, 9 din (27 X 20) CXVI, 307 biz. het deel 120 Ir.

IV* _ De algemeene indruk dien men opdoet bij dit eerste deel is er een van ontzag voor het hooge wetenschappelijk gehalte dezer drie bijdragen. Het gaat natuurlijk niet aan in een recensie zelfs het honderdste deel te raken van hetgeen diende vernoemd. Om bij de algemeenheden te blijven laat ik alleen zeggen dat Prof. Baur in zijn meer theoretische behandeling van alle gezichtspunten die bij literatuurgeschiedenis te pas komen met vaste hand vergezichten opent, op gebied van geschiedenis der geschiedschrijving onzer literatuur een nieuw en sterk hoofdstuk schreef, terwijl hij ons van werkmateriaal voorziet, bij het aangeven van methodes en bronnen, op een gewoon schitterende wijze. De studie van den specialist Dr Overdiep vernieuwt zeker Prof. Dr F. Baur ook de wetenschap op dit punt, o.a. over het niet zoo simpele Middelnederl. vers. Wat D" van Mierlo betreft, ieder zal toegeven dat hier het summum bereikt werd dat ooit en waar ook betracht werd in zake studie en meeleven der Middeleeuwsche letterkunde : studie, zeggen we, want hier is werkelijk een grootsch heropbouwingswerk verwezenlijkt, met een ontzaglijk materiaal waar minieme dingen, zoowel als groote, beteekenis krijgen, met een stout en toch wijs ontwerpen van machtige nieuwe inzichten ; maar ook : meeleven, met de fiere zekerheid dat hier te schitteren liggen werken welke de uiting zijn eener topkultuur, en deze de onze, heel en gansch. Dr J CAEYMAEX

91. - Aardrfikskunde en Refsverhalen 19.429 Steinmetz, Rudolf Dr

91 : 39 : 008

MENSCHENLEVEN IN AMERIKA. GeUl. met 54 foto's en een landkaart - A'dam, Nederi. Keurboekerij N. V., igg (23 x 1 6) 480 biz. f1, o ; geb. f1. 4,50

III - Een behoorlijk goede reportage over de menschen in Amerika : in de wereldsteden en in het Wilde Westen, over immigranten en « inheemschen », Indianen, Apachen en Negers, over het land waar zij wonen en de manier waarop zij leven : opvoeding, vermaak en cultuur, natuur en (( café ». Men zal begrijpen, dat er nog al eens min of meer précaire onderwerpen worden behandeld -, het leven aan het strand van Coney-Island, de verhou ding van man en vrouw e.d. ; de behandeling geschiedt meestal zoo, dat het boek toch niet streng voorbehouden behoeft te worden ; pag. 267 bevat een tamelijk doorzichtige Dr JOP POLLMANN kortzichtigheid. Interessant boek.

19.430 van Ammers-Kuuller, jo 91

WAT iK ZAG IN INDIE. Gelli. met 33 foto's - Adam, J. M. Meulenhoff, 1 939 (a' X 1 6) 148 blz, f1. 2 ; geb. f1. 2,90 IV - Op vlotte en boeiende wijze vertelt schrijfster hier over haar bezoek aan Java, Bali en Sumatra. Het boek heeft niet de pretentie een studie over Indië te zijn, doch is slechts (( een verzameling indrukken van een Hollandsche, die voor de eerste maal met de boeiende wereld van het Oosten kennis maakte. )) Enkele opmerkingen over den invloed van het Christendom waren echter beter in de pen gebleven. A. C. OOMES

19.431

Vowles Hugh P.

91 : 9 : 008 : 2 : 33

DE OEKRAINE. Geschiedenis van het land en zijn bevolking. Vert. uit h. Engeisch - A'dam, v. Holkema & WarenIi. 2,25 ; geb. Ii. 2,90 dorf, 1 939 (21 X i) ig'j biz. Jo van Ammers-Kliller IV - Schets van de geschiedenis der Oekralne en van het leven der bewoners van « het land der zwarte aarde », bijzonder in economisch, cultureel

164 en godsdienstig opzicht. Ook worden de betrekkingen van Nederland tot de Oekraine vermeld. Opmerkingen over de geestelijke evolutie geven hier en daar reden tot critiek. Dr SCHULTE

19.432 Werumens Buning, J. W. F.

91 : 71 : 72

IK ZIE, IK ZIE, WAT GIJ NIET ZIET. Derde zwerftocht door ons land. Geïll. met T8 foto's dr Dupont — A'dam, Em. Querido, i99 (27

X 20) ii 4 blz.

Ii. 3,75 ; geb• f1. 4,90

V — Met deze derde bundel zwerftochter door ons land heeft Werumeus Buning recht gekregen op den titel van herontdekker van Nederland. Wat wist ge tot nu toe van het land van Maas en Waal of van den Noord-Oostelijken hoek van Groningen ? Hoordet ge ooit van Doctor Faust in de Tielerwaard ? Een Bdeker geeft honderd en één wetenswaardige dingen, maar het blijft een doode ver geeft alleen maar wat blijvende waarde-zameling.WB heeft en hij maakt het levend. Ook het foto-materiaal is uitstekend. A. C, OoMEs J. W. F. Werumeus Buning

92. - Levensbeschrijvingen ' - Dagboeken 19.433 Boon, Sophie ♦

19.434 Ignazia ♦

92.2

BERNADETTE SOUBIROUS. Levensschets — Den Bosch, Geert Groote Genootschap (Jeugdlectuur nr 589) 1940 (16 x i I) 32 blz. fl. 0,10 VIb — Hoe gretig zullen de kinderen de levensschets van dit bevoorrecht herderinnetje lezen. Zij was een lievelinge van de Lieve Vrouw, die haar herhaaldelijk is verschenen te Lourdes. Door een heldhaftige deugd-beoefening heeft zij de kroon der heiligheid veroverd. Een degelijke lectuur vormt het karakter van jeugdige lezers en lezeressen. Wel jammer dat heel deze serie van heiligenlevens voor de jeugd, in de Vlaamsche kinderwereld, geen grootere verspreiding heeft gevonden. D. DE PAUW

269 : 93

MIJN BEKEERING — Den Bosch, G. Groote Genootsch., (Nederl. bekeerlingen. Zoekende zielen) 1940 (19 X 13) 23 blz.

fl. 0,20

IV — Opgegroeid in een ongeloovig midden kwelde al vroeg deze bekeerlinge het Godsprobleem. Eerst op negen en dertig jarigen leeftijd gaf zij zich gewonnen aan de lokstem der genade, die haar, zacht maar ononderbroken, doorheen zekere levenservaringen en reizen, het tevallig lezen van de H. Schrift, het omgaan met kinderzielen, de bezoeken aan katholieke kerken, was blijven toeklinken tot zij — op zoek naar het Kindschap Gods — neerknielde voor de waarheid. D. DE PAUW

19.435 Krivitsky, W. G.

93 : 32

DAT HEB IK GEZIEN ! Vert. dr C. C. Bender — A'dam, Allert de Lange, 1940 (22 X 14) 395 blz.

IV — De onthullingen van Krivitsky zijn geschreven op een nuchtere, zakelijke wijze, welke men mogelijk als een bewijs voor de juistheid van zijn betoog mag houden. Bij lezing van dit merkwaardige boek wordt men niet gehinderd door het feit, dat schr. na zijn breuk met Stalin zijn oude marxistische idealen blijkbaar nog niet heeft verloren. C. A. BOUMAN

19.436 Potgieter, Carel, Dr en Theunissen, N. H.

92

KOMMANDANT-GENERAAL HENDRIK POTGIETER. Geïll, met tekenings dr René Shapshak — Johannesburg, Afrikaanse Pers, 1939 (21 X 14) 271 blz. 8/6 V — Aan de Voortrekkerseeuwfeesten hebben we ook deze biographie te danken. Generaal H. Potgieter ('9 Dec. i79, t 16 Dec. 1852) was een sterke persoonlijkheid aan wien Zuid-Afrika veel te danken heeft. Hij was immer in de weer : in 1835 vecht hij in Kaapland tegen de Kaffers, in 1836 trekt hij naar Noord-Transvaal, van 1836-1838 levert hij de veldslagen van Vegkop, Mosega, Marikwa en Italeni. Hij sticht Winburg, Potchefstroom, Ohrigstad en Zoutpansbergdorp en richt tegen Silkaats, de geduchte Matabelenkoning niet minder dun 4 strafexpedities in. De minder glansrijke punten uit zijn leven worden niet verzwegen ; aan zijn oneenigheid met de emigranten der Natalsche en Rustenburgsche Republieken wordt de vereischte plaats ingeruimd. Als stichter van Vrijstaat en Transvaal en als Trekker van 't Noorden blijft Generaal Potgieter de grondlegger van 't Afrikanerdom. A. DE MEIRSMAN

— 165 19.437 Powell, Alexander E.

93 : 38 : 91 ONGECENSUREERD. Twintig jaren van avonturen en reizen. Vert, uit h. Amerik. [Free lance] dr Dr J. H. van Klooster — Antwerpen, Het Kompas ; A'dam, De Spieghel, 5o fr. ; geb. 66 Jr. (25 X 1 7) 554 blz•

1 939

II-III *, N — Powell behoort tot het slag der onafhankelijke journalisten. De jongste twintig jaar reisde hij de wereld door. Hij schrijft uitermate boeiend, hoewel de dankbare stof daartoe wel het hare bijdraagt. Hij is een man met kultuur en historische kundigheden ; hij weet te kiezen en te genieten ; hij is nuchter, vrij oppervlakkig, vrijheid en rechtvaardigheid zijn hem op aarde de hoogste goederen ; hij zegt nogal brutaal zijn meening ; hij is niet verwaand, doch ook niet speciaal bescheiden. Hij lunchte met vele heerschers ; hij zag den Pauwentroon en zelfs de Keizerin van Ethiopië. Voor een gepluimd hoofd negervorst heeft hij meer belangstelling dan voor Z. H. Paus Pius XI, een « ietwat zwaarlijvig man, die een mop tapt ». Zijn kort bezoek op het Vatikaan ruikt trouwens naar ongemanierde kwaadwilligheid en schaadt vanzelfsprekend aan zijn reputatie inzake objectiviteit, wat de andere dingen betreft. Hier en daar mocht gerust een weinig « ge dat geval hadden we ons niet verplicht gezien tot deze strenge indexeering.-censurd»;i

19.438 Skolaster, Hermann ♦



PAUL HARDY

92.2

ZUSTER BEATA. Vert, uit h. Duitsch dr P. Gerebern O.M.Cap — Antwerpen, Franciscaansche Standaard, 1939 (i g X 14) i66 blz.

7,50 Jr.

V—Een Duitsche circus- paardenrijdster wordt postulante in een Congregatie van missiezusters. Om haar klooster uit geldnood te redden, teekent ze een contract voor vier maanden met den circus Barnum. Later arbeidt zij als missiezuster in Britsch Honduras, waar zij door haar behendigheid een communistisch oproer verlamt. Bij het uitbreken van den burgeroorlog in Spanje, keert zij in gezelschap van den gouverneur naar Europa terug ; op de boot verijdelt zij opnieuw een samenzwering van roode matrozen. Een op en top moderne missiezuster, wier leven in het licht staat van Christus' woord : « Spiritus ubi vult flat ». A. B,^ii

19.439 Smith, J. A.

93 : 9 : 89

EK REBELLEER. Geïll. met g pl. -- Kaapstad, Nasionale Pers., 1939 (i g x 13) 18 z blz. geb. 5/6

V — Schrijver vervoegde als knaap het Kaapsche rebellencommando van Generaal Malan. Zijn wedervaren gedurende den Anglo-Boeroorlog wordt hier in een kleurigen stijl beschreven. De vraagstukken door dit kleine leger van opstandelingen uitgehaald boeien van 't begin tot 't einde. Dit historisch relaas zal ook door lezers belust op avonturen, zeer graag gewild zijn

A. DE MEIRSMAN

.

19.440 Taal, Jan, Dr



269 t 92

♦ DE WEG VAN EEN PROTESTANTSCH THEOLOGISCH STUDENT — Den Bosch, Geert Groote Genoo tsch. (Nederl . bekeerlingen nr 5 8 3) I 94 0 (ic x 13) i 5 blz. J 1. o, i 5

V — Een vrijzinnig protestant vertelt hier hoe hij als theologisch student sceptieker is geworden, agnosticus, atheist en ten slotte katholiek. Dit eigenaardig bekeeringsverhaal laat ons inzien waarom er zoo weinig dominee's katholiek worden in Nederland. D. DE PAUW

19.441 Theunisz, Joh., Dr



92.5 t 9 CAROLUS CLUSIUS. Het merkwaardige leven van een pionier der wetenschap. Geïll.

met 8 platen — A'dam, P. N. van Kampen (Patria. Vaderl. cultuurgeschied. in monografieën : 1,25, geb. fl. 2,75 fl. XVII) 1 939 (2 0 x 12) 178 blz.

V — Dodoens, de l'Escluse en de Nobel zijn de drie groote Nederlandsche kruidkundigen der XVIe eeuw. Charles de l'Escluse schijnt wel de grootste te zijn. Een Nederlandsche biographische monographie bezaten we van hem nog niet. We hebben die eindelijk aan het hier vermelde werk. En het is degelijke arbeid. Niet enkel de botanist wordt ons bekend gemaakt, naar behooren, maar de gansche zoo interessante persoonlijkheid van den geleerde die in zulken bewogen tijd leefde. Ook voor onze algemeene vaderlandsche geschiedenis heeft dit werk belang. Het is vlot geschreven en keurig uitgegeven. Het is een heerlijk nummer te meer in de reeks Patria van Dr Kernkamp, Dr FLORIS PRIMS



z66 92.3: 32

19.442 Theunisz, Johan

JOHAN DE WITT. — Den Haag, H. P. Leopold (19 x 13) Ii, i,go ; geb. Ii. 2,50 i 8o blz. IV, L — Dit werk maakt de indruk overhaast te zijn geschreven. Het karakter en de zeer bizondere kwaliteiten van den groten staatsman komen niet geheel tot hun recht. Alle belichting valt van buiten. Er is een poging tot indringing in zijn psyche. Uitingen als : « Men heeft J. de W. — maar slechts op moreele, dus zwakke gevoelsgronden —... » ( pag. 53) « Maar van politieke idealistiek kan J. de W. niet beschuldigd worden » (pag. 95) lichten ons in over het standpunt van den schrijver. J. P. M. VLEKKE

19.443 Urbanus, O.M.Cap. ♦

19.444 van B ui j tenen, M. P. ♦

92.2

Johan Theunisz

ROOSJE... PARAAT. Geïll. — Antwerpen, Francisc. Standaard, 1939 (i8 x 1 4) 53 blz. 3 fr. V — Het wonderbare leven van de kleine lieve heilige Roza van Viterbië, op volksche, rake wijze verteld. Het boekje ademt den bekoorlijken eenvoud, welke het leven van dit Franciscus' kind kenmerkte. Een schattig werkje voor Katholieke-Actie -meisjes, bitonderlijk voor Derde-Ordelingen. L. VAN HULLE

92.2

SINT VINCENT. De Heilige van de gouden eeuw. — Utrecht, Dekker & van de Vegt

fl. 1.25 (De Gemeenschap der Heiligen) 1938 (2i x 14) z ig blz. V — Dit bondig levensverhaal is onderhoudend geschreven, met psychologisch inzicht

en historischen zin. Het is eerlijk en oprecht ; verbloemt geen zwakheden, verdoezelt niet zekere zonderlinge feiten. Vincentius was geen heilige van meet af. Als priester was hij graag gezien aan het hof, een welgekomen gast bij de rijken, een hervormer van zijn tijd, een stichter van een nieuwe conventie. Hij was een flink opvoeder, een krachtdadig bestuurder, een apostolisch predikant, een eerste -rang volksmissionaris, een bestrijder van het Jansenisme. Vooral echter was hij de Apostel der armen, een vader voor misdeelden, vondelingen, gevallen vrouwen, galeiboeven en de paria's der samenleving. De best e bladzijden uit dit boek zijn die, gewijd aan de feiten die dezen glorietitel verrechtvaardigen. D. DE PAUW

92.7 78

19.445 van Dalen, Hugo

MOUSSORGSKY. Geïll. met 8 platen — Den Haag, J. Ph. Kruseman ; Antw., v. Ditmar's fr. i8 B. 1. (D-9 Muziek, nr 3) 1939 (i6 x 12) ioo blz. IV — Biographie, goed gestoffeerd. Opgave der werken, mitsgaders hun geschiedenis. Dr J. C. Geen muzikale ontleding noch studie.

19.446 van de Putte, Jeanne ♦

Met een inleid. dr L. Reypens S.J. Geïll. met i foto — Antwerpen, Standaard-Boekhdl, 1939 (32 x i6) 137 blz, i8 fr.

Jeanne van de Putte

IV, M — Ontwikkelde jonge meisjes, zoekt in dit boek geen literatuur. De schrijfster was in haar optreden, in haar schrijven en zeker in haar persoonlijk dagboek : al eenvoud en ongezochtheid. Ze gaf daarin : zich-zelf, heel en al. — Leest, herleest deze bladzijden, jonge meisjes ; er gaat 'n levenswijsheid en ervaring uit van 'n zeer begenadigd twintigjarig meisje dat reeds de eeuwigheid al te sterk aanvoelde om lang « op de leelijke wereld » te blijven. — 2. E. P. Reypens, haar geestelijke leider in haar laatste levensjaren, koos uit haar dagboek de aart eekeningen die best gepubliceerd werden en leidde 't boek in met 'n prachtig voorwoord dat 'n merkwaardig inzicht geeft in de ziel van

dat wonder-begaafd kind.

19.447 van de Weerd, H., pr. ♦

93

DE RUK AAN DE TRALIES. ' Dagboekaanteekeningen.

FR. CROL5

92.2

DE H. WILLIBRIORDUS IN LINTBURG. Sint Wilbert ter eere bij het jubeljaar van zijn overlijden. Overdruk uit « Verzamelde Opstellen van geschiedk. Kring v. Limburg » —

Borgloon, bij schrijver, 1940 (23 X i6) 56 blz.

8 fr.

.-- 167 V — De om zijn wetenschappelijken ernst en scherpen kijk bekenden historicus, deken van de Weerd, liet zoopas een studie verschijnen over den H. Willibrordus in Limburg. Schrijver vult er in aan en zet er recht wat in de jongste werken over dezen heilige, betreffende Limburg, onvolledig of onjuist bleek te zijn. De stof in de studie verhandeld, kan over drie hoofdstukken verdeeld : Een schets van Willibrordus leven en werk ; een onderzoek naar zijn arbeidsveld en de nagelaten sporen ; ten slotte de beteekenis van W. in de bekeering van Limburg. Schrijver blijft steeds objectief, zakelijk, sober. Hij is uiterst voorzichtig en wars van alle fantasie. Toch schrijft hij met zijn hart, weet zich echter te beheerschen, zoodat de liefde tot zijn onderwerp hem nooit verblindt. Uiterlijk is het boek zeer verzorgd. Dr C. GODELAINE 19.448 van Wessem, E., Drr 92 EEN PRINCE VAN ORANGIEN — Utrecht, Het Spectrum ; Antwerpen, Standaard22 Jr. Boekhandel, (Schijnwerpers-serie) 1938 (19 X i i) 212 blz. IV — Deze dubbele (( Schijnwerper » kan niet als geslaagd worden beschouwd : i°) het geheel is geschreven in een saaie taal, met gewrongen zinsbouw ; het is dan ook zeer zwaar op de hand ; 20) meer dan de helft van dit boek wordt ingenomen door het uitrafelen van allerlei persoonlijke details, die ten slotte weinig belangrijk zijn voor het begrijpen van de persoonlijkheid van Willem van Oranje. Ook is de schrijver wel wat te eenzijdig in het weergeven van het z.g.n. « Voorspel ». Gansch dit boek illustreert schitterend het spreekwoord « Wie te veel bewijzen wil... ». Weinigen toch zullen thans nog iets willen afdingen, van de groote beteekenis van Willem voor den Nederl. stam ; maar dit beduidt nog niet, dat alles wat Willem deed of dacht, moet goed gepraat worden door een valsche voorstelling van het historisch gebeuren. Ook de waarheid behoudt haar rechten. Dr J. UYTTERHOEVEN

19.449 Wachters, H. J. J.

92 : 28

JOHN WICLEF — Den Bosch, Geert Groote Genootschap (Kerkel. Gesch. nr 584 - Voor Hervorming) 1940 (19 X 13) 20 blz. fl. o,i5-lopersd V — De schrijver dezer brochure heeft ons reeds meerdere voorgaande geschonken en we hebben er telkens de klaarheid, de zakelijkheid, de gevatheid van genoten. Zijn boekje over Wiclef, levensschets en leer, bezit dezelfde hoedanigheden. In een kort hoofdstukje behandelt schrijver ten slotte de vraag of Wiclef als een voorlooper van Luther moet worden aanzien. Een verdienstelijk boekje. Dr FLORIS PRIMS

19.450 Wachters, H. J. J.

92 : 27 : 28

19.451 XX.

86 : 93 : 27

♦ PETRUS WALDES EN DE WALDENZEN — Den Bosch, Geert Groote Genootschap (Serie : Kerkel. Geschied. nr 580 Voorloopers der Hervorming) 1939 (i g X 13) i g blz. f1. o, i V — Deze brochure is een waardevolle aanwinst in de heerlijke reeks uitgegeven door het Geert-Groote-Genootschap. Schrijver kent zijn onderwerp terdege, en anderzijds is hij ook gansch thuis in de mentaliteit van degenen die de Waldenzen als voorloopers van het protestantisme aanzien. De Waarheid dienende, levert hij hier een glasheldere uiteenzetting die slechts zou vervallen indien de betoogde historische feiten onecht waren. Daarom hadden we gaarne omtrent deze, een aantal verwijzingen naar de jongste en beste historische studiën gezien. Dr FLORIS PRIMS BRIEVEN VAN AFRIKAANSCHE MARTELAREN uit de eerste Christenheid. Vert. uit h. Latijn dr Zr M. Costanza C.R.S.S. -- Den Bosch, Geert Groote Genootschap (Serie : Lezingen uit Bijbel en Kerkvaders, nr 573) 1 939 (19 X 13) 16 blz. f1. 0,15

V — Dit bundeltje bevat zes brieven van en aan S. Cyprianus den grooten martelaar der IIIe eeuw waarvan ons een 6o -tal brieven bewaard zijn. De hier vertaalde brieven zijn voorzeker goed gekozen, maar eenige inleiding of eenige uitleggende nota's zouden toch ten zeerste gepast geweest zijn, al gaat het hier ook om eenvoudig << lezingen ». D r FLORIS PRIMS

N. B. -- Het ruitje • onder het volgnummer van sommige recensies geplaatst, beduid dat de aldus aangeteekende werken in een katholieken geest geschreven zijn.

168 OPLEIDINGSCURSUS VOOR BIBLIOTHECARISSEN Ondanks de moeilijke omstandigheden wordt door het ALGEMEEN SECRETARIAAT VOOR KATHOLIEKE BOEKERIJEN, evenals andere jaren een C PLEIDINGSCURSUS VOOR BIBLIOTHECARISSEN ingericht. Deze lessen, aangepast aan het nieuw programma, dat door den (Hoo gen Raad voor Bibliotheken » onlangs werd opgemaakt, zal behalve de vroegere bibliotheekkundige leerstof, ook een paar aanvullende leergangen bedragen over algemeene cultuurgeschiedenis, geschiedenis van de wereldliteratuur en van de Nederlandsche letterkunde, alsook een practische initieering in de kennis der bruikbare vakli teratuur. Bovendien wordt de leerlingen gelegenheid geboden door bezoeken aan bibliotheken en andere instellingen, alsook door een practische stage, zich aanschouwelijk en door de practijk in het vak te bekwamen. DE LESSEN WORDEN GEGEVEN in de lokalen der Openbare Bibliotheek St Michiel, Amerikalei, 1651 te Antwerpen, telkens den Donderdag namiddag van 2 '/2 tot 5 V uur, vanaf Donderdag io October. Deze opleidingscursus dient als voorbereiding tot het OFFICIEEL EXAMEN, waarvan het bekomen van het wettelijk bekwaamheidsgetuigschrift van bibliothecaris afhankelijk is. LESGEVERS

E. H. Joris Baers, diocesaan inspecteur van 0. B. en bestuurder van het Algemeen Secretariaat voor Katholieke Boekerijen ; E. H. Dr Joris Caeymaex, letterkundige, redacteur van Boekengids H. Paul Hardy, letterkundige, redacteur van Boekengids ; E. P. Em, Janssen S. J., letterkundige, redacteur van Boekengids M. Eug. Vandamme, bibliothecaresse van de 0. B. St Michiel ; H. Ern van der Hallen, letterkundige, provinciaal insp :zeur van O. B., redacteur van Boekengids ; H. Ant. van de Velde, letterkundige, redacteur van Boekengids. H. Leo van Molle, staatsinspecteur van O. B. BEDRAG DER INSCHRIJVING : zoo FR te storten op postrekening 241.02 van A. S. K. B. te Antwerpen, met vermelding << Inschrijving opleidingslessen » en adres van den inschrijver op de keerzijde van het stortingsbulletin ; ofwel persoonlijk te storten : Cuylitsstraat, 27, Antwerpen. De KORTE INHOUD VAN DE LESSEN en erbij behoorende brochures kosten 3o fr. voor het bibliotheekkundig gedeelte der leerstof.

NUMMER 5 A CHTTIENDE JAARGANG NOVEMBER 1940

BOEKENGIDS Algemeen Nederlandsch Bibliografisch Tijdschri ft REDACTIE en BEHEER: Postcheckrekening : 241.02 —

Cuylitsstraat 27, Antwerpen

Prijs voor B e I g i ë : P r ij s voor Nederland :

Abonnement : 35 frank Abonnement : f. 2.75

Dit nummer : 5 frank Dit nummer : f. 0.35

H et Menu van den tweeden Dag... door ANTON VAN DE VELDE Terwijl de afrekening zich uitbreidt naar de vier hoeken der aarde, gaat de literatuur haar gang in een bijna onverminderd tempo. Dat geeft blijk van buitengewone beheersching, zou je denken, en het is wellicht maar best dat de Nederlanden rustig hun cultureele taak voortzetten, ook in deze daverende dagen. Van cultureele taak gesproken, de lading literatuur die mij deze maand werd toegemeten, is, laat ik het maar dadelijk zeggen, qua beschavend element eerder ontmoedigend. Willen wij even nazien: Drijvend Casino (I 3 ),door JO OTTEN, een lijvig boek waarin 19 452 de wederwaardigheden van de internationale bevolking van een tot casino geïmproviseerde boot in kleuren en geuren, met extra pikante bijzonderheden, worden verteld. Het is een relaas dat, hoe knap dan ook geschreven, het weeë gevoel nalaat van een haast pornografisch berekende sensatie. Jo Otten heeft met zijn vroeger werk geen schitterende moreele reputatie opgedaan in de bibliographische milieu's, en zijn Drijvend casino is er niet naar om die reputatie te verbeteren. Men kan zich echter best voorstellen dat zoo'n lectuur voor den uitgever een prima afzet beteekent, want legio moeten de kandidaten zijn, die haken naar de literair mooi ingekleede en zelfs met een laagje objectiviteit geverniste prikkeling van dergelijk werk ! Dat Otten geen derdeJo Otten rangs auteur is, heeft hij reeds herhaaldelijk bewezen, doch daarom kan met des te meer klem de vraag gesteld : hoe vindt zoo'n schrijver steeds weer zijn gading in dergelijke vertroebelde onderwerpen ? Wie, buiten de zakelijk betrokkenen, heeft eenig nut, eenig voordeel aan zoo'n boek ? Het is de hopelooze leegte die met geforceerd en ziekelijk gedachtenmateriaal wordt volgepropt. 't Gaat lijken op een soort literair t.b.c.-geval, waarbij de patiënt nog meent zijn bacillen aan anderen te moeten meedeelen. Laten wij hopen dat Jo Otten tot gezonder inzicht komt in zijn toekomstig werk. Zijn talent kan beter besteed dan aan ongure, pathologische gevallen. N), door J. GERHARD TOONDER. 19.453 Als antidotum geef ik u dadelijk Een man zet door (IV,een soort gezond-arrivistisch aanHier krijgen wij de wisselvalligheden uit het leven van gelegd man. Hij wordt (door een verraad des harten, o goden !) werkloos, en probeert, ter wille van een tamelijk grillige Dulcinea, zich omhoog te wroeten naar een stabiele, degelijke baan. Hoe alles verloopt en welke ups and downs de held moet doormaken eer hij aan de « happy end » komt, weet Toonder u onderhoudend te verwoorden. Dat het,

-- 170 -zooals de uitgever zegt, een « allemachtig frisch boek » zou zijn, is misschien wat te erg de verdiensten aandikken. Toonder heeft voorzeker een — gematigden — zin voor humor, maar, primo, het onderwerp der werkloosheid begint nu stilaan uitgepraat te geraken, en, secundo, bij de lezing van dezen « doorzettenden man » krijg je den indruk dat Toonder hier en daar in de rats heeft gezeten om die dikke drie honderd bladzijden te halen ! Waarom ook, o scribenten, en vooral gij, leveranciers uit het Noorden, moet een boek per se de afmetingen krijgen van een solieden ontbijtkoek ? 't Is er warempel de tijd niet naar om thans uren en uren te spendeeren aan zoo'n plus minus literaire kanjers. Geeft ons boeken van schappelijken omvang, tenzij gij werkelijk zóó door de inspiratie begenadigd zijt, dat heel uw roman tot den laatsten druppel naar vorm en inhoud een revelatie is. Nu, zoover heeft Toonder het zeker niet gebracht, maar, zooals ik zei, tegenover een « drijvend casino » is deze « doorzettende man » een welkom tegengif. 19.454 Ernstig, zeer ernstig heeft JAN EDELRINCK ons een boek geschreven : Eenmaal zal de mensch...(III-IV, N), waarin wij beleven hoe een dictator de ouderdomsgrens bereikt (waar ligt die grens ?) en een kandidaat opvolger heeft uitverkoren. Die opvolging loopt niet gesmeerd, want die uitverkorene voelt meer voor het leven dat hij zichzelf heeft toegemeten. Finaal, na vele moeilijkheden, intriges en dies meer, komt alles terecht. Het is totaliter een tamelijk droog stuk proza geworden, dat m.i. alleen ontspanning kan geven aan cerebraal-aangelegde menschen. Niet dat Eenmaal zal de mensch geen literaire kwaliteiten zou bezitten — Jan Edelrinck kan schrijven — maar zoo het waar is «qu'il boit dans son verre », dan mogen wij er aan toevoegen : « son verre n'est pas grand », waaruit gevoeglijk kan worden besloten : Het is een eerlijk stuk werk, en laten wij uitzien naar de verdere productie van dezen auteur. We geven hem graag crediet. _ 19.455 Van de hand van WILLEM KRAMER verscheen Het groote geluk (III-IV, [P]) en, ik weet niet, het heeft mij geen enthusiasten indruk nagelaten... Er is over Kramer's « Roelie » en « Over den drempel », zoo ik den uitgever moet gelooven, in Nederland veel goeds geschreven geweest, zóóveel zelfs dat je zou meenen :Die Kramer is een prima kracht. Maar dat Het groote geluk is zoo erg gespeend van de elementaire kwaliteiten, die een literair verantwoord werk kenmerken, dat men zich afvraagt of de auteur niet even over het paard is getild geweest. Zit het 'm nu aan den protestantschen toonaard van zoo'n boek ? Is dààraan de droge factuur van het geheel te wijten ? Er is in die twee honderd bladzijden geen enkele paragraaf waarin je nu eens even den daver van temperament of het openbloeien van ware, diepe, hartstochtelijke poëzie gevoelt. Het is alles vlak, kleurloos, tam. Zelfs de — al te dikwijls herhaalde — vechtpartijen in het blindeninstituut (Kramer schijnt bij voorkeur in zoon instelling te verwijlen) geven geen indruk van waarachtig leven, veeleer van een kunstmatig aangewend motief om toch hier en daar wat reliëf te krijgen. Een andere kwestie : de onwaarschijnlijkheden in dit boek. Wie ooit blindeninstituten bezocht, weet dat blinden in staat zijn tot een soms verwonderlijke vrijheid -van-bewegen, maar dat zij het zouden bestaan om, zooals Kramer het beweert, capriolen uit te voeren als zijn romanhelden is wel sterk te betwijfelen. Wie een paar voorbeelden wil :Blinden rijden met z'n drieën op één fiets, blinden halen de pannen van een dak en gooien die elkaar toe met een mirakuleuze preciesheid, en nog een paar andere experimenten. Als Kramer beweert :het is zoo geschied, nu ja, dan zeggen wij ;amen. Tot slot : Het groote geluk kan m.i. weinig bijdragen tot het geluk van den lezer. 19.456 Een ander boek, van ongeveer even temperamentlooze makelij is Janus Krul en Zoon (IV, [P]), door JAAP KOLKMAN. De belevingen van vader en zoon Krul in het wereldje van de scheepssloopers. Het begin (laten we zeggen : de eerste dertig blz.) van dif boek is dramatisch goed gebouwd met een levendigen dialoog, goede typeering, enz. Daarna echter glijdt Kolkman geleidelijk meer en meer naar de vlakte... en dan worden Janus en zoon een paar zeurende menschenkinderen die op je zenuwen werken zonder respijt. Voorzeker, het christelijk element is in dit boek niet verwaarloosd, maar, o Heer, laat ons er van bevrijd blijven indien het wordt toegediend in den vorm van een monotone preek literaire-bedoeling ! Ik gun Janus Krul en Zoon van harte aan de brave gemeente,-met doch ik hoop dat haar zaligheid niet afhangt van zoo'n lectuur alleen! 19.457 Als een gezonde verademing kunnen wij Storm over de Oceanen (IV), door KLAAS SMELL K, aandienen. In een soberen plezierig-laconieken stijl roept Smelik de herinneringen op aan het werk van Nederland's kustwacht en transportmarine in de onzalige periode 1914-1918. Op dat stramien borduurt hij tusschendoor de avonturen van een jongen Nederlandschen aspirant- zeeman, die, te midden van duikboot- en andere perijkelen, opklimt tot eersten machinist. Meer niet, maar het is een eenvoudig-goed boek geworden. 19.458 Van den Vlaming VALERE DEPAVW kregen wij ter beoordeeling :Jules Bonnemine (IV), zijnde de op z'n Vlaamsch gekruide ervaringen van een soort avontuurlijken middenstander, die, via amoureuze verwikkelingen en botsingen met zijn verwanten, ten slotte

- 171 zijn geluk vindt in de armen van een lustige weduwe. In hetzelfde boek is nog een tweede verhaal opgenomen : Van twee sukkeleers (IV). Depauw heeft met deze publicatie stellig niet het peil van zijn vroeger verschenen « Tavi » bereikt. Jules Bonnemtne lijkt haastig maakwerk, of liever de wat al te simplistisch neergeschreven kiik-op-het-leven van iemand die slechts als tijdverdrijf en ontspanning de pen voert. Als Depauw een literairen titel ambieert, zal hij in de toekomst beter werk moeten leveren, want vertellen en vertel hebben in-lenistw, Vlaanderen vertellers van heel wat knapper formaat. De niet versagende LOUISA DUYKERS publiceerde in de volksboekenreeks van het Davidsfonds een nieuwen roman Wisselvalligheden (IV). Een Depauw Louisa Duykers Valere stuk huwelijksleven- met-per- 19.459 degelijk geschreven en turbaties van zeer actueele beteekenis. Een gezond, rustig ♦ roman, waarin de Vlaamsche lezer, die nog houdt van een eenvoudig, waarachtig aan het leven getoetst boek, zijn gading zal vinden. Duykers construeert haar romans met het sereene vakmanschap van dezen die steeds volgens het oude, beproefde recept werken. Zij erkent en begeert geen capriolen, geen ismen, geen mode, maar zegt wat zij te zeggen heeft in een klare, ongekunstelde taal. In de volksreeks van het Davidsfonds zijn deze « Wisselvalligheden » een goede en welkome aanwinst. 19.460 KAREL JONCKHEERE lanceerde zijn Cargo (IV), zijnde de belevenissen tijdens een vacantiereis naar Cuba. Een geestig, kleurig « logboek », waarin de auteur vaak op sprankelende manier te vertellen weet van het typische leven aan boord en aan wal; waarin tevens de atmosfeer van het gewest daar ergens onder de Kreeft heel suggestief is weergegeven. De lectuur van « Cargo » roept lokkende perspectieven op ; zij stemmen 'n mensch ietwat weemoedig, want hoe ver zitten we thans, in de huidige moerlemeye, met onzen hunker en ons verlangen verwijderd van het belofterijke, zonnige land met de zangerige namen... Jonckheere is, blijkens dit verhaal, een rijke, ontvankelijke natuur. Zijn « Cargo » moge duizenden uit de meanders van den huidigen tijd verlossen. Mij heeft dit boek alvast een paar blije uren bezorgd, waarvoor F. R. Boschvogel Karel Jonckheere ik den auteur dankbaar ben. Drie Vlaamsche Sinten 19.461 Tot slot nog een bundel geromanceerde heiligenlevens in een Kerkraam (V), door F. R. BoSCHVOGEL. Die vogel is deugdelijk Vlaamsch ♦ gebekt. Reeds zijn vroegere ongekunstelde maar zeer verdienstelijke volkslectuur kon vele lezers bereiken en boeien. Laat deze schrijver verder werken, zonder overhaasting, zijn volk ten bate. Boekjes als deze Drie Vlaamsche Sinten verlossen ons van de narcotica der moderne literatuur en zijn een welkomen zegen voor het gemeenebest. Daarmee is deze krcniek geëindigd. Uitgenomen Jonckheere's « Cargo », was er geen enkel boek van buitengewoon gehalte te signaleeren. Het waren gerechten « van den tweeden dag »... Laten wij vertrouwen dat de eerstvolgende maanden voor een beter menu zorgen, of worden we ook op literair terrein gerantsoeneerd ?

- 172 -

J. C. MOLLEMA:

Dc Geschiedenis van Nederland ter Zee Van de N. V. Uitg. -Mij « Joost van den Vondel » te Amsterdam ontvingen wij het eerste

19.462 deel van een vierdeelig standaardwerk, getiteld de (( Geschiedenis van Nederland ter Zee »,

geschreven door den oud--marineofficier fr den Heer J. C. Mollema. Deze uitstekende en gedegen studie van de geschiedenis van het Nederlandsch marine-wezen werd buitengewoon fraai geïllustreerd door den Heer W. Voorbeijtel Cannenburg, directeur van het Nederlandsch Historisch ScheepvaartMuseum te Amster dam, De uitgeefster liet het boek typografisch fraai verzorgen en voorzag het van een rustigen en artistieken stempelband. Bij de bespreking van dit belangrijke werk t dat bijna 400 pagina's omvat, kunnen wij uiteraard slechts een greep doen uit den uitgebreiden inhoud. Tijdens de lezing werden wij getroffen door het interessante relaas, dat Mollema ons geeft van het Zegel van Bergen uit 1276, met voorstelling leven en lijden van van een vikingerschip. den schepeling op handels- en oorlogsvloot in den tijd van de Compagnie. Na ons verteld te hebben hoe vele scheepsmaats door de ronselaars op allerlei slinksche wijzen, dikwijls uit de « heffe des volks » gerecruteerd werden en dat vele zeelieden hun loopbaan aanvingen als knaap van io, i i jaar oud, vervolgt de schrijver zijn verhaal met levendige beschrijvingen van het scheepsrantsoen, den chirurgijn, de barbaarsche lijfstraffen en het « riekende » volkslogies. Onnoemelijk veel last moeten onze zeevarende voorouders gehad hebben van allerlei klein « ongedierte », dat zich in de slaapgelegenheden en in hun kleeren nestelde. Over de koks en chirurgijns lezen wij in Titsingh's « Geneeskunst der heelmeesters tot dienst der Zeevaart >) : Goede koks en chirurgijns zijn noodige meubelen op de schepen, morsig scheepsvolk maakt het leven lastig, onbekwame koks maken veel zieken, onbekwame chirurgijns veel dooden, meer door te veel dan door te weinig geneesmiddelen. Deze chirurgijns, gesproten uit het gilde der « baardenkrabbers », stonden op de schepen niet in aanzien. Hun praktijken waren dikwijls even hardhandig als onkundig. De scheurbuik b.v., een ziekte, welke optreedt bij eenzijdige vitaminenlooze voeding, werd geweten aan luiheid, en daar lichaamsbeweging veel kwaads voorkomt, werd zij ook toegepast op de verstijfde lijders, die aan het stokvischbeuken werden gezet of een extra beurt op de ,

Mollema, J. C. : De Geschiedenis van Nederland te Zee Vondel Uitg.-Mij.

:

1e

Deel - Adam, Joost van den

1 73

-

ra kregen. « Een scheurbuikpatiënt zag bleek, leed aan hoofdpijn, krampen, scheuten door zijn armen en beenen en ingewanden ; algemeene moeheid en stijfheid der leden kondigden zijn ziekte aan. Spoedig kreeg hij hartkloppingen en benauwdheden, zijn tandvleesch ontstak en werd zwart door rotting, zoodat men het dagelijks bijsneed of met vitriool waschte. Zijn tanden gingen los zitten en vielen uit, zijn lichaam, vooral de schenen kwamen vol blauwe vlekken, neusbloedingen traden op, oude wonden braken open, en, kwamen de citroenen en de peterselie, het geneesmiddel, te laat, dan maakte hartverlamming een einde aan zijn lijden ». Hevig gevreesdwaren de verschillende infectueuze koortsen, waarvan de malaria, de gele koorts, de cholera, de dysenterie, de typhus en de pest tientallen manschappen onder het scheepsvolk wegmaaiden. Diagnosen kon men niet stellen, en men trachtte de zieken te «geneezen » volgens de meest ergerlijke en barbaarsche methoden. Wij mogen ons dan ook niet verwonderen, wanneer wij lezen, dat in de 18' eeuw de Indische schepen per reis ongeveer i6 procent van hun equipage verloren. Dat dit van invloed was op het gehalte der zich aanmonsterende manschappen, behoeft geen betoog. Wat in de Nederlanden aan eenheid in de organisatie der zeemacht is bereikt, was niet te danAchterschip van de Hollandia, gebouwd in 1665. ken aan de wijze bepalingen van het compromis, maar alleen en uitsluitend aan het moreele gezig van de Oranjes ». Met deze constatatie leidt de schrijver zijn behandeling in van het wel en wee der marine in den loop der eeuwen. Uitvoerig is het relaas over de Duinkerker kapers en de Barbarijsche piraten, waarmede de Oranje-vloot, ten gunste van handel en scheepvaart, bij voortduring slag moest leveren. De Engelsche oorlogen worden diepgaand behandeld, zij blijven voor het nageslacht getuigenis afleggen van de heldendaden der Hollanders ter zee. In rake trekken teekent de schrijver de zeehelden : de Trompen, de Ruyter, Witte de With, de Evertsens, van Kinsbergen en de vele beroemde kapiteins en vlootvoogden. 1672, het rampjaar ! Van alle zijden wordt Nederland in het nauw gebracht. Vanuit Frankrijk, Munster en Keulen vallen groote legers zijn grondgebied binnen. De Engelschen opereereri ertegen op zee. De regeering is radeloos, het volk is redeloos, het land is reddeloos ! Maar de vloot versaagt niet ; admiraal Michiel de Ruyter biedt bij Solebay op bewonderenswaardige wijze, het hoofd aan den vereenigden vijand. Met den Franschen

-1 74

--

tijd breken de minder glorierijke bladzijden aan. De Franschen nemen alles in bezit; Napoleon's ster verschijnt ; Nederland wordt opgenomen in de economische blokkade, welke tegen Engeland gericht is. De Nederlandsche handelsvloot mag geen Engelsche havens meer aandoen, maar wordt door de welwillende houding van koning Lodewijk Napoleon bijna niet in de uitoefening van haar bedrijf belemmerd. Zijn de Franschen vertrokken en de Oranjes weer op den troon hersteld, dart vangt een periode van struikelen aan, van vallen en opstaan, den overgang van zeil naar stoom, van hout naar ijzer, van kogel naar granaat. De voor de vloot beschikbare financiën zijn te gering om groote objecten te kunnen ondernomen. Dat het niet zoo bijster goed ging met de marine, blijkt wel uit het groote aantal ministers, dat sinds 1813 aan het hoofd van het departement van marine heeft gestaan. In de twintigste eeuw gaat het beter ; de herhaalde aanloopen naar het verkrijgen van modern en strijdwaardig materieel stuiten niet alle meer af op de klassieke vaderlandsche zuinigheid, al is er dikwijls nog heel wat gewikt en gewogen, vooraleer de begrooting werd goedgekeurd. Van zeer recente datum liggen o.a. nog versch in het geheugen de eindelooze debatten over de slagkruisers voor Indië. In 1936 beschikte de Koninklijke Nederlandsche Zeemacht over : 3 kruisers, i flottilleleider, 8 torpedojagers, 5 torpedobootee, 29 onderzeebooten, 4 kustverdedigingsschepen, 15 kannonneerbooten, i 6 mijnenleggers, 22 mijnenvegers, 3 torpedomotorbooten en 2 opnemingsvaartuigen ; het marine-vliegtuigwezen is hierbij buiten beschouwing gelaten. Dit eerste deel van de « Geschiedenis van Nederland ter Zee » bevat vervolgens nog een schets van land, volk en zijn handel ter zee, voorts de geschiedenis van het kanon en tenslotte een verhandeling over den scheepsbouw en de financiën der zeemacht. Aan het eind van ieder hoofdstuk vindt de lezer een uitgebreide literatuuropgave, welke hem in staat stelt een diepere studie van een af ander onderdeel te maken. Wij kunnen niet anders dan deze bespreking besluiten met den wensch, dat de « Geschiedenis van Nederland ter Zee » door iedereen van a tot z gelezen worde.

Boeken der Maand Ernest van der Hallen : CHEIKS, PELGRIMS EN RABBIJNEN (*).

19.463 Denk over elk woord van dezen titel na en voeg uw bevindingen samen. U begrijpt dan

dat de pelgrim Ernest van der Hallen ons vertellen komt over het Heilig Land, dat Arabieren en Joden elkaar betwisten. Een literair reportage » mag het geschrift heeten. Het mooie Tusschen Atlas en Pyreneeën liet ons den reeds bekenden auteur natuurlijk niet kennen, het genre echter wel ; en dat hier iets meer bedoeld werd dan in de voorgaande verzameling van opstellen, moge straks pas blijken. Het boek bevat niet hoofdzakelijk politieke, sociale, ethnologische, geographische of andere mededeelingen ; het is literair in dezen zin, dat de zwervende reiziger ons zijn indrukken en belevingen suggestief mededeelt ; met hem ondergaan we de hitte van de zon, het geroezemoes bij een ontscheping, de velerhande hindernissen bij den tocht, Zoo levendig mogelijk staat alles ons voor getooverd : reis en reportage zijn voor den auteur één middel om de ziel te vullen met versche aandoeningen, den blik te verruimen tot breeder begrijpen, den stijl te verrijken met nieuwe combinaties van kleuren, vormen en bewegingen. Onder de talrijke beoefenaars wedijveren in het genre drie Nederlandsche auteurs: den Doolaard, Kuyle, van der Hallen. Ernest van der Hallen De meest frissche is den Doolaard : als een onbezorgde jongen van een pletsende regenbui, zoo geniet hij van het nieuwe. Kuyle is de beste stylist: als een bezorgd fotograaf zet hij alles op zijn scherpst. Zangerig en droomerig r eist van der Hallen : op het gedreun van den trein of den stap van den kameel zingt zijn hart een melopee van weemoed. Bij ieder van hen heeft het genre iets onvoltooids :gelijk het reizen zelf, zoo geeft het veel, doch laat nog meer onvoldaanheid. Het contact met landen en menschen, volkeren en godsdiensten verruimt iemand altijfd ; doch het verdiept slechts in zoover het bezinken kan, en het genre hoort bij de eerste bezinking thuis, niet bij de bezonken verworvenheid. Het gemakkelijkst schikt Kuyle zich in dat onvoltooide : hij kijkt zich dronken aan kleuren en rake bijzonderheden ; de geslaagde verwoording er van vult hem met een trotsch geluk. D en Doolaard voelt het onvoltooide zonder er, lijkt het, veel onder te lijden : uitgaande ,

(*) Ern. van der Hallen : Cheiks, pelgrims en rabbijnen — Utrecht, Het Spectrum (Schijnwerpers nr 36) 1940 — i8 fr.

-- '75 -van zijn reizen en reportage's schrijft hij romans, die, op een hooger plan nu, ontdekkingsreizen zijn in veelvuldige menschenzielen. Van der Hallen, die telkens op reis ging omdat een einder hem wenkte, heeft aan geen einder nog, meerzen we, de gezochte voldoening gevonden. Zij ligt overigens aan den einder niet. Zoo getuigt dit werk van een bereiken en van een hunkeren. Den heiligsten horizon zocht de zwerver af ; nog stond hij niet geheel in de stralende morgenzon. Veel meer dan de Afrikaansche woestijn waar de sporen liggen van Charles de Foucauld, moet hem het Heilig Land getrokken hebben waarvan moeder vertelde. Hij trok er heen met het sprankje hoop als zou hij de vizioenen van Catharina Emmerich voor zich zien (cfr. blz. 4) ; in de woestijn van Sinai trof hij dan ook een gezin aan dat hem aan de Heilige Familie deed denken (cfr. blz 15-16). Maar dat was alles. Jerusalem, het «teeken der verdeeldheid», ergerde hem : «Gods bittere passie» zou daar ononderbroken voortduren (cfr. blz 24) ! Moeizaam liet hij zich door den kruisweg op Goeden Vrijdag beïnvloeden; het nederdalen van het Heilig Vuur op Paasch-Zaterdag noemt hij echter een «kermisvertoning» (blz 36) ; geheel de Paaschviering maakte hem «zo onzeggelijk droef» (blz. 49)... Nog vindt hij troost te Bethlehem en, op stille dagen, te Jerusalem ; maar geleidelijk interesseert hem de ouderwetsche «wandelende Jood» en de moderne «thuisgekomen Jood» uit Duitschland of andere staten van Europa. Stoere Arabieren verschijnen, twistend en vechtend met koloniseerende Joden, voor wier het beloofde land niet meer van melk en honig overvloeit. Het boek begint op het nogal bekende Palestina op den tweesprong van Laszlo Farago te gelijken. Nogal onthutst rekent de pelgrim tenslotte af met de bevreemdende geschiedenis en bestemming van het Heilig Land ; even geniet hij nog van Samarië en van Galilea, en hij besluit : «Heil mij die deze dingen mocht aanschouwen» (blz. 153). De reis bestond dus, lijkt het, uit weinig verrassingen en veel ontgoocheling ; dat de pel gezochte religieuze voldoening en vernieuwing zou gevonden hebben, bemerken-grimde wij niet. Eén facet zag hij méér van het goddelijk mysterie op aarde : hoe de heiligste plaatsen, door een opeenstapeling van eeuwen en een warreling van volkeren, overladen worden, overstelpt, onteerd ! hoe, om oeroude oorzaken, de hedendaagsche vrede aldaar zoo ver is heengeweken ! Het stemde hem weemoedig ; voorloopig bleef het bij dien weemoed. Voorloopig slechts, hopen we ! Met zijn bereisdheid en ervaring, zijn talent en religieuzen ernst, zijn bedrevenheid en faam, is van der Hallen ons nu mèèr verschuldigd. Men bereist het Heilig Land niet alleen om een som van gemengde indrukken en actueele beschou-' wingen ! Moge dit werk een, overigens heel verdienstelijke, aanloop geweest zijn ! Moge de duidelijke poging om tusschen de korte hoofdstukken verband te leggen, de aanvang worden van een dieper gaand en meer uitgebreid werk ! Moge Ernest van der Hallen, ons aller verwachting beantwoordend, ons een kunstgewrocht en getuigenis schenken dat hem en ons verzadigt en bevredigt. Ook diè horizon wenkt nog! Intusschen verdient Cheiks, Pelgrims en Rabbijnen een warme aanbeveling.Wij kenden Palestina uit Schetsen van 't Heilig Land door J. Feskens, uit Om de oude Wereldzee door A. Kuyper, uit Waar Jezus leefde door J. Keulers. Dit nieuwe werkje vult de oudere aan en vervangt ze gedeeltelijk. Zijn stijl is een aangehouden zachte incantatie : de Palestijn lucht drukt op ons, de Palestijnsche ontreddering verbijstert ons, de Palestijnsche-sche heiligheid mag ons tenslotte nog vervoeren. Want we denken dieper na over de geheimzinnige bejegening die eens Jesus' voorbijgaan op aarde te beurt viel, die nu de plaatsen treft waar Hij voorbijging. Em. Janssen Hélène Haluschka : HET LIEFDESLIED DER MARKIEZIN (*)

194.64

IV* — We hadden reeds vroeger de gelegenheid te schrijven over deze groote auteur. Aanleiding daartoe was de vertaling van haar merkwaardige romans «zoon van twee vaders» (Rec. 11.722) en de «De Pastoor van Lamotte» (Rec. 18.577). Deze beide romans bewezen overtuigend dat, bij ras-romanciers zooals H. Haluschka, de romankunst er niets bij verliest «de tomber en quenouille». Ook deze hooggestemde roman is weer een werk met werkelijken diepgang : een heerlijke brok levensgeschiedenis van een begaafde vrouw uit een oud-adellijk geslacht van den Elzas. Vader is een kunstenaar, doch in zijn leven is de weg van zijn kunst, van licht en van liefde, er een andere als die Hélène Haluschka van zijn plicht. En wanneer hij ten laatste dien weg inslaat,

(*)Haluschka, Hélène : Het Liefdeslied der Markiezin — Den Haag, De Residentiebode (Vita serie) 1940 — Fl. 3,50 ; 6o fr.

-

176

--

gaat hij er, én als kunstenaar én als mensch, aan ten gronde. Dan heeft Mignon-zijn dochterhaar kleine vuisten gebald en verbeten den strijd aangebonden én voor haar liefde én voor haar leven. Doch de menschelijke krachten zijn beperkt en ook boven haar leven staat het donkere Noodlot dat haar drijft op wegen waartegen haar hart zich verzet. En met onzichtbare draden is haar leven, over tijd en ruimte heen, verbonden aan de hartstochtelijke vrouw die haar stammoeder was en wier levenstragedie — als een dreigende wolk hangend over heel het verhaal — ook de hare wordt. Want daar is Tante Pepina, die de rol vervult van de «oude queene» uit het aloude lied. En daar is de schoone, warme menschelijkheid van den jeugdvriend Hans, haar eenige liefde, die in het moeilijkste uur zoo intens wordt dat God en hemel en aarde er in ver zingt de lokkende vrijheid haar sirenenzang : de vrijheid die de echtgenoot-zinke.Da haar teruggeven wil om den luiden roep van haar hart te volgen. Doch glanzend-schoon straalt nu een menschenziel open in het leed : want daar is het kruis met het gebogen Christushoofd en de wijd-open armen. En daar is een menschenziel die een ontzettenden strijd voert met dien gekruisten Christus. Het kruis aan den wand en het kruis in haar hart overwint en de echtelijke trouw zegeviert. Het harde offer staalt haar tot de trouwe Vrouwe in strijd en bevochten vrede. En in het verre Tyrol zit Hans, de vriend met zijn reine, blauwe oogen en schildert de Moedermaagd en wordt in en door de groote pijn in zijn ziel gewijd tot kunstenaar bij Gods genade. De kern van heel het boek is het antwoord van dien prachtpastoor van Lamotte — dien we kennen uit het ander werk van diezelfde schrijfster en die hier voortdurend, tactvol en doorvoeld, een rol vervult hem waardig — zijn antwoord op de vraag : Wat is het Noodlot ? « Zeker, er bestaat een Noodlot. Het is opgebouwd uit alle leven, alle ervaring, alle schuld en boete, uit het bloed van onze voorouders, wat alles te zamen ons « ik » gevormd heeft en het zoodoende zijn koers en richting gaf. Maar die richting,die koers, is niet onveranderlijk. Wil er immer aan denken, Markiezin, dat God de Eeuwige Wijsheid is, die ook het lot bestuurt. Hij is het Licht, dat steeds weer de blinde krachten uit den chaos oproept, en hem dwingt om op te bouwen, wat en zooals Hij het wil. » Het is een hoogstaand werk, de apotheose van de huwelijkstrouw, door den zwaarsten kamp heen. Wanneer men na de lezing dit boek sluit, is men innerlijk verrijkt en schooner mensch geworden, veredeld en krachtiger. Prachtig is dit werk van taal, met vasthandsche karakteruitbeelding uitgroeiend en met een bouw van bijna klassieke schoonheid. We danken én schrijfster én vertaler. M. van Hoeck

Voor het Herstel der Leuvensche Universiteitsbibliotheek Andermaal werd de Universiteit te Leuven door een ware ramp geteisterd : De bibliotheek — die tot een van de degelijkste wetenschappelijke documentatiecentrales van ons land uitgegroeid was — is uitgebrand. Het gansche boekenbezit is, op enkele duizenden banden na, in vlammen opgegaan. Aan Leuven ontvalt aldus een van zijn beste werk weerslag echter op het geheel van ons hooger bibliotheekstelsel, waarvan-instrume.D Leuven één van de bijzonderste schakels was, is nog niet te overzien. Het uitbranden van Leuven is dan ook een « nationale ramp » in den waren zin van het woord. Hoe zwaar de slag ook was, toch is men niet bij de pakken blijven zitten. Onmiddellijk werd een actie op touw gezet om boeken, tijdschriften en gelden in te zamelen. Openbare besturen en instellingen, geleerde genootschappen en particulieren werden verzocht het hunne bij te dragen om zoo spoedig mogelijk die ramp te verhelpen. Plaatselijke Comité's werden en worden nog opgericht om te ijveren voor dit werk. Het mag niet kunnen gezegd worden dat onze Vlaamsche bibliothecarissen zich van die werking afzijdig hielden. Waar ze ook werkzaam zijn en waar ze ook hun invloed kunnen doen gelden moeten ze het hunne bijdragen om dit werk voor het hersamenstellen van het Leuvensch bibliotheekfonds in de hand te werken, hetzij door werkdadig deel te nemen aan de werking van de links en rechts verspreide plaatselijke of regionale comité's, hetzij door in hun onmiddellijke omgeving de aandacht van vrienden en kennissen op den nood van Leuven te vestigen. Elke bijdrage, hoe schijnbaar weinig belangrijk ze ook weze, wordt onder dank aanvaard. Nu Leuven alles verloor, kan alles te nutte gemaakt worden. Boeken en tijdschriften kunnen gezonden worden naar Leuven, 102bis, Naamsche Straat ofwel in een van de depots, die in talrijke steden in de Openbare Bibliotheek of in het aldaar gevestigde college ingericht werden, neergelegd worden.

177

0. - Algemeene Werken 19.465 XX.

05 : 38 : 65

AKADEMIE DER MARINE VAN BELGIE. MEDEDEELINGEN. Boek 2 : 1938'939 — COMMUNICATIONS. Tome 2 — Geïll, met reproducties, 5 pltn en i uitslaand plan — Antwerpen, De Sikkel, 1940 (25 x r') 269 blz. 5o Ir. V— Deze jaarboeken bieden ons vooral aardrijkskunde en geschiedenis in betrekking met de zee. In dezen tweeden bundel vinden we van O. Buyssens, Het uitzicht van de schepen der Oostendsche compagnie, van D. Gernez, L'ordonnance de Charles V du 29 janvier 1549, van P. de Vree, De binnenscheepvaart te Antwerpen door de eeuwen heen, van A. Tonneau, Salvador Gonsalvez Zarco, naast een reeks geographische en cosmographische studiën zooals : A. van Velsen, La mer comme source d'énergie, R. P. Willaert, Peut-on expliquer de fa con elementaire le phénomène des marées ? A. Hacquaert, Het internationaal Golfstroom -onderzoek enz., een rijke inhoud van nog al gemengden aard, waarvan ettelijke studiën ook degelijk geïllustreerd zijn. P.

1. - Wijsbegeerte en Zedenleer 19.466 Taudin Chabot, J. J. 1

:

008

DE MENSCH EN ZIJN BESCHAVING ALS NATUURVERSCHIJNSEL. Onopgemerkte bijzonderheden — Leiden, Stenfert Kroese, 1936 (24 X i6) 6o blz. fl. 1,20 I * — Korte uiteenzetting van 's schrijvers gedachten over de ontwikkeling der menschelijke beschaving : van een radikaal evolutionistisch standpunt — dus ipso facto op den index ! Dr J. DE MUNTER

19.467 Tendeloo, N. Ph.

1

WERKELIJKHEID, BEGRIP EN WEZEN —Leiden, Sythoff, 1936 (23 X 14) 36 blz.fl.o,75 III * — Interessante studie met scherp-omlijnde begrippen en vele leerrijke opmerkingen en bedenkingen. Maar toch kan 's schrijvers opvatting der wijsbegeerte niet voldoen, daar hij deze tenslotte besluit binnen de perken van de experimenteele en generaliseerende wetenschap. Dr J. DE MUNTER

19.468 Ovink, B. J. H., Prof. Dr

15

DE FILOSOFIE EN HET WEZEN VAN DEN MENSCH. Een voordracht — A'dam, H. J. Paris, 1938 (19x13) V, 57 blz. fl. o,go II * — Levendige en aangenaam lezende verhandeling over de ontoereikendheid der speculatieve wijsbegeerte om ons het z.g. diepste der werkelijkheid te openbaren, met name hier in betrekking tot de menschelijke ziel. Voorbehouden aan vaklieden en ingewijden omwille van den criticistischen inslag van 's schrijvers gedachte, die wel nu en dan met een greintje scepticisme schijnt omgeven te worden. Dr J. DE MUNTER

19.469 Polak, Leo, Prof. M Dr

15

NOODLOT EN VRIJE WIL. Cursus gehouden voor de Radio-Volksuniversiteit — fl. 0,90 Zeist, Ploegsma, 1937 (22 X 14) 6o blz. III * — Keurige en fijn-genuanceerde uiteenzetting van het opgegeven probleem, waarin terechte de nadruk wordt gelegd op de al te vaak voorkomende misduiding van bepaald onvrijheid » en van « vrijheid » tot onbepaaldheid. Zeer opvallend ook hoe-heidto« Dr Polak, alhoewel tot een totaal andere richting behoorend, in veel van zijn conclusies tot hetzelfde resultaat komt als de dikwijls zoo « misprezen » scholastiek, zoo b.v, in verband met de kwestie van rechtstreeksche en onrechtstreeksche toerekenbaarheid. Slechts ontbreekt hier o.i. een nog diepere fundeering van de menschelijke vrijheid in God als het absolute wezen en als Voorzienigheid : daarom ons licht voorbehoud. D r J. DE MUNTER

19.470 Valeton, Matthée C., Dr

1

LEERBOEK DER PHILOSOPHIE — Baarn, Hollandia Drukk., 1939 (20 X 14) VII, fl. 1,5o zoo blz. I *, L -- Iets voor menschen, die de philosophie, zooals dat meer gebeurde in de jaren z 8go en daaromtrent, tot zuivere experimenteele wetenschap meenen te kunnen herleiden. Wie echter denkt dat de wijsbegeerte ons nog iets anders kan brengen dan zuivere weten zijn kostbaren tijd niet aan dit pretentieus stukje. Het valt-schapreultn,vi overigens uiteraard onder de lijst der verboden boeken èn omwille van zijn klakkelooze

178 -veroordeeling van godsdienst en geloof èn om zijn onomwonden overboord gooien van de meest elementaire wetten der moraliteiten : aan zulke vruchten kan men best den Dr J. DE MUNTER boom kennen !

133 23 : 29

19.471 Wintzen, J.

DE WAARHEID AANGAANDE HET SPRITISME. Een beschrijving van den oorsprong, het werk, het karakter en de toekomst van deze gevaarlijke strooming op religieus gebied, die heden de aandacht trekt van de geheele wereld. WAAR ZIJN ONZE DOODEN ? Een woord van vertroosting en opheldering. Geïli. elk met 5 pltn — Den Haag, Internat. Advent- Zendingsgen., 1940, 2e en 3e druk (2o x i5) 47 en 45 blz.

— Twee propaganda brochures van de Advent-zending. Onwetenschappelijk en oncritisch in opzicht van het onderzoek van aangehaalde feiten van bijbeluitleg en natuur Waardeloos en misleidend. Dr M. DAISOMONT -folise. I2

2. -Godsdienst 25 : 24

19.472 Cruysberghs, K., Mgr

♦ GETHSEMANI — LEVEND GELOOF. Godsdienstige radio-toespraken, November 1 939

—Leuven, De Vlaamsche Drukkerij, 194o en 1939 (i8 x 14) 1 24, 55 blz. io fr. en 6 fr.

V — Onvermoeibaar gaat Mgr Cruysberghs voort met onze kanzelwelsprekendheid te verrijken. Gethsemani biedt ons, in zestien korte hoofdstukken, de Lijdensmeditatie van O. L. Heer zelf in Gethsemani, zooals zij door Schrijver werd meegeleefd en meegebeden. Heerlijk meditatie-boek voor den Passietijd of voor het H. Uur en tevens degelijke bron voor passiepreeken. Men merke op hoe deze welsprekendheid zich voedt aan de zuiverste, klassieke bronnen : H. Schrift en Kerkvaders. — «Levend Geloof» bundelt de laatste radio-causeries ; in volkschen, gemoedelijken trant veel levenswijsheid. Dr C. VAN GESTEL

24 : 396

19.473 Gamier, Adr., Kanunnik

♦ DE VROUW EN HET LEEKENAPOSTOLAAT. Bew. nr het Fransch [La femme et

le laïcat] en uitgebr. dr J. Sommer, pr. — Voorhout, Foreholte ; Antw. Standaard - Boekhl, 32 fr. ; geb. 44 fr. 1 939 (2' X 15) 204 blz.

IV — Dit werk is geen handboek, geen wetenschappelijke handleiding, noch vakkundige studie. Het geeft ons, op een hoog plan, de geestelijke grondslagen, de diepere motieven waarbij de zelf-vorming wordt vooropgezet. Uit het H. Evangelie, uit de leer der Kerk, uit de pauselijke documenten werden de teksten gekozen en, geordend-naar-het-doel, saamgebracht. Ook het bekende « Dagboek » van Mad. Lesem en uit haar « Brieven over het Lijden » werd schoon aangepast. — Dit rustige overwegingsboek is van een groote opvoedende waarde ; krachtig en levensecht. M. VAN HOECK

24

19.474 Grif, Richard, C.S.Sp. ♦

ZALIG, DIE HONGEREN ! Vert. uit h. Duitsch [Selig, die Hungernden] dr Pellegrino — Roermond, Maaseik, J. J. Romen, 1939 (19 x ii)

216

blz.

20

fr. ; geb. 30 fr.

V — Wat het meest ontbreekt in zoowat alle middens tegenwoordig is een levend geloof. Daartoe is noodig ons denken, ons spreken, ons handelen te doordrenken met bovennatuurlijkheid, ons leven te ordenen volgens en te beinvloeden door de waarheden van ons geloof. Hoe wij dat moeten aan boord leggen, zegt ons dit schitterend boekje, dat op een oorspronkelijk-nieuwe wijze het geestelijk leven voorstelt als een geloofsleven. Heel die stof is psychologisch behandeld, toegelicht met een overvloed van schriftuurteksten, in een malsche levende taal die recht gaat naar de ziel van elk mensch. Daar schr. een veelvuldig gebruik maakte van tegenstellingen, botst men wel eens op uitdrukkingen, die, afzonderlijk genomen, verkeerd kunnen begrepen, maar die met wat goeden wil, doch ook rekening houdend met wat voorafgaat en volgt, zeer juist, een zekere zijde van een of andere waarheid onthullen. D. DE PAUW

19.475 Lippert, Peter, S.J. ♦

24

EENZAME BROEDER. Vert. uit h. Duitsch [Einsam and Gemeinsam] dr Jos. van Reusel, pr. Geïll. met titelblad dr Wolk Greschny — Lier, J. van In & Co, 1939 (21 X i3) VII, 234 blz.

28 fr. ; geb. 34 fr

1

79 --

IV — Intieme gesprekken van Pater Lippert, den fijnen zielekenner en den oorspronkelijken denker ; met menschen die op God zijn afgestemd. Verbondenheid met God en den mensch eischt hij van alle eenzame Godzoekers. Zoo rijpt hun persoonlijkheid en worden zij de grondslag van een vruchtbare gemeenschap. Wereldvreemdheid en menschontvluchting is uit den booze. Daarom is het noodig dat deze eenzamen de schoonheid van de schepping en het schepsel bewonderen, den levensstrijd voeren met opgeruimdheid, met de menschen en met God het geduld beoefenen ; anderen trachten te begrijpen en goed te zijn ; zij moeten zich door God laten leiden die altijd op hun weg staat, de genade van het lijden beseffen, door liefde eenheid leggen in hun leven, van hun bidden een beminnen maken. Alléén zijn ze nooit. Ze staan gespannen naar de gemeenschap. Dergelijke gedachten worden oorspronkelijk en sierlijk naar voren gebracht en toegelicht in deze twaalf gesprekken, die diepe peilingen zijn in de raadselen van het zieleleven, en de geheime wegen van Gods ingrijpen en leiding. Een hoogstaand levensboek, met zorg vertaald en keurig uitgegeven. D. DE PAUW

24 : 22

19.476 Lohuis, Gilbertus, O.F.M. ♦

DE WERELD TEGEN GODS ZOON. Beschouwingen over het lijden van Christus. Geïll. met teekeningen dr Lambert Simon — Tongerloo, St-Norbertus- Boekhl, í94o (2o x i4) 144 blz. 34 fr. V — Deze preeken over 's Heeren Lijden zijn rechtstreeks gericht tot den mensch van onzen tijd. Zij loopen niet in het oude versleten spoor ; ze zijn anders opgevat en uitgebouwd Zij zijn rijk aan afwisselende tafereelen ; ze zijn zoowel beschrijvend als moraliseerend. Zij veraanschouwelijken den rol, dien de wereld — eeuwig in strijd met Christus — speelde in het bloedig drama van Golgotha, en ons aandeel erin voor zoover wij volgelingen zijn van de wereld. Persoonlijk is Jezus' lijden hier overwogen en aangevoeld, vrijmoedig en liefdevol worden we er aangesproken in een direkte, mannelijke taal. Al onze predikanten kunnen uit deze preeken iets leeren voor eigen predikatie, en ieder kan er iets treffends vinden voor zijn ziel. D. DE PAUW

24

19.477 Lucas, Joseph, P.S.M. ♦

BLIJ BIECHTEN. Vert. uit h. Duitsch dr Benedictus-Jozef Smeesters O.F.M. Bandteek. dr Br Theodoor -Maria — Mechelen, St- Franciscus -Drukk., 1940 (z8 x 13) 141 blz. io fr. V — Goed biechten is een kunst. Deze kunst moet aangeleerd worden. U daarin helpen is de bedoeling van Schr. dezer raak geschreven brochure. De lezing ervan kan bijdragen om van de biecht een bron van zielevrede en een krachtig hulpmiddel tot vooruitgang in het geestelijk leven te maken. Vooral geloovigen, voor wie de biecht een ware kwelling is, kunnen er veel voordeel uit halen. Bij het voorbereiden van een gebeurlijke nieuwe uitgave, zag ik den auteur gaarne het snoeimes hanteeren. Een nuttig schriftje. L. VAN RULLE

81 : 24

19.478 Paschasius, O.M.Cap. ♦

GODS EIGEN WOORDEN. Om te lezen en voor te lezen in school en familiekring. Wat de goddelijke Meester leert aan christelijke levenswijsheid. Met tekstversiering dr Frans Mandos Tzn — Helmond, Drukk. Helmond, 1940 (i6 x i i) io blz. fl. 0,75 ; geb. f 1. o,go V — Enkele Evangelie - gedeelten die Christus' woorden aanhalen, vooral met het oog op practisch-kristelijk leven : het gebed — de christen en de wereld — armoede en eenvoud, enz. De stukjes zijn in den vorm van proza - gedicht gesteld : « om te lezen en voor te lezen in school en familiekring ». Eenvoudig en bevattelijk, met hier en daar een zin uitleg tusschen haakjes. De teekeningen worden achter in het boek verklaard. Wij-netj zijn het volkomen eens met schr. dat de lezing en voorlezing van Gods woord in school en gezin « de christelijke geest zou verinnigen en versterken ». Om dit te vergemakkelijken, brengt dit boekje het zijne bij. M. VAN HOECK

24

19.479

♦ VANMAELE, B., ORD. PRAEM : BIECHTBOEKJE voor jonge kinderen beneden de Plechtige Communie. POPPE, E. : BIECHTBOEKJE voor de jeugd boven de Plechtige Communie elk 2 fr. Geïll. — Averbode, Goede Pers, io (i8 x 12) i 5 en i6 blz. VIb-c en VIa-b — Twee nuttige boekjes. Mooi gedrukt en met klare en sprekende prentjes voorzien. Een puntje dat we afkeuren : de gedrukte gewetensonderzoeken. M. DAISOMONT

19.480 vande Walle, L. ♦

92.2 : 24 : 22 r

WIE IS JEZUS-CHRISTUS ? — Brugge, Karel Beyaert, 1939 (i8 x ii) 239 blz. 17 fr. IV-V — Een gansch eigen plaats neemt dit boekje in nevens de talrijke, merkwaardige, theologische, ascetische, apologetische en oratorische publicaties over Christus der laatste jaren. 't Verschijnt te gepasten tijde ; 't valt in het bereik van ieders beurs en brein. Het

I8o schotelt den zoekers en den geloovigen voor, dat juist wat zij over de godmenschelijke persoonlijkheid zouden moeten weten : het wezenlijke van zijn karakter, van zijn woorden, van zijn wonderen, van zijn boodschap. Met geest en hart delft schr. die grondtrekken uit het H. Evangelie, en verwerkt die in een zwierige aantrekkelijke trant. Het vleiend woord van Prof. Coppens weze schr. een aansporing om in die richting voort te arbeiden. Een enkel bezwaar heb ik tegen het laatste hoofdstuk dat vrij overbodig is. Een schattig boekje dat ons Christus beter leert kennen en vuriger doet beminnen. D. DE PAUW

19.481 XX. ♦

24

HIER BEN IK, ZEND MIJ ! Verzorgd door de Religieuse Werkgemeenschap Priorij, Regina Pacis, O.S.B. Schotenhof. Geïll. — Turnhout, Brepols, 1939 (14 X 9) 132 blz. VIb — Een sierlijk uitgegeven, kleurrijk geïllustreerd en goed opgesteld kinderkerkboek, waarin volgende godsdienstoefeningen zijn opgenomen : morgen- en avondgebed, H. Mis en Communie, biecht, kruisweg en lof. Een gedroomd geschenk voor kinderen. L. VAN HULLE

25 : 23 : 17 : 3

19.482 XX. ♦

DE MENSCHELIJKE HANDELING. Tien geestelijke voordrachten — Antwerpen, i8 fr.

Geloofsverdediging, i 940 (22 X 14) 131 blz.

IV — De geestelijke voordrachten in St-Caroluskerk te Antwerpen behalen jaarlijks een welverdiender, bijval, gegeven als ze zijn door geleerden die toch bevattelijk kunnen spreken. Ze beantwoorden aan den heilzamere wensch der Vlaamsche intellectueelen naar dieper godsdienstkennis. In 1940 werd « De menschelijke handeling » bestudeerd, anders gezegd het probleem der verantwoordelijkheid, door Mgr Cruysberghs, Hoogl. Kan. Janssen, E. H. Mag. Janssens, EE. PP. Callewaert, van Gestel, Janssens, Neyrinck O.P., E. P. Wildiers O.M.Cap. en E. P. L. Arts S.J. J. SALSMANS

264 : 37

19.483 XX. ♦

MIJN LITURGIEBOEKJE : 2e Deel. Voor de leerlingen van den 3n en 4n graad. Geïll. door Joz. — Genval, Broeders Maristen ; Tielt, Lannoo, 1940 (21 x 14) 135 blz. V — In vorm en inhoud een zeer aanbevelingswaardig boekje. De illustraties zijn klaar duidelijk en sprekend. Mocht dit boekje in alle scholen bijval vinden ; het is een ware aanwinst voor het onderwijs. Dr N.T. DAISOMONT

3. - . Sociale Wetenschappen Opvoeding -Vrouwenbewe Vrouwenbeweging in 19.484 Ceurremans, K.

37 : 00

VIJFDE LEESBOEKJE. Tweede leerjaar. Geïll. — Antwerpen, De Sikkel (Globale

Leesmethode) 1 940 (i8 x '4) 7o blz. 6,50 Jr. VIc, N — Het boekje is bestemd voor de leerlingen uit het 2e leerjaar. De 23 leesstukjes -- waarvan enkele misschien wat te uitgebreid zijn om in één les behandeld te worden — zijn eenvoudig van inhoud en vorm, en zullen voorzeker in den smaak der kinderen vallen. Voor confessioneele scholen is het boekje te streng onzijdig. Maar de leerkrachten die de methode Ceurremans gebruiken, mogen rekenen op een blijvend succes. AUG. TROCH

19.485 Claus, K+ L., S.J+ ♦

37

IN DE EERE- DIVISIE. Strijdfilm voor de jeugd — Averbode, Goede Pers, 1 939 ( 1 9 x 1 3) 211

blz.

12

Jr.

V — Het is de laatste van de trits, die als « strijdfilm » verscheen voor de mannelijke en vrouwelijke jeugd. Vormingsboeken van die beste soort, welke wij kregen van Pater Ballings, zijn ordebroeder, en van Mgr Toth Tihamér. Hier worden m t den vinger gewezen de voornaamste jeugdgevaren en de daartegenover staande jeugdplichten : de versterving, de kuischheid, de gehoorzaamheid, de werkzaamheid, de zelfstandigheid. Van direct nut, niet waar. Korte stukken, zonder zweem van sermoen, afgewisseld met poëem, stralend soms van mooi idealisme, en af en toe lapidair in een gevleugeld vers of leuze. Een prachboek voor zelflectuur of onderrichting. Warm aanbevolen voor al wie belast is met opvoeding of jeugdleiding. A. VAN DEN DRIES

19.486 Eyskens, -G., Prof. Dr ♦ VLAAMSCHE

30 : 324:33

VOLKSKRACHT VAN HEDEN. Lichtpunten en schaduwzijden in

de economische ontwikkeling van Vlaanderen — Antwerpen, Standaard-Boekhandel, fr. 1940 (23 x 15) 6o blz. 9

- 181 Iv - Uigegeven als aanvulling bij het gedenkboek « Over Vlaamsche Volkskracht van Lod. de RaeL In enkele blz. geeft Prof. Eyskens een overzicht van Vlaanderens positie op economisch gebied : licht- en schaduwzijden. Zeer aanbevolen. Dr C. VAN GESTEL

19.487 Me1is Prosper 37 DE ZANDTAFEL OP DE LAGEPE SCHOOL. Geill+ - Antwerpen, De Sikkel, 1938 (25x16)

88

blz,

a8

Jr.

V Wie niet voldcende vertrouwd is met het gebruik van de zandtafel in de lagere school, zal wel doen het boek te lezen. De schrijver - thans kantonaal inspecteur - bespreekt de zandtalel vooral met het oog op de practijk en toont aan, welke diensten ze kan bewijzen in de verschillende leervakken van de lagere school, - Een boek dat uiterst welkom is. AUG. TROCH

19.488 Montessori, Maria, Dr 37 24 GOD EN HET KIND. Bew. naar h. Ital. handschrift dr P. Paschasius O.M.Cap. Uitgegeven in opdracht v. h. Kath. Comité van Actie Voor God » - Heemstede, De Toorts (Katholiek Reveil nr io) igg (i x 13) 3 blz. f1. 0,25

Iv * _ Men kent de opvodingsmethode van Montessori, men kent echter niet genoeg het inzicht dat zij daarbij had. En dàr juist hebben het deze bladzijden, die ons toeroepen wat hebben wij volwassenen veel te leeren van het kind De beschouwingen, vervat in den mooien titel, ontwikkelt zij in den vorm van een drietal thesissen. Zij gebruikt daartoe de redeneering door analogie en zeer sobere terminologie. Haar kijk in de kinderziel is soms verrassend en getuigt Dr Maria Montessori van diepte en optimisme. A. vis.ri DEN DRIES

19.489 Riem?s-RtltsIag, J. 79

t

159 t 37

KINI)EFEN SPELEN. Dit Loekje bevat een lijst van psychologisch juist speelgoed. GeUl. met p/ti? - A'dwn, C. A. Spin & Zoon, 1939 ( 1 6 >< 1 2) 47 blz, f1. 0,95 Iv - Een vriendelijk boekje, door den inhoud en ook door het formaat. Weinig theorie, maar zeer pakrisciz wenken - vele opvoeders kunnen zich hier inspireeren bij het kiezen van speelgoed voor de kleintjes. Llr R. DELRUE

19+490 van dc Vzgt€ G., D

37

VAN KIND TOT MENSCH. De taak van het Middelbaar Onderwijs - Brussel, A. Manteau (Basis. Bibiioth. voor wetenschappel. en actuecle vraagstukken nr 4) 1940 (22 >< 14) 88 blz. Jr. ; jaarabonnement v. 4 nrs 40 Jr. 12 Iv* - In den titel formuleert steller in thesisvorm waarin naar zijn meening de taak van het M. 0. bestaat. De formule is wat vaag. Dat zal de lezer niet ten euvel duiden, omdat hij dra bespeuren zal dat hier geen pedagogische studie daarover beoogd wordt. Wat wél

beoogd wordt is een crjtiek te maken van dien stand van zaken in het officieel M. 0. De heer studieprefekt heeft ervaring en bevoegdheid genoeg om met gezag te spreken en gehoord te worden. Hij heeft de critieken, die losgebroken zijn tegen de tekorten in het M. 0. van alle kanten, geordend, objectief en bondig weergegeven. Daar is eerlijkheid, zelfs moed in dit werk. Doch zijn betoog is er blijkbaar om te pleidooien om een meer evenwichtige waarde te geven aan de afdeelingen in de athenea. Hij doet dan een aanval tegen de oude hurnaniora, wier naam zelfs hij ten slotte vervangt. Zijn betoog zal men graag lezen, omdat het eerlijk is en in het hart der discussie brengt. Overtuigen ? Dat is een ander paar mouwen. Over het vrij M. 0. is hij zeer gereserveerd. A. VAN DEN DRIES

19.491

XX.

37

KNAPENBOEK VAN JONG-VLAANDEREN. Uitgegeven dr de Jong-Vi. Werkgemeenschap. Gelli. dr jozef van den Abeele en met 8 pltn - Gent, Sekret. K. S. A., 3, Henegouwstraat, 1939, drvk ( 1 6 > 1 2) 163 blz,

geb.

7 Jr.

VI, J - Een toaal omgewerkte, veel vermeerderde editie van het practische handboek,

dat aan de Jongvlaamsche Knapen op alle gebied leiding verschaft. 4+ -

L.

VAN HULLE

Taalkunde

19,492 Aerts, J. F. Dr en Vangtznechten, K. 4393 : 47 t 37 NEDERLANDSCH-LATIJNSCH LEXICON - Turnhout, N. V. Brepols, ig (20 X 14) geb. 40 Jr. 454 biz.

V - Het eerste Nederlandsch-Lalijnsch woordenboek dat in Vlaanderen verschijnt. En nog wel een flink stuk werk : echt een tegenhanger van den Latijnsch-Nederlandschen

— I 82 -Geerebaert. De uiterlijke verzorging is af en het innerlijk gehalte is voortreffelijk. Nagenoeg op iedere bladzijde dringt scherp de semasiologische fijngevoeligheid door van de beide auteurs, zoodat de gebruiker a,h.w, met voelsprieten de verschillende beteekenissen van het Latijnsche woord leert betasten, Zeer vormend en net wat onze jongens hebben moeten. Voor bruikbaarheid in nog ruimeren kring ware het geraden ook een aantal moderne woorden bij de vertaling te betrekken ; het bekende boekje van Capellanus en het Duitsch-Latijnsche woordenboek van Lamer zouden dan tot grondslag kunnen dienen. Dr G. RASKIN

5. - Wetenschappen 51

19.493 Colerus, Egmont

VAN PUNT NAAR VIERDE DIMENSIE. Meetkunde voor Iedereen. Ned. bew. dr Dr J. A. A. Vertinden — Bilthoven, De Gemeenschap, 1 939 (24 x i6) 3oo blz. fl. 3,25

V — Dat de wiskunde weinig vatbaar is voor vulgarisatie, zal wel iedereen moeten bekennen, die eenigszins met wiskunde vertrouwd is. Het is daarom Colerus' groote ver wiskunde niet alleen aangedurfd te hebben, maar ook en-diensthvulgar d vooral erin geslaagd te zijn. Het eerste werk van den Oostenrijkschen meester : « Van i x i tot integraal » kende een ongemeenen bijval, hetgeen klaarblijkelijk bewijst, dat er voor de wiskunde onder het publiek ook interesse bestaat ! Met onderhavig boek wil schrijver ook de meetkunde voor « den man van de straat » aansnijden. Alhoewel wij de uiteenzetting hier en daar wat te eentonig en te langdradig vinden, mag het boek in zijn genre toch zeker een meesterwerk genoemd worden. A. DELARUELLE

19.494 Roggen, R. en van Immelen, L.

51

FINANCIEELE ALGEBRA VOOR MIDDELBARE- EN HANDELSSCHOLEN — Brussel, A. de Boeck, i 940 (24 X i6) 33o blz. 35 Ir. V -- Dit handboek is een gelukkige aanvulling eerier tot nog toe bestaande leemte. Vooral het tweede deel, dat handelt over de levensverzekeringswiskunde, en dat opgesteld is in het licht der laatst omvormde sociale wetgeving, is gansch « up te date » en verdient A. DELARUELLE allen lof.

19.495 Tolman, Rinke

59

VOGELS VAN AKKER EN STRUIKGEWAS. Met ill. v. Ger. Huysser en i6 foto's V. Jan

P. Srtijbos e.a. — Kortrijk, Zonnewende (Wat leeft en groeit : 4e Deel)1939 (ig X i2) geb. 32 fr.

133 blz.

V — Weer een aardig boekje over vogels. Rinke Tolman vermag in hooge mate de aandacht zijner lezers op de natuur te trekken; als vulgarisatielectuur kan « Vogels van akker en struikgewas » aan iedereen aangeraden worden. De vermelding van de uitzonderlijke soorten had hij goed kunnen weglaten. De schrijver kan voor sommige vogels rake bijzonderheden vermelden die zelfs voor meer ingewijden interesse wekken, toch kan ik hier en daar den schrijver niet volgen b.v. dat de witte kwikstaart geen echt liedje bezit, dat de groenvink vooral meelrijke zaden lust, ik dacht de olierijke. — De illustratie valt tegen. Wij zijn beter gewoon. Waarom die kruisbek op blz. 30 ? Graag had ik ook wat mededeelingen over waarnemingen in Vlaanderen gezien, het had zeker de koopdrift nog meer aangevuurd. — Voor onze beter voorziene boekerijen een mooie gelegenheid om hunnen ornithologischen rijkdom te vergrooten. F. SEGERS

19.496 Trattner, Ernest R.

. ,

5 : 9 : 92.5

BOUWERS VAN ONS WERELDBEELD. Baanbrekende ontdekkingen op wetenschappelijk gebied. Vert. uit h. Engelsch [Architects of ideas] dr Rob. Limburg — Den Haag, geb. I 1. 5,go Servire, 1 939 (24 X 1 7) 4 8 4 blz. II -- Verhaal van de groote natuurwetenschappelijke ontdekkingen -en derzelver helden. Zou heel mooi en nuttig zijn als schrijver niet hardnekkig stond op naturalistisch standpunt met negatie van alle openbaring en metafysiek. Alle metafysiek is voor schrijver « charlatannerie », elke stap vooruit op het pad der wetenschap een verovering op het geloovig obscurantisme. Ook het neo-malthusianisme noemt Trattner één der groote cultureele veroveringen. Alleen voor historisch- en wijsgeerig onderlegden. CYR. VAN DUYSE

19.497 van der Hout, R. K.

59 : 37

ONZE ZOG. Band en lettervignetten van A. Ost. Met talrijke foto's — .Lier, J. • van In, i6 Ir. 1 939 (24 X i g) 188 blz.

V — Een zeer nuttig boek dat uit alle oogpunten aan te bevelen is :klare indeeling, goed

— 183 ._.. verzorgde illustratie, treffende bijzonderheden over de levenswijze der dieren, sierlijke taal die voor iedereen — ook voor schoolkinderen — goed verstaanbaar is. Het boek kan voordeelig gebruikt worden als leer- en leesboek, en als voorbereiding tot bezoek aan den Antwerpschen dierentuin. Ook als prijsboek of als geschenk zal het bij de kinderen zeer welkom zijn. — De schrijver haalt eere van zijn werk ! AUG. TROCH

b. - Toegepaste Wetenschappen 19.498 Bekman, Bernard

62 : 66 : 9 : 3

UIT HET LAND VAN HET ZWARTE GOUD. Over de kolenmijnen in Zuid-Limburg. Geïll, met teekeningen dr H. Bekman, oude gravuren, kaarten, enz.— Utrecht, Het Spectrum; Antwerpen, Standaard Bkhl, (Schijnwerpers nr 34) 1 94 0 (ig x i i) iog blz, fl. o,95 [i3 fr,]

V — In dit boekje, dat men leest als een roman, geeft schrijver eerst een overzicht van de geschiedkundige ontwikkeling van het steenkoolbedrijf in Zuid-Limburg (Holland). Daarop volgt een beschrijving van de huidige steenkooluitbating : de moderne mijnbouw in Zuid-Limburg, de arbeid ondergronds ; cijfers en statistieken, enz... Ten slotte worden gegevens verstrekt over het leven der mijnwerkers en andere bewoners der mijnstreek, over de interessante folklore der mijnstreek, en over de sociale voorzieningen in de mijnstreek. Aan de uitnoodiging « komt eens zien », waarop de brochuur eindigt, zal wel niemand weerstaan, die deze ioo bladzijden over een zoo « duister » onderwerp (!), maar zeer pittig en aantrekkelijk geschreven, zal gelezen hebben. A. DELARUELLE

19.499 Geerts, C. F.

621

PRACTISCH HANDBOEK VOOR ELECTRIEKERS : ze Deel. Installatiemateriaal.

Geleidingsmateriaal, schakel- veiligheids-, verlichtingstoestellen, verlichtingsontwerpen

— Lier, J. van In & Co, íg39 (2Y X 15) 192 blz.

20

fr

V -- Zonder de algemeene vorming en de kennis der theorie uit het oog te verliezen, moet meer aandacht aan de practijk van het electrieker -vak besteed worden. Heelemaa, practisch opgevat, wil dit handboek in de leemte die hierover te onzent nog bestonc voorzien. -- Daarom ook warm aanbevolen. G. BOEKEN

19.500 van Dijk, B., Dr en Kííthe, C. H. J., Dr

61

TUBERCULOSE. Een populaire uiteenzetting over ontstaan, opsporing en behandeling. Ingeleid dr Dr G. C. E. Burger — A'dam, van Holkema & Warendorf ; Antwerpen, van Tuyl (Aesculaap's popul. medische reeks) 1939 (22 x i5) 84 blz. fl. i,25

IV — Het boek bespreekt de anatomopathologie, de verschijnselen en de behandeling van de longtuberculose en de bestrijding van de tuberculoseplaag. Het doet dat wel op een eenvoudige manier, maar schijnt me toch te geneeskundig opgevat voor leeken en loopt gevaar zieken, of familie van zieken, te kweeken die denken er wat van te kennen ; en dit tot hun eigen onrust en gemis van vertrouwen in de behandeling. De vulgarisatie in dien zin brengt steeds een gevaar met zich. Dr J. LEBEER 19.501 van Went, Joha M., Dr 61 GENEZENDE STRALEN. • Een uiteenzetting over stralenbehandeling — A'dam, van Holkema & Warendorf ; Antwerpen, van Tuyl (Aesculaap's popul. medische reeks) 1939 fl. 1,25 (22 X 1 5) 72 blz.

IV — Zeer goede en aanbevelingswaardige wetenschappelijke vulgarisatie, die beoogt te verduidelijken wat de verschillende soorten van stralentherapie zijn en waarschuwt voor de gevaren van onbevoegd en ongecontroleerd gebruik. Laten de lezers er ook nog voor gewaarschuwd worden dat bij de opgesomde indicaties, de stralentherapie nog niet de panacée of de eenige behandeling is. — Op een paar spijtige onnauwkeurigheden moet nochtans wel de aandacht worden getrokken. Blz. 9 schrijft : « de golflengte wordt uitgedrukt in tiende deelen van een millimeter aangeduid met de grieksche mu (micron) of in een tienduizendste daarvan die men Angstrom-eenheden heeft genoemd ». Een Ao eenheid blijft het tienduizendste van een micron, of het tiende van een millimicron, maar een micron is het duizendste van een millimeter. Blz. io zegt : « het zonnespectrum is niet continu ». Heel strikt en naar de letter, kan dat worden volgehouden. Praktisch nochtans wordt het zonnespectrum steeds als continu voorgesteld. Tusschen de vrij talrijke aanwijzingen van de U.V.-stralen werd de kindertetanie vergeten, waarbij nochtans de uitslag met heel wat meer vertrouwen kan worden verwacht dan bij menig der andere opgegeven ziektetoestanden.Voor wat het gebruik der infraroode fotografie bij de medische diagnostiek betreft, schijnt het me wel wat voorbarig te spreken van « vroegtijdige diagnose van kanker ». Het schijnt me juister — of is men er de laatste maanden zeer op vooruit gegaan ? --- te spreken van « de aanwezigheid van een gezwel ». En in zake de geschiedenis van dien lintworm — proficiat voor de helderziendheid van den collega ! Dr J. LEBEER

18 4

19.502 Wiener, Ed. 61 : 79 GEZONDHEID EN SCHOONHEID. Een handleiding voor verstandige verzorging van huid, haar en nagels — Adam, van Holkema & Warendorf ; Antwerpen, van Tuyl (Aesculaap's poput+ medische reeks) 1940 (22 x r5) g4 blz. fl. 1,25 IV — Niet alleen de dames, ook de heeren aangeraden. Want het gaat niet alleen over parfums, schmink, permanente en zoo meer ; het gaat, onder veel andere, ook over gezond aan het haar, en vele heeren zouden wel wat geven om hun verloren dons.-heidszorgn Laat men het zuiver geneeskundige dat in het boek staat gerust vergeten, er blijft nog meer dan genoeg over om het boekje warm aan te bevelen Dr J. LEBEER

7. - Schoone Koristen 19.503 de Vries, A. B., Dr 75 JAN VERMEER VAN DELFT. Geïll, met 66 pltn en 3 kleurpltn — A'dam, J. M. Meulenhoff (Biblioth. der Ned. kunst onder leiding v. Dr W. Martin en Dr A. Vermeylen) í93g (28 x 20) 1 o8 blz. 11. 5,25 ; geb. f1. 6 ,95

V — De waarde van Jan Vermeer van Delft werd eerst ontdekt door Etienne Thoré in 1842 ; sindsdien steeg voortdurend de geestdrift voor het wonderlijk kleurgevoel van den genialen schilder, voor den adel van zijn eenzamen geest, voor de rustige melancholie die uitgaat van zijn in zich gekeerde figuren ; die geestdrift steeg ten top bij het ontdekken, over enkele jaren, van de Emmausgangers, waarbij sommigen uitpakten met theorieën van calvinistische inspiratie, als het meesterstuk er enkel getuigenis over aflegt dat de schilder in go'sdienstig werk evenals in genre-stukken, trouw blijft aan zijn opvatting. Jan Ver heeft de beteekenis gekregen van de volmaakste uitdrukking die ooit door lichtbe--mer handeling en harmonie van kleuren is bereikt. De schrijver van deze heel degelijke monografie wil zelfs geen poging wagen om de kunst van Vermeer te paraphraseeren ; als een melodie nemen we deze schoonheid in ons op, maar meer moeite vereischt het Vermeer's schilderijen met woorden te benaderen ; het is eerder het werk van een dichter deze harmonieën van licht en kleur in woord over te zetten. Hij hoopt echter den kunstenaar dichter bij den belangstellende te brengen door historische bijzonderheden van Vermeer's leven en de schets eener ontwikkeling van zijn werk ; en schrijver bereikt ten volle zijn doel. Het feiten-materiaal is heel gering ; uit hun opgaven, uit de betrekkingen — mogelijke betrekkingen — met andere schilders, uit het beschouwen van zijn werk, krijgen wij het beeld van een bescheiden man, zeker van zijn poging, maar zich nauwelijks bewust van zijn bijzondere gave ; hij heeft geen behoefte aan ideeën of gebeurtenissen of psychologische ontleding der gevoelens ; door innerlijken drang voelt hij dat beschouwelijkheid het doel moet wezen van de schilderkunst ; rust en harmonie — het latijnsch ideaal — vormen als de groote karakteristieken van zijn persoonlijkheid : hij weet ze te behouden ook wanneer herhaalde geldelijke zorgen hem drukken. Vermeer werkte langzaam, was geen zoeker naar vernieuwingen, alhoewel hij om het korzelige de dingen, om het kruimige van het brood weer te geven, stippelde avant la lettre. Hij had

eene voorliefde voor muziek. De jonge vrouw blijft het middelpunt van Vermeer's werk. Gedrenkt in lichte melancholie, staat zij tegen helderen achtergrond in glasheldere lijnen, in wondere toonaarden van blauw, geel, grijs. A. J. HALLEZ

19.504 Leurs, Stan, Prof. Dr, Ir, e.a.

709

Aflevering. Geïll. — per all. i6 Ir. Antwerpen, De Sikkel, 1 939 (28 x 20) 773-978 blz. IV — De laatste afleveringen der Geschiedenis van deVlaamsche Kunst verschenen in 1939. GESCHIEDENIS VAN DE VLAAMSCHE KUNST

:

17e tot 20e

Ze zijn hoofdzakelijk gewijd aan de kunst van de XVIIIe eeuw, gedeeltelijk ook aan enkele nog niet besproken kunstuitingen der XVIIe. Prof. Stan Leurs handelt er, met een bijna ontstellende eruditie, over de Barok-Architectuur in de XVIIe eeuw en verder over de bouwkunst in de XVIIIe. Dr Juliane Gabriels heeft het, met een bewonderenswaardige feitenkennis, maar met een zekere onvastheid, waar het beschouwingen geldt van meer algemeen kunsthistorischen aard, over de Vlaamsche Rococobeeldhouwkunst en de daaropvolgende akademische richting. Dr Paul de Keyser schrijft in een bondige studie, die echter de gewenschte klaarheid van lijn mist, over de schilderkunst in de XVIIIe eeuw ; Dr Lebeer, in een zeer mooi gestelde en overzichtelijke bijdrage, over de graveerkunst tijdens de XVIIe en XVIIIe eeuw ; Mevrouw Martha Crick-Kuntziger over de sierkunsten dierzelfde Prof. Dr Ir Stan Leurs

— 185 periode. Eindelijk rest mij het overschouwen, in enkele korte bladzijden, van al de kunstuitingen van af het Klassicisme tot en met het Impressionisme. Zoo werd een groote onderneming met voorbeeldigen spoed tot een goed einde gebracht. We hadden reeds vroeger de gelegenheid om in dit tijdschrift uiting te geven aan onze bewondering voor de uitgeverij << De Sikkel ». Deze uitgave is een model van moderne boekdrukkunst. Jammer dat de inhoud niet altijd de volmaaktheid bereikt van den uiterlijken vorm. We betreuren in de eerste plaats de al te groote verbrokkeling der bijdragen, als gevolg van het al te g- oo1 getal medewerkers. Die verbrokkeling bevoordeelde de overdreven analytische tendensen van sommige dier medewerkers, en werd oorzaak, dat deze Geschiedenis van de Vlaamsche Kunst een onmiskenbaar tekort vertoont aan kunst historische overzichtelijkheid. Een tweede euvel is de even onmiskenbare disproportie der ruimteverdeeliv.g, waardoor onder meer mogelijk werd, dat waar meer dan twee honderd bladzijden werden ingenomen door bijdragen over de kunst der XVIIe eeuw, slechts enkele bladzijden beschikbaar bleven voor al de kunstuitingen der XIXe. Toch beteekent dit werk in zijn geheel beschouwd een intellectueele prestatie van beteekenis, een prestatie weervan de wetenschappelijke degelijkheid geëvenaard wordt door den onuitputtelijken rijkdom van de kunsthistorische gegevens. Door het verzorgde namenen gebouwenregister en de weelderige illustratie groeide dit werk tot een schitterende en gemakkelijk te hanteeren encyclopedie der Vlaamsche kunstgeschiedenis. Deze Geschiedenis van de Vlaamsche Kunst mag in geen enkele ernstige bibliotheek ontbreken. Dr A. STUBBE

V seler, W. 19.505 M

79

TE PAARD ! Aanschouwelijk rij -onderricht. Vert. uit h. Duits [Reitlehre] dr Dr C. van Rijsinge. Geïll. met foto's en tekeningen. — A'dam, Veen, 1939 (23x i6) 184 blz. geb. fl.3,75 V — Op iedere bladzijde blijkt de deskundigheid van den schrijver (voor zover iemand die geen ruiter is, dat beoordelen kan). De vele tekeningen illustreren de tekst uitstekend. De vertaling is zeer goed. Een voortreffelijk werk voor die van paardrijden houden,zelfs onontbeerlijk voor ieder die meer wil zijn dan zondagsruiter. J. P. M. VLEKKE.

8. - Letterkunde 81. GEDICHTEN 19.506 Bottu, J.

81 : 37

♦ VERZEKENS VOOR EN VAN MIJN SCHOOL -- Steenbrugge, A. J. Witteryck, 1 939 (2 1 X

14)

31 blz.

4,50 Jr.

VI — Jawel, schrijver kent de kinderziel en -belangstelling en weet zijn gasten iets voor te schotelen naar hun lust en gading. Doch er ligt nog zooveel te sprokkelen in natuur en godsdienstleven wat hij niet aanraakt. Hij blijft eenvoudig en sober, doch zijn metriek is soms te onbeholpen, zijn terminologie niet ad captum en het gedicht niet « af ». Zijn Ie graad-gedichten zijn veruit de beste. Lijnt daar meer zijn baan ? Hij zal zelf ervan overtuigd zijn, dat het stellen van een degelijken bundel kindergedichten karweiwerk is. Hij houde de hand aan 't werk. A. VAN DEN DRIES

19.507 Michiels, Gerard, pr.

81

19.508 Zonneberg, Franz

81

♦ WEGEN NAAR GOD — Turnhout, J. van Mierlo- Proost, 1939 V — Men zou van deze recensie, liever dan een nota voor den lezer, een praatje met den schrijver willen maken. Het vraagstuk van den priester-dichter komt te berde. Ook gelezen, het artikel van Victor Poncel (Etudes 20 Oct. 1938) naar gelegenheid van Louis Ie Cardonnels dood ? De jonge priester Ger. Michiels moet men hierin niets leeren de kern van 'n priesterdichterschap is er wel, en komt hier en daar tot mondigheid : heel de kwestie is, dat deze gaaf en sterk weze. Natuurlijk tellen amper mee de nog gelijmde beginnelingsstukken ; even weinig de rhetoriek op motieven (blz. 43, en passim van blz. 47 tot 50). Groot is de consumptie die hij maakt van allerhande invloeden : Thans blz. 13, Boutens 15, Albe 25, 33, 44, A. Nahon 52, Verschaeve 26-30. Zooals gezegd, hier en daar toch een flits van eigen zuivere priesterlyriek. Hij zal toch moeten gaan inzien dat lyriek in wezen geestelijke tragiek onderstelt en dat zij dus noodzakelijk een persoonlijke spanning van verstandsstrevingen bevat : hiervan zijn thans veel dichters, zij het ook meestal op een minder belangwekkend plan, bewust. Bij de vertolking daarvan moeten natuurlijk ook al die invloeden verzwinden ; een eigen uitdrukking moet geboren worden. Dr JORIS CAEYMAEX ♦

EROS-ALTAAR -- Aalst, Drukk, Volksverheffing, 1939 (22 X i6) 23 blz. 15 Jr. IV — Twee thema's : i. Eros, liefde, huwelijk, moederschap ; 2. Altaar : gebeden. In



— X86 -den tekst echter zijn de twee woorden soms gekoppeld tot : Erosaltaar, zinnend op het bedrijf van het erotisch leven, wat niet heel gelukkig klinkt. Een goed punt eerst: Zonneberg is betrekkelijk gauw tot hoogstnoodige versobering gekomen (toch nog niet overal). Dan, we vinden hier wel opvallend veel richtingen, van elders gekend, nog eens allemaal door Zonneberg doorloopen : zoo i°) de katholieke manifestpsalm en het Nazarenisme van een 20 jaar terug (Een Avondgebed bezit heel de bekoorlijkheid van dien stijl) ; 2 0) de op het katholieke huwelijk overgebrachte erotische verscheurdheid van van de Woestijne, nu ook fel in zwang ; we vernamen daar echter liever het serene en jubelende dan het, zich altijd tot rijke beelding biedend zinnelijke (Verleiding, Paradijsvloek) ; 30 ) het, tot een plaag geworden thema van de ietwat ijzig leven barende moeder ; 40) varia van Blanca Gijselen tot Edw. Franz Zonneberg Hoornick. Poëzie kortweg (nog wat adjectieven te veel) geeft de stemming : De mooie stille tocht. Daardoor voelt men den dichter, en men weet daarmee ook dat men ook in al de andere stukken met een dichter te doen heeft, al staan er soms duistere, kronkelendeen slappe dingen zij aan zij naast andere waarin de ziel trilt. Dr JORIS CAEYMAEX

82. TOONEELLITERATUUR 19.509 Bertam, Rob.

82

AUSTRALIË SEINT... Blijspel voor heren in 3 bedr. — Antwerpen, Jos. Janssens, i 5 fr. 1 939 (20 x 1 4) 66 blz. V — Op een paar plaatsen na waar de taal wat aanstellerig klinkt, mag het geheel « vlot » heten. Er hangt een losse lach over, die nochtans niet alle dorheid verdrijven kan. Voor een noodoplossing doet het hem wel. AL. DE MAEYER

19.510 B ro met, A.

82

HET GROTE OFFER. Hedendaags toneelspel in 4 bedrijven HET OUDE NEST. Een familiespel in 3 bedrijven Antwerpen, Jos. Janssens,

1 939 (20 X 13) 6o

en 72 blz.

elk 15 fr.

IV — Litterair en technisch zijn beide stukken verzorgd en goed vakwerk. Wat de probleemstelling en de uitwerking ervan betreft komen er wel eens minder gave voorstellingen. Zo wordt voor «Het grote offer» de zelfmoordkwestie maar half opgelost, door ze achter de schermen te doen gebeuren. De zedelijke houding of doelstelling in het ten onder brengen van den vader is lang niet duidelijk. Alleen de moederrol schijnt die hoogte te willen bereiken. — Ook in «Het oude nest» is de oplossing niet zo duidelijk uit het gebeuren af te leiden, al vast niet voor sommige elementen. Waar het hier bovendien geschraagd is door huwelijksverbreking wordt het voor katholieken onaannemelijk. AL. DE MAEYER

19.511 Dambek en Marian

82

DE LEUGEN IN DE WIEG. Boerencomedie in 3 bedrijven. Vert, dr Rob. Bertam — Antwerpen, Jos. Janssens, 1939 (20 X 13) 79 blz. i5 fr. IV — Alleszins vlot geschreven, zoals een Duitse posse past. Zal er dan ook de « bijval » van kennen. Alleen moet enig voorbehoud gemaakt worden op het onzuivere vertrekpunt. AL. DE MAEYER

19.512 Dorno, F. V.

82

DE SPIN IN DEN SCHEDEL. Een fantastisch spel van leven en dood in i bedrijf.

Met oorspronkel. muziekaanpassing van Renier van der Velden — Berchem-Antw., Drukk. Espero, i 8o Dianalaan, 1940 (22 X 14) 23 blz. 7 fr.

III — Eer min dan meer psychologisch gemotiveerd geleuter over drift en daad in den mensch. Kan theatraal niet bijster boeien. JOz. VAN DEN EYNDE

19.513 Entbroukx, Arie

82

HET NIEUWE KINDERMEISJE. Soldatenklucht in i bedrijf. Muziek van Nicolas Belet — Antwerpen, Jos. Janssens, 1938 (21 X 14) 28 blz. 8 fr. IV° — 'n Soldaat-kindermeid. Rommelige en drakerige dingen rondom hem. Nee... JOZ. VAN DEN EYNDE

19.514 Mersch, Paul

82

BOERENBLOED. Blijspel met zang en dans in 3 bedrijven. Met muziek van Emiel Martony — Antwerpen, Jos. Janssens,

1939 (2o

x 13) 75 blz.

i5

fr.

IV — Enigszins aarzelend, alhoewel gemoedelijk geschreven. Overigens te doorzichtig in tal van onwaarschijnlijkheden. Verder geen ernstige bezwaren. AL. DE MAEYER

I87 19.515 Schwartz, Emile ♦

82.2 LEVE KRISTUS-KONING. Nederl, vert. van J. K. Verfaille — Antwerpen, Drukk, K. Dirix-van Riet, í94o

(18x14) 24 blz. V — 'n K.A. J.-meeting in dialoogvorm en met 'n paar s preekkoormotieven. Voor het apostolaat langs de planken o m hebben we wat anders noodig. Joz. VAN DEN EYNDE

19.516

Verboven, Ant., Dr X82:84:809:48: 4393 SOPHOKLES KONING OIDIPOES. Met inleiding, commentaar en woordenlijst. Geill. — Turnhout, Brepols, 1 939 (20 x 14) XXXII, 136, 24 blz. geb. 20 fr.

IV* — Flink werk, in alle opzichten. Inleiding, ruim opgevat, over de Grieksche tragedie in het algemeen. Commentaar overvloedig en zeer verzorgd. Losse woordenlijst. Sophokles Sobere maar leerzame illustratie. Geen inhoudstafel. Ook materieel, een echt edelaardige uitgave. Voor schoolgebruik, nogal duur. Dr G. R ASKIN

83. Verhalend Proza I. VERBODEN LECTUUR Boeken die 1) op de kerkelijke Indexlijst voorkomen ; 2) door de algemeene regelen van de kerkelijke wet beroordeeld zijn ; 3) op den grond van de kristelijke zedenleer of van de natuurwet voor de meeste lezers verderfelijk moet worden geacht.

19.517 Laatsman W.

83

GEUZEKE DREI. Een verhaal uit Vlaanderenland. Geill.

dr H. Poeder — Zwolle, La Rividre en Voorhoeve, 1940 (21 X 15) 192 blz. fl, 1,40 ; geb. fl. i,go I2, P — Weer « ne blijde boodschap » van den ijverigen protestantschen propagandist Laatsman. Ook hier weer laat hij zijn « held », — een half gare kwast die zelf niet goed weet wat hij wil — een hoop ketterijen en gemeene hatelijkheden aan het adres van de Kath. Kerk uitkramen. En wat 'n akelig taaltje, foei ! — Verboden lectuur.

M. BROUNS 19.518

Otten, - Jo

83.1

DRIJVEND CASINO. Roman — Maastricht, A. A. M.

Stols, 1939

(21x16) 332 blz. I 3 — Gerecenseerd in « Het menu van den tweeden dag... » onder nr 1 9.452.

19.519 van Limburg Brouwer, P.

W. Laatsman

83.2

HET LEESGEZELSCHAP VAN DIEPENBEEK. Ver-

zorgd door Dr Jan de Vries. Geïll. met portret — Brussel, Standaard-Boekhandel (Bibliotheek der Nederl. Letteren) 1 939, 24 dln (22x14) XXI, 258 blz. geb. 40 fr.

p. L P — In een verhaalverband van typen gewikkeld in theologische redetwisten, is dit een strijdschrift van radikaalliberale richting (Groningen school) waarmee formeel het orthodoxe Hollandsche protestantisme wordt bekampt en aan den spot ten prijs gegeven. De R. K. Kerk, schijnbaar wat milder behandeld, gaat toch denzelfden zak in. Het is kras rationalisme wat we in dit boek hooren : de z.g. rede, die feitelijk al de grondslagen van het kristendom ondermijnt en wegvaagt. De geestigheid, die heel het werk kenmerkt,

bereikt soms smakelijke effecten, slaat echter ook meermaals

P. van Limburg Brouwer over tot karikatuur. In elk geval, een zeer zonderlinge keus

der Bibliotheek van de Nederlandsche letteren, deze uitgave, en wél dadelijk na de eveneens tamelijk zonderlinge Hermingard van Drost. Dr JORIS CAEYMAEX

Q88

II. STRENG VOORBEHOUDEN LECTUUR Deze boeken mogen slechts bi* uitzondering, om gegronde redenen, door welgevormde rijpere lezers worden gelezen

19.520 Kreis1er t Karl

83.9

CATILINA. De roman van een samenzweerder. Vert. uit h. Duits [Catilina] dr S. Vestdijk. Geïll. met frontispiece dr R. Snapper — A'dam, Wereldbibliotheek, 1940 (2o x x4) fl. 223 blz. i,5o [24 fr.] t geb. fl. 2,25 [3 6 fr..] II -- Verhaal over de aanslagen en revolutiepogingen van Catilina. De figuur wordt knap gesitueerd in zijn tijd, met al de onfrisse bizonderheden over het moreel verval der toenmalige Romeinse samenleving. LENY SCHOENMAKERS

83,1 19.521 Le .afire, Edméc VREEMDELINGEN DIE AFREIZEN --- Utrecht, A. W. Bruna & Zn, 1 939 (20 x 13) 22o

blz.

fl. 2,50 ; geb. fl. 3,25

Schrijfster heeft geen hoog idee van de Fransche vrouw ; het huwelijk is goe d voor ernstiger buitenlanders, de Fransche vrouw doet het wel zonder. De Liefde (met een hoofd voor schrijfster de cenige norm van moraal. Ook voor de heldin, welke nog katho--lctr)is lick blijkt te zijn en dc zegen van de H. Maagd afsmeekt over haar Groots Liefde. Echt oppervlakkig boek, al bedoelt schrijfster het heel erg diep, — Niet aan te bevelen. II ---

CYR: VAN DUYSE 19+522 Si1lanpaa, Fa E. 83+1 SILJA, DE DIENSTMAAGD. Finsche roman. Vert. uit h. Finsch [Nuorena Nukkunut] dr Maria Kiluni — Adam, Scheltens & Giltay ; Antwerpen, De Nederl. . Boekhl, 1 939 (22 x i6) 32o blz. 49,30 Jr. ; geb. 66,30 Jr. II-11I [P] N — Uit een vroeger vooraanstaand boerengeslacht, dat echter gestadig achteruitging, moet Cecilia ten slotte nog jong zijnde gaan. dienen op verscheidene posten te lande, waaronder eenige bij tamelijk ruwe, een enkele bij hooger beschaafde lui. Toch draagt zij overal mee haar . eigen innig en eenzaam zieleleven, vol met de hoe schaarsch haar ook geschonken poëzie van vroeger, van prille jeugd, van vader ; bij dit blijkbaar boven hare gezellinnen staande meisje, is er een zomersche liefdes waar zij dan verder bij vroegoptredende teringkwaal van leeft als van een mooien-idyle, droom. Ook met nog andere trekken die haar sympathiek maken wordt zij begiftigd. Een groote innigheid van poëzie (andermaal de Skandinaafsche natuur door en door meegevoeld !). Zooals gewoonlijk, veel realisme in de erotiek, evenwel met ver zwoelheid. Werk van een zeer begaafden meester, die hier evenwel in zake-mijdngva compositie niet de zeer stoute dingen uithaalt zooals elders, maar zich houdt aan een eenvoudig rustig schema. Dr JORIS CAEYMAEX 83 van Nijnatten-Doffegnies, H. J. MOEDER GEERTE -- Bussura, C. A. J. van Dishoeck, geb. J 1. 3,90 1 939 (z i x i) 264 blz. f1. 2,90 : II-III -- Dit vervolg op Huis van licht en schaduw » stelt niet teleur. Steeds wordt de aandacht van den lezer vastgehouden door de suggestieve beschrijving van het huwelijk van « Vosje » met Bart Obbink, hun leven en ploeteren op de armzalige boerderij, hun wederzijdsche diepe genegenheid ondanks de herhaalde verwijderingen, hun vreugde en zorgen over de kinderen. Rijpere, ervaren lezers voor wie dit werk slechts bestemd is, zullen onge-twijfeld hun genot in « Moeder , Geerte » vinden. E. MOERKERK

19.523

H. J.v,Ni natten-Doffegnies

18 9 III. VOORBEHOUDEN LECTUUR Boeken welke, ondanks zekere passages of grondgedachten, ook ontspan

nadeel door gevormde lezers kunnen gelezen worden-nigshalve,zor

19.524 Edelrinck, Jan

83

EENMAAL ZAL DE MENSCH... Een fantasie — R'dam, Drukk. M. Wyt & Zonen, 1940 (2o x 13) 347 blz, III-IV, N — Zie recensie nr 19.454 in « Het menu van den tweeden dag... ».

83.1 : 83.3

19.525 Falkberget, Johan

CHRISTIANUS SEXTUS. De geschiedenis van een mijngroeve : 3e Dl. De klokken luiden. Vert. uit h. Noorsch [Christianus Sextus] dr M. de Gelder-Jansen. Geïll. dr A. Pieck — Den Haag, Zuid-Roll, Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl, Boekhdl, 194,0, 3 din (24 x 17) 363

blz.

Ii, 3,75 ; geb. f1. 4,90

III-IV — In dit derde en laatste deel van deze trilogie nemen wij afscheid van de ons bekende personen o.a. de oude hoofdopzichter Ibsen, Erns Ola de torenwachter, de ver kapitein Nikkel Borchgrevink e.a. Zij allen zijn ons duidelijk voor den geest-lopen verschenen. Het is een boeiende en forsch geschreven roman en de uitgever heeft er goed aan gedaan de cultuurserie te verrijken met deze fraai verzorgde uitgave. L. ROBITSCH-SCHRODER

19.526 Jenkins, Will

83.0

DE VALLEI DES DOODS. Vert, uit h. Amerikaansch dr Jan van Arckel — Den Haag, Zuid-Holt. Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederi, Boekhdl, 1 939 (2 0 X 14) 224 blz. 25 fr.

III-IV, N — In die vallei lag een ingestorte mijn. Over die instorting van jaren terug hangt het zwaar mysterie van vermoorde menschen. En nu wil het zijn dat de zoon die mijn aankoopt en het mysterie ontrafelt. Het gaat niet zonder dramatiek van conflict, bloedig treffen, grimmige vijandschap en moordaanslag. Ook met een idyllisch intermezzo. Boeiend en af en toe griezelig en ranchruwheid. Om één verkeerde verhouding, wat voorbehoud. A. VAN DEN DRIES

19.527 Karumáki, Urho

83

YRJO DE LOOPER. Vert. uit h. Finsch [Avoveteen] dr Dr A. E. Boutelje. Bandontwerp E. de Groot ; omslag P. W. Christan — A'dam, Ned. Keurboekerij (Romans aller volkeren) fl. 2,75 ; geb. fl. 3,50 1940 (21 X 14) 243 blz.

III — Yrjd Niemela gaat op 17- jarige leeftijd als wees de wijde wereld in. Hij belandt in Helsinki, raakt door zijn geld heen, krijgt een betrekking in een en gros-boekhandel,wil gaan studeeren, geeft er de studie weer aan en gaat trainen om hardlooper te worden. Door al die bedrijven heen, vergeet hij een episode met « een paddenstoelenmeisje », beleefd op zijn tocht van de eenzame boerderij naar Helsinki, niet. Natuurlijk ligt het happy end van het boek hierin, dat hij werkelijk kampioen -hardlooper wordt en trouwt met het padden Wat de gegevens betreft, zou het boek wel onder IV gerangschikt kunnen-stoelnmij. worden, maar er worden, verspreid over het boek, uitdrukkingen gebruikt, betrekking hebbend op vrouwen en er worden met grotere of minder grote duidelijkheid toestanden geschetst, dat voorbehoud tot III noodzakelijk is. Dit boek heeft dat gemeen, met bijna alle Noordsche literatuur.Voor hen, die belang stellen in Finland, een interessant boek. J. S. H. BEMELMANS

19.528 Kramer, Willem

83.1

HET GROOTE GELUK — Wageningen, Gebr. Zomer & Keuning, 1940, 2e druk (24 x i6) 206

blz.

III-IV, [P] — Bespreking opgenomen in « Het menu van den tweeden dag » nr 19.455.

19.529 Kuncewiczowa, Maria

83.1 : 83.3

SCHERVEN. Vert. uit h. Poolsch [Cudzoziemka] dr S. van Praag — A'dam, Nederl. Keurboekerij N. V. (Romans aller volkeren) 1939 (21 X i5) 279 blz. fl. 2 ; geb. fl. 2,50

III — Op knappe wijze wordt hier uitgebeeld het leven van een Poolsche vrouw, kunstzinnig van aanleg. Verbitterd in haar jeugd door een gebroken liefde, ontwikkelt zich haar onevenwichtige natuur tot aan de grens van het abnormale. Het boek geeft inzicht in den Poolschen volksaard, maar is verre van opwekkend. Voorbehoud wegens passages en PAUL FRISCHE algemeene sfeer.

19.530 Merrel, Concordia

83

ZONDER MEDEDOOGEN. Vert. uit h. Engelsch dr W. J. A. Roldanus Jr — Den Haag, Zuid-Holt. Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl, 1939 (20 x z4) 255 blz. 25 fr. DE MAN

190 III-IV, N — Haar broer werd van de firma doorgezonden als dief. Om stilte daarover te krijgen, neemt zij zijn plaats in en zal den mededoogenloozen chef ten gerieve zijn. Nu begint voor haar de pijnlijke martelgang van vernedering, van verslaving, van verbittering, die haar smaad en hoon voor de voeten smijt en haar leven verwoest. Zij huwt met hem zelfs, uit dwang. Haar man wil op haar zijn sadischen wellust naar macht botvieren. Toch kan hij het heiligdom van haar hart niet veroveren, dat echter open staat voor een geliefden vriend. De finale redding komt eindelijk in een zeetocht bij zwaar orkaan. — Ontspanningslectuur die wel wat reserve eischt. A. VAN DEN DRIES

83.1

19.531 Salminen, Sally

DE LANGE LENTE. Vert. uit h. Zweeds [Den lange varen] dr Charles Gl. Behrens — A'dam, Andries Blitz, í94o (24 x i6) 414 blz. f1. 3,90 ; geb. Ii. 4,90

III — Verhaal van een Alandsch boerenmeisje, dat als jongste uit een groot gezin ontzien wordt en door haar opvoeding in een ander milieu verzeild raakt, wat aanleiding geeft tot ernstige conflicten. Wanneer zij desondanks toch met een boer trouwt, blijkt dat zij dit harde leven niet aan kan. Zij weet zichzelf echter te overwinnen en aanvaardt tenslotte haar taak. — Boeiend en vlot geschreven. Enkele openhartige uitlatingen van sommige harer personages, die m.i. niet de meening der schrijfster zelf zijn. E. M. DAMEN

van Breen, Leo

19.532 Sally Salminen

83

VAARWEL BUDAPEST — A'dam, Bigot & van Rossum, I 939 (2' X 15)

287 blz.

/1. 2,90

III — Deze roman is een eersteling van den schrijver, die verschillende jaren in Italië heeft gewoond, maar er geenszins het geijkte, zonnige beeld van geeft. Ilona Farkas had het ook wel nergens slechter kunnen treffen dan in het grote pension van het echtpaar Weiss in San Remo, een verzamelplaats van emigranten van de minste soort. Ze wordt er dan ook « de slaaf », die echter in haar medelijden met de menschen al het slechte, dat zij haar aandoen, verduurt. Als ze eindelijk, door iemands hulp, naar Budapest, haar geboortestad terug kan gaan, sterft ze tijdens de reis erheen. L. VAN DER HULST

19.533 van Rheenen, Jan

83.1 : 83.3

DE GLIJBAAN — Den Haag, H. P. Leopold, 1939 (2I X 15) 3o9 blz. f1. 2,90 [49,áo fr.] III, N — Ik weet niet of de schrijver tengevolge van eigen ervaring op het stuk van werkloosheid sterk gedrepimeerd is geweest, of dat hij een weinig erfelijk belast is met een depressieve constitutie, maar het 'toneel, dat hij ons ophangt over het leven van de jonge intellectuele werkelozen is zo van alle toekomstlicht gespeend en zoo hopeloos ongodsdienstig en immoreel, dat we met reden mogen verwachten, dat zijn visie niet slaat op onze Katholieke en Christelijk gelovende wereld. Dit boek is geen kost voor Katholieke jonge mensen. Voor ouderen kan het misschien een les bevatten om hun kinderen goed op te voeden en goed voor te gaan in een zedelijk en godsdienstig leven. PH. ELSENSOHN

19.534 Vaszary, Gabor

83 DRIE NAAR AMERIKA. Vert, uit h. Hongaarsch [Harman

Egymas Ellen] dr I. Velsen. Geill. dr schrijver — Oude God, Die Poorte, 1 940 (20 X 12) 3i8 blz. i8 fr.

III-IV — Twee wildebrassen van goeden huize, in den toom gehouden door een bazige grootmoeder, willen naar Amerika. Om tot hun doel te geraken, doen ze beroep op 'n makker van minder allooi, die de twee gezellen 's nachts komt bevrijden en met hen vlucht. Langs veel avonturen geraken ze te Marseille, waar ze, na de klassieke twaalf ambachten en dertien ongelukken zonder bestaansmid delen, verplicht zijn naar huis te schrijven, wat mede het einde beteekent van hun mooien droom. Al dienen we voorbehoud te maken voor enkele toespelingen en minder korrekte uitdrukkingen, — zonder te spreken van het valsche Gabor Vaszary begrip dat deze bengels hebben van diefstal bijv., — toch verheugen we ons over dit boek, omdat we in onze taal te weinig bezitten uit de Hongaarsche letterkunde. Het is ten andere vlot en boeiend geschreven, goed vertaald en zeer verzorgd uitgegeven. — Voor niet al te jeugdige lezers een aangename vertelling. M. BROUNS

-- =9r — IV LECTUUR VOOR VOLWASSENEN ALLEEN circa i8 a 20 jaar en ouder (veronderstelt zedelijke voorlichting en vorming)

19.535 Bergstrand -Poulsen, Elisabeth

83

DE KROON. Vert, uit h. Zweedsch dr N. Basenau-Goemans — A'dam, J. M. Meulenhoff, 1940, (23 X i6) 228 blz. f1, 2,90 [49 fr.] IV, [P] — Een kroonluchter in de kerk gehangen door een adellijke familie wordt door deze teruggenomen wegens verzuim van het onderhouden van het adellijk grafteeken op het kerkhof. Daarop wordt een servitude opgelegd dertig jaar eiken Zaterdag het graf te verzorgen ; alleen dan zal die kroon weergeschonken worden. Een vroom meisje neemt het op zich, en blijft te midden van zware levenslasten trouw aan dit ideaal : ten slotte zal toch slechts haar dochter het doel bereiken. Opgepast voor het « excès d'honneur » en de « indignité » ! Zeker, vrouwelijk en Zweedsch (Lagerlófsch) merk is doorgaans braaf, gezond, idealistisch, en daardoor goed. Ook bezit Schr. de gekende liefelijke natuurpoëzie, gezelligheids- en gezond-pathetische fantasie dier school ; blijkbaar een mooi talent voor sproke E. Bergstrand-Poulsen en sage (zooals feitelijk De Kroon er een is). Aan de andere zijde, zooals eveneens maar al te dikwijls bij Skandinaafsche werken : i°) de eeuwig dezelfde traditioneele personagiën (de zachte en de stuursche dominee !) ; 20) het aandikken tot een vol boek, wanneer er feitelijk geen stof meer is : Zoo hier : de 2e helft zou redelijkerwijze één bladzijde epiloog beslaan ; nu zit er geen schot meer in ; dan maar herhalen of brokken copieerlust des dagelijkschen levens inlasschen. De Ie helft is werkelijk mooi en ook boeiend, net een Lagerlof. Dr JORIS CAEYMAEX

19.536 Birkner, Friede

83

HET MOEDIGE KLAVERBLAD. Vert, uit h. Duitsch dr Elisabeth Kroese — Den

Haag, Zuid-Roll, Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl, í94o (20 X 14) 225 blz. 25 Jr.

IV — Drie gezusters, zedelijk gaaf, verarmd en werkzaam : de oudste, die het huishouden doet en flink moedert, — de tweede, verloofd met een veel ouderen afperser om de schulden van vader vernietigd te krijgen, — de jongste, het garderobejuffertje bij den schouwburg. En daar is ook Max de gymnasiast. Op leuke wijze komen zij in aanraking met een fameus-rijken globetrotter, die hun berooiden toestand verneemt. Het happy end komt voor de drie : elk vindt den lieven man en de afperser wordt het voetje gelicht om zijn wisselzwendelarijen. Frisch geschreven verhaal vol humor en optimisme. Maar dat is ook al : gewone ontspanningslectuur. A. VAN DEN DRIES

19.537 Brey, Henriette ♦

83.1

PRIESTERSTRIJD. Roman. Vert. uit h. Duits [Heidevikar] dr H. J. van Deursen — Kortrijk, Zonnewende, '940, 2e druk (24 X i6) 329 blz.

32 Jr. ,geb. 45 Jr.

III-IV — Met helder psychologisch doorzicht heeft H. Brey in dezen katholieken heimatroman den tragischen zielestrijd uitgebeeld van een vereenzaamd heidepastoor. Van uit de stad zag een fijn beschaafd, rijk begaafd geestelijke, onverwacht, zich overgeplaatst naar een verafgelegen boerenparochie. Daar botste zijn zielenijver af op dwarsdrijverijen, beknibbelingen, verzet en laster. Meer dan eens dreigde zijn ziel onder den last van die eenzaamheid, onbegrepenheid en vijandschap te bezwijken. Een lichtstraal : de steun van een begrijpende ziel. De maat liep over. Hij wou weg uit dat midden. Maar in de gelegenheid gesteld een andere parochie te gaan bedienen, verkiest hij 't zwaarste offer te brengen : te blijven. Ten slotte wint hij door zijn priesterlijke goedheid en toewijding het hart zijner paro- Henriette Brey chianen. De schr. zet deze nobele priestergestalte in schrille tegenstelling met de ruwe, primitieve levenswijze dezer bekrompen en weerbarstige heidebewoners, en hangt rondom dit pijnlijk konflikt de vreedzame rust en de geheim schoonheid van de heidevlakte onder de afwisselende toover der seizoenen. Boeiend-zinge geschreven, geladen met menschelijke tragiek, laat deze roman bij den lezer een diepe ontroering achter. D. DE PAUW

- 192 -

19+538 B1oemert Reinier 83.2 : 83+3 ALZOO OOK OP AARDE,.. - Raam, Bosch & Keuning (Opgang-serie) 1939 (o x i) blz+ fl+ 2,i 5 ; geb, f1. 2,9 Iv - Paul v. Rhoon, een idealistische dokterszoon en oud mobilisatie-militair, werpt zich als proletarier stoimachtig in de hoçeloze sociale strijd. Na een ellendige levcnskruisweg vindt hij beiusing in het geloof zijner moeder : Uw wil geschiede+.+ al zoo ook op aarde. Voor 20-jarigen een waarschuwing, voor vcertigcrs ecn Levesliging van htn levenservaring Een moedig-raak menskurdig hoek dat schrijnt verhe!dert en troost ; een uit duizenden voor elk rechtschapen mens wien de eller de' van çauçers een Obsessie was of is. Dr W. G. JACOB 272

19+539 Cra rners, Nico

83.0

TWEE DAGEN HOOFDREDACTEUR - Adam, De A'danîsche Keizrkaner, 1939 (20 X 14) 246 blz, Ii, 1 +5 0 [20 fr.]; geb. f1. 245 [o Jr.] IV - Dc hoofthedacteur van een groote courant wordt zekeren morgen veinioord gevonden t dak van de lift, Insçecteur Jimmie neemt dan enkele dagen de plaats van let slachtOp he offer in, on weet aldus den moord tot klaarheid 1 brengen. - Aardige ontsçanningsccivur. PAUL FRISCHE

19.540 de Jong, Dola 83 GASTVROUW IN HET GROOT, Geïll, dr R. Reindcroff - A'cfcm, v. Hclliina & Warcndorf (Opbicei) 1939 (24 >< 17) igg blz, f1. 2 geb, /1. 2,75

IV, M - Wccr eens ceri werkelijk mooi boek voor onze meisjes van 17 jaar en ouder. An, die later haar vader in zijn hotel moet opvolgen, komt in een hotel aan de Adriatische zee haar lccrtijd cloorrnakcn. Hier rijpt ze door veel moeilijhheden als mcnsch en vindt J. W. KEMPEES ze Michael.

19.541 Depauw, Valere

83

JULES BONNEMINE - R'darn, Nijgh & v. Ditmar ; Brussel, A. Manteau, igo (20 X 14) 167 biz. 1 8 Jr. ; geb. 28 Jr. Iv - In Het menu van den tweeden dag. . . » gerecenseerd onder nr 19.458.

19.542 Duribreux, G. 83 BRUUN - Adam, Wereidbibliotheek, 1939 (20 >< 1 6) 198 blz, f1. 2 ; geb. fl. 2,75 111-1V - Een streekoman, die het diepe, eerlijke, behoudsgezinde, bonkige karakter van zeevissers en hun gezinnen in een dorp aan de Belgische kust schildert. Op de woelige zee nadert de ziel van den zwoegenden visser het dichtst tot God. PH. ELSENSOHN

19.543 Duykers Louisa 83,1 WISSELVALLIGI-IEDEN - Leuven, DavidsJond (Volksboek) 1940 (20 x 1 6) 15 Jr. Onder a r 19.495 in Het Menu van den tweeden dag ... » besproken.

IV -

((

19.544 Graumans,

A. A. L. 83.8 D'N DIR E EN D'N BLAALWE VAN ULVENHOUT - Zeist, De Torentrans ; Antwerpen, De Nederl. Bkhdl (De Streekr. r ) 93Q, herz. druk (20 >< 14) 167 biz. 29,75 Jr.

IV - De zdóveelste heruilgave van één der plezierige boekskens van « Den Dré , die ock in de Noord -Brabantsche pers in den vorm van feuilleton - steeds een grooten lezerskring bereiken en amuseeren. Het is gezonde, populaire lectuur, best te vergelijken met wat cnzen Vermandere schrijft. Graumans doet goed werk voor zijn volk. A. V. D. VELDE 19.545 Haluschka,

Hélène 83.1 HET LIEFDESLIED DER MARKIEZIN - Vertaald uit het Duitsch [Das Liebeslied der Frau Murqvise] door Frans van Oldenburg Ermke - Den Haag, De Residentiebode, (Vita serie) 1940 ( 2 4 ,' < 1 7) 305 blz. 6oJr.

IV* _ Besproken or der nrI 9 .464 in Boeken der maand

19.546 Herzog, R u dolf

83.1 : 83.3 DE GEBROEDERS WISKOTTEN. Vert, uit h. Duitsch [Die Wiskottens] - Haarlem, De Spaarnestad (Kennemer-serie n r 14) 1938 (20 X 14) 316 blz. fl- 0,30 [,go Jr.]

111-1V, [P] - Dit boek is als een hulde aan de ontwikkeling van het kleine Duitsche textielbedrijf tot een grootonderneming en tevens een hulde aan de degelijkheid van den Duitschen merzsch. We begrijpen het best dat het werk in zijn land een halve eeuw geleden, bij zijn verschijnen, rnassaoplagen bereikte. Met zes broers staan ze in de zaak, die door hun ouders werd oçgezet ; zes zelfstandige menschen, die vaak botsingen hebben met elkaar, maar bij wie vroeg of laat toch altijd als hoogere belangen gelden : de familiegeest en de zaak. De Wiskotten's is een idealistische roman en ondanks hun vooropgezet

karakter worden de iiguren toch behoorlijk psychologisch belicht. In weerwil van den

critisch-protestanschen geest en de doorgaans realistische voorstelling der handelingen is deze roman gezonde lectuur voor ernstige volwassenen, daar hij ontzag opvordert voor den arbeid en voor een gezond, maatschappelijk leven, daar hij van leer trekt tegen hui chelarij en de deugden huldigt van trouw en eerlijkheid. PAUL HARDY

-- 1 93

19.547 Kolkman, Jaap

83

JANUS KRUL EN ZOON — Wageningen, Gebr. Zomer & Keuning, zoo, 3e druk (24 x i6) 205 blz. geb. f1. 2,90 IV, [P] — Besproken onder nr 19.456 in « Het menu van den tweeden dag... ».

19.548 Koning, Erna

83.9

:

89

EEN VASTE BURCHT. Naar authentieke gegevens uit de ze periode van de FinsRussische oorlog. Geïll. met 2 kaarten — A'dam, A. Blitz, 1940 (22 x 15) 254 blz. fl. 2,90 IV — Schrijfster heeft de haar medegedeelde ervaringen van een jong verdediger der Finsche vrijheid verwerkt tot een alledaagsch, maar actueel romannetje, dat ons den ootlog met al zijn verschrikkingen voorhoudt. TH. VAN DER KUN

19.549 Muschler, Reinhold Conrad 83.9 NOFRETETE. Vert. uit h. Duitsch [Nofretete] dr Dr Rosa Knops — Brussel, Onze Tijd, zo fr. ; geb. 30 fr. 1 94 0 (2I x r6) iio blz+ IV — Een novelle die de figuren oproept van Echnaton, den spiritualistischen en pacifislischen dichter — Pharao en diens echtgenoote Nofretete — deze laatste schijnbaar eenigszins achteruitgesteld door Echnatons dweepziek idealisme, doch hem toch trouw terzijde staand. 'n Toetsje egytische kleur en fraaie tafereelen maken de novelle tot een aangenaam stuk. Alleen doen Echnaton en Nofretete wat te veel denken op een idealistisch domineeshuwelijk, terwijl de politieke gesprekken ook wat te veel den toon van moderne ideologieën hebben. Dr JORIS CAEYMAEX

19.550 Nelson, Al. P. 83.0 MANNEN BUITEN DE WET. Vert. uit h. Amerikaansch dr W. J. A. Roldanus Jr — Den Haag, Zuid-Holt. Uitg. Mij ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl, í94o (20 x 14) 238 blz. 25

IV — Een zeer bewogen cowboyverhaal : gevechten zonder eind met geweren, revolvers en vuisten van groepen bandieten, die diligenties en treinen overvallen en banken plunderen. Een liefdegeschiedenis maakt alles nog aantrekkelijker, zonder evenwel eenig zedelijk bezwaar op te leveren. — Goed in zijn soort. J. LAUWERYS

19.551 Olmen, W.

[pseud..]

83.3

♦ ROND WIND- EN WATERMOLEN. Geïll. met houtsneden dr Gerard Baksteen — Ravels, Drv_kk. F. de Kinderen (i

x 15) 126

blz.

15

Jr.

IV — Deze dorpsnovelle verhaalt den ergen twist tusschen aanhangers van den baron en diens opponent : in casu ligt die twist gebald in den boer eenerzijds en den maalder anderzijds. Nu loopt er juist een mooie idylle tusschen de kinderen van de ruziemakende vaders, en ze krijgt haar kroonstuk na den moordaanslag en de brandstichting op den molen : de zoon van den boer gaat er achter. Dat brengt den boer tot inkeer. Iet verhaal is vlot, afwisselend, rolaar vlindert aan de oppervlakte. De losse typeering van enkele volksmenschen ligt vooral in den volkschen dialoog. Schrijver wil schuilgaan achter een pseudoniem : de schuchterheid van den beginneling ? Als kijkje in het politiekwoelig dorpsleven kan deze novelle er door. A . VAN DEN DRIES

19.552 Padover, S, K., Dr 83.9 t 92 HET LEVEN EN DE DOOD VAN LODEWIJK XVI. Vrij bew. naar h. Engelsch [Life and death of Louis XV1] — Haarlem, De Spaarnestad (Kennemer-serie nr 22) 1 939 (2 0 x 1 4) 318 blz. 4,90 fr. IV — Uit de rijk--gedokumenteerde studie van den Amerikaan S. K. Padover over deze tragische figuur, en uit het werk van E. L. Higgins over de Fr. Revolutie, werd dit « verhaal » gedistilleerd, dat als ontspanning door volwassen lezers kan genoten worden, M. BROUNS

19.553 Priestley, J. B. 83+0 HET WITTE KASTEEL BIJ DE DOODENVALLEI. Vert. uit h. Engelsch [The Doomsday men] — Haarlem, De Spaarnestad (Kennemer-serie nr 13) 1938 (20 x i8) 318 blz. fl. 0 ,3 0 14,9 0 ƒr ] IV — Een fantastisch thema wordt hier door Priestley behandeld. 't Gaat over een geheim genootschap, dat zich tot taak heeft gesteld de wereld, waarvan toch niets heil te verwachten is, te doen aan stukken springen.-zams Griezelig. En de heeren in kwestie zijn geen sufferds ; ze maken korte metten met ieder dien ze ervan verdenken, roet in hun giftig brouwsel te willen gooien. Ril niet : alles eindigt op een zoen, evenals in de vulgairste Amerikaansche ,

J. B. P^tiestley

tweede-rangsfilm. Maar als Priestley zich met zoo'n onderwerp voor een stuiversromannetje inlaat, dan groeit er toch nog altijd wel iets uit dat lezenswaard is, en wel omdat



194 -hij het heele avontuur zelf niet erg « au sérieux » neemt en weet wanneer en met welke dosis hij kruiden moet. Men zal zich echter wel wachten de talenten van Priestley naar hun verdiende waarde te schatten aan de hand van zoo'n week-end-epos. PAUL HARDY

19.554 Rilke, Rainer Maria



83.1 : 83.9 KONING BOHOESJ. Vert, uit h. Duitsch [Kónig Bohush] dr Gerard den Brabander — Maastricht, Brussel, A. A. M. Stols, 1 939 (20 X z2) 97 blz. fl. i,5o

IV — Typisch-Rilkiaansch is dit sprookjesachtige vertelsel over den bultenaar Bohoesj (door wie Rilke's ziel tot ons spreekt) met zijn poëtisch gemoed, zijn op de irrealiteit wiegend innerlijk leven en zijn plat-realistischen dood. Bohoesj leeft in een bestendig contact met het irreëele, waarvan iedere realiteit boordensvol is, wanneer men maar den moed bezit om zonder inachtneming van conventioneele reacties de realiteit te doorschouwen en wanneer men in alle konsekwenties subjectief durft te reageeren op zijn eigen menschelijke gewaarwordingen. Hoe irreëel dan ook, de dingen zijn zoo frappant bij Rilke dat ze dieper invreten Rainer Maria Rilke dan de werkelijkheid-zelf ; ze laten iets onuitwischbaars na lijk voorbije vizioenen, die men niet uit het geheugen kan schoppen, ofschoon men er toch nooit een bevredigende verklaring voor vond. Wat het begrijpen van Bohoesj' psyche betreft, lijkt het ons verkieslijk aan iedere analysezucht te verzaken; men tracht zich tevreden te stellen met een zeker «bevroeden» van het innerlijk leven dezer zonderlinge schepping uit Rilke's begenadigd brein, doch dit « bevroeden » schenkt een vreemde sensatie van onvoldaan genot, welk men echter niet voor iets concreters zou willen ruilen. Koning Bohoesj is tevens een klein nationaal epos : het heele oude Praag leeft erin. PAUL HARDY

19.555 Simons, Jozef

♦ EER VLAANDEREN VERGAAT — Turnhout, van Mierlo-Proost, 1940, ge duizendtal (ig x i3) 217 blz. i8 fr. IV — Het is volstrekt overbodig « dit epos van Vlaanderens strijd en leed aan het front » aan te bevelen : iedereen weet dat dit het belangrijkste en krachtigste boek is van dezen sympathieken auteur. We verheugen er ons dubbel om, dat de wensch hier vroeger uitgedrukt (Rec. 14.417) in vervulling gaat, nl, dat deze blije Vlaamsche roman haast om het jaar den herdruk beleeft, dien hij wezenlijk verdient.

83.3 : 89

M. BROUNS

19.556 Smelik, Klaas

83.0 : 83.9 : 89

STORM OVER DE OCEANEN — Baarn, Nederl.

Uitgeverij

; Antwerpen, N. V. van Ditmar's Boeken Import,

Jozef Simons

1940 (2o x 14) 242 blz. IV — Lees de bespreking hierover in « Het menu van den tweeden dag... » onder n r 1 9.457•

19.557 Streuvels, Stijn ♦

83.8 KERSTVERTELLINGEN. Geïll. met houtsneden door

Désiré Acket — Brugge, Wiek Op ; A'dam, Veen, 1939 (23 x i6) '49 blz. 30 fr. ; geb. 40 fr.

Stijn Streuvels

IV — In dezen bundel heeft Streuvels vijf kerstverhalen bij elkaar gebracht, die over een jarenlange periode van litteraire bedrijvigheid, deels vroeger reeds gepubliceerd werden, en die, behoudens het benijdenswaardige belletristisch genot, dat ze den lezer schenken, tevens typeerend zijn voor bepaalde tijdvakken uit zijn evolutie als kunstenaar. Zulks niet zoozeer wat den vorm aangaat, dan wel wat betreft het gehalte aan zuivere menschelijkheid, dat in zijn werk voorhanden is. Wij zouden er de voorkeur aan gegeven hebben, indien deze vijf vertellingen gedateerd waren geweest. Ze vormen echter een bundel heerlijke prozakunst, die men noode zou willen missen. PAUL HARDY



195 --19.558 Toonder, J. Gerhard

83.1 : 83.3

EEN MAN ZET DOOR — A'dam, Elsevier, 1 939 (22 X i) 326 blz. f1. 2,90 IV, N — In het artikel « Een menu van den tweeden dag... » besproken onder nr 1 9.453-

19.559 van Havelte, Sanne

83

IN DEN STORM. Geïll. dr Rie Reinderhoff — A'dam, N. V. van Holkema en Warendorf (Serie Opbloei) 1 939 (23 x 14) 27o blz. fl. 2 ; geb. fl. 2,75 IV, M, [P] — Juultje, de jongste dochter uit een dominee's gezin wordt na een mislukte liefde hulp in de huishouding bij 'n vriendin. Hier ontmoet zij haar toekomstige man. Aardig boek met 'n gezonde moraal.Zooals de meeste werken van deze schrijfster,spelen personen uit haar andere boeken een rol. Voor oudere meisjes. A. MULLER

19.560 Yank, Ben

83.0

HET MOEILIJK PROBLEEM « LANGENDAAL ». — Eindhoven, Het Poirtersfonds, 1 940

geb. Ii. i,go

(2I X 17) 278 blz.

IV — Een uit Rusland afkomstige communistische misdadiger heeft in ons land vele diefstallen geleid en de buit doen vervoeren naar de geheime onderaardsche gangen van het kasteel « Langendaal ». De bedienden van het kasteel zijn voor een gedeelte in het complot betrokken en omdat de graaf meent, dat niet alles gaat zoals het eigenlijk gaan moet en er iets vreemds aan de hand is wordt een detective ontboden, die met zijn toevallig aanwezige vriend de zaak tot klaarheid weet te brengen, de schuldige weet te ontmaskeren en de buit weet te vinden. Het boek is hier en daar geestig maar over het algemeen langdradig. L. C. M. ROBBERS

19.561 van Lokhorst, Emmy

83.1

VERONICA. Geïll. met teekeningen dr M. Auerbach — A'dam, Ned. Keurboekerij (Meisjesromans) 1940 (22 x i6) 255 blz. fl. 2 ; geb. fl. 2,50

IV-V, M, N — Veronica heeft vele goede eigenschappen, maar ze is wat schuw en eenzelvig en een tobstertje. Met de hulp van haar vader en Berry leert zij zichzelf overwinnen en haar moeilijkheden te boven komen. Aan het eind verlooft zij zich met Berry. — Aan te bevelen. J. M. KEMPEES

19.562 van Oven, Ro

83.9 : 809

TESSELTJE. Geïll. met teekeningen — A'dam, Nederl. Keurboekerij N. V., 1 939 (23 X i6) 244 blz. fl. 2 ; geb. fl. 2,50

IV-V, M, [P] — Dit boek behandelt de personen, die in de letterkunde « de Muiderkring » genoemd worden, met Emmy van Lokhorst als hoofdpersoon Maria Tesselschade. Het geheel is gehouden in de geest van de tijd, waarin het protestantisme de toon aangaf. Een alleraardigst boek, vooral voor meisjes van Mulo en Middelbare Scholen, voor wie op deze wijze de figuren uit de 17e eeuwsche letterkunde gaan leven. JACQ. VAN DE VEN

19.563

Walch, Jan

83

IS HET TE LAAT VOOR BAYART ? — A'dam, Kosmos, 1 939

(21 X 14) 214 blz.

fl. 2,25 ; geb. fl. 2,90

IV — Op een spiritistische séance manifesteert zich de geest van den i 6en eeuwschen ridder Pierre du Ferrail, chevalier de Bayart. Na enkele kluchtige wederwaardigheden te Den Haag, vertrekt hij, om voor de politie veilig te zijn, naar Parijs, waar hij laaghartig door een paar bandieten wordt neergeschoten. Enkele weken later « materialiseert » zich de geest van Pierre du Ferrail voor een tweede maal, nu in Chicago. Het oordeel van dezen i 6en-eeuwschen Jan Watch chevalier over onze huidige maatschappij is vernietigend : i.p.v. ridderlijkheid ziet hij slechts onechtheid, eerloosheid en plebejerdom. — Het is een boeiend en geestig verhaal. A. C. OOMES

r96 V -- LECTUUR VOOR ALLEN ook voor aankomende Jeugd (14-15 jaar geschikt

83.9 : 27 : 92.2

19.564 Bethanië ♦

LICHTENDE FAKKELS. Geïll. dr Lode Sengers — A'dam, van Munster, 1939 (2I x 18) 129

blz,

z7 fr.

V-VIa — Weer eentje van die prachtige Bethanië-boeken !Schrijfster verhaalt in dit boek de levensloop van de Apostelen Jacobus en Johannes, alsook de geschiedenis van de eerste Kristengemeenten tot aan de regeering van keizer Trajanus. Wat is de offerende heldhaftigheid van de jonge Kerk met een gloedvolle liefde en groote piëteit beschreven ! We onderlijnen wat P. Leo Rood, S.J. in het voorwoord schreef : « Maar we bevelen het (ook) van harte aan de ouderen en speciaal aan de rijpere jeugd, die zin heeft voor idealisme ». — Zeer warm aanbevolen ! L. VERWIMP

19.565 Boschvogel, F. R.

83.8 : 83.9 : 92.2

♦ DRIE VLAAMSCHE SINTEN IN EEN KERKRAAM. Band en 3 teekeningen dr J. Speybrouck — Tielt, Lannoo, 1940 (21 X 15) 109 blz.

io fr.

V — Besproken in « Het menu van den tweeden dag... » nr 19.461•

19.566 Browne, Eleanor

83

EN ALLES WERD GOED... Vert. uit h. Engelsch [All is bright] dr E. ten Have — A'dam, Ned. Keurboekerij, 1 939 (21 X 15) 224 blz.

Ii. 2,25 ; geb. Ii. 2,50

V — Star Sandringham, die tot zijn dood een ouden heer opgepast heeft, gaat een zeereisje maken. Op het schip hoopt zij den zoon van den ouden heer te ontmoeten en hem eens goed de waarheid te zeggen over zijn liefdeloos gedrag. Zij ontmoet dan ook den scheepsdokter, John Kenneth Barrett en zij zegt hem flink de waarheid; maar hij schijnt geenszins te begrijpen, dat het over zijn vader gaat. Geen wonder ook, want op het einde van het boek, als de twee allangverliefd zijn op elkaar, blijkt dat die zoon John Kent Barrett heette. Ze heeft dus een verkeerde voorgehad ; gelukkig, want nu kunnen ze zonder bezwaar trouwen. FR. VERMEULEN

83

19.567 Capart, Jean

MAKIT. Een muizenhistorie ten tijde der Pharaos. Vert. uit h. Fransch dr M. de Praetere. Geïll. met talrijke afbeeldingen — Gent, G. de Graeve, 1940 (22 X I6) 133 blz. io fr.

V — 'n Schitterende brok romanceering van een stuk egyptische kultuur, met een dito romanceering van bedrijvigheid en methodenleer door een egyptoloog gevolgd. Men weet niet wat het meest te loven : de aangenaam meegedeelde wetenswaardigheden, de knappe verwikkeling en den gang van het verhaal, den fijnzinnigen humor. Een kostelijk, mooi boek. Vertaling zeer verzorgd, taalvast en keurig. Dr JoRIs CAEYMAEX 83 19.568 Claes, Ernest ♦ DE MOEDER EN DE DRIE SOLDATEN. Kerstverhaal — A'dam, H. Nelissen, 1 939 fr. (15 X I I) 3o blz. 5 V — Een ontroerend, schoonmenschelijk verhaal uit de bezetting tijdens den Wereldoorlog. Van een arme Vlaamsche moeder en drie zielige Duitsche soldaten. Een pareltje uit de rijke kroon, waarmee onze groote heimatverteller zich tooien mag. PAUL HARDY 19.569

Conscience, Hendrik

83.9

DE LEEUW VAN VLAANDEREN. Naar de oorspronkelijke uitgave. Geïll. dr Elza van Hagendoren — Antwerpen, De Nederlandsche Boekhandel, 1939 (25 X 1 9) 33o blz. geb. 35 fr.

V — De tekst van deze nieuwe uitgave werd volgens den ien druk van 1 838 bezorgd door Dra Nellie Daman, met de bedoeling een correcten Nederlandschen tekst te leveren met volledige eerbiediging van den stijl van Conscience. In de meer bijzonder voor prijsuitdeelingen bestemde exemplaren werd een passage door de overeenkomstige uit den druk van 1843 vervangen, en werden eveneens een paar drastische uitdrukkingen weggelaten. — De illustraties, zooals trouwens de heele uitgave, zijn zeer verzorgd.

Hendrik Conscience

1

97 83.8

V nss on, Eimar F. 19.570 M

ZWEEDSCHE SPROOKJES. Vert. uit h. Zweedsch dr Em. de Deyne en Jozef Simons — Leuven, Davidsfonds (Jeugdboek nr 31) 1 940 (i g x i6) 151

II

blz.

fr,

V-VI — Deze sprookjes zijn knap vertaald en zeer levendig voorgesteld. Wij laten ons graag daaruit menig zedelesje gezeggen en tevens door den smaak vleien van al het frissche, het ongekunstelde, het oorspronkelijke, dat ze inhouden. In deze sprookjes zullen de kinderen en vaak ook ouderen, het eenvoudige van hun leven terugvinden. — Verdienste werk en uitgave. A. BONI -lijk

83

19.571 Nabben, Jo

MEISJES MET EEN BAAN. Band en ill. dr Frans Lammers

— Heemstede, De Toorts, 1 939 (25 X 17) 246 blz. fl. 3,25

V, M — Lex de hoofdfiguur uit den roman, is een « meisje Jo Nabben met een baan ». Zij is hoofdverkoopster van de afdeeling Confectie, zij is van haren tijd doch ze blijft toch een meisje dat afwisselend haar ontgoochelingen en genoegens beleeft. Tot eindelijk haar mooie dag komt wanneer Alf haar zijn liefde bekent. — Een boeiend roman voor jonge meisjes. FR. CROLS

19.572 Verhuist, Raf



83.9 : 34 : 324 JAN COUCKE EN PIETER GOETHALS — DeurneZuid, Uitg. « De Wekroep », i 94,0 (2o x i) XVII, 8i8 blz. 20

fr. ; geb. 3o Jr.

V — Raf Verhulst voelt veel scherper dan de meeste menschen ; het is een overgevoelige. Hij heeft het herhaaldelijk in zijn leven bewezen. Een onderwerp als dit « Jan Coucke en Pieter Goethals » de onschuldig terdoodveroordeelde Vlamingen, kon wel door niemand vinniger behandeld worden dan door hem. Dit onderwerp kon nu streng documentair- historisch ofwel historisch-verhalend behandeld worden. Verhulst heeft gemeend het grootste aantal lezers te vinden en in zijn gevoel te doen deelen door den ver vorm aan te nemen. Noodzakelijk is daardoor-halend, heel wat verhalend toevoegsel bij het historische geslopen, Raf Verhuist en het is een boek geworden van 82o blz. ! Verhulst heeft een felle taal. Zijn gemoed maakt hem tot een dramaturg, en men verwondert er zich dan ook niet over veel tooneelmatigs in dit boek aan te treffen. Het moet hem een verlichting geweest zijn al romanceerend zijn verontwaardiging te hebben kunnen uitstorten. Dr F. P.

VIa KINDERLECTUUR Voor grootere kinderen van 13, 14, 15 jaar

83

19.573 Blommaert, Aloïs VIER TEGEN VIER. Geïll. met penteekeningen dr Edm. van Of fel — Antwerpen, L. Opdebeek, í94o (20 x i) 47 blz. 3,5 0

Jr.

VIa-b, J — Een papierprop, die tegen het bord openspat, is de oorzaak van gansch de geschiedenis. De Post, een van het dorp, wordt onschuldig gestraft omdat de Sus, een uit de bosschen, niet wil bekennen. Tusschen beide kampen breekt dan de oorlog los en eindigt met den vrede. De stof en de trant van het verhaal zijn zeer gewoon en oppervlakkig. Waarom toch laat de schrijver in de voorstelling zijn helden deugnieterijen uithalen ? Is er dan heelemaal geen ander middel om ze sympathiek te maken bij de lezers ? Overigens is deze voorstelling om hare onevenwichtige lengte niet goed te praten, zoo min als het Aloïs Blommaert brutaal verbranden van de tent. L. VERWIMP

— Ig 8

— 83 : "91

19.574 Casteels, Hilda ♦

BLOND MIES JE ONTDEKT AFRIKA. Geïll. met penteekeningen dr Elza van Hagendoren — Antwerpen, L. Opdebeek, 1940 (20 x 15) 123 blz, io fr.

VIa, M — Ingenieur Verhelst verliest zijn plaats en zoekt tevergeefs naar werk. Om de opvoeding van zijne kinderen te verzekeren aanvaardt hij ten slotte eene betrekking in Kongo, waar hij naartoe reist met zijn vrouw, klein Jantje en Miesje, een schattig meisje van io jaar. Zijn oudste kinderen, Dora en Bob, blijven in België achter om hun studiën te voleindigen. De karakters van de kinderen zijn goed geteekend, alhoewel wat oppervlakkig. Miesje is een zonnekind, waaraan vader en moeder in hun droeve dagen veel plezier beleven. De reis naar Kongo en de eerste kennismaking met het nieuwe land worden in dit boek verteld. Aan te raden. L. VERWIMP

Hilda Casteels

83.8 : 39

19.575 Lootens, Adolf

OUDE KINDERVERTELSELS in den Brugschen tongval met spraakkundige aan taaleigen door M. E. F. Geïll. met teekeningen dr René de-merkingovhtBusce

Pauw — Brugge, Luc. de Reyghere, 12, Groote Markt, 1939 (20 X 15) 62 blz, io fr.

V-VI * — Negen oude kindervertelsels, die als gramofoonplaten gansch trouw én den volkschen verteltrant én het Brugsche dialect weergeven. Voor kinderen zullen deze verhalen juist omwille van de taal moeilijk te lezen zijn. Maar groote menschen die belang stellen in folklore zullen ze glimlachend in één adem uitlezen. De uitgave met illustratie is zeer fijn verzorgd. L. VERWIMP

VIb — KINDERLECTUUR Vccr ictwat gevorderde lezertjes (van 9, Io, II,

12

jaar)

83 : 92

19.576 Audax

DE LEGENDE VAN EEN PRINSESJE. Geïll, met penteekeningen dr jan Waterschoot — Antwerpen, L. Opdebeek, 1940 (26 x i8) i6 blz.

i,5o fr.

VIb, M — Heel vluchtig schetst de schrijver het leven van koningin Astrid, met het doel haar edel karakter, bijzonder haar eenvoud en goedheid, sterk in 't licht te stellen. De bijzonderste verdienste van dit werkje is, dat het met een warm hart werd geschreven. L. VERWIMP

83.8

19.577 Bluthgen, Victor

DE TOOVERFLUIT — DE VISSCHERSZOON, HET HOORPAARD EN DE SCHIMMEL, Vert, uit h. Duitsch dr Leo de Roover. Prettig uitgebeeld dr Frans van Immer

Rad, 8, Helderstr., 1940 (24 X 19) 32 blz. 4,50 fr.-sel—BrchmAntw.,He

VIb-c — Twee eenvoudig, frissche sprookjes, waarvan het eerste veruit het mooiste is. De dwergen Tsip en Tsap zijn leuke kereltjes. Hun strijd tegen den moordenden vos zit vol spanning. En vol vreugde over hun uiteindelijke, plezante overwinning juichen we met al de boschdieren de dappere helden toe. Alleen reeds de illustraties bekijken is een L. VERWIMP genoegen.

83

19.578 Op de Beeck, Leo

BOSCHMANNEKE. Geïll. met penteekeningen dr Theo op de Beeck — Antwerpen, L.

4 Ir.

Opdebeek, '940 (24 X 17) 48 blz.

VIb-c — De geschiedenis van een jongetje uit de bosschen, dat voor het eerst naar school gaat, door een grooten jongen ingewijd wordt in het jongensleven en zich weldra ontpopt tot een kleinen rakker. We weten dat Op de Beeck zeer onderhoudend kan vertellen. — L. VERWIMP Aan te raden.

19.579 van Dorenburg, A.

♦ BAS BAANDERS WORDT UITBESTEED. bibliotheek nr io6) 1940

(2I X 15) 168

blz.

83

Geul. — Haarlem, De Spaarnestad (Jeugdgeb. fl.

1,35

VIb, J — Bas, een kranige jongen van 13 jaar, wordt U de gemeente uitbesteed bij een



— 1 99 ouden klokkenmaker. Deze beleeft veel genoegen aan zijn jongen leergast. 'n Auto-ongeluk brengt den klokkenmaker in het hospitaal en Bas bij den schoenmaker, Pekdraad, een man met een onhebbelijk en ruw karakter, die zijn leerjongen meer slaag dan eten geeft. De langverwachte brief van zijn vader, die in Amerika rijk geworden is en belooft naar Europa over te steken, bezorgt Bas Baanders een zonniger toekomst. Veel spanning zit er in dit boek niet, doch het goede hart van Bas blijft ons tot het einde toe bekoren. L. VERWIMP

Wolffenbuttel-van Rooijen, H.

19.580 ♦

83.8

INTRO'S EERSTE GROTE REIS. Geïll. — Haarlem, De Spaarnestad (Jeugdbibliotheek nr i o5) 1940 (2I X 15) geb. fl. 1 ,35 H.Wolffenbuttel-v.Rooijen 159 blz. VIb, J — Imro, het zoontje van een schatrijk koopman woont op een kasteel en wordt door zijne moeder gansch verwend, zoodat hij onhandelbaar is en een lastpost voor knechten en meiden. Op een dag houdt hij zich niet meer aan het verbod nooit buiten het park te gaan. Imro begint dan « zijn grote reis », die slechts tot in de kleine hutten van het naburig dorp loopt. De avonturen die hij meemaakt genezen hem ten slotte van zijne verwaandheid. De tweede helft van het boek wordt een sprookje en ongelukkiglijk te langdradig. — De boeken van schrijfster hebben geen aanbeveling L. VERWIMP meer noodig, ze zijn overbekend.

VIc -- KINDERLECTUUR voor beginnelingen van 6, 7, 8 jaar

83

19.581 Br F.

EEN ECHTE DROOM. Geïll. dr J. W. — Averbode, Goede Pers, í94o (26 x r') 46 blz. 4,50 VIc — 't Verhaal loopt over een dief, die inbreekt uit noodzakelijkheid, berouw krijgt over zijn daad en alles weergeeft. Klein Liesje heeft de man zien binnen dringen langs het venster, ze heeft zelfs vriendelijk met hem gepraat en beloofd niets te verklappen. Is het echt wat ze zag, of is het slechts een droom ? Ze weet het zelf niet, maar vertelt dit alles toch aan haar ouders en aan den agent, die de opsporing van den dief op zich neemt. Op de straat komt Liesje herhaaldelijk den man uit haar droom tegen. Na teruggave van 't gestolen geld brengt Liesje haar vader bij den man. Vader bewogen door de armoede, waarin de man met zijn huishouden leeft, vergeeft hem, doet de opsporing stop zetten en bezorgt hem een goede betrekking. De korte zinnetjes van dit lief verhaal staan onder elkaar gedrukt alsof het verzen waren, wat hetlezen voor onze kleuters fel vergemakkelijkt. De teekeningskens zijn fijn maar nogal karig. L. VERWIMP

83

19.582 Dister, Maria ♦

PIOELEKEN. Een verhaal voor kleine kinderen volgens oude versjes HET VERTELSELTJE VAN KERKMIER. Een miertje dat naar Jeruzalem wilde gaan om Onzen Lieven Heer te verlossen (volgens een oud verhaal) Beide geïll. met penteekeningen dr Edm. van Offel — Antwerpen, L. Opdebeek, 1940 (24 X i6) elk

elk i6 blz.

1,25

fr.

VIc — Pioeleken is het oud verhaal over « het hondje dat niet bijten wil, het stokske dat niet slaan wil, enz. », maar verteld over een klein Kangaroeken (?). L. VERWIMP Kerkmier is een ongelukkig verhaaltje met een nog ongelukkiger einde.

88. - Gemengde Opstellen 19.583 Binnendijk, D. A. M.

84 : 809

ZIN EN TEGENZIN — A'dam, J. M. Meulenhoff, 1939 (20 x 14) 176 blz. fl. i,go



-- 200 III-IV * — De titel « Zin en tegenzin » moet ongeveer « rationalisme en mystiek » beduiden, beter « individualisme en cosmische verbondenheid ». De auteur voelt zich vooreerst rationalist en individualist ; voor de mystiek en het cosmisch aanvoelen wil hij echter niet gesloten blijven. Hij- bundelt twaalf vrij korte critische opstellen : besprekingen van romans, essay's en verzen. Het zijn meestal vlijtige, dikwijls geslaagde pogingen om in het wezen van het besproken werk door te dringen (dat nemen we best waar, wanneer hij Zuidnederlanders bespreekt de Pillecijn, Roelants, Walschap, Toussaint van Boelaere, Gilliams) ; onaanvaardbaar blijft alleen het zoo beperkte, zoo aanvechtbare standpunt. Zoo beperkt : de auteur beoordeelt, van uit de hedendaagsche literatuur, het geheele leven ; — zoo D. A. M Binnendijk aanvechtbaar : wars van traditie, methodiek, verworvenheden, stelt hij zijn individualistisch -willekeurige bedenkingen als absolute openbaring voor. Hij mist de ruime en bezonken cultuur, die zin voor proportie in zich besluit, eerbied en schroom, een grondigen en consequenten ernst ten overstaan van de allereerste levensvragen. Niettegenstaande den verzorgden stijl, blijft de toon mat ; de nogal breedsprakerige reflexie ontbeert ten eenenmale de flitsende paradox. Letterkundigen zullen zich voor dit bundeltje interesseeren ; anderen hebben er niet veel aan. Em. JANSSEN

84 : 809

19.584 Eeckhout, Joris

LITTERAIRE SCHETSEN — Leuven, Davidsfonds (Keurboek nr 23) zgq,o (ig X i6) 183 blz.

. 20

Jr.

IV * _ Schrijver noemt dit zijn nieuw litteraire essay « kant schetsmatige karakteriseeringen » van enkele-teknig»,« auteurs, die hij wil inleiden bij de lezers der Davidfondsche keurboeken. In hoofdzaak dus gaat het om de hoofdtrekken uit te stippelen van hun werk, gezien meestal in het kader van hun leven en gevolgd in hun evolutiegang. Uit de Tachtigers : A. Verwey, wien hij de veneering niet gunt van H. Poort en M. Uyldert ; W. van Nouhuys, voor wien hij meer waardeering opeischt en dien hij beschouwt in zijn verhouding tot de Vl. literatuur. Uit de Van-Nu-enStraksers :Stijn Streuvels, in wien hij een dualisme ontdekt en dien hij daarom becritiseert vooral in later opus ; Rich. de Cneudt den stemmingsdichter, en vooral K. van de Woestijne, voor wien hij in adoratie blijft. Uit de jongste Joris Eeckhout romanliteratuur : Marcel Matthijs, den « opstandeling », in wiens werk hij een opvaartlijn ziet. -- Het al afgewisseld en gemotiveerd door goed gekozen citaten. Af en toe een striempken critiek en zelfs polemiek ten gehoore en believen van A. Vermeylen, A. Verwey, Pater Janssen. En aldoor weeft hij er tusschen zijn opvattingen over de litteraire critiek. Een eerlijk, ernstig, bezonken boek. A. VAN DEN DRIES -

19.585 Haighton, Alfred A., Dr

84 : 92.8 : 809

OVER JEANNE KLOOS-REYNEKE VAN STUWE. Essay. Met een woord ter begeleiding dr Dr K. J. L. Alberdingk Thijm— Den Haag, Luctor et Emergo (De nieuwe Gids 1938 (25 x i6) iq,o blz. fl. 1,50-bilothek)

J. Reyreke-van Stuwe

IV *, N — Dit essay dateert van '29 ; toen verscheen het in De Nieuwe Gids als vervolg -artikel. Wel is het wat bijgewerkt, maar zonder eenig diepgaande wijziging. Om de romancière te belichten, werd slechts een keuze gedaan uit haar ceuvre,en die keuze viel op den roman- cyclus (genre Comédie Humaine) Zijden en keerzijden, zestien deelen, die voet voor voet bekeken en besproken wordt. Wij laten den schrijver zijn critisch oordeel over de schrijfster, dat erg dithyrambisch is op gansch de lijn, en door weinigen zal gedeeld worden als steekhoudend. Doch 't gaat meer over de algemeene lijn van dit werk. Het is alreeds verouderd. Steller maakt zich al te gemakkelijk af van dit euvel, door voetelings de opmerking te verwerpen dat na betrekkelijk zoo langen tijd nieuwere letterkundige inzichten naar voren zijn gewoeld. Als hij verklaart dat het eenig steek-

-- 201

-

houdend stelsel van litteraire waardebepaling is dat van Tachtig, van de « onsterfelijke » Tachtigers, dan is zijn maatstaf veroordeeld. Om het verwijt te ontloopen dat hij te veel prijst en te weinig laakt, betoogt hij dat mei z een schrijver moet beoordeelen naar zijn beste, niet naar zijn slechtste werk : dat is E ;en valsche, luchtige redeneering. Over het zielsbeeld der romancière is hij al te bondig e n werkt al tez ichtbaar naar de receptjes der psycho-analyse. Over het ethische, dat zoo'r, ^ deuk krijgt in deze romans, geen woord. Met omzichtigheid dus te gebruiken. A. VAN DEN DRIES

19.586 Overdiep, G. S., Dr 8 8 : 809 ONZE RENAISSANCE IN PROZA. Bloemlezing uit geschriften van de 16e en 17e eeuw

-- A'dam, Wereldbibliotheek N.V. (Encyclopedie in Monografieën) 1939 (20 x i) 319 blz. Ii, 2,25 [3 6 fr.] ; geb. fl. 3 [48 fr.]

III * — Een zeer belangwekkende bloemlezing met stukken van Hugo de Groot, Marnix, Coornhert, Jan de Witt, Jan van Hout, Hooft,Vondel, Huygens en a.m. De stukken en fragmenten, vaak in betogende stijl gehouden, eisen van den lezer veel speciale belangstelling en veel gec'uld. 't Is allerminst ontspanningslectuur en de lezerskring zal wel in hoofdzaak beperkt blijven tot de vakgeleerden. G. J. C . ZWANIKKEN

19.587 Rilke, Rainer Maria 86 : 15 : 701 : 801 LEVENSINZICHT. Menselijk waardevolle overdenkingen uit de brieven van Rilke Verz. en ingel. dr Gitta Mencken. Vert. uit h. Duitsch dr J. W. Kuiper —'s Graveland, Uitgeverij De Driehoek, 1939 (20 x i) 238 blz. Ii. i,5o ; geb. Ii 2,25 .

II *, T — Niet chronologisch, maar naar bepaalde onderwerpen gerangschikte bloemlezing brief- fragmenten van een natuur - mysticus. Bij de samenstelling werden speciaal die brieven opgenomen, waarin de ethische- en aesthetische opvattingen van den schrijver uitkomen; zoodoende is de inhoud een afspiegeling geworden van Rilke's denken en leven. Speciaal de brieven « Over God » en « Over liefde, huwelijk, vrouw en vriendschap » toonen ons een oprecht worstelend mensch, die zich niet onderwerpen kan aan eenig gebod of regel, maar toch buiten alle kerkelijk- of openbaringsgeloof naar zielsgemeenschap en vereeniging met de Godheid streeft. E. M . DAMEN

19.588 Rubens, Maria

85 : 92

'T IS TOCH VERGEVEN. Twee brieven uit het jaar 1571. Bezorgd dr Dr W. G. Hellinga

— Den Haag, L. J. C. Boucher ; Antwerpen, De Nederl. Boekhdl, 1 939 (17 X z) 45 blz. z6 fr. IV — Maria Rubens is Maria Pypelincx, de vrouw van Jan Rubens, de moeder van onzen grooten schilder. Men weet dat haar man, rechterlijk raadsman van Willem van Oranje tijdens dezes verblijf te Antwerpen, samen met zijn gezin den prins was gevolgd naar Dillenburg, en zich daar vergat bij de prinses van Oranje. Hij wordt gevangen gezet

wegens overspel. Zijn vrouw schrijft hem deze twee brieven van vergiffenis. Deze uitgave beperkt zich bij den tekst der brieven, met enkele toelichtingen tot gemakkelijker begrip Dr FL. PRIM5 van de zinnen.

19.589 Staverman, H. W., Dr 83.8 : 809 HUMOR EN HUMORISTEN (178o-i9o5). Geïll. met teekeningen dr J. Wiegeman — A'dam, J. M. Meulenhoff ; Antwerpen, van Tuyl (Serie Dietse Letteren) í94o (i8 x 12) 199 blz. f1. 1 X45 ; geb. f1. 1 ,75

V — Een bloemlezing van humoristische fragmenten uit onze letterkunde vanaf WolffDeken tot en met van Looy. De bekoorlijke inleiding maakt het ons niet duidelijk, hoe het macaberste deel uit De kleine Johannes (het bezoek aan de graven) onder de humor kan Dr JOP POLLMANN vallen .

19.590 Tazelaar, C. 84 : 008 : 809 DE CULTUURWAARDE VAN HILDEBRANDS CAMERA — A'dam, Uitg. Mij Holland , 1939 (24 X i6) 32 blz . f1. 0,75 IV — Door een beknopte uiteenzetting van karakter en eigenschappen, en het aanhalen van eenige feiten uit de geschiedenis van de « Camera » tracht schrijver onder de aandacht te brengen welke bijzondere plaats dit werk sinds zijn verschijnen innam en de cultuurwaarde aan te toonen van dit typisch Nederlandsche boek. A . HERMANS

—.202.._

19.591 van der Meer de Walcheren, Pieter ♦

84 : 9 : 23

WERELDGESCHIEDENIS EN CHRISTELIJKE MORAAL — Brugge, Wiek Op, 1940 (21 x i6) 24 blz. 6 fr. IV-V — Met dezelfde vurigheid waarmede de bekeerling P. van der Meer, Christus heeft gezocht en gevonden, zoekt hij nu Christus en de onzichtbare werking van zijn genade en zijn leer, in de wereldgeschiedenis. De eeuwige, hartstochtelijke zoeker is hier aan 't woord : « Ik ben bezeten door den hartstocht om te begrijpen hoe en waarom alles zoo gebeurt » (blz. 7). We hooren den heftigen kreet van den denkenden christen van onzen tijd — en het antwoord op de brandende vraag op het waarom van den oorlog en het onrecht in deze wereld — « Terug naar Christus en de Kerk ! » Schr. hamert hier nogmaals op het beleven van het geloof. Voor ons, christenen, is deze tijd er een beteeP. v, d, Meer deWalcheren kenisvolle : « De christen is de kleine deur waardoor God in de wereld binnengaat ». Geschreven in den meesterlijken stijl van P. van der Meer, is deze brochuur ten zeerste aanbevolen. M. VAN HOECK

19.592 Verachtert, Frans, Dr ♦

84 : 92.8 : 809

KAREL VAN DEN OEVER. Geïll, met protret — Leuven, Davidsfonds (Volksboek nr 291) 1940 (zo x 17) i86 blz. i 5 fr. IV — Deze monographie, het proefschrift van een doctorandus, getuigt van ernstige studie en gedegen arbeid. Een zware voorarbeid is voorafgegaan : lectuur van boeken, tijdschriften en kranten, reizen en bezoeken, intervieuws en steekkaarten, napluizen van brieven en handschriften, dan het orde en licht brengen in dien chaos. Zoo gewapend kon de jonge auteur de wandeling maken doorheen dat zoo veelzijdig leven en schouwen in die eenigszins lastige psyche van den mensch. Hij doet het gewetensvol, zich houdend aan de chronologie, methodisch, tracht alles in dat leven en dat oeuvre te belichten. Terreinverkenning en -uitbating, zooals men ze wenschen kan. Hij lust niet zoo erg het uitweiden over de litteraire stroomingen (wat wel even jammer is), maar des te meer het pikante detail, Dr Frans Verachtert het anecdotisme, den typeerenden zet. Dat werkt het inte- resse flink in de hand. Onbevangen staat hij tegenover den auteur : hij waardeert hem waar hij kan, maar wijst ook tekorten, missingen aan waar hij moet :gapingen in het zeer ongelijk werk, gapingen in het heftig en kortaangebonden temperament, gevolgen van het stoer proselytisme van den auteur, die daverde over gebrek aan geloofsbeleving. Een eerlijk boek, dat getuigt van ernst, fijnen kunstsmaak. Heeft steller in de litteraire critiek A. VAN DEN DRIES zijn weg gevonden ? Wij wenschen het vurig.

91. - Aardrijkskunde en Reisverhalen 19.593 Jonckheere, Karel

91

CARGO — Geïll. dr Martha van Coppenolle — Oude God (Antes.), Die Poorte, 1940 i6 fr. (2o x 1 3) 234 blz. V — Lees de recensie in « Het Menu van den tweeden dag... nr 19.460.

19.594 van der Hallen, Ernest ♦

91

CHEIKS,PELGRIMS EN RABBIJNEN —Utrecht, Het Spectrum; Antwerpen, Standaard Boekhl, — Geïll. dr Frans Mertens (Schijnwerpers nr 36) 1940 (i9 X I i) 153 blz.

fr. i8

V — Besproken in « Boeken der Maand » nr 19.463.

92. Levensbeschrijvingen - Dagboeken 19.595 Beaufays, Ignatius, O.F.M. ♦

92.2

ROZA VAN VITERBO. Patrones der V. J. D. O. Vert. uit h. Fransch dr Burchard Housen O.F.M. Omslag dr Josée Fabri — Mechelen, St- Franciscus Drukk., io (z8 x 2) 6i blz. 4 fr. V — Deze brochure munt uit door de levendige, juiste teekening van het milieu en de historische omlijsting, waarin de sympathieke heilige haar wondere zending heeft vervuld. Een model van goede, leesbare hagiographie. L. VAN HuLLE

20

19.596 Hitler, Adolf

3 93 : 32: 30 : 9: 159

MIJN KAMP. Twee deelen in één band. Vert. uit h. Duitsch [Mein Kamp!] dr Steven Barends — A'dam, De A'damsche Keurkamer, 1940 (2o x 14) XXXII, 852 blz, geb. fl. 4,50 geb. f1. 4,5 0 [75 Ir.]

De ideëen en opvattingen door Hitler voorgestaan en gepropageerd van af de wording van het Nationaal-Socialisme, heeft hij gedurende zijn gevangenschap te Landsberg (1924) te boek gesteld. Inleiding tot dit werk — dat, zooals geweten, op millioenen ex, in de oorspronkelijke taal werd verspreid en in vele talen werd omgezet — is een schematische autobiographie van Hitler, waarin we den jongen man te Weenen, op grond van zijn ideëen over levenservaringen in het bestaande systeem, zich zien los worstelen uit de heerschende politieke en economische structuur. Het heele boek is verder wat de titel « Mijn" Kamp » kort en beslist aanduidt. De strijd van Hitler om zijn ideologie practisch te doen ingroeien in al de lagen van het volk en ze alleszins, met revolutionneerende kracht, hardnekkigen arbeid en niets-ontzienden durf ; onder het impuls van systematischuitgebouwde kaders ; door de meesleepende werfmethodes van een doelbewuste propaganda, naar het bewind te voeren en vorm en gestalte te geven in het vast-aaneengesmede volk. Sedert de machtsovername (Jan. 1933) leeren de feiten hoe de ideologie van « Mijn Kamp » veroverend zich heeft doorgezet. B. G.

19.597 Mac Reavy, L. L.

92.2

19.598 Ouwendijk, J. J.

92.2

♦ DE DIENAAR GODS GUY DE FONTGALLANT. Vert, uit h. Engelsch dr Nic Visser S.V.D. — Utrecht, Het Spectrum ; Kortrijk, Zonnewende, 1940 (i9 x I i) 263 blz. 32 fr. 4z fr. V — Wij moeten de uitspraak der Kerk afwachten over de deugd van Guy de Fontgallant, om te weten of in hem 's pausen woord bewaarheid werd : « er zullen heilige kinderen komen ». Ondertusschen kunnen wij, aan de hand van deze voortreffelijke volledige levensschets, die zijn karakter en deugd beschrijft, ons door dezen kleinen jongen laten geleiden naar den eucharistischen Kristus : Zeven jaar oud deed hij zijn eerste H. Communie. Van dat oogenblik af begon in zijn ziel de genade te bloeien, zoo geweldig dat op elfjarigen leeftijd in 1929, de dood hem rijp vond voor den hemel. Na zijn overlijden werden door zijn voorspraak tal van gunsten, genezingen, wonderen verkregen en verwierf hij een wereldvermaardheid. Ook voor de volwassenen heeft deze jeugdige apostel der kinderen een reddende boodschap. D. DE PAUW ♦

JOSEPH VADER VAN JESUS. Met uitslaande geslachtstafel — Utrecht, Urbi et Orbi, I 1. 3,90 ; geb. f1. 4,90 1 940 (25 x 18) 286 blz. IV — De meening toegedaan dat St-Joseph nog niet die vereering te beurt viel, waarop hij recht heeft, spant schr. zich in om op grond van de H. Schrift, de theologie en de historie, de uitzonderlijke waardigheid en beteekenis van St-Joseph, als « Vader van Jesus » te bewijzen ; voor goed wil hij de ongelukkige benaming voedstervader vervangen zien door deze van « vader ». In welken zin dit moet verstaan, en waarom St-Joseph recht heeft op dien titel wordt breedvoerig, diepzinnig, overtuigend in dit zeer oorspronkelijk werk uiteengezet. Deze bewijsvoering bekrachtigt hij door een merkwaardig historisch overzicht van de theologische ontwikkeling der leer over St-Joseph. 't Weze ons veroorloofd, even in het voorbijgaan, daar het hier de plaats niet is om in bizonderheden te treden, te doen opmerken dat van vaderschap in eigenlijken zin geen spraak kan zijn, hetgeen 't meeningsverschil onder de theologen over de juiste benaming van Joseph's uitzonderlijke roeping eenigszins verklaart. Tusschen die twee methodische gedeelten in verhaalt Schr., zich beperkend bij de vaststaande feiten, het leven van St-Joseph, met 'n zeldzame zuiverheid, psychologisch inzicht en fijn gevoel. 't Boek steekt smaakvol en schrander ineen : de theologische, hagiografische en historische gegevens zijn tot een doorloopend geheel opgebouwd. Wij bezitten niets degelijker over dezen stillen heilige, die door de Voorzienigheid werd uitgekozen als Hoofd van de heilige Familie. D. DE PAUW

19.599 Urbanus, O.F.M.Cap. ♦

92.2 : 83.8

CENTJE KWIK vertelt het leven van den jeugdigen dienaar Gods Frater Jozef van Palermo, in de wereld Vincentius Diliberto, uit de Orde der Minderbroeders- Capucijnen. 3 fr. Geill. — Antwerpen, Franciscaansche Standaard, 1940 (i8 x 14) 56 blz. V — 'n Zeer beknopt verhaal van het leven van Frater Jozef, met als zwaartepunt zijn studentenleven. Bedorven door kameraden leeft hij er maar op los en spotte zelfs met het heiligste. Onhandelbaar van karakter en verderfelijk door zijn voorbeeld werd hij door verscheidene onderwijsgestichten weggezonden. Vader en opvoeders wanhopen tot... tot de genade Jozef vastgreep om niet meer los te laten. Het werkje is slechts een korte

204 — schets zonder psychologische diepte. Het is best geschikt om gedurende eene retret als verpoozing in handen te geven van opgroeiende werkjongens. De uitgave doet denken aan een kleuterboekje. L. VERWIMP

19.600 Quirinus van Alphen, O.M.Cap.

92.2

♦ DE MAN DIE GEKRUISIGD WERD — Helmond, Boekhandel Helmond, 1939 (25 x i8) 417 blz.

45 fr,

;

geb. 6o Ir.

IV — Een Franciskus' leven ontworpen door een geleerd geschiedschrijver en een dichterlijk hagiograaf. Waaruit zorgvuldig alle geromanceer, alle lyriek, alle fantasie werd geweerd, om zoo nauwgezet mogelijk de historische werkelijkheid te benaderen. Dank zij dezen flinken hagiograaf, die met Molenaar en Erens op één lijn mag gezet, krijgen we een kijk op het heilige in dezen mensch, en op het menschelijke in dezen heilige. Van binnen en van buiten wordt hij uitgeteekend. Geen bizonderheid van belang ontbreekt. Franciskus leeft en beweegt, bidt, preekt, beveelt en lijdt onder onze oogen. Hij staat geplaatst in het kader van zijn tijd en van zijn land, waardoor wij zijn ware persoonlijkheid nog beter kunnen aanvoelen. 't Leven zijner eerste volgelingen, met de verschillende richtingen die tot uiting kwamen in zijn jonge orde, en Franciskus' ideaal dreigden te ontkrachten, is kloek en kleurig geschilderd. P. Quirinus aarzelt niet af en toe verkeerde opvattingen af te wijzen, zijn eigen zienswijze voor te leggen. Hij bezit kritischen zin, beheerscht volkomen zijn rijk studiemateriaal, weet heel eigenaardig en spannend zijn stof in te deelen en schrijft een taal die zangerig is en zonnig. Zijn prachtig Franciskus' leven berust op historische werkelijkheid, en betoovert als de schoonheid van oude legenden. D. DE PAUW

19.601 Walter, Otto ♦

92.2

PIUS XII. Leven en persoonlijkheid. Geïll. met i4 pltn — A'dam, De Tijd ; Antwerpen, Standaard-Boekhdl, í94o (20 X 14) 206 blz.

28 fr.

V — Na de in denzelfden trant gestelde biographie van Z. H. Pius XI en van Kard. Gasparri, komt onze huidig regeerende Paus Pius XII aan de beurt om zijn hoogwaardige persoonlijkheid, zijn leven en zijn werk onder de loupe te laten nemen, ditmaal van Otto Walter. Doch hij die deze loupe hanteert, doet het met een gebaar vol pieteit, vol katholieke fierheid, hooge waardeering en kinderlijke trouw. Uit de teekening van allerlei kleine voorvallen rijst, omstraald door het dubbele aureool van ware goedheid en ware grootheid, de slanke, voorname figuur op van Z. H. Pius XII. Het is als een mozaïek-biographie, die met haar veelkleurige steentjes de veelzijdige werkzaamheid van onzen heiligen Vader en zijn ascetische figuur ten volle in het licht stelt. Een boek dat katholieke fierheid geeft, want het is geschreven met het hart van een christen, dat de nobele figuur van onzen H. Vader beter doet kennen, hooger doet achten, meer doet liefhebben, en dat in niet-katholieke kringen een massa vooroordeelen uit den weg kan helpen ruimen. M. VAN HOECK

087 : 266 : 92 19.602 XX. ♦ HULDEALBUM der geloofsverkondigers uit het Brugsche : Aartspriesterdom Brugge — Stad en dekenijen Brugge-Noord en Brugge-Zuid. Geïll. met talrijke foto's — Brugge, St-T illo's Missiebond, 2, Zomerstraat, 1 939 (27 X 36) i i8 blz.

25 Jr.

V — Een zeer mooi en belangrijk album tegen een voordeeligen prijs. Het reuzenwerk waarmede het werd opgesteld zou mogen veralgemeend worden in gansch het Bisdom Brugge en elders. Het boek kan overal veel goed doen, vooral in de scholen. Ook in documentarisch opzicht zal het van groot nut zijn voor nu en later. Dr M. DAISOMONT

91 : 93 19.603 Wassenaar, Theo, Dr UIT MY GRIEKSE DAGBOEK. Twee maats in die land van Homeros. Geïll. — Johannesburg, Voortrekkerpers, 1939 (21 X 14) i86 blz.

geb. 6 /6

V — Een maand in Griekenland evenals op Kreta ; al de klassieke plaatsen ; natuurschoon goed waargenomen en warm weergegeven ; volle aandacht aan kunst ; letterkundige pelgrimagie ; en ten slotte de kleine reisavonturen en kennismaking met menschen en volk. Een aangename toon ; de losse, natuurlijke volgorde zooals de reis doorleefd werd. Dr JORIS CAEYMAEX

N. B. — Het ruitje • onder het volgnummer van sommige recensies geplaatst, beduid dat de aldus aangeteekende werken in een katholieken geest geschreven zijn.