Beter duurzaam inkopen De markt aan het woord
Henk Voormolen PIANOo-congres – 7 juni 2012
Inhoud
• Korte introductie Albron en inkopen • Duurzaam inkopen overheid en advies Atsma • Code Verantwoord Marktgedrag • Bidbook Facilitaire Dienstverlening • Voorbeeld uit de praktijk
Wie hebt u tegenover zich?
+ Zelfstandig + Omzet
NL’s bedrijf sinds 1889
2011 €320 miljoen
+ 1.000
locaties door heel Nederland
+ 6.000
collega’s
+ 250.000
gasten per dag
+ Allround
foodservice-specialist: ‘het
verzorgen van eten en drinken onder het dak van onze klanten’ + Zoals:
Center Parcs, Vierdaagse,
Keukenhof, Soldaat van Oranje, Soestdijk, ‘t Loo en het Holland Huis op OS Beijing, Vancouver en Londen
Hoofdlijnen inkoopbeleid Albron
• Aansluiting op de behoefte van en bijdrage aan de doelstellingen van Albron • Ten minste voldoen aan alle wettelijke eisen • Goede prijs-kwaliteitverhouding en margebijdrage • Beperking van het aantal leveranciers • Gericht op langdurige relatie (positief perspectief) • Zoveel mogelijk producten van Nederlandse bodem • Voortdurende verduurzaming van assortiment en proces “Lekkerder, gezonder, duurzamer tegen de beste prijs”
Leveranciers cruciaal voor ons succes
• Voorbeeld: gezondere producten (minder onnodig zoet, zout of vet) volgens richtlijnen Voedingscentrum • Alle leveranciers uitgenodigd voor informatiemiddag • Uitleg over ontwikkelrichting en (toekomstige) eisen • Uitnodiging om mee te gaan • Keuze is aan leverancier, consequenties zijn helder • Gevolg: natuurlijke selectie op (pro-)activiteit en daden • Resultaat: meer, snellere en verdergaande ontwikkelingen dan we ooit hadden durven hopen
Duurzaam inkopen door overheid
• Veel kritiek, met name vanuit grootbedrijf • In allereerste versie te veel nadruk op productcriteria • Vraagtekens rondom effect en administratieve lastendruk • Hoe dan ook een impuls voor verduurzaming bij overheden, leveranciers en bedrijven • Hoe verder?
Voorbeelden van duurzame voeding
Bron: PDI
Wat is de volgende ontwikkelfase?
Het advies van de “vijfhoek”
Wat staat er in het advies?
Ingrediënten voor duurzaam inkopen
• Focus op processen (niet alleen producten) • Probeer functioneel in te kopen • Neem de totale levenscyclus in ogenschouw (TCO) • Zorg dat je bij blijft bij nieuwe inzichten en ontwikkelingen • Sluit aan bij bestaande en bewezen standaarden
11 algemene aanbevelingen
1. Jaag verduurzaming aan door innovatiegericht inkopen centraal te stellen 2. Bevorder functioneel specificeren 3. Hanteer geschiktheidseisen en/of selectiecriteria gericht op de verduurzaming van bedrijfsprocessen 4. Formuleer centraal minimum- en gunningscriteria op basis van een nieuwe aanpak 5. Maak meer gebruik van EMVI en geef duurzaamheid een serieuze weging 6. Investeer in verdere professionalisering en communicatie 7. Zorg voor een solide financieel-economische onderbouwing van het beleid 8. Verbeter de monitoring van duurzaam inkopen 9. Beperk de administratieve lasten 10.Aandacht voor de aanpak (inter)nationale sociale voorwaarden 11.Sluit waar nuttig aan bij Europese ontwikkelingen
De pers…
Schoonmaakstaking 2010
Achtergrond schoonmaakstaking 2010
• Te hoge werkdruk • Afnemende kwaliteit van het werk • De bejegening van werknemers: – Arbeidsomstandigheden – Naleving van de CAO – Medewerkertevredenheid
• De verharding van de marktverhoudingen: – – – –
Teruglopende schoonmaakbudgetten Scherpe prijsconcurrentie Kortlopende contracten Ontduiken gemaakte afspraken
Code Verantwoord Marktgedrag
Verantwoord marktgedrag aanbesteders
Goed opdrachtgeverschap • Zorgvuldigheid – Opdrachtgevers sturen op een goed evenwicht tussen prijs, kwaliteit en maatschappelijke waarden – Opdrachtgevers zien toe op strikte naleving contract
• Sociale betrokkenheid – Opdrachtgevers letten op goede behandeling schoonmakers – Opdrachtgevers dagen aanbieders uit met innovatieve oplossingen te komen
Verantwoord marktgedrag aanbieders
Goed werkgeverschap • Zorgvuldigheid – Opdrachtnemers communiceren op open en heldere wijze – Opdrachtnemers hanteren een verantwoord, goed afgewogen sociaal beleid, waarin de belangen van de werknemers goed zijn behartigd
• Transparantie: – Opdrachtnemers offreren realistische prijzen – Opdrachtnemers staan controle door opdrachtgever toe
Bidbook Facilitaire dienstverlening
Effecten aanbesteden op bodemprijs
1. Verlaging van de kwaliteit van dienstverlening 2. Verhoging van werkdruk en verlaging van arbeidsvoorwaarden 3. Verlaging van de contracturen van medewerkers 4. Geen investeringen in vakopleiding, taalcursus en ondersteuning bij inburgering 5. Het niet 100% naleven van het contract 6. Het niet aannemen van nieuw personeel 7. Het ontduiken van de cao
Bidbook FD: te nemen stappen
• • • • • • • • •
Herstellen rechtstreeks persoonlijk contact Inhoudelijke ondersteuning inkopers Contractvoorwaarden nader bekijken Duur en kwaliteit contracten Voorkom juridisering Europese aanbestedingen Code goed opdrachtgeverschap versneld verbreden Sociale criteria aanbesteden –verbreding scope Let op negatieve aspecten centrale inkoop Meer experimenten met re-integratie
Voorbeeld uit de praktijk
• Oktober 2011 • Cateringaanbesteding vanuit rijksoverheid • 9 panden (waarvan 3 kleinere door Albron gecaterd) • Totaal volume ongeveer € 6.000.000,- per jaar • Contractduur 4 jaar + 2 maal een half jaar optie
Albron besluit niet in te schrijven
1. Opzet en doel van aanbesteding 2. Consequenties voor cateringmedewerkers 3. Onbalans in verdeling risico’s
Opzet en doel van aanbesteding
• Focus op korte termijn besparingen bij facilitaire afdeling • Van open boek naar commercieel contract => geen fee voor opdrachtnemer • Opbrengst uit verkopen aan consumenten en extra dienstverlening (banqueting) • Kosten voor cateraar dalen in commerciële setting niet • Ambtenaar betaalt groter deel van de kosten => prijzen stijgen => gasten zoeken alternatief in omgeving • Opbrengst banqueting moet zekerheid bieden => prijzen omhoog => besparing ODG als geheel verdampt
Onbalans in verdeling risico’s
• Enerzijds commercieel contract, anderzijds volop eisen t.a.v. openstellingstijden, basisassortiment en prijzen • Onzekerheid over ontwikkelingen binnen looptijd (bv. extra sluiting van panden door bezuinigingen) • Enige verdienmogelijkheid in extra services – Geen helder inzicht in omzetopbouw – Geen bodem in toekomstige omzet
• Geen mogelijkheid voor aanpassingen bij significante afwijkingen van PvE (b.v. 20% minder pandbewoners)
Gevolgen voor cateringmedewerkers
• • • •
Aanbesteding sterk kostengedreven, weinig input HR Andere werkwijze (commercieel) => andere competenties Hogere prijzen => minder gasten => minder uren inzet Verhoogde inzet bijzondere doelgroepen => druk op uren en posities bestaande medewerkers • Geplande periode tussen gunning en opstart van 2 weken • Nauwelijks mogelijkheden overplaatsing andere locaties
Onverwachte bewegingen…
• Voorjaar 2012 cateringaanbesteding vanuit rijksoverheid • Bestek: – Inschrijvers die binnen een range van 25% van het gemiddelde van de vaste verrekenprijzen vallen worden meegenomen in de beoordeling. Inschrijvers die onder of boven deze range van 25% aanbieden krijgen geen punten.
• 3e Nota van Inlichtingen: – Inschrijvers die onder een range van 30% boven het gemiddelde van de vaste verrekenprijzen vallen worden meegenomen in de beoordeling. Inschrijvers die boven deze range van 30% aanbieden krijgen geen punten.
Ontwikkelingen
• • • • • • • • • •
Schaalvergroting en specialisatie De afstand tot het in te kopen product neemt toe De afstand tot de interne klant neemt toe De financiële druk op Inkoop wordt hoger Sterkere juridisering inkooptrajecten Lust tot experimenteren neemt af Professionaliteit van Inkoop wordt belangrijker Duurzamer liever wel Duurder zeker niet …
Bron: PDI
Behaal de beoogde duurzaamheidwinst in de 1e fase van het inkoopproces
• Duurzaamheid op de politieke agenda • Ambitie en visie op duurzaamheid en duurzaam inkopen • Concrete uitwerking in duurzaamheidsbeleid • Beleid onderdeel van alle relevante beleidsstukken • SMART-doelstellingen voor richting, ruimte, resultaat en rekenschap
Bron: VNG
Zorg voor heldere duurzaamheidsvraag vanuit de interne klant(en)
Waar zitten we in het proces?
Weten Willen Kunnen Durven Doen
Maak actief gebruik van de aanwezige duurzaamheidskennis en -ervaring
Weten -> alle benodigde kennis is beschikbaar Willen -> heldere vraag vanuit de interne klant Kunnen -> vaardigheden professioneel inkopen Durven -> juridisch mag het, in de praktijk kan het Doen -> de goede voorbeelden zijn er
Dank voor uw aandacht en bijdrage!
