Beleidsvisie Externe Veiligheid Gemeente Sliedrecht

Rapport Dossier Opsteller Onderwerp

Externe Veiligheid

Kenmerk

Ingrid Kuppen, Merle de Lange, Arjan Boxman Beleidsvisie Externe Veiligheid

Beleidsvisie Externe Veiligheid Gemeente Sliedrecht

Opdrachtgever

Gemeente Sliedrecht

Contactpersoon

D.M. Roza / J. van der Meer

Opdrachtnemer

Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid

Contactpersoon

Edwin Tromp

Datum

30 januari 2015

Inhoud Inhoud..................................................................................................................................................1 Bestuurlijke Samenvatting ...................................................................................................................2 1.

Inleiding ....................................................................................................................................4

1.1.

Waarom een beleidsvisie externe veiligheid? ...........................................................................4

1.2.

Wat is externe veiligheid? .........................................................................................................4

1.3.

Begrippen voor externe veiligheid .............................................................................................4

1.4.

Wat is het doel van het gemeentelijk externe veiligheidsbeleid? ..............................................5

1.5.

Risicosituatie gemeente Sliedrecht ...........................................................................................6

1.6.

Toepassen van het externe veiligheidsbeleid ...........................................................................6

2.

Beleidsregels gemeente Sliedrecht ...........................................................................................7

2.1.

Inleiding ....................................................................................................................................7

2.2.

Beleidsregels ............................................................................................................................7

2.3.

Verantwoording groepsrisico ....................................................................................................9

2.4.

Risicocommunicatie ................................................................................................................10

3.

Uitvoering ................................................................................................................................11

3.1.

Inleiding ..................................................................................................................................11

3.2.

Implementatie beleidsvisie in gemeentelijke organisatie.........................................................11

3.2.1.

Borging in werkprocessen ................................................................................................11

3.2.2. 3.3.

Borging van maatregelen .................................................................................................12 Uitvoeringsacties.....................................................................................................................12

Bijlagen: Bijlage 1: Toelichting begrippen externe veiligheid en risiconormering. Bijlage 2: Gehanteerde begrippen en afkortingen. Bijlage 3: Verantwoording groepsrisico – procedures. Bijlage 4: Wet- en regelgeving. Bijlage 5: Risicosituatie gemeente Sliedrecht. Bijlage 6: Uitvoeringsacties.

-1–

Bestuurlijke Samenvatting Aanleiding De gemeente Sliedrecht wil haar burgers een veilige en gezonde leefomgeving bieden. Onderdeel daarvan is het nemen van de gemeentelijke verantwoordelijkheid als het gaat om externe veiligheid. Om dit concreet te maken heeft de gemeente Sliedrecht in dit document haar externe veiligheidsbeleid geformuleerd. Het document beschrijft de visie van de gemeente op de wijze waarop de beheersing van externe veiligheidsrisico’s in de gemeente Sliedrecht moet plaatsvinden. Kern van haar beleid is de focus op het vroegtijdig in beeld krijgen van de juiste informatie. Een belangrijke meerwaarde van het externe veiligheidsbeleid is dat het voor wat betreft het aspect externe veiligheid een vlotte voortgang van ruimtelijke procedures bevordert: heldere doelen en duidelijke werkprocedures verminderen de kans op onnodige vertraging in ruimtelijke plannen.

Wat is externe veiligheid? Bij externe veiligheid gaat het om de risico’s op de omgeving die samenhangen met het produceren, verwerken, opslaan en vervoeren van gevaarlijke stoffen. Deze risico’s doen zich voor rondom risicovolle inrichtingen, transportassen of buisleidingen waarover respectievelijk waardoor, gevaarlijke stoffen worden vervoerd. Dergelijke activiteiten leggen beperkingen op aan de omgeving, doordat veiligheidsafstanden tussen risicovolle activiteiten en bijvoorbeeld woningen nodig zijn. Er bestaat dan ook een spanningsveld tussen ruimtelijke ontwikkeling en externe veiligheid Wat speelt er aan externe veiligheid in Sliedrecht: •

Belangrijkste bedrijven zijn een LPG tankstation, een ammoniakkoelinstallatie, propaanopslagen, een gasdrukregel-, en meetstation en een zwembad met opslag van chloorbleekloog;

•

Vervoer van gevaarlijke stoffen over de Rijksweg A15, de Betuweroute en de BenedenMerwede;

•

Hoge druk aardgasleidingen.

Beleidsregels Ten aanzien van ruimtelijke ontwikkeling legt de gemeente de focus op wonen, werken en recreatie. Waar zich externe veiligheidsknelpunten voor (kunnen) doen, besteedt de gemeente altijd eerst aandacht aan bronmaatregelen om het risico te verkleinen. Pas daarna komen effectmaatregelen aan de orde. In onderstaande figuur zijn de algemene beleidsregels (leidende principes) opgenomen in aanvulling op het wettelijke kader gesteld vanuit het Rijk. De algemene beleidsregels gelden voor nieuwe situaties1.

1

Voor het onderscheid tussen bestaande en nieuwe situaties wordt uitgegaan van de definities uit het

Besluit externe veiligheid inrichtringen (Bevi). Hiervoor geldt in grote lijnen dat sprake is van een nieuwe situatie indien een vergunning wordt aangevraagd waarin het risicoaspect een rol speelt, of wanneer een (bestemmingsplan)procedure in het kader van de Wet ruimtelijke ordening gevoerd wordt. Zie ook paragraaf 2.2.

-2–

Gemeentelijke

Binnen de gemeente zijn nieuwe

In de allereerste beginfase van

De mogelijkheden voor beperking, beheersing en

ambitie

risicobronnen onder

besluitvorming worden alle beschikbare

bestrijding van effecten moeten bekend zijn.

voorwaarden toegestaan.

sturingsmiddelen in beeld gebracht en wordt bepaald hoe deze zo goed mogelijk kunnen worden ingezet.

Wettelijk kader met daarin de eisen waaraan moet worden voldaan en beleidsruimte van de gemeente

Afstand

Gemeentelijke

In nieuwe situaties mag de

In nieuwe situaties mag een

Bij het vaststellen van bestemmingplannen, het verlenen

invulling

plaatsgebonden risicocontour

invloedsgebied voor het groepsrisico

van ontheffingen en vergunningen en bij het houden van

beleidsruimte ter

(PR 10 ) buiten het eigen

een (geprojecteerd) woongebied

toezicht wordt specifiek aandacht gegeven aan het

realisering van

terrein komen, mits aan

raken, mits aan bepaalde

behouden of generen van voldoende afstand tot

ambities

bepaalde voorwaarden is

voorwaarden is voldaan.

risicobronnen (alle risicobronnen vermeld op de

-6

voldaan. Tot slot is er altijd

risicokaart), de mogelijkheden voor de inzetbaarheid van

aandacht voor

hulpdiensten en de toepasbaarheid van eventuele

bronmaatregelen.

aanvullende sturingsmogelijkheden.

Bestaande situaties Bij bestaande situaties is het niet altijd mogelijk om de uitgangspunten en ambities toe te passen. Voor bestaande situaties geldt dat deze worden geaccepteerd indien ze voldoen aan de wettelijke grens- en richtwaarden. Indien niet aan wettelijke grenswaarden wordt voldaan dient naar een (snelle) oplossing van de situatie gezocht te worden. Bron- en effectmaatregelen lopen daarbij zo mogelijk vooruit op saneringsinstrumenten.

-3–

Leeswijzer In hoofdstuk 1 is een algemene introductie op de begrippen en normen van externe veiligheid opgenomen. Daarnaast zijn het doel, de voordelen en toepassing van het externe veiligheidsbeleid toegelicht. Hoofdstuk 2 presenteert de beleidsregels binnen de gemeente. In hoofdstuk 3 ten slotte komen de aspecten van beleidsuitvoering aan de orde.

1.

Inleiding

1.1.

Waarom een beleidsvisie externe veiligheid?

De gemeente Sliedrecht wil haar burgers een veilige leefomgeving bieden. De gemeente wil op de hoogte zijn van de risico’s en de effecten op haar grondgebied en voert op basis hiervan haar beleid. In die zin draagt zij een belangrijke verantwoordelijkheid als het gaat om externe veiligheid (EV). Om die verantwoordelijkheid in te vullen, heeft de gemeente Sliedrecht deze beleidsvisie externe veiligheid vastgesteld. Het doel van deze beleidsvisie is om duidelijk te maken welke externe veiligheidsrisico's in de gemeente aanwezig zijn en hoe met toekomstige risico's om wordt gegaan in relatie tot ruimtelijke ontwikkeling en milieuvergunningverlening. Daarnaast zorgt deze beleidsvisie voor uniformiteit in het gemeentelijke beleid en worden ad hoc besluiten voorkomen. Daarnaast is het belangrijk dat de beleidsvisie voor wat betreft het aspect externe veiligheid een vlotte voortgang van ruimtelijke procedures bevordert: heldere doelen en duidelijke werkprocedures verminderen de kans op onnodige vertraging in ruimtelijke plannen

1.2.

Wat is externe veiligheid?

Bepaalde maatschappelijke activiteiten brengen risico’s op zware ongevallen met mogelijk grote gevolgen voor de omgeving met zich mee. Externe veiligheid richt zich op het beheersen van deze risico’s. Het gaat daarbij om de productie, opslag en gebruik van gevaarlijke stoffen (bijv. vuurwerk, LPG en munitie) en het transport van gevaarlijke stoffen over weg, water en spoor en door buisleidingen. Dergelijke activiteiten leggen beperkingen op aan de omgeving, doordat veiligheidsafstanden tussen risicovolle activiteiten en bijvoorbeeld woningen nodig zijn. De normen voor externe veiligheid zijn vastgelegd in landelijke wet- en regelgeving. Deze externe veiligheidsnormen stellen soms harde grenzen, maar vaak is vooral sprake van een verplichting voor het bevoegde gezag om expliciet en consequent te motiveren hoe met de veiligheid van burgers wordt omgegaan. Bijlage 1 geeft een nadere toelichting op het begrip externe veiligheid. Hierin is ook de risiconormering voor de externe veiligheid uiteengezet. In bijlage 4 is een overzicht gegeven van de landelijke wet- en regelgeving.

1.3.

Begrippen voor externe veiligheid

De mate van risico is afhankelijk van twee aspecten, namelijk de kans op en het mogelijke effect van een ongeval. Onder de kans verstaan we de mogelijkheid dat zich een bepaalde risicovolle situatie voordoet. Aan de hand van ervaringscijfers en modellen is het mogelijk om een dergelijke kans te berekenen. Onder de effecten verstaan we binnen de externe veiligheidswetgeving uitsluitend het aantal dodelijke slachtoffers van een ongeval. Dat daarnaast ook een groot aantal gewonden kunnen vallen wordt in de risiconorm niet meegenomen. Uiteraard is dit aantal gewonden voor de hulpdiensten (bijvoorbeeld brandweer, ambulancediensten, etc.) wél relevant. -4–

In Nederland worden twee maten gehanteerd voor het risico, namelijk het plaatsgebonden risico en het groepsrisico. Plaatsgebonden risico (PR) Het plaatsgebonden risico is de berekende kans per jaar, dat een persoon overlijdt als rechtstreeks gevolg van een ongeval bij een risicobron, aangenomen dat hij op die plaats permanent en onbeschermd verblijft.

Groepsrisico (GR) Het groepsrisico geeft de kans per jaar aan dat een hele groep personen overlijdt door een incident bij een risicovolle activiteit. Het groepsrisico houdt rekening met het aantal mensen dat in de buurt van een ongeval aanwezig kan zijn. In bijlage 2 zijn de in het externe veiligheidsbeleid gehanteerde begrippen en afkortingen toegelicht.

1.4.

Wat is het doel van het gemeentelijk externe veiligheidsbeleid?

Het externe veiligheidsbeleid heeft als doel een afwegingskader aan te bieden dat duidelijk maakt welke externe veiligheidsrisico’s er in de gemeente Sliedrecht zijn en hoe met deze en toekomstige risico’s dient te worden omgegaan. Het beleid richt zich op een beheersbare externe veiligheidssituatie, waarbij: •

De externe veiligheid risico’s binnen de gemeente goed in beeld zijn gebracht en ambtenaren en bestuurders zich bewust zijn van de aanwezige risico’s;

•

Een zorgvuldige afweging plaatsvindt tussen nut en noodzaak van nieuwe ontwikkelingen en hun gevolgen voor de externe veiligheid;

•

Door middel van beleidsuitvoering en handhaving wordt gezorgd voor de beheersbaarheid van bestaande en toekomstige EV risico’s;

•

In de koude fase gecommuniceerd wordt naar de burger over de aanwezige risico’s ter vergroting van de weerbaarheid en zelfredzaamheid (risicocommunicatie) en in het geval van een calamiteit (warme fase) de communicatie te richten op informatieverstrekking, Schadebeperking en betekenisgeving (crisiscommunicatie);

•

Iedereen binnen de ambtelijke organisatie van de gemeente op dezelfde manier omgaat met externe veiligheidsrisico’s.

Daarnaast kent het hebben van een extern veiligheidsbeleid de volgende voordelen: •

Geen stagnatie in de planontwikkelingen: heldere doelen en duidelijke werkprocedures verminderen de kans op onnodige vertraging in ruimtelijke plannen;

•

Transparantie over verdeling van taken en verantwoordelijkheden tussen afdelingen ruimtelijke ordening, milieu (OZHZ) en de veiligheidsregio, en over aanwezigheid van deskundigheid;

•

Afname van de werklast, onder andere bij de afdeling ruimtelijke ordening, milieu en het bestuur.

-5–

1.5.

Risicosituatie gemeente Sliedrecht

De gemeente Sliedrecht kent enkele inrichtingen waarbij externe veiligheid een rol speelt. Dit zijn onder meer een LPG tankstation, een ammoniakkoelinstallatie, een gasdrukregel-, en meetstation, een zwembad met opslag van chloorbleekloog en enkele kleinere propaanopslagen (< 13 m3). Deze bestaande stationaire risicobronnen vormen op dit moment geen wettelijk knelpunt op basis van de landelijke wet- en regelgeving. Vervoer van gevaarlijke stoffen vindt plaats over de Rijksweg A15. De gemeente beschikt momenteel niet over een vastgestelde route voor het transport van gevaarlijke stoffen (routering)2. Daarnaast vindt vervoer van gevaarlijke stoffen plaats over de Betuweroute. Tot slot worden ook over de Beneden - Merwede gevaarlijke stoffen vervoerd. Ten aanzien van het vervoer van gevaarlijke stoffen bestaan op dit moment geen wettelijke knelpunten. Als gevolg van de aanstaande inwerkingtreding van de Regeling Basisnet3 is er binnen de gemeente 1 woning die binnen de veiligheidsafstand van de Rijksweg A15 is gelegen. Deze woning valt dientengevolge onder de bijbehorende vrijwillige saneringsregeling. Wel heeft de gemeente ten aanzien van de Rijksweg A15 en de Betuweroute te maken met een hoog groepsrisico (overschrijding oriëntatiewaarde). Een uitgebreidere beschrijving van de risicosituatie is opgenomen in bijlage 5.

1.6.

Toepassen van het externe veiligheidsbeleid

Dit externe veiligheidsbeleid wordt toegepast bij alle gemeentelijke besluiten/producten (o.a. vergunningverlening en handhaving), routering gevaarlijke stoffen, ruimtelijk beleid en risicocommunicatie) die het externe veiligheidsniveau binnen de gemeente Sliedrecht beïnvloeden. Dit houdt in dat er geen externe veiligheidsrelevante besluiten worden genomen zonder toepassing van dit beleid.

2

Een voorstel hiervoor is in ontwikkeling; Planning is vaststelling 1e helft 2015.

3

Voorpublicatie Regeling van de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, houdende vaststelling van de

ligging van de risicoplafonds langs transportroutes en regels voor ruimtelijke ontwikkeling langs transportroutes in verband met externe veiligheid (Regeling basisnet), Staatscourant 31425, 25 november 2013.

-6–

2. Beleidsregels gemeente Sliedrecht 2.1.

Inleiding

Als het gaat om het ambitieniveau voor externe veiligheid binnen de gemeente is door de wetgever een minimum-veiligheidsniveau gedefinieerd. Het plaatsgebonden risico dient minimaal te voldoen aan de wettelijk grenswaarde, terwijl de richtwaarde voor het plaatsgebonden risico zoveel mogelijk in acht genomen dient te worden. Voor groepsrisico bestaat een verantwoordingsplicht en de verplichting advies te vragen aan de Veiligheidsregio. Daarbij dient getoetst te worden aan een oriëntatiewaarde. In onderstaand kader zijn de gemeentelijke beleidsvrijheden dit samengevat. Gemeentelijke beleidsvrijheden Plaatsgebonden Risico (PR) De grenswaarde voor het plaatsgebonden risico is een harde juridische grens en mag in geen geval overschreden worden. De richtwaarde voor het plaatsgebonden risico is een juridische norm waarvan slechts met goed gemotiveerde redenen mag worden afgeweken. Groepsrisico (GR) Het groepsrisico dient te worden verantwoord. Hierover dient een bestuurlijke afweging plaats te vinden. Dit is wettelijk verankerd. De oriëntatiewaarde kan door het bevoegd gezag als handvat worden gebruikt. De oriëntatiewaarde heeft niet de status van een grens- of richtwaarde, maar dient als een oriënterende toetsingswaarde.

2.2.

Beleidsregels

De gemeente Sliedrecht streeft naar een verantwoord evenwicht tussen externe veiligheidsrisico’s en de behoefte aan activiteiten die deze risico’s veroorzaken. Dit streven is gebaseerd op de overtuiging dat externe veiligheidsrisico’s een onderdeel zijn van het maatschappelijk verkeer. Op basis van het risicobeeld en de gewenste (ruimtelijke) ontwikkelingen van de gemeente Sliedrecht (zie bijlage 5) zijn de onderstaande generieke beleidsregels op het gebied van externe veiligheid bepaald. Hieronder wordt eerst het beleid ten aanzien van bestaande situaties kort toegelicht. Vervolgens worden de uitgangspunten en de ambities voor nieuwe situaties behandeld. Bestaande situaties Bij bestaande situaties is het niet altijd mogelijk om de uitgangspunten en ambities toe te passen. Voor bestaande situaties geldt dat deze worden geaccepteerd indien ze voldoen aan de wettelijke grenswaarden. Daarnaast dienen de hulpdiensten in samenwerking met de gemeentelijke organisatie aandacht te besteden aan de voorbereiding op een eventuele calamiteit. Indien niet aan wettelijke grenswaarden wordt voldaan dient naar een (snelle) oplossing van de situatie gezocht te worden. Bron- en effectmaatregelen lopen daarbij zo mogelijk vooruit op saneringsinstrumenten.

-7–

Nieuwe situaties Onderstaande ambities gelden voor nieuwe situaties. Er is sprake van een nieuwe situatie indien een Wabo-vergunning voor de activiteit milieu dient te worden aangevraagd waarbij externe veiligheid een rol speelt of wanneer een (bestemmingsplan)procedure in het kader van de Wet ruimtelijke ordening gevoerd wordt. Voor nieuwe situaties gelden de volgende beleidsregels. Deze zijn toepasbaar voor het gehele grondgebied van de gemeente Sliedrecht. 1. Binnen de gehele gemeente is de komst, functieverandering en uitbreiding van risicobronnen en kwetsbare objecten onder voorwaarden mogelijk. Voor de uitwerking van de voorwaarden zie de punten 2 t/m 10. 2. Als onderdeel van (of voorafgaand aan) het vooroverleg van besluitvorming samenhangend met punt 2 worden alle beschikbare sturingsmogelijkheden in beeld gebracht en wordt bepaald hoe deze zo goed mogelijk kunnen worden benut. Met alle sturingsmogelijkheden wordt bedoeld het (integraal) in beeld brengen van de mogelijkheden voor: a. verkleining van de kans op een calamiteit; b. beperking van de effecten van een calamiteit; c. optimalisering van het tijdsvenster door gevaarlijke activiteiten qua moment van plaatsvinden zoveel mogelijk te scheiden van de aanwezigheid van personen; d. bevordering van de bestrijdbaarheid van calamiteiten; e. versterking van de zelfredzaamheid van personen die zich nabij risicobronnen bevinden; f.

alternatieve locaties met een lager externe veiligheidsrisico.

3. De gemeente hanteert het principe “de veroorzaker betaalt”. Dit betekent dat degene die de externe veiligheidssituatie verslechtert, ook betaalt en zorgt voor een veilige omgeving en het (integraal) in beeld brengen en zo goed mogelijk benutten van de beschikbare sturingsmogelijkheden. 4. Een plaatsgebonden risicocontour (PR 10-6) mag buiten het eigen terrein van de risicobron komen indien de in beeld gebrachte sturingsmiddelen (zie beleidsregel 2) worden toegepast en de risico’s voldoende zijn beargumenteerd en gecommuniceerd met de belanghebbenden. Ook bij vernieuwing van bestaande situaties, zoals revisievergunningen, herontwikkeling of revitalisatie van gebieden, wordt deze beleidsregel zoveel als mogelijk gehanteerd. 5. Een invloedsgebied groepsrisico mag (geprojecteerde) woongebieden raken indien de in beeld gebrachte sturingsmiddelen (zie beleidsregel 2) worden toegepast en de risico’s voldoende zijn beargumenteerd en gecommuniceerd met de belanghebbenden. Ook bij vernieuwing van bestaande situaties, zoals revisievergunningen, herontwikkeling of revitalisatie van gebieden, wordt deze beleidsregel zoveel als mogelijk gehanteerd. 6. Aanvullend op deze beleidsvisie wordt kennis genomen van het door de provincie vastgesteld externe veiligheidsbeleid. Daarbij gelden de eigen beleidsregels als minimum uitgangspunt. Waar gekozen wordt voor afwijken van beleid van provincie wordt in overleg getreden met provincie. 7. Aanvullend op deze beleidsvisie wordt indien van toepassing kennis genomen van het door buurgemeenten vastgesteld lokaal (externeveiligheids- of omgevingsveiligheids-) beleid. Daarbij gelden de eigen beleidsregels als minimum uitgangspunt. Waar gekozen wordt voor afwijken van het beleid van de buurgemeente wordt in overleg getreden met de buurgemeente. 8. Gemeentegrensoverschrijdend risico veroorzakende activiteiten zoals inrichtingen gelegen nabij gemeentegrenzen, vervoer van gevaarlijke stoffen over spoor, weg en water en door

-8–

buisleidingen worden in regionaal verband opgepakt. Daarbij wordt gezamenlijk opgetrokken om de risicoveroorzakers te beïnvloeden. 9. Waar zich externe veiligheidsknelpunten voor (kunnen) doen, hebben maatregelen die de kans op een zwaar ongeval met gevaarlijke stoffen verlagen, de voorkeur boven maatregelen die het effect daarvan beperken. De operationalisering van zowel kansreducerende- als effectbeperkende maatregelen op grond waarvan het groepsrisico acceptabel wordt geacht, moet zijn geborgd. 10. De besluitvorming vindt plaats op basis van bestaande regelgeving. De gemeente houdt rekening met komende wet- en regelgeving. Dit houdt in dat de gemeente inzichtelijk maakt in welke mate de nieuwe (veranderde) regelgeving consequenties zal hebben voor het te nemen besluit. Het verkregen inzicht neemt zij mee in haar afweging om tot een besluit te komen.

2.3.

Verantwoording groepsrisico

Op basis van het wettelijk kader dient er altijd een groepsrisicoverantwoording plaats te vinden indien er een besluit wordt genomen waarbij (beperkt) kwetsbare objecten zijn gelegen binnen het invloedsgebied van gevaarlijke inrichtingen of transportroutes. Als onderdeel van de groepsverantwoording dient getoetst te worden aan een oriëntatiewaarde. Aanvaardbaarheid De omgang met de toelaatbaarheid van de hoogte van het groepsrisico wordt bepaald na het doorlopen van de wettelijke verantwoordingsprocedure en het bestuurlijk oordeel hierover als uitkomst van een integrale belangenafweging. Bij de bestuurlijke afweging zullen de kenmerken van de gebieden gelegen binnen het invloedsgebied worden meegenomen. Om een groepsrisico als aanvaardbaar te kunnen beoordelen dient minimaal te worden voldaan aan de volgende voorwaarden: •

Er dient invulling te worden gegeven aan de verantwoordingsplicht groepsrisico (zie voor de betreffende procedures bijlage 3);

•

In de verantwoording is inzichtelijk gemaakt wat de gevolgen zijn voor de beheersbaarheid van de externe veiligheidssituatie en in hoeverre de gemeentelijke sturingsmogelijkheden zijn benut. Deze sturingsmogelijkheden zijn: -

Verkleinen van de kans op een calamiteit;

-

Beperken van de effecten van een calamiteit;

-

Optimaliseren van het tijdsvenster waarbinnen gevaarlijke activiteiten plaatsvinden om zo de blootstelling van in de omgeving aanwezige personen te verminderen;

-

Bevorderen van de bestrijdbaarheid van calamiteiten;

-

Versterken van de zelfredzaamheid van personen die zich nabij risicobronnen bevinden.

•

Er is inzichtelijk gemaakt in welke mate de hulpdiensten in staat zijn om bij een calamiteit de te verwachten hulpvraag in te vullen;

•

Er dient actief te worden gecommuniceerd met de personen welke aan het risico worden blootgesteld.

Voor de invulling van de verantwoordingsplicht zijn verantwoordingsniveau’s uitgewerkt en vastgesteld. Deze verantwoordingsniveaus zijn afhankelijk van de hoogte van het groepsrisico, de afstand tot de risicobron en de kwetsbaarheid van het geprojecteerde object. Zo zijn een

-9–

zware verantwoording en een lichte verantwoording onderscheiden. Deze verantwoordingsniveaus zijn een invuling van de verplichte elementen van groepsrisicoverantwoording zoals opgesteld in de Handreiking verantwoordingsplicht groepsrisico.

2.4.

Risicocommunicatie

Het is van belang dat burgers zelfredzaam zijn en weten wat zij moeten doen bij een calamiteit. Sinds de inwerkingtreding van de Wet veiligheidsregio’s (1 oktober 2010) heeft de veiligheidsregio een wettelijke verplichting om informatie te verstrekken. De veiligheidsregio draagt er zorg voor dat de bevolking informatie wordt verschaft over de rampen en de crises die de regio kunnen treffen, over de maatregelen die zijn getroffen ter voorkoming en bestrijding of beheersing hiervan en over de daarbij te volgen gedragslijn. Risicocommunicatie is het communiceren over risico’s naar burgers, instellingen en bedrijven (maatschappij) met als doelen: 1. Kennisverhoging en daarmee bewustwording van mensen over risico’s: a. informatie over plannen/bestemming en risico’s in de omgeving; b. informatie over welke maatregelen overheid en bedrijven treffen om de risico’s te beperken; 2. Handelingsperspectief bieden (wat te doen bij…); 3. Bevorderen van het eigen initiatief in voorbereiding en vergroten van de zelfredzaamheid; 4. Beperken van het aantal slachtoffers bij een incident. Het omvat de activiteiten die tot doel hebben de fysieke en sociale veiligheid van verschillende doelgroepen in hun eigen omgeving te verbeteren. Dit gebeurt door het veiligheidsbewustzijn, en hun rol in het organiseren van de (eigen) veiligheid en de zelfredzaamheid te vergroten. Dit in samenwerking met andere partijen in de omgeving. Risicocommunicatie levert een bijdrage aan de weerbaarheid en zelfredzaamheid. Het dient gebaseerd te zijn op het risicoprofiel en aan te sluiten op de risicobeleving van de bevolking. Door een effectieve inzet van risicocommunicatie wordt de zelfredzaamheid van burgers vergroot, is de waakzaamheid van burgers versterkt en is het vertrouwen van burgers in de rol van de overheid vooraf en tijdens incidenten en crises toegenomen. De Veiligheidsregio ZuidHolland Zuid heeft op haar website staan hoe te handelen bij een incident met gevaarlijke stoffen: http://www.vrzhz.nl/index.php/wat-te-doen-bijEen gezamenlijke aanpak tussen VRZHZ en gemeenten met ruimte voor ‘couleur locale’ is in de uitvoering van risicocommunicatie van groot belang. De VRZHZ is regisserend en faciliterend, maar afhankelijk van de inzet van alle betrokken partijen, waaronder de gemeente. De gemeente is de spreekbuis naar de burgers en participeert actief in communicatieprojecten en community safety. Elk jaar staat een thema centraal binnen risicocommunicatie. Gekozen thema’s zijn gebaseerd op het risicoprofiel en krijgen ook in planvorming en oefeningen hun beslag. De gemeente ondersteunt initiatieven van de veiligheidsregio waar mogelijk en noodzakelijk. Belangrijke bijdrage van de gemeente in dit verband bestaat uit het signaleren van externe veiligheidsrisico en registratie daarvan in de provinciale risicokaart.

- 10 –

3. Uitvoering 3.1.

Inleiding

De in dit externe veiligheidsbeleid geformuleerde beleidsregels geven richting aan de wijze waarop de gemeente Sliedrecht invulling geeft aan de eigen EV-taken die uitgevoerd worden binnen diverse organisatieonderdelen. Dankzij het EV-beleid is sprake van een goed afgestemd kader, zodat de verschillende betrokken instanties niet bij ieder besluit een volledig nieuwe afweging en motivering dienen op te nemen. Tevens wordt met dit EV-beleid duidelijkheid gegeven aan burger, bedrijfsleven en overige betrokken overheden. In de onderstaande paragrafen is uitgewerkt hoe uitspraken in deze visie door de gemeente worden geoperationaliseerd. Hierbij wordt ingegaan op de uitspraken met betrekking tot de verantwoording van het groepsrisico, de samenwerking met VRZHZ en OZHZ en de afstemming met andere gemeenten uit de regio.

3.2. 3.2.1.

Implementatie beleidsvisie in gemeentelijke organisatie Borging in werkprocessen

De gemeenteraad en het college van B&W zijn het bevoegde gezag voor de uitvoering van het merendeel van de wettelijke taken voor externe veiligheid. De uitvoering van een deel van deze taken is neergelegd bij de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid. Echter, de aansturing op en uitvoering van de externe veiligheidstaken in het domein van de ruimtelijke ordening gebeurt door de gemeenten. Als gevolg hiervan wordt het succes van de uitvoering van het gemeentelijk externe veiligheidsbeleid bepaald door het samenspel tussen de omgevingsdienst, de gemeente en de veiligheidsregio (als wettelijk adviseur). Het is dan ook van groot belang dat de regie op de informatiestromen en werkprocessen tussen deze organisaties zo gestroomlijnd mogelijk plaatsvindt. Op strategisch niveau wordt hieraan invulling gegeven via de gemeentelijke beleidsvisie. Op tactisch en operationeel niveau wordt hieraan nadere invulling gegeven door na vaststelling van de gemeentelijke externe veiligheidsvisie nadere afspraken te maken tussen gemeente, omgevingsdienst en veiligheidsregio. Hieraan wordt invulling gegeven door het opstellen en hanteren van een compact ´protocol Ruimtelijke Ordening en Externe Veiligheid’ dat wordt opgesteld door de Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid. De gemeente heeft een actieve en coördinerende rol bij de samenwerking aan externe veiligheid indien het raakt aan het eigen (gemeentelijke/lokale) belang. Uitgangspunten bij het toepassen van de gemeentelijke beleidsregels zijn: 1. De gemeente borgt de coördinatie, regievoering en afstemming (oa ook met omgevingsdienst en veiligheidsregio) op het onderwerp externe veiligheid binnen de gemeentelijke organisatie. 2. Alle gemeentelijke externe veiligheidstaken zijn belegd binnen de eigen organisatie en worden aantoonbaar uitgevoerd (uitvoering kan ook door derden, zoals omgevingsdiensten, plaatsvinden). 3. Door middel van eigen werkprocessen en afspraken met de omgevingsdienst en veiligheidsregio wordt geborgd dat in het (voor)overleg voorafgaand aan een ruimtelijke

- 11 –

ontwikkeling/ vergunningsaanvraag/ ontheffing/ verkeersbesluit wordt ingegaan op de benutting van sturingsmogelijkheden. Onderdelen hiervan zijn het RO-EV protocol en het mandaatbesluit van de gemeente Sliedrecht. 4. Door middel van eigen werkprocessen en afspraken met de omgevingsdienst en veiligheidsregio is geborgd dat mogelijke sturingsmogelijkheden worden gedeeld tussen verschillende beleidsvelden en bestuurlijke partners om zo een integrale aanpak van een casus te waarborgen. Onderdelen hiervan zijn het RO-EV protocol en het mandaatbesluit van de gemeente Sliedrecht.

3.2.2.

Borging van maatregelen

Bij het bepalen of een groepsrisico acceptabel is wordt door de gemeente meegewogen of de kans op en/of het effect van een ongeval kan worden gereduceerd. In het besluit worden bijvoorbeeld maatregelen voorgeschreven die bij de bron kunnen worden genomen om de kans op een ernstig ongeval te beperken. Of er wordt rekening gehouden met voorzieningen die de effecten van een calamiteit voor de omgeving kunnen verminderen. Het is dan ook vanzelfsprekend dat de operationalisering van de maatregelen en voorzieningen op grond waarvan het groepsrisico acceptabel wordt geacht goed moeten zijn geborgd. De gemeente geeft op de volgende wijze invulling aan deze borging: 1. 2.

3.

In de bij een bestuurlijk besluit behorende voorschriften worden eisen opgenomen waarmee het realiseren van de maatregelen en voorzieningen kan worden afgedwongen. Indien blijkt dat realisatie niet kan worden afgedwongen binnen het besluit zal bij de verantwoording GR geen rekening worden gehouden met de betreffende maatregelen en voorzieningen. Van punt 2 kan worden afgeweken wanneer het College van B&W besluit om gebruik te maken van hun mogelijkheid om als bevoegd gezag de uitvoering van de maatregelen en voorzieningen te borgen met een ander daartoe geschikt besluit (bijv. privaat-rechtelijk besluit).

3.3.

Uitvoeringsacties

De in deze beleidsvisie geformuleerde uitgangspunten en ambities kunnen alleen gerealiseerd worden als daarvoor de juiste maatregelen genomen worden en het juiste instrumentarium aanwezig is. De beleidsvisie is vertaald naar een overzicht met concrete uitvoeringsacties. Deze zijn met name gericht zijn op borging van het externe veiligheidsbeleid in de gemeentelijke organisatie en samenwerking met externe partijen, het signaleren en inventariseren van risico’s en actualisatie van bestemmingsplannen naar aanleiding van het beleid. Het overzicht van uitvoeringsacties is opgenomen in bijlage 6.

- 12 –

Bijlage 1 Toelichting begrippen externe veiligheid en risiconormering

- 13 –

Wat is externe veiligheid? In onderstaande tabel zijn een aantal voorbeelden gegeven van taken/werkzaamheden die wel en niet onder externe veiligheid vallen. WEL EXTERNE VEILIGHEID

GEEN EXTERNE VEILIGHEID

Bij de ontwikkeling van woongebieden voldoende afstand houden van hogedruk aardgastransportleidingen (en vice versa).

Het verbieden van een voetbalwedstrijd ter voorkomen en bestrijden van paniek in menigte.

Aanwijzen van een zo veilig mogelijke transportroute voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over weg of water.

Het verbeteren van de verkeersveiligheid door het aanleggen van veiligere oversteekplaatsen.

Het opleggen van en toezicht houden op veiligheidsafstanden bij de opslag van vuurwerk.

Het voorkomen van bos- en heidebranden door regelmatig onderhoud van bos- en heidegebieden.

Gezamenlijk toezicht bij bedrijven die activiteiten ontplooien die genoemd zijn in het Besluit Rampen en Zware ongevallen (BRZO).

Het voorbereiden van evacuaties die nodig zijn bij overstromingen.

Het in de milieuvergunning van bedrijven met ammoniak-koelinstallaties opleggen van onderzoeksverplichtingen naar alternatieve veilige koelmethoden.

De effectieve inzet van hulpdiensten bij een bedrijfsongeval waarbij medewerkers van het bedrijf gewond zijn geraakt.

Het (ver)plaatsen van bedrijven met een opslag van meer dan 10 ton gevaarlijke stoffen in emballage naar locaties op ruime afstand van woongebieden.

Het (ver)plaatsen van GSM- en UMTS-masten.

Het eisen van brandpreventieve maatregelen in gebouwen waar grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen worden opgeslagen die bij brand een gevaar kunnen vormen voor de omgeving.

Het eisen van brandpreventieve maatregelen in gebouwen waarbij een zodanige hoeveelheid asbest in de constructie is verwerkt dat bij brand een gevaar ontstaat voor de omgeving.

Het via bestemmingsplannen regelen dat nieuwe risicobedrijven zich niet in of nabij woongebieden en basisscholen mogen vestigen.

Het aanleggen van meerdere hoogspanningsverbindingen om stroomuitval bij calamiteiten te voorkomen.

Het waarborgen dat de door gemeente aangewezen routes gevaarlijke stoffen zijn opgenomen in het strooiplan, zodat ze ook tijdens winterse omstandigheden goed begaanbaar zijn.

Het beschermen van gevoelig objecten (categorie A objecten) en vitale infrastructuur tegen sabotage, terreur, et cetera.

Het bevorderen van de zelfredzaamheid met als doel om de hulpverlening en ontvluchting sneller op gang te laten komen in omgevingen die worden blootgesteld aan externe veiligheidsrisico’s.

Het beschermen van gevoelige objecten in relatie tot inrichtingen die geen grote hoeveeleden gevaarlijke stoffen opslaan, maar waar bij een brand wel gevaarlijke stoffen kunnen worden, bijvoorbeeld dioxines bij verbranding van plastics.

Begrippen in het externe veiligheidsbeleid De mate van risico is afhankelijk van twee aspecten, namelijk de kans op en het mogelijke effect van een ongeval. Onder de kans verstaan we de mogelijkheid dat zich een situatie voordoet waarbij in bijvoorbeeld een opslag van gevaarlijke stoffen een grote brand ontstaat. Aan de hand van ervaringscijfers en modellen is het mogelijk om een dergelijke kans te berekenen. Onder de effecten verstaan we binnen de externe veiligheidswetgeving uitsluitend het aantal dodelijke slachtoffers van een ongeval, bijvoorbeeld het aantal personen dat bij een grote brand in een opslag van gevaarlijke stoffen wordt blootgesteld aan dodelijke concentraties van gevaarlijke dampen. Dat daarnaast ook een groot aantal gewonden kunnen vallen wordt in de risiconorm niet meegenomen. Uiteraard is dit aantal gewonden voor de hulpdiensten (bijvoorbeeld brandweer, ambulancediensten, etc.) wél erg relevant. In Nederland worden twee maten gehanteerd voor het risico, namelijk het plaatsgebonden risico en het groepsrisico. Plaatsgebonden risico Bij het plaatsgebonden risico gaat het om de kans per jaar dat een (denkbeeldig) persoon overlijdt als rechtstreeks gevolg van een ongeval met gevaarlijke stoffen als deze persoon zich onafgebroken en onbeschermd in de nabijheid van een risicovolle inrichting, transportas of buisleiding bevindt. Het plaatsgebonden risico wordt weergegeven als een contour rondom de risicovolle inrichting, de transportas of buisleiding.

- 14 –

Groepsrisico Het groepsrisico is de cumulatieve kans per jaar dat een (werkelijk) aanwezige groep van 10, 100 of 1000 personen overlijdt als rechtstreeks gevolg van een ongeval met gevaarlijke stoffen. Het groepsrisico wordt weergegeven als een grafiek met het aantal personen op de horizontale as en de cumulatieve kans per jaar op overlijden op de verticale as. Wat is een risicobron? Met risicobronnen worden in dit document alle activiteiten bedoeld waaraan op grond van wet- en regelgeving veiligheidsafstanden zijn verbonden ter voorkoming van dodelijke slachtoffers in de omgeving van de activiteit. Daarbij gaat het tenminste om: 1. Inrichtingen vallend onder het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi-inrichtingen); 2. Transportleidingen voor gas, olie en chemicaliën (Besluit externe veiligheid buisleidingen); 3. Transporten met gevaarlijke stoffen over wegen, water of spoor (Besluit externe veiligheid transportroutes). Ad. 1. Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi) Het Bevi heeft betrekking op een aantal nader omschreven inrichtingen namelijk op Brzo- bedrijven4, LPG-tankstations, bedrijven met een ammoniak koelinstallatie >1500 kg, bedrijven met een opslag voor gevaarlijke stoffen van meer dan 10 ton en spoorwegemplacementen die door de minister zijn aangewezen voor het rangeren van gevaarlijke stoffen. Door middel van een ministeriële aanwijzing kunnen in de toekomst ook andere categorieën van bedrijven onder de werkingssfeer van het Bevi gebracht worden. Deze categorieën bedrijven zullen waarschijnlijk afkomstig zijn van de zogenaamde drempelwaardenlijst (Leidraad Risico-Inventarisatie). Ad. 2. Transportleidingen (besluit externe veiligheid buisleidingen) Transportleidingen zijn ondergrondse hogedruk buisleidingen waardoor gevaarlijke stoffen worden vervoerd. De transportleidingen zijn aangegeven op de provinciale risicokaart. Ad.3. Transport gevaarlijke stoffen over weg, water en spoor (Besluit externe veiligheid transportroutes) Op 1 april 2015 is de Wet Basisnet in werking getreden. Dit betreft een wijzigingswet van de huidige Wet vervoer gevaarlijke stoffen. De Wet Basisnet legt voor aangewezen infrastructuur (Basisnet) onder meer een maximale gebruiksruimte vast in de vorm van risicoplafonds. Samenhangend met de Wet Basisnet vervangt het Besluit externe veiligheid transportroutes (Bevt), de Circulaire RNVGS voor ruimtelijke besluiten. Voor tracébesluiten gelden vanaf dat moment de Beleidsregels EV-beoordeling tracébesluiten.

4

Brzo-bedrijven zijn bedrijven die vallen onder het Besluit risico’s zware ongevallen. Het Brzo stelt eisen aan het veiligheidsbeleid van bedrijven die op grote schaal met gevaarlijke stoffen werken. Dergelijke bedrijven dienen onder meer over een veiligheidsbeleid en een veiligheidsbeheerssysteem te beschikken.

- 15 –

Landelijke normen De Rijksoverheid heeft aan externe veiligheidsrisico’s grenswaarden, richtwaarden en een oriëntatiewaarde gesteld. Voor risicovolle inrichtingen is sinds 2004 één en ander wettelijk geregeld in het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi)5. Voor het transport van gevaarlijke stoffen is dezelfde systematiek van risiconormering opgenomen in het besluit externe veiligheid transportroutes (Bevt)6 en voor het transport van gevaarlijke stoffen door buisleidingen in het besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb)7. Plaatsgebonden Risico (PR) De normering voor het plaatsgebonden risico is afhankelijk van de aard van het te beschermen object. Hierbij wordt in wet- en regelgeving onderscheid gemaakt tussen kwetsbare objecten en beperkt kwetsbare objecten. De definitie hiervan is opgenomen in het Bevi. De norm voor kwetsbare objecten (zoals woningen, grote kantoren, ziekenhuizen e.d.) is een grenswaarde (hieraan moet worden voldaan). De norm voor beperkt kwetsbare objecten (zoals kleinere kantoorgebouwen of bedrijfsgebouwen) is een richtwaarde (hieraan moet zoveel mogelijk worden voldaan). In bijlage 1 zijn de begrippen kwetsbare en beperkt kwetsbare objecten nader toegelicht. De grenswaarde voor het plaatsgebonden risico voor kwetsbare objecten is 10-6 per jaar. De richtwaarde voor het plaatsgebonden risico voor beperkt kwetsbare objecten is 10-6 per jaar.

Toelichting: de kans dat een (denkbeeldig) persoon, die zich een jaar lang permanent en onbeschermd op de betreffende plek bevindt (de plek waarvoor het risico is uitgerekend) dodelijk verongelukt door een bedrijfs- of transportongeval waarbij gevaarlijke stoffen betrokken zijn, mag niet groter zijn dan eens in de miljoen jaar (dat is 10-6 per jaar). In figuur 2.1. zijn al deze plekken met een risico van eens in de miljoen jaar met elkaar verbonden tot een plaatsgebonden risicocontour. Dit is de rand van het oranje gebied.

5

Staatsblad 2004, 250, Besluit van 27 mei 2004.

6

Staatsblad 2013, 465, Besluit van 11 november 2013. Regeling treedt in werking op nader te bepalen

tijdstip. Naar verwachting is dit begin 2015. 7

Staatsblad 2010, 686. Besluit van 24 juli 2010.

- 16 –

Figuur 2.1

Voorbeeld van een plaatsgebonden risicocontour met een kans van eens in de miljoen jaar (= PR 10-6 contour); zie toelichting in bovenstaand kader

Groepsrisico (GR) Voor het groepsrisico geldt geen wettelijke norm, maar een verantwoordingsplicht. Binnen deze verantwoordingsplicht moeten zowel kwantitatieve als kwalitatieve elementen worden beschouwd. Voor toetsing van de kwantitatieve elementen is een oriëntatiewaarde vastgelegd. Deze oriëntatiewaarde kan door het bevoegd gezag als handvat worden gebruikt, maar is geen harde norm8. Zie figuur 2.2. voor de ligging van de oriëntatiewaarde ten opzichte van het groepsrisico. In het kader hieronder is de oriëntatiewaarde getalsmatig beschreven. Voor de verantwoording van het groepsrisico zijn procedures vastgelegd in bovengenoemde wettelijke regelingen (Bevi, Bevt en Bevb). Deze zijn nader toegelicht in bijlage 3. Voor risicobronnen weergegeven op de drempelwaardenlijst9, die niet onder het Bevi vallen, geldt geen wettelijke verantwoordingsplicht voor het groepsrisico. Ook zijn er geen wettelijke eisen gesteld waaraan de verantwoording moet voldoen. Het bevoegd gezag kan echter altijd zelf bepalen om het groepsrisico te verantwoorden.

8

Overigens heeft de provincie Zuid-Holland in haar externe veiligheidsbeleid de

oriëntatiewaarde wel als ´harde´ norm verankerd. Zie voor een nadere toelichting hierop paragraaf 2.3. 9

De drempelwaardenlijst (Leidraad Risico Inventarisatie) is een lijst met categorieën van

inrichtingen die in principe een externe veiligheidsrisico zouden kunnen veroorzaken (zie verder bijlage 2 voor een nadere toelichting). - 17 –

De oriëntatiewaarde voor het groepsrisico voor stationaire inrichtingen (puntbronnen)10 is (zie rode lijn figuur 2.2): De kans op een ongeval met 10 of meer dodelijke slachtoffers is ten hoogste 10-5 per jaar. De kans op een ongeval met 100 of meer dodelijke slachtoffers is ten hoogste 10-7 per jaar. De kans op een ongeval met 1000 of meer dodelijke slachtoffers is ten hoogste 10-9 per jaar.

Toelichting: Hoe groter de potentiële omvang van de ramp hoe strenger de oriëntatiewaarde. Immers, een ongeval met 100 doden leidt tot meer ontwrichting, leed en emoties, dan een ongeval met tien dodelijke slachtoffers. Dit is naar normering vertaald door aan de kans op een ramp met 100 doden een grens te stellen die een factor honderd lager ligt dan voor een ramp met tien doden. Dus voor 10 dodelijke slachtoffers is de grens eens in de tienduizend jaar (10-5), voor 100 dodelijke slachtoffers is de grens eens in de tien miljoen jaar (10-7) en voor 1000 dodelijke slachtoffers is de grens eens in de miljard jaar (10-9). [Dit geldt voor stationaire inrichtingen, voor transportassen zie een beschrijving van de oriëntatiewaarde in de voetnoot].

Figuur 2.2 Voorbeeld grafiek waarin het groepsrisico is uitgezet , zg. FN-curve met de oriëntatiewaarde voor inrichtingen als rode lijn (zie toelichting in kader)

Wat is het Provinciale beleid? De provincie toetst in het kader van provinciaal belang bij nieuwe ontwikkelingen voor 10

De oriëntatiewaarde voor transportassen (vervoer van gevaarlijke stoffen) is:

De kans op een ongeval met 10 of meer dodelijk slachtoffers is eens in de tienduizend jaar (10-4), de kans op een ongeval met 100 of meer dodelijke slachtoffers is eens in de miljoen jaar (10-6) en de kans op een ongeval met 1000 of meer dodelijke slachtoffers is eens in de honderd miljoen jaar (10-8). - 18 –

het aspect externe veiligheid of deze bijdragen aan de veiligheid van Zuid-Holland. In de Beleidsvisie Duurzaamheid en Milieu (2013-2017) en het beleidsplan externe veiligheid (november 2010) is beschreven op welke wijze de provincie beoordeelt of er sprake is van strijdigheid met het provinciaal belang. Om de doelen op korte termijn te realiseren wordt ingezet op de volgende thema’s: • •

• • •

Het clusteren van risicovolle inrichtingen; Het verantwoord combineren van risicovolle activiteiten en (beperkt) kwetsbare objecten waarbij er zicht moet zijn op het op termijn halen van de oriëntatiewaarde voor groepsrisico; Het reduceren van risico’s aan de bron; Het nemen van maatregelen in de omgeving van een risicovolle omgeving van een risicovolle activiteit; Het verhogen van de kwaliteit van de uitvoering.

Behalve ambities en doelen op korte termijn beschrijft het beleidsplan ambities op middel- en lange termijn op het gebied van externe veiligheid. Er is rekening gehouden met de veranderende verantwoordelijkheden en taken in wet- en regelgeving tussen de provincie, gemeenten en overige partners. De provinciale Beleidsvisie Duurzaamheid en Milieu (20132017) is gekoppeld aan de Provinciale Structuurvisie van Zuid-Holland (vastgesteld 2012).

- 19 –

Bijlage 2 Gehanteerde begrippen en afkortingen

- 20 –

GEHANTEERDE BEGRIPPEN EN AFKORTINGEN Beheersbaarheid De beheersbaarheid van een calamiteit of ramp wordt bepaald door de mogelijkheden van de hulpdiensten en andere betrokken instanties om hun hulpverlenende taken goed uit te voeren. Denk hierbij aan de bereikbaarheid van de locatie, opstelmogelijkheden, aanwezige bluswatervoorziening, de beschikbaarheid en inzetbaarheid van materieel en personele capaciteit. Bevoegd gezag Het bevoegd gezag is de overheidsorganisatie die verantwoordelijk is voor de naleving van bepaalde wetgeving. In de regel is de gemeente of de provincie het bevoegd gezag, maar een waterschap of een ministerie kunnen ook bevoegd gezag zijn. Deze verantwoordelijkheid kan bestaan uit het afgeven van vergunningen, maar ook uit handhaving en het vaststellen van een bestemmingsplan. Dat is zorgen dat de regels worden nageleefd. Beheerders van (water)wegen, concessiehouders van buisleidingen en bedrijven zijn echter op de eerste plaats zelf verantwoordelijk voor de veiligheid en het naleven van de regels. Bronmaatregelen Maatregelen bij de bron van risico’s, gericht op het wegnemen of terugdringen van de oorzaken van de gevaren. BRZO-inrichting In het Besluit Risico’s Zware Ongevallen (BRZO 1999) staan criteria die aangeven welke bedrijven een risico van zware ongevallen hebben. Dit hangt samen met de aanwezigheid van gevaarlijke stoffen. Voor deze bedrijven gelden strengere regels dan normaal. Er wordt binnen de groep BRZO-bedrijven nog onderscheid gemaakt tussen een zware en een lichtere categorie. De lichtere categorie wordt ook wel PBZO (preventiebeleid zware ongevallen)bedrijven genoemd, omdat ze een preventiebeleid moeten hebben en een veiligheidsbeheersysteem (VBS). Voor bedrijven van de zware categorie geldt dit ook, maar deze moeten tevens een risicoanalyse uitvoeren en een veiligheidsrapport (VR) opstellen. Die bedrijven worden daarom ook wel VR(plichtige)-bedrijven genoemd. Contour Lijn op de kaart getrokken door punten met een gelijke waarde, bijvoorbeeld van het plaatsgebonden risico. Effect Effecten van een incident met gevaarlijke stoffen, deze zijn: • • •

overdruk effecten (gevolg van een explosie); warmtestralingeffecten (gevolg van een brand en/of explosie); toxische effecten (gevolg van het vrijkomen van een toxische stof).

-1–

Drempelwaardenlijst De drempelwaardenlijst (Leidraad Risico Inventarisatie) is een lijst met categorieën van inrichtingen die in principe een externe veiligheidsrisico zouden kunnen veroorzaken. Voor elke categorie is een drempel opgenomen, bijvoorbeeld een minimale aanwezigheid van een hoeveelheid van een bepaalde gevaarlijke stof, die bepaalt of een bedrijf wel of niet risicovol is. De drempelwaardenlijst wordt gebruikt om te bepalen of een bedrijf opgenomen dient te worden in een landelijk register, het Register Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen (RRGS). In de Leidraad Risico Inventarisatie zijn groepskaarten en gevarenkaarten opgenomen, waarop voor activiteiten veiligheidsafstanden en effectafstanden zijn opgenomen. Effectgebied Het effectgebied van een risicobron geeft aan tot op welke afstand er directe gezondheidseffecten kunnen zijn als er een ernstig ongeval bij de risicobron plaatsvindt. De kans dat een ongeluk gebeurt, is in het effectgebied niet verrekend. Dat is het belangrijkste verschil met risicocontouren. De in het Bevi genoemde invloedsgebieden hebben dezelfde omvang als het effectgebied, tenzij in de uitvoeringsbesluiten het invloedsgebied voor een specifieke stof anders is gedefinieerd. Effectmaatregelen Een maatregel die erop gericht is de gevaren weg te nemen of terug te dringen aan de zijde van de blootgestelde. Explosie Een explosie of ontploffing geeft een korte maar krachtige drukgolf en een kortdurende, hevige warmtestraling. Dit zijn de belangrijkste veroorzakers van letsel bij mensen in de buurt van een explosie. Ook brokstukken als bijvoorbeeld glasscherven, die door de drukgolf rondvliegen, kunnen levensgevaarlijke verwondingen veroorzaken. Explosies kunnen optreden bij: • • • • • •

brandbaar gas: bijvoorbeeld aardgas, propaan, butaan of LPG; sommige vluchtige vloeistoffen; patronen en andere munitie; professioneel en consumentenvuurwerk; sommige producten, zoals geconcentreerde kunstmest; stof van bijvoorbeeld voedingsmiddelen, graan of hout.

FN-curve Het groepsrisico wordt weergegeven als een curve in een grafiek met twee logaritmisch geschaalde assen, de zogenaamde FN-curve. Op de y-as wordt de cumulatieve frequentie F (per jaar) uitgezet en op de x-as het aantal te verwachten slachtoffers N. De curve geeft het verband tussen de omvang van de getroffen groep (N) en de kans (F) dat in één keer een groep van ten minste die omvang komt te overlijden Gebruiksvergunning De gemeente kan bedrijven en instellingen verplichten een gebruiksvergunning aan te vragen wanneer het voor de veiligheid van belang is extra regels te stellen aan het gebruik van hun gebouw. In een gebruiksvergunning kunnen eisen worden gesteld aan brandblusmiddelen, aan brandmeldinstallaties en andere veiligheidsvoorzieningen. Ook kan het gebruik worden beperkt tot een bepaald aantal mensen óf in opslagen tot een bepaalde hoeveelheid brandbaar materiaal. De gemeenten bepalen zelf welke soorten gebouwen gebruiksvergunningplichtig zijn.

-2–

De hoogste prioriteit wordt daarbij gegeven aan gebouwen waarin niet-zelfredzame mensen verblijven of waarin grote groepen mensen aanwezig kunnen zijn. Geprojecteerde (beperkt) kwetsbaar object / geprojecteerde risicobron Nog niet aanwezig object dat c.q. niet aanwezige risicobron die op grond van het voor het betrokken gebied geldende bestemmingsplan toelaatbaar is. Gevaarlijke stoffen Gevaarlijke stoffen zijn stoffen waarvan het gebruik, het transport of de opslag, risico’s met zich meebrengt. Het kan gaan om explosiegevaar, brand, giftigheid of radioactiviteit. De gevaren zijn vaak de keerzijde van nuttige eigenschappen van die stoffen. Het zijn vaak brandstoffen, of grondstoffen voor nuttige producten zoals medicijnen, kunststoffen en kunstmest of hulpstoffen die voor allerlei doeleinden worden gebruikt, bijvoorbeeld voor koelen, reinigen of conserveren. Daarnaast kan het ook om afvalstoffen gaan. Grenswaarde Grenswaarde als bedoeld in artikel 5.1 van de Wet milieubeheer. Van een grenswaarde mag niet worden afgeweken. Zowel in het Bevi als in het Bevb en het Bevt is voor nieuwe situaties de grenswaarde voor het Plaatsgebonden Risico voor kwetsbare objecten 10-6 per jaar. Dit houdt in dat er binnen de PR 10-6 contour zich geen kwetsbare objecten mogen bevinden. Groepsrisico (GR) Cumulatieve kansen per jaar dat ten minste 10, 100 of 1000 personen overlijden als rechtstreeks gevolg van hun aanwezigheid in het invloedsgebied van een inrichting en een ongewoon voorval binnen die inrichting waarbij een gevaarlijke stof, gevaarlijke afvalstof of bestrijdingsmiddel betrokken is. Anders gezegd geeft het groepsrisico weer wat de kans is op het overlijden van een groep personen ten gevolge van een ongeval bij een risicolle activiteit (risicovol bedrijf, transportas of buisleiding) waarbij gevaarlijke stoffen zijn betrokken. Voor het groepsrisico is geen grenswaarde vastgesteld, maar geldt een verantwoordingsplicht. Binnen deze verantwoordingsplicht moeten zowel kwalitatieve als kwantitatieve elementen worden beschouwd. Voor toetsing van de kwantitatieve elementen is een oriëntatiewaarde vastgelegd. Deze oriëntatiewaarde kan door het bevoegd gezag als handvat worden gebruikt, maar is geen harde norm. Hulpdiensten Brandweer, geneeskundige hulpverlening en politie. Inrichting Het woord inrichting komt onder andere uit de Wet milieubeheer. Het betreft bedrijven die vallen onder een AMvB ex. 8.40 van de Wet milieubeheer of inrichtingen waarvoor een milieubeheervergunning noodzakelijk is. Invloedsgebied Het gebied waarin volgens bij regeling van de minister vast te stellen regels personen worden meegeteld voor de berekening van het groepsrisico. Het invloedsgebied voor het groepsrisico bij bedrijven is het gebied tot aan de 1% letaliteitscontour, behalve voor LPG-tankstations, waar de grens van het invloedsgebied op de 100% letaliteitscontour is vastgesteld. Deze laatste is gelijk aan 150 meter.

-3–

Kans De kans dat iemand overlijdt door een ongeval met die stoffen (als deze persoon tenminste een jaar lang permanent op die plaats zou verblijft). Zie verder bij plaatsgebonden risico en bij risicocontour Kwetsbaar object en beperkt kwetsbaar object In het Bevi zijn niet limitatieve definities opgenomen van de begrippen beperkt kwetsbaar en kwetsbaar object. Ter plaatse van kwetsbare objecten moet aan de grenswaarden van het Bevi worden voldaan. Kwetsbare objecten zijn bijvoorbeeld woningen, ziekenhuizen, grote kantoorgebouwen etc. Ter plaatse van beperkt kwetsbare objecten moet aan de richtwaarden van het Bevi worden voldaan. Beperkt kwetsbare objecten zijn bijvoorbeeld kleine kantoorgebouwen, verspreid staande woningen, etc. 1% letaliteitscontour De 1%-letaliteitscontour geeft de afstand aan van de risicovolle inrichting, transportroute of buisleiding, tot een punt waarbij een daar aanwezige persoon nog een kans van 1% heeft om te overlijden ten gevolge van een ongeval binnen die inrichting. NB: (niet-letale) effecten kunnen veel verder reiken dan de grens van het invloedsgebied. Oriëntatiewaarde Betreft een toetsingswaarde die het karakter heeft van een oriënterende waarde. Het betreft één van de criteria die betrokken moet worden bij het geven van invulling aan de verantwoordingsplicht. Een oriëntatiewaarde heeft in tegenstelling tot een grens- en richtwaarde geen juridische status. Plaatsgebonden Risico (PR) Het plaatsgebonden risico is de berekende kans per jaar, dat een persoon overlijdt als rechtstreeks gevolg van een ongeval bij een risicobron, aangenomen dat hij op die plaats permanent en onbeschermd verblijft. Ramp Volgens de Wet rampen en zware ongevallen is een ramp of zwaar ongeval een gebeurtenis: 1.

2.

waardoor een ernstige verstoring van de openbare veiligheid is ontstaan, waarbij het leven en de gezondheid van vele personen, het milieu of grote materiële belangen in ernstige mate worden bedreigd of zijn geschaad; waarbij een gecoördineerde inzet van diensten en organisaties van verschillende disciplines is vereist om de dreiging weg te nemen of de schadelijke gevolgen te beperken.

Register risicosituaties gevaarlijke stoffen Het Register Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen (RRGS) is een centraal landelijk register met gegevens over risicosituaties die in Nederland bestaan rond het gebruik, de opslag en het vervoer van gevaarlijke stoffen. Deze gegevens worden beheerd door het RIVM en via internet op een risicokaart gepresenteerd. Daarnaast worden deze gegevens gebruikt in plaatselijke risicokaarten die ook andere risicosituaties tonen. Richtwaarde Richtwaarde als bedoeld in artikel 5.1 van de Wet milieubeheer ten aanzien van het niveau van het plaatsgebonden risico. Van een richtwaarde mag slechts om gemotiveerde redenen worden afgeweken. Zowel in het Bevi als het Bevb en Bevt is de richtwaarde voor het Plaatsgebonden

-4–

Risico voor kwetsbare objecten 10-6 per jaar. M.a.w. Binnen de PR 10-6 contour mogen alleen goed gemotiveerd beperkt kwetsbare objecten bevinden. Risico Het risico van gevaarlijke activiteiten wordt onderverdeeld in twee aspecten, namelijk in kansen en effecten: •

•

kans: de berekende kans per jaar dat een bepaald ongeval of een ramp zich voordoet. Deze kans wordt gecombineerd met de kans dat er mensen door het ongeval overlijden. Op de risicokaart kunnen deze kansen soms in de vorm van risicocontouren worden weergegeven. effect: wanneer er een ongeval of een ramp gebeurt, heeft dat in een bepaald gebied effecten. Op de risicokaart kan dit effectgebied aangegeven worden.

Risicobron De plaatsen waar risico's vandaan (kunnen) komen, worden risicobronnen genoemd. In algemene zin gaat het om: • •

bedrijven waar gevaarlijke stoffen worden gemaakt, gebruikt of opgeslagen; routes en pijpleidingen waarover of -door gevaarlijke stoffen worden getransporteerd.

Risicocontouren Een risicocontour geeft aan hoe hoog in de omgeving de overlijdenskans is door een ongeval met een risicobron. Deze contourlijnen kan men vergelijken met de gewone hoogtelijnen op een kaart: binnen de contour is het risico groter, buiten de contour is het risico kleiner. Risicokaart Een risicokaart laat zien waar risicobronnen liggen. Het gaat daarbij om risicobronnen waardoor mensen direct letsel kunnen oplopen. Bijvoorbeeld gevaarlijke stoffen en andere relevante risico's, zoals overstromingen. In totaal kunnen de risico's van een dertiental verschillende ramptypen op kaart worden getoond. Maar er zijn ook risicokaarten waarop alleen risicosituaties met gevaarlijke stoffen staan. Route gevaarlijke stoffen Voor de routering van gevaarlijke stoffen is de Wet vervoer gevaarlijke stoffen van belang. Alle rijkswegen (enkele tunnels onder belangrijke vaarwegen daargelaten) en de meeste provinciale wegen zijn aangewezen als route voor gevaarlijke stoffen. Gemeenten mogen voor de zogenaamde routeplichtige stoffen gemeentelijke wegen binnen hun grenzen aanwijzen waarover deze gevaarlijke stoffen mogen worden vervoerd (en daarbuiten dus niet). Redenen voor routering zijn bijvoorbeeld kwetsbare situaties, zoals dichte bebouwing, de aanwezigheid van een ziekenhuis of de ligging van een waterwingebied. De gemeente kán vervolgens ook vrijstelling verlenen aan bedrijven als deze hiertoe een verzoek indienen. Scenario Als er een ernstig ongeval plaatsvindt, hangt de afloop vaak af van wisselende omstandigheden. Dus een ongeval kan volgens verschillende scenario’s verlopen. Bij het onderzoek naar de risico’s (PR en GR) worden daarom diverse scenario’s verwerkt. In de scenario’s wordt ook rekening gehouden met weersomstandigheden die van invloed kunnen zijn, bijvoorbeeld de wind. Transportroute Transport van gevaarlijke stoffen vindt vooral plaats over de weg, over het water en per spoor.

-5–

Veiligheidsrapport De meest gevaarlijke bedrijven die vallen onder het Besluit Risico’s Zware Ongevallen (BRZO 1999), moeten een veiligheidsrapport opstellen. In het veiligheidsrapport moet onder andere worden aangetoond dat: • • •

een preventiebeleid en een veiligheidsbeheerssysteem zijn ingevoerd; gevaren zijn geïdentificeerd en doeltreffende maatregelen zijn genomen; de installatie en de bedrijfsvoering voldoende veilig en betrouwbaar zijn.

Verantwoordingsplicht voor het groepsrisico Artikel 12 en 13 van het Bevi, artikel 12 van het Bevb en artikel 7 en 8van het Bevt verplicht bevoegde gezagen om elke toename respectievelijk verandering in het groepsrisico te verantwoorden. Zelfredzaamheid Zelfredzaamheid is de mate waarin de aanwezigen (bewoners, werkenden, bezoekers) zich op eigen kracht in veiligheid kunnen brengen. Voorbeelden van aspecten die de zelfredzaamheid beïnvloeden zijn: • • • • •

preventieve voorlichting/communicatie in de richting van bewoners; de planning van functies van gebouwen met gebruikers met een hoge dan wel een verminderde zelfredzaamheid; infrastructurele voorzieningen om de gevarenzone te ontvluchten, vluchtrichtingen e.d.; maatregelen voor het alarmeren en informeren van bewoners; mogelijkheden om bouwwerken via maatregelen beter te beveiligen, zoals de ventilatie van af te sluiten ruimte (te controleren/reguleren), beter glas, nooduitgangen, etc.

-6–

Bijlage 3 Verantwoording groepsrisico - procedures

-8–

VERANTWOORDING GROEPSRISICO Het groepsrisico is een maat voor de kans per jaar, dat door een ramp bij een activiteit met gevaarlijke stoffen, een groep mensen die niet rechtstreeks bij de activiteit betrokken is, tegelijkertijd omkomt. Groepsrisicoberekeningen beogen de kans op maatschappelijke ontwrichting inzichtelijk te maken, zodat bij relevante besluiten bewuster kan worden omgegaan met risico’s. In Nederland is er voor gekozen om hiervoor geen harde, wettelijke norm vast te leggen, zoals bij het plaatsgebonden risico, maar een verantwoordingsplicht in te voeren. De kern van de verantwoordingsplicht is dat een lokale overheid11 zelf de ruimte heeft om verandering in de hoogte van het groepsrisico als gevolg van vooral ruimtelijke ontwikkelingen af te wegen tegen andere aspecten/belangen van die ontwikkeling. De verantwoordingsplicht voorziet daarmee in een bestuurlijk gemotiveerd oordeel over de aanvaardbaarheid van de kans op een ramp met een bepaalde omvang ten gevolge van een risicovolle activiteit. Hierbij moet worden meegewogen in hoeverre de gevolgen van een onverhoopte ramp kunnen worden voorkomen dan wel verminderd en welke mogelijkheden er zijn voor een adequate rampenbestrijding en hulpverlening. Met de verantwoordingsplicht wordt recht gedaan aan de ruimtelijke afwegingsbevoegdheid van gemeenten. Het gebruik van deze beleidsruimte is wel gebonden aan voorwaarden. In het Bevi zijn deze voorwaarden vermeld in artikel 12 (omgevingsvergunningverlening bedrijven) en artikel 13 (ruimtelijke besluiten/omgevingsvergunning). In het Bevt en het Bevb zijn deze voorwaarden vermeld in artikelen 7 t/m 9 respectievelijk artikel 12. In het bijzonder zijn te vermelden: • •

De verplichting om gegevens over het groepsrisico en mogelijkheden om dit te beheersen te verzamelen en bij de besluitvorming te betrekken; De verplichting om advies bij de veiligheidsregio in te winnen en ook dit advies te betrekken bij de gemeentelijke besluitvorming.

Voor de inrichtingen die niet onder het Bevi vallen geldt geen wettelijke verantwoordingsplicht voor het groepsrisico. Voor deze inrichtingen wordt de veiligheidsregio geinformeerd. Verantwoordingsprocedure Voor verantwoordingsprocedure wordt de vigerende wet- en regelgeving op het gebied van externe veiligheid gevolgd. Op de volgende pagina’s is aangegeven welke procedures dit betreft.

11

Dit zijn meestal gemeenten, maar ook provincies in het kader van omgevingsvergunningen

betreffende provinciale inrichtingen.

-9–

Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi)

Bevi-inrichtingen In gevallen waarin de verantwoording van het groepsrisico aan de orde is bij Bevi inrichtingen, dient in de verantwoording groepsrisico ingegaan te worden op: Bij verlenen van een omgevingsvergunning: a)

De aanwezige dichtheid van personen binnen het invloedsgebied (zowel bestaande als geprojecteerde bestemmingen in zowel de huidige als toekomstige situatie);

b)

De hoogte van het groepsrisico vergeleken met de oriëntatiewaarde, zowel de huidige

c)

de mogelijkheden en de voorgenomen maatregelen tot beperking van het groepsrisico in

situatie als toekomstige situatie;

de nabije toekomst; d)

Alternatieve locaties met een lager groepsrisico (Wro-besluit);

e)

Mogelijke maatregelen met het oog op bestrijdbaarheid;

f)

Mogelijke maatregelen met het oog op zelfredzaamheid.

Bij nemen van een besluit met betrekking tot ruimtelijke plannen: a), b) en d) t/m f) zoals hierboven genoemd. In plaats van de hierboven genoemde c) wordt bij een besluit met betrekking tot ruimtelijke plannen ingegaan op: c1. Mogelijke maatregelen ter verlaging van het groepsrisico die worden toegepast degene die de inrichting drijft, die dat risico mede veroorzaakt en indien van toepassing, de voorschriften uit de omgevingsvergunning; c2. indien mogelijk, de maatregelen ter beperking van het groepsrisico die in het te nemen besluit zijn opgenomen; c3. de voorschriften ter beperking van het groepsrisico die het bevoegd gezag voornemens is te verbinden aan de voor een inrichting, die behoort tot een categorie van inrichtingen ten behoeve waarvan dat besluit wordt vastgesteld, te verlenen omgevingsvergunning.

Voorafgaand aan het te nemen besluit dient de Veiligheidsregio betrokken te worden en formeel om advies gevraagd te worden ten aanzien van de mogelijkheden voor de zelfredzaamheid en rampenbestrijding.

- 10 –

Besluit externe veiligheid transportroutes (Bevt)

Transport van gevaarlijke stoffen over weg, water en spoor Op basis van het Bevt wordt onderscheid gemaakt tussen een beperkte verantwoording van het groepsrisico en een uitgebreide verantwoording. Onder de beperkte verantwoording van het groepsrisico wordt verstaan dat alleen inzicht gegeven moet worden in: •

De mogelijkheden tot voorbereiding van bestrijding en beperking van de omvang van een ramp op die weg, spoorweg of binnenwater (bestrijdbaarheid);

•

De mogelijkheden voor personen om zich in veiligheid te brengen indien zich op die weg, spoorweg of binnenwater een ramp voordoet. (zelfredzaamheid).

Van een beperkte verantwoording is alleen sprake als: •

het plangebied buiten de 200 meter van de transportroute ligt of;

•

het groepsrisico ten hoogste 0,1 keer de oriëntatiewaarde is, of;

•

het groepsrisico met niet meer dan 10% toeneemt bij een groepsrisico dat kleiner is dan de oriëntatiewaarde.

Bij de uitgebreide verantwoording moet ook ingegaan worden op: •

De aanwezige dichtheid van personen binnen het invloedsgebied, zowel in de huidige als toekomstige situatie (zowel bestaande als geprojecteerde bestemmingen);

•

De hoogte van het groepsrisico, zowel de huidige als toekomstige situatie;

•

Mogelijke maatregelen ter verlaging van het groepsrisico;

•

De mogelijkheden voor ruimtelijke ontwikkelingen met een lager groepsrisico en de voor- en nadelen daarvan.

Daarnaast dient net zoals bij de Bevi-inrichtingen de Veiligheidregio betrokken te worden in het proces.

- 11 –

Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb)

Transport van gevaarlijke stoffen per buisleiding Op basis van het Bevb moet een onderscheid gemaakt worden tussen een beperkte verantwoording van het groepsrisico en een uitgebreide verantwoording. Onder de beperkte verantwoording van het groepsrisico wordt verstaan dat alleen inzicht gegeven moet worden in: •

de aanwezigheid van personen binnen het invloedsgebied (zowel bestaande als geprojecteerde bestemmingen zowel in de huidige als in de toekomstige situatie);

• •

de hoogte van het groepsrisico per kilometer (zowel in de huidige als in de toekomstige situatie); de mogelijkheden tot voorbereiding van bestrijding en beperking van de omvang van een ramp of zwaar ongeval (bestrijdbaarheid);

•

de mogelijkheden voor personen die zich bevinden in het invloedsgebied van de buisleiding of buisleidingen die het groepsrisico mede veroorzaakt, veroorzaken, om zich in veiligheid te brengen indien zich een ramp of zwaar ongeval voordoet (zelfredzaamheid).

Van een beperkte verantwoording is alleen sprake als: •

het plangebied buiten de 100% letaliteitscontour ligt of;

•

het groepsrisico kleiner is dan 0,1 keer de oriëntatiewaarde of;

•

het groepsrisico met niet meer dan 10% toeneemt bij een groepsrisico dat kleiner is dan de oriëntatiewaarde.

Bij de uitgebreide verantwoording moet ook ingegaan worden op: •

mogelijke maatregelen ter beperking van het groepsrisico die worden toegepast door de exploitant van de buisleiding die dat risico veroorzaakt;

•

de mogelijkheden voor ruimtelijke ontwikkelingen met een lager groepsrisico en de voor- en nadelen daarvan;

•

de mogelijkheden en de voorgenomen maatregelen tot beperking van het groepsrisico in de nabije toekomst.

Daarnaast dient ook de veiligheidregio betrokken te worden in het proces.

- 12 –

Bijlage 4 Wet- en regelgeving

- 13 –

Afk.

Naam

Inhoud/relevantie

Wm

Wet milieubeheer

Op grond van deze wet verstrekt de bevoegde overheid een milieuvergunning aan bedrijven. Bevoegd gezag stelt eisen t.a.v. milieukwaliteit. Een van de milieukwaliteiten is externe veiligheid.

Wabo

Wet algemene

Met ingang van 1 oktober 2010 heeft de

bepalingen

Rijksoverheid de vergunningen voor bouwen,

Omgevingsrecht

wonen, monumenten, ruimte, natuur en milieu samengevoegd in de omgevingsvergunning.

Barim

Activiteitenbesluit

Op 1 januari 2008 is het ‘Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer’ (Activiteitenbesluit) in

werking

getreden.

Door

nagenoeg

alle

bedrijfstakken onder het systeem van algemene regels te brengen, vervalt voor veel groepen bedrijven de meldingsplicht of de vergunningplicht op grond van de wet milieubeheer. Deze bedrijven moeten

voldoen

aan

de

algemene

regels

(waaronder regels ten aanzien van externe veiligheid) uit het Activiteitenbesluit. Wro

Wet ruimtelijke ordening

Hoe ruimtelijke plannen tot stand komen en gewijzigd worden, is geregeld in de Wet ruimtelijke ordening (Wro). Deze wet bepaalt de taken van de overheid en de rechten en plichten van burgers, bedrijven en instellingen. De Wro regelt o.a. de plaatsing van risicobronnen en risico-ontvangers ten opzichte van elkaar.

Wvgs

Wet vervoer gevaarlijke

Wet

stoffen

vervoersvoorschriften (ADR/ADNR/RID). WVGS is

in

het

kader

van

internationale

een integrale kaderwet voor de routering van gevaarlijke stoffen. Alle rijkswegen (enkele tunnels onder belangrijke vaarwegen daargelaten) en de meeste provinciale wegen zijn aangewezen als route voor gevaarlijke stoffen. Brzo-

Het Besluit Risico’s

In Nederland is de Seveso II richtlijn (Europese

1999

Zware Ongevallen

Wetgeving) in de nationale wetgeving vastgelegd in het Brzo-1999. Dit besluit heeft tot doel om mens en milieu te beschermen tegen ernstige (industriële) ongevallen met gevaarlijke stoffen.

Rrzo-

Regeling risico’s zware

In deze regeling worden voor de uitvoering van het

1999

ongevallen

Brzo-1999 nadere voorschriften gegeven. Er is in de regeling sprake van een sterke samenhang tussen de Seveso II- richtlijn, het Brzo-1999, de WRO en de rampenbestrijding.

Bevi

Besluit externe

Op 28 mei 2004 is in het Staatsblad 250 het

veiligheid inrichtingen

Besluit Externe Veiligheid Inrichtingen (Bevi) gepubliceerd. Dit besluit is op 27 oktober 2004 in werking getreden. Het besluit heeft betrekking op inrichtingen en op ruimtelijke ordeningsaspecten.

- 14 –

Afk.

Naam

Inhoud/relevantie

Revi

Regeling externe

De

veiligheid inrichtingen

Infrastructuur en Milieu geeft nadere regels voor

regeling

van

de

staatssecretaris

van

de uitvoering van het Bevi (8 september 2004, EV2004084072, Stcrt. 183). Crnvgs

Circulaire

Deze circulaire van augustus 2004 van het

Risiconormering vervoer

Ministerie van Infrastructuur en Milieu is met

gevaarlijke stoffen

instemming

van

het

ministerie

van

BZK

samengesteld. Het Crnvgs geeft het huidige wettelijk kader aan voor de externe veiligheid met betrekking tot het vervoer van gevaarlijke stoffen over weg, over water en per spoor. Deze Circulaire

wordt

naar

verwachting

in

2015

vervangen door het Besluit externe veiligheid transportroutes (Bevt) Bevt

Besluit externe

Op 11 november 2013 is in het Staatsblad 465 het

veiligheid

Besluit externe veiligheid transportroutes (Bevt)

transportroutes

gepubliceerd. Dit besluit treedt in werking op een nader te bepalen tijdstip. Naar verwachting is dit begin 2015. Het besluit heeft betrekking op transport van gevaarlijke stoffen over weg, over water en per spoor en daarnaast op ruimtelijke ordeningsaspecten.

Regeling

Regeling verband

Regeling

Basisnet

houdende met de

Infrastructuur en Milieu, van 19 maart 2014, nr.

invoering van het

IENM/BSK-2014/67724, houdende vaststelling van

Landelijk Basisnet van

de

transportroutes voor het

transportroutes

vervoer van gevaarlijke

ontwikkelingen langs transportroutes in verband

stoffen

met externe veiligheid. (Staatscourant 8242, 2014,

van

ligging

de

van en

Staatssecretaris

de

risicoplafonds

regels

voor

van

langs

ruimtelijke

treedt in werking op 1 april 2015) Bevb

Besluit externe

Op 17 september 2010 is in het Staatsblad 686

veiligheid buisleidingen

het Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb) gepubliceerd. Het besluit heeft betrekking op transport van aardgas en aardolieproducten via buisleidingen

en

daarnaast

op

ruimtelijke

ordeningsaspecten. Revb

Regeling externe

De

veiligheid

Infrastructuur en Milieu geeft nadere regels voor

regeling

van

de

staatssecretaris

van

transportroutes

de uitvoering van het Bevb (30 december 2010, nr. BJZ2010032478).

RRGS

Register Risicosituaties

Het Register risicosituaties gevaarlijke stoffen

Gevaarlijke Stoffen

(RRGS) is een landelijk register waarin het bevoegd gezag informatie over risicovolle bedrijven en transport van gevaarlijke stoffen vastlegt. Het RIVM is door VROM aangewezen als beheerder van het RRGS. Het IPO verzorgt het dagelijkse beheer en de helpdesk.

- 15 –

Bijlage 5 Risicosituatie gemeente Sliedrecht

- 16 –

Bijlage 5: Risicosituatie gemeente Sliedrecht B5.1

Inleiding

Voor het formuleren van passende gebiedsgerichte externe veiligheidsuitgangspunten en – ambities is het nodig inzicht te hebben in: •

Risicobronnen – welke risicovolle inrichtingen, transportassen en buisleidingen bevinden zich op het grondgebied van de gemeente en directe omgeving en met welke risicocontouren en invloedsgebieden? Wat is de relatie tot (beperkt) kwetsbare objecten?

•

Ruimtelijk ontwikkelingsperspectief – wat is de huidige ligging van diverse gebieden in de gemeente (wonen, werken, recreëren, etc.) en wat zijn de toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen voor deze gebieden? Zijn er EV knelpunten dan wel aandachtspunten vanuit deze ontwikkelingen?

•

Gebiedstyperingen – op basis van de beschrijving en ligging van de risicobronnen, bedrijventerreinen, woongebieden, etc. is vanuit het perspectief van externe veiligheid een indeling te maken in gebieden waarvoor het wenselijk is om een verschillend veiligheidsniveau na te streven.

Onderstaand wordt ingegaan op de genoemde aspecten van de gemeente als basis voor de geformuleerde uitgangspunten en gekozen ambities in het volgende hoofdstuk.

B5.2

Risicobronnen

Risicobronnen bestaan uit externe veiligheidsrelevante inrichtingen, transportassen (weg, water en spoor) waarover transport van gevaarlijke stoffen plaatsvindt en ondergrondse buisleidingen bestemd voor het transport van gevaarlijke stoffen. In de volgende paragrafen worden de risicobronnen voor de gemeente Sliedrecht beschreven. Risicokaart en signaleringskaart De risicobronnen zijn weergegeven op de provinciale risicokaart (www.risicokaart.nl). Voor het gebruik door ambtelijk deskundigen is er een professionele versie van de risicokaart waarvoor de inloggegevens in het bezit zijn van de gemeente Sliedrecht. De burgerversie is voor een ieder inzichtelijk en toegankelijk zonder inloggegevens. De signaleringskaart is via internet (Geoide) toegankelijk voor alle gemeenten in de regio en is alleen bedoeld voor intern gebruik. Op de signaleringskaart zijn de externe veiligheidsrisico’s gedetailleerder weergegeven dan op de professionele risicokaart. Inlogcodes voor de signaleringskaart zijn opvraagbaar bij de Omgevingsdienst Zuid Holland Zuid.

- 17 –

B5.2.1 Inrichtingen Ten aanzien van inrichtingen kan onderscheid worden gemaakt tussen inrichtingen die vallen onder het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi-inrichtingen) en overige inrichtingen. Bevi- inrichtingen Het Bevi heeft betrekking op een aantal nader omschreven inrichtingen: BRZO bedrijven, LPG-tankstations, propaantanks van meer dan 13 m3, bedrijven met een ammoniakkoelinstallatie >1500 kg, bedrijven met een opslag voor gevaarlijke stoffen van meer dan 10 ton en spoorwegemplacementen die door de minister zijn aangewezen voor het rangeren van gevaarlijke stoffen. Zie artikel 2 lid 1 van het Bevi voor het volledig overzicht van de inrichtingen die onder het Bevi vallen. Binnen de gemeente Sliedrecht bevinden zich de volgende inrichtingen die onder het Bevi vallen:

• Een LPG tankstation; • Een Ammoniakkoelinstallatie. Ten aanzien van deze stationaire risicobronnen zijn er geen wettelijke knelpunten bekend. Binnen de PR 10-6 contour van het LPG tankstation ligt een beperkt kwetsbaar object (bestaand naastgelegen bedrijf). Dit is een aandachtspunt. Daarnaast is het mogelijk dat het groepsrisico door toekomstige ontwikkelingen op het bedrijventerrein Nijverwaard de oriëntatiewaarde zal gaan overschrijden12 (geen wettelijk knelpunt, maar wel een aandachtspunt). Overige inrichtingen Overige Inrichtingen zijn inrichtingen die niet onder het Bevi vallen maar wel op de professionele risicokaart staan. Enkele voorbeelden zijn vuurwerkopslagen, windmolens en kleine propaantanks. In de gemeente Sliedrecht zijn de volgende overige inrichtingen aanwezig:

• 3 propaantanks < 13m3; • Een gasdrukregel- en meetstation; • Zwembad met opslag van zwavelzuur en chloorbeekloog. B5.2.2 Vervoer van gevaarlijke stoffen Voor transportassen heeft het Rijk specifiek op externe veiligheid gerichte wet- en regelgeving opgesteld. Het Besluit externe veiligheid transportroutes (Bevt) richt zich op transport van gevaarlijke stoffen via weg water en spoor. Voor wat betreft de risiconormering sluit het Bevt aan bij het Bevi. Binnen en in de omgeving van de gemeente Sliedrecht vindt vervoer van gevaarlijke stoffen over de volgende transportroutes:

• Rijksweg A15; • Spoorlijn Betuweroute; • Vaarweg Beneden-Merwede. B5.2.3 Buisleidingen Voor transportleidingen heeft het Rijk specifiek op externe veiligheid gerichte wet- en regelgeving opgesteld. Het Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb) richt zich op

12

Externe veiligheid bestemmingsplannen Sliedrecht, OZHZ 19 mei 2011.

- 18 –

transport van gas, olie en chemicaliën per buisleiding. Voor wat betreft de risiconormering sluit het Bevb aan bij het Bevi. Binnen en in de omgeving van de gemeente Sliedrecht bevindt zich een aantal hogedruk aardgastransportleidingen, W-528-01, W-528-05, W-524-01 en de A-667.

B5.3

Ruimtelijk ontwikkelingsperspectief

Sliedrecht kent alleen haar eigen kern. De gemeente heeft een oppervlakte van 1.347 hectare en telt ca. 24.500 inwoners. In 2013 heeft de gemeenteraad de Structuurvisie Sliedrecht 2020 vastgesteld. In dit document worden hoofdkeuzes gemaakt voor het toekomstige beleid van de gemeente. Het gemeentebestuur wil voor alle mensen die in Sliedrecht wonen, werken of recreëren de aantrekkelijkheid van de leefomgeving koesteren en waar nodig versterken. De structuurvisie is voor de gemeente het sturend kader voor haar eigen activiteiten, maar geldt ook als toetsingskader voor particuliere initiatieven. Ter versterking van de lokale economie wil de gemeente de aantrekkelijkheid voor vestiging van nieuwe bedrijven vergroten. Vestiging van risicovolle bedrijven wordt daarbij niet uitgesloten mits bij de verantwoording van de risico’s rekening wordt gehouden met de beleidsregels uit de beleidsvisie.

- 19 –

Bijlage 6 Overzicht uitvoeringsacties

- 20 –

t Tabel B6. 1 Uitvoeringsacties Nr.

Uitvoeringsacties

1

Borging van de coördinatie, regievoering en afstemming op het onderwerp externe veiligheid. Dit geldt voor zowel de samenwerking binnen de gemeentelijke organisatie als voor de samenwerking met externe partijen (zoals veiligheidsregio, omgevingsdienst, provincie en eventueel buurgemeentes). N.B. Dit wordt deels ingevuld door het opstellen van het EV-RO werkprotocol dat momenteel door de Omgevingsdienst Zuid-Holland-Zuid wordt opgesteld.

2

Beleggen van alle gemeentelijke externe veiligheidstaken binnen de

3

Aantoonbaar uitvoeren van externe veiligheidstaken (uitvoering kan ook

4

Opstellen van eigen werkprocessen en evt. afspraken met

eigen organisatie. door derden zoals omgevingsdienst plaatsvinden). omgevingsdienst en veiligheidsregio, waardoor wordt geborgd dat in de initiatieffase/vooroverleg voorafgaand een ruimtelijke ontwikkeling/vergunningaanvraag/ontheffing/verkeersbesluit wordt ingegaan op de benutting van sturingsmogelijkheden. Onderdelen hiervan zijn het EV-RO protocol en het gemeentelijke mandaatbesluit. 5

Opstellen van eigen werkprocessen en evt. afspraken met omgevingsdienst en veiligheidsregio, waardoor wordt geborgd dat mogelijke sturingsmogelijkheden worden gedeeld tussen verschillende beleidsvelden en bestuurlijke partners om zo een integrale aanpak van een casus te waarborgen. Onderdelen hiervan zijn het EV-RO protocol en het gemeentelijke mandaatbesluit.

6

Opstellen werkproces check actualiteit ISOR/RRGS.in samenwerking

7

Uitwerken van minimaal twee niveau’s van verantwoording, waarmee

met de VRZHZ invulling wordt gegeven aan de verantwoordingsplicht voor het groepsrisico 8

Afstemmen bestemmingsplannen op beleidsvisie EV bij (reguliere) actualisatie van de bestemmingsplannen. Onderzoeken of de vigerende bestemmingsplannen adequaat zijn.

9

Vastleggen werkwijze waarop realisatie van maatregelen op grond waarvan in ruimtelijk besluit of omgevingsvergunning het (toegenomen) groepsrisico acceptabel wordt geacht, wordt geborgd.

10

Opstellen werkproces in het kader van ondersteuning

12

Vaststellen externe veiligheidsbeleid (doorlopen procedure; o.a.

risicocommunicatie Veiligheidsregio Zuid-Holland-Zuid voorleggen College van B&W en gemeenteraad). Kenbaar maken binnen gemeentelijke organisatie. 13

Evalueren en aanpassen uitvoeringsprogramma (1x evalueren na 5 jaar en 1x aanpassen per jaar)

- 21 –