Beleidsvisie externe veiligheid. Gemeente Culemborg

 

Beleidsvisie externe veiligheid  Gemeente Culemborg      

        Juli 2011   

0.

SAMENVATTING 

Inleiding   De gemeente Culemborg wil haar inwoners en bezoekers een veilige leefomgeving bieden. In  die zin draagt zij een belangrijke verantwoordelijkheid als het gaat om externe veiligheid (EV).  Om die verantwoordelijkheid in te vullen heeft de gemeente Culemborg haar visie op het  externe veiligheidsbeleid in deze beleidsvisie externe veiligheid vastgelegd.  Bij externe veiligheid gaat het om de risico’s op de omgeving die samenhangen met het  produceren, verwerken, opslaan en vervoeren van gevaarlijke stoffen. Deze risico’s doen zich  zowel voor bij risicovolle inrichtingen als rondom transportassen en buisleidingen voor het  vervoer van gevaarlijke stoffen. De wettelijke normen voor de meest risicovolle bedrijven en de  omgeving daarvan is opgenomen in het ʹBesluit externe veiligheid inrichtingenʹ (Bevi). Verder  zijn zoneringsafstanden opgenomen in de circulaire ʹZonering en externe veiligheid   rond munitie‐opslagplaatsenʹ (1988). Daarnaast zijn in het Vuurwerkbesluit en  Activiteitenbesluit veiligheidsafstanden genoemd die rond minder risicovolle inrichtingen  moeten worden aangehouden. Voor de omgeving van buisleidingen is het ʹBesluit externe  veiligheid buisleidingenʹ (Bevb) van toepassing. Tenslotte is beleid voor de omgeving van  transportassen voor het vervoer van gevaarlijke stoffen opgenomen in de circulaire  ʹRisiconormering vervoer gevaarlijke stoffenʹ (2010). Laatstgenoemde circulaire zal in 2012  worden vervangen door het ʹBesluit transport externe veiligheidʹ (Btev).    In het externe veiligheidsbeleid wordt onderscheid gemaakt tussen het plaatsgebonden  risico (PR) en het groepsrisico (GR). Bij het PR gaat het om de overlijdenskans van een persoon  in de nabijheid van een relevante risicobron (risicovolle inrichting, buisleiding of transportas).  Het wordt weergegeven in risicocontouren. Een grens‐ en richtwaarde is gekoppeld aan een PR  contour van 10 ‐6/jaar (ofwel een kans van 1 op de miljoen per jaar). Een kwetsbare bestemming  mag niet liggen binnen deze contour. Nieuwe beperkt kwetsbare objecten zijn slechts onder  voorwaarden toegestaan binnen deze contour.  Het groepsrisico beschrijft de kans dat een groep mensen gelijktijdig overlijdt binnen het  invloedsgebied (een veel groter gebied dan het gebied binnen de PR 10‐6 contour) rond of langs  een relevante risicobron. Voor het groepsrisico geldt geen norm maar een   verantwoordingsplicht. Dit houdt in dat bij ruimtelijke ontwikkelingen binnen het  invloedsgebied van relevante risicobronnen en bij de nieuwvestiging/uitbreiding van de meest  risicovolle bedrijven (Bevi‐bedrijven) een bestuurlijke afweging moet worden gemaakt over de  aanvaardbaarheid van de risico’s. Hierbij moet o.a. worden betrokken: de personendichtheid in  het invloedsgebied, de hoogte van het GR (ten opzichte van de oriëntatiewaarde), mogelijke  maatregelen ter beperking van het GR, de zelfredzaamheid van personen en de mogelijkheden  voor de rampenbestrijding. Ook moet de regionale brandweer in de gelegenheid worden gesteld  om advies uit te brengen. Afstemming tussen de drie taakvelden ruimtelijke ordening, milieu en  rampenbestrijding is bij de verantwoording van het GR van groot belang. 

i

Doel van deze beleidsvisie externe veiligheid is om duidelijk te maken welke externe  veiligheidsrisico’s in de gemeente Culemborg aanwezig zijn en hoe er met de huidige en  toekomstige risico’s om dient te worden gegaan.

Risicosituatie gemeente Culemborg   De gemeente Culemborg kent twee zgn. Bevi‐inrichtingen. Het betreft een LPG‐tankstation en  een inrichting met een grote propaantank. Er zijn geen situaties die knelpunten opleveren voor  wat betreft het plaatsgebonden risico. Ook de oriëntatiewaarde voor het groepsrisico wordt niet  overschreden rondom deze risicobronnen. Er is echter wel sprake van een hoog groepsrisico  door de aanwezigheid van een groot aantal personen binnen het invloedsgebied, waarbij de  mogelijkheden voor de zelfredzaamheid en rampenbestrijding beperkt zijn.    Daarnaast is een aantal andere risicobronnen gelegen binnen de gemeente. Het gaat daarbij met  name om kleine propaantanks (bij agrarische bedrijven), 3 vuurwerkverkooppunten en enkele  gasdrukregel‐ en meetstations. Rondom deze risicobronnen moeten veiligheidsafstanden  worden aangehouden.   Ook is een defensie‐inrichting (Fort Everdingen) gelegen op de gemeentegrens. Om het terrein  liggen drie veiligheidszones (A, B en C), waarbinnen beperkingen gelden voor het  ruimtegebruik.   Relevante risicobronnen voor het vervoer van gevaarlijke stoffen zijn de spoorlijn Utrecht‐ Den  Bosch, een hogedruk aardgasleiding van de Gasunie (gelegen deels langs Parallelweg Oost), een  brandstofleiding van Defensie (gelegen langs de A2) en rijksweg A2. Uit onderzoek blijkt dat er  geen knelpunten zijn voor wat betreft het plaatsgebonden risico. Ook de oriëntatiewaarde wordt  niet overschreden langs deze risicobronnen. Door de aanwezigheid van een groot aantal  personen is er langs het spoor wel een (kleine) kans op een groot aantal slachtoffers bij een  calamiteit op het spoor. De mogelijkheden voor de zelfredzaamheid en rampenbestrijding zijn  daarbij beperkt.  Hoewel over de provinciale weg N320 en gemeentelijke wegen ook incidenteel vervoer van  relevante gevaarlijke stoffen plaatsvindt, is de kans op een grote calamiteit gering. Bij ruimtelijke  ontwikkelingen in de omgeving van deze wegen is daarom geen bestuurlijke verantwoording  externe veiligheid nodig. 

  Uitgangspunten en ambities gemeente Culemborg   De essentie van de visie is hieronder weergegeven aan de hand van algemene uitgangspunten,  generieke beleidsuitspraken en gebiedsspecifieke beleidsuitspraken.   Algemene uitgangspunten:   •  De beleidsvisie externe veiligheid is opgesteld in lijn met de ruimtelijke ontwikkeling  zoals verwoord in de onlangs vastgestelde Structuurvisie Culemborg 2030.  • De gemeente conformeert zich aan de wettelijke verplichtingen en de bepalingen die in  relevante circulaires zijn opgenomen.    

ii

Beleidsuitspraken voor bestaande situaties:    •  De bestaande situaties in de omgeving van de relevante risicobronnen (het spoor,  rijksweg A2, de hoge druk aardgasleiding, de brandstofleiding van defensie en de Bevi‐ inrichtingen) worden geaccepteerd.   •  Ten aanzien van bestaande Bevi‐bedrijven (in of nabij woongebieden) wordt een actief  intrekkingsbeleid gehanteerd.   •  De gemeente besteedt (bij voorkeur in samenwerking met de hulpdiensten) bijzondere  aandacht aan de voorbereiding op een eventuele calamiteit met gevaarlijke stoffen op het  spoor en bij de Bevi‐bedrijven.    Generieke beleidsuitspraken voor nieuwe situaties:    •  Bij de vaststelling van een omgevingsbesluit voor de vestiging van (beperkt) kwetsbare  objecten buiten de invloedsgebieden van een Bevi‐inrichting en een relevante buisleiding  alsmede buiten de toetsingszone van 200 meter vanaf het spoor en de A2 wordt het  groepsrisico in beginsel niet verantwoord, tenzij nieuwe regelgeving (bijv. het Btev)  voorschrijft dat dit wel nodig is. Bij grootschalige ontwikkelingen binnen het  invloedsgebied van het spoor maar buiten de toetsingszone van 200 meter wordt wel  aandacht besteed aan vluchtroutes.   •  Nieuwe bijzondere kwetsbare objecten worden in beginsel niet toegestaan binnen nader  vast te stellen zones rondom relevante risicobronnen (het spoor, rijksweg A2, de  hogedruk aardgasleiding, de brandstofleiding van defensie en de Bevi‐inrichtingen)  waarbij vluchten de enige zelfredzaamheidsstrategie is.    Gebiedsspecifieke beleidsuitspraken voor nieuwe situaties:    •  In het stationsgebied zijn nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk, maar daarbij  besteedt de gemeente wel nadrukkelijk aandacht aan (alle elementen van) de  verantwoording van het groepsrisico voor zover de gemeente daar invloed op kan  uitoefenen. In het kader van de planontwikkeling wordt de veiligheidsregio (wettelijke  adviseur) en een EV‐deskundige vroegtijdig betrokken.  •  Binnen het invloedsgebied van Bevi‐bedrijven gelden dezelfde uitgangspunten als in het  stationsgebied. Aanvullend zijn nieuwe beperkt kwetsbare objecten niet toegestaan  binnen de PR 10 ‐6 contour (de richtwaarde wordt beschouwd als grenswaarde).   •  In of direct nabij woongebieden wordt de uitbreiding van Bevi‐inrichtingen niet  toegestaan en worden geen nieuwe risicobronnen (m.n. Bevi‐inrichtingen, propaantanks  en vuurwerkverkooppunten) geïntroduceerd.   •  In het landelijk gebied worden in beginsel ook geen nieuwe risicobronnen  geïntroduceerd, maar gebiedseigen en functiegerelateerde risicobronnen met een  beperkte risicobelasting zijn toegestaan zolang zij andere woningen en bedrijven niet  hinderen. Ook een LPG tankstation kan (bijv. bij uitplaatsing vanuit de bebouwde kom  van Culemborg) onder voorwaarden worden toegestaan in het landelijk gebied.  

iii

• 

Op Pavijen accepteert de gemeente een enigszins minder streng veiligheidsregime dan in  woongebieden en in het landelijk gebied. Op deze terreinen wordt de vestiging van  bedrijven met een groot externe veiligheidsrisico niet toegelaten, maar de komst van  inrichtingen met een beperkte risicobelasting op de omgeving is onder voorwaarden  mogelijk. De nieuwvestiging van Bevi‐bedrijven, waarbij (toekomstig) woongebied ligt  binnen het invloedsgebied of een (bouw)perceel van derden ligt binnen de PR 10‐6  contour, is in beginsel niet toegestaan. Wettelijke voorschriften alsmede de vastgestelde  ambities zullen nadrukkelijk rond de eventuele vestiging van dergelijke bedrijven aan de  orde komen.  

 

Uitvoeringsprogramma   Er zijn verschillende partijen nodig om het aspect externe veiligheid mee te nemen in relevante   ontwikkelingen. Recent is geconstateerd dat er bij de (borging van de) uitvoering van EV‐taken  nog een aantal tekortkomingen zijn. Actiepunten ter verbetering van de (borging van de)  uitvoering en de gemeentelijke taakstelling op het gebied van externe veiligheid zijn opgenomen  in het uitvoeringsprogramma (zie bijlage 4).     

iv

INHOUDSOPGAVE  

 

 

 

 

 

 

 

 

Blz.  

0 

Samenvatting  

 

 

 

 

 

 

 

 

 i 

1   

Inleiding                 1.1    Waarom deze beleidsvisie?          1.2    Externe veiligheid als afwegingskader        1.3    Afbakening                1.4    Doelstelling              1.5    Leeswijzer                 Gemeente en externe veiligheid           2.1    Waarop is de beleidsvisie externe veiligheid gericht?  2.2    Begrippen in het externe veiligheidsbeleid       2.3    Landelijk toetsingskader            2.4    Invulling geven aan de beleidvisie externe veiligheid      Risicoprofiel externe veiligheid          3.1    Inleiding                3.2    Risicobronnen             3.3    Ruimtelijk ontwikkelingsperspectief        3.4    Indeling in gebiedstypen           3.5    Taakuitvoering, afstemming en samenwerking     3.6  Conclusie risicoprofiel externe veiligheid        Visie en ambitie gemeente Culemborg        4.1    Visie op externe veiligheid           4.2    Uitgangspunten  ten behoeve van beleidsuitspraken  4.3    Beleidsuitspraken             4.4    Risicocommunicatie              Uitvoering                 5.1   Van ambities naar acties          5.2    Uitvoeringsprogramma externe veiligheid      

           

            

 1   1   1   2   3   3 

         

          

 5   5   5   8  10 

             

              

 9   9   9  14  15  15  16 

         

         

17  17  18  19  21 

     

     

22  22  22

2   

3   

  4   

  5  

Bijlagen:   1.    Verklarende woordenlijst en afkortingen   2.    Overzicht van belangrijke wet‐ en regelgeving   3.    Signaleringskaart   4.    Gemeentelijke taakstelling Externe veiligheidsbeleidvisie incl. uitvoeringsprogramma      

1  

INLEIDING  

1.1  

Waarom deze beleidsvisie?  

De gemeente Culemborg wil haar inwoners en bezoekers een veilige leefomgeving bieden. In  die zin draagt zij een belangrijke verantwoordelijkheid als het gaat om externe veiligheid (EV).  Om die verantwoordelijkheid in te vullen heeft de gemeente Culemborg deze beleidsvisie  externe veiligheid geformuleerd. Het doel van deze beleidsvisie is om duidelijk te maken welke  externe veiligheidsrisicoʹs in de gemeente Culemborg aanwezig zijn en hoe met de huidige en  toekomstige risicoʹs om dient te worden gegaan. Daarnaast zorgt de beleidsvisie externe  veiligheid voor uniformiteit in het gemeentelijke beleid en worden ad hoc besluiten voorkomen. 

  1.2  

Externe veiligheid als afwegingskader  

Een aantal rampen met gevaarlijke stoffen in binnen‐  en buitenland heeft aangetoond dat een maatschappij  zonder risico’s niet bestaat. Deze incidenten  onderstrepen ook het belang om de risico’s tot op  zekere hoogte te beheersen. Vanuit dit besef is ‘externe  veiligheid’ een belangrijk landelijk thema geworden.   Beleid en wet‐ en regelgeving rondom externe  veiligheid hebben de afgelopen jaren een sterke  ontwikkeling doorgemaakt. Hoewel alle nieuwe  ontwikkelingen nog niet geheel uitgekristalliseerd zijn,  is duidelijk dat gemeenten voor een belangrijke opgave  staan.  

Wat is externe veiligheid?  Bepaalde maatschappelijke activiteiten brengen  risico’s op zware ongevallen met mogelijk grote  gevolgen voor de omgeving met zich mee. Externe  veiligheid richt zich op het beheersen van deze  risico’s. Het gaat daarbij om de productie, opslag  en gebruik van gevaarlijke stoffen (bijv. LPG en  propaan) en het transport  van gevaarlijke stoffen  over weg, water en spoor en door buisleidingen.  Dergelijke activiteiten leggen beperkingen op aan  de omgeving, doordat veiligheidsafstanden tussen  risicovolle activiteiten en bijvoorbeeld woningen  nodig zijn. Aan de andere kant is het rijksbeleid er  op gericht de schaarse ruimte zo efficiënt mogelijk  te benutten. Het ruimtelijk beleid en het externe  veiligheidsbeleid moeten dus goed worden  afgestemd. 

Toepassing van landelijk beleid en wet‐ en regelgeving  op het gebied van externe veiligheid vraagt om kennis, capaciteit, vaardigheden en niet in de  laatste plaats om integraal werken. Weinig andere onderwerpen brengen de disciplines milieu  en ruimte zo dicht bij elkaar als het onderwerp externe veiligheid. Uitvoering van externe  veiligheidstaken vraagt om professionele inbreng van ruimtelijke ordening en volkshuisvesting,  toezicht en handhaving, vergunningverlening, bestuurlijke/juridische zaken, veiligheid, en  brandweer. Absolute veiligheid kan nimmer worden gegarandeerd. Alleen door risico’s tijdig te  identificeren, maatregelen ten aanzien van de risicobronnen te treffen en voldoende afstand  tussen risicobronnen en omstanders te creëren, kan de veiligheid worden verhoogd. Om in staat  te zijn risico’s tijdig te identificeren, dient binnen de gemeentelijke organisatie geïnvesteerd te  worden in kennisvergaring en ‐uitwisseling. Om voldoende afstand te creëren tussen  risicobronnen en kwetsbare objecten dienen duidelijke keuzes te worden gemaakt omtrent de  locaties van onder meer woningen, scholen, winkels, kantoren en recreatie in relatie tot  risicovolle vormen van bedrijvigheid en transport .  

1

1.3  

Afbakening  

In deze visie is het externe veiligheidsbeleid van de gemeente Culemborg opgenomen.  De beleidsvisie beperkt zich tot:   •   activiteiten met gevaarlijke stoffen;   •   de aanwezige externe veiligheidsrisico’s in de gemeente Culemborg;   •   de beïnvloedingsmogelijkheden van de gemeente.    De beleidsvisie is niet gericht op de veiligheid voor werknemers binnen bedrijven die met  gevaarlijke stoffen werken. Dit veiligheidsaspect wordt geregeld in andere wetgeving  (Arbo) en kent andere toezichthouders. Tevens heeft de beleidsvisie geen betrekking op  overige risico’s die het gevolg zijn van bedrijfsmatige activiteiten of andere activiteiten die  risico’s veroorzaken zonder dat daar gevaarlijke stoffen een rol in spelen.    Externe veiligheid heeft een brede scope en kan via verschillende invalshoeken bekeken  worden. De eerste invalshoek is het kijken naar de impact op de omgeving. Het vraagstuk  externe veiligheid heeft in brede zin te maken met de kwaliteit van de leefomgeving. Dit  betekent dat keuzes op dit vlak afwegingen zijn tussen maatschappelijk gewenste doelen op het  gebied van onder meer wonen, werken en recreëren. Een tweede invalshoek is de aard van het  externe veiligheidsvraagstuk. Externe veiligheid gaat over het produceren, opslaan, verwerken  en vervoeren van gevaarlijke stoffen. Het gaat dus zowel om stationaire bronnen (inrichtingen)  als om transport (wegen, vaarwegen, spoorwegen, buisleidingen). Als laatste zijn er de  verschillende betrokken beleidsvelden. Te denken valt aan Milieu, Ruimtelijke Ordening,  Integrale veiligheid, en Rampenbestrijding.  Ten slotte dient er rekening mee te worden gehouden dat de gemeentelijke externe veiligheids‐ taken onderdeel zijn van de zogenaamde veiligheidsketen (zie figuur 1.1). Deze veiligheidsketen  wordt in deze beleidsvisie toegepast en gehanteerd voor de prioritering van taken en verant‐ woordelijkheden. In figuur 1.1 is in de veiligheidsketen weergegeven hoe de rampenbestrijding  en de voorbereiding daarop is georganiseerd en wat de relatie is met de gemeentelijke externe  veiligheidstaken. Deze beleidsvisie externe veiligheid heeft betrekking op de eerste twee  schakels (pro‐actie en preventie), maar werkt door op alle schakels van de veiligheidsketen.  

Figuur 1.1. Veiligheidsketen

  2

  1.4   Doelstelling   Doel van deze beleidsvisie externe veiligheid is om een toetsingskader te bieden dat duidelijk  maakt hoe met externe veiligheidsrisico’s, zowel in de huidige als in de toekomstige situatie,  dient te worden omgegaan. Het toetsingskader voorkomt afwegingen en besluiten op ad hoc  basis en brengt consistentie door heldere uitgangspunten en reële ambities. De gemeente neemt  bij besluiten in het kader van vergunningverlening en ruimtelijke ordening de in dit document  weergegeven ambities en uitgangspunten in acht, naast de wettelijke regels. De uitgangspunten  uit deze visie worden verder toegepast bij alle overige gemeentelijke activiteiten en  ontwikkelingen waarbinnen externe veiligheid een rol speelt.   De gemeente streeft naar een beheersbare externe veiligheidssituatie, waarbij:   1.   de externe veiligheidsrisico’s binnen de gemeente goed in beeld zijn gebracht en  ambtenaren en bestuurders zich bewust zijn van de aanwezige risico’s;   2.   een zorgvuldige afweging plaatsvindt tussen nut en noodzaak van nieuwe  ontwikkelingen en hun gevolgen voor externe veiligheid;   3.   door middel van beleidsuitvoering en handhaving wordt gezorgd voor de  beheersbaarheid en bestrijdbaarheid van bestaande en toekomstige EV risico’s;   4.   communicatie met de burger plaatsvindt over de aanwezige risico’s en de te volgen  gedragsrichtlijn in geval bij een calamiteit.  

  1.5   Leeswijzer   Hoofdstuk 2 bevat een algemene introductie op het begrip externe veiligheid en biedt inzicht in  zowel de wettelijke als de wenselijke onderdelen van het externe veiligheidsbeleid. In hoofdstuk  3 wordt specifiek ingegaan op de aard en omvang van de externe veiligheidsproblematiek  binnen de gemeente Culemborg. Hoofdstuk 4 bevat de gemeentelijke uitgangspunten en  ambities op het gebied van externe veiligheid. Tot slot wordt in hoofdstuk 5 ingegaan op de  wijze waarop de in hoofdstuk 4 beschreven ambities kunnen worden gerealiseerd.  

3

2  

GEMEENTE  EN  EXTERNE VEILIGHEID 

2.1  

Waarop is deze beleidsvisie externe veiligheidsvisie gericht?  

Bij externe veiligheid gaat het om de risico’s die samenhangen met het produceren, verwerken,  opslaan en vervoeren van gevaarlijke stoffen. Deze risico’s doen zich voor rondom risicovolle  inrichtingen, langs transportassen waarover gevaarlijke stoffen worden vervoerd en langs  buisleidingen waardoor gevaarlijke stoffen worden vervoerd.    Door te investeren in veiligheidsmaatregelen, het aantal risicobronnen te beperken en de  inrichting van de omgeving van risicobronnen aan te passen, wordt de veiligheid zo optimaal  mogelijk gemaakt. Het volledig wegnemen van alle veiligheidsrisico’s is echter niet betaalbaar,  niet praktisch uitvoerbaar en botst met het optimaal benutten van de beschikbare ruimte.   Binnen de diverse taakgebieden van de gemeente dienen continue afwegingen te worden  gemaakt tussen veiligheids‐, haalbaarheids‐ en kostenaspecten. Hierbij gaat het ondermeer om  taken op het gebied van ruimtelijke ordening, verkeer, milieu en rampenbestrijding. De  onderlinge samenhang van de gemaakte afwegingen van verschillende taakvelden is hierbij van  cruciaal belang. Hiertoe is een overkoepelend en samenhangend kader noodzakelijk, waarin de  beleidsvisie externe veiligheid voorziet.  

2.2  

Begrippen in externe veiligheid  

De mate van risico is afhankelijk van twee aspecten, namelijk de kans op en het mogelijke  effect van een ongeval.       RISICO = KANS X EFFECT  

Onder de kans verstaan we de mogelijkheid dat zich een situatie voordoet waarbij in  bijvoorbeeld een opslag van gevaarlijke stoffen een grote brand ontstaat. Onder de effecten  verstaan we binnen de externe veiligheidswetgeving uitsluitend het aantal dodelijke slachtoffers  van een ongeval, bijvoorbeeld het aantal personen in de omgeving van het bedrijf dat bij een  grote brand in een opslag van gevaarlijke stoffen wordt blootgesteld aan dodelijke concentraties  van gevaarlijke dampen. Dat daarnaast ook een groot aantal gewonden kunnen vallen wordt bij  het bepalen van externe veiligheidsrisico’s niet meegenomen. Uiteraard is dit aantal gewonden  voor de hulpdiensten (brandweer, ambulancediensten, etc.) wél relevant. Daarom wordt dit  aspect ook meegenomen bij relevante besluiten die nieuwe risicovolle activiteiten of ruimtelijke  ontwikkelingen nabij deze activiteiten mogelijk maken.     In Nederland worden twee maten gehanteerd voor het risico, namelijk het plaatsgebonden risico  en het groepsrisico.    

4

Plaatsgebonden risico (PR)   Bij het plaatsgebonden risico (PR) gaat het om de kans per jaar dat een persoon overlijdt als  rechtstreeks gevolg van een ongeval met gevaarlijke stoffen als deze persoon zich onafgebroken en  onbeschermd in de nabijheid van een risicovolle inrichting, transportas of buisleiding bevindt.  Plaatsen met een gelijk risico kunnen door zogenaamde risicocontouren op een kaart worden  weergegeven (Figuur 2.1). Dit kan worden vergeleken met bijvoorbeeld het weergeven van  geluidcontouren of hoogtelijnen. Het PR leent zich daarmee goed voor het vaststellen van een  veiligheidszone tussen een risicobron (inrichting, transportas of buisleiding) en kwetsbare  bestemmingen, zoals woonwijken. In de onderstaande figuur betekent een plaatsgebonden  risicocontour van 1* 10 ‐6/jr, ofwel een PR 10‐6 contour, dat een persoon die zich onafgebroken,  onbeschermd op die bepaalde plaats bevindt een kans heeft van één op een miljoen per jaar om    te overlijden door een ongeval met gevaarlijke stoffen in de inrichting. Bij een PR 10‐8 is dat een  kans van één op de honderdmiljoen, etc.   

    Groepsrisico (GR)   Het groepsrisico (GR) is de cumulatieve kans dat een groep van 10, 100 of 1000 personen overlijdt  als rechtstreeks gevolg van een ongeval met gevaarlijke stoffen. Het groepsrisico wordt  weergegeven in een grafiek met het aantal personen op de horizontale as en de cumulatieve  kans op overlijden op de verticale as. Het groepsrisico, dat wordt bepaald door het aantal  personen binnen het invloedsgebied rondom een risicovolle inrichting of transportas, wordt  gezien als een indicatie van de maatschappelijke ontwrichting als gevolg van een calamiteit.  

5

 

  2.3 

Landelijk toetsingskader  

De Rijksoverheid heeft aan externe veiligheidsrisico’s grens‐ en richtwaarden gesteld die gelden  op korte afstand van de risicobron (binnen een PR 10‐6 contour). Daarnaast geldt een  verantwoordingsplicht binnen een groter afwegingsgebied (het invloedsgebied) bij relevante  besluiten die nieuwe risicovolle activiteiten of ruimtelijke ontwikkelingen nabij deze activiteiten  mogelijk maken. De normen voor de toegestane risico’s als gevolg van ongevallen met  gevaarlijke stoffen en de verantwoordingsplicht zijn vastgelegd in landelijke wet‐ en  regelgeving.   Plaatsgebonden risico (PR)   De normering voor het plaatsgebonden risico is afhankelijk van de aard van het te beschermen  object. Hierbij wordt in wet‐ en regelgeving onderscheid gemaakt tussen kwetsbare objecten en  beperkt kwetsbare objecten. De kwetsbare objecten (zoals woningen, grote kantoren,  ziekenhuizen e.d.) worden beter beschermd dan beperkt kwetsbare objecten. De norm voor  kwetsbare objecten is een grenswaarde Dit betekent dat hieraan moet worden voldaan. De norm  voor beperkt kwetsbare objecten is een richtwaarde. Hieraan moet zoveel mogelijk worden  voldaan in nieuwe situaties. Een afwijking van deze waarde is mogelijk maar dient goed  gemotiveerd te worden.   

6

  De grenswaarde voor het plaatsgebonden risico voor kwetsbare objecten is 10‐6 per jaar.    

De richtwaarde voor het plaatsgebonden risico voor beperkt kwetsbare objecten is 10‐6 per jaar.   Dus: de kans dat een persoon, die zich een jaar lang permanent op de betreffende plek bevindt (de plek  waarvoor het risico is uitgerekend) dodelijk verongelukt door een bedrijfs‐ of transportongeval met  gevaarlijke stoffen, mag niet groter zijn dan eens in de miljoen jaar (dat is 10‐6 per jaar).    Groepsrisico (GR)   Voor het groepsrisico geldt geen norm, maar een verantwoordingsplicht. Binnen deze  verantwoordingsplicht moeten zowel kwalitatieve als kwantitatieve elementen worden  beschouwd. Voor toetsing van de kwantitatieve elementen is een oriëntatiewaarde vastgelegd.  Deze oriëntatiewaarde kan door het bevoegd gezag als richtwaarde worden gebruikt, maar is  geen harde norm. Bij het vaststellen van een bestemmingsplan voor een gebied dat ligt binnen  het zgn. invloedsgebied van een relevante risicobron (risicovolle inrichting, buisleiding of  transportas), moet het groepsrisico meestal worden verantwoord. Dit geldt ook bij het  verlenen van een omgevingsvergunning voor een relevante risicovolle inrichting, waarbij het  nadelige gevolgen zijn voor het plaatsgebonden risico. Tabel 2.1 laat de onderdelen zien die de  verantwoording van het groepsrisico wettelijk dient te bevatten.   Oriëntatiewaarde   De kans op een ongeval met 10 of meer dodelijke slachtoffers is ten hoogste 10 ‐5 per jaar (of 10‐4  per jaar langs een transportas). De kans op een ongeval met 100 of meer dodelijke slachtoffers is  ten hoogste 10‐7 per jaar (of 10‐6 per jaar langs een transportas). De kans op een ongeval met 1000  of meer dodelijke slachtoffers is ten hoogste 10‐9 per jaar (of 10‐8 per jaar langs een transportas).   Dus: Hoe groter de potentiële omvang van de ramp hoe strenger de oriëntatiewaarde. Immers, een ongeval  met 100 doden leidt tot meer ontwrichting, leed en emoties, dan een ongeval met tien dodelijke  slachtoffers. Dit is naar normering vertaald door aan de kans op een ramp met 100 doden een  oriëntatiewaarde te stellen die een factor honderd lager ligt dan voor een ramp met tien doden.   Tabel 2.1 Wettelijke onderdelen verantwoordingsplicht groepsrisico  Onderdeel   Aanwezige dichtheid van personen in het invloedsgebied van de betrokken  inrichting, buisleiding of transportas.   De omvang van het groepsrisico.   De mogelijkheden en de voorgenomen maatregelen ter beperking van het  groepsrisico bij betrokken inrichting   De mogelijkheden en de voorgenomen maatregelen ter beperking van het  groepsrisico in het ruimtelijk besluit   De mogelijkheden tot voorbereiding op en bestrijding en beperking van de omvang  van een ramp of zwaar ongeval  

7

1  

2  

3 

ν   ν   ν  

ν   ν   ν  

ν   ν    

 

ν  

 

ν  

ν  

ν  

De mogelijkheden van personen die zich in het invloedsgebied van de inrichting  bevinden om zichzelf in veiligheid te brengen   De voor‐ en nadelen van andere mogelijkheden tot ruimtelijke ontwikkelingen met  een lager groepsrisico   De mogelijkheden en voorgenomen maatregelen ter beperking van het groepsrisico in  de nabije toekomst   De voorschriften die het bevoegd gezag voornemens is te verbinden in geval van het  afgeven van een omgevingsvergunning, in geval deze verhogend werkt op het  groepsrisico van het betrokken gebied   1. 2.

3.

ν  

ν  

ν  

 

ν  

 

ν  

ν  

 

ν  

 

 

Beslissing op een aanvraag om een omgevingsvergunning voor een activiteit die in het Bevi is genoemd, waarbij sprake is van  nadelige gevolgen voor het PR (zie art. 4 Bevi)  Een volledige verantwoording van het groepsrisico bij de vaststelling van een bestemmingsplan (of verlening van een  vrijstelling daarvan) voor de vestiging van een (beperkt) kwetsbaar objecten binnen het invloedsgebied van een relevante  risicobron. Dit is aan de orde bij de vestiging van een (beperkt) kwetsbaar object binnen het invloedsgebied van een Bevi‐ inrichting, binnen de 100% letaliteitsgrens van een hogedruk aardgasleiding (en tevens een relevante toename van het  groepsrisico) of een significante toename van het groepsrisico langs het spoor/weg. De criteria voor de omgeving van de A2 en  het spoor wijzigen bij in werking treden van het Btev.   Een beperkte verantwoording van het groepsrisico is aan de orde bij vestiging van een (beperkt) kwetsbaar object binnen het  invloedsgebied van een hoge druk aardgasleiding maar buiten de 100% letaliteitsgrens of een beperkte toename van het  groepsrisico. Bij in werking treden van het Btev is een beperkte verantwoording mogelijk ook aan de orde bij beperkte  ruimtelijke ontwikkelingen langs een relevante (spoor)weg  en ruimtelijke ontwikkelingen buiten een toetsingszone van 200  meter.  

  Rol veiligheidsregio  De veiligheidsregio Gelderland‐Zuid moet volgens de regelgeving in de gelegenheid worden  gesteld om te adviseren over de mogelijkheden tot voorbereiding op een ramp en  zelfredzaamheid. Het is van belang om de veiligheidsregio op tijd te betrekken bij de relevante  besluiten. 

2.4 

Invulling geven aan de beleidsvisie externe veiligheid  

Bij het vaststellen van de eigen gemeentelijk beleidsvisie externe veiligheid is een aantal wetten  en regels van belang (zie bijlage 2). Invulling geven aan deze wettelijke verplichtingen vormt  een belangrijk onderdeel van de beleidsvisie. Om de gemeentelijke externe veiligheidstaken  inzichtelijk te maken is in bijlage 4 weergegeven welke gemeentelijke incidentele en structurele  taken te onderkennen zijn en of deze al dan niet wettelijk verplicht zijn.   Waar wettelijke verplichtingen ophouden, ontstaat een gebied waarbinnen de gemeente voor  wenselijke ontwikkelingen kan kiezen. Zo kan de gemeente keuzes maken in de wijze waarop  zij omgaat met de verantwoording van het groepsrisico, rond richtwaarden voor het  plaatsgebonden risico bij beperkt kwetsbare objecten, en waar wel of niet ruimte is voor nieuwe  risicovolle activiteiten. Bij deze keuzes is de gemeente gehouden tot degelijke motiveringen en  communicatie met de inwoners/belanghebbenden.   

8

3  

RISICOPROFIEL  EXTERNE VEILIGHEID   

 

3.1  

Inleiding  

Het risicoprofiel externe veiligheid geeft een beeld van de risico’s in de gemeente ten gevolge  van verschillende activiteiten met gevaarlijke stoffen en de locatie van deze activiteiten ten  opzichte van (toekomstige) gebieden waar mensen verblijven.   Zonder vertrekpunt is de route naar een gewenste bestemming niet uit te stippelen. Vanuit die  logica is het voor het formuleren van passende uitgangspunten voor gebiedsgerichte externe  veiligheidsambities dan ook een voorwaarde om inzicht te hebben in:   •  De huidige risicobronnen – Welke risicovolle inrichtingen, transportassen en  buisleidingen bevinden zich op het grondgebied van de gemeente en directe omgeving  en met welke risicocontouren, invloedsgebieden, en evt. veiligheids‐/zoneringsafstanden  moet daarbij rekening worden gehouden? Zijn er EV‐knelpunten dan wel  aandachtspunten vanwege de bestaande omgeving?    •  Het ruimtelijk ontwikkelingsperspectief – Wat is de huidige ligging van diverse  gebieden in de gemeente (wonen, werken, recreëren, etc.) en wat zijn de toekomstige  ruimtelijke ontwikkelingen voor deze gebieden? Zijn er EV‐knelpunten dan wel  aandachtspunten vanuit deze ontwikkelingen?    •  De gebiedstyperingen – Op basis van de beschrijving en ligging van de risicobronnen,  bedrijventerreinen, woongebieden, etc. is vanuit het perspectief van externe veiligheid  een indeling te maken in gebieden waarvoor het wenselijk is om een verschillend  veiligheidsniveau na te streven.   •  De huidige EV‐taakuitvoering en werkprocessen – Hoe is het gesteld met het huidige  kennisniveau, de uitvoering en borging van externe veiligheidstaken, alsmede de interne  en externe afstemming en samenwerking tussen de verschillende gemeentelijke  afdelingen en met externe organisaties (Regio Rivierenland en Veiligheidsregio  Gelderland‐Zuid).   Onderstaand wordt ingegaan op de genoemde aspecten van de gemeente als basis voor de  geformuleerde uitgangspunten en gekozen ambities in het volgende hoofdstuk. 

3.2  

Risicobronnen  

Risicobronnen bestaan uit risicovolle inrichtingen, transportassen en buisleidingen voor het  vervoer van gevaarlijke stoffen. In deze paragraaf worden deze risicobronnen voor de gemeente  beschreven. Op de risicokaart en een gemeentelijke EV‐signaleringskaart laat het huidige beeld  zien van de risicobronnen in de gemeente. De risicokaart is te raadplegen op de website van de  gemeente Culemborg www.culemborg.nl.(zoekterm: risicokaart) of via www.risicokaart.nl.  De EV‐signaleringskaart is beschikbaar als werkdocument voor de medewerkers ruimtelijke  ordening.    

9

Inrichtingen   Bevi‐inrichtingen   Het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi) heeft betrekking op een aantal nader  omschreven inrichtingen, die van grote invloed zijn op ruimtelijke ontwikkelingen en andersom.  De ruimtelijke ordening moet wettelijk gezien rekening houden met relevante risicocontouren  (PR 10‐6 contouren) voor zover deze liggen buiten de inrichtingsgrenzen van Bevi‐inrichtingen.  Bij ruimtelijke ontwikkelingen binnen een relatief groot invloedsgebied (afwegingsgebied voor  het groepsrisico) van Bevi‐inrichtingen, of bij wijzigingen van Bevi‐inrichtingen, moet meestal  ook een bestuurlijke verantwoording externe veiligheid (verantwoording groepsrisico)  opgesteld worden.   De gemeente Culemborg kent twee Bevi‐inrichtingen. Het betreft het LPG‐tankstation aan de  Rijksstraatweg en Parc Beaugarde op basis van de aanwezigheid van een grote propaantank.  Het grootste risico wordt bepaald door de tankwagen tijden het lossen van LPG of propaan. In  de omgeving van de opstelplaats voor de LPG‐tankwagen bij het LPG‐tankstation bevinden zich  een groot aantal woningen, een grote school (KWC), een supermarkt (Aldi), een kerkgebouw  (De Open Hof) en een verzorgingstehuis(Kulenburg). Als bronmaatregel ter beperking van het  risico is in de omgevingsvergunning voor het LPG‐tankstation opgenomen dat het lossen van  LPG uitsluitend mag plaatsvinden tussen 22.00 en 7.00 uur (niet tijdens openingstijden van de  school en de Aldi). Daarnaast wordt het tankstation bevoorraad door tankwagens die zijn  voorzien van een hittewerende coating (nog niet geborgd in de regelgeving). Toch kan een  ongeval met een LPG‐tankwagen in dat geval nog veel slachtoffers veroorzaken. Dit geldt ook  voor een tankwagen tijdens het lossen van propaan op het terrein van Parc Beaugarde. In de  omgeving zijn een groot aantal recreatiewoningen (die behoren bij Parc Beaugarde) en andere  woningen gelegen. Deze Bevi‐inrichtingen vormen daarom aandachtspunten in het kader van  externe veiligheid.     Bij beide inrichtingen is geen sprake van een overschrijding van de grenswaarde voor het  plaatsgebonden risico, omdat geen kwetsbare objecten zijn gelegen binnen de PR 10 ‐6 contour  in de bestaande situatie. In de huidige situatie wordt de oriëntatiewaarde voor het  groepsrisico ook niet overschreden, maar er is in beide situaties wel sprake van een hoog  groepsrisico binnen de invloedsgebieden. Binnen 150 meter vanaf de opstelplaatsen van de  tankwagen geldt dat, door de hogere bebouwingsdichtheid aldaar, sprake is van een (kleine)  kans op veel slachtoffers bij een calamiteit, waarbij de mogelijkheden voor de  zelfredzaamheid en rampenbestrijding beperkt zijn.    Overige inrichtingen van de drempelwaardenlijst   In een drempelwaardenlijst, die is gebaseerd op het Registratiebesluit (behorend bij de Wet  milieubeheer) en de Regeling provinciale risicokaart (behorend bij de Wet veiligheidsregioʹs), is  aangegeven welke risicobronnen door de gemeente moeten worden ingevoerd in het Register  Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen (RRGS). Nadat deze zijn ingevoerd in het RRGS, zijn de  risicobronnen zichtbaar op de provinciale risicokaart (www.risicokaart.nl). Naast Bevi‐ inrichtingen gaat het om defensie‐inrichtingen en minder risicovolle bedrijven waar de  drempelwaarde voor een bepaalde gevaarlijke stof wordt overschreden.   De ruimtelijke invloed van deze categorie van risicovolle inrichtingen is meestal beperkt. Bij de  overige risicobronnen die vermeld zijn op de drempelwaardenlijst gaat het binnen de gemeente 

10

Culemborg met name om een aantal propaantanks bij agrarische bedrijven (groter dan 3.000  liter maar kleiner dan 13.000 liter) en een gasdrukregel‐ en meetstation van categorie C. Rondom  deze risicobronnen moeten veiligheidsafstanden tot (beperkt) kwetsbare objecten worden  aangehouden op grond van het Activiteitenbesluit.   Ook de defensie‐inrichting Fort Everdingen, gelegen op de gemeentegrens, behoort tot deze  categorie. Om het terrein liggen drie veiligheidszones (A, B en C), waarbinnen ruimtelijke of  bouwkundige beperkingen gelden voor het ruimtegebruik.     Overige risicoveroorzakende bedrijven   De risicobronnen, waarbij gevaarlijke stoffen aanwezig zijn onder de drempelwaarden, kunnen  worden beschouwd als ʺoverige risicoveroorzakende bedrijvenʺ. Deze hoeven niet opgenomen  te worden in het RRGS. Desondanks kunnen deze wel een beperkt risicoʹs veroorzaken voor de  omgeving.   Binnen Culemborg gaat het onder andere om kleinere propaantanks (< 3.000 liter),  gasdrukregel‐ en meetstations van categorie B en 3 vuurwerkverkooppunten. Rondom deze  risicobronnen moeten ook veiligheidsafstanden worden aangehouden op grond van het  Activiteitenbesluit en het Vuurwerkbesluit. Op de EV‐signaleringskaart zijn de  vuurwerkverkooppunten en een aantal propaantanks aangegeven, maar (nog) niet alle  ʺoverige risicoveroorzakende bedrijvenʺ zijn op deze kaart aangegeven. Dit is overigens ook  niet noodzakelijk.    

Vervoer van gevaarlijke stoffen   Inleiding  In 2012 wordt het Besluit transport externe veiligheid (Btev) vastgesteld. Daarin wordt  geregeld hoe een gemeente moet omgaan met risico’s langs het spoor en belangrijke  (water)wegen. Vooralsnog is het toetsingskader aangegeven in de Circulaire risiconormering  vervoer gevaarlijke stoffen. Daarnaast kan een gemeente een routering voor het vervoer van  gevaarlijke stoffen over gemeentelijke wegen vaststellen op grond van de Wet vervoer  gevaarlijke stoffen (WVGS).   Het gemeentebestuur heeft geen bevoegdheden m.b.t. de hoeveelheid vervoerde gevaarlijke  stoffen, of de te nemen bronmaatregelen voor het bestaande vervoer. Het  gemeentebestuur kan slechts besluiten tot een routering van gevaarlijke stoffen over de  wegen door de gemeente. Daarnaast kan de gemeente als gesprekspartner bij de aanleg van  nieuwe infrastructuur (weg, water, spoor) haar eisen stellen. Het Ministerie van I&M is het  bevoegd gezag voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor, de rijkswegen en  waterwegen. De maximale risicoruimte voor het vervoer (vervoersprognoses rekening  houdend met bronmaatregelen) is vastgelegd in de eindrapporten voor het Basisnet weg,  water en spoor en in de eerder genoemde Circulaire risiconormering vervoer gevaarlijke  stoffen. Bij nieuwe ruimtelijke plannen langs relevante transportassen moeten gemeenten  rekening houden met de maximale risico’s van het vervoer.  Spoor  Over het spoor door Culemborg vindt vervoer van gevaarlijke stoffen plaats. Volgens het  eindrapport Basisnet Spoor wordt voor het spoortraject door Culemborg de volgende  vervoersprognose aangehouden:  

11

‐  600 ketelwagons met brandbare gassen (LPG);  ‐  200 ketelwagons met toxische gassen (ammoniak);  ‐  2750 ketelwagons met zeer brandbare vloeistoffen (benzine);  ‐  200 ketelwagons met toxische vloeistoffen;   ‐  100 ketelwagons met zeer toxische vloeistoffen.  Er worden bronmaatregelen getroffen om de risico’s vanwege het vervoer over het spoor  zoveel mogelijk te beperken.   Op basis van genoemde vervoersprognose en bronmaatregelen wordt geen  plasbrandaandachtsgebied (zone van 30 meter langs het spoortraject) aangewezen, en ligt er  geen relevante risicocontour (PR 10‐6 contour) buiten het spoor. Dit betekent dat er geen  knelpunten zijn langs het spoor. Uitgaande van de bestaande bebouwing langs het spoor  wordt ook de oriënterende waarde voor het groepsrisico niet overschreden. Op grond van de  huidige circulaire moet bij ruimtelijke ontwikkelingen binnen een afwegingsgebied van 200  meter vanaf het spoor, waarbij het groepsrisico significant toeneemt, in ieder geval een  bestuurlijke verantwoording externe veiligheid worden opgesteld.     In de spoorzone geldt dat, door de hogere bebouwingsdichtheid aldaar, sprake is van een  (kleine) kans op veel slachtoffers bij een calamiteit, waarbij de mogelijkheden voor de  zelfredzaamheid en rampenbestrijding beperkt zijn.    Vervoer over de weg   Ook over de rijksweg A2 en de provinciale weg N320 vindt transport plaats van gevaarlijke  stoffen. Aangezien geen routering gevaarlijke stoffen is vastgesteld, kan over gemeentelijke  wegen in principe ook het vervoer van gevaarlijke stoffen plaatsvinden. Dit laatste is vooral  aan de orde in verband met de bevoorrading van het LPG‐tankstation aan de Rijksstraatweg,  de grote propaantank bij Parc Beaugarde en kleine propaantanks bij agrarische bedrijven in  het buitengebied.    Volgens het eindrapport Basisnet weg moet voor  de A2 (traject Everdingen‐Deil) worden  uitgegaan van maximaal 4000 tankwagens met brandbare gassen (LPG) en ligt er geen  relevante risicocontour (PR 10 ‐6 contour) buiten dit wegdeel. Dit betekent dat er geen  knelpunten zijn gelegen langs deze weg. Bovendien is het niet nodig om een zogenaamd  plasbrandaandachtsgebied (zone van 30 meter langs dit wegtraject) aan te houden langs dit  traject. Uitgaande van de bestaande bebouwing langs de weg wordt ook de oriënterende  waarde voor het groepsrisico niet overschreden. Op grond van de huidige circulaire moet bij  ruimtelijke ontwikkelingen binnen een afwegingsgebied van 200 meter vanaf de weg,  waarbij het groepsrisico significant toeneemt, in ieder geval een bestuurlijke verantwoording  externe veiligheid worden opgesteld. Het vervoer van gevaarlijke stoffen over rijksweg A2  zal niet kunnen leiden tot een groot aantal slachtoffers bij een calamiteit, omdat de  personendichtheid langs deze weg laag is.   Door de gemeente Culemborg is geen routering voor het vervoer van gevaarlijke stoffen  vastgesteld, zodat het vervoer van gevaarlijke stoffen over meerdere routes kan  plaatsvinden. Op grond van artikel 11 van de Wet vervoer gevaarlijke stoffen geldt echter als  basisregel dat transporteurs met gevaarlijke stoffen de bebouwde kom zoveel mogelijk  moeten mijden. Dit betekent dat vervoer van gevaarlijke stoffen alleen binnen de bebouwde 

12

kom mag plaatsvinden ten behoeve van laden en lossen of als er geen geschikte route buiten  de bebouwde kom beschikbaar is. Vervoer van gevaarlijke stoffen binnen de bebouwde  kom zal dus voornamelijk bestemmingsverkeer zijn en nauwelijks doorgaand verkeer. Met  name de Rijksstraatweg zal worden gebruikt door LPG‐tankwagens om het LPG‐tankstation  incidenteel te bevoorraden. Deze intensiteit is zo laag dat dit geen relevante route is voor de  externe veiligheid. Dit geldt ook voor andere gemeentelijke wegen buiten de bebouwde kom.     Daarnaast kunnen meerdere tankwagens met brandbare gassen over de provinciale weg  N320 rijden om LPG‐tankstations en propaantanks in Culemborg en Buren te bevoorraden.  Gelet op de doorzet van deze (LPG‐)tankstations en de gemiddelde bevoorradingsfrequentie  van propaantanks in het buitengebied, kan worden uitgegaan van een zeer kleine kans op  een grote calamiteit met een tankwagen met gevaarlijke stoffen. Daardoor ligt de relevante  risicocontour (PR 10 ‐6 contour) niet buiten de provinciale weg. Aangezien de  bebouwingsdichtheid langs de provinciale weg laag is, zal ook geen relevant groepsrisico  optreden langs de provinciale weg. Dit betekent dat deze weg niet beschouwd hoeft te  worden als een relevante risicobron voor de externe veiligheid.    Vervoer over het water   Uit het eindrapport Basisnet Water blijkt dat over de Lek ter plaatse van Culemborg slechts  in beperkte mate vervoer van gevaarlijke stoffen plaatsvindt. Hierdoor zijn er langs de Lek  geen beperkingen voor de ruimtelijke ordening. Bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen is ook  geen verantwoording van het groepsrisico nodig  vanwege nauwelijks merkbare effecten op  het groepsrisico. Dit betekent dat deze waterweg niet beschouwd hoeft te worden als een  relevante risicobron voor de externe veiligheid.    

Buisleidingen   Op 1 januari 2011 is het Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb) in werking getreden.  Daarin wordt geregeld hoe een gemeente moet omgaan met risico’s langs relevante  buisleidingen. De hoge druk gasleidingen van de Gasunie zijn het meest relevant. De risico’s  worden met name bepaald door de maximale druk en diameter van de leiding, maar ook door  getroffen maatregelen.   Het gemeentebestuur heeft geen bevoegdheden m.b.t. de te nemen bronmaatregelen voor  bestaande leidingen. De gemeente kan als gesprekspartner bij de aanleg van nieuwe  buisleidingen wel haar eisen stellen.  Een hoge druk aardgasleiding loopt onder andere door de bebouwde kom langs Parallelweg  Oost. Uit een onderzoek van de Gasunie blijkt dat er geen wettelijke risicocontour (PR 10 ‐6  contour) ligt buiten deze leiding. Er moet wel rekening worden gehouden met een  belemmeringenstrook van 4 meter aan weerszijden van de leiding. Binnen deze strook is geen  bebouwing gelegen. Het groepsrisico wordt bepaald binnen een groter invloedsgebied langs de  buisleiding. In de  bebouwde kom is sprake van een grote personendichtheid, zodat het  groepsrisico waarschijnlijk niet verwaarloosbaar is. Er wordt nog nader onderzoek gedaan naar  de hoogte van het groepsrisico langs de buisleiding.   Op grond van het Bevb moet in ieder geval bij ruimtelijke ontwikkelingen binnen het  invloedsgebied vanaf de leiding een bestuurlijke verantwoording externe veiligheid worden  opgesteld. De verantwoording kan beperkt blijven indien ruimtelijke ontwikkelingen 

13

plaatsvinden buiten de 100% letaliteitsgrens of in het geval de toename van de  personendichtheid binnen deze 100% letaliteitsgrens beperkt blijft.   Tenslotte ligt er een brandstofleiding van defensie langs rijksweg A2. De risico’s vanwege deze  brandstofleiding en de personendichtheid binnen het afwegingsgebied voor de externe  veiligheid (invloedsgebied) zijn beperkt.  

  3.3 

Ruimtelijk ontwikkelingsperspectief   

De gemeente Culemborg zet in op woningbouw en recreatie waarbij geen ruimte is voor (zware)  industrie. Voor een uitgebreidere beschrijving van het ruimtelijk ontwikkelingsperspectief van  de gemeente Culemborg wordt verwezen naar de Structuurvisie Culemborg 2030, vastgesteld  door de gemeenteraad op 17 februari 2011.  

Een goed uitgevoerde ruimtelijke ontwikkeling zorgt ervoor dat de veiligheidssituatie niet  verslechtert of maakt dat het toegenomen risico aanvaardbaar is. Als niet goed rekening  gehouden wordt met externe veiligheid kan nieuwe onveiligheid gecreëerd worden die niet  gewenst is.    Gelet op het ruimtelijke ontwikkelingsperspectief, de ligging van risicobronnen en het  toetsingskader voor de externe veiligheid kunnen de volgende aandachtspunten worden  benoemd: 

14

‐ 

‐ 

‐ 

‐ 

  3.4  

Geplande ruimtelijke ontwikkelingen in het stationsgebied liggen binnen het  invloedsgebied van het spoor en deels ook binnen die van een hogedruk  aardgasleiding. Aangezien al sprake is van een grote personendichtheid langs deze  risicobronnen, zal het aspect externe veiligheid (m.n. gebruik en inrichting van de  ruimte) goed in de afweging en verantwoording meegenomen moeten worden. Het is  van belang dat de veiligheidsregio Gelderland‐Zuid als (wettelijk) adviseur op tijd  wordt betrokken bij de planvorming.   Ook binnen het invloedsgebied van de Bevi‐inrichtingen is sprake van een grote  personendichtheid, een (kleine) kans op veel slachtoffers bij een calamiteit, en beperkte  mogelijkheden voor de zelfredzaamheid en rampenbestrijding. Door geen uitbreiding  van deze Bevi‐richtingen toe te staan wordt de bestaande omgeving niet onveiliger.  Daarnaast is van belang om bij besluiten over het gebruik en de inrichting van de  ruimte binnen 150 meter vanaf het de opstelplaats van de tankwagens nadrukkelijk  rekening te houden met externe veiligheid. Gewenst is om de vergunningverlener en  veiligheidsregio Gelderland‐Zuid op tijd wordt betrokken bij de planvorming.   Voor bijzondere kwetsbare objecten die bestemd zijn voor groepen verminderd  zelfredzame personen (zoals de onderbouw van basisscholen, kinderdagopvang,  verzorgingscentra) geldt dat de aanwezige personen zichzelf moeilijk kunnen redden  tijdens een incident. Deze objecten zouden zover mogelijk van risicobronnen af moeten  liggen. Het is gewenst om deze bijzondere objecten niet te vestigen binnen de zones  waarbij vluchten de enige zelfredzaamheidsstrategie is.   Op Pavijen en in het buitengebied is nog wel enige ruimte voor nieuwe risicobronnen,  maar gewenst is dat de nieuwvestiging van Bevi‐bedrijven alleen wordt toegestaan  indien de veiligheid in woon‐ en verblijfsgebieden hierdoor niet verslechtert.  

Indeling in gebiedstype   

Vanuit het perspectief van externe veiligheid is een indeling gemaakt in gebieden waar een  verschillend veiligheidsniveau wordt nagestreefd. Het gaat om de volgende gebiedstypen:   1.   woongebieden (gebieden met als voornaamste bestemming wonen);   2.  het stationsgebied;   3.   bedrijventerreinen, gebieden met als voornaamste bestemming bedrijvigheid(werken).    4.   landelijk gebied, gebieden met voornaamste bestemming (agrarisch) buitengebied,  natuur en recreatie.  

  3.5  

Taakuitvoering, afstemming en samenwerking  

De externe veiligheidstaken ter voorkoming of beheersing van risicoʹs die ontstaan bij het  gebruik, de opslag en het vervoer van gevaarlijke stoffen over weg, water, spoor en door  buisleidingen worden bepaald door wat de wet en het beleid voorschrijven. Van belang is dat  de externe veiligheidstaken door de gemeente of in opdracht van de gemeente effectief en  efficiënt worden uitgevoerd. De belangrijkste EV‐taken binnen de gemeenten zijn de volgende:  • Het adequaat meenemen van externe veiligheid in ruimtelijke plannen;  • Het adequaat meenemen van externe veiligheid in een omgevingsvergunning voor Bevi‐ bedrijven; 

15

• • •

Handhaving risicovolle bedrijven (Bevi‐bedrijven en overige risicovolle bedrijven);  Beheer RRGS en ISOR;  Risicocommunicatie. 

  Voor de uitvoering van deze en andere EV‐taken zijn verschillende ambtenaren binnen en  buiten de gemeente actief. In 2010 is door een extern bureau een onderzoek uitgevoerd naar de  (borging van de) uitvoering van EV‐taken. Daarbij is aan de hand van interviews en  documentatieonderzoek per taakveld (EV in de vergunning, EV in ruimtelijke plannen,  handhaving risicovolel bedrijven, beheer RRGS en ISOR en risicocommunicatie) nagegaan in  hoeverre sprake is van:  • een geborgde werkwijze;  • een vastgelegde toedeling van taken;  • eindverantwoordelijkheid voor uitvoering van taken;  • voldoende kennis, vaardigheden en beheer van informatie;  • samenwerking en inwinnen van extern advies;  • voldoende communicatie en rapportage.    In de rapportage Borging EV taken binnen de gemeentelijke processen (BTEQ, 17 december  2010) is geconcludeerd dat er op een aantal punten nog tekortkomingen zijn. Daarnaast zijn  aanbevelingen genoemd om deze tekortkomingen op te heffen. Regio Rivierenland ontwikkelt  in samenwerking met gemeenten een aantal standaard protocollen, waarmee de tekortkomingen  opgeheven kunnen worden. De actiepunten ter verbetering van de (borging van de) uitvoering  van EV‐taken en de gemeentelijke taakstelling op het gebied van externe veiligheid zijn in het  uitvoeringsprogramma opgenomen (zie bijlage 4).  

3.6  

Conclusie risicoprofiel externe veiligheid 

In Culemborg is een beperkt aantal risicobronnen aanwezig, waarbij gevaarlijke stoffen worden  opgeslagen, gebruikt of vervoerd. In de huidige situatie zijn er geen wettelijke knelpunten, maar  er is een (kleine) kans op veel slachtoffers binnen de invloedsgebieden van een aantal  risicobronnen. Voor de externe veiligheid zijn het spoor, het LPG‐tankstation aan de  Rijkststraatweg en de grote propaantank op Parc Beaugarde het meest relevant.   Gelet op het ruimtelijke ontwikkelingsperspectief, de ligging van risicobronnen en het  toetsingskader voor de externe veiligheid is een aantal aandachtspunten benoemd. Dit is de  basis voor vaststellen van ambities (in hoofdstuk 4). Vanuit het perspectief van externe  veiligheid is een indeling gemaakt in gebieden waar een verschillend veiligheidsniveau wordt  nagestreefd.   Er zijn verschillende partijen nodig om het aspect externe veiligheid mee te nemen in relevante  ontwikkelingen. Recent is geconstateerd dat er bij de (borging van de) uitvoering van EV‐taken  nog een aantal tekortkomingen zijn. Actiepunten ter verbetering van de (borging van de)  uitvoering en de gemeentelijke taakstelling op het gebied van externe veiligheid zijn opgenomen  in het uitvoeringsprogramma opgenomen (zie bijlage 4).  

16

4  

VISIE EN AMBITIE GEMEENTE CULEMBORG  

4.1  

Visie op externe veiligheid  

Eén van de kerntaken van de overheid is het bieden van een veilige leefomgeving voor haar  burgers. In die zin draagt de gemeente een belangrijke verantwoordelijkheid als het gaat om  externe veiligheid. Om deze verantwoordelijkheid in te vullen formuleert de gemeente  onderhavige beleidsvisie. Onderdeel van deze beleidsvisie is een afweging in het spanningsveld  van externe veiligheidsambities enerzijds en maatschappelijke kosten anderzijds.    Ambities binnen wettelijke kaders   Als het gaat om het ambitieniveau voor externe veiligheid binnen de gemeente is door de  wetgever een minimum‐veiligheidsniveau gedefinieerd. Zo bestaat voor het plaatsgebonden  risico een grenswaarde en een richtwaarde waar aan moet worden getoetst. Voor het  groepsrisico bestaat een verantwoordingsplicht en de verplichting advies te vragen aan de  veiligheidsregio. Binnen deze kaders staat het de gemeente vrij om eigen ambities te  formuleren. In onderstaand kader staan de twee aspecten waarbij de gemeente een eigen  afweging kan maken, nog eens toegelicht.   Plaatsgebonden Risico (PR)   De grenswaarde voor het plaatsgebonden risico (10 ‐6 per jaar) geldt voor kwetsbare objecten en  is een harde juridische grens. Deze grenswarde mag in geen geval overschreden worden.   De richtwaarde voor het plaatsgebonden risico (10‐6 per jaar) geldt voor nieuwe beperkt  kwetsbare objecten en is een juridische norm waarvan slechts om goed gemotiveerde redenen  mag worden afgeweken. Een gemeente heeft de keuze om nieuwe beperkt kwetsbare objecten  binnen de PR 10‐6 contour wel of niet toe te staan.    Groepsrisico (GR)  Bij een aantal besluiten voor ruimtelijke plannen of omgevingsvergunningen voor Bevi‐ bedrijven moet het groepsrisico worden verantwoord. In de regelgeving is aangeven welke  aspecten moeten worden onderzocht, beschreven en afgewogen in de toelichting bij deze  besluiten. De gemeente kan in een beleidsvisie voor het gehele grondgebied van de gemeente  of voor specifieke gebieden aangeven hoe zij om wil gaan met bepaalde onderdelen van de  verantwoordingsplicht, bijvoorbeeld:   ‐   De oriëntatiewaarde of een andere hoogte van het groepsrisico kan worden beschouwd  als een grenswaarde, waardoor een grens wordt gesteld aan de maximale  personendichtheid binnen het invloedsgebied van een risicobron;  ‐    Een keuze is om geen toename van het groepsrisico toe te staan in of nabij woongebieden  door nieuwvestiging of uitbreiding van Bevi‐bedrijven;  ‐  Ook is een keuze om nieuwe bijzondere kwetsbare objecten (bestemd voor verminderd  zelfredzame personen) in beginsel niet toe te staan binnen een grotere afstand dan de PR  10 ‐6 contour, bijvoorbeeld binnen zones waarbij vluchten de enige  zelfredzaamheidsstrategie is.    

17

Daarnaast kunnen aanvullende maatregelen worden getroffen om de veiligheid te verbeteren in  bestaande situaties (bijv. door risicocommunicatie). Ook is een keuze om andere risicobronnen  dan Bevi‐bedrijven niet toe te staan in bepaalde gebieden (bijv. geen nieuwe  vuurwerkverkooppunten in woongebieden). 

4.2.  

Uitgangspunten ten behoeve van beleidsuitspraken  

Het is vanzelfsprekend dat de gemeente Culemborg zich wenst te conformeren aan haar  wettelijke verplichtingen. Dit betekent dat invulling wordt gegeven aan de wettelijke  verplichting aangaande het groepsrisico en het plaatsgebonden risico. Zoals hiervoor is  toegelicht heeft de gemeente beleidsvrijheid voor wat betreft de richtwaarde voor het  plaatsgebonden risico en de verantwoordingsplicht voor het groepsrisico. Dit maakt het  noodzakelijk om als gemeente eigen uitgangspunten vast te leggen voor deze beleidsvisie  externe veiligheid.  De volgende uitgangspunten zijn gehanteerd om tot de beleidsuitspraken in dit  hoofdstuk te komen:   •  De externe veiligheidsvisie moet zijn geworteld in de gemeentelijke gedachten over  ruimtelijke ontwikkeling. De Structuurvisie Culemborg 2030 is daarom als onderlegger  voor deze beleidsvisie externe veiligheid gebruikt.  •  De gemeente conformeert zich aan de wettelijke verplichtingen en de bepalingen die in  relevante circulaires zijn opgenomen. Dit houdt in dat wordt voldaan aan:   ¾ de wettelijke bepalingen voor (de omgeving van) risicobronnen in het Besluit externe  veiligheid inrichtingen (Bevi) t.a.v. het plaatsgebonden risico (PR) en de  verantwoording van het groeprisico (GR). Zo zijn geen kwetsbare objecten  toegestaan binnen de zogenaamde PR 10‐6 contour, en er moet in een aantal situaties  een advies worden ingewonnen bij de veiligheidsregio.    ¾ de veiligheidsafstanden rond overige risicobronnen (bijv. propaantanks en  vuurwerkverkooppunten), zoals aangegeven in het Activiteitenbesluit en het  Vuurwerkbesluit.   ¾ de bepalingen die gelden binnen defensiezones (A, B en C) rond munitie‐ opslagplaatsen volgens de Circulaire Van Houwelingen ʹZonering en externe  veiligheid rond munitie‐opslagplaatsenʹ van 12 april 1988.   ¾ de wettelijke bepalingen voor de omgeving van buisleidingen in het nieuwe Besluit  externe veiligheid buisleidingen (Bevb) t.a.v. het PR en verantwoording van het GR.  Daarbij is in beginsel geen bebouwing toegestaan binnen de belemmeringenstrook (4  meter aan weerszijde van hartlijn van de relevante buisleiding).    ¾ de bepalingen voor de omgeving van transportassen in de Circulaire risico‐ normering vervoer gevaarlijke stoffen t.a.v. het PR en de verantwoording van het  GR.   •  Voor de toepassing van dit externe veiligheidsbeleid onderscheidt de gemeente vier  gebiedstypen: woongebieden, stationsgebied, bedrijventerreinen en het landelijk gebied. 

18

Externe veiligheid is geen geïsoleerd beleidsterrein. Bij de ontwikkeling en uitvoering van beleid  op andere terreinen (ruimtelijke ordening, milieu, integrale veiligheid,) houdt de gemeente  rekening met de uitgangspunten zoals verwoord in deze beleidsvisie. De beleidsuitspraken  worden met name toegepast bij (de voorbereiding van) Wro‐besluiten en het verlenen van  omgevingsvergunningen.  

4.3 

Beleidsuitspraken  

De gemeente Culemborg streeft naar een verantwoord evenwicht tussen externe  veiligheidsrisico’s en de behoefte aan de activiteiten die de risico’s veroorzaken. Dit streven is  gebaseerd op de overtuiging dat externe veiligheidsrisico’s een onderdeel zijn van het  maatschappelijke verkeer. De gemeente kan daarbij niet op alle gevaarlijke activiteiten direct  invloed uitoefenen. Deze verantwoordelijkheid ligt ook bij de gebruiker of de eigenaar en bij de  provinciale‐ en de rijksoverheid. Dit laat onverlet dat de gemeente wel een  verantwoordelijkheid heeft om externe veiligheidsrisico’s te minimaliseren en beheersbaar te  maken. De gemeente Culemborg wil een substantiële bijdrage leveren aan het bewaken van  belangen en het realiseren van ambities door het formuleren en uitvoeren van gemeentelijk  beleid, op basis van aan de gemeente toebedeelde wettelijke bevoegdheden en met inzet van (tal  van) instrumenten.  Op basis van het risicoprofiel externe veiligheid en de gewenste (ruimtelijke) ontwikkelingen  van de gemeente Culemborg (zie hoofdstuk 3) zijn de onderstaande algemene uitgangspunten  op het gebied van externe veiligheid bepaald. Een deel van de beleidsuitspraken heeft  betrekking op bestaande situaties rondom de Bevi‐inrichtingen, relevante buisleidingen, het  spoor en de A2.   De andere beleidsuitspraken hebben met name betrekking op de volgende nieuwe situaties die  aan de orde kunnen zijn bij (de voorbereiding van) een relevant Wro‐besluit of het verlenen van  een omgevingsvergunning:  ‐   de nieuwvestiging of uitbreiding van risicobronnen (m.n. Bevi‐inrichtingen, maar ook  andere risicobronnen);  ‐  de nieuwvestiging van (beperkt) kwetsbare objecten binnen het invloedsgebied van een  Bevi‐inrichting, het invloedsgebied van een relevante buisleiding en de toetsingszone (200  meter) vanaf een relevante transportas (A2 of spoor);   ‐  de nieuwvestiging van (beperkt) kwetsbare objecten binnen defensiezones van een  munitie‐opslag;  ‐  de nieuwvestiging van (beperkt) kwetsbare objecten rondom risicobronnen, waarvoor  veiligheidsafstanden zijn opgenomen in het Vuurwerkbesluit en het Activiteitenbesluit.    Beleidsuitspraken voor bestaande situaties:    •  De bestaande situaties in de omgeving van de relevante risicobronnen (het spoor,  rijksweg A2, de hoge druk aardgasleiding, de brandstofleiding van Defensie en de Bevi‐ inrichting) worden geaccepteerd omdat wordt voldaan aan de wettelijke grenswaarden  voor het plaatsgebonden risico (geen kwetsbaar object ligt binnen de PR 10 ‐6 contour).  

19

• 

• 

Ten aanzien van bestaande Bevi‐bedrijven (in of nabij woongebieden) wordt een actief  intrekkingsbeleid gehanteerd. Dat wil zeggen dat bij beëindiging van de risicovolle  activiteiten de omgevingsvergunning wordt ingetrokken.   De gemeente besteedt (bij voorkeur in samenwerking met de hulpdiensten) bijzondere  aandacht besteed aan de voorbereiding op een eventuele calamiteit met gevaarlijke  stoffen op het spoor en bij de Bevi‐bedrijven.  

  Generieke beleidsuitspraken voor nieuwe situaties:    •  Bij de vaststelling van een omgevingsbesluit voor de vestiging van (beperkt) kwetsbare  objecten buiten de invloedsgebieden van een Bevi‐inrichting en een relevante buisleiding  alsmede buiten de toetsingszone van 200 meter vanaf het spoor en de A2 wordt het  groepsrisico in beginsel niet verantwoord, tenzij nieuwe regelgeving (bijv. het Btev)  voorschrijft dat dit wel nodig is. Bij grootschalige ontwikkelingen binnen het  invloedsgebied van het spoor maar buiten de toetsingszone van 200 meter wordt wel  aandacht besteed aan vluchtroutes.   •  Nieuwe bijzondere kwetsbare objecten  1  worden in beginsel niet toegestaan binnen  nader vast te stellen zones rondom relevante risicobronnen (het spoor, A2, de hogedruk  aardgasleiding, de brandstofleiding van defensie, en de Bevi‐inrichtingen) waarbij  vluchten de enige zelfredzaamheidsstrategie is.    Gebiedsspecifieke beleidsuitspraken voor nieuwe situaties:    •  In het stationsgebied zijn nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk, maar daarbij  besteedt de gemeente wel nadrukkelijk aandacht aan (alle elementen van) de  verantwoording van het groepsrisico voor zover de gemeente daar invloed op kan  uitoefenen. In het kader van de planontwikkeling wordt de veiligheidsregio (wettelijke  adviseur) en een EV‐deskundige vroegtijdig betrokken.  •  Binnen het invloedsgebied van Bevi‐bedrijven gelden dezelfde uitgangspunten als in het  stationsgebied. Aanvullend zijn nieuwe beperkt kwetsbare objecten niet toegestaan  binnen de PR 10‐6 contour (de richtwaarde wordt beschouwd als grenswaarde).   •  In of direct nabij woongebieden wordt de uitbreiding van Bevi‐inrichtingen niet  toegestaan en worden geen nieuwe risicobronnen  2  geïntroduceerd.   •  In het landelijk gebied worden in beginsel ook geen nieuwe risicobronnen  geïntroduceerd, maar gebiedseigen en functiegerelateerde risicobronnen met een  beperkte risicobelasting  zijn toegestaan zolang zij andere woningen en bedrijven niet  hinderen. Ook een LPG tankstation kan (bijv. bij uitplaatsing vanuit de bebouwde kom  van Culemborg) worden toegestaan in het landelijk gebied, mits (toekomstig)  woongebied niet is gelegen binnen het invloedsgebied, een (geprojecteerd) beperkt  kwetsbaar object niet is gelegen binnen de PR 10‐6 contour en er sprake is van een  1

2  

Bedoeld worden objecten bestemd voor groepen verminderd of niet zelfredzame personen, zoals jonge  kinderen, ouderen, personen met een verstandelijke of fysieke beperking. Bedoeld worden nieuwe Bevi‐inrichtingen, vuurwerkverkooppunten, propaantanks, en risicobedrijven die  de drempelwaarde in de drempelwaardenlijst van de Leidraad Risico inventarisatie ‐Deel Gevaarlijke stoffen  (LRI‐GS) overschrijden. 

20

• 

gunstige aanvoerroute voor LPG.   Op bedrijventerreinen accepteert de gemeente een enigszins minder streng  veiligheidsregime dan in woongebieden en in het landelijk gebied. Op deze terreinen  wordt de vestiging van bedrijven met een groot externe veiligheidsrisico niet toegelaten,  maar de komst van inrichtingen met een beperkte risicobelasting op de omgeving is  onder voorwaarden mogelijk. De nieuwvestiging van Bevi‐bedrijven, waarbij  (toekomstig) woongebied ligt binnen het invloedsgebied of een (bouw)perceel van  derden ligt binnen de PR 10‐6 contour, is in beginsel niet toegestaan. Wettelijke  voorschriften alsmede de vastgestelde ambities zullen nadrukkelijk rond de eventuele  vestiging van dergelijke bedrijven aan de orde komen.  

 

4.4 

Risicocommunicatie  

Risicocommunicatie is communicatie over risico’s: de gemeente heeft de plicht haar inwoners  en belanghebbende organisaties vooraf te informeren over mogelijke rampen en ongevallen.  Risicocommunicatie is iets anders dan crisiscommunicatie, die immers plaatsvindt tijdens en  na een ramp. De burgers worden geïnformeerd over risico’s die zich in hun directe woon‐ en  werkomgeving kunnen voordoen en voorbereid op een eventueel ongeval.    De risicoʹs die de samenleving bedreigen zijn in veel gevallen onzichtbaar, zodat het definiëren  en interpreteren van risicoʹs cruciaal wordt. Waar sprake is van risico’s moet veel zorg worden  besteed aan communicatie en informatieverstrekking. Burgers moeten weten waar ze aan toe  zijn. Verwarring en tegenstrijdige berichten moeten worden voorkomen. Daarom bestaan er  afspraken tussen de verschillende overheden wie op welke wijze over risico’s communiceert. De  Wet veiligheidsregioʹs bepaalt welke instantie verantwoordelijk is voor de voorlichting en  informatieverstrekking in geval van een calamiteit. Deze rolverdeling geldt ook voor de  communicatie over risico’s die tot een ramp zouden kunnen leiden.   Gemeente Culemborg is voornemens een communicatieplan op te stellen teneinde deze  verantwoordelijkheden duidelijk te krijgen (zie hoofdstuk 5 en bijlage 4).    

21

5  

UITVOERING  

5.1  

Van ambities naar acties  

Externe veiligheid is een relatief nieuw taakveld, maar door de gemeente is al veel werk  verricht. Ondermeer is al invulling gegeven aan een risico‐inventarisatie (RRGS) en heeft de  gemeente een signaleringskaart opgesteld. Tevens is een aantal milieuvergunningen van  risicobedrijven geactualiseerd en wordt hard gewerkt aan de actualisatie van  bestemmingsplannen. Tot slot zijn uitgangspunten en ambities opgesteld en samengebracht in  onderhavige externe veiligheidsvisie.   De in deze beleidsvisie geformuleerde uitgangspunten en ambities kunnen alleen gerealiseerd  worden als daarvoor de juiste maatregelen genomen worden en het juiste instrumentarium  aanwezig is. In dit hoofdstuk wordt in hoofdzaken uiteengezet op welke wijze de  uitgangspunten en ambities van de gemeente worden omgezet in acties.   

5.2  

Uitvoeringsprogramma externe veiligheid   

De gemeente zal het gewenste externe veiligheidsniveau realiseren door het (laten) uitvoeren  van:   •  Incidentele taken:  Onder incidentele taken worden die taken verstaan die erop zijn  gericht om nieuw beleid te implementeren en/of om achterstanden bij de implementatie  van bestaand beleid in te halen.   •  Structurele taken:  Structurele taken zijn taken die permanent deel uitmaken van het  gemeentelijke takenpakket en waarvan de uitvoering regelmatig aan de orde is. Deze  taken worden hetzij specifiek verricht of zijn onderdeel van andere gemeentelijke  activiteiten.     Deze incidentele en structurele taken spelen zich af rond de volgende drie thema’s:   •  Signaleren en inventariseren van risico’s: De gemeente heeft en houdt een actueel beeld  van externe veiligheidsrisico’s.   •  Oplossen van knelpunten / scheppen van randvoorwaarden:  Het beeld van externe  veiligheidsrisico’s kan aanleiding geven tot het wegnemen van knelpunten en het  scheppen van randvoorwaarden om knelpunten te voorkomen.   •  Inbedden van het externe veiligheidsbeleid in gemeentelijke producten: Gerealiseerde  randvoorwaarden (o.a. organisatorisch, technisch, financieel, juridisch) staan garant voor  structureel werken met uitgangspunten en ambities van het externe veiligheidsbeleid.     Het overzicht van taken die incidenteel dan wel structureel door de gemeente moeten worden  uitgevoerd wordt weergegeven in het uitvoeringsprogramma (zie bijlage 4).  

22

Bijlage 1  

Verklarende woordenlijst en afkortingen  

  Beheersbaarheid   De beheersbaarheid van een calamiteit of ramp wordt bepaald door de mogelijkheden van de  hulpdiensten en andere betrokken instanties om hun hulpverlenende taken goed uit te voeren. Denk  hierbij aan de bereikbaarheid van de locatie, opstelmogelijkheden, aanwezige bluswatervoorziening, de  beschikbaarheid en inzetbaarheid van materieel en personele capaciteit.     Bevi   Besluit externe veiligheid inrichtingen.     Bevb   Besluit externe veiligheid buisleidingen.    Btev   Besluit transport externe veiligheid.    Bevoegd gezag   Het bevoegd gezag is de overheidsorganisatie die verantwoordelijk is voor de naleving van bepaalde  wetgeving.     Bronmaatregelen   Maatregelen bij de bron van risico’s, gericht op het wegnemen of terugdringen van de oorzaken van de  gevaren.     Geprojecteerde (beperkt) kwetsbaar object / geprojecteerde risicobron   Nog niet aanwezig object c.q. niet aanwezige risicobron dat of die op grond van het voor het betrokken  gebied geldende bestemmingsplan toelaatbaar is.    Gevaarlijke stoffen   Gevaarlijke stoffen die zijn geclassificeerd volgens de ADR of hoofdstuk 9 van de Wet milieubeheer.    Grenswaarde   Grenswaarde als bedoeld in artikel 5.1 van de Wet milieubeheer.     Groepsrisico (GR)   Cumulatieve kansen per jaar dat ten minste 10, 100 of 1000 personen overlijden als rechtstreeks gevolg  van hun aanwezigheid in het invloedsgebied van een Bevi‐inrichting, een relevante transportas en een  relevante buisleiding en een ongewoon voorval waarbij een gevaarlijke stof, gevaarlijke afvalstof of  bestrijdingsmiddel betrokken is.   Anders gezegd geeft het groepsrisico weer wat de kans is op het overlijden van een groep  personen ten gevolge van een ongeval bij een Bevi‐bedrijf, een relevante transportas en een relevante  buisleiding.  Hulpdiensten   Brandweer, geneeskundige hulpverlening en politie.    

23

Invloedsgebied   Gebied waarin personen worden meegeteld voor de berekening van het groepsrisico. Het  invloedsgebied voor het groepsrisico bij bedrijven is het gebied tot de 1% letaliteitsgrens, behalve voor  LPG‐tankstations, waar de grens van het invloedsgebied op 150 meter is gesteld.   Voor transportroutes weg, water en spoor geldt op dit moment nog een toetsingszone van 200 meter.  Wanneer het plangebied geheel buiten deze 200 meter ligt, dan hoeft geen rekening met de risicoʹs van de  transportroute gehouden te worden.     Kwetsbaar object en beperkt kwetsbaar object   In het Bevi, het Bevb, de Circulaire risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen en op termijn in het  Btev zijn niet limitatieve definities opgenomen van de begrippen beperkt kwetsbaar en kwetsbaar  object. Kwetsbare objecten zijn bijvoorbeeld woningen, ziekenhuizen, grote kantoorgebouwen etc.  Beperkt kwetsbare objecten zijn bijvoorbeeld kleine kantoorgebouwen, dienst‐ en bedrijfswoningen  van derden, etc.    Oriëntatiewaarde   De kans op een ongeval met 10 of meer dodelijke slachtoffers is ten hoogste 10‐5 per jaar (of 10‐4 per jaar  langs een transportas). De kans op een ongeval met 100 of meer dodelijke slachtoffers is ten hoogste 10‐ 7 per jaar (of 10‐6 per jaar langs een transportas). De kans op een ongeval met 1000 of meer dodelijke  slachtoffers is ten hoogste 10‐9 per jaar (of 10‐8 per jaar langs een transportas)  Hoe groter de potentiële omvang van de ramp hoe strenger de oriëntatiewaarde. Immers, een ongeval  met 100 doden leidt tot meer ontwrichting, leed en emoties, dan een ongeval met tien dodelijke  slachtoffers. Dit is naar normering vertaald door aan de kans op een ramp met 100 doden een  oriëntatiewaarde te stellen die een factor honderd lager ligt dan voor een ramp met tien doden.    Plaatsgebonden Risico (PR)   Het plaatsgebonden risico is de berekende kans per jaar, dat een persoon overlijdt als rechtstreeks  gevolg van een ongeval bij een risicobron, aangenomen dat hij op die plaats permanent en  onbeschermd verblijft.  Preparatie   Preparatie omvat de voorbereiding op de bestrijding van zware ongevallen en rampen. de voorbereiding  is een cyclisch proces dat start met het bepalen van het risicoprofiel van een bepaald gebied en dat eindigt  met een evaluatie van het gevoerde beleid.  Belangrijke onderdelen zijn planvorming (aanvalsplannen, rampbestrijdingsplannen en rampenplannen),  organisatie van de rampenbestrijding (beheer) inclusief oefenen en opleiden, informatievoorzienign en  evaluatie.    Preventie   Preventie is gericht op het minimaliseren van risicoʹs en het beperken van de mogelijke gevolgen van  ongevallen. Preventie omvat bijvoorbeeld het stellen van eisen in vergunningen voor opslag en vervoer  van gevaarlijke stoffen, aanwezigheid van vluchtwegen in gebouwen en tunnels, en het houden van  voorlichtingscampagnes.    Pro‐actie   Pro‐actie betreft het wegnemen van structurele oorzaken van onveiligheid ter voorkoming van het  ontstaan ervan. Pro‐actie omvat activiteiten als normstelling, wetgeving en planvorming (ruimtelijke  ordening).  

24

  Ramp   Volgens de Wet veiligheidsregioʹs is een ramp of zwaar ongeval een gebeurtenis:   1.   waarbij het leven en de gezondheid van veel personen, het milieu of grote materiële belangen in  ernstige mate zijn geschaad of worden bedreigd en   2.   waarbij een gecoördineerde inzet van diensten of organisaties van verschillende disciplines is  vereist om de dreiging weg te nemen of de schadelijke gevolgen te beperken.     Rampbestrijdingsplan   In een rampbestrijdingsplan legt een gemeente vast welke voorbereidingen zijn getroffen voor de  bestrijding van een specifieke ramp of een specifieke soort ramp. De gemeente moet een beleid hebben  waarin is bepaald voor welke overige gevallen een rampbestrijdingsplan wordt gemaakt. Het gaat erom  dat er een rampbestrijdingsplan komt voor rampen en zware ongevallen waarvan de plaats, de aard en de  gevolgen voorzienbaar zijn.  Voor sommige risicosituaties is een rampbestrijdingsplan direct wettelijk  verplicht. In een rampbestrijdingsplan moet de afstemming met aangrenzende gemeenten en  aangrenzende gebieden in buurlanden zijn gewaarborgd.   Rampenplan   Het geheel van maatregelen en voorzieningen, met inbegrip van de voorbereiding daarop, dat het  gemeentebestuur of het bestuur van een veiligheidsregio treft met het oog op een ramp, het voorkomen  van een ramp en het beperken van de gevolgen van een ramp.    Register risicosituaties gevaarlijke stoffen   Het Register Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen (RRGS) is een centraal landelijk register met gegevens  over risicosituaties die in Nederland bestaan rond het gebruik, de opslag en het vervoer van gevaarlijke  stoffen. Deze gegevens worden beheerd door het RIVM en via internet op een risicokaart gepresenteerd.  Daarnaast kunnen deze gegevens worden gebruikt in plaatselijke signaleringskaarten die ook andere  informatie tonen.    Richtwaarde   Richtwaarde als bedoeld in artikel 5.1 van de Wet milieubeheer ten aanzien van het niveau van het  plaatsgebonden risico. Van een richtwaarde mag slechts om gemotiveerde redenen worden afgeweken.    Risicobron   De plaatsen waar risicoʹs vandaan (kunnen) komen, worden risicobronnen genoemd. In algemene zin  gaat het hierbij om:   •  bedrijven waar gevaarlijke stoffen worden gemaakt, gebruikt of opgeslagen;   •  routes en pijpleidingen waarover of waardoor gevaarlijke stoffen worden getransporteerd.     Risicocontouren   Een risicocontour geeft aan hoe hoog in de omgeving van een risicobron (Bevi‐inrichting, relevante  transportas of relevante buisleiding) de overlijdenskans is door een ongeval met een risicobron.   Risicokaart   Een risicokaart laat zien waar risicobronnen liggen. Het gaat daarbij om risicobronnen waardoor  mensen direct letsel kunnen oplopen. Bijvoorbeeld gevaarlijke stoffen en andere relevante risicoʹs,  zoals overstromingen.   

25

Route gevaarlijke stoffen   Gemeenten kunnen wegen op hun grondgebied aanwijzen voor het vervoer van routeplichtige stoffen.  Het gevolg van zo’n besluit is dat routeplichtige gevaarlijke stoffen dan alleen over de aangewezen wegen  vervoerd mogen worden. De huidige Wet vervoer gevaarlijke stoffen bepaalt dat het rijk en de provincies  wegen in hun beheer kunnen vrijgeven voor het vervoer van routeplichtige stoffen. Alleen als rijks‐ of  provinciale wegen vrijgegeven zijn, mogen ze opgenomen worden in het gemeentelijke routeringbesluit.  Vervoerders van routeplichtige stoffen kunnen in een gemeente met een routeringbesluit alleen na  verkregen ontheffing afwijken van de vastgestelde route voor gevaarlijke stoffen.    Verantwoordingsplicht voor het groepsrisico   Artikel 12 en 13 van het Bevi, artikel 12 van het Bevb en de Circulaire risiconormering vervoer gevaarlijke  stoffen verplicht bevoegde gezagen om elke toename of verandering in het groepsrisico te  verantwoorden. .    Zelfredzaamheid   Zelfredzaamheid is de mate waarin de aanwezigen (bewoners, werkenden, bezoekers) zich op eigen  kracht in veiligheid kunnen brengen. Voorbeelden van aspecten die de zelfredzaamheid beïnvloeden zijn:   •  preventieve voorlichting/communicatie in de richting van bewoners;   •  de planning van functies van gebouwen met gebruikers met een hoge dan wel een verminderde  zelfredzaamheid;   •  infrastructurele voorzieningen om de gevarenzone te ontvluchten, vluchtrichtingen e.d.;   •  maatregelen voor het alarmeren en informeren van bewoners;   •  mogelijkheden om bouwwerken via maatregelen beter te beveiligen, zoals de ventilatie van af te  sluiten ruimte (te controleren/reguleren), beter glas, nooduitgangen, etc.    

26

Bijlage 2  

Overzicht van belangrijke wet‐ en regelgeving  

  Na de vuurwerkramp in Enschede (mei 2000) heeft de overheid haar veiligheidsbeleid  bijgesteld. Het nationale milieubeleidsplan (NMP‐4) dat na deze ramp is opgesteld, voorziet niet  alleen in aanscherping en uitwerking van beleid voor inrichtingen, maar ook voor het transport  van gevaarlijke stoffen. Doel hiervan is een betere handhaving te garanderen en zo mogelijk te  voorzien in een wettelijke grondslag voor het omgaan met risico’s bij inrichtingen en het vervoer  van gevaarlijke stoffen. In onderstaande tabel wordt de voor externe veiligheid relevante  wetgeving opgesomd. 

Afk.  

Naam  

Inhoud/ relevantie  

Wabo 

Wet algemene bepalingen  omgevingsrecht 

Wm  

Wet milieubeheer  

Barim of  Activiteiten‐ besluit 

Besluit algemene regels  voor inrichtingen  milieubeheer 

 

Circulaire ʹZonering en  externe veiligheid   rond munitie‐ opslagplaatsenʹ  Vuurwerkbesluit 

Op 1 oktober 2010 is deze wet in werking getreden. Kern van  de Wabo is de introductie van de omgevingsvergunning. Die  vergunning integreert de milieuvergunning, de  bouwvergunning, het projectbesluit, de  monumentenvergunning, de sloopvergunning en tientallen  andere vergunningen, meldingen en ontheffingen van rijk,  provincie en gemeente.  Voor 1 oktober 2010 verstrekte een bevoegd gezag een  milieuvergunning aan bedrijven (o.a. Bevi‐bedrijven). Dit is  na 1 oktober 2010 geregeld in de Wabo.   In de Wm is nog wel aangegeven op welke wijze rekening  moet worden met milieukwaliteitseisen (bijvoorbeeld op het  gebied van externe veiligheid)  Dit besluit bevat algemene milieuregels voor bedrijven.  Bedrijven die vallen onder het regime van het  Activiteitenbesluit hebben vaak geen vergunning voor het  oprichten of veranderen van een milieu‐inrichting nodig. Op  grond van de milieuregels moeten rond bepaalde risicovolle  activiteiten veiligheidsafstanden tot (beperkt) kwetsbare  objecten worden aangehouden.   In deze circulaire (1988) zijn eisen opgenomen ten aanzien  van zonering en ruimtelijke/bouwkundige beperkingen  binnen zones. 

 

Wro  

Wet op de ruimtelijke  ordening   

Wvgs  

Wet vervoer gevaarlijke  stoffen   

In dit besluit is aangegeven welke veiligheidsafstanden  moeten worden aangehouden rond vuurwerkverkooppunten  en andere vuurwerkopslagen.   Hoe ruimtelijke plannen tot stand komen en gewijzigd  worden, is geregeld in de Wet op de ruimtelijke ordening  (Wro). Deze wet regelt o.a. de plaatsing van risicobronnen en  risico‐ontvangers ten opzichte van elkaar.   Deze wet is een integrale kaderwet voor de routering van  gevaarlijke stoffen.  

27

Brzo ’99  

Besluit Rampen en Zware  Ongevallen  

Wvr  

Wet Veiligheidsregioʹs  

Bevi  

Besluit externe veiligheid  inrichtingen  

Revi  

Regeling Externe  Veiligheid Inrichtingen  

Bevb 

Besluit externe veiligheid  buisleidingen 

Revb 

Regeling externe  veiligheid buisleidingen 

C‐rngvs 

Circulaire  Risiconormering Vervoer  Gevaarlijke stoffen  

Btev 

Besluit transport externe  veiligheid 

In Nederland vallen bedrijven met grote hoeveelheden  gevaarlijke stoffen onder het Besluit risicoʹs zware ongevallen  (Brzo). Zo’n bedrijf moet een veiligheidsrapport maken als de  hoeveelheid gevaarlijke stoffen boven een bepaalde grens  komt. Het Brzo is de Nederlandse invulling van een Europese  Seveso‐II‐richtlijn. Het Brzo voegt wet‐ en regelgeving op het  gebied van arbeidsveiligheid, externe veiligheid en  rampbestrijding samen. Het doel van het Brzo is het  voorkomen en beheersen van zware ongevallen met  gevaarlijke stoffen. Bedrijven die onder deze wet vallen,  heten BRZO‐bedrijven.     Op 1 oktober 2010 is de Wet veiligheidsregioʹs in werking  getreden. Met deze wet worden brandweerzorg,  geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen, de  rampenbestrijding en crisisbeheersing samengebracht in één  organisatie. Hiermee wordt de slagkracht van gemeenten  vergroot en ontstaat er meer eenheid in beleid. Met de Wet  veiligheidsregioʹs vervalt de Wet rampen en zware  ongevallen.  Het besluit legt veiligheidsnormen op aan bedrijven die een  risico vormen voor personen buiten het bedrijfsterrein. Het  verplicht gemeenten en provincies bij het verlenen van  omgevingsvergunningen voor Bevi‐bedrijven en het maken  van bestemmingsplannen in de omgeving van deze bedrijven  rekening te houden met externe veiligheid.   Regeling met regels voor de afstanden en berekening van het  plaatsgebonden‐ en groepsrisico ter uitvoering van het  Besluit externe veiligheid inrichtingen.   Deze AMvB stelt regels aan risiconormering en zonering  langs relevante buisleidingen, het opnemen van voorschriften  in bestemmingsplannen, technische eisen, het aanwijzen van  een toezichthouder, melding van incidenten en  beschikbaarheid van noodplannen.    Regeling behorende bij het Bevb. 

De circulaire beschrijft het rijksbeleid voor de afweging van  externe veiligheidsbelangen die een rol spelen bij het vervoer  van gevaarlijke stoffen over weg, water en spoor in relatie tot  de omgeving. De aanpak komt grotendeels overeen met het  toetsingskader dat is aangegeven in het Bevi en Bevb.   In 2012 wordt deze Circulaire waarschijnlijk vervangen door  het Besluit transport externe veiligheid(Btev),   In 2012 wordt de Circulaire risiconormering vervoer  gevaarlijke stoffen waarschijnlijk vervangen door het Besluit  transport externe veiligheid(Btev), 

28

Rrgs  

Rpr 

PGS  

In het Registratiebesluit, behorend bij de Wm, worden  overheden verplicht om risicosituaties met gevaarlijke stoffen  (in ieder geval risicosituaties van Bevi‐bedrijven) te melden in  het Register Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen. In het besluit  wordt exact omschreven wat in het RRGS wordt opgenomen.   Regeling provinciale  In een ministeriële regeling, behorend bji de Wet  risicokaart  veiligheidsregioʹs, wordt beschreven welke kwetsbare  objecten en risicovolle situaties (aanvullend op situaties die  zijn genoemd in het Rrgs) op de risicokaart moeten worden  getoond. De gegevens dienen actueel te worden gehouden.  Publicatiereeks gevaarlijke  De publicatiereeks Gevaarlijke stoffen (PGS) vervangt de  stoffen   voormalige CPR‐richtlijnen. Deze worden veel gebruikt bij  vergunningverlening en algemene regels op grond van de  Wet milieubeheer (8.40‐AMvBʹs) en bij arbeids‐, transport‐ en  brandveiligheid.  

Registratiebesluit  risicosituaties gevaarlijke  stoffen   

 

29

Bijlage 3  

Signaleringskaart  

De actuele versie van de signaleringskaart is voor derden op te vragen bij:   Intern: via intranet   Extern via gemeentelijke website  

30

Bijlage 4 

Uitvoeringsprogramma Externe Veiligheid gemeente Culemborg 2011 

In 2010 is de uitvoering van de taken op het gebied van externe veiligheid binnen de gemeente  Culemborg door een externe partij beoordeeld. Dit onderzoek vond plaats in het kader van het  regionale uitvoeringsprogramma externe veiligheid 2010. De gemeente Culemborg werkt met  de andere gemeenten in de regio Rivierenland samen op het terrein van externe veiligheid. Voor  de inhoud van het onderzoek wordt verwezen naar het rapport zelf dat te vinden is op de  website van de gemeente Culemborg (www.culemborg.nl; zoekterm externe veiligheid). Op  deze plaats worden de conclusies van het onderzoek en de aanbevelingen woordelijk herhaald.    

Conclusies onderzoek borging EV‐taken werkprocessen gemeente Culemborg  1. 

2. 

3. 

4.  5.  6.  7.  8.  9.  10.  11.   

Uit het onderzoek (de interviews en het documentatieonderzoek) is gebleken dat bij de gemeente  Culemborg de uitvoering van EV‐taken voor wat betreft:  • vergunningverlening (milieu en bouwen) aan risicovolle bedrijven;  • handhaving van risicovolle bedrijven;  • het opnemen van externe veiligheid in ruimtelijke plannen;  • risicocommunicatie;  • beheer RRGS en ISOR  op een aantal punten nog onvoldoende is geborgd in de werkprocessen.  Over het algemeen kan worden gesteld dat voor de uitvoering van deze werkzaamheden de te  hanteren werkwijze, verantwoordelijkheden en bevoegdheden nog niet eenduidig zijn beschreven  en vastgelegd.  Gebleken is dat de voor de uitvoering van de werkzaamheden benodigde kennis en ervaring niet is  vastgelegd. Dit kan tot gevolg hebben dat de uitvoering van de specialistische EV‐werkzaamheden  niet altijd worden toebedeeld aan medewerkers die over de benodigde kennis en ervaring  beschikken.  Volgens de maatlat externe veiligheid is op het gebied van vergunningverlening milieu  onvoldoende kennis en evaring aanwezig.  Volgens de maatlat externe veiligheid is op het gebied van handhaving van risicobedrijven  onvoldoende kennis en ervaring aanwezig.  Volgens de maatlat externe veiligheid is op het gebied van de ruimtelijke planning onvoldoende  EV‐kennis binnen de gemeente aanwezig.  Wie ambtelijk en bestuurlijk verantwoordelijk zijn voor het beheer van het ISOR en het RRGS is  niet duidelijk vastgelegd.  Wie ambtelijk en bestuurlijk verantwoordelijk zijn voor risicocommunicatie is niet duidelijk  vastgelegd.  De gemeente Culemborg heeft de beleidsvisie extern veiligheid nog niet vastgesteld.  De gemeente Culemborg heeft nog geen invulling gegeven aan de jaarlijkse evaluatie en  actualisatie van het Uitvoeringsprogramma externe veiligheid.  De gemeente Culemborg heeft nog geen risicocommunicatie‐strategie vastgesteld. 

31

Aanbevelingen onderzoek borgingEV‐taken werkprocessen gemeente Culemborg  1. 

2.  3.  4. 

5. 

6. 

7.  8. 

9.  10.  11.    

Stel voor:  • vergunningverlening (milieu en bouwen) aan risicovolle bedrijven;  • toezicht en handhaving van risicovolle bedrijven en het gebruik van de omgeving  binnen het invloedsgebied;  • het opnemen van externe veiligheid in ruimtelijke plannen;  • risicocommunicatie;  • beheer RRGS en ISOR  eenvoudige protocollen of werkinstructies op.  Leg in protocollen de voor de uitvoering van de EV‐taken benodigde kennis en ervaring vast.  Leg in taakfunctieomschrijvingen of afdelingsplannen vast welke medewerkers de specifieke EV‐ taken mogen uitvoeren.  Leg in procesbeschrijvingen en/of een overeenkomst vast welke (deel)taken (bijvoorbeeld  vergunningverlening aan risicovolle bedrijven, toezicht en handhaving van risicovolle bedrijven,  invoer/beheer RRGS, plantoetsing EV bij opstellen bestemmingsplannen voor gebieden nabij  risicobronnen) worden uitbesteed aan een externe organisatie (bijvoorbeeld een  samenwerkingsverband) met voldoende deskundig personeel.  Leg bij uitbesteding van taken op het gebied van vergunningverlening, handhaving, beheer RRGS  en ruimtelijke ordening (waarbij externe veiligheid een relevant aspect is) in de overeenkomsten  met de externe adviseurs vast dat zij conform de onder 1. genoemde protocollen moeten werken.  Evalueer jaarlijks in het milieujaarverslag voor wat betreft:  • vergunningverlening (milieu en bouwen) aan risicovolle bedrijven,  • toezicht en handhaving van risicovolle bedrijven,  • het opnemen van externe veiligheid in ruimtelijke plannen,  • risicocommunicatie,  • en beheer RRGS en ISOR,  de stand van zaken. Vermeld in het milieuprogramma de geplande EV‐werkzaamheden. Op deze  wijze wordt geborgd dat de bestuurlijk‐ en managementverantwoordelijken jaarlijks worden  geïnformeerd over de ontwikkelingen m.b.t. de aanwezige risicobronnen.  Laat de beleidsvisie externe veiligheid door het college van Burgemeester en Wethouders en de  gemeenteraad vaststellen.  Evalueer en actualiseer het uitvoeringsprogramma externe veiligheid jaarlijks, en neem deze  evaluatie en actualisatie mee als onderdeel van het milieujaarverslag en milieuprogramma dat  jaarlijks wordt opgesteld.  Leg goed vast wie bestuurlijk en ambtelijk verantwoordelijk zijn voor het beheer RRGS en ISOR.  Leg goed vast wie bestuurlijk en ambtelijk verantwoordelijk zijn voor risicocommunicatie.  Stel een risicocommunicatiebeleid vast. 

De conclusies en aanbevelingen zijn verwerkt in het uitvoeringsprogramma externe veiligheid.  Per taak is een verwijzing aangebracht naar de getrokken conclusies en aanbevelingen.  

32

Uitvoeringsprogramma externe veiligheid gemeente Culemborg 2011       Taak/Product  Beheer Register  Risicosituaties  Gevaarlijke Stoffen  (RRGS)  Opstellen en beheer   EV‐signaleringskaart  

Wettelijk  Niet‐ Toelichting  wettelijk  x  

 

 

x  

Beheer specifieke  kwetsbare objecten in  Informatie Systeem  Overige Ramptypen  (ISOR) 

x 

 

Actualisering  omgevingsvergunningen  milieu voor Bevi‐ bedrijven 

x  

 

Opstellen EV‐visie  

 

x  

Opstellen en aanpassen  werkinstructies/  procedures 

 

x  

Evalueren en aanpassen  uitvoeringsprogramma 

x  

 

Communicatie over  risicoʹs  

x  

 

Kennisvergaring en  kennisoverdracht tbv  EV‐taken 

 

x  

Trekker  Overige  (afdeling) betrokkenen 

Het Registratiebesluit risicosituaties gevaarlijke stoffen  en de Regeling  provinciale risicokaart verplicht gemeente een landelijke database met  risicogegevens over EV‐relevante bedrijven (zie drempelwaardenlijst) te  vullen en actueel te houden (www.risicokaartinvoer.nl).   De EV‐signaleringskaart geeft snel een indruk van (potentiële)  probleemlocaties op het gebied van externe veiligheid. Op een  signaleringskaart zijn in ieder geval de belangrijkste risicobronnen   aangegeven met de invloedsgebieden en toetsingsafstanden waarbinnen  een bestuurlijke verantwoording externe veiligheid moet plaatsvinden bij  nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen. Daarnaast zijn bij voorkeur ook  andere risicobronnen aangegeven, waarvoor zoneringsafstanden of  veiligheidsafstanden zijn opgenomen in de (milieu) regelgeving. gelden.  en veiligheidsafstanden en relevante gebiedstypen. Ook de  gebiedstyperingen, die in de externe veiligheidsvisie zijn benoemd,  worden bij voorkeur aangegeven op deze kaart. De signaleringskaart  vormt een hulpmiddel bij de voorbereiding op Wro‐besluiten.   Op grond van de Regeling provinciale risicokaart is de gemeente verplicht  om informatie over specifieke kwetsbare objecten in te voeren in het  landelijk risicoregister. deze informatie wordt vervolgens getoond op de  risicokaart. Het gaat om gebouwen waarin zich veel mensen kunnen  bevinden of gebouwen waar niet‐zelfredzame mensen aanwezig zijn  (zieken, bejaarden, kinderen).   Een wettelijk verplichte taak voortkomend uit het Besluit externe  veiligheid inrichtingen (artikel 18) om eventuele overschrijdingen van  grenswaarden (saneringssituaties) ongedaan te maken door het  aanscherpen dan wel (gedeeltelijk) intrekken van de  omgevingsvergunning.  De gemeentelijke beleidsvisie externe veiligheid bestaat uit concrete  doelstellingen en ambities met daaraan gekoppeld een  uitvoeringsprogramma. In de externe veiligheidsvisie wordt duidelijk  gemaakt welke externe veiligheidsrisico’s binnen de gemeente Culemborg  aanwezig zijn en hoe er met de huidige en toekomstige risico’s om dient te  worden gegaan. De beleidsvisie dient uiteindelijk door de gemeenteraad te  worden vastgesteld.  Voor die afdelingen die taken uitvoeren in verband met extern veiligheid  moet de werkwijze, samenwerking en afstemming helder zijn. EV‐taken en  informatie‐uitwisseling worden vastgelegd in werkinstructies en  procedures.   Elk jaar wordt het bij de externe veiligheidsvisie behorende  uitvoeringsprogramma beoordeeld op status en voortgang. Mede op basis  daarvan wordt het uitvoeringsprogramma aangepast.  Vanuit wettelijke voorschriften en beleidsambities wordt gecommuniceerd  met burgers en bedrijven (eventueel alleen in het invloedsgebied) over de  aanwezige risico’s, de getroffen maatregelen en de acties die van hen  worden verwacht bij een calamiteit (hoe worden ze gewaarschuwd, welke  actie is nodig vluchten/ schuilen, welke vluchtweg moet worden genomen,  etc). Met ander woorden: bieden van een handelingsperspectief en  bevorderen zelfredzaamheid.  Structureel werken aan een goed EV‐kennisniveau van betrokken  afdelingen alsmede elkaar op structurele basis informeren over  taakgerichte EV‐informatie. 

33

Incidentele  Structurele  planning  taak  taak 

Relatie met  conclusie/aanbeveling 

SO 

VEI/VHJ   (Regio  Rivierenland) 

 

X 

actueel in 2011  (daarna actueel  houden) 

Conclusie:  1, 2, 3 en 7  Aanbeveling: 1, 2, 3, 4, 5, 6 en 9  

SO 

VEI/VHJ   (Regio  Rivierenland)  

 

X 

actueel in 2011  (daarna actueel  houden) 

Conclusie:  1, 2, 3, 7 en9  Aanbeveling: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 9 en 10 

SO 

Brandweer 

 

X 

2011 

Conclusie:  1, 2, 3 en 7  Aanbeveling: 1, 2, 3, 4, 5, 6 en 9 

SO 

VEI/VHJ  Regio 

X 

 

2011 

Conclusie:  1, 2, 3 en 4   Aanbeveling: 1, 2, 3, 4, 5 en 6  

SO 

VEI/VHJ   BDO brandweer 

X 

 

2011 

Conclusie:  9  Aanbeveling: 7 

SO 

BV/A&A  VEI/VHJ  

X 

 

2011 

Conclusie:  1, 2, 3, 7 en 8  Aanbeveling: 1, 2, 3, 4, 9 en 10 

SO  

VEI/VHJ  Brandweer,    

 

X 

Jaarlijks 

Conclusie:  10  Aanbeveling: 6 en 8 

SO 

BDO  

 

X 

Jaarlijks 

Conclusie:  1, 2, 3, 8 en 11  Aanbeveling: 1, 2, 3, 6, 10 en 11 

SO 

VEI/VHJ  BDO  BV/A&A  Brandweer  

 

X 

Jaarlijks 

Conclusie:  1, 2, 3, 4, 5 en 6  Aanbeveling: 1, 2, 3, 4 en 6 

Toepassen EV‐ regelgeving en EV‐visie  bij Wro‐procedures 

x  

 

Toepassen EV‐ regelgeving en EV‐visie  bij verlenen van  omgevingsvergunningen  voor een Bevi‐inrichting   Controle bij EV‐ relevante inrichtingen 

x  

 

x  

 

Controle bij EV‐ relevante (beperkt)  kwetsbare objecten 

x  

 

In geval van o.a. vrijstellingen, bestemmingsplannen, bouwvergunningen,  etc. toetsen aan uitgangspunten en ambities EV‐visie. Toepassing  verantwoordingsplicht groepsrisico. Opnemen EV‐paragraaf in  bestemmingsplannen.     In geval van o.a. oprichting‐, verander‐ en revisievergunningen toetsen  aan uitgangspunten en ambities EV‐visie. Toepassing  verantwoordingsplicht groepsrisico 

SO  

VEI/VHJ  Brandweer   Veiligheidsregio (Regio  Rivierenland)  Brandweer   Veiligheidsregio (Regio  Rivierenland) 

 

X 

indien van toepasing  

Conclusie:  1, 2, 3 en 6  Aanbeveling: 1, 2, 3, 4, 5, 6 en 8 

 

X 

indien van toepassing 

Conclusie:  1, 2, 3 en 4  Aanbeveling: 1, 2, 3, 4, 5, 6 en 8 

VEI/VHJ 

Brandweer  

 

X 

Jaarlijks 

Conclusie:  1, 2, 3 en 5  Aanbeveling: 1, 2, 3, 4 en 5 

VEI/VHJ 

SO  

 

X 

Jaarlijks 

Conclusie:  1, 2, 3 en 5  Aanbeveling: 1, 2, 3, 4 en 5 

VEI/VHJ  

Er vindt periodiek  een controle plaats waarbij o.a. wordt gecontroleerd op  de uitgangspunten die de risicoʹs bepalen bepalen en de mate van  naleefgedrag door de inrichting. In eerste instantie zal aan de hand van het  inrichtingenbestand worden geïnventariseerd welke inrichtingen (naast de  Bevi‐inrichtingen) op het EV‐aspect gecontroleerd moeten worden.  Vervolgens kan worden bepaald welke controlefrequentie per type bedrijf  wordt aangehouden.   Er vindt periodiek  een controle plaats op (de aard en het feitelijk gebruik)  van (beperkt) kwetsbare objecten in de omgeving van relevante  risicobronnen. In eerste instantie zal worden bepaald welke gebieden  relevant zijn. Vervolgens kan worden bepaald welke controlefrequentie  per gebied wordt aangehouden.  

34