Beleidsregels voorzieningen Maatschappelijke ondersteuning Gemeente Roermond 2012
INHOUDSOPGAVE VOORWOORD -
Inleiding…………………………………………………………………………………………………6 Eigen verantwoordelijkheid………………………………………………………………………….. 6 Mantelzorgers en vrijwilligers………………………………………………………………………... 7 Het gesprek……………………………………………………………………………………………. 7
HOOFDSTUK 1. -
6
BEGRIPSBEPALINGEN
8
Algemeen gebruikelijke voorzieningen……………………………………………………………... 9 Algemene voorzieningen…………………………………………………………………….………. 10 Collectieve voorzieningen……………………………………………………………………………. 11 Individuele voorzieningen……………………………………………………………………………..11
HOOFDSTUK 2. RESULTAAT GERICHTE COMPENSATIE
11
HOOFDSTUK 3. HOE TE KOMEN TOT DE TE BEREIKEN RESULTATEN -
De aanvraag……………………………………………………………………………………………...14
HOOFDSTUK 4. BEOORDELING VAN DE TE BEREIKEN RESULTATEN
15
Resultaat 1: Een schoon en leefbaar huis 15 - Inleiding…………………………………………………………………………………………………15 - Afwegingskader……………………………………………………………………………… ………..15 - Gebruikelijke zorg……………………………………………………………………………………...15 Resultaat 2: Wonen in een geschikt huis 18 Inleiding…………………………………………………………………………………………...........18 Afwegingskader………..……………………………………………………………………………....19 Bouwkundige en woontechnische woonvoorzieningen…………………………………………….23 Procedure bij een aanvraag om een woonvoorziening………………………………………….…23 Kosten van woningaanpassing……………………………………………………………………….24 Uitpandige oplossing…………………………………………………………………………………..25 Niet bouwkundige woonvoorziening…………………………………………………………………26 Therapeutisch doel…………………………………………………………………………………….26 Incidenteel karakter……………………………………………………………………………………26 Beschikbaar houden van aangepaste woningen………………………………………………….. 26 Primaat van de losse woonunit………………………………………………………………………27 Uitbreiding van ruimten………………………………………………………………………………. 27 Traplift in bruikleen…………………………………………………………………………………….28 Woonwagens/woonschepen……………………………………………………………………........28 Opstalverzekering…………………………………………………………………………………….. 28 Uitraasruimte…………………………………………………………………………………………...28 Keukenaanpassing…………………………………………………………………………………….30 Complexgewijze aanpassingen………………………………………………………………………31 Stroomverbruik elektrische beweegbare woonvoorzieningen…………………………………….31
2
Stalling/oplaadmogelijkheid elektrisch/via hulpmotor aangedreven Verplaatsingshulpmiddel……………………………………………………………………………...32 Niet-bouwkundige voorzieningen……………………………………………………………….…... 32 Woningsanering i.v.m. COPD………………………………………………………………………..32 Onderhoud, keuring en reparatie…………………………………………………………………….33 Tijdelijke huisvesting………………………………………………………………………………..…34 Kosten tijdelijke huisvesting…………………………………………………………………………..34 Het bezoekbaar maken van een woning…………………………………………………………….34 Huurderving………………………………………………………………………………………….…34 Terugbetaling bij verkoop……………………………………………………………………………..35 Resultaat 3: Beschikken over dagelijks benodigde middelen voor primaire Levensbehoeften 35 Inleiding…………………………………………………………………………………………………35 Afwegingskader……………………………………………………………………………………….. 36 Resultaat 4: Beschikken over schone, draagbare en doelmatige kleding 37 Inleiding…………………………………………………………………………………………………37 Afwegingskader………………………………………………………………………………………..37 Resultaat 5: Het kunnen zorgen voor kinderen die tot het gezin behoren 38 Inleiding…………………………………………………………………………………………………38 Afwegingskader………………………………………………………………………………………..38 Resultaat 6: zich verplaatsen in en om de woning 39 Inleiding…………………………………………………………………………………………………39 Afwegingskader………………………………………………………………………………………..39 Selectie rolstoel………………………………………………………………………………………...40 Onderhoud en reparatie……………………………………………………………………………….40 Verzekering……………………………………………………………………………………………..40 Aanpassing aan rolstoel……………………………………………………………………………… 40 Oplaadkosten van elektrische rolstoel…………………………………………………………….…41 Gewenningslessen elektrische rolstoel……………………………………………………………...41 Bruikleenvoorwaarden………………………………………………………………………………...41 Procedure schade hulpmiddel………………………………………………………………………..42 Schade veroorzaakt door gebruiker aan derden…………………………………………………...43 Schade veroorzaakt door gebruiker aan eigen hulpmiddel………………………………………..43 Schade veroorzaakt door derde aan hulpmiddel…………………………………………………...43 Schade veroorzaakt door onbekende derde aan eigen hulpmiddel……………………………...43 Resultaat 7: lokaal verplaatsen per vervoermiddel 43 Inleiding…………………………………………………………………………………………………43 Afwegingskader……………………………………………………………………………………….. 44 Vervoer i.v.m. het volgen van onderwijs…………………………………………………………….45 Primaat collectief vervoer……………………………………………………………………………..45 Collectief vervoer en de noodzaak tot het aanbieden van een aanvullende voorziening…….. 47 Een open elektrische buitenwagen (scootmobiel)………………………………………………….47 Beleidslijn ten aanzien van visueel – en verstandelijk gehandicapten en Collectief vervoer….47 Overige vervoersvoorzieningen………………………………………………………………………48 Vervoerskosten eigen auto……………………………………………………………………………48
3
Hoogte van de forfaitaire vervoerskosten vergoeding taxi en rolstoeltaxi……………………….48 Autoaanpassing………………………………………………………………………………………..48 Een (aangepaste) bruikleenauto……………………………………………………………………..49 Een (aangepaste) gesloten buitenwagen…………………………………………………………...49 Stallingsmogelijkheid van een elektrisch/via hulpmotor aangedreven verplaatsingshulpmiddel………………………………………………………………………………49 Fietsen in bijzondere uitvoering………………………………………………………………………49 Autostoeltje en fietszitje……………………………………………………………………………….50 De gehandicapten Parkeerplaats en Parkeerkaart………………………………………………...50 Oplaadkosten van elektrische rolstoel en scootmobiel…………………………………………… 50 Gewenningslessen elektrische rolstoel en scootmobiel…………………………………………...50 Resultaat 8: de mogelijkheid om contacten te hebben met medemensen en deel te nemen aan recreatieve, maatschappelijke of religieuze activiteiten
51
Inleiding…………………………………………………………………………………………………51 Afwegingskader……………………………………………………………………………………….. 51 HOOFDSTUK 5. WIJZE VAN VERSTREKKING
52
Inleiding…………………………………………………………………………………………………52 Afwegingskader……………………………………………………………………………………….. 52 Verstrekking in natura…………………………………………………………………………………52 Zorg in natura en hulp bij het huishouden…………………………………………………………..52 Zorg in natura en woningaanpassing……………………………………………………………….. 53 Zorg in natura en hulpmiddel…………………………………………………………………………53 Verstrekking als financiële tegemoetkoming………………………………………………………..53 Financiële tegemoetkoming en woonvoorziening…………………………………………………. 53 Financiële tegemoetkoming en verhuiskostenvergoeding………………………………………...53 Financiële tegemoetkoming en`(rolstoel)taxikostenvergoeding…………………………………. 53 Financiële tegemoetkoming en eigen auto/bruikleenauto…………………………………………54 Persoonsgebonden budget……………………………………………………………………………54 Persoonsgebonden budget en woningaanpassing…………………………………………………54 Persoonsgebonden budget en roerende woonvoorziening………………………………………..54 Persoonsgebonden budget en hulp bij het huishouden……………………………………………54 Persoonsgebonden budget en rolstoel………………………………………………………………55 Persoonsgebonden budget en vervoersvoorziening……………………………………………….56 Persoonsgebonden budget en beschikking…………………………………………………………56 Persoonsgebonden budget en betaling……………………………………………………………...57 Persoonsgebonden budget en controle/verantwoording…………………………………………..57 Voorwaarden persoonsgebonden budget………………………………………………………….. 58 Verplichtingen persoonsgebonden budget en Financiële tegemoetkoming……………………. 58 Persoonsgebonden budget en weigeringsgronden……………………………………………….. 58 HOOFDSTUK 6 EIGEN BIJDRAGE/EIGEN AANDEEL
59
Eigen bijdrage…………………………………………………………………………………………. 59 Verschil eigen bijdrage en eigen aandeel………………………………………………………….. 59 Geen eigen bijdrage/eigen aandeel………………………………………………………………….59 Periode opleggen eigen bijdrage/eigen aandeel……………………………………………………59
4
Centraal Administratie Kantoor……………………………………………………………………… 60 Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten………………………………………. 61 HOOFDSTUK 7. BEPERKINGEN OF WEIGERINGSGRONDEN
62
Algemene beperkingen………………………………………………………………………………..62 Langdurig noodzakelijk………………………………………………………………………………..62 Goedkoopst compenserend…………………………………………………………………………..62 Individueel gericht…………………………………………………………………………………….. 62 Beschikbaar en bruikbaar zijn van voorliggende voorzieningen………………………………….63 Hoofdverblijf niet in Roermond……………………………………………………………………….63 De kosten van een voorziening mogen niet voor de aanvraagdatum zijn gemaakt…………… 63 De eerder verstrekte voorziening mag niet verloren zijn gegaan door verwijtbaarheid van de aanvrager………………………………………………………………………………………64 Geen sprake van aantoonbare meerkosten………………………………………………………...64 Aanvullende weigeringsgronden ten aanzien van het te bereiken resultaat: wonen in een geschikt huis……………………………………………………………………………………64 HOOFDSTUK 8. ADVIES, ONDERZOEK, INTREKKING, HERZIENING EN TERUGVORDERING
66
Advisering……………………………………………………………………………………………… 66 Inleiding…………………………………………………………………………………………………66 Criteria…………………………………………………………………………………………………..66 Interne en externe adviseurs………………………………………………………………………… 67 ICF……………………………………………………………………………………………………….68 Wijziging in de situatie…………………………………………………………………………………68 Heronderzoek…………………………………………………………………………………………..68 Intrekking………………………………………………………………………………………………..69 Intrekking, beëindiging of herziening van een persoonsgebonden budget, financiële tegemoetkoming en/of voorziening…………………………………………………………………..69 Terugvordering…………………………………………………………………………………………69 HOOFDSTUK 9. SLOTBEPALINGEN
70
Hoogte vergoedingen………………………………………………………………………………….70 Hardheidsclausule……………………………………………………………………………………..70 Indexering……………………………………………………………………………………………….71 Evaluatie………………………………………………………………………………………………...71 Inwerkingtreding………………………………………………………………………………………..71 Citeertitel………………………………………………………………………………………………..71 Bijlage 1:
Protocol gebruikelijke zorg
72
Bijlage 2 :
Protocol Indicatiestelling voor Huishoudelijke Verzorging
83
5
VOORWOORD Inleiding Deze nieuwe beleidsregels vormen met de nieuwe verordening een trendbreuk met de oude regels (ooit verstrekkingenboek geheten, zoals die gehanteerd werden onder de Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg) en sinds 2007 onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Was onder de Wvg sprake van een zorgplicht en tamelijk nauwkeurig omschreven voorzieningen, de compensatieplicht van de Wmo vraagt om een andere aanpak. Kernbegrippen zijn nu het leveren van maatwerk, uitgaan van te bereiken resultaten en eigen verantwoordelijkheid. Bij de beoordeling van een aanvraag, of al tijdens het gesprek voorafgaand aan de aanvraag, komt eerst het resultaat dat bereikt moet worden aan de orde, daarna passeren de verschillende oplossingen de revue, en niet alleen de individuele op indicatie. Omdat maatwerk nodig is vindt een uitgebreid gesprek plaats ter verkenning van de mogelijkheden, ook de eigen. In de allereerste richtingbepalende uitspraak van 10 december 2008 1 heeft de Centrale Raad van Beroep helder uiteengezet hoe zij aankijkt tegen de compensatieplicht en wat van de gemeente bij de uitvoering mag worden verwacht. Kenmerkend is daarbij de grote invloed van de persoonskenmerken en behoeften van de aanvrager op het gemeentelijk onderzoek. Art 4 van de Wmo geeft allereerst aan op welke terreinen resultaten bereikt dienen te worden. Daarnaast geeft dit artikel aan dat het in de Wmo gaat om maatwerk. Daar was onder de Wvg veel minder sprake van. De nadruk zal nu veel meer moeten liggen op zorgvuldig onderzoek van het individuele geval. En ook al is het eindresultaat gelijk aan dat wat het onder de Wvg geweest zou zijn: de onderbouwing en motivering moeten er geheel anders uit zien. En aan die onderbouwing toetst de rechter het besluit. Eigen verantwoordelijkheid De Wmo is uitsluitend bedoeld om mogelijkheden te bieden door middel van voorzieningen als het niet in iemands eigen vermogen ligt het probleem op te lossen. Ook die eigen verantwoordelijkheid komt tijdens het gesprek aan de orde. Een oplossing van problemen kan bijvoorbeeld al aanwezig zijn in die zin dat deze feitelijk al jaren behoort tot iemands normale levenspatroon. Bij problemen met het schoonhouden van het huis zijn er talloze mensen die gewend zijn daar iemand voor in te huren, zoals tweeverdieners of mensen met voldoende inkomen. In deze situatie hoeft niets te veranderen, als men op basis van leeftijd of een ongeval beperkingen krijgt. Door voort te zetten wat men had ontstaat er geen probleem dat om een oplossing vraagt. Dat zou anders kunnen zijn als door het ontstaan van de beperking het inkomen daalt. Het kan dan zijn dat iemand de eerder ingehuurde schoonmaakhulp niet meer kan betalen. Dat zou aanleiding kunnen zijn wel te compenseren. Daarvoor zal een zorgvuldig onderzoek verricht moeten worden, met name naar de eerdere situatie, zowel wat betreft hulp als wat betreft inkomen, en de veranderde situatie. Het kan ook zijn dat er (veel) meer hulp in de huishouding nodig is. Dan zou het kunnen zijn dat er wel sprake is van meerkosten en dat er daardoor gecompenseerd moet worden. Eigen verantwoordelijkheid betekent daarnaast bijvoorbeeld ook de aanschaf en het gebruik van zoveel mogelijk strijkvrije kleding om onnodig beroep op een hulp te voorkomen. Ook nieuwe technische mogelijkheden, zoals een robotstofzuiger, kunnen bekeken worden. Mogelijk is dat een hulpmiddel waardoor iemand meer zelf kan gaan doen in huis.
1
Zie LJN BG6612.
6
Een ander voorbeeld is het vervoer. Heel veel mensen zijn op dit moment gewend al bijna hun hele leven gebruik te maken van een auto. Als zij een beperking krijgen, door leeftijd of door een ongeval, hoeft er in feite niets te veranderen, als zij met diezelfde auto in staat blijven hun verplaatsingen te maken. Er hoeft dan niet gecompenseerd te worden. Dat zou anders kunnen zijn als zij door hun beperking veel meer verplaatsingen moeten gaan maken, of als de auto voor hun handicap aangepast zou moeten worden. In het eerste geval kan onderzoek verricht worden naar de aard van de extra ritten en de kosten daarvan, in relatie tot het eerdere verplaatsingspatroon en zou compensatie mogelijk zijn als er blijkt dat er sprake is van meerkosten. In het tweede geval, waarin sprake is van noodzakelijke autoaanpassingen, is er sprake van meerkosten: zonder beperking waren de autoaanpassingen niet nodig geweest. Maar kan een andere (goedkopere) vervoersvoorziening het probleem compenseren, dan kan volstaan worden met het aanbieden van deze (goedkopere) oplossing. Ook bij woonvoorzieningen speelt de eigen verantwoordelijkheid een grote rol. Als iemand 65 is en zijn badkamer gaat renoveren mag een gemeente veronderstellen dat hij - ook al zijn er nog geen beperkingen - rekening houdt met het gegeven dat hij een dagje ouder wordt. Dat betekent dat de persoon in kwestie aan een douche moet denken in plaats van uitsluitend een bad. Daar spelen allerlei individuele factoren natuurlijk in mee, zoals: is er plaats voor, wat is de rol van het bad voor therapie e.d. Mantelzorgers en vrijwilligers Een bijzondere groep onder de Wmo vormen de mantelzorgers en vrijwilligers. Zij vallen onder de werking van prestatieveld 6. De vraag is of dat leidt tot ‘eigen’ aanspraken van mantelzorgers in het kader van dit prestatieveld, of dat het gaat om afgeleide aanspraken, omdat er een persoon is waarvoor de mantelzorger zorgt en ook de mantelzorger op naam van deze persoon aanspraak kan maken op individuele voorzieningen. Nadrukkelijk moet een gemeente immers rekening houden met de belangen van de mantelzorger en diens dreigende overbelasting. Bij de verschillende onderdelen komt dit aan de orde. Het gaat hierbij overigens om een principieel verschil van inzicht, waarover de jurisprudentie tot op heden nog geen uitsluitsel heeft gegeven 2 . Tot dat gebeurt wordt er door de VNG voor gekozen, vooral uit uitvoeringstechnisch oogpunt, uit te gaan van een afgeleid recht op voorzieningen. Beschikkingen zullen dan ook op naam staan en gericht zijn tot degene die de mantelzorg ontvangt. Het gesprek Het gesprek is in feite een onderdeel van het onderzoek, maar het heeft de voorkeur dit gesprek naar voren en uit de aanvraagprocedure te halen. De verwachting is immers dat het gesprek, zeker als een gemeente werk maakt van het opzetten van meer algemene voorzieningen in een (groot) aantal gevallen niet meer hoeft te leiden tot een aanvraag. In een open gesprek komen alle mogelijkheden om een gewenst resultaat te bereiken, ook die van de persoon zelf en zijn omgeving, aan de orde. ‘De Kanteling’ is geen statisch gebeuren. Onder invloed van de praktijk ontstaat er nieuwe jurisprudentie en die zal weer zijn plaats moeten krijgen in - met name - de beleidsregels. Daardoor winnen deze regels aan invloed. Beleidsregels vinden hun basis in de Algemene wet bestuursrecht en zijn voor gemeenten evenzeer bindend als de verordening.
2
Bij uitspraak van 22 september 2010 heeft de Centrale Raad, omdat de aanvraag was gedaan door de persoon met een handicap en niet door de mantelzorgers, geen oordeel gegeven over de mogelijkheid een huis van ouders aan te passen (bezoekbaar te maken) terwijl hun dochter het hoofdverblijf in een andere plaats heeft. Dit zou een rechtstreeks recht op individuele voorzieningen voor mantelzorgers zijn geweest. (LJN BO0285)
7
Bij de beoordeling van geschillen is het ook de rechter die toetst of de gemeente de eigen regels, zoals neergelegd in verordening en beleidsregels wel correct heeft gehanteerd. De beleidsregels zijn aangepast aan de opzet van de verordening. HOOFDSTUK 1. BEGRIPSBEPALINGEN Het eerste dat bij een aanvraag moet gebeuren is beoordelen of de aanvrager behoort tot de doelgroep van de Wmo. Daarvoor liggen enkele uitgangspunten in de Wmo zelf en aanvullend hierop enkele uitgangspunten in de Verordening vast. In de Wmo zijn de volgende uitgangspunten benoemd: Artikel 2 Wmo bepaalt: “Er bestaat geen aanspraak op maatschappelijke ondersteuning voor zover met betrekking tot de problematiek die in het gegeven geval aanleiding geeft voor de noodzaak tot ondersteuning, een voorziening op grond van een andere wettelijke bepaling bestaat.” Er zal dus altijd moeten worden nagegaan of de aangevraagde voorziening wellicht valt onder andere regelingen. Het gaat hierbij uitsluitend om wettelijke bepalingen. Daaronder kan de AWBZ, Zvw, maar ook de WIA worden gerekend. Artikel 4 Wmo (compensatieplicht) bepaalt: “- 1. Ter compensatie van de beperkingen die een persoon als bedoeld in artikel 1, eerste lid, onderdeel g, onder 4º, 5º en 6º, ondervindt in zijn zelfredzaamheid en zijn maatschappelijke participatie treft het college van burgemeester en wethouders voorzieningen op het gebied van maatschappelijke ondersteuning die hem in staat stellen: a. een huishouden te voeren; b. zich te verplaatsen in en om de woning; c. zich lokaal te verplaatsen per vervoermiddel; d. medemensen te ontmoeten en op basis daarvan sociale verbanden aan te gaan. - 2. Bij het bepalen van de voorzieningen houdt het college van burgemeester en wethouders rekening met de persoonskenmerken en behoeften van de aanvrager van de voorzieningen, waaronder verandering van woning in verband met wijziging van leefsituatie, alsmede met de capaciteit van de aanvrager om uit een oogpunt van kosten zelf in maatregelen te voorzien.” De persoon uit het eerste lid onder g, onder 4º, 5º en 6º is: “4º. het ondersteunen van mantelzorgers, daar onder begrepen steun bij het vinden van adequate oplossingen indien zij hun taken tijdelijk niet kunnen waarnemen, alsmede het ondersteunen van vrijwilligers; 5º. het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijke verkeer en van het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en van mensen met een psychosociaal probleem; 6º. het verlenen van voorzieningen aan mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en aan mensen met een psychosociaal probleem ten behoeve van het behouden en het bevorderen van hun zelfstandig functioneren of hun deelname aan het maatschappelijke verkeer.” Daar waar in de Verordening en de beleidsregels gesproken wordt over een persoon met beperkingen, worden ook begrepen de personen met een chronisch psychisch probleem en een psychosociaal probleem. De Centrale Raad van Beroep leidt in haar uitspraak van 29 april 2009 (LJN BI6832) uit de wetgeschiedenis af dat de wetgever de doelgroep van de maatschappelijke ondersteuning, als
8
bedoeld in de Wmo, uitdrukkelijk ruimer heeft omschreven dan het begrip gehandicapte in de zin van de Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg). De Raad stelt vast dat de in artikel 1, eerste lid onder g, onderdelen 5 en 6 van de Wmo omschreven maatschappelijke ondersteuning betrekking heeft op mensen met een beperking, een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem. De Raad ontleent aan de wetsgeschiedenis (Kamerstukken II, 30131, nr. 3, blz. 29) met betrekking tot de uitleg van artikel 1 het volgende: Wat precies verstaan moet worden onder “mensen met een beperking” is vooral van belang voor het beleidsterrein in artikel 1, eerste lid, onder g, onderdeel 6°. De regering gaat in het kader van dit wetsvoorstel uit van mensen met een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische of anderszins chronische psychische aandoening of beperking, of een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap. Het gaat hier in alle gevallen om kenmerken van de persoon. Men is bijvoorbeeld door ouderdom slecht ter been geworden, is van kinds af aan zintuiglijk gehandicapt, of heeft door ziekte of door een ongeval een of meer lichaamsfuncties verloren. Verlies van zelfstandigheid en, met name, een gebrek aan deelname aan het maatschappelijk verkeer, kan echter ook een gevolg zijn van problemen die iemand heeft in zijn relatie met anderen, met zijn sociale omgeving. In dat geval is sprake van een “psychosociaal probleem”. Deze omschrijving is ruimer dan de definiëring van het begrip “gehandicapte” in de Wvg. In die wet wordt “gehandicapte” gedefinieerd in termen van de voorzieningen die de gemeente krachtens de wet aan een gehandicapte moet verlenen. In dit wetsvoorstel, met ruime beleidvrijheid voor de gemeente, is zo’n definiëring niet mogelijk. De regering heeft daarom gekozen voor de brede definitie van “mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem.” Algemeen gebruikelijke voorzieningen Algemeen gebruikelijke voorzieningen zijn voorzieningen die normaal in winkels te koop zijn, die door de gemiddelde Nederlander gewoon gebruikt worden en die een geaccepteerde prijsstelling hebben. Een mobiele telefoon is een goed voorbeeld van een algemeen gebruikelijke voorziening. Zij zijn in nogal wat winkels (maar ook op internet) op grote schaal te koop. Er is bijna geen Nederlander boven de 6 jaar meer die niet tenminste 1 mobiele telefoon heeft. En ze zijn juist zo breed verspreid omdat er in elke prijsklasse wel een mobiele telefoon te koop is, van de simpele mobiel met een beltegoed tot de dure blackberry met een duur abonnement inclusief internet. Niet algemeen gebruikelijke voorzieningen voldoen niet aan een of meer van die drie criteria: ze zijn niet in gewone winkels te koop (tilliften), ze zijn speciaal bestemd voor mensen met een handicap (scootmobiels) of ze zijn veel duurder dan vergelijkbare producten (driewielfiets tegenover de gewone tweewieler) of er zijn geen vergelijkbare producten (weer de tillift). Uitgangspunt in de Wmo is dat algemeen gebruikelijke voorzieningen niet als individuele voorziening verstrekt worden. Zijn er financiële problemen om algemeen gebruikelijke voorzieningen aan te schaffen dan kan (in omstandigheden) de Bijzondere Bijstand een oplossing bieden. Algemeen gebruikelijke voorzieningen worden in het gesprek rond de keukentafel besproken als voorliggend op individuele voorzieningen. Als algemeen gebruikelijke voorzieningen worden onder andere beschouwd: Airconditioning in auto en/of woning Automatische deuropener garagedeur Automatische transmissie in een auto Bakfiets Centrale verwarming Douche Eenhendelmengkraan Elektrische bediening zonwering Fietsbuggy/fietskar/fietszitje Fiets met verlaagde instap
9
Handgrepen/beugels van 30-40 cm. Keukenapparatuur Kinderbuggy Mobiele telefoon Screens/zonwering Snorfiets/brommer Spartamet (elektrisch aangedreven fiets) Tandem Telefoonabonnement Thermostatische mengkraan Verhoogde toiletpot Waterbed Wasdroger
In individuele gevallen kan een voorziening die op zichzelf als algemeen gebruikelijk kan worden beschouwd, vanwege omstandigheden aan de kant van de aanvrager toch niet als algemeen gebruikelijk worden beschouwd. Er moet dan een uitzondering worden gemaakt, waarbij het gaat om: - een plotseling optredende handicap, waardoor algemeen gebruikelijke voorzieningen eerder dan normaal moeten worden vervangen; - de aanvrager heeft een inkomen, dat door aantoonbare kosten van de handicap onder de voor hem/haar geldende bijstandsnorm ligt. Algemene voorzieningen Algemene voorzieningen zijn voorzieningen die niet algemeen gebruikelijk zijn, in de zin dat ze bestemd zijn voor alle Nederlanders en ook door elke Nederlander gebruikt zouden kunnen worden. Maar wel is het zo dat ze door iedereen waarvoor ze bedoeld zijn op eenvoudige wijze, zonder een ingewikkelde aanvraagprocedure, te verkrijgen zijn. Twee al jaren bestaande voorbeelden zijn de maaltijdservice en de sociale alarmering. Deze twee voorzieningen zijn doordat de Welzijnswet in de Wmo is opgenomen thans onderdeel van de Wmo, maar niet van prestatieveld 6, de individuele voorzieningen. Zowel maaltijdservice als sociale alarmering zijn niet algemeen gebruikelijk, maar wel voor elke inwoner die er behoefte aan heeft beschikbaar. Er is geen uitgebreide aanvraagprocedure om deze voorzieningen te verkrijgen. Men ontvangt geen beschikking. Er is geen behoefte aan bezwaar en beroep. Artikel 1 aanhef en onder d van de Verordening geeft een begripsomschrijving van de algemene voorziening: “een voorliggende voorziening die weliswaar niet bestemd is voor, noch te gebruiken is door alle personen als bedoeld in artikel 4 lid 1 van de wet, maar die anderzijds door iedereen waarvoor de voorziening wel bedoeld is op eenvoudige wijze te verkrijgen of te gebruiken is, zonder ingewikkelde aanvraagprocedure.” In de Wmo ontstaan langzamerhand meer nieuwe algemene voorzieningen. Bij algemene voorzieningen kan gedacht worden aan: - boodschappendiensten. Op veel plaatsen bestaan al boodschappendiensten die opgezet zijn door plaatselijke supermarkten. Bezwaar is dan dat men beperkt is tot die supermarkten. Goedkopere supermarkten kennen vaak geen boodschappenservice. Toch zullen veel aanvragers gewend zijn daar veel van hun boodschappen te doen. Een mogelijkheid om ook deze winkels te bezoeken wordt geboden via de Boodschappenplusbus die in Roermond aanwezig is. Dit is een andere vorm van een boodschappendienst waarbij belanghebbende samen met anderen, nadat men zich daarvoor heeft aangemeld, activiteiten kan bezoeken maar ook gezamenlijk boodschappen kan doen. - rolstoelpools. Veel aanvragers hebben behoefte aan een rolstoel, maar niet zoals de Verordening als toekenningscriterium bepaalt: voor dagelijks zittend gebruik, maar met name voor incidentele situaties.
10
In deze situatie kan een algemene voorziening een oplossing bieden. Daarbij kan men op momenten dat daar behoefte aan bestaat over een dergelijke rolstoel beschikken, zonder dat men die zelf heeft. - scootmobielpools die vergelijkbaar zijn met de hierboven beschreven rolstoelpools. - klussendiensten om kleine woningaanpassingen te realiseren. Dit soort diensten bestaat al enige tijd en kennen allerlei benamingen: buurtconciërge, klussendienst e.d. Deze voorziening is vooral bedoeld voor kleine aanpassingen, zoals het plaatsen van een verhoogde toiletpot (die ook algemeen gebruikelijk is) het weghalen van een enkele drempel, het plaatsen van een eenhendelkraan (ook algemeen gebruikelijk) enz. - ramenwasservice. Ook het zemen van de ramen kan voor mensen een probleem zijn terwijl lang niet overal een glazenwasser beschikbaar is. Deze en andere algemene voorzieningen zullen als gevolg van de invoering van de Wmo voor steeds meer personen beschikbaar komen. Een algemene voorziening is dus per definitie geen individuele voorziening en de Wmo-regels rond eigen bijdragen/eigen aandeel gelden niet. In het gesprek rond de keukentafel zullen zij een belangrijke rol innemen bij het inventariseren van op de individuele voorzieningen voorliggende voorzieningen. Collectieve voorzieningen Collectieve voorzieningen zijn voorzieningen die individueel worden verstrekt maar die toch door meerdere personen tegelijk worden gebruikt. Tot nu toe is het collectief vervoer, ook collectief vraagafhankelijk vervoer geheten, het meest duidelijke voorbeeld van een collectieve voorziening. Collectief vervoer is geen algemene voorziening: collectief vervoer is een individuele voorziening, omdat de normale aanvraagprocedure geldt, er een beschikking wordt afgegeven, en bezwaar en beroep mogelijk is. Individuele voorzieningen Dit zijn de voorzieningen die geregeld worden in prestatieveld 6 van de Wmo, de voorzieningen waarover de Verordening handelt. Het toekennen van deze voorzieningen wordt gekenmerkt door een uitgebreide aanvraagprocedure, leidend tot het afgeven van een beschikking waartegen bezwaar en beroep open staat.
HOOFDSTUK 2. RESULTAAT GERICHTE COMPENSATIE In artikel 2 van de Verordening is vastgelegd dat op basis van artikel 4 lid 1 van de Wet via compenserende maatregelen resultaten bereikt moeten worden. Deze zijn: a. een schoon en leefbaar huis; b. wonen in een geschikt huis; c. beschikken over dagelijks benodigde middelen voor primaire levensbehoeften; d. beschikken over schone, draagbare en doelmatige kleding; e. het kunnen zorgen voor kinderen die tot het gezin behoren; f. zich verplaatsen in en om de woning; g. zich lokaal verplaatsen per vervoermiddel; h. de mogelijkheid om contacten te hebben met medemensen en deel te nemen aan recreatieve, maatschappelijke of religieuze activiteiten. De 8 te bereiken resultaatsgebieden zijn ieder afzonderlijk nader uitgewerkt in Hoofdstuk 4, waarnaar dan ook wordt verwezen.
11
HOOFDSTUK 3. HOE TE KOMEN TOT DE TE BEREIKEN RESULTATEN Aan een aanvraag voor een individuele voorziening gaat een aanmelding vooraf. Deze aanmelding kan op verschillende manieren bij het Wmo-loket binnen komen: schriftelijk, elektronisch, mondeling of telefonisch. Alvorens tot een aanvraag te komen voor een individuele voorziening, wordt eerst een gesprek gehouden om de ondersteuningsbehoefte vast te stellen, dit met het oog op een of meer te bereiken resultaten en de oplossingen die daarbij passen, inclusief de eigen mogelijkheden. Het kader daarbij is de compensatieplicht. Een gesprek wordt gehouden met een belanghebbende die nog niet eerder een aanvraag in het kader van de Wmo heeft gedaan. Als belanghebbende al bekend is en/of al eerder een gesprek heeft gevoerd dan kan het toch nog van belang zijn om een gesprek te voeren. Dat gesprek kan er ook komen als belanghebbende of het college daarom vraagt. Er kan ook afgezien worden van het gesprek. Dat kan als de belanghebbende dat niet wil. Er kan een aanvraag voor een voorziening worden ingediend met het verzoek om, na een nadere toelichting, deze te beoordelen. De gemeente zal dan evengoed een (intake)gesprek houden waarin aandacht wordt gegeven aan de uitgangspunten die horen bij het voeren van het gesprek: wat is de gevraagde ondersteuningsbehoefte, wat kan betrokkene op eigen kracht met behulp van zijn omgeving of met voorliggende voorzieningen zelf oplossen. Ook de gemeente kan, al dan niet in overleg met belanghebbende, besluiten om geen gesprek te houden. Dat kan als belanghebbende al voldoende bekend is bij de gemeente of het om een herhalingsvraag gaat. Ook bij een kortdurende voorziening (bijvoorbeeld Hulp bij het huishouden na een ziekenhuisopname)of na het verkrijgen van een duidelijk, specifiek medisch rapport van bijvoorbeeld een revalidatiearts met daarbij een duidelijk verzoek. De voor de hand liggende volgorde is dan ook: eerst vragen om contact,dan een gesprek om de ondersteuningsbehoefte in kaart te brengen. Daarna eventueel een aanvraag voor een bepaalde voorziening. Artikel 5 van de verordening bepaalt dat bij het gesprek de systematiek zoals neergelegd in de International Classification of Functions, Disabilities and Impairments, de zogenaamde ICF classificatie, als begrippenkader wordt gehanteerd. De ICF is een classificatie van het menselijk functioneren. De classificatie is systematisch geordend in gezondheidsdomeinen en met de gezondheid verband houdende domeinen. Op elk niveau zijn de domeinen verder gegroepeerd op grond van gemeenschappelijke kenmerken, en in een zinvolle ordening geplaatst. 3 Van de zeer uitgebreide ICF 4 zijn met name de lijsten met ‘functies’ en ‘activiteiten en participatie’ van belang. De adviseur dient van de ICF gebruik te maken op de volgende wijze. Door de adviseur wordt allereerst aangegeven om welke stoornissen het bij de aanvrager gaat (de ICF is gericht op functiestoornissen). Het gaat daarbij om de zogenaamde classificatie op het tweede niveau, en dan met name in de vorm van de op het tweede niveau aangegeven functies. Hierbij dienen alleen die functies genoemd te worden die relevant zijn voor de aanvraag, omdat een volledig overzicht geen meerwaarde heeft. Indien dat wel het geval is moeten ook niet direct relevante functies worden aangegeven. Problemen met functies leiden tot stoornissen bij activiteiten en participatie. Het is op dit niveau dat de compensatie op basis van de Wmo plaats zal moeten vinden. Ook bij de vermelding van deze stoornissen in ‘activiteiten en participatie’ zal gebruik gemaakt worden van het begrippenkader van de ICF. 3
Uit Nederlandse vertaling van de ‘International Classification of Functioning, Disability and Health Compilatie, blz. 22, dit is een toelichting op de ICF, zie http://www.rivm.nl/whofic/in/ICFwebuitgave.pdf 4 http://www.rivm.nl/who-fic/ICD-O-3.htm
12
Samengevat betekent dit dat de medisch adviseur in het licht van de aanvraag de stoornis en de daaruit volgende beperkingen evenals de mate van die beperkingen dient te vermelden, gerelateerd aan de mogelijke compensatie of de te verstrekken voorzieningen, waarbij het vocabulaire van de ICF wordt gebruikt. Het doel van het gesprek is om de problemen die de belanghebbende ervaart bij zijn zelfredzaamheid en participatie, in kaart te brengen. Wat gaat niet meer en wat nog wel. En waar liggen de behoeftes en waarom. Wat is het resultaat dat wordt beoogd, dit in relatie tot de begrippen zelfredzaamheid en participatie. Hierin spelen ook huisgenoten en hulpverleners een rol bij het te behalen resultaat. Het resultaat kan dan bijvoorbeeld zijn dat er zodanige voorzieningen en hulpmiddelen in huis zijn dat zij hun werk goed kunnen doen en hulp kunnen bieden, opdat de belanghebbende langer zelfstandig kan wonen. Na het benoemen van het resultaat komen we op de middelen om dat te bereiken: de oplossingsrichtingen of het arrangement. De volgorde is dus anders dan gebruikelijk Eerst komt het te bereiken resultaat aan de orde en dan de verschillende manieren of combinaties daarvan om het te bereiken. Het gesprek zou kunnen verlopen langs de route van: probleemverkenning, probleemanalyse, probleemoplossing en het formuleren van een ondersteuningsplan (arrangement). Pas als een goed beeld is ontstaan van de beperkingen die de belanghebbende heeft op het gebied van zelfredzaamheid en participatie, daarbij wel in acht genomen dat een medisch advies in deze fase nog niet voorhanden kan zijn en er een duidelijk resultaat is geformuleerd, kan gewerkt worden aan oplossingen: een arrangement. Daarbij is het noodzakelijk dat allereerst wordt gekeken naar de eigen kracht van belanghebbende (wat kan hij zelf of wat kan hij zelf regelen) en dat alle voorhanden zijnde mogelijkheden aan bod komen: algemene voorzieningen, wettelijke voorliggende voorzieningen, algemeen gebruikelijke voorzieningen en collectieve voorzieningen. Bij complexe situaties kunnen meerdere oplossingen tegelijkertijd ingezet worden. Bij de inzet van eigen kracht en eigen mogelijkheden wordt gekeken naar het eigen netwerk, waaronder ook de mantelzorger hoort, en hoe dit ingezet kan worden. Wellicht moet het eigen netwerk versterkt worden. Het uiteindelijk af te spreken arrangement is dus feitelijk een bepaalde combinatie van oplossing voor de ondervonden problemen Nog niet genoemd zijn de individuele voorzieningen die vanuit de Wmo in te zetten zijn. Deze komen als laatste oplossingsrichting in beeld en pas op het moment als alle hierboven genoemde voorliggende voorzieningen niet of onvoldoende tot een oplossing kunnen bieden. Volgorde blijft dan ook: - allereerst uitgaan van de eigen kracht en het eigen netwerk van burgers. - dan beoordeling van voorliggende voorzieningen (algemene, wettelijke, algemeen gebruikelijke en collectieve voorzieningen) en als laatste - individuele voorzieningen. Van het gesprek wordt een verslag gemaakt waarin alle mogelijke oplossingen/voorzieningen opgenomen worden. Het verslag kan dienen als een mogelijke formele aanvraag en bij de beoordeling hiervan kan rekening gehouden worden met alle genoemde voorliggende voorzieningen.
13
De aanvraag De aanvraagprocedure wordt in de Algemene wet bestuursrecht (Awb) geregeld, met name in hoofdstuk 3, Algemene bepalingen over besluiten en hoofdstuk 4, Bijzondere bepalingen over besluiten. In de toelichting bij artikel 7 van de Verordening is reeds een uitleg gegeven over de vorm waarin een aanvraag moet worden ingediend. Enkele andere zaken zijn tevens van belang bij het indienen van een aanvraag. Deze worden in deze paragraaf behandeld. Door wie en in welke gemeente De aanvraag kan zowel door de persoon met beperkingen zelf als ook door een derde namens de persoon met beperkingen worden ingediend. In principe dient men een aanvraag in te dienen bij die gemeente waar men in het bevolkingsregister is ingeschreven. Alleen in de situatie dat men verhuist naar een andere gemeente, kan het voorkomen dat men een aanvraag indient bij een gemeente waar men (nog) niet in het bevolkingsregister (GBA) staat ingeschreven. Waar indienen De aanvraag dient ingediend te worden bij het Wmo-voorzieningenloket van de gemeente Roermond. Indien de aanvraag niet onder de werking van de wet valt wordt deze doorgeleid naar de bevoegde instantie, voor zover een instantie hiervoor kan worden aangewezen. Op deze wijze is voldaan aan het vereiste van de Wmo dat er een relatie gelegd dient te worden tussen de aanvraag ten aanzien van de AWBZ en aanvragen ten aanzien van de Wmo. Afhandelingstermijn Als het aanvraagformulier volledig is en alle noodzakelijke gegevens tegelijkertijd verstrekt zijn, kan de aanvraag in behandeling worden genomen. Een aanvraag moet krachtens de Algemene wet bestuursrecht binnen 8 weken worden afgehandeld. Als het, vanwege bijvoorbeeld extra onderzoeken of het opvragen van gegevens bij derden, niet lukt binnen de voorgeschreven 8 weken op een aanvraag een beschikking te nemen, dan wordt voor het verstrijken van deze termijn betrokkene daarvan op de hoogte gesteld, inclusief de reden van vertraging. Waar mogelijk wordt melding gemaakt van de nieuwe termijn. Soms blijkt dat niet mogelijk omdat de indicerende organisatie weer gegevens bij derden opvraagt en afhankelijk is van de aanlevering daarvan. Het is vooraf vaak niet in te schatten binnen welke termijn derden hun gegevens terugsturen. In die gevallen schort de gemeente de aanvraag op, maakt hier melding van aan de aanvrager en gaat verder met de behandeling op het moment dat alle noodzakelijke gegevens door derden aangeleverd zijn. Aanvraag niet volledig Als een aanvraag niet volledig is kan besloten worden om de aanvraag buiten verdere behandeling te stellen. Alvorens hiertoe kan worden overgegaan dient de aanvrager eerst de gelegenheid gegeven te worden de ontbrekende gegevens aan te vullen (Awb, artikel 4:5, lid 1). Aanvrager ontvangt hiervoor een brief waarin vermeld staat welke gegevens aangevuld dienen te worden. Binnen een bepaalde termijn (afhankelijk van de soort gegevens die nodig zijn) na verzending van deze brief dienen de ontbrekende gegevens bij de gemeente overgelegd te worden. Besluit men, nadat deze gelegenheid is geboden, alsnog een aanvraag niet te behandelen, dan moet dit schriftelijk binnen 4 weken nadat de aanvraag is aangevuld of nadat de daarvoor gestelde termijn ongebruikt is verstreken, worden bekendgemaakt aan aanvrager (Awb, artikel 4:5 lid 4). Tegen een beschikking om een aanvraag niet in behandeling te nemen staan overigens dezelfde rechtsmiddelen open als tegen een weigering van de bestaande beschikking zou hebben opengestaan.
14
HOOFDSTUK 4. BEOORDELING VAN DE TE BEREIKEN RESULTATEN Resultaat 1: een schoon en leefbaar huis Inleiding In dit hoofdstuk worden de 8 te bereiken resultaten nader uitgewerkt waarbij de volgorde, zoals opgenomen in de respectievelijke artikelen van de verordening, wordt gevolgd. Omwille van de duidelijkheid wordt hier nogmaals aangegeven dat om te komen tot een goede beoordeling van de compensatieverplichting, het gesprek steeds eenzelfde route kent: - het formuleren van het te bereiken resultaat - het in kaart brengen van de beperkingen, persoonskenmerken en ondersteuningsbehoefte - onderzoeken van de eigen mogelijkheden (eigen kracht en sociaal netwerk) - het beoordelen van alle mogelijke voorliggende voorzieningen - om uiteindelijk te komen bij nog eventueel noodzakelijke en door de gemeente te verstrekken individuele voorzieningen. Afwegingskader 1. Om te komen tot het resultaat: een schoon en leefbaar huis, gaat het concreet om het schoonmaken van de woonkamer, de in gebruik zijnde slaapvertrekken, keuken en sanitaire ruimten (toilet en natte cel). Uitgangspunt is het niveau sociale woningbouw. Hiermee wordt bedoeld dat de woning is voorzien van een woonkamer, keuken, sanitaire ruimten (1 badkamer, maximaal 2 toiletten) en voldoende slaapkamers voor alle gezinsleden. Deze ruimten zijn die ruimten die voor dagelijks gebruik noodzakelijk zijn. Persoonskenmerken en behoeften kunnen het noodzakelijk maken hiervan af te wijken (maatwerk). 2. Tot een schoon en leefbaar huis behoort het zwaar en licht huishoudelijk werk, zoals voor 2007 benoemd onder de AWBZ. Het gaat om alle activiteiten teneinde het huis (voor wat betreft ruimtes zie hierboven), schoon en leefbaar te houden. 3. Eerst beoordeelt het college of er andere eigen mogelijkheden zijn. Hierbij kan gedacht worden aan de situatie waarin men al jaren op eigen kosten iemand voor deze werkzaamheden inhuurt. Als tegelijk met het optreden van de beperking geen inkomenswijziging heeft plaatsgevonden en er geen aantoonbare meerkosten zijn in relatie tot de handicap, is het oordeel in zijn algemeenheid dat er geen compensatie nodig is, omdat het probleem al opgelost is. Dit is uiteraard anders als aangetoond kan worden dat er zodanige wijzigingen zijn dat het niet meer mogelijk is deze hulp zelf te betalen. Ook wordt beoordeeld of er een beroep kan worden gedaan op mantelzorg. Vervolgens wordt door het college beoordeeld of alle voorliggende en algemeen gebruikelijke voorzieningen meegenomen zijn. Hierbij kan verwezen worden naar artikel 27 lid 2 onder a. van de verordening. Als voorbeeld van een voorliggende voorziening kan worden aangemerkt het inhuren van een glazenwasser om de ramen aan de buitenkant te reinigen. Gebruikelijke zorg Daarnaast beoordeelt het college of er sprake is van gebruikelijke zorg. Artikel 9 lid 3 van de Verordening heeft daar betrekking op. Het principe ‘gebruikelijke zorg’ is gebaseerd op de achterliggende gedachte dat een leefeenheid in gezamenlijkheid verantwoordelijk is voor het uitvoeren van het huishoudelijke werk. Van gebruikelijke zorg is sprake indien belanghebbende deel uitmaakt van een leefeenheid en er één of meerdere leden beschikbaar en in staat zijn de werkzaamheden over te nemen.
15
Volgens de definitie, zoals opgenomen in de verordening in artikel 1 onder p., is een Leefeenheid: een eenheid bestaande uit gehuwden die al dan niet tezamen met één of meer minderjarige ongehuwden duurzaam een huishouden voeren, dan wel een ongehuwde meerderjarige die met één of meer minderjarige ongehuwden duurzaam een huishouden voert, waarbij onder gehuwden ook wordt verstaan ongehuwd samenwonenden en andere volwassenen die met elkaar en/of met kinderen samenwonen, anders dan in een commerciële huurders- of kostgangersrelatie.
Onder personen die lid zijn van de leefeenheid worden niet verstaan personen die een (pension)kamer huren via een huurovereenkomst en die in generlei familiebetrekking staan tot elkaar. In die situaties worden overigens de werkzaamheden, bijvoorbeeld schoonmaak- of onderhoudswerkzaamheden, welke de verhuurder voor de huurder verricht, niet geïndiceerd.
De gemeente Roermond hanteert het Protocol Gebruikelijke Zorg dat onder de AWBZ ontwikkeld en aanvaard is door het LVIO. De wijze waarop dit gebeurt en de criteria die daarvoor gelden, zijn vastgelegd in het protocol gebruikelijk zorg, dat in bijlage 1 is bijgevoegd. Gebruikelijke zorg wil zeggen dat als de hulpvrager deel uitmaakt van een leefeenheid met daarin personen die het huishoudelijk werk over kunnen nemen, zij verondersteld worden dit door een herverdeling van taken te doen, zodat er geen ruimte meer bestaat om hulp bij het huishouden te indiceren. Dat betekent dat indien degene die gewend is het huishoudelijk werk te doen hiertoe niet meer in staat is, andere leden van de leefeenheid verondersteld worden dit over te nemen. Dit principe heeft een verplichtend karakter en betreft alle personen in de leefeenheid. Bij gebruikelijke zorg wordt rekening gehouden met de leeftijd van tot de leefeenheid behorende personen. Tot 18 jaar wordt van deze personen verwacht dat zij hun bijdragen leveren bijvoorbeeld door hun eigen kamer schoon te houden en/of door hand- en spandiensten te verrichten, zoals het doen van (kleine) boodschappen, het helpen bij de afwas, het helpen dekken van de tafel, enz. Ook met deze activiteiten kan rekening gehouden worden bij de indicatie. Vanaf 18 jaar wordt men verondersteld in verband met studie op kamers te kunnen wonen en een eenpersoonshuishouden te kunnen draaien. Vanaf 23 jaar wordt men verondersteld een volledig huishouden te kunnen draaien. Daarbij wordt er geen rekening mee gehouden of men het al dan niet wil of al dan niet gewend is dit te doen en vormt de (hoge) leeftijd van personen in de leefeenheid ook geen criterium. In situaties dat personen uit de leefeenheid die nog nooit huishoudelijk werk hebben gedaan, dit niet kunnen, kan via een tijdelijke indicatie hulp geboden worden bij het aanleren hiervan. De taak wordt dan niet overgenomen maar via instructies gestuurd. Ook studie of werkzaamheden vormen in principe geen reden om van de gebruikelijke zorg af te zien. Immers, iedereen die werkt zal naast zijn werk het huishouden moeten doen of hier eigen oplossingen voor zoeken (zoals het inhuren van particuliere hulp). Dat geldt ook voor tweeverdieners.
16
Ook ouderen die in staat zijn tot het verrichten van huishoudelijk werk worden geacht om de gebruikelijke zorg te leveren. Bij gebruikelijke zorg wordt uitgegaan van de mogelijkheid om naast een volledige baan een huishouden te kunnen runnen. Alleen bij daadwerkelijke afwezigheid van de tot de leefeenheid behorende persoon of personen gedurende een aantal dagen en nachten, zullen de niet-uitstelbare taken overgenomen kunnen worden. Bij het zwaar en licht huishoudelijk werk gaat het veelal om uitstelbare taken. Alleen als schoonmaakwerk niet kan blijven liggen (regelmatig geknoeide vloeistoffen en eten) zal dat direct moeten gebeuren. Hier zal dan ondanks de gedeeltelijk gebruikelijke zorg wel voor geïndiceerd worden. Maar in alle situaties waarbij sprake is van een eigen keuze om afwezig te zijn, zal daar geen rekening mee worden gehouden. De afwezigheid moet een verplichtend karakter hebben. Het gaat te ver chauffeurs die op het buitenland reizen, medewerkers in de off-shore of marinemensen die maanden achtereen van huis zijn, te dwingen een andere functie te zoeken. Er zijn situaties die op een grensgebied liggen. Bij kloostergemeenschappen bijvoorbeeld is wel sprake van een leefeenheid, maar is over het algemeen een taakverdeling, die zich niet leent voor overname. In die situatie kan wel geïndiceerd worden voor bijvoorbeeld het schoonmaken van de eigen kamer indien men dit niet zelf meer kan. Gemeenschappelijke ruimten die kenmerkend voor kloosters zijn kunnen niet worden geïndiceerd omdat zij niet gerekend kunnen worden tot de ruimten zoals die hierboven benoemd zijn (standaard woning). Gedacht moet dan worden aan bibliotheken, gebedsruimten, gemeenschapsruimten, refters etc. Het schoonmaken van deze ruimten behoort tot de eigen verantwoordelijkheid van de gemeenschap. Voor instellingen geldt dat huishoudelijke verzorging in de functie verblijf is opgenomen en dus niet geïndiceerd kan worden. Voor instellingen of particuliere tehuizen waar (huishoudelijke) voorliggende voorzieningen aanwezig zijn, zoals een wasverzorgingsservice of een maaltijdservice, wordt geen indicatie gegeven voor het overnemen van deze werkzaamheden. Ook niet als deze werkzaamheden tegen betaling uitgevoerd worden door het huis. 4. Als al het voorafgaande niet geleid heeft tot een oplossing van het probleem, zal het college compenseren. Bij dit compenseren wordt als norm aangehouden de systematiek zoals die tot 2007 ook onder de AWBZ werd gehanteerd. Deze systematiek bestaat uit normen uitgedrukt in uren en is indertijd tot stand gekomen in overleg met de toenmalige koepel van zorgaanbieders en is door de Centrale Raad van Beroep als niet-onredelijk aangemerkt. Concreet is hier bedoeld het Protocol indicatiestelling voor Huishoudelijke Verzorging. De gemeente Roermond heeft dit protocol overgenomen en tot onderdeel van het beleid gemaakt. Dit protocol alsmede het Protocol Gebruikelijke Zorg zijn als bijlagen in de beleidsregels opgenomen. De hulp kan door het college worden toegekend in natura of in de vorm van een persoonsgebonden budget. Voor meer informatie hierover zie hoofdstuk 5. Wanneer de aanvrager zorg in natura van een van de aanbieders wenst te ontvangen, wordt de zorgaanbieder per mail op de hoogte gebracht van de indicatie. De indicatie bevat onder andere de uit te voeren activiteiten, de omvang van de toe te kennen hulp bij het huishouden uitgedrukt in uren, afgerond naar decimalen, per week, en de soort hulp (hulp bij het huishouden of hulp bij het huishouden plus). De vaststelling van een persoonsgebonden budget (PGB) voor Hulp bij het huishouden (plus) is afhankelijk van de indicatie.
17
Ook hier bestaat de indicatie uit de omvang van de toe te kennen hulp bij het huishouden, uitgedrukt in uren, afgerond naar decimalen, per week. De hoogte van het PGB wordt berekend door het aantal uren, afgerond naar decimalen, te vermenigvuldigen met het vastgestelde uurtarief. Het is mogelijk dat er een jaarlijkse indexering plaatsvindt van het PGB.
Resultaat 2: wonen in een geschikt huis Inleiding In de Wmo is in artikel 4 lid 1 geen duidelijk onderscheid gemaakt tussen resultaten die bereikt moeten worden op het huishoudelijke vlak en resultaten voor wat betreft een voor de persoon en zijn kenmerken geschikte woning. De term ‘voeren van een huishouden’ geeft daar geen duidelijkheid over. Daarbij is er één belangrijke voorwaarde voordat er gecompenseerd kan worden: er moet een woning zijn. Als er geen woning is, is het niet de taak van de gemeente om voor een woning te zorgen. Iedere Nederlandse burger dient zelf voor een woning te zorgen. Bij de keus van een woning wordt uiteraard rekening gehouden met de eigen situatie. Dat betekent ook dat er met bestaande of bekende komende beperkingen rekening wordt gehouden. Als de woning dan nog niet geschikt is kan het college compenseren. Uitgangspunt is dat iedereen eerst zelf zorg dient te dragen voor een woning. Daarbij mag er van uit worden gegaan dat rekening wordt gehouden met bekende beperkingen, ook wat betreft de toekomst. Een eigen woning kan zowel een gekochte woning zijn als een huurwoning. Ook bij afwijkende situaties, zoals een (woon)boot of een woonwagen met vaste standplaats wordt in principe gesproken van woning. Als sprake is van een aanvraag van een mantelzorgwoning gaat het college ook daarbij uit van de eigen verantwoordelijkheid voor het hebben of verkrijgen van een woning. Dit kan door zelf een woning te bouwen of te huren die op het terrein nabij de woning van de mantelzorgers kan worden geplaatst. Daarbij is uitgangspunt dat de uitgaven die de verzorgde(n) had(den) voor de situatie van de mantelzorg in de mantelzorgwoning, aan het wonen in deze woning besteed kunnen worden. Daarbij kan gedacht worden aan huur, kosten nutsvoorzieningen, verzekeringen enz. Met die middelen zou een mantelzorgwoning gehuurd kunnen worden.
Ook zouden deze middelen besteed kunnen worden aan een lening of hypotheek om een mantelzorgwoning (deels) van te betalen. 5 De gemeente kan adviseren en ondersteunen als het gaat om de nodige vergunningen op het gebied van de ruimtelijke ordening.
5
Een gemeente kan in overleg treden met woningcorporaties om hen te stimuleren mantelzorgwoningen te huur aan te bieden. Een gemeente kan er ook toe besluiten woningcorporaties subsidie te geven als bijdrage in de stichtingskosten van mantelzorgwoningen, die daarna te huur aangeboden worden, inclusief (tijdelijke) plaatsing.
18
In dit hoofdstuk worden de 8 te bereiken resultaten nader uitgewerkt waarbij de volgorde, zoals opgenomen in de respectievelijke artikelen van de verordening, wordt gevolgd. Omwille van de duidelijkheid wordt hier nogmaals aangegeven dat om te komen tot een goede beoordeling van de compensatieverplichting, het gesprek steeds eenzelfde route kent: - het formuleren van het te bereiken resultaat - het in kaart brengen van de beperkingen, persoonskenmerken en ondersteuningsbehoefte - onderzoeken van de eigen mogelijkheden (eigen kracht en sociaal netwerk) - het beoordelen van alle mogelijke voorliggende voorzieningen - om uiteindelijk te komen bij nog eventueel noodzakelijke en door de gemeente te verstrekken individuele voorzieningen. Afwegingskader 1. Het tweede te bereiken resultaat heeft betrekking op het normale gebruik van de woning waarover men beschikt. Hieronder wordt verstaan dat: - normale (elementaire) woonfuncties zoals slapen, eten, lichaamsreiniging, het doen van huishoudelijke werkzaamheden, koken en keukengebruik kunnen worden verricht - kinderen veilig kunnen spelen in de woonruimte - de tuin bereikt kan worden. Het gaat daarbij om de volgende ruimten: Woonkamer, slaapvertrekken, keuken, sanitaire ruimten, berging, tuin of balkon 2. Naast eigen kracht en aanwezigheid van een sociaal netwerk wordt eerst beoordeeld of algemene, algemeen gebruikelijke of voorliggende voorzieningen een oplossing kunnen bieden. Een algemene woonvoorziening kan ook verstrekt worden voor bijvoorbeeld hulpmiddelen t.b.v. personen verblijvend in een zelfstandige woonvorm (individuele huursituatie) waarbij meerdere appartementen onderling verbonden zijn door bijvoorbeeld een inpandige toegang (gang) waardoor het mogelijk wordt één hulpmiddel voor meerdere daarop aangewezen personen in te zetten door verzorgend personeel van het aanliggend verzorgingshuis of instelling. Verder wordt rekening gehouden met algemeen gebruikelijke oplossingen als een andere organisatie van taken en een herschikking van de inrichting dan wel wijziging van de opstelling van inrichtingselementen in de woning. De gemeente heeft een compensatieplicht als het gaat om het normale gebruik van de woning, conform bovenstaande uitgangspunten. Het gaat daarbij om bereikbaarheid, toegankelijkheid en bruikbaarheid. Door naar oplossingen te zoeken voor de ondervonden problemen t.a.v. de hierboven genoemde uitgangspunten, kan uitvoering gegeven worden aan het gestelde in het tweede artikellid. Verhuizing en woningaanpassing zijn voorbeelden van individuele voorzieningen om het resultaat te kunnen bereiken.
19
3. Als vast staat dat een aanpassing noodzakelijk is, wordt eerst beoordeeld of verhuizing naar een reeds geheel aangepaste woning, of naar een goedkoper en gemakkelijker aan te passen woning een oplossing is die in aanmerking komt. Het primaat verhuizing komt in beeld als blijkt dat de te realiseren (bouwkundige) voorziening(en) een bedrag van € 6.806,- te boven gaat. In dat geval zal met belanghebbende overleg gevoerd gaan worden of een verhuizing in dat geval eveneens een compenserende oplossing kan bieden voor de ondervonden problemen. Uiteraard kan een verhuizing eveneens aan de orde komen als de aanpassingskosten beneden het hierboven genoemde bedrag blijven, maar het de wens is van belanghebbende om te verhuizen naar een beter geschikte, wellicht meer op de leeftijd afgestemde huisvesting. In de voorhanden zijnde jurisprudentie is het hanteren van het primaat van de verhuizing op zichzelf geaccepteerd door de Centrale Raad van Beroep. Onder de Wmo zal dan ook van deze mogelijkheid gebruik worden gemaakt ter compensatie van woonproblemen. In feite gaat het bij het hanteren van het primaat van de verhuizing om een uitwerking van het principe dat wordt gekozen voor de goedkoopst-compenserende oplossing. Er zijn echter wel grenzen aan het hanteren van het primaat van de verhuizing, met name op het gebied van de woonlasten, het tijdsbestek waarbinnen een oplossing kan/moet worden gevonden en de verhouding tussen de besparing van de gemeente bij toepassing van het primaat en de negatieve gevolgen voor de aanvrager. In alle gevallen zal een goed gemotiveerd besluit moeten worden genomen, waarin alle relevante factoren, in onderling verband, worden afgewogen. Daarbij gaat het dus om factoren die spelen aan de kant van de gemeente en aan de kant van de belanghebbende. Als op verantwoorde wijze inhoud gegeven is aan toepassing van het primaat van de verhuizing, is daarmee een adequate oplossing geboden en heeft de gemeente aan haar compensatieverplichting voldaan. Het is niet mogelijk een uitputtend overzicht te geven van alle mogelijke afwegingsfactoren die een rol kunnen spelen, omdat elke situatie weer anders is. Wel wordt hieronder in grote lijnen een overzicht gegeven van een aantal vaak voorkomende factoren, die afhankelijk van de situatie, een rol kunnen spelen bij de besluitvorming. De snelheid waarmee het probleem kan worden gecompenseerd. De snelheid waarmee het woonprobleem kan worden opgelost speelt een rol in het afwegingsproces. In een aantal gevallen kan verhuizen het woonprobleem sneller oplossen, als er snel een geschikte aangepaste of eenvoudig aan te passen woning beschikbaar is. Het hele traject van het maken van een plan, het vragen van offertes, de uitvoering en keuring vervalt dan of speelt een minder belangrijke rol. Omgekeerd kan het ook zo zijn dat het aanpassen van een woning een snellere oplossing biedt als er niet binnen een bepaalde tijd een geschikte woning vrij komt. Uit de Wvgjurisprudentie blijkt dat het essentieel is dat uit het indicatie-advies blijkt binnen welke medisch aanvaardbare termijn een oplossing gevonden moet zijn voor het woonprobleem. Indien de oplossing van het probleem gevonden kan worden in een verhuizing en het primaat van verhuizing toegepast kan worden, kan ook sprake zijn van een medisch aanvaardbare termijn. Deze termijn, door de medisch adviseur vast te stellen, bepaalt hoe lang de periode mag duren waarbinnen gezocht moet worden naar een adequate woning. Het zoeken en vinden van een adequate woning is een verantwoordelijkheid van de aanvrager van de voorziening als ook van de gemeente. Hiertoe kan betrokkene zich laten inschrijven bij woningcorporaties voor een huurwoning, zoekopdrachten verstrekken aan makelaars en daarnaast raadplegen van woonkranten en advertenties van makelaars. Ook de gemeente dient zich te oriënteren op de woningmarkt. Geschikte, passende woningen worden aangeboden aan de aanvrager van de voorziening.
20
De gemeente voldoet daarmee aan de haar in het kader van de Wmo opgelegde verplichting om te compenseren en hoeft bij het aanbod van een geschikte, passende woning niet meer over te gaan tot aanpassing van de huidige woning. Tegen het einde van de zoekperiode voor het vinden van een andere geschikte woning, is het noodzaak voorbereidingen te treffen i.v.m. de noodzakelijke aanpassing van de huidige woning. Het kan echter wel gebeuren dat alsnog een passende woning gevonden of aangeboden wordt. In dat geval zal dit aanbod eerst beoordeeld moeten worden. Is de aangeboden woning geschikt, dan hoeft de huidige woning niet meer aangepast te worden. Rekening houden met sociale factoren Sociale omstandigheden waarmee het college rekening houdt zijn bijvoorbeeld de binding van de gehandicapte met de huidige woonomgeving, de nabijheid van voor de gehandicapte belangrijke voorzieningen. Ook de waardering van de aanwezigheid van vrienden, kennissen en familie in de nabijheid van de woning van de gehandicapte kan een rol spelen in het afwegingsproces, met name in situaties waarin sprake is van mantelzorg. De sociale omstandigheden moeten in het indicatie-onderzoek zoveel mogelijk geobjectiveerd worden. De sociale factor zal minder zwaar wegen in het voordeel van aanpassen, als dicht in de buurt van de huidige woning een geschikte of goedkoper aan te passen woning kan worden gevonden. Als de beoogde nieuwe woning dicht bij belangrijke voorzieningen, zoals winkels en werkplek is gelegen, kan dat de beslissing in het voordeel van verhuizen beïnvloeden, bijvoorbeeld omdat dan ook ervaren problemen m.b.t. vervoer en verplaatsen eenvoudiger op te lossen zijn. Als de aanvrager zijn werk "aan huis" heeft (eigen bedrijf), dienen de consequenties van verhuizing ook vanuit de bedrijfsmatige kant meegewogen te worden. Het is immers mogelijk dat de vestiging van het bedrijf op een andere, in commercieel opzicht minder aantrekkelijke, locatie negatieve gevolgen voor het inkomen uit eigen bedrijf kan hebben. Rekening houden met woonlasten en financiële draagkracht van belanghebbende. Rekening houdend met eventuele mogelijkheden, maakt het college een vergelijking tussen de woonlasten van de huidige en de mogelijke nieuwe woning. Alle relevante woonlasten moeten daarbij in aanmerking worden genomen. Als belanghebbende eigenaar van de woonruimte is, zal een verhuizing of woningaanpassing andere gevolgen met zich meebrengen dan wanneer deze de woning huurt. Het verhuizen vanuit een koopwoning heeft meer emotionele en financiële consequenties dan verhuizing vanuit een huurwoning. Bij het verkopen van een huis komen meer aspecten aan de orde dan bij het verlaten van een huurwoning. Een aantal aspecten zal pleiten voor het verkopen van de woning en verhuizen naar een huurwoning. Andere aspecten daarentegen zullen de balans naar het aanpassen van de eigen woning doen doorslaan. Een punt betreft de vraag in hoeverre vermogenswinsten of -verliezen optreden. Een eigenaar heeft doorgaans geld geleend en/of een hypotheek op het huis. Ook indien belanghebbende, al dan niet geheel op eigen kosten, veel aan de woning heeft verbeterd of aanpassingen heeft getroffen, ligt verhuizing soms minder voor de hand. Als de financiële situatie van een eigenaar van een woning, die gehandicapt raakt, door zijn handicap drastisch verandert (doorgaans brengt een handicap negatieve inkomensgevolgen met zich mee), kunnen moeilijkheden optreden met het opbrengen van de woonlasten van de eigen woning en zal de aanvrager ook problemen hebben met verhuizen.
21
Vergelijking aanpassingskosten huidige versus nieuwe woonruimte Het college maakt een kostenafweging tussen het aanpassen van de huidige woonruimte enerzijds en verhuizen (inclusief eventuele aanpassingskosten in de nieuwe woonruimte) anderzijds. Daarbij worden de volgende kosten in elk geval meegenomen in de overwegingen: - huidige en voorzienbare toekomstige aanpassingskosten van de reeds bewoonde woonruimte; - de eventueel te verstrekken verhuiskostenvergoeding; - de eventuele aanpassingskosten van de nieuwe woning; - kosten van het eventueel vrijmaken van de woning; - een eventuele financiële tegemoetkoming voor huurderving. De kosten zijn het uitgangspunt bij deze afweging, maar ook andere factoren kunnen een rol spelen. De mogelijke gebruiksduur van de aanpassing. Er wordt ook rekening gehouden met het feit dat een aan te passen koopwoning naar alle waarschijnlijkheid minder makkelijk kans heeft om voor hergebruik in aanmerking te komen: - de gemeente heeft geen instrument om de woning vrij te krijgen; - het zal niet zo eenvoudig zijn om een geschikte kandidaat voor die woning te vinden, die zowel financieel als ergonomisch gezien geschikt is voor de betreffende woonruimte. Consequentie hiervan zal zijn dat eigen woningen meestal voor één enkele belanghebbende aangepast worden. Aanpassingen aan sociale huurwoningen zijn vaker opnieuw in te zetten dan aanpassingen aan koopwoningen, omdat deze huurwoningen opnieuw kunnen worden verhuurd aan personen met een beperking, waardoor de gebruiksduur van de aanpassing wordt verlengd. Dit speelt in de afweging dan ook een rol van belang. Ook de medische prognose speelt in dit verband een rol. Indien vaststaat dat iemands toestand naar verwachting zodanig zal verslechteren en dat als gevolg daarvan de aanpassing slechts voor beperkte tijd zal volstaan, kan dat gegeven een rol spelen in de afweging tussen verhuizing en aanpassen. Vaak zal een aangeboden mogelijkheid te verhuizen naar een andere woning door belanghebbende als negatief worden beoordeeld: vaak zal men graag willen blijven wonen in de vertrouwde woning. Als de bovenomschreven afweging in het voordeel van verhuizing uitvalt, is die wens niet meer doorslaggevend. Dat heeft gevolgen voor het weigeren van aangeboden geschikte woningen. Na weigering beoordeelt het college of er van uit kan worden gegaan dat voldoende is gedaan om een compenserende oplossing te bieden. Dit wordt afgemeten aan de oorzaak voor het weigeren. Na het afwegen van deze factoren kan een beslissing worden genomen over het al dan niet hanteren van het primaat van de verhuizing. Valt die afweging uit in het voordeel van verhuizing, dan gaat de verhuiskostenvergoeding een rol spelen. Dit is in vier situaties mogelijk aan de orde: 1. De aanvrager gaat vanwege problemen met het normale gebruik van de woning verhuizen naar een adequate woning; 2. De aanvrager vraagt een woonvoorziening aan in de vorm van een woningaanpassing, maar na onderzoek blijkt verhuizing de goedkoopst adequate oplossing te zijn voor het woonprobleem; 3. Ook mogelijk is dat de betreffende woning niet kan worden aangepast; 4. Voor het vrijmaken van een aangepaste woning door een persoon die in een aangepaste woning woont en daarop niet (meer) aangewezen is.
22
De verhuiskostenvergoeding is bedoeld als goedkoopst-compenserend alternatief voor een dure woningaanpassing in gevallen waarin die verhuizing niet algemeen gebruikelijk is, gelet op leeftijd, gezins- of woonsituatie. Verhuizingen wegens gezinsuitbreiding of om als jongvolwassene zelfstandig te gaan wonen zijn in beginsel algemeen gebruikelijk, evenals voorspelbare verhuizingen van senioren. De verhuiskostenvergoeding is een tegemoetkoming in de kosten van verhuizing. In artikel 3 lid 1 van het Besluit is aangegeven dat de hoogte van deze vergoeding € 2.500,- bedraagt. Zoals in artikel 28 aanhef en onder 8 van de verordening is bepaald wordt geen verhuiskostenvergoeding verstrekt voor verhuizingen naar woningen die niet geschikt of bestemd zijn voor permanente bewoning. Een verhuiskostenvergoeding kan verstrekt worden wanneer er sprake is van ondervonden belemmeringen bij het normale gebruik van de woning, die door middel van een verhuizing op de goedkoopst-compenserende wijze kunnen worden opgelost. Deze eis wordt niet gesteld in situaties waarin het gaat om een persoon buiten de Wmo-doelgroep een aangepaste woning te laten vrijmaken. Alleen als het vrijmaken van de woning op verzoek van het college gebeurt, is er aanspraak op een verhuiskostenvergoeding. Het college verstrekt in beginsel geen verhuiskostenvergoeding indien de verhuizing heeft plaatsgevonden voordat op de aanvraag is beschikt, tenzij achteraf alsnog kan worden vastgesteld dat er problemen bij het normale gebruik van de woning werden ondervonden in de verlaten woning. Als dat laatste niet meer kan, is dat reden voor afwijzing. Komt verhuizing niet in aanmerking, dan zal beoordeeld moeten worden welke aanpassingen noodzakelijk zijn. 4. Eerst wanneer uit het gevoerde gesprek blijkt dat er sprake is van een ondersteuningsbehoefte, waarbij de eigen mogelijkheden en alle voorliggende opties waaronder verhuizing zijn onderzocht en deze niet tot het/de gewenste resultaat of oplossing kunnen leiden, komt de mogelijkheid van een individuele voorziening in de vorm van een woningaanpassing in beeld. Onderstaand worden de mogelijkheden benoemd om te compenseren. Bouwkundige en woontechnische woonvoorzieningen Procedure bij een aanvraag om een woonvoorziening Eerst wordt de mogelijkheid van een inpandige oplossing beoordeeld. Is dit niet mogelijk dan geldt het primaat van de losse woonunit. Als laatste komt de oplossing in de vorm van een aanbouw in beeld Door de klantmanager wordt een eisenpakket opgesteld. In dit eisenpakket is vastgelegd op welke manier de woning aangepast moet worden. Aan de hand van dit eisenpakket dient er 1 of meerdere offertes door belanghebbende of de verhuurder opgevraagd te worden bij ter zake gespecialiseerde bedrijven. Indien sprake is van en aanbouw dient de bouwprocedure zoals verderop beschreven, gevolgd te worden.
23
Na ontvangst van de offertes en de beoordeling of deze offertes voldoen aan te stellen prijs- en kwaliteitseisen, verstrekt de gemeente een zogenaamde voorlopige toekenning: een beschikking waarin vermeld staat of er een indicatie bestaat voor de gevraagde voorziening en voor welk bedrag de woning kan worden aangepast. Het persoonsgebonden budget of financiële tegemoetkoming om het resultaat Wonen in een geschikt huis te kunnen bereiken voor woonvoorzieningen als bedoeld in 10 lid 1 en 2 van de verordening wordt vastgesteld als tegenwaarde van het bedrag zoals vermeld in de ‘lijst eenheidsprijzen verkorte procedure woningaanpassingen’. Indien de lijst eenheidsprijzen niet van toepassing is wordt het persoonsgebonden budget of financiële tegemoetkoming als tegenwaarde van het bedrag zoals vermeld in de door het college geaccepteerde offerte, vastgesteld. Kosten van woningaanpassingen De volgende kosten in het kader van een woningaanpassing kunnen in aanmerking worden genomen bij de vaststelling van (het persoonsgebonden budget of) de financiële tegemoetkoming: 1. de aanneemsom (hierin begrepen de loon- en materiaalkosten) voor het treffen van de voorziening; 2. de risicoverrekening van loon- en materiaalkosten, met inachtneming van het bepaalde in de Risicoregeling woning- en utiliteitsbouw 1991; (Ad 1 en 2: Indien de voorziening in zelfwerkzaamheid wordt getroffen dan vervalt de post loonkosten en worden alleen de materiaalkosten als subsidiabel aangemerkt. ) 3. het architectenhonorarium tot ten hoogste 10% van de aanneemsom. Alleen in die gevallen dat het noodzakelijk is dat een architect voor de woningaanpassing moet worden ingeschakeld worden deze kosten subsidiabel geacht. Het betreft dan veelal de ingrijpender woningaanpassingen. 4. de kosten voor het toezicht op de uitvoering van woningaanpassingen welke meer bedragen dan € 6.806,-, indien dit noodzakelijk is, tot een maximum van 2% van de aanneemsom; 5. de leges voor zover deze betrekking hebben op het treffen van de voorziening; 6. de verschuldigde en niet verrekenbare of terugvorderbare omzetbelasting; 7. renteverlies, in verband met het verrichten van noodzakelijke betaling aan derden voordat de bijdrage is uitbetaald, voor zover deze verband houdt met de bouw dan wel het treffen van voorzieningen; 8. de prijs van bouwrijpe grond, indien noodzakelijk als niet binnen de oorspronkelijke kavel gebouwd kan worden, volgens eisen van redelijkheid en billijkheid; 9. de door burgemeester en wethouders (schriftelijk) goedgekeurde kostenverhogingen, die ten tijde van de raming van de kosten redelijkerwijs niet voorzien hadden kunnen zijn. Deze kostenverhogende werkzaamheden moeten vóór de uitvoering van de werkzaamheden schriftelijk of telefonisch, en bij de gereedmelding achteraf schriftelijk gemeld worden; 10. de kosten in verband met noodzakelijk technisch onderzoek en adviezen met betrekking tot het verrichten van de aanpassing. Hiermee worden de aantoonbare kosten ten behoeve van de constructie, de energieprestatienorm, het bodemonderzoek en het geluidrapport bedoeld, indien deze kosten voor advies noodzakelijk zijn voor het verkrijgen van de benodigde toestemmingen als bedoeld in de woningwet; 11. de kosten van aansluiting op een openbare nutsvoorziening; 12. de administratiekosten die verhuurder maakt ten behoeve van het treffen van een voorziening voor de gehandicapte, voor zover de kosten onder 1 tot en met 11 meer dan € 1.000,- bedragen, 10% van die kosten, met een maximum van € 340,-.
24
Voorwaarde is dat niet reeds zonder toestemming een begin is gemaakt met de werkzaamheden waarop de financiële tegemoetkoming of het persoonsgebonden budget betrekking heeft. Indien tijdens de uitvoering blijkt dat er sprake is van meerwerk ten gevolge van onvoorziene omstandigheden met als gevolg een overschrijding van de vastgestelde kosten, dient de aanvrager van de voorziening (of de woningeigenaar) alvorens tot realisering wordt overgegaan, daarover in overleg te treden met de gemeente. Terstond na de voltooiing van de werkzaamheden, doch uiterlijk binnen 12 maanden na het verlenen van toestemming voor het aanpassen van de woning, verklaart diegene aan wie de financiële tegemoetkoming of persoonsgebonden budget wordt uitbetaald (de opdrachtgever) aan het college dat de bedoelde werkzaamheden zijn voltooid (de gereedmelding). Deze gereedmelding is tevens een verzoek om vaststelling en uitbetaling van de financiële tegemoetkoming of persoonsgebonden budget. Bij de gereedmelding moeten de facturen die betrekking hebben op de aanpassing bijgevoegd worden. Een door de gemeente aangewezen persoon beoordeelt zonodig of de aanpassingen op de voorgeschreven wijze zijn uitgevoerd conform het eisenpakket. Uitbetaling vindt plaats nadat deze persoon toegang is verstrekt tot de woonruimte waar de woningaanpassing is verricht. Na controle en akkoordbevinding wordt overgegaan tot uitbetaling aan de eigenaar van de woning. Uitpandige oplossing Indien sprake is van een uitpandige oplossing moet de bouwprocedure op gang gebracht worden door een architect/tekenbureau een schetsontwerp te worden gemaakt: een bouwtekening van de huidige situatie in de woning en een ontwerp van de gewenste situatie. Uitgangspunt daarbij is het eisenpakket dat is opgesteld. De bouwkundig medewerker van de gemeente Roermond kan behulpzaam zijn bij het beoordelen van de mogelijke oplossingen. Het door de architect/tekenbureau gemaakte schetsontwerp wordt middels een informeel traject, het zogenaamde “vooroverleg” getoetst aan het geldende bestemmingsplan en de welstandsnota. Indien het schetsontwerp niet past binnen de regels van het bestemmingsplan wordt beoordeeld of dat er medewerking kan worden verleend middels een ontheffing. Indien dit niet het geval is, zal het plan gewijzigd moeten worden. Hetzelfde geldt voor de toetsing door de Commissie Beeldkwaliteit, indien zij niet akkoord zijn, zal een gewijzigd schetsontwerp aangeleverd moeten worden dat opnieuw beoordeeld wordt. Wordt het schetsontwerp akkoord bevonden dan kan een definitieve bouwtekening gemaakt worden en kan bij de afdeling Bouwtoezicht van de gemeente een aanvraag omgevingsvergunning worden ingediend. De door de architect gemaakte bouwtekening wordt dan op technische aspecten beoordeeld. De gemeente publiceert alle ingediende en verleende aanvragen omgevingsvergunning op de Gemeentepagina in de Trompetter en op de site www.roermond.nl. Nadat de omgevingsvergunning is verleend kan er gebouwd worden, echter kunnen belanghebbende gedurende een periode van zes weken een bezwaar indienen. Het starten met bouwen binnen deze zes weken is voor eigen verantwoording. Het is dus verstandig om met het bouwen te wachten totdat de vergunning onherroepelijk is. Aan het aanvragen van een omgevingsvergunning zijn legeskosten verbonden. Aan het indienen van het informele “Vooroverleg” zijn geen kosten verbonden mits er daarna voor het bouwplan een omgevingsvergunning wordt aangevraagd. Is dit niet het geval dan zullen 25% van de legeskosten worden doorberekend.
25
Meer informatie is te verkrijgen bij de bouwbalie van de gemeente Roermond. Ook hier is het nogmaals van belang te wijzen op het gegeven dat de aanpassing allereerst het normale gebruik van de woning betreft, zoals beschreven onder resultaatsgebied 1. Niet bouwkundige voorzieningen Bij het bepalen van al dan niet bouwkundige woonvoorzieningen houdt het college ook rekening met de belangen van mantelzorgers, zoals bij tilliften en andere hulpmiddelen die door mantelzorgers bediend moeten worden. Therapeutisch doel Het feit dat alleen problemen bij het normale gebruik van de woning worden gecompenseerd, houdt in dat geen rekening wordt gehouden met voorzieningen met een therapeutisch doel (bijvoorbeeld dialyseruimten, therapeutisch baden). Incidenteel karakter Evenmin wordt er rekening gehouden met problemen die een incidenteel karakter hebben, dan wel voorzieningen die puur als noodvoorziening hebben te gelden (bijvoorbeeld incidenteel gebruikte en niet-essentiële onderdelen van de woning respectievelijk vluchtvoorzieningen of branddeuren). Ook ten behoeve van het gebruik van hobbyruimtes, studeerkamers, zolders en kelders worden geen compenserende woonvoorzieningen getroffen, aangezien het daarbij niet gaat om ruimten met een elementaire woonfunctie. Uitzondering op het beginsel dat woonvoorzieningen worden verstrekt ter compensatie van problemen bij het normale gebruik van de woning vormt de uitraasruimte (zie verderop) en de garage indien deze als enige stallings-/oplaadmogelijkheid voor een elektrisch verplaatsingsmiddel dient. Beschikbaar houden van aangepaste woningen In het verleden is het voorgekomen dat vergaand aangepaste woningen (in geval van een aanbouw) bewoond bleven door gezins- of familieleden, ook nadat de persoon voor wie deze woning destijds werd aangepast, inmiddels elders woonachtig was (verhuisd, al dan niet naar een instelling) of overleden. In dat geval is de relatie tussen de persoon met beperkingen en de aangepaste woning verbroken. Het kan dan voorkomen dat de overige gezins- of familieleden in geen enkele zin meer zijn aangewezen op deze aangepaste woning. Gelet op de beperkte woningvoorraad van met een aanbouw aangepaste woningen (veelal is sprake van een aanbouw t.b.v. een slaapkamer en natte cel) is het als reëel te benoemen dat de niet daarop aangewezen gezins- of familieleden de woning weer beschikbaar stellen t.b.v. eventuele nieuwe kandidaten, mits deze zich uiteraard aangediend hebben bij de gemeente. In de toekenningsbeschikking aanbouw/aanpassing woning wordt daarom opgenomen dat het zeer wenselijk is de woning in een dergelijk geval vrij te maken t.b.v. daarop aangewezen personen. Ter zake wordt een overeenkomst opgesteld, inhoudende een intentieverklaring om medewerking te verlenen aan het onder voorwaarden vrijmaken van de woning. Deze overeenkomst wordt ter ondertekening aangeboden aan belanghebbende. Het gaat in dat geval om huurwoningen. Nadat zich zo’n situatie voordoet wil de gemeente graag in overleg treden met de overige bewoners om een verhuizing naar een andere woning te bespreken. Dit alleen indien zich een aanvrager heeft gemeld met het verzoek en een indicatie om een vergaand aangepaste woning.
26
Primaat van de losse woonunit Indien een bouwkundige woonvoorziening bestaat uit een aanbouw aan of een aanzienlijke verbouwing van een woning die het eigendom is van een verhuurder, die niet bereid is de aangepaste woning blijvend ter beschikking te stellen van personen die op basis van aantoonbare beperkingen ten gevolge van ziekte of gebrek behoefte hebben aan een dergelijke woning, zal het college een herplaatsbare losse woonunit verstrekken indien daartegen geen bezwaren van overwegende aard bestaan. Dit primaat wordt toegepast om te voorkomen dat grote bedragen over een gering aantal jaren afgeschreven moet worden: na aanpassing van een eigen woning is de kans op hergebruik immers gering. Om van dit primaat gebruik te kunnen maken moet uiteraard de mogelijkheid tot het plaatsen van een losse unit bestaan, bijvoorbeeld doordat er voldoende ruimte is. Daarbij zal het meestal zo zijn dat als er voldoende ruimte is voor het plaatsen van een losse unit als er ook ruimte is voor het plaatsen van een aanbouw. Ook op dit punt geldt dat de wens van betrokkene een aanbouw te realiseren niet doorslaggevend is: een aanbouw is niet altijd herbruikbaar, een losse unit wel. Het programma van eisen zoals dat geldt voor een aanbouw kan gebruikt worden voor een losse woonunit. Als de unit niet meer nodig is dient dit aan de gemeente gemeld te worden. De gemeente kan er dan zorg voor dragen dat de unit verwijderd wordt en de woning in de oude staat wordt teruggebracht. Deze kosten maken onderdeel uit van de verstrekking van een losse woonunit. Is een losse unit niet mogelijk of is de aanpassing niet zodanig dat deze afweging gemaakt moet worden, dan kan de stap naar de al dan niet bouwkundige aanpassing worden gemaakt. Ook indien sprake is van een woning in eigendom kan het primaat van het plaatsen van een losse woonunit een adequate oplossing zijn van het probleem. Dit primaat beperkt zich derhalve niet alleen tot de situatie van een verhuurder die niet bereid is de woning blijvend ter beschikking te stellen van een persoon met een beperking. Uitbreiding van ruimten Als het gaat om uitbreiding van ruimten worden de volgende maxima aangehouden, tenzij medische noodzaak een ander maximum vergt. Er is sprake van een mogelijkheid tot aanbouw (er wordt een nieuwe ruimte gerealiseerd) en een mogelijkheid tot uitbreiding (een bestaande ruimte wordt uitgebreid). Uiteraard dient dat door een onafhankelijk adviserend arts (in principe de adviseur van de gemeente) aangegeven te worden: Soort vertrek woonkamer keuken 1 persoonsslaapkamer 2 persoonsslaapkamer toiletruimte badkamer: - wastafelruimte - doucheruimte entree/hal/gang berging
Bij aanbouw m² 30 10 10 18 2
Bij uitbreiding m² 6 4 4 4 1
2 3 5 6
1 2 2 4
27
Als een inpandige aanpassing mogelijk is, bijvoorbeeld in de situatie van een ruime benedenverdieping, zal het college allereerst die situatie beoordelen, voordat uitbreiding van de woning aan de orde komt. Traplift in bruikleen De gemeente kent een op hergebruik gebaseerd beleid als het gaat om Wmo-voorzieningen. Dit beleid is er op gericht om in het kader van de Wmo in bruikleen verstrekte voorzieningen, die niet meer wordt gebruikt, weer in te nemen en voor hergebruik geschikt te (laten) maken. Dat geldt ook voor trapliften: ook deze kunnen weer voor hergebruik geschikt gemaakt worden. Daarom worden trapliften en daarmee gelijk te stellen voorzieningen voor verticaal verplaatsen, in bruikleen verstrekt. Woonwagens/woonschepen De uitgangspunten en de procedures voor het aanpassen van een woonwagen met een standplaats, een woonschip met een ligplaats of het woonverblijf van een binnenschip zijn in beginsel gelijk aan die voor woningen. De vormgeving van deze woonruimten brengt echter op zich al beperkingen met zich mee voor de bewoners. Ten aanzien van woonwagens en woonschepen zijn nadere eisen gesteld wat betreft technische levensduur en de restduur van de toegestane termijn standplaats of ligplaats. In alle gevallen geldt een termijn van 5 jaar: Woonwagens: technische levensduur minimaal 5 jaar, standplaats mag niet binnen 5 jaar na datum aanvraag opgeheven worden. Woonschepen: technische levensduur minimaal 5 jaar, ligplaats minimaal 5 jaar gegarandeerd. Voor woonwagens geldt nog dat ten tijde van de indiening van de aanvraag voor een woonvoorziening, deze bij de gemeente op de standplaats staan. Opstalverzekering Bij het vergroten van de woning wordt er van uitgegaan dat de eigenaar van de woning zijn opstalverzekering aan de hogere herbouwwaarde van de woning aanpast. Indien in een woning een traplift, een verstelbare keuken of een andere dure voorziening is aangebracht heeft dit gevolgen voor de te verzekeren waarde van de opstal. Dit risico dient in de opstalverzekering gedekt te worden. Indien bijvoorbeeld bij brand blijkt dat de woning onvoldoende verzekerd was, dan kan als gevolg hiervan geen beroep op deze Verordening worden gedaan. Uitraasruimte In de Wmo wordt de uitraasruimte niet apart genoemd. Wel vallen met personen met een chronisch psychisch probleem en personen met een psychosociaal probleem onder de doelgroep van de compensatieplicht. En het college is niet verplicht om de beperkingen die die personen in hun zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie ondervinden, te compenseren door voorzieningen te treffen die de belanghebbende onder andere in staat stellen tot het zich in de woning verplaatsen en het normale gebruik van de woning. Voor zover daarvan sprake is, kan de uitraasruimte een mogelijke voorziening zijn. Het is aan de gemeente zelf om daaraan in het beleid verder invulling te geven. Het gaat om een ruimte die alleen ten behoeve van de persoon met een aantoonbare gedragsstoornis noodzakelijk is, om hem/haar tot rust te doen komen. Dit vloeit ook voort uit de algemene beperking dat individuele Wmo-voorzieningen in hoofdzaak op het individu gericht zijn. De uitraasruimte is dus uitdrukkelijk niet bedoeld om overlast voor huisgenoten te beperken, hoewel dat wel een mogelijk neveneffect kan zijn van verstrekking. Met het oog op de beperking, de gedragsstoornis met ernstig ontremd gedrag tot gevolg, zal de ruimte in de regel beperkt van omvang zijn. Aanwezige voorzieningen zijn gericht op het doel van de uitraaskamer, het tot rust laten komen. Doorgaans zal de ruimte daarom prikkelarm en veilig moeten zijn en tevens zijn uitgerust met voorzieningen die toezicht mogelijk maken. Voor zover dat geen technische apparatuur is kan dat onder de voorziening vallen.
28
Op basis van deskundigenadvies (met name een advies van een onafhankelijk psycholoog of orthopedagoog kan van belang zijn) zal op individuele basis worden vastgesteld aan welke eisen de uitraasruimte moet voldoen. De omstandigheden (lichamelijk en geestelijk) van de belanghebbende, de indeling van de woonruimte en de plaats waar de uitraasruimte in de woonruimte wordt getroffen kunnen aanleiding zijn tot een andere opzet. Achtereenvolgens komen aan bod: - de situering van de uitraasruimte; - de bouwkundige- en technische aandachtspunten; - sanitaire voorzieningen; - de eisen aan het binnenmilieu; - de (minimale) oppervlakte van een uitraasruimte. * Situering De uitraasruimte moet zodanig gelegen zijn dat 'prikkels' van buitenaf zo veel mogelijk worden voorkomen. De belanghebbende moet in de uitraasruimte immers tot rust kunnen komen. Prikkels van buitenaf kunnen dit proces verstoren. De uitraasruimte moet zodanig zijn gelegen dat doorlopend toezicht mogelijk is op de activiteiten die in de ruimte plaats vinden. Dit kan bijvoorbeeld door een raam in de deur te plaatsen. De uitraasruimte moet afsluitbaar zijn. * Bouwkundige- en technische aandachtspunten De bouwkundige en technische voorzieningen moeten erop gericht zijn dat voorkomen wordt dat de belanghebbende zich kan verwonden. Het ontwerp, de toegepaste materialen en de detaillering dienen dusdanig te zijn dat deze optimale bescherming bieden aan de belanghebbende. Scherpe of uitstekende objecten mogen niet aanwezig zijn. De oppervlakken van vloer, wanden, deur met kozijn en raam met kozijn dienen zoveel mogelijk vlak te zijn uitgevoerd. Hiermee wordt voorkomen dat de belanghebbende afwerkingmaterialen of onderdelen van deur of raam kan lostrekken. Vlakke afwerking heeft verder het voordeel dat dit makkelijk is in schoonmaakonderhoud. De gekozen afwerkmaterialen op de vloer of wanden moeten voorzien zijn van een zeer goede hechting. De afwerkmaterialen moeten bestand zijn tegen slaan, krassen en dergelijke met harde voorwerpen. * Deur De deur van de uitraasruimte dient in gesloten toestand aan de kamerzijde vlak aan te sluiten op de wand. Bij het plaatsen van de deur aan de scharnierzijde moet er op worden gelet dat bij het sluiten van de deur geen vingers worden afgeklemd (bijvoorbeeld door het gebruik van cilinderscharnieren). Verder is een voorziening nodig waardoor wordt voorkomen dat de verzorger van de belanghebbende zichzelf in de uitraasruimte opsluit. De breedte van de deur van de uitraasruimte is ten minste 0,90 m. De gekozen maat is voldoende om een belanghebbende en begeleider samen te laten passeren. * Ramen Voor ramen geldt dat ook deze aan de binnenzijde van de uitraasruimte zoveel mogelijk vlak moeten aansluiten op de wand. Het raam dient te worden bezet met een onbreekbare ruit (slagvast glas of kunststof). * Verlichting In de uitraasruimte moeten (slagvaste) verlichtingsarmaturen worden gebruikt die strak aan de muur of het plafond worden bevestigd. De bediening van de verlichting gebeurt van buiten de uitraasruimte. Het is wenselijk een lichtniveauregeling (dimmer) toe te passen.
29
* Sanitaire voorzieningen Het is niet noodzakelijk sanitaire voorzieningen aan te brengen in de uitraasruimte. Het verblijf in de uitraasruimte is meestal van korte tijdsduur. De woning waarin de uitraasruimte wordt getroffen beschikt normaliter over sanitaire voorzieningen zoals een toilet. Hiervan kan de belanghebbende (al of niet onder begeleiding van de ouder/verzorger) gebruik maken. Uit oogpunt van veiligheid is het niet aan te bevelen de uitraasruimte te voorzien van een losse toiletstoel. De belanghebbende kan zich hieraan verwonden en de omgeving er schade mee toebrengen. * Eisen aan het binnenmilieu Het doel van de uitraasruimte is de belanghebbende een omgeving te bieden waar hij zich kan afzonderen of tot rust kan komen. Bij het bepalen van het binnenmilieu moet daarmee rekening worden gehouden. Dit geldt voor zowel de praktische bruikbaarheid als voor de leefbaarheid van het binnenmilieu. Met de praktische bruikbaarheid wordt onder andere bedoeld een goede afwerking van de gebruikte materialen en het voorkomen van uitstekende delen. Wat betreft leefbaarheid moet gezorgd worden voor voldoende ventilatiemogelijkheden en dit volgens het uitgangspunt goedkoopst compenserend. * Verwarming Om de uitraasruimte te verwarmen zijn er verschillende mogelijkheden: vloer-, wand-, plafond en heteluchtverwarming. Wanneer verwarmingselementen worden gebruikt moeten deze volledig in het wand- of plafondvlak worden weggewerkt. Dit om te voorkomen dat de belanghebbende zich aan uitstekende delen kan verwonden. * Oppervlakte Tot slot van dit item wordt aangegeven dat afhankelijk van de opzet en plaats van de uitraasruimte een maximale oppervlakte van 10 m2 als adequaat wordt geacht. Een ogenblik geduld, bezig met zoeken.. Keukenaanpassing Aanpassing van een keuken is aan de orde bij een gehandicapte die binnenshuis rolstoelafhankelijk is. Uitgangspunt bij het aanpassen van de keuken is te zoeken naar de goedkoopst compenserende oplossing. Globaal zijn er drie mogelijkheden te onderscheiden om een keuken aan te passen: - vaste onderrijdbare keuken - mechanisch verstelbare keuken - elektrisch verstelbare keuken In elke situatie moet onderzocht worden of het mogelijk is gebruik te maken van een vaste onderrijdbare keuken. Is dit niet mogelijk dan moet bekeken worden of er gebruik gemaakt kan worden van een mechanisch verstelbare keuken. Voor gehandicapten die geen vaardigheden hebben om een keuken mechanisch te verstellen, is een elektrisch verstelbare keuken geïndiceerd. Tot nu toe is het uitgangspunt dat ook een niet- hoofdgebruiker van de keuken gebruik moet kunnen maken. In welke situaties is nu welke keuken geïndiceerd? Er zijn 2 mogelijkheden: 1-persoons huishouding: De keuken kan gerealiseerd worden op een vaste hoogte, omdat er maar 1 persoon van de keuken gebruik maakt; geïndiceerd is een onderrijdbare keuken op vaste hoogte, waarbij de hoogte bepaald wordt aan de hand van de rolstoel en de lengte van de persoon.
30
2- of meer persoons huishouding Meerdere personen gehandicapt: indien meerdere personen binnen 1 gezin rolstoelafhankelijk zijn, is het vaak noodzakelijk dat de keuken op verschillende hoogtes ingesteld kan worden. Een vaste onderrijdbare keuken is derhalve niet aan de orde, of het zou moeten zijn dat de gehandicapte gebruikers een transfer kunnen maken naar een werkstoel. In dat geval kan een onderrijdbare keuken op vaste hoogte een adequate oplossing zijn. Indien toch een verstelbare keuken noodzakelijk is, moet onderzocht worden of de verschillende gezinsleden de keuken mechanisch kunnen verstellen. Is dit niet het geval dan is een elektrisch verstelbare keuken aan de orde. 1 Persoon gehandicapt: niet hoofdgebruiker Een vaste onderrijdbare keuken op geschikte hoogte voor de gehandicapte betekent dat de keuken voor de hoofdgebruiker niet meer adequaat is (te laag). Een vaste onderrijdbare keuken is mogelijk indien de hoogte bepaald wordt op een adequate hoogte voor de hoofdgebruiker. De gehandicapte zal waarschijnlijk gebruik moeten maken van een werkstoel, omdat de hoogte geschikt voor de hoofdgebruiker, niet adequaat is voor iemand in een rolstoel. Hierbij moet gelet worden op het feit of iemand de transfer kan maken vanuit zijn eigen rolstoel naar de werkstoel. Is dit niet mogelijk, dan moet onderzocht worden of een mechanisch verstelbare keuken noodzakelijk is (of elektrisch verstelbare keuken). Het maken van een transfer van een rolstoel naar een werkstoel brengt ongemakken met zich mee, maar gelet op het feit dat het hier gaat om een incidenteel of in ieder geval niet regelmatig gebruik, is het ongemak niet onoverkomelijk. 1 Persoon gehandicapt: hoofdgebruiker Een vaste onderrijdbare keuken op een hoogte geschikt voor de gehandicapte, betekent dat de keuken niet meer adequaat is voor de overige gezinsleden (te laag). Een vaste onderrijdbare keuken ingesteld op een hoogte geschikt voor de andere gezinsleden betekent, dat de hoofdgebruiker gebruik moet gaan maken van een werkstoel. In tegenstelling tot de vorige situatie zou de hoofdgebruiker heel vaak een transfer moeten maken van de rolstoel naar de werkstoel. Dit is echter geen adequate oplossing. Er zal hier derhalve overgegaan worden tot het verstrekken van een mechanisch verstelbare keuken (of indien medisch geïndiceerd een elektrisch verstelbare keuken). Complexgewijze aanpassingen Een complexgewijze voorziening kan gezien worden als een combinatie tussen een algemene voorziening en een individuele voorziening. Naast de individuele voorzieningen kan de gemeente in overleg met de woningeigenaar, doorgaans een woningcorporatie, afspraken maken over complexgewijze aanpassingen en de financiering ervan. Indien gelijktijdig door een aantal bewoners van een complex om eenzelfde soort voorziening wordt verzocht (bijvoorbeeld elektrische deuropeners) en de uitgangspunten die gelden bij het vaststellen van de ondersteuningsbehoefte zijn allen in acht genomen of indien het gaat om nieuwbouw voor senioren, dan is het mogelijk, door deze aanvragen in het perspectief te zien van individueel naar complexgewijs, op basis van te maken prijsafspraken voor een veel grotere groep mensen tegen aanmerkelijk lagere kosten (kosten worden gedeeld met woningeigenaar), nu en in de toekomst noodzakelijke voorzieningen te creëren. Stroomverbruikkosten elektrisch beweegbare woonvoorzieningen De kosten van stroomverbruik van elektrisch beweegbare woonvoorzieningen (zoals elektrische deurdrangers, trapliften, elektrisch in hoogte verstelbare keukens etc.) komen, in het kader van deze Verordening, niet voor vergoeding in aanmerking.
31
Stalling/oplaadmogelijkheid elektrisch/via hulpmotor aangedreven verplaatsingshulpmiddel. Bij verstrekking van een elektrisch/via hulpmotor aangedreven verplaatsingshulpmiddel dient er een adequate stallings- en oplaadmogelijkheid aanwezig te zijn. De stalling dient minimaal 1.5 x 1.8 m (bxd) groot te zijn met een toegangsdeur van minimaal 82 cm en indien noodzakelijk een draaicirkel mogelijkheid buiten de stalling van 2 x 2 m. De kosten van de aanleg van de stallings- en oplaadmogelijkheid komen voor vergoeding in aanmerking. Indien een belanghebbende in aanmerking wordt gebracht voor verstrekking in bruikleen van een elektrisch/via hulpmotor aangedreven verplaatsingshulpmiddel (bijvoorbeeld scootmobiel, elektrische buitenrolstoel of andere elektrisch/via hulpmotor aangedreven verplaatsingshulpmiddelen), dient de belanghebbende in beginsel zelf zorg te dragen voor een adequate stallings- en oplaadmogelijkheid ten behoeve van het elektrisch/via hulpmotor aangedreven verplaatsingshulpmiddel. In geval de garage bij de woning de enige adequate stallingsmogelijkheid en/of oplaadmogelijkheid biedt en de garagepoort de enige toegang is om de garage te bereiken, kan onder omstandigheden deze toegang tot de garage worden aangepast in het kader van deze Verordening. De omstandigheden waaronder een dergelijke aanpassing kan worden gehonoreerd zijn: er dient sprake te zijn van het niet zelfstandig de garagedeur kunnen openen en dichtdoen en daarnaast moet er sprake zijn van afwezigheid of onmogelijkheid van huisgenoten of derden om de garagepoort te bedienen. Niet-bouwkundige voorzieningen. Of belanghebbende in aanmerking komt voor een losse (roerende) of een vaste (onroerende) woonvoorziening, hangt af van de bouwkundige situatie van de woning en van de ondervonden beperkingen en belemmeringen. Het gaat bij losse woonvoorzieningen bijvoorbeeld om tilliften, badliften, douche/toiletstoelen, douchestretchers, badtransfer-planken. Waar mogelijk zal uit oogpunt van herbruikbaarheid gekozen worden voor verstrekking van losse woonvoorzieningen. De losse woonvoorziening moet voorzien in een oplossing voor een elementaire woonfunctie, die eventueel ook kan worden geboden middels een bouwkundige voorziening. Meestal zal de losse voorziening een goedkoop en compenserend alternatief zijn voor een vaste voorziening. Een voorbeeld: in plaats van een vaste plafondlift als transferhulpmiddel kan ook een losse tillift worden verstrekt of een transferplank. Ook zal bij voorkeur met losse voorzieningen worden gewerkt in situaties waarin mensen wachten op opname in een zorginstelling of in andere situaties waarin de voorziening langdurig noodzakelijk is, maar waarin de verstrekking van vaste woonvoorzieningen als risico met zich meebrengt dat deze voorziening op zichzelf niet efficiënt is. Voorbeelden zijn terminale situaties, maar ook situaties waarin mensen in een slooppand wonen. Woningsanering in verband met COPD Men kan in aanmerking komen voor een financiële tegemoetkoming voor woningsanering die als gevolg van COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease: chronische aandoeningen aan de luchtwegen) noodzakelijk is. Ook bij allergieën bijv. contactallergieën waarbij de klachten voortvloeien uit de aard van de gebruikte stoffen (bijv. contactallergieën tegen oplosmiddelen, verfstoffen, huismijt en dergelijke) behoort het treffen van voorzieningen tot deze Verordening. Sanering is slechts mogelijk als een duidelijke diagnose is gesteld door de huisarts of de longarts. De noodzaak voor het verstrekken van een vergoeding, wordt mede in relatie tot het levenspatroon en leefregels, de gehele woninginrichting en ventilatiemogelijkheden en -gedrag bepaald. Het college kan hierover advies vragen eventueel met inschakeling van een gespecialiseerde COPD-verpleegkundige. Verwacht wordt dat belanghebbende zich in het vervolg bij de aanschaf van nieuwe materialen aan het programma van eisen voor de woninginrichting zal houden. Ook mag verwacht worden dat betrokkene zelf maatregelen treft ter voorkoming van COPD-klachten. Vocht en tocht komen in iedere woning voor. Het wegnemen hiervan valt niet onder de compensatieplicht van deze Verordening.
32
Evenmin geldt dit voor slecht onderhoud, in of aan de woning gebruikte materialen waaruit mogelijke giftige stoffen vrijkomen (bijvoorbeeld formaldehyde-gas uit spaanplaat of asbestvezels bij asbestplaten), dan wel de giftige werking van het materiaal zelf. In de regel kan een vergoeding worden verstrekt indien: - de belanghebbende bij de aanschaf niet van tevoren had kunnen weten dat COPD zou ontstaan/verergeren; - vervanging van het artikel medisch gezien op zeer korte termijn noodzakelijk is. Geen vergoeding wordt verstrekt indien: - het treffen van een voorziening niet tot verbetering van de situatie van belanghebbende leidt; - belanghebbende bij aanschaf van het artikel redelijkerwijs had kunnen weten dat hij overgevoelig op bepaalde stoffen reageert. De woningsanering betreft in de regel het vervangen van tapijt in het slaapvertrek. De woonkamer kan ook worden gesaneerd indien de aanvraag wordt ingediend voor een persoon jonger dan vier jaar. Ook kan het voor de gebruiker van een rolstoel noodzakelijk zijn dat de gewone vloerbedekking wordt vervangen door rolstoelvast tapijt. Ook dan kan een financiële tegemoetkoming worden verstrekt. Deze tegemoetkoming wordt alleen verstrekt aan personen waarbij het probleem zich acuut voordoet. * Afschrijvingstermijn Een vergoeding wordt alleen verstrekt in die gevallen dat de betreffende te vervangen stoffering nog niet is afgeschreven. Indien een artikel is afgeschreven (in de regel na 8 jaar) wordt geen financiële tegemoetkoming verleend. Hierbij wordt voor de hoogte van de vergoeding als volgt rekening gehouden met de reeds verlopen afschrijvingsperiode. De vergoeding bedraagt een percentage van de kosten, afhankelijk van de afschrijvingsperiode: 100% indien het artikel nieuwer is dan twee jaar; 75% indien het artikel tussen de twee en vier jaar oud is; 50% indien het artikel tussen de vier en zes jaar oud is; 25% indien het artikel tussen de zes en acht jaar oud is. -
Indien het artikel acht jaar of ouder is, wordt geen vergoeding verstrekt; Hetzelfde geldt bij verhuizing, omdat bij verhuizing de woning opnieuw moet worden ingericht en dan rekening kan worden gehouden met de ondervonden klachten.
* Hoogte vergoeding De hoogte van de te verlenen vergoeding van bijvoorbeeld zeil, linoleum, egalisatiekosten en (rol)gordijnen wordt vastgesteld op basis van het overleggen van minimaal 2 offertes door of namens belanghebbende. Onderhoud, keuring en reparatie In het Besluit zijn een aantal elektrisch beweegbare voorzieningen opgenomen waarvan de onderhouds-, keurings- en reparatiekosten voor een financiële tegemoetkoming in aanmerking komen. De maximale hoogte van de financiële tegemoetkoming staat vermeld in het hierboven genoemde Besluit. Indien sprake is van kosten ten gevolge van onoordeelkundig c.q. verkeerd gebruik van de elektrisch beweegbare voorziening dan wel opzet, zullen deze kosten niet voor vergoeding in aanmerking komen.
33
Tijdelijke huisvesting In die gevallen waarin de belanghebbende tijdens het aanbrengen van de voorzieningen niet in de woonruimte kan blijven wonen en om deze reden tijdelijk naar een andere woonruimte moet uitwijken, kan voor de periode dat dit noodzakelijk is een tegemoetkoming in de dubbele woonlasten worden verstrekt. Deze tegemoetkoming kan gedurende maximaal 6 maanden worden verstrekt. Burgemeester en wethouders verlenen slechts een financiële tegemoetkoming in de kosten van tijdelijke huisvesting als belanghebbende redelijkerwijs niet kan voorzien dat hij deze dubbele woonlasten heeft. De tegemoetkoming heeft betrekking op kosten die gemaakt worden in verband met het tijdelijk betrekken van een zelfstandige woonruimte, het tijdelijk betrekken van een nietzelfstandige woonruimte of het langer moeten aanhouden van de te verlaten woonruimte. Kosten tijdelijke huisvesting De hoogte van een te verlenen vergoeding in de kosten van tijdelijke huisvesting als bedoeld in artikel 17 lid 1 onder b. van de verordening, is gelijk aan de werkelijk gemaakte kosten, met een maximum van het bedrag genoemd in artikel 13 lid 1 sub a van de Wet op de Huurtoeslag. De periode waarvoor een vergoeding wordt verstrekt bedraagt maximaal zes maanden. Onder voorwaarden is verlenging van deze termijn met drie maanden mogelijk. Het bezoekbaar maken van een woning Onder bezoekbaar maken wordt uitsluitend verstaan het middels een woonvoorziening bewerkstelligen dat de belanghebbende die in een instelling verblijft, de woonruimte, de woonkamer en een toilet kan bereiken bij een bezoek aan de ouders. Het betreft een bovenwettelijke voorziening die in deze verordening opgenomen is. Verdere verplichtingen dan hier genoemd in de verordening heeft de gemeente derhalve niet. “Bezoekbaar maken” wordt in de verordening daarom gelimiteerd tot het bereikbaar maken van de woonruimte zelf en enkele essentiële ruimten daarin. In voorkomende gevallen kunnen naar het oordeel van burgemeester en wethouders aanpassingen plaatsvinden voor langduriger verblijf (bijvoorbeeld indien het gaat om gehandicapte kinderen i.v.m. vakanties). Huurderving Het vinden van een geschikte huurder voor een aangepaste woning zal in veel gevallen langer duren dan de termijnen die voor het vinden van een huurder voor een ‘doorsnee woning’ gelden. Dit geldt niet voor woningen waarin slechts een woningaanpassing van geringe omvang heeft plaats gevonden. Woningen die voor een relatief laag bedrag zijn aangepast zullen namelijk in veel gevallen niet zo specifiek zijn aangepast dat het vinden van een geschikte kandidaat door de woningaanpassingen belemmerd wordt. Indien een woning voor meer dan € 5.000 werd aangepast kan aan de eigenaar van de woning een financiële tegemoetkoming in de gederfde huurinkomsten worden verleend. Hiermee kan bevorderd worden dat de aangepaste woonruimte beschikbaar blijft voor mensen met beperkingen. De duur van de tegemoetkoming bedraagt maximaal 6 maanden. De eerste maand leegstand komt niet voor huurderving in aanmerking. De hoogte van een te verlenen vergoeding in de kosten van huurderving als bedoeld in artikel 17 lid 1 onder d. van de verordening, is gelijk aan de hoogte van de kale huur van de woonruimte, met een maximum van het bedrag genoemd in artikel 13 lid 1 sub a. van de Wet op de Huurtoeslag. Betaling vindt plaats aan de eigenaar van de woning. De periode waarvoor een vergoeding wordt verstrekt bedraagt maximaal zes maanden. Onder voorwaarden is verlenging van deze termijn met 3 maanden mogelijk.
34
Terugbetaling bij verkoop In de Verordening is in artikel 17 lid 2 geregeld dat de eigenaar-bewoner, die krachtens deze Verordening of voorafgaande verordening een woonvoorziening heeft ontvangen die leidt tot waardestijging van de woning, bij verkoop van deze woning binnen een periode van 10 jaar na gereedmelding van de voorziening, deze verkoop van de woning onverwijld aan het college dient te melden. De termijn van 10 jaar ligt ruim beneden de in de bouwwereld algemeen gebruikelijke afschrijvingstermijn van (afhankelijk van het soort bouwwerk) 12 tot 20 jaar. Met het opnemen van dit artikel in de Verordening wordt beoogd te voorkomen dat bij verkoop van de woning de waardestijging, die het gevolg is van een dure woningaanpassing, volledig ten goede komt aan de woningeigenaar. Daarnaast kan kapitaalvernietiging worden voorkomen. Indien de belanghebbende of diens wettelijke vertegenwoordiger voor wie de woonvoorziening werd gerealiseerd zonder gegronde reden binnen tien jaar verhuist dan kan dit leiden tot kapitaalvernietiging. Het is redelijk om de belanghebbende of diens wettelijke vertegenwoordiger hier (gedeeltelijk) voor aan te spreken. Het bepalen van de meerwaarde van de woning, welke als gevolg van het realiseren van een woningaanpassing op kan treden, is niet eenvoudig. Om te voorkomen dat discussies ontstaan over de hoogte van de toename van de waarde van de woning wordt uitgegaan van een meerwaarde ter hoogte van de verstrekte vergoeding voor de woonvoorziening. De meerwaarde van de woning wordt vastgesteld op een bedrag gelijk aan de verstrekte vergoeding voor de woonvoorziening. De terugbetalingsregeling bij verkoop van de woning is van kracht op woningaanpassingen vanaf € 20.420,-. De restitutie bedraagt voor het : - eerste jaar 100% van de meerwaarde, - tweede jaar 90% van de meerwaarde, - derde jaar 80% van de meerwaarde, - vierde jaar 70% van de meerwaarde, - vijfde jaar 60% van de meerwaarde, - zesde jaar 50% van de meerwaarde, - zevende jaar 40% van de meerwaarde, - achtste jaar 30% van de meerwaarde, - negende jaar 20% van de meerwaarde, - tiende jaar 10% van de meerwaarde. Voor wat betreft de weigeringsgronden met betrekking tot het resultaat ‘wonen in een geschikt huis’ wordt verwezen naar hoofdstuk 7: Beperkingen of weigeringsgronden.
Resultaat 3: Beschikken over dagelijks benodigde middelen voor primaire levensbehoeften Inleiding In dit hoofdstuk worden de 8 te bereiken resultaten nader uitgewerkt waarbij de volgorde, zoals opgenomen in de respectievelijke artikelen van de verordening, wordt gevolgd. Omwille van de duidelijkheid wordt hier nogmaals aangegeven dat om te komen tot een goede beoordeling van de compensatieverplichting, het gesprek steeds eenzelfde route kent: - het formuleren van het te bereiken resultaat - het in kaart brengen van de beperkingen, persoonskenmerken en ondersteuningsbehoefte - onderzoeken van de eigen mogelijkheden (eigen kracht en sociaal netwerk) - het beoordelen van alle mogelijke voorliggende voorzieningen
35
-
om uiteindelijk te komen bij nog eventueel noodzakelijke en door de gemeente te verstrekken individuele voorzieningen.
Afwegingskader 1. In elk huishouden zijn boodschappen voor de dagelijkse activiteiten nodig. De compensatieplicht is beperkt tot de levensmiddelen, toiletartikelen en schoonmaakmiddelen, zaken die dagelijks/wekelijks gebruikt worden in elk huishouden. Niet hieronder vallen de grotere inkopen zoals kleding en duurzame goederen, zoals apparaten. Het is heel normaal dat mensen deze boodschappen geclusterd doen door één maal per week de grote voorraad in huis te halen. Daar kan de Wmo bij aansluiten door uit te gaan van één maal per week boodschappen. Een uitzondering wordt door het college alleen gemaakt als volstrekt helder is dat dit niet in één maal per week mogelijk is. Dit resultaat omvat tevens de maaltijdbereiding, dat wil zeggen de voorbereidende activiteiten, de bereiding en de activiteiten na afloop. Het aanreiken van maaltijden en aanwezigheid bij het gebruiken van de maaltijd valt onder de AWBZ Persoonlijke Verzorging. 2. Om dit resultaat te kunnen bereiken, kan een individuele voorziening worden toegekend voor het doen van boodschappen, bereiden van broodmaaltijden en/of opwarmen warme maaltijd. 3. Allereerst beoordeelt het college of in het gesprek, als dat heeft plaatsgevonden, alle voorliggende en algemeen gebruikelijke voorzieningen meegenomen zijn. Hierbij valt te denken aan het gebruik van een boodschappenservice, zowel die beschikbaar gesteld zijn door supermarkten, als die zijn opgezet door de gemeente of door vrijwilligersorganisaties. In de gemeente Roermond is een boodschappendienst opgezet in de vorm van de Boodschappenplusbus. Daarnaast bieden enkele supermarkten een boodschappendienst. Als het gaat om het bereiden van maaltijden kan bekeken worden of vormen van maaltijdvoorziening of het gebruik maken van kant en klare maaltijden mogelijk en bruikbaar zijn. Niet relevant is of men gebruik wil maken van een voorliggende voorziening. Ook is in principe niet relevant welke kosten aan de voorliggende voorziening zijn verbonden, tenzij sprake zou kunnen zijn van een zogenaamd extreem laag inkomen als geldt bij het begrip algemeen gebruikelijk: een inkomen dat door kosten op grond van de ziekte of het probleem onder de bijstandsnorm uitkomt of dreigt uit te komen. Vervolgens zal het college beoordelen of er andere eigen mogelijkheden zijn. Hierbij kan gedacht worden aan de situatie dat in de omgeving wonende bekenden en/of kinderen gewend of bereid zijn deze boodschappen te doen. Ook beoordeelt het college of er sprake is van gebruikelijke zorg. Daarbij wordt rekening gehouden met de leeftijd van de tot de leefeenheid behorende persoon. Tot 18 jaar wordt van deze personen verwacht dat zij hun bijdragen leveren bijvoorbeeld door hand- en spandiensten te verrichten, zoals het doen van (kleine) boodschappen enz. Bij gebruikelijke zorg wordt uitgegaan van de mogelijkheid om naast een volledige baan een huishouden te runnen. Alleen bij daadwerkelijke afwezigheid van de huisgenoot gedurende een aantal dagen en nachten zullen de niet-uitstelbare taken overgenomen kunnen worden. Het doen van boodschappen is uitstelbare hulp, in tegenstelling tot bijvoorbeeld het bereiden van maaltijden, dat is niet-uitstelbare hulp. Zie voor meer informatie over gebruikelijke zorg het gestelde onder resultaatgebied 1, onder 3. 4. Als al het voorafgaande niet geleid heeft tot een oplossing van het probleem zal het college compenseren met een individuele voorziening. De normtijden hiervoor zijn weer de normen zoals voorheen onder de AWBZ gehanteerd, tenzij de feitelijke situatie tot een andere norm leidt. Deze normen worden uitgedrukt in uren. Zie hiervoor bijlage 2.
36
Resultaat 4: beschikken over schone, draagbare en doelmatige kleding{ } Inleiding In dit hoofdstuk worden de 8 te bereiken resultaten nader uitgewerkt waarbij de volgorde, zoals opgenomen in de respectievelijke artikelen van de verordening, wordt gevolgd. Omwille van de duidelijkheid wordt hier nogmaals aangegeven dat om te komen tot een goede beoordeling van de compensatieverplichting, het gesprek steeds eenzelfde route kent: - het formuleren van het te bereiken resultaat - het in kaart brengen van de beperkingen, persoonskenmerken en ondersteuningsbehoefte - onderzoeken van de eigen mogelijkheden (eigen kracht en sociaal netwerk) - het beoordelen van alle mogelijke voorliggende voorzieningen - om uiteindelijk te komen bij nog eventueel noodzakelijke en door de gemeente te verstrekken individuele voorzieningen. Afwegingskader 1. De dagelijkse kleding moet met enige regelmaat schoongemaakt worden. Dit betekent het wassen, drogen en in bepaalde situaties strijken van kleding. En soms gaat het om een los naadje of knoopje. We spreken hier uitsluitend over normale kleding voor alledag. Daarbij is het uitgangspunt dat zo min mogelijk kleding gestreken hoeft te worden. Met het kopen van kleding kan hier rekening mee worden gehouden. Bij het wassen en drogen van kleding is het normaal gebruik te maken van de beschikbare - algemeen gebruikelijke - moderne hulpmiddelen, zoals een wasmachine en een droger. Onder dit resultaat wordt gerekend dat de in bezit zijnde kleding gewassen, zonodig gestreken, opgevouwen of opgehangen is. Niet tot dit resultaat wordt gerekend het kopen van kleding. De inhoud van het resultaat schone en doelmatige kleding bestaat uit het wassen en drogen daarvan en eventueel licht verstelwerk, zoals het vastzetten van een naadje of het aanzetten van een knoop. Wat betreft het strijken van kleding worden er geen lakens, theedoeken, zakdoeken en ondergoed etc. gestreken. Wat betreft de kleding wordt uitgegaan van een eigen verantwoordelijkheid ten aanzien van de keuze van kleding, die in principe niet hoeft te worden gestreken. 2. Om dit resultaat te bereiken kan een individuele voorziening worden toegekend voor de wasverzorging. 3. Allereerst beoordeelt het college of in het gesprek, als dat heeft plaatsgevonden, alle voorliggende en algemeen gebruikelijke voorzieningen meegenomen zijn. Hierbij valt te denken aan het gebruik van een wasserij als als deze aanwezig is. Ook beoordeelt het college of er andere eigen mogelijkheden zijn die benut kunnen worden. Hierbij kan gedacht worden aan de aanschaf door betrokkene van een wasmachine en/of droger. Deze aanschaf moet door belanghebbende zelf gefinancierd worden. Tevens beoordeelt het college of er sprake is van gebruikelijke zorg. Daarbij wordt rekening gehouden met de leeftijd van de tot de leefeenheid behorende persoon. Tot 18 jaar wordt van deze personen verwacht dat zij hun bijdragen leveren bijvoorbeeld door hand- en spandiensten te verrichten, waaronder te verstaan het verzorgen van de eigen kleding. Uiteraard is dit leeftijdafhankelijk en kan van een ouder iemand verwacht worden dat deze zelf al de kleding in de wasmachine stopt en aansluitend droogt. Mogelijk kan zelfs het strijken verzorgd worden, daar waar dat wat betreft opvouwen of ophangen zeker verwacht mag worden enz. Bij gebruikelijke zorg wordt uitgegaan van de mogelijkheid om naast een volledige baan een huishouden te runnen. Alleen bij daadwerkelijke afwezigheid van de huisgenoot gedurende een aantal dagen en nachten zullen de niet-uitstelbare taken overgenomen kunnen worden.
37
Bij beschikken over schone, draagbare en doelmatige kleding zal het over het algemeen gaan om uitstelbare taken. Alleen als de was niet kan blijven liggen zal dat direct moeten gebeuren. Hier zal dan ondanks de gedeeltelijke gebruikelijke zorg wel voor geïndiceerd kunnen worden. Zie voor meer informatie over gebruikelijke zorg het gestelde onder resultaatgebied 1, onder 3. 4. Als al het voorafgaande niet geleid heeft tot een oplossing van het probleem zal het college compenseren met een voorziening voor de wasverzorging. De normtijden hiervoor zijn weer de normen zoals voorheen onder de AWBZ gehanteerd, tenzij de feitelijke situatie tot een andere norm leidt. Zie hiervoor bijlage 2.
Resultaat 5: het kunnen zorgen voor kinderen die tot het gezin behoren Inleiding In dit hoofdstuk worden de 8 te bereiken resultaten nader uitgewerkt waarbij de volgorde, zoals opgenomen in de respectievelijke artikelen van de verordening, wordt gevolgd. Omwille van de duidelijkheid wordt hier nogmaals aangegeven dat om te komen tot een goede beoordeling van de compensatieverplichting, het gesprek steeds eenzelfde route kent: - het formuleren van het te bereiken resultaat - het in kaart brengen van de beperkingen, persoonskenmerken en ondersteuningsbehoefte - onderzoeken van de eigen mogelijkheden (eigen kracht en sociaal netwerk) - het beoordelen van alle mogelijke voorliggende voorzieningen - om uiteindelijk te komen bij nog eventueel noodzakelijke en door de gemeente te verstrekken individuele voorzieningen. Afwegingskader 1. Dit resultaatgebied heeft betrekking op het verlenen van dagelijkse zorg aan de in het huishouden aanwezige kinderen. De zorg voor kinderen die tot het huishouden behoren is in eerste instantie een taak van de ouders. Zo moeten werkende ouders er zorg voor dragen dat er op tijden dat zij beiden werken opvang voor de kinderen is. Dat kan op de manier waarop zij dat willen (oppasoma, kinderopvang), maar het is een eigen verantwoordelijkheid. Dat is niet anders in de situatie dat beide ouders mede door beperkingen niet in staat zijn hun kinderen op te vangen. In die situatie zal men een permanente oplossing moeten zoeken. De Wmo heeft vooral een taak om tijdelijk in te springen zodat de ruimte ontstaat om een al dan niet tijdelijke oplossing te zoeken. Dat wil zeggen: de acute problemen worden opgelost zodat er gezocht kan worden naar een permanente oplossing. 2. Bij de toekenning stelt het college bij beschikking vast om welke tijdelijke periode het gaat en op welke wijze gezocht dient te worden naar een definitieve oplossing. Bij tijdelijke opvang gaat het om die tijden dat de partner vanwege werkzaamheden niet thuis is. Dat kan dus gaan om maximaal 40 uur, bij een 40-urige werkweek, plus de noodzakelijke reistijden. 3. Allereerst beoordeelt het college of in het gesprek, als dat heeft plaatsgevonden, alle voorliggende en algemeen gebruikelijke voorzieningen meegenomen zijn. Hierbij valt te denken aan bijvoorbeeld voorschoolse, tussenschoolse en naschoolse opvang, kinderopvang, opvang door grootouders enz. Ook beoordeelt het college de mogelijkheden van ouderschapsverlof en/of zorgverlof. Niet relevant is of men gebruik wil maken van een voorliggende voorziening.
38
Ook is in principe niet relevant welke kosten aan de voorliggende voorziening zijn verbonden, tenzij sprake zou kunnen zijn van een zogenaamd extreem laag inkomen als geldt bij het begrip algemeen gebruikelijk: een inkomen dat door kosten op grond van de ziekte of het probleem onder de bijstandsnorm uitkomt of dreigt uit te komen. 4. Als al het voorafgaande niet geleid heeft tot een oplossing van het probleem zal het college compenseren met een individuele voorziening. De normtijden hiervoor zijn weer de normen zoals voorheen onder de AWBZ gehanteerd, tenzij de feitelijke situatie tot een andere norm leidt. Zie hiervoor bijlage 2.
Resultaat 6: zich verplaatsen in en om de woning Inleiding In dit hoofdstuk worden de 8 te bereiken resultaten nader uitgewerkt waarbij de volgorde, zoals opgenomen in de respectievelijke artikelen van de verordening, wordt gevolgd. Omwille van de duidelijkheid wordt hier nogmaals aangegeven dat om te komen tot een goede beoordeling van de compensatieverplichting, het gesprek steeds eenzelfde route kent: - het formuleren van het te bereiken resultaat - het in kaart brengen van de beperkingen, persoonskenmerken en ondersteuningsbehoefte - onderzoeken van de eigen mogelijkheden (eigen kracht en sociaal netwerk) - het beoordelen van alle mogelijke voorliggende voorzieningen - om uiteindelijk te komen bij nog eventueel noodzakelijke en door de gemeente te verstrekken individuele voorzieningen Afwegingskader 1. Dit resultaat heeft betrekking op het zich verplaatsen in en om de woning. Het gaat om de horizontale verplaatsingen in en in de directe omgeving van de woning. Het gaat niet om verplaatsingen over langere afstanden. De rolstoel moet functioneel zijn en de gebruiker in staat stellen zich in en om de woning te kunnen verplaatsen. Ook moet, voor zover de woning die mogelijkheden biedt, met de rolstoel de woonkamer, slaapvertrek(ken), sanitaire ruimten, berging, tuin en balkon bereikt en gebruikt kunnen worden. 2. Het gaat om het zich verplaatsen in en om de woning. Dat betekent dat het om verplaatsingen gaat die direct vanuit de woning worden gedaan. Daarom gaat het hier om belanghebbenden die voor het dagelijks zittend verplaatsen zijn aangewezen op een rolstoel. Dat sluit op zich de rolstoel voor incidenteel gebruik bijna altijd uit, omdat die nu juist daar niet voor bedoeld is, maar voor verplaatsingen over langere afstanden elders, tijdens uitstapjes. Deze rolstoel past daarmee meer onder resultaat 8 en kan ook als algemene voorziening verstrekt worden. 3. Loophulpmiddelen en rolstoelen verkrijgbaar vanuit de AWBZ (indien men in een instelling verblijft) of vanwege een andere wettelijke regeling (bijv. vanwege arbeidsongeschiktheid) zijn voorliggend. De gemeente neemt in overweging om in de toekomst daar waar mogelijk en gewenst een rolstoelpool op te zetten. Vooralsnog moet voor het incidenteel gebruik van een rolstoel verwezen worden naar de uitleencentrale. 4. Als al het voorafgaande niet geleid heeft tot een oplossing van het probleem zal het college compenseren met een rolstoelvoorziening. Als er noodzaak bestaat voor een rolstoel voor dagelijks zittend gebruik, zal via een medisch en al dan niet ergotherapeutisch advies door het college een programma van eisen worden opgesteld.
39
Selectie rolstoel Indien er een indicatie is voor de verstrekking van een rolstoel wordt een geschikt hulpmiddel geselecteerd, waarmee de door aanvrager ondervonden belemmeringen kunnen worden verminderd of opgeheven. De klantmanager kan dit zelf doen maar kan ook een collega van de gemeente (gespecialiseerd in hulpmiddelen) om advies vragen. Daarnaast kan aan de leverancier waarmee de gemeente een contract heeft afgesloten, om advies gevraagd worden. Zonodig wordt met aanvrager een afspraak gemaakt voor een passing thuis of bij de leverancier. Indien blijkt dat een rolstoel is geïndiceerd zal er een selectie van de goedkoopst compenserende voorziening plaatsvinden. Deze selectie is altijd maatwerk; een rolstoel is een op de individuele situatie afgestemde voorziening. Bij de selectie dienen een aantal algemeen geldende aspecten te worden onderzocht: - gebruik, zijnde het gebruiksdoel, de gebruiksduur, de frequentie van gebruik en het gebruiksgebied (binnen en/of binnen/buiten); - aandrijving, zijnde handmatig, elektrisch of door derden; - zithouding; - antropometrische gegevens: de rolstoel dient aangepast te zijn aan de lichaamsmaten van de gebruiker (maatwerk). Een aanvrager komt voor een elektrische rolstoel in aanmerking wanneer de beperkingen dagelijks zittend verplaatsen in en rond de woning noodzakelijk maken en aanvrager niet in staat is door middel van arm- of voetbewegingen een handbewogen rolstoel of trippelrolstoel voort te bewegen of hier het uithoudingsvermogen voor mist Bij de selectie van een elektrische buitenrolstoel dienen, naast de hierboven genoemde, ook de volgende aspecten te worden onderzocht: - verkeersinzicht - handelingssnelheid Aanvrager dient beide aspecten in voldoende mate te beheersen om zodoende op een veilige wijze aan het verkeer deel te kunnen nemen. Indien deze aspecten niet voldoende beheerst worden en deze ook niet via een aantal trainingen aan te leren zijn, wordt door de gemeente niet tot verstrekking van de elektrische rolstoelvoorziening over gegaan. Onderhoud en reparatie De kosten van onderhoud en reparatie als gevolg van dagelijks gebruik en eventuele (WA) verzekering van de verstrekte (elektrische) rolstoelen, zijn voor rekening van de gemeente. De gebruiker kan zich direct wenden tot de leverancier voor onderhoud en reparaties van hulpmiddelen. Reparatiekosten ten gevolge van onoordeelkundig gebruik zijn voor rekening van belanghebbende zelf. Verzekering De elektrische rolstoelen worden door de gemeente WA verzekerd waardoor schade aan derden gedekt is. Schade aan de eigen voorziening is in beginsel voor eigen rekening. Gebruikers hebben de mogelijkheid de elektrische voorzieningen casco bij te verzekeren. De kosten van de casco verzekering alsmede het eigen risico zijn voor rekening van de gebruiker. Aanpassingen aan rolstoelen De diverse soorten rolstoelen, worden in het algemeen in een standaarduitvoering geleverd. Door middel van standaardcomponenten wordt een rolstoel op maat gemaakt. Soms is het nog nodig om individuele aanpassingen te realiseren om een rolstoel te verkrijgen die adequaat is. Voorbeelden hiervan zijn anti-decubituskussens, zit- en rugorthesen.
40
Indien de aanpassingen noodzakelijk zijn om de rolstoel adequaat te maken en ze tevens de goedkoopstcompenserende oplossing betreffen, komen ze voor verstrekking in natura of in de vorm van een persoongebonden budget in aanmerking. Oplaadkosten van elektrische rolstoel De kosten voor het opladen van de accu’s van elektrische rolstoelen en scootmobielen komen, in het kader van de Wmo, niet voor vergoeding in aanmerking. Gewenningslessen elektrische rolstoel Het goed kunnen omgaan met een rolstoel vergt een zekere vaardigheid, die door middel van training verkregen kan worden. Dit geldt vooral voor het gebruik van de elektrische rolstoel waarmee aan het verkeer wordt deelgenomen. Aanvragers kunnen van de 1e lijns ergotherapie via hun ziektekostenverzekering rolstoeltraining in de thuissituatie krijgen. Aanvragers die tijdelijk in een ziekenhuis, verpleeghuis of revalidatiecentrum verblijven krijgen daar vaak al rolstoeltraining via de ergotherapie, zodat verdere training in het kader van de Wmo hierna niet meer noodzakelijk is. Aanvragers die niet kunnen beschikken over deze voorliggende voorzieningen kunnen in aanmerking komen voor gewenningslessen via de gemeente. Vanuit de Wmo worden max. 5 trainingslessen via de leverancier aangeboden/vergoed. Bruikleenvoorwaarden Bij voorzieningen die gehuurd worden, gelden de bruikleenvoorwaarden van de leverancier. Bij voorzieningen die door de gemeente gekocht worden bij één van de leveranciers gelden de volgende bruikleenvoorwaarden. 1. De Gemeente Roermond, hierna de Gemeente, draagt er zorg voor dat: a) De voorziening, waaronder in dit geval wordt verstaan een hulpmiddel ten behoeve van het wonen, het zich verplaatsen binnen de woning of het verplaatsen in de directe woon-en leefomgeving, door de bruiklener zo adequaat mogelijk kan worden gebruikt; b) Klachten en/of problemen via het servicenetwerk van bedrijf X, met een 24-uurs bereikbaarheid worden opgevangen; c) Regelmatige controle- en onderhoudsbeurten aan de voorziening plaatsvinden, waarbij reparaties en kosten van vervanging van onderdelen van de voorziening voor rekening van de Gemeente komen, behoudens in de gevallen als in artikel 6 a van deze voorwaarden bedoeld. 2. a) b) c) d)
De bruiklener is verplicht: De voorziening uitsluitend zelf te gebruiken; Bij het gebruik van de voorziening de gebruiksaanwijzingen stipt in acht te nemen; Aan de voorziening alle zorg te (doen) besteden om deze in goede staat te houden; Geen veranderingen of verbeteringen aan de voorziening te (doen) aanbrengen en voor zover het een huisgebonden voorziening betreft deze niet te verwijderen of te verplaatsen zonder voorafgaande toestemming van de Gemeente; e) Desgevraagd per direct aan de Gemeente alle inlichtingen over de voorziening te geven; f) Een door de Gemeente aangewezen persoon in de gelegenheid te stellen de voorziening te controleren, te onderhouden of te repareren; g) De voorziening op generlei wijze te vervreemden, te verpanden, te belenen, in bruikleen te geven, te verhuren of te schenken;
41
h) Bij beëindiging van de bruikleenovereenkomst van de voorziening op het eerste verzoek van de Gemeente per direct onbeschadigd en zonder defecten aan de Gemeente ter beschikking te stellen. 3. De bruiklener verbindt zich per direct de Gemeente in kennis te stellen van: a) Schade aan, vermissing of defect van de voorziening, waarbij in geval van diefstal, vernieling of betrokkenheid bij een verkeersongeval eveneens per direct aangifte wordt gedaan bij de politie; b) Elk ander voorval of wijziging van omstandigheden die op het laten voortduren van de voorziening door de Gemeente van invloed kan zijn. Dit geldt in ieder geval bij een verhuizing, die tenminste 1 maand van tevoren aan de Gemeente dient te worden gemeld. Dit is eveneens van toepassing als het hulpmiddel wordt meegenomen naar het buitenland. 4. De bruikleen neemt een einde door: a) Zodanige verslechtering van de gezondheidstoestand van de bruiklener als gevolg waarvan hij blijvend geen gebruik meer kan maken van de voorziening; b) Zodanige verbetering van de gezondheidstoestand van de bruiklener als gevolg waarvan hij geen gebruik meer hoeft te maken van de voorziening; c) Het overlijden van de bruiklener; d) Een schriftelijke mededeling van de Gemeente dat deze wordt beëindigd; e) De omstandigheid dat de bruiklener geen aanspraken meer heeft jegens de Gemeente op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning; f) Zodanige beschadiging van de voorziening dat herstel daarvan naar het oordeel van de Gemeente niet zinvol is; g) Het verloren gaan van de voorziening. 5. De Gemeente is bevoegd de bruikleenovereenkomst met onmiddellijke ingang op te zeggen indien: De bruiklener zich niet of niet geheel houdt aan één of meer van de hiervoor vermelde bepalingen van deze overeenkomst. 6. Aansprakelijkheid en Vrijwaring: a) In geval van schade door schuld of nalatigheid van de bruiklener, waaronder mede wordt verstaan het niet opvolgen van de gebruiksaanwijzing, is de reparatie of vervanging van de voorziening voor rekening van de bruiklener. De Gemeente is gerechtigd de kosten onmiddellijk en ten volle op de bruiklener te verhalen; b) Bruiklener zal de Gemeente niet aanspreken voor enige schade door hem geleden, tenzij het risico is verzekerd. In dat geval zal bruiklener de Gemeente slechts aanspreken voor een bedrag als door de verzekering gedekt; c) Indien sprake is van productaansprakelijkheid of van grove schuld of nalatigheid bij hulppersonen, van wie de Gemeente zich bedient bij de uitvoering van deze overeenkomst, zal bruiklener in eerste instantie zijn schade verhalen op de producent van het hulpmiddel of de hulppersoon. 7. Kosten De kosten die door de Gemeente zullen worden gemaakt tot behoud of uitoefening van haar rechten, komen ten laste van de bruiklener. Procedure schade hulpmiddelen Indien met een hulpmiddel schade aan derden wordt toegebracht, dekt de door de gemeente afgesloten W.A.-verzekering in de regel deze schade. Eventuele schade aan het eigen, in bruikleen gekregen hulpmiddel valt niet onder het door de gemeente Roermond met de leverancier afgesloten onderhoudscontract en komt in beginsel voor eigen rekening.
42
Bij de toekenning van het hulpmiddel is aanvrager in de beschikking gewezen op de mogelijkheid om via de gemeente een casco verzekering af te sluiten. Bij schade die voor eigen rekening komt kan, ingeval een casco verzekering werd afgesloten, mogelijk een vergoeding ontvangen worden van de verzekeringsmaatschappij. De kosten van de casco verzekering alsmede het eigen risico per schadeclaim zijn voor eigen rekening. Schade veroorzaakt door gebruiker aan derden Als met het hulpmiddel schade toegebracht wordt aan een derde, dan vult gebruiker samen met derde het Europees schadeformulier in. Het formulier dient gestuurd te worden aan de Gemeente Roermond Afdeling JZE, Postbus 900, 6040 AX Roermond. De gemeente zal de schade bij de verzekeringmaatschappij (Centraal Beheer/Achmea) melden welke de schade verder afhandelt met de tegenpartij. Voor schade aan het eigen hulpmiddel geldt dat de reparatiekosten voor eigen rekening komen. Schade veroorzaakt door gebruiker aan eigen hulpmiddel Als de schade aan het hulpmiddel door eigen toedoen is veroorzaakt, zal de gemeente de gebruiker in beginsel voor deze schade aansprakelijk stellen. De reparatiekosten komen dan voor eigen rekening. In dat geval ontvangt gebruiker van de gemeente een beschikking waarin deze wordt medegedeeld aansprakelijk te worden gesteld voor de toegebrachte schade, de hoogte van het schadebedrag en op welke wijze betaald kan worden. Schade veroorzaakt door derde aan hulpmiddel Als de schade aan het hulpmiddel door toedoen van een derde is ontstaan, dan vult gebruiker samen met derde het Europees schadeformulier in. Het formulier dient gestuurd te worden aan de Gemeente Roermond Afdeling JZE, Postbus 900, 6040 AX Roermond. De derde dient door gebruiker aansprakelijk gesteld te worden. Als de schade door een ongeval of diefstal of vernieling is ontstaan dient gebruiker bovendien een Proces Verbaal op te laten maken door de politie. Schade veroorzaakt door onbekende derde aan eigen hulpmiddel Als de schade aan het hulpmiddel door toedoen van een onbekende derde is ontstaan wordt gebruiker aansprakelijk gesteld door de gemeente. Deze kan dan wellicht een beroep doen op het Waarborgfonds Motorverkeer, postbus 3003, 2280 MG Rijswijk.
Resultaat 7: lokaal verplaatsen per vervoermiddel Inleiding In dit hoofdstuk worden de 8 te bereiken resultaten nader uitgewerkt waarbij de volgorde, zoals opgenomen in de respectievelijke artikelen van de verordening, wordt gevolgd. Omwille van de duidelijkheid wordt hier nogmaals aangegeven dat om te komen tot een goede beoordeling van de compensatieverplichting, het gesprek steeds eenzelfde route kent: - het formuleren van het te bereiken resultaat - het in kaart brengen van de beperkingen, persoonskenmerken en ondersteuningsbehoefte - onderzoeken van de eigen mogelijkheden (eigen kracht en sociaal netwerk) - het beoordelen van alle mogelijke voorliggende voorzieningen - om uiteindelijk te komen bij nog eventueel noodzakelijke en door de gemeente te verstrekken individuele voorzieningen. De compensatieplicht voor vervoer is in beginsel gericht op het sociaal vervoer, ook wel “vervoer in het kader van het leven van alledag in de directe woon- of leefomgeving” genoemd.
43
Het gaat in de Wmo in beginsel om verplaatsingen die de gemiddelde Nederlander in zijn/haar eigen woonomgeving maakt, zoals vervoer om boodschappen te doen, vrienden en familie te bezoeken, vervoer naar clubs en sociaal-culturele instellingen. Voorzieningen die worden aangevraagd om zich buiten de eigen leefomgeving te kunnen verplaatsen of om voorzieningen mee te nemen, zoals aanhangers en oprijplaten voor het meenemen van bijvoorbeeld een scootermobiel, vallen dan ook niet onder de compensatieplicht. Recreatieve verplaatsingen in de directe woon- en leefomgeving kunnen deel uitmaken van het dagelijkse patroon van het leven van alledag. In dat geval wordt met het treffen van een Wmo-vervoersvoorziening ook met deze bestemmingen rekening gehouden. Afwegingskader 1. Het lokaal verplaatsen per vervoermiddel is de mogelijkheid om zich in de eigen woon- en leefomgeving te verplaatsen. Hierbij moet gedacht worden aan verplaatsingen in een straal van 15 tot 20 kilometer rond de woning, over een totaalafstand van 1500 tot 2000 km op jaarbasis. Het te bereiken resultaat ten aanzien van het zich lokaal verplaatsen per vervoersmiddel bestaat uit het kunnen doen van dagelijkse boodschappen, het kunnen bezoeken van familie, kennissen en het doen van activiteiten, binnen de directe woon- en leefomgeving. 2. Om dit resultaat te bereiken kan een vervoersvoorziening getroffen worden zoals collectief vervoer, forfaitaire vervoerskostenvergoeding of een vervoerhulpmiddel zoals scootmobiel, een fiets in bijzondere uitvoering etc. 3. Als er na het optreden van beperkingen geen sprake is van een andere situatie op vervoersgebied dan daarvoor (men heeft al 40 jaar een auto en is gewend daar alles mee te doen) zal er geen noodzaak zijn te compenseren omdat er geen probleem is of omdat men het zelf kan oplossen. Dat kan anders zijn indien door het optreden van de beperkingen ook het inkomen daalt. Om in aanmerking te kunnen komen voor een vervoersvoorziening mag geen sprake zijn van een voorziening op grond van een andere wettelijke bepaling (artikel 2 Wmo). In het kader van vervoersvoorzieningen kan het gaan om vervoersvoorzieningen die in het kader van de WIA, IWIA of het Besluit bijzondere militaire pensioenen en het Besluit aanvullende arbeidsongeschiktheids- en invaliditeitsvoorzieningen militairen worden verstrekt in verband met werk of opleiding. Artikel 2 Wmo kan ook een rol spelen indien het gaat om het vervoer in verband met onderwijs. Vervoer van en naar het primaire onderwijs (basis onderwijs of speciale school voor basisonderwijs), het voortgezet onderwijs en het (voortgezet) speciaal onderwijs valt met ingang van schooljaar 2002/2003, behoudens overgangssituaties en enkele uitzonderingen, onder het leerlingenvervoer. Vervoer naar mbo, hbo en universiteit valt onder de IWIA. Het medisch vervoer zal ook tot de compensatieplicht van het college op grond van de Wmo behoren, tenzij er aanspraak bestaat op zittend zieken vervoer op grond van artikel 2.14 Besluit zorgverzekering. Om voor een individuele voorziening in aanmerking te komen zal het college eerst nagaan of in het gesprek, als dat al heeft plaatsgevonden, alle mogelijke alternatieven al zijn beoordeeld. Dat kunnen ook fietsen in bijzondere uitvoering zijn, zoals fietsen met trapondersteuning en dergelijke.
44
Indien gebruik gemaakt kan worden van het aanwezige collectief vervoersysteem Regiotaxi of een in de toekomst aanwezige scootmobielpool en het te bereiken resultaat hiermee gehaald kan worden, komen deze voorzieningen als eerste in aanmerking. Gebruik maken van een scootmobielpool is een geschikte oplossing voor die personen die slechts in beperkte mate van een scootmobiel gebruik kunnen/willen maken. Voor hen kan een dergelijke pool een adequate oplossing zijn, terwijl daar tegenover staat dat bespaard wordt op permanent verstrekte scootmobielen. Het gaat dus om (zeer) incidenteel gebruik. Bij de toelatingstoets hoort in ieder geval het antwoord op de vraag of betrokkene veilig van de voorziening gebruik kan maken. Indien nodig is bij aflevering van de voorziening een beperkte (aanvullende) instructie mogelijk. 4. Als al het voorafgaande niet geleid heeft tot een oplossing van het probleem zal het college compenseren met een individuele voorziening. Collectief vervoer is de eerste individuele voorziening die daarbij in aanmerking komt. Primaat collectief vervoer. Ingevolge dit primaat kan een persoon in aanmerking komen voor collectief vervoer indien hij het openbaar vervoer niet kan bereiken of geen gebruik kan maken van het openbaar vervoer Volgens uitspraak van de Centrale Raad van Beroep is het primaat van het collectief vervoer op zich niet in strijd met het compensatieplicht. Maar de vraag of het collectief vervoer als voorziening voldoet aan de compensatieplicht, kan slechts beantwoord worden op grond van een onderzoek naar de (inventarisatie van) beperkingen, maar ook de persoonskenmerken en vervoersbehoeften van de aanvrager. Er moet een afweging worden gemaakt tussen de vervoersmogelijkheden van het collectief vervoer en de kenmerken van de aanvrager alsmede zijn beperkingen en vervoersbehoeften, rekening houdend met de vraag op welke wijze het behoud of het bevorderen van zelfredzaamheid of de deelname aan het maatschappelijk verkeer bereikt wordt. Ook wanneer psychosociale factoren of chronisch psychische problematiek het gebruik van het openbaar vervoer onmogelijk maken kan men voor een vervoersvoorziening in aanmerking komen. Indien nog gefietst kan worden over grotere afstanden of gebruik kan worden gemaakt van een elektrische fiets of bromfiets kan hier ook rekening mee worden gehouden. Met een systeem voor collectief vervoer of met een andere individuele voorziening dient tenminste een afstand van 1500 - 2000 km per jaar te kunnen worden afgelegd. Per jaar bedraagt het hierop gebaseerde zone-budget 590 zones. De opstap-zone wordt hierbij niet meegerekend, het gaat om daadwerkelijk gereden zones. Bij dit zone-budget kan het gebruik van een andere verstrekte voorziening zoals een scootmobiel, meegenomen worden hetgeen invloed kan hebben op het aantal kilometers. Indien daar aanleiding voor is kan het college in bijzondere omstandigheden dit aantal ophogen. Buiten het vervoergebied van de Regiotaxi kan gebruik worden gemaakt van de mogelijkheden van het boven-regionale vervoer, dat Valys in opdracht van het ministerie van VWS verricht.
45
Voor de voorzieningen die vergelijkbaar zijn met het openbaar vervoer, zoals het collectief vervoer, geldt dat uitsluitend rekening gehouden moet worden met de verplaatsingen in de directe woon- en leefomgeving. De directe woon- en leefomgeving kan het beste beschreven worden in te bereiken bestemmingen. Deze bestemmingen hebben een bereik van maximaal 5 zones vanaf de plaats van vertrek binnen het vervoersgebied. Dit betekent dat de directe woon- en leefomgeving zich kan uitstrekken over de gemeentegrens. Voorbeelden van te bereiken bestemmingen zijn o.a. winkels van de grotere winkelketen, een sporthal of zwembad waar ook gehandicaptensport plaatsvindt, een ziekenhuis om op bezoek te gaan bij familie/kennissen, een NS-station om buiten de regio te kunnen reizen. Steeds zal echter, aan de hand van de concrete omstandigheden van het geval bekeken dienen te worden tot hoever de gemeentelijke compensatieplicht in een individueel geval reikt. De gemeente Roermond biedt aan mensen die, vanwege aantoonbare beperkingen geen gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer, de mogelijkheid om gebruik te maken van een collectief vervoersysteem, genaamd Regiotaxi. De belangrijkste kenmerken en voorwaarden van Regiotaxi zijn: Regiotaxi is collectief vervoer (men reist samen met anderen en ritten worden gecombineerd); is vraagafhankelijk (men dient minimaal één uur voordat men wil reizen te reserveren) en biedt service van deur-tot-deur; Deelname aan het collectief vervoersysteem is alleen mogelijk indien men in bezit is van een vervoerpas. Deze pas wordt kosteloos ter beschikking gesteld indien er sprake is van aantoonbare beperkingen waardoor een gehandicapte geen gebruik kan maken van het openbaar vervoer; Het systeem voorziet in begeleiding: enerzijds ingeval sprake is van medisch noodzakelijke begeleiding tijdens de reis (verzorging, toediening van medicatie, noodzaak van voortdurende begeleiding) bestaat de mogelijkheid (na indicatie) om kosteloos één begeleider mee te laten reizen (niet persoonsgebonden). De gehandicapte die is aangewezen op medische begeleiding krijgt hiervan een vermelding op zijn of haar vervoerpas (de medisch begeleider heeft dus zelf geen vervoerpas nodig). Daarnaast bestaat de mogelijkheid om bij de NS (tel. 0900-1462) een OV-begeleiderskaart aan te vragen op naam van de cliënt. Hierdoor wordt men in de gelegenheid gesteld altijd een persoon tijdens een rit met Regiotaxi gratis mee te laten reizen; Regiotaxi werkt op aanvraag: er geldt een vooraanmeld tijd van minimaal één uur; Het systeem is vanaf 6 uur ’s morgens (op zaterdag en zondag vanaf 07.00 uur) tot 24.00 uur (op vrijdag, zaterdag en zondag tot 01.00 uur) opengesteld; Er bestaat een marge in het ophalen van een kwartier eerder tot een kwartier later dan het afgesproken ophaaltijdstip. Men betaalt (bij instap) altijd één opstapzone en vervolgens een zelfde tarief per te reizen zone; De zones en de tarieven per zone binnen het vervoergebied van Regiotaxi zijn gerelateerd aan de openbaar vervoerzonesystematiek; Het vervoergebied van Regiotaxi strekt zich uit tot en met 5 openbaar vervoerzones (inclusief de instapzone) in alle windrichtingen (binnen Nederland). Voor vervoer naar verder gelegen bestemmingen dan 5 openbaar vervoerzones, kan gebruik worden gemaakt van Valys. Met behulp van Valys kan iedere bestemming binnen Nederland worden bereikt. Meer informatie over Valys, de voorwaarden en het aanvragen van een vervoerpas Valys, is op te vragen bij de gemeente en Valys: www.Valys.nl, Valys Klantenservice, postbus 357 8260 AJ Kampen, tel 0900-9630.
46
Collectief vervoer en de noodzaak tot het aanbieden van een aanvullende voorziening In voorkomende gevallen is het alleen aanbieden van deelname aan het collectief vervoersysteem niet voldoende: volgens vaste jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep, geldt de noodzaak van een aanvullende voorziening, indien sprake is van een loopafstand van maximaal 100 meter, waarbij men voor iedere verplaatsing op gemotoriseerd vervoer is aangewezen. In een dergelijk geval maakt de persoon met een loopafstand van maximaal 100 meter namelijk meerkosten ten opzichte van een niet beperkt persoon: een niet beperkt persoon zou voor een dergelijke verplaatsing namelijk gebruik maken van de fiets of zich lopend verplaatsen. Om de betreffende beperkte persoon in deze meerkosten tegemoet te komen dient, naast het aanbieden van deelname aan Regiotaxi, een aanvullende voorziening te worden aangeboden. Deze aanvullende voorziening kan bestaan uit: een aanvullende financiële tegemoetkoming in de meerkosten van het vervoer over de korte afstand; het verstrekken van een aantal gratis te reizen zones of het verstrekken van een vervoersvoorziening in natura zoals een scootmobiel of elektrische buitenrolstoel. Vereist is hierbij uiteraard wel dat de persoon met beperkingen in staat kan worden geacht om zich op verantwoorde wijze met een dergelijke voorziening te kunnen verplaatsen. De gemeente Roermond heeft in beginsel gekozen om als aanvullende voorziening een scootmobiel te verstrekken (mits voldaan aan de daarvoor gestelde voorwaarden). Hierbij geldt in principe een loopafstand van maximaal 100 meter, waarbij verder een individuele afweging dient plaats te vinden voor wat betreft de vervoersbehoefte van de persoon in relatie tot de maximale loopafstand. Ook bij personen met een loopafstand van meer dan 100 meter, maar minder dan 800 meter, zal het college beoordelen of een voorziening voor de zeer korte afstand noodzakelijk is. Echter, indien iemand nog in staat is om zich per fiets te verplaatsen, waarbij ook het gebruik van fietsen waaronder bijvoorbeeld ook de snorfiets, elektrische fiets en fiets met verlaagde instap, in acht wordt genomen, geldt dit als een voorliggende voorziening. Een open elektrische buitenwagen (scootmobiel) Een persoon met beperkingen kan voor een scootmobiel in aanmerking worden gebracht, indien de loopafstand minder is dan 100 meter en hij/zij niet kan fietsen. Er dient sprake te zijn van een substantiële vervoersbehoefte (vervoersbehoefte die noopt tot frequent gebruik van het middel) in de directe woon- en leefomgeving van de persoon met beperkingen, ten behoeve van de zelfredzaamheid en participatie in de samenleving. Ook dient de persoon met beperkingen te beschikken over voldoende verkeersinzicht, handelingssnelheid en rijvaardigheden om veilig aan het verkeer te kunnen deelnemen. Indien nodig bestaat de mogelijkheid van trainingslessen. Een scootmobiel kan in aanvulling op het collectief vervoer worden verstrekt. Beleidslijn ten aanzien van visueel- en verstandelijk gehandicapten en collectief vervoer Visueel en verstandelijk gehandicapten die onder begeleiding gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer komen om die reden niet in aanmerking voor deelname aan het collectieve vervoersysteem. Echter, de benodigde begeleiding is vaak niet aanwezig. Om deze groep mensen toch in de gelegenheid te stellen zich zelfstandig te kunnen verplaatsen op momenten dat er geen begeleiding aanwezig is (en er dan sprake is van compensatieplicht in het kader van de Wmo), geldt de volgende beleidslijn: Visueel en verstandelijk gehandicapten die, zonder begeleiding geen gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer, kunnen in aanmerking worden gebracht voor deelname aan het collectieve vervoersysteem Regiotaxi. Voorwaarde daarbij is dat dit geobjectiveerd is middels hoogwaardige intake of middels het inwinnen van een extern medisch advies.
47
Overige Vervoersvoorzieningen Vervoerskostenvergoeding eigen auto Personen voor wie het collectief vervoer geen geschikte compenserende voorziening is, kunnen, na vaststelling van de vervoersbehoefte, in aanmerking worden gebracht voor een financiële tegemoetkoming voor gebruik van eigen auto. De hoogte van de vervoerskostenvergoeding voor de eigen auto is toereikend om 2000 kilometer op jaarbasis, in een straal van 15 tot 20 kilometer te kunnen reizen. Van belang hierbij is dat, steeds individueel gericht, andere vervoersvoorzieningen (combinatie van vervoersvoorzieningen en de mate waarin deze voorzien in de vervoerbehoefte) bij de beoordeling worden betrokken. Bij het verstrekken van voorzieningen die af te leiden zijn van de auto, beoordeelt het college of er sprake is van meerkosten ten opzichte van de periode voordat de beperkingen ontstonden. Alleen dan komt men in aanmerking voor een individuele voorziening. In artikel 4 van het Besluit Maatschappelijke Ondersteuning is het normbedrag opgenomen voor het gebruik van de eigen auto, gebaseerd op een af te leggen afstand van 2000 kilometer per jaar op basis van de onbelaste kilometervergoeding. Er is geen declaratieverplichting. Hoogte van de forfaitaire vervoerskostenvergoeding taxi en rolstoeltaxi Voor wat betreft de (rolstoel)taxivergoeding wordt geen bedrag aangegeven. Kilometers tot een straal van 20 kilometer vanaf het woonadres worden op declaratiebasis vergoed tot maximaal 2000 kilometer op jaarbasis (met inachtneming van de Regeling maximumtarief en bekendmaking tarieven taxivervoer). Autoaanpassing Primair is hierbij de vraag aan de orde of het mogelijk maken van het gebruik van de eigen auto een goedkopere oplossing is dan de verlening van andere compenserende vervoersvoorzieningen zoals collectief vervoer en taxikostenvergoeding. Het kan zijn dat iemand door zijn beperkingen geen gebruik kan maken van het collectief vervoerssysteem en ook niet van een individuele taxi bijvoorbeeld vanwege de wachttijden die dit met zich meebrengt. Een andere mogelijkheid is dat iemand geweigerd wordt door de taxibedrijven vanwege onbeheersbare incontinentie. Wanneer collectief vervoer of een taxi wel aangemerkt kan worden als een compenserende voorziening, dan is een deelnemerspas collectief vervoer of een taxikostenvergoeding de goedkoopst compenserende oplossing. Zo niet dan wordt onderzocht of autoaanpassing een oplossing kan bieden. In het algemeen geldt dat de aan te passen auto niet ouder mag zijn dan 3 jaar. De aanpassingen moeten nog 5 tot 7 jaar meegaan. Is een auto ouder dan 3 jaar, dan dient een onderzoek ingesteld te worden naar de technische staat en de te verwachten levensduur van de auto. Om te bepalen welke aanpassingen in aanmerking komen voor vergoeding, dient te worden uitgegaan van de zgn. restreints op het rijbewijs van de gehandicapte (beperkende bepalingen, zoals vastgesteld door het Centraal Bureau Rijvaardigheid). Zonder deze aanpassingen aan het voertuig mag de belanghebbende niet aan het verkeer deelnemen. Ook de keuringskosten (indien noodzakelijk) komen voor vergoeding in aanmerking. De kosten van automatische transmissie, stuurbekrachtiging, airco,trekhaak, cruisecontrol, raamblindering en elektrische raambediening komen niet voor vergoeding in aanmerking (algemeen gebruikelijk). De aanvrager dient minimaal twee offertes aan te vragen. Aanpassingen aan een auto, uit andere hoofde dan de hiervoor genoemde, vereist een medische noodzaak en dient objectief te worden vastgesteld middels een extern medisch advies.
48
Een (aangepaste) bruikleenauto Een bruikleenauto wordt in het kader van de Wmo in principe niet verstrekt, alleen indien andere (goedkopere) vervoersvoorzieningen niet compenserend zijn. Het gezamenlijk reizen van gezinsleden is geen doorslaggevend argument voor de verstrekking van een bruikleenauto. In het algemeen gaat het om ritten van betrekkelijk korte duur, en daarmee vormt het gescheiden reizen van gezinsleden geen bezwaar. Ook het tijdens de reis moeten verzorgen van de persoon met beperkingen is geen automatisme om over te gaan tot de verstrekking van een bruikleenauto. Dat geldt eveneens indien een voorheen verstrekte bruikleenauto voor vervanging in aanmerking komt. In dat geval zal opnieuw worden nagegaan wat in de gegeven situatie de goedkoopst compenserende oplossing is. Een (aangepaste) gesloten buitenwagen Een gesloten buitenwagen is een specifiek invalidenvoertuig. Overdekte motorinvalidenwagens bieden bescherming tegen weersomstandigheden. Een rijbewijs is niet noodzakelijk. Slechts in (zeer) uitzonderlijke gevallen, wanneer andere vervoersvoorzieningen onvoldoende oplossing bieden, kan tot de verstrekking van een gesloten buitenwagen worden overgegaan (zie ook verder onder bruikleenauto). Stallingsmogelijkheid van een elektrisch/via hulpmotor aangedreven verplaatsingshulpmiddel Indien een gehandicapte in aanmerking wordt gebracht voor verstrekking in bruikleen van een elektrisch/via hulpmotor aangedreven verplaatsingshulpmiddel (bijvoorbeeld scootmobiel of elektrische buitenrolstoel), dient de gehandicapte in beginsel zelf zorg te dragen voor een adequate stallings- en oplaadmogelijkheid. In principe dient er een stalling aanwezig te zijn bij de woning van de persoon met beperkingen of dient er de mogelijkheid te bestaan om bijvoorbeeld de scootmobiel veilig buiten te stallen onder bijvoorbeeld een afdekzeil of afdak. De levensduur van een middel voorzien van een elektrische hulpmotor wordt verlengd als deze structureel binnen of droog gestald kan worden. Voor een berging of schuur geldt als uitgangspunt dat er voor iedere huisgenoot (met uitzondering van de persoon met beperkingen) één fiets gestald kan worden. Voor alle andere zaken die in een berging of schuur staan moet een andere plek gezocht worden. Als er naast de fietsen niet voldoende ruimte aanwezig is om het hulpmiddel te stallen, zal voor het middel een andere oplossing gezocht moeten worden in het kader van de Wmo. In geval de garage bij de woning de enige adequate stallingsmogelijkheid en/of oplaadmogelijkheid biedt en de garagepoort de enige toegang is om de garage te bereiken, kan onder omstandigheden deze toegang tot de garage worden aangepast. De omstandigheden waaronder een dergelijke aanpassing kan worden gehonoreerd zijn: er dient sprake te zijn van beperkingen waardoor de gehandicapte niet zelfstandig de garagedeur kan openen en dichtdoen en daarnaast moet er sprake zijn van afwezigheid of onmogelijkheid van huisgenoten of derden om de garagepoort te bedienen. Slechts indien aan al deze voorwaarden is voldaan kan een garagepoort worden aangepast in het kader van de Wmo, aangezien een garage normaliter niet is aan te merken als behorende bij het normale gebruik van de woning. Fietsen in bijzondere uitvoering Het gaat hier met name over fietsen in bijzondere uitvoering. De fietsen die worden verstrekt zijn over het algemeen fietsen waarvan een persoon zonder beperkingen geen gebruik hoeft te maken. Dergelijke fietsen kunnen ook verstrekt worden bij een loopafstand van meer dan 800 meter. Bij personen tot en met 17 jaar worden dergelijke fietsen verstrekt in bruikleen, aangezien zij vanwege groei regelmatig een grotere fiets nodig hebben. Vanaf 18 jaar (volwassen model) worden deze fietsen in de regel in eigendom verstrekt. Voorbeelden van fietsen in bijzondere uitvoering zijn: driewielfiets, duo-fiets, verlengde fiets, rolstoelfiets, aankoppelfiets.
49
Een aantal bijzondere fietsen zijn algemeen gebruikelijk en worden derhalve niet verstrekt of vergoed. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om de elektrische fiets, de spartamet, de tandem, de tandemet en de fiets met verlaagde instap. Autostoeltje en fietszitje Het autostoeltje en fietszitje worden in eigendom verstrekt in de vorm van een financiële tegemoetkoming. Bij kinderen kleiner dan 1 meter en 35 cm. zijn de kosten van een autostoeltje en fietszitje algemeen gebruikelijk en de kosten komen daarom niet voor vergoeding in aanmerking; alleen eventuele meerkosten komen voor vergoeding in aanmerking. Bij kinderen groter dan 1 meter en 35 centimeter zijn deze voorzieningen niet meer algemeen gebruikelijk. De Gehandicapten Parkeerplaats en Parkeerkaart Hier is sprake van twee Wmo-gerelateerde voorzieningen. Deze worden verstrekt door de afdeling Publiekszaken van de gemeente Roermond. De kosten van het aanleggen van een gehandicaptenparkeerplaats kan het college op grond van artikel 29 BABW verhalen op de belanghebbende (zoals onder andere plaatsing van een verkeersbord, de markering van het wegdek met strepen en onderhoud). Ook kunnen de kosten van het advies naar aanleiding van de aanvraag tot het verkrijgen van een gehandicaptenparkeerplaats bij belanghebbende in rekening worden gebracht. Het college is op grond van de Wmo niet verplicht om een voorziening in de kosten van een gehandicaptenparkeerplaats (aanlegkosten en keuringskosten) te verstrekken. Het is gemeentelijke beleidsvrijheid om bovengenoemde kosten als een voorziening in het kader van de Wmo te vergoeden. Het beleid van de gemeente Roermond op dit punt is dat alleen dan de kosten van aanleg van een gehandicaptenparkeerplaats vergoed worden, indien het vervoer in het kader van het leven van alle dag in de directe woon- en leefomgeving van de persoon met beperkingen niet anders kan dan per eigen auto en er sprake is van een loopafstand van minder dan 100 meter. Als blijkt dat belanghebbende gebruik kan maken van het collectief vervoer of (rolstoel)taxikostenvergoeding, komen de aanlegkosten van een gehandicaptenparkeerplaats in het kader van de Wmo niet voor vergoeding in aanmerking, aangezien ook hier het primaat van het collectief vervoer van toepassing is. De kosten in verband met de aanvraag van een gehandicaptenparkeerkaart, bestaande uit keuringsen legeskosten, komen niet voor vergoeding in aanmerking. Oplaadkosten van elektrische rolstoel en scootmobiel De kosten voor het opladen van de accu’s van elektrische rolstoelen en scootmobielen komen, in het kader van de Wmo, niet voor vergoeding in aanmerking. Gewenningslessen elektrische rolstoel en scootmobiel Het goed kunnen omgaan met een rolstoel vergt een zekere vaardigheid, die door middel van training verkregen kan worden. Dit geldt vooral voor het gebruik van de elektrische rolstoel en scootmobiel waarmee aan het verkeer wordt deelgenomen. Aanvragers kunnen van de 1e lijns ergotherapie via hun ziektekostenverzekering rolstoeltraining in de thuissituatie krijgen. Aanvragers die tijdelijk in een ziekenhuis, verpleeghuis of revalidatiecentrum verblijven krijgen daar vaak al rolstoeltraining via de ergotherapie, zodat verdere training in het kader van de Wmo hierna niet meer noodzakelijk is. Aanvragers die niet kunnen beschikken over deze voorliggende voorzieningen kunnen in aanmerking komen voor gewenningslessen via de gemeente. Vanuit de Wmo worden max. 5 trainingslessen via de leverancier aangeboden/vergoed.
50
Resultaat 8: de mogelijkheid om contacten te hebben met medemensen en deel te nemen aan recreatieve, maatschappelijke of religieuze activiteiten Inleiding In dit hoofdstuk worden de 8 te bereiken resultaten nader uitgewerkt waarbij de volgorde, zoals opgenomen in de respectievelijke artikelen van de verordening, wordt gevolgd. Omwille van de duidelijkheid wordt hier nogmaals aangegeven dat om te komen tot een goede beoordeling van de compensatieverplichting, het gesprek steeds eenzelfde route kent: - het formuleren van het te bereiken resultaat - het in kaart brengen van de beperkingen, persoonskenmerken en ondersteuningsbehoefte - onderzoeken van de eigen mogelijkheden (eigen kracht en sociaal netwerk) - het beoordelen van alle mogelijke voorliggende voorzieningen - om uiteindelijk te komen bij nog eventueel noodzakelijke en door de gemeente te verstrekken individuele voorzieningen. Afwegingskader 1. Het laatste op grond van artikel 4 lid 1 Wmo genoemde resultaat is een heel algemene. Het gaat daarbij om de mogelijkheid deel te nemen aan recreatieve, maatschappelijke en religieuze activiteiten, dat wil zeggen deel te kunnen nemen aan het leven van alledag. Een belangrijke voorwaarde hiervoor zit in een ander te bereiken resultaat: het zich lokaal verplaatsen per vervoermiddel. 2. Om dit resultaat te bereiken kan voor maatschappelijke en religieuze activiteiten een vervoersvoorziening getroffen worden en voor recreatieve activiteiten een sportrolstoel worden verstrekt. 3. Het college beoordeelt altijd eerst of andere, algemeen gebruikelijke, voorliggende en andere gemakkelijk zelf te realiseren voorzieningen mogelijk zijn. Als het gaat om een vervoerprobleem zal het college eerst beoordelen of dit via het zevende resultaat opgelost kan worden. 4. Indien belanghebbende actief lid is van een gehandicaptensportvereniging, kan deze voor een sportrolstoel in aanmerking worden gebracht indien belanghebbende zonder sportrolstoel, op grond van de beperkingen, niet in staat is tot sportbeoefening. Verstrekking van een sportrolstoel vindt plaats in de vorm van een gemaximeerde vergoeding. Aanvrager krijgt, hiertoe geïndiceerd, een bedrag waarmee voor een periode van 3 jaar een sportrolstoel aangeschaft en onderhouden kan worden. Betaling vindt plaats aan belanghebbende zelf of rechtstreeks aan de leverancier van de sportrolstoel na overlegging van de definitieve nota. Indien de kosten van de gekozen rolstoel de gemaximeerde vergoeding overschrijden, dient aanvrager de meerkosten zelf te betalen. Na afloop van de periode van 3 jaar, volgt geen automatische vervanging van de sportrolstoel, maar zal, bij het verzoek tot vervanging, een beoordeling plaatsvinden van de technische staat van de sportrolstoel. Afhankelijk daarvan wordt al dan niet overgegaan tot verstrekking van een nieuwe gemaximeerde vergoeding. Topsport zal net als bij niet-gehandicapten, vaak hogere uitgaven vergen voor sporthulpmiddelen en vanuit de Wmo vindt hiervoor geen compensatie plaats. Topsport zal vaak een beroep op sponsoring noodzakelijk maken en dit uitgangspunt geldt ook voor de elektrische sportrolstoel. Recreatieve activiteiten worden niet onder sport gerekend. De enige sportvoorziening die wordt verstrekt is de sportrolstoel. Net als in de AAW en de Wvg is gekozen voor deze beperking.
51
HOOFDSTUK 5. WIJZE VAN VERSTREKKING Inleiding Artikel 6 van de Wmo bepaalt in lid 1 het volgende: “Het college van burgemeester en wethouders biedt personen die aanspraak hebben op een individuele voorziening de keuze tussen het ontvangen van een voorziening in natura of het ontvangen van een hiermee vergelijkbaar en toereikend persoonsgebonden budget, waaronder de vergoeding voor een arbeidsverhouding als bedoeld in artikel 5, eerste lid, van de Wet op de loonbelasting 1964, tenzij hiertegen overwegende bezwaren bestaan.” Door deze bepaling zijn er in de Wmo drie vormen van verstrekking mogelijk om het resultaat dat bereikt moet worden: het compenseren van problemen die een aanvrager ondervindt, te bereiken. De eerste mogelijkheid is de voorziening in natura. Daarmee wordt bedoeld dat de gemeente de aanvrager een voorziening verstrekt, die hij of zij kant en klaar krijgt. En met de voorziening die betrokkene in natura krijgt moet het probleem voldoende gecompenseerd zijn. De tweede mogelijkheid is de in artikel 6 Wmo verplicht gestelde mogelijkheid een alternatief te ontvangen in de vorm van een persoonsgebonden budget. Na een wetswijziging die sinds 1 januari 2010 van kracht is, zijn er voor het persoonsgebonden budget als het gaat om hulp bij het huishouden twee mogelijkheden om dit in te vullen. De derde mogelijkheid van verstrekking is de financiële tegemoetkoming, zo blijkt uit artikel 7, lid 2 Wmo: ‘Een persoonsgebonden budget en een financiële tegemoetkoming voor een bouwkundige of woontechnische ingreep in of aan een woonruimte wordt verleend aan de eigenaar van de woonruimte. Artikel 6 is van overeenkomstige toepassing’. Als het gaat om bouwkundige woonvoorzieningen is de gemeente verplicht om een financiële tegemoetkoming uit te betalen aan de eigenaar van de woning. Een dergelijke financiële tegemoetkoming kan alleen al om die reden in sommige situaties geen persoonsgebonden budget zijn. Dat gaat immers rechtstreeks naar de aanvrager. Ook is sprake van een (forfaitaire) financiële tegemoetkoming bij de verhuiskostenvergoeding, een taxi- of rolstoeltaxikostenvergoeding op declaratiebasis en de autokostenvergoeding. Afwegingskader Verstrekking in natura Bij een voorziening in natura verstrekt het college deze. Wordt een voorziening in natura verstrekt, dan zal toekenning ook bij beschikking plaatsvinden. In de beschikking worden de voorwaarden opgenomen waaronder verstrekking plaatsvindt. Bij een voorziening in natura mag een eigen bijdrage worden gevraagd, net als bij een persoonsgebonden budget. De te betalen eigen bijdrage wordt door de gemeente slechts aangekondigd, aangezien berekening en inning plaats zal vinden door het CAK. Zorg in natura en hulp bij het huishouden De gemeente indiceert en geeft ingeval sprake is van een indicatie aan de aanvrager een beschikking af en informeert de door aanvrager gekozen zorgaanbieder middels een indicatiebericht. De zorgaanbieder maakt vervolgens een afspraak met aanvrager hoe de zorg in te zetten.
52
Zorg in natura en woningaanpassing De gemeente indiceert en vraagt offerte(s) op en neemt aan de hand daarvan een besluit. Vervolgens geeft de gemeente opdracht tot uitvoering en na gereedmelding en controle volgt betaling aan de leverancier/uitvoerder door de gemeente. Zorg in natura en hulpmiddel De gemeente indiceert en kan op basis van eisenpakket en selectie een hulpmiddel in bruikleen verstrekken. Het hulpmiddel kan in bruikleen worden verstrekt via Kersten Revalidatietechniek of Welzorg. In het geval van Kersten Revalidatietechniek gaat het in de meeste gevallen om hulpmiddelen die eigendom zijn van de gemeente en via genoemd bedrijf door de gemeente in bruikleen worden verstrekt middels een bruikleenovereenkomst. Indien Welzorg de leverancier is van het hulpmiddel is Welzorg degene die het hulpmiddel in bruikleen aan aanvrager verstrekt en is het de gemeente die het hulpmiddel huurt van Welzorg. Tussen Welzorg en gebruiker wordt een bruikleenovereenkomst afgesloten. Voor hulpmiddelen die eigendom zijn van de gemeente heeft de gemeente een onderhoudscontract afgesloten en worden de kosten hiervan aan de leverancier vergoedt (Kersten Revalidatietechniek). Welzorg draagt zorg voor het onderhoud aan hun eigen hulpmiddelen. Voor reparatie geldt t.a.v. de eigendommiddelen van de gemeente dat altijd wordt nagegaan of er sprake is van reparatie ten gevolge van onoordeelkundig gebruik. In dat geval kan de gemeente de kosten verhalen op gebruiker. Is van onoordeelkundig gebruik geen sprake zullen de kosten door de gemeente rechtstreeks vergoed worden aan de leverancier. Verstrekking als financiële tegemoetkoming Naast de voorziening in natura kan ook een financiële tegemoetkoming worden toegekend. Het aantal mogelijkheden voor een financiële tegemoetkoming is beperkt: het zal gaan om een bouwkundige woonvoorziening, uit te betalen aan de eigenaar van de woning (artikel 7 lid 2 Wmo), een verhuiskostenvergoeding, of een financiële tegemoetkoming voor gebruik van een auto, taxi of een rolstoeltaxi. Ook bij een financiële tegemoetkoming zal de beschikking waarin dit bedrag wordt toegekend voorwaarden kunnen bevatten over de besteding van de financiële tegemoetkoming. En ook bij een financiële tegemoetkoming moet verantwoording afgelegd worden over de besteding van de tegemoetkoming, tenzij het om een forfaitair bedrag gaat: een forfaitair bedrag voor een verhuizing kan vrij worden besteed, mits er daadwerkelijk verhuisd wordt. Dat een eigen aandeel van toepassing is wordt door de gemeente slechts aangekondigd, aangezien berekening en inning plaats zal vinden door het CAK. Financiële tegemoetkoming en woonvoorziening De gemeente indiceert, formuleert een eisenpakket en kan de tegemoetkoming vaststellen op basis van de ‘lijst eenheidsprijzen verkorte procedure woningaanpassing’. Het gaat in deze situatie om woningaanpassingen van beperkte omvang. Indien genoemde prijslijst gelet op de omvang van de woningaanpassing niet bruikbaar is wordt de voorlopige toekenning gebaseerd op een of meer op te vragen offertes. Bij een huurwoning volgt betaling aan de woningeigenaar. Financiële tegemoetkoming en verhuiskostenvergoeding Indien verhuizen de goedkoopst compenserende voorziening betreft wordt aan belanghebbende een verhuiskostenvergoeding verstrekt, zijnde een forfaitaire financiële tegemoetkoming (een bedrag los van de werkelijke kosten). Financiële tegemoetkoming en (rolstoel)taxikostenvergoeding Vergoeding van deze kosten vindt plaats op declaratiebasis, tot maximaal 2000 kilometer op jaarbasis (met inachtneming van de Regeling maximumtarief en bekendmaking tarieven taxivervoer). Kilometers tot een straal van 20 kilometer vanaf het woonadres worden op declaratiebasis vergoed.
53
Financiële tegemoetkoming en eigen auto/bruikleenauto Indien aanvrager volgens indicatie aangewezen is op deze voorziening, wordt een tegemoetkoming per maand verstrekt volgens een jaarlijks vast te stellen normbedrag. Zie hiervoor Besluit maatschappelijke ondersteuning gemeente Roermond. Persoonsgebonden budget. Een persoonsgebonden budget (PGB) is een geldbedrag bedoeld om zelf hulp bij het huishouden of een voorziening mee aan te schaffen of te betalen. Het college bepaalt of een persoonsgebonden budget wordt toegekend. Op dit PGB kan een eigen bijdrage in mindering worden gebracht, tenzij het om een rolstoel gaat. Het verschil tussen een PGB en een financiële tegemoetkoming is klein. Helder is wel dat bij een bouwkundige woningaanpassing niet gesproken kan worden van een PGB, omdat die aan de eigenaar moet worden uitbetaald (tenzij eigenaar tevens de belanghebbende is). PGB en woningaanpassing Een PGB kan alleen verstrekt worden indien de belanghebbende de woning in eigendom heeft. In dat geval zal de belanghebbende moeten zorg dragen voor één of meer offertes. Op basis van aangeleverde offertes stelt de gemeente de hoogte van het PGB vast en verstrekt op basis hiervan een voorlopige toekenning. Belanghebbende geeft daarna opdracht tot uitvoering en meldt de aanpassing nadien gereed. De gemeente controleert de uitvoering van de aanpassing op basis van facturen en betaalt indien akkoord aan belanghebbende. PGB en roerende woonvoorziening De gemeente stelt na indicatie de hoogte van het PGB vast op basis van de waarde van de voorziening die de gemeente in natura (bruikleen) zou hebben verstrekt. Indien er een depothulpmiddel aanwezig is dan wordt het PGB gebaseerd op de waarde van het depothulpmiddel. Is er geen gelijk depothulpmiddel aanwezig, dan wordt de hoogte van het PGB vastgesteld op de nieuwwaarde minus de door de gemeente via de leverancier te verkrijgen korting. Het PGB dient volledig besteed te worden ten behoeve van de aanschaf van de roerende woonvoorziening, die de beperkingen opheft of vermindert en voldoet aan het vooraf bepaalde resultaat en dient toereikend te zijn gedurende de afschrijvingstermijn van de referentievoorziening, te stellen op een periode van 7 jaar. Indien sprake is van een PGB-bedrag gebaseerd op een depothulpmiddel, zal sprake zijn van een naar rato kortere afschrijvingstermijn. Of een hulpmiddel, ten gevolge van het verstrijken van de afschrijvingsperiode, voor vervanging in aanmerking komt, wordt bepaald aan de hand van een technische inspectie. Voor onderhoud verstrekt de gemeente een vergoeding welke op jaarbasis gelijk is aan de vergoeding die de gemeente voor een soortgelijke voorziening betaalt indien de voorziening in eigendom is van de gemeente. Vergoeding vindt plaats op basis van het overleggen van een factuur. Voor reparatie geldt dat de kosten op factuurbasis worden vergoed, dit nadat vastgesteld is dat de reparatie niet het gevolg is van onoordeelkundig gebruik. In dat geval zijn de kosten voor eigen rekening. PGB en HBH De gemeente bepaalt de omvang van het PGB. Een PGB wordt verleend voor een periode die aanvangt op de dag waarop het recht op een PGB is ontstaan; het PGB gaat niet in vóór de datum van aanvraag, tenzij er voorafgaand schriftelijk toestemming is gegeven door het college. Het te verstrekken PGB moet gezien worden als een voorschot: aan het eind van het jaar of eerder, als sprake is van een tussentijdse beëindiging, moet het PGB verantwoord worden Het college geeft de aanvrager per periode een voorschot op het verleende PGB.
54
Bij PGB voor Hbh is sprake van een dienst. Bij diensten gaat het om de betaling van tijd aan dienstverleners. De uitbetaling zal dan ook plaats vinden per uur of een gedeelte daarvan. Het uurbedrag wordt door het college van burgemeester en wethouders vastgesteld en kan elk jaar aangepast worden aan de economische ontwikkelingen. Het uurbedrag wordt vastgelegd in het Besluit maatschappelijke ondersteuning gemeente Roermond. Bepaald is in artikel 6 lid 1 Wmo dat het uurbedrag vergelijkbaar met zorg in natura moet zijn en bovendien toereikend. Dat betekent dat het bedrag tenminste het minimumloonbedrag zal moeten zijn. Er zijn twee mogelijkheden: het gaat om een arbeidsovereenkomst of om een overeenkomst opdrachtgever-opdrachtnemer. In het eerste geval ontstaan er weer twee situaties: betrokkene werkt op minder dan 4 dagen of betrokkene werkt op meer dan 3 dagen bij dezelfde persoon. Als het minder dan 4 dagen zijn mag bruto uitbetaald worden en zorgt iemand zelf voor eventuele betaling van belastingen en verzekeringen. Werkt iemand meer dan 3 dagen in de week dan is de werkgever verantwoordelijk voor de afdracht van belastingen en verplichte premies voor diverse verzekeringen. In deze beide situaties moet het minimum (jeugd)loon in ieder geval betaald worden. Is sprake van een overeenkomst opdrachtgeveropdrachtnemer dan zal het veelal gaan om een zzp-er, een zelfstandige zonder personeel en is men niet gebonden aan het minimum (jeugd)loon en hoeft geen afdracht plaats te vinden door de opdrachtgever. Er is sprake van verschillende uurtarieven, afhankelijk van de vorm van verstrekking (Alpha, Hbh en Hbh+). Bij een PGB voor hulp bij het huishouden is geen bedrag aan overhead toegevoegd. Dit is niet nodig omdat de gemeente de kosten van de ondersteuning rechtstreeks betaalt aan de Sociale Verzekerings Bank. PGB en rolstoel Bij een PGB is de voorziening die de aanvrager/betrokkene als voorziening in natura zou ontvangen voor het college uitgangspunt voor de hoogte van het bedrag. Wat betreft de voorzieningen maakt het college per toekenning een berekening afgeleid van bijvoorbeeld een offerte. Daarbij zal veelal sprake zijn van kortingen, omdat via een contract met een leverancier een grote hoeveelheid voorzieningen afgenomen wordt. Deze korting wordt doorberekend naar het PGB. Het is immers niet de bedoeling dat een PGB meer geld gaat kosten dan verstrekking in natura. Over het algemeen zal er van uitgegaan kunnen worden dat ook met een PGB een voorziening met korting zal kunnen worden aangeschaft. Is dat niet het geval dan zal beoordeeld moeten worden of niet het volledige bedrag zonder korting vergoed zal moeten worden omdat anders het te bereiken resultaat onbereikbaar wordt. Verder zal worden uitgegaan van de situatie die er zou zijn als de voorziening in natura zou worden verstrekt. Zou er in natura een voorziening vanuit het depot verstrekt worden, omdat er een geschikte voorziening aanwezig is, dan zal het bedrag van het PGB op deze depotvoorziening gebaseerd worden. Daarbij wordt rekening gehouden met de nog resterende afschrijvingsperiode bij het bepalen van de hoogte van het bedrag. Voor onderhoud verstrekt de gemeente een vergoeding welke op jaarbasis gelijk is aan de vergoeding die de gemeente voor een soortgelijke voorziening betaalt indien de voorziening in eigendom is van de gemeente. Vergoeding vindt plaats op basis van het overleggen van een factuur. Voor reparatie geldt dat de kosten op factuurbasis worden vergoed, dit nadat vastgesteld is dat de reparatie niet het gevolg is van onoordeelkundig gebruik. In dat geval zijn de kosten voor eigen rekening. Indien sprake is van een elektrische rolstoel voor gebruik buitenshuis, dan moet deze WA verzekerd zijn. De kosten van de WA-verzekering komen voor vergoeding in aanmerking, waarbij de hoogte van de vergoeding gebaseerd wordt op de kosten die de gemeente zou moeten betalen indien sprake was van een natura voorziening.
55
Het PGB dient volledig besteed te worden ten behoeve van de aanschaf van een rolstoelvoorziening, die de beperkingen opheft of vermindert en voldoet aan het vooraf bepaalde resultaat en de bijkomende kosten zoals hierboven benoemd en dient toereikend te zijn gedurende de afschrijvingstermijn van de referentievoorziening, te stellen op een periode van 7 jaar. Indien sprake is van een PGB-bedrag gebaseerd op een depothulpmiddel, zal sprake zijn van een naar rato kortere afschrijvingstermijn. Of een hulpmiddel, ten gevolge van het verstrijken van de afschrijvingsperiode, voor vervanging in aanmerking komt, wordt bepaald aan de hand van een technische inspectie. PGB en vervoersvoorziening In plaats van een vervoersvoorziening in natura, kan de gemeente ook een PGB verstrekken om de voorziening zelf aan te schaffen. In het algemeen kan gesteld worden dat de uitgangspunten voor het PGB voor een vervoersvoorziening gelijk is aan het gestelde onder PGB voor een rolstoel. Bij een PGB is de voorziening die de aanvrager/betrokkene als voorziening in natura zou ontvangen voor het college uitgangspunt voor de hoogte van het bedrag. Zou er in natura een voorziening vanuit het depot verstrekt worden, omdat er een geschikte voorziening aanwezig is, dan zal het bedrag van het PGB op deze depotvoorziening gebaseerd worden. Daarbij wordt rekening gehouden met de nog resterende afschrijvingsperiode bij het bepalen van de hoogte van het bedrag. Het PGB dient volledig besteed te worden ten behoeve van de aanschaf van een rolstoelvoorziening, die de beperkingen opheft of vermindert en voldoet aan het vooraf bepaalde resultaat en de bijkomende kosten zoals hierboven benoemd en dient toereikend te zijn gedurende de afschrijvingstermijn van de referentievoorziening, te stellen op een periode van 7 jaar. Indien sprake is van een PGB-bedrag gebaseerd op een depothulpmiddel, zal sprake zijn van een naar rato kortere afschrijvingstermijn. Of een hulpmiddel, ten gevolge van het verstrijken van de afschrijvingsperiode, voor vervanging in aanmerking komt, wordt bepaald aan de hand van een technische inspectie. Indien door cliënt voor een andere voorziening dan de referentievoorziening gekozen wordt, komen de hieruit voortvloeiende meerkosten niet voor vergoeding in aanmerking. Voor onderhoud verstrekt de gemeente een vergoeding welke op jaarbasis gelijk is aan de vergoeding die de gemeente voor een soortgelijke voorziening betaalt indien de voorziening in eigendom is van de gemeente. Vergoeding vindt plaats op basis van het overleggen van een factuur. Voor reparatie geldt dat de kosten op factuurbasis worden vergoed, dit nadat vastgesteld is dat de reparatie niet het gevolg is van onoordeelkundig gebruik. In dat geval zijn de kosten voor eigen rekening. PGB en beschikking Het college maakt zijn besluit bij beschikking aan belanghebbende bekend. In deze beschikking vermeldt het college wat de omvang van het PGB is en indien van toepassing voor hoeveel jaar het PGB bedoeld is. Om volstrekt duidelijk te laten zijn wat met het PGB dient te worden aangeschaft en meer precies: aan welke vereisten de aan te schaffen voorziening dient te voldoen, wordt een zo nauwkeurig mogelijk omschreven programma van eisen bij de beschikking gevoegd. Hierdoor kan voorkomen worden dat door onduidelijkheid omtrent de eisen die aan de voorziening gesteld moeten worden een verkeerde voorziening wordt aangeschaft. Dat wil zeggen een voorziening waarmee het beoogde resultaat niet bereikt kan worden. Dat zou tot inadequate voorzieningen kunnen leiden, waardoor het te bereiken resultaat, het compenseren van problemen, niet bereikt wordt, wat op zich weer tot nieuwe aanvragen aanleiding zou kunnen zijn. Dit is uitsluitend te voorkomen door een programma van eisen onderdeel uit te laten maken van de beschikking.
56
Wordt dan toch een voorziening aangeschaft die niet aan dat programma van eisen voldoet, dan is gehandeld in strijd met de beschikking. Het college neemt in de beschikking ook op dat er een eigen bijdrage/eigen aandeel in de kosten verschuldigd is. Omdat die eigen bijdrage vastgesteld en geïnd zal worden door het CAK, zal in de meeste gevallen uitsluitend een aankondiging opgenomen kunnen worden. PGB en betaling Zodra de beschikking door het college is verzonden, wordt het PGB beschikbaar gesteld. Dat kan in één keer indien daar aanleiding voor is (een aan te schaffen voorziening zal ook in één keer betaald moeten worden), maar zou ook in termijnen kunnen, bijvoorbeeld bij een PGB voor hulp bij het huishouden (per 4 weken). Bij de betaling via een serviceorganisatie (PGB-alfa) stort de gemeente op uitdrukkelijk verzoek van de cliënt het geld op rekening van de serviceorganisatie, die tot betaling van de hulp overgaat na ontvangst van een werkbriefje van de cliënt. De gemeente betaalt dan niet te veel en de cliënt hoeft niets terug te betalen. Namens de cliënt verzorgt de serviceorganisatie ook de verantwoording. E.e.a. leidt tot aanzienlijke lastenvermindering bij de burger en de gemeente. PGB en controle/verantwoording De controle van het PGB vindt als volgt plaats. Iedere budgethouder dient de volgende stukken te bewaren: de nota/factuur van de aangeschafte voorziening; een betalingsbewijs van aanschaf van de voorziening of een overzicht van de salarisadministratie met bewijsmiddelen. De verantwoording van het PGB voor Hbh gebeurt aan de het einde van het jaar door middel van het afleggen van een jaarverantwoording. Bij tussentijdse beëindiging vindt verantwoording plaats na het verstrekken van het laatste periodebedrag. Het PGB dient volledig besteed te worden aan de te verlenen hulp bij het huishouden. Hiervoor dient een zorgvuldige administratie bijgehouden te worden zoals vastgelegd in de bij de beschikking verstrekte voorwaarden Na afloop van ieder kalenderjaar of na afloop van de periode waarop het PGB van toepassing is, dient het PGB verantwoord te worden middels door het college beschikbaar gestelde verantwoordingsformulieren; Indien na verantwoording blijkt dat er sprake is van onderbesteding, wordt het teveel betaalde teruggevorderd De verantwoording van het PGB voor woningaanpassing vindt plaats aan de hand van het overleggen van de desbetreffende facturen en een gereedmelding. Er vindt controle plaats van de verrichte woningaanpassing. Indien conform eisenpakket is aangepast en sprake is van een deugdelijke aanpassing vindt betaling plaats aan de hand van de overgelegde facturen. Er kan rekening gehouden worden met meer of minder kosten. De verantwoording van het PGB voor een (vervoer)hulpmiddel vindt eveneens plaats aan de hand van een over te leggen factuur/betalingsbewijs. Sprake moet zijn van een aangeschaft hulpmiddel dat overeenkomt met de in het eisenpakket gestelde voorwaarden. Is het PGB besteed aan het doel waarvoor het verstrekt is, dan hoeft er verder niets te gebeuren. Is het PGB anders besteed dan bedoeld, dan kan het college overwegen het PGB geheel of gedeeltelijk terug te vorderen
57
Voorwaarden PGB Het college verstrekt een PGB alleen ten aanzien van individuele voorzieningen. Dat betekent dat bij algemene voorzieningen geen PGB verstrekt wordt. De Centrale Raad van Beroep onderschrijft dit in diverse uitspraken. Een PGB wordt verleend voor een periode die aanvangt op de dag waarop het recht op een PGB is ontstaan; het PGB gaat niet in vóór de datum van aanvraag, tenzij er voorafgaand schriftelijk toestemming is gegeven door het college. Verplichtingen PGB en Financiële tegemoetkoming Bij de verlening van een PGB of financiële tegemoetkoming gelden in ieder geval de volgende verplichtingen: a. Het PGB of de financiële tegemoetkoming wordt uitsluitend gebruikt voor betaling van de geïndiceerde voorziening en de daarmee samenhangende kosten; b. De geïndiceerde voorziening die de aanvrager inkoopt met het PGB of de financiële tegemoetkoming dient adequaat, veilig, doelmatig, cliëntgericht en kwalitatief verantwoord te zijn; c. De aanvrager bewaart de rekening(en) en betalingsbewijs (betalingsbewijzen) van de met het PGB of financiële tegemoetkoming aangeschafte geïndiceerde voorziening gedurende vijf jaar of, indien de normale afschrijvingsduur langer is dan deze termijn, overeenkomstig deze langere termijn en stelt deze ter beschikking van het college; d. Bij een PGB of financiële tegemoetkoming mag niet reeds voorafgaand aan de beschikking een begin worden gemaakt met de aanschaf of het gebruik van de voorziening, dan wel met de uitvoering van de werkzaamheden waarop het PGB of de financiële tegemoetkoming betrekking heeft, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het college; e. Aan een door het college aangewezen persoon wordt inzicht geboden in alle relevante bescheiden, wordt toegang tot de woning verleend en wordt de gelegenheid geboden controle uit te voeren voor zover dit betrekking heeft op de voorziening die met het PGB of de financiële tegemoetkoming gerealiseerd wordt; f. Een voorziening aangeschaft met een PGB kan, zodra deze voorziening niet meer gebruikt wordt, eventueel onder verrekening van ingebrachte eigen middelen, worden opgehaald en voor herverstrekking beschikbaar worden gesteld. PGB en weigeringsgronden In de parlementaire behandeling van de Wmo is aangegeven dat er uitzonderingen mogelijk zijn op deze keuzevrijheid, met name als het gaat om personen waarvan verwacht kan worden dat zij niet met het beschikbare geld kunnen omgaan. Geen PGB wordt verstrekt indien: a. op grond van aanwijzingen die tijdens het onderzoek zijn verkregen, het ernstige vermoeden bestaat dat de aanvrager problemen zal hebben met het omgaan van een PGB of financiële tegemoetkoming; b. de aanvrager eerder een PGB of financiële tegemoetkoming is verleend op grond van de Verordening of een van de daaraan voorafgaande verordeningen en de aanvrager zich niet gehouden heeft aan de daarbij opgelegde verplichtingen; c. de voorzienbare duur van de noodzakelijkheid van de voorziening korter is dan de normale afschrijvingstermijn van de geïndiceerde voorziening. Dit doet zich voor bij een aanvrager met een zeer progressief ziektebeeld waarbij al op voorhand vast staat dat binnen korte tijd vervanging van de voorziening nodig is, wellicht daarna weer. d. er sprake is van bezwaren van overwegende aard.
58
Mocht van bovenstaande sprake zijn, dan zal allereerst goed overleg met de aanvrager duidelijk moeten maken welke reden de aanvrager heeft voor de wens een PGB te ontvangen. Wellicht is dat doel ook op een andere manier te bereiken. Levert dit gesprek onvoldoende resultaat op, dan zal afgewogen moeten worden of een gemeente voldoende aan zijn resultaatsverplichting kan voldoen met een voorziening in natura en of er voldoende doorslaggevende argumenten zijn om te kunnen spreken van een “ zwaarwegende reden” geen PGB te verstrekken. Tijdens de parlementaire behandeling van de Wmo zijn als voorbeelden genoemd: het niet met geld kunnen omgaan, het hebben van een verslavingsprobleem of zwaarwegende efficiencyoverwegingen.
HOOFDSTUK 6 EIGEN BIJDRAGE/EIGEN AANDEEL Eigen bijdrage Artikel 24 van de Verordening bepaalt dat vanaf 15 juli (inwerkingtreding nieuwe verordening) voor alle Wmo-voorzieningen, behalve een rolstoel, een eigen bijdrage of een eigen aandeel verschuldigd is. Verschil eigen bijdrage/eigen aandeel Bij een financiële tegemoetkoming, zoals een verhuiskostenvergoeding, is er sprake van een eigen aandeel. Bij alle overige soorten Wmo-voorzieningen is er sprake van een eigen bijdrage. De wijze waarop de hoogte van de eigen bijdrage en het eigen aandeel wordt bepaald is hetzelfde. Voor het opleggen van een eigen bijdrage /eigen aandeel zijn een aantal uitgangspunten van belang: Geen eigen bijdrage/eigen aandeel Wettelijk is bepaald dat er geen eigen bijdrage gevraagd mag worden voor/aan: - rolstoelen - personen jonger dan 18 jaar Voor de volgende voorzieningen wordt eveneens geen eigen bijdrage/eigen aandeel gevraagd: - huurderving - tijdelijke huisvesting - verhuiskostenvergoeding t.b.v. het vrijmaken van een woning voor een gehandicapte persoon - vergoeding onderhouds- en reparatiekosten elektrisch beweegbare voorzieningen - collectief vervoer (eigen bijdrage wordt betaald aan de Regiotaxi). Periode opleggen eigen bijdrage/eigen aandeel Voorzieningen/hulpmiddelen in bruikleen: Voor voorzieningen/hulpmiddelen in bruikleen kan in principe een eigen bijdrage gevraagd worden zolang als het hulpmiddel gebruikt wordt. Bij huurhulpmiddelen wordt jaarlijks de huurprijs bij het CAK opgevoerd en dit wordt verlengd zo lang als het hulpmiddel in bruikleen is gegeven en de gemeente een huurprijs betaalt. Bij koophulpmiddelen is deze constructie niet mogelijk. Er dient een bedrag per periode te worden opgevoerd, dat de kostprijs niet mag overschrijden. Aan het einde van de termijn kan het zijn dat de kostprijs niet bereikt is en zou opnieuw een eigen bijdrage kunnen worden opgevoerd, als het hulpmiddel nog steeds in bruikleen is verstrekt, ware het niet dat het CAK geen gegevens kan verstrekken op persoonsniveau aangaande de totale eigen bijdrage die tot dan toe betaald is. Gelet hierop is ervoor gekozen om afhankelijk van de kostprijs 1 tot 7 jaar een eigen bijdrage/eigen aandeel op te leggen (zie schema pagina 61) en daarna niet meer, ondanks dat het hulpmiddel nog steeds in bruikleen is verstrekt aan de belanghebbende.
59
Woningaanpassing en in eigendom verstrekte roerende zaak: Woningaanpassing kan op 3 verschillende manieren verstrekt worden: - in natura: gemeente verstrekt de voorziening rechtstreeks of gemeente geeft opdracht om de voorziening in de woning aan te brengen - via PGB aan belanghebbende die woningeigenaar is - via financiële tegemoetkoming aan de woningeigenaar c.q. verhuurder Voor woningaanpassing bij woning in eigendom en verstrekkingen roerende zaak in eigendom is de maximale termijn waarop een eigen bijdrage gevraagd kan worden wettelijk bepaald op 39 periodes van 4 weken of zoveel eerder als de kostprijs van de voorziening is bereikt. Voor woningaanpassing bij woning in huur, dus financiële tegemoetkoming, kan eveneens voor 39 periodes van 4 weken een bedrag in mindering worden gebracht. Hulp bij het huishouden: Bij hulp bij het huishouden zijn er drie mogelijke verstrekkingsvormen: - ZIN - PGB - PGB-alfa ZIN: zo lang als de hulp bij het huishouden verstrekt wordt kan een eigen bijdrage worden gevraagd. Aanmelding bij het CAK verloopt via de zorgaanbieders PGB: zo lang als het PGB voor HBH verstrekt wordt kan een eigen bijdrage gevraagd worden. Aanmelding verloopt jaarlijks via de gemeente. PGB-alfa: zo lang als de voorziening verstrekt wordt kan een eigen bijdrage gevraagd worden. Aanmelding bij het CAK verloopt via de zorgaanbieders. Overige voorzieningen: - verhuiskostenvergoeding: € 2500: maximaal 39 periodes - auto-aanpassing: totale kosten incl. btw maximaal 39 periodes - forfaitaire vervoerskostenvergoeding: maandbedrag omrekenen naar bedrag per 4 weken. Mag gevraagd worden zolang de vergoeding verstrekt wordt. Overgangsregeling: Voor iedereen die in het verleden een hulpmiddel in bruikleen heeft ontvangen, niet zijnde een rolstoel, wordt m.i.v. 15 januari 2013 eveneens een eigen bijdrage gevraagd, m.u.v. de in bruikleen verstrekte trapliften. Centraal Administratie Kantoor Deze eigen bijdrage en het eigen aandeel wordt berekend door het Centraal Administratie Kantoor (CAK). Hiertoe geeft de gemeente en/of AWBZ-instelling (indien het gaat om een voorziening in het kader van de AWBZ) aan het CAK door wat de voorziening kost. Bij meer dan één voorziening worden de kosten opgeteld Het CAK vraag bij de belastingsdienst op wat het (gezins)inkomen is (verzamelinkomen). Het CAK werkt met verzamelinkomens vanuit een peiljaar, welk jaar twee jaar voor het lopende jaar ligt. Dit is noodzakelijk om over de verzamelinkomens, die afkomstig zijn van de belastingdienst, te kunnen beschikken. Dit betekent dat er soms een voorlopige vaststelling zal plaatsvinden en achteraf een definitieve vaststelling. Al deze activiteiten zullen door het CAK worden uitgevoerd.
60
De hoogte van de eigen bijdrage/eigen aandeel kan nooit meer zijn dan de kosten van de voorziening(en). Bij elk verzamelinkomen hoort een bedrag dat maximaal aan eigen bijdrage mag worden betaald. Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten Vanaf 1 januari 2009 kunnen bepaalde ziektekosten niet meer afgetrokken worden van de belasting. Dit geldt ook voor de eigen bijdrage/eigen aandeel in de Wmo. In plaats van belastingaftrek wordt op basis van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) een korting van 33% op de eigen bijdrage/eigen aandeel toegepast. Het CAK verrekent de korting met de eigen bijdrage/eigen aandeel automatisch, waardoor dus een lagere eigen bijdrage opgelegd wordt. Wanneer en hoe lang een eigen bijdrage wordt opgelegd is uit onderstaand schema af te leiden: Soort verstrekking
Soort voorziening
Vorm verstrekking
EB/ EA
Aantal periodes/duur
Eenmalig
WAP (aard- en nagelvast)
ZIN/PGB bij woning in eigendom. FTK bij woning in huur. FTK
EB
39
EA
39
EA
39
ZIN/PGB ZIN/PGB
EB EB
39 39
Bruikleenvoorziening huur (Welzorg)
ZIN/PGB
EB
Bruikleenvoorziening koop (KRT)
ZIN/PGB
EB
Lopend kalenderjaar, jaarlijks verlengen zo lang als het hulpmiddel in bruikleen is gegeven Kostprijs: Tot € 250,- : 13 250 – 500: 26 500 – 1000: 39 1000 – 2000 : 65 2000 en meer: 91
PGB HBH
PGB
EB
ZIN HBH ALFA HBH Forfaitaire vervoerskostenvergoeding
ZIN PGB FTK
EB EB EA
Verhuiskostenvergoeding Auto-aanpassing Eigendom verstrekking roerende zaak (bijv. driewielfiets in eigendom) Periodiek
Lopend kalenderjaar, jaarlijks verlengen Zorgaanbieder doorlopend Zorgaanbieder doorlopend Lopend kalenderjaar, jaarlijks verlengen, zo lang als vergoeding verstrekt wordt
61
HOOFDSTUK 7. BEPERKINGEN OF WEIGERINGSGRONDEN Algemene beperkingen Bij de behandeling van aanvragen voor voorzieningen spelen enkele algemene beperkingen, zoals vastgelegd in artikel 27 van de Verordening, ook een rol. Deze worden als volgt uitgewerkt: Langdurig noodzakelijk In artikel 27 eerste lid onder a van de Verordening is aangegeven dat een voorziening slechts dan wordt verstrekt wanneer de noodzaak voor het te bereiken resultaat langdurig is tenzij kortdurende hulp bij het huishouden leidt tot het te bereiken resultaat. Deze bepaling geeft een tweetal begrenzingen aan met betrekking tot het verstrekken van voorzieningen, t.w. een begrenzing in tijd en de noodzakelijkheid. Begrenzing in tijd: De eis dat een voorziening langdurig noodzakelijk moet zijn heeft te maken met de afgrenzing met het hulpmiddelendepot dat op basis van de AWBZ beschikbaar wordt gesteld. Uit het hulpmiddelendepot kan gedurende drie maanden, eenmaal te verlengen met nog eens drie maanden, een hulpmiddel worden verleend. Na die periode bestaat de mogelijkheid het hulpmiddel tegen betaling te huren. Dat wil evenwel niet zeggen dat de grens van langdurig noodzakelijk op 6 maanden ligt. De grens wordt bepaald door de vraag: gaat het probleem over of is het blijvend. Als iemand een probleem heeft dat 8 tot 10 maanden zal duren, maar daarna over zal zijn, mag er van worden uitgegaan dat geen sprake is van langdurige noodzaak. Dat geldt overigens niet bij een aanvrager die terminaal is. Als de levensverwachting 4 maanden is, is duidelijk dat het geen tijdelijk probleem is, maar een probleem tot de dood erop volgt. Er moet dan worden uitgegaan van een langdurige noodzaak. Een uitzondering op de regel dat de aangevraagde voorziening langdurig noodzakelijk moet zijn, wordt gevormd door situaties waarin voor een afzienbare periode hulp bij het huishouden nodig is, bijvoorbeeld bij ontslag uit het ziekenhuis na een opname of bij een ontregeld huishouden. Noodzakelijkheid: Een voorziening wordt alleen verstrekt wanneer deze noodzakelijk is, niet indien er sprake is van gewenste of makkelijke verstrekkingen. Goedkoopst compenserend De Centrale Raad van Beroep introduceert in de uitspraak van 28 oktober 2009 (LJN: BK3321) een nieuw begrip te weten "goedkoopst compenserend". “Voor gevallen waarin meer dan één voorziening als compensatie voor de vastgestelde beperkingen kan worden aangemerkt, staat het een gemeenteraad vrij in de in artikel 5 van de Wmo bedoelde Verordening te bepalen dat slechts recht bestaat op de goedkoopste compenserende voorziening." Eigenschappen die kostenverhogend werken zonder dat zij de voorziening meer compenserend maken, zullen in principe niet voor vergoeding in aanmerking komen. Daarbij kan een overweging zijn dat de bruikbaarheid van een voorziening niet alleen door technische en functionele aspecten bepaald wordt. Tevens is het denkbaar dat een product dat duurder is dan een vergelijkbaar product langer meegaat en dus uiteindelijk goedkoper is. Individueel gericht Een voorziening ingevolge de Wmo kan op grond van artikel 27 eerste lid onder c van de Verordening slechts worden toegekend voor zover deze in overwegende mate op belanghebbende is gericht. Hierdoor worden voorzieningen voor algemeen gebruik uitgesloten van de regeling.
62
Echter individuele voorzieningen kunnen wel voor algemeen gebruik zijn, de betreffende voorziening moet wel door een belanghebbende aangevraagd zijn en voor deze persoon noodzakelijk zijn. Er worden geen voorzieningen toegekend ingeval: Beschikbaar en bruikbaar zijn van voorliggende voorzieningen. Individuele voorzieningen die vanuit de Wmo in te zetten zijn komen als laatste oplossingsrichting in beeld en pas op het moment als alle voorliggende voorzieningen niet of onvoldoende tot een oplossing kunnen bieden. Volgorde van beoordeling van de vraag om een voorziening blijft dan ook: - allereerst uitgaan van de eigen kracht en het eigen netwerk van burgers. - dan beoordeling van voorliggende voorzieningen (algemene, wettelijke, algemeen gebruikelijke en collectieve voorzieningen) en als laatste - individuele voorzieningen. Hoofdverblijf niet in Roermond Artikel 27 lid 2 onder b. van de verordening geeft aan dat er geen voorziening wordt toegekend indien de belanghebbende niet zijn hoofdverblijf heeft in de gemeente Roermond. Het hoofdverblijf is de woonruimte, bestemd en geschikt voor permanente bewoning, waar de betrokkene zijn vaste woon- en verblijfplaats heeft en in de gemeentelijke basisadministratie staat ingeschreven dan wel zal staan ingeschreven, dan wel het feitelijk woonadres waar een belanghebbende de meeste nachten per jaar doorbrengt. Ook kan het gaan om het feitelijke adres, indien de betrokkene een briefadres heeft. De gemeente waar de woning staat heeft compensatieplicht, behalve in de situatie waarin de persoon uit de Wmo-doelgroep verhuist van de ene gemeente naar een andere gemeente. Een aanvraag voor een woonvoorziening in de vorm van een verhuiskostenvergoeding behoort dan tot de compensatieplicht van de vertrekgemeente. In uitzonderingssituaties is er sprake van twee hoofdverblijven. Daarbij moet worden gedacht aan gehandicapte kinderen van gescheiden ouders, die in co-ouderschap door beide ouders worden opgevoed en daadwerkelijk de ene helft van de tijd bij de ene ouder wonen en de andere helft van de tijd bij de andere ouder. Alleen in die situatie kunnen in beide ouderlijke woningen woonvoorzieningen getroffen worden en niet in situaties waarin sprake is van bezoekregelingen. Als de woningen van de ouders in een dergelijke situatie in twee verschillende gemeenten zijn gesitueerd, rust de compensatieplicht alleen op de gemeente waar de woning van de betreffende ouder is gelegen. De kosten van de voorziening mogen niet voor de aanvraagdatum zijn gemaakt Het is een aanvrager niet toegestaan een gemeente voor een fait accompli te stellen waarbij de gemeente geen invloed meer kan uitoefenen op de te verstrekken voorziening. Met andere woorden: wie een voorziening aanschaft en daarna aanvraagt, loopt de kans op een afwijzing. Uit de jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep blijkt dat deze regel niet zonder meer mag worden toegepast. De Raad gaat er van uit dat de regel bedoeld is om controle achteraf mogelijk te maken. Bij een woningaanpassing zou na een verbouwing bijvoorbeeld niet meer vastgesteld kunnen worden of er een goedkoper alternatief heeft bestaan. Dat heeft tot consequentie dat indien achteraf toch nog gecontroleerd kan worden wat de goedkoopst-compenserende oplossing was, een afwijzing achterwege moet blijven. Uiteraard kan dan wel een PGB of financiële tegemoetkoming conform de goedkoopst-compenserende voorziening verstrekt worden, ook al is de aangeschafte voorziening aanzienlijk duurder. Dat is dan de consequentie voor de aanvrager die vóór de beschikkingsdatum zelf iets heeft aangeschaft.
63
De eerder verstrekte voorziening mag niet verloren zijn gegaan door verwijtbaarheid van de aanvrager Dit is een vergaande regel, die altijd goed voorbereid en onderbouwd dient te worden. Het kan voorkomen dat door onzorgvuldig gebruik of zelfs misbruik regelmatig reparaties nodig zijn om bijvoorbeeld een scootmobiel rijdend te houden. Dit kan gebeuren uit onzorgvuldigheid, onder invloed van alcohol enz. Bij herhaling van dit soort problemen is het goed eerst met betrokkene te overleggen en duidelijk te maken dat dit in strijd is met de bruikleenovereenkomst. Heeft een dergelijk gesprek geen resultaat, dan kan overgegaan worden tot aangetekend waarschuwen dat bij herhaling de voorziening zal worden ingenomen. Herhaalt het probleem zich dan weer dan kan tot inname worden overgegaan en hoeft er geen herverstrekking plaats te vinden. Hetzelfde geldt als door grove nalatigheid bijvoorbeeld een voorziening verloren gaat. Gedurende de verdere afschrijvingsperiode hoeft dan geen nieuwe voorziening verstrekt te worden. Zeker bij personen die afhankelijk zijn van voorzieningen kan dit een zeer ingrijpende, maar noodzakelijke maatregel zijn. Als iemand een persoonsgebonden budget heeft kan op gelijke wijze bij verloren gaan gedurende de looptijd gehandeld worden. Geen sprake van aantoonbare meerkosten Als belanghebbende geen aantoonbare meerkosten heeft in de nieuw ontstane situatie in vergelijking met de situatie voorafgaand aan het optreden van de beperking waarvoor de voorziening wordt aangevraagd, dan wordt geen voorziening toegekend. Aanvullende weigeringsgronden ten aanzien van het te bereiken resultaat: wonen in een geschikt huis Een woonvoorziening wordt afgewezen in de navolgende situaties: 1. indien er sprake is van het treffen van voorzieningen aan hotels/pensions, trekkerswoonwagens, kloosters, tweede woningen, vakantiewoningen, recreatiewoningen en bij kamerverhuur. Door dit artikel zijn enerzijds alle woonsituaties die niet gericht zijn op een permanent zelfstandig hoofdverblijf uitgesloten. Anderzijds zijn uitgesloten situaties waarbij gezien de aard van het soort gebouw verondersteld mag worden dat bepaalde voorzieningen standaard aanwezig zijn. Is er sprake van één van deze mogelijkheden dan is afwijzing op voorhand mogelijk. 2. indien het gaat om voorzieningen die betrekking hebben op een woongebouw dat specifiek is bedoeld voor mensen met een beperking of bewoond wordt door een specifieke groep, zoals een woongebouw voor ouderen of mensen met een beperking. Als het woongebouw zou voldoen aan ter zake geldende wettelijke voorschriften, algemeen aanvaarde regels of contractuele bepalingen geldende vereisten, dan zou het treffen van een woonvoorziening niet nodig zijn geweest. Het gaat in dat geval vaak om voorzieningen in gemeenschappelijke ruimten en er mag verwacht worden dat deze reeds ten behoeve van de bewoners zijn getroffen. 3. Ook wordt een woonvoorziening afgewezen indien de voorziening bij nieuwbouw of renovatie zonder noemenswaardige meerkosten kan worden meegenomen. 4. De onder lid 4 van artikel 28 van de verordening genoemde beperking ziet vooral toe op situaties waarbij vanuit een aangepaste en geschikte woning verhuisd wordt naar een niet of minder aangepaste en geschikte woning. Deze verhuizingen van adequaat naar inadequaat kunnen alleen leiden tot aanpassingen als daar een belangrijke reden voor is. Daaronder kan verstaan worden het aannemen van een functie op een zodanige afstand dat verhuizen noodzakelijk is of de situatie na een huwelijk, een echtscheiding waarbij de aangepaste woning niet meer bewoond kan blijven worden. In deze uitzonderingssituaties mag verwacht worden dat de aanvrager tevoren contact opneemt met de gemeente, zodat de gemeente mee kan bepalen wat de goedkoopst-compenserende oplossing is.
64
5. Bij verhuizing dient te worden gezocht naar de meest geschikte woning, gezien de omstandigheden van betrokkene. Dat betekent dat als er een keuze is tussen een geschikte en een (minder) niet geschikte woning, gekozen dient te worden voor de geschikte woning. Gebeurt dat niet, dan zal dat aanleiding zijn tot afwijzing, tenzij tevoren schriftelijk toestemming is gevraagd aan en verkregen is van het college. 6. Aanpassingen aan gemeenschappelijke ruimten zijn gelimiteerd tot de volgende voorzieningen: verbrede toegangsdeuren, automatische deuropeners, hellingbanen, extra trapleuningen, drempelhulpen en een opstelplaats voor een rolstoel of een vervoersvoorziening. 7. Een verhuizing vanuit de ouderlijke woning of vanuit een vergelijkbare situatie naar een zelfstandige woonruimte is een algemeen gebruikelijk verhuizing. Zo’ n verhuizing zou ook plaatsvinden als men geen beperkingen heeft. Een verhuiskostenvergoeding is in dat geval dan ook niet mogelijk. In zo’n geval zal ook verhuisd moeten worden naar een zo adequaat mogelijke woning, er moet dus rekening gehouden worden met eventuele beperkingen die men heeft. Voorzieningen aan de woning waarheen vanuit het ouderlijk huis wordt verhuisd zijn uiteraard wel mogelijk, mits verhuisd is naar de op dat moment beschikbare meest geschikte woning. 8. Indien voorzieningen worden gevraagd i.v.m. een verhuizing vanuit of naar een woonruimte die niet geschikt is om het gehele jaar te bewonen, dan worden deze afgewezen. Een woonruimte die niet geschikt is om het gehele jaar te bewonen kan ook niet als hoofdverblijf adequaat gemaakt worden. Indien men in een woning woont die niet geschikt is om het gehele jaar te bewonen, dan is verhuizing vanuit een dergelijke woning naar een woning die hiervoor wel geschikt is, te beschouwen als algemeen gebruikelijk. Ook zonder handicap zal men immers moeten verhuizen naar een woning die wel het gehele jaar bewoonbaar is. Mist verhuisd naar de op dat moment meest geschikte woning, uiteraard ook geschikt om het gehele jaar te bewonen, zijn voorzieningen aan deze woning wel mogelijk. 9. Als de ondervonden problemen bij het normale gebruik van de woning het gevolg zijn van in de woning gebruikte materialen, dan wordt een aanvraag om een woonvoorziening afgewezen. Dat geldt ook voor problemen ten gevolge van vocht en tocht. Vocht en tocht komen in iedere woning voor. Het wegnemen hiervan valt niet onder de compensatieplicht van deze Verordening. Evenmin geldt dit voor slecht onderhoud, in of aan de woning gebruikte materialen waaruit mogelijke giftige stoffen vrijkomen (bijvoorbeeld formaldehyde-gas uit spaanplaat of asbestvezels bij asbestplaten), dan wel de giftige werking van het materiaal zelf. 10. en 11. Aanvragen voor woonvoorzieningen die verband houden met achterstallig onderhoud en het aanpassen van de woning aan de eisen van de tijd, worden niet gehonoreerd. Ook in geval men niet beperkt zou zijn geweest zouden deze aanpassingen aan een woning op enig moment aan de orde zijn gekomen. 12. Wie weet dat traplopen, wat nu al lastig is, binnen 5 jaar onmogelijk gaat worden, moet op tijd maatregelen nemen en gaan zoeken naar een alternatieve woning. Wachten tot het niet langer kan, gaat aan deze eigen verantwoordelijkheid voorbij en kan daarom aanleiding zijn tot afwijzing. Er zijn verhuizingen die als algemeen gebruikelijk zijn te beschouwen, ook los van de beperking die men heeft: - verhuizingen van het ouderlijk huis naar een zelfstandige woonruimte - verhuizing van senioren naar een kleinere woning, omdat de eengezinswoning te bewerkelijk is geworden en kinderen reeds zelfstandig wonen Verhuiskosten zijn dan van vergoeding uitgesloten.
65
“Mogelijk kunnen in bepaalde situaties ook andere voorzieningen dan verhuiskostenvergoedingen geweigerd worden op basis van deze bepaling. Daarbij moet worden gedacht aan situaties waarin gemeenten ouderen tijdig wijzen op de eigen verantwoordelijkheid en naar de mogelijkheid om een woning te zoeken die bij de leeftijd past. Als men dan, ondanks het feit dat men ondubbelzinnig is gewezen op de eigen verantwoordelijkheid en de mogelijkheden die er zijn, desondanks geen maatregelen neemt en men komt in een ongeschikte woning voor voorzienbare woonproblemen te staan, dan kunnen ook andere woonvoorzieningen dan verhuiskostenvergoedingen worden geweigerd. De grondslag voor deze bepaling is gelegen in artikel 4 lid 2 Wmo, waarin wordt gesteld dat geen recht op maatschappelijke ondersteuning bestaat voor zover men zelf in staat is om oplossingen te realiseren. In dit geval gaat het om preventieve oplossingen voor voorzienbare problemen. 13. Wat betreft het kwaliteitsniveau waarvan uitgegaan kan worden mag het duidelijk zijn dat bij een verantwoord, maar ook niet meer dan dat, niveau dient te worden aangesloten. Dit niveau zou bij woonvoorzieningen omschreven kunnen worden als de norm Sociale Woningbouw die in het Bouwbesluit gangbaar is. Alleen in die gevallen dat bijvoorbeeld vanuit Welstandstoezicht hogere eisen worden gesteld, kan de gemeente hier een uitzondering op maken. Over de hiermee gepaard gaande kosten moeten afspraken gemaakt worden. Het is uiteraard wel mogelijk een voorziening te verstrekken die duurder is dan de goedkoopst-compenserende voorziening, mits de gehandicapte bereid is het prijsverschil voor eigen rekening te houden. Het begrip goedkoopst compenserend geeft de gemeente mogelijkheden tot sturen binnen het beleid. Zo heeft de gemeente bijvoorbeeld besloten om het primaat bij verhuizingen in plaats van bij aanpassingen te leggen. Het begrip goedkoopst compenserend zal vooral betekenis hebben als het gaat om pakketten van voorzieningen waaruit een keuze gemaakt kan worden.
HOOFDSTUK 8. ADVIES, ONDERZOEK, INTREKKING, HERZIENING EN TERUGVORDERING Advisering Inleiding Bij toekenning van voorzieningen op grond van de Wvg of bij indicatiestelling ten behoeve van de functie Huishoudelijke Verzorging AWBZ was het begrip ‘medische noodzaak’ doorslaggevend. Uit de jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep op beide terreinen blijkt dat die medische noodzaak in de ogen van de Raad aanwezig moet zijn om voorzieningen te verstrekken. Dit heeft tot gevolg dat een medisch advies van een onafhankelijk sociaal medisch adviseur, van cruciaal belang kan zijn. Onder de Wmo, waar het ook kan gaan om psychische of psychosociale problemen, kan een advies van een andere deskundige dan een medicus noodzakelijk zijn. Dit gold onder de Wvg al bij de “uitraasruimte” waar soms het advies van een psycholoog of (ortho)pedagoog werd gevraagd. Onder de Wmo zal dit vaker nodig kunnen zijn. Maar of het nu een medicus of een andere deskundige is, het deskundigenadvies is in bepaalde situaties van groot belang. Daarom is hierover een apart onderdeel opgenomen. Criteria: Lid 1 van artikel 29 van de verordening biedt de basis voor een zorgvuldig onderzoek om te bepalen of er al dan niet sprake is van medische noodzaak. Uit de jurisprudentie blijkt dat indien een aanvrager geen medewerking verleent de aanvraag afgewezen mag worden op grond van de onmogelijkheid voldoende onderzoek te doen, mits het inderdaad zo is dat zonder dit onderzoek de medische noodzaak niet vast te stellen is. Er zal dus altijd beoordeeld moeten worden of op een andere wijze de medische noodzaak vastgesteld kan worden.
66
Ook zal aanvrager, uit het oogpunt van zorgvuldigheid, eerst een hersteltermijn geboden worden (conform procedure 4:5 van de Algemene wet Bestuursrecht). In lid 2 van dit artikel wordt een aantal situaties genoemd waarin het college de door haar aangewezen adviesinstantie om advies kan vragen, met andere woorden wanneer vraagt de gemeente medisch advies. De eerste situatie betreft een aanvrager die nog niet eerder een voorziening heeft gehad of met wie niet eerder een gesprek als bedoeld in artikel 5 is gevoerd. Het belang van deze regel is dat er voor het college een uitgangssituatie geschapen wordt, waarin medisch geobjectiveerd is vastgesteld wat er met de aanvrager (medisch) aan de hand is, welke problemen ervaren worden en wat de prognose is. Met deze vaststelling is een kader geschapen vanuit welk kader een verantwoorde compensatie van beperkingen plaats kan vinden. Het verstrekken van voorzieningen zonder een medische scan van de huidige (uitgangs-)situatie houdt het risico in dat in situaties waarbij vanuit medisch oogpunt beter geen compensatie plaats had kunnen vinden (bijvoorbeeld omdat compensatie anti-revaliderend werkt, of zelfs afhankelijk maakt) toch compenserende voorzieningen worden verstrekt. Ook als wel eerder een voorziening werd ontvangen of een gesprek werd gevoerd zoals bedoeld in artikel 5, maar sprake is van gewijzigde (medische) omstandigheden, kan voor het beoordelen van de noodzaak van een voorziening in deze nieuwe situatie een advies gevraagd worden. Daarnaast wordt steeds als te verwachten is dat een aanvraag om medische reden zal worden afgewezen de medisch adviseur om een advies gevraagd. Zonder een medisch advies is in deze situatie het besluit onvoldoende gemotiveerd. De rechter kan een dergelijk besluit vernietigen als onvoldoende gemotiveerd. Als sprake is van herbeoordeling van bestaande aanspraken, kan een medisch advies noodzakelijk zijn en gevraagd worden. Tot slot kan het college altijd aanleiding zien om medisch advies te vragen. Dat zal bijvoorbeeld plaatsvinden bij een progressief ziektebeeld, maar zeker ook bij medisch moeilijk te objectiveren aandoeningen. Per situatie zal dit beoordeeld worden. Bij twijfel wordt altijd een medisch advies gevraagd. Interne en externe adviseurs Er moet onderscheid gemaakt worden tussen interne en externe adviseurs. Een interne adviseur werkt onder het gezag van burgemeester en wethouders, een externe adviseur niet. De gemeente Roermond werkt met een externe adviseur. Op een externe adviseur zijn wel de regels van de Algemene wet bestuursrecht van toepassing. De adviseur(s) dient te beschikken over kennis op de volgende gebieden: - medische kennis: hieronder dient verstaan te worden het beoordelen/interpreteren van de medische situatie en de vertaling van ziekte/stoornis naar beperking; - sociale kennis: hieronder wordt begrepen het inzicht in de gevolgen van de afwezigheid van functies (aanwezigheid van beperkingen). De ervaring van de beperking in de leef-, woon- en werksituatie wordt met handicap aangeduid. De adviseur moet het vermogen hebben om de beperkingen in de individuele situatie te vertalen naar handicaps. Door kennis te hebben van het individu, zijn omgeving en de rol van het individu hierin, is het mogelijk inzicht te krijgen in de aard en de mate van het probleem. Tevens is het dan reeds mogelijk om een globale vertaalslag te maken naar mogelijke oplossingen; - ergonomische kennis: de adviseur dient inzicht te hebben in de aanpassingsmogelijkheden van hulpmiddelen aan de mens. Dit vereist kennis over menselijke eigenschappen (anatomie, fysiologie, psychologie) en technische eigenschappen van hulpmiddelen; - technische kennis: dit betekent dat een adviseur 'weet' moet hebben van onder andere bouwkundige (on)mogelijkheden.
67
De opgesomde lijst van noodzakelijke kennisgebieden hoeft overigens niet geconcentreerd te zijn in één adviesfunctie. ICF Lid 2 van artikel 5 bepaalt dat bij de advisering de systematiek zoals neergelegd in de International Classification of Functions, Disabilities and Impairments, de zogenaamde ICF classificatie, gebruikt moet worden. ‘De ICF is een classificatie van het menselijk functioneren. De classificatie is systematisch geordend in gezondheidsdomeinen en met de gezondheid verband houdende domeinen. Op elk niveau zijn de domeinen verder gegroepeerd op grond van gemeenschappelijke kenmerken en in een zinvolle ordening geplaatst’. Van de zeer uitgebreide ICF zijn met name de lijsten met ‘functies’ en ‘activiteiten en participatie’ van belang. De adviseur dient van de ICF gebruik te maken op de volgende wijze. Door de adviseur wordt allereerst aangegeven om welke stoornissen het bij de aanvrager gaat (de ICF is gericht op functiestoornissen). Het gaat daarbij met name om de zogenaamde classificatie op het tweede niveau en dan met name in de vorm van de op het tweede niveau aangegeven functies. Hierbij dienen alleen die functies genoemd te worden die relevant zijn voor de aanvraag, omdat een volledig overzicht geen meerwaarde heeft. Indien dat wel het geval is moeten ook niet direct relevante functies worden aangegeven. Problemen met functies leiden tot stoornissen bij activiteiten en participatie. Het is op dit niveau dat de compensatie op basis van de Wmo plaats zal moeten vinden. Ook bij de vermelding van deze stoornissen in ‘activiteiten en participatie’ zal gebruik gemaakt worden van het begrippenkader van de ICF. Samengevat betekent dit dat de adviseur in het licht van de aanvraag de stoornis en de daaruit volgende beperkingen evenals de mate van die beperkingen dient te vermelden, gerelateerd aan de mogelijke compensatie of de te verstrekken voorzieningen, waarbij het vocabulaire van de ICF wordt gebruikt. Het advies wordt door het college beoordeeld en leidt tot (gedeeltelijke) toekenning of afwijzing van de aangevraagde compensatie/voorziening. Wijziging in de situatie De persoon met beperkingen die een voorziening heeft ontvangen is verplicht wijzigingen die relevant (kunnen) zijn voor de beoordeling van het (voortduren van het) recht op een voorziening, uit eigen beweging aan het college door te geven. Het gaat hier om alle gegevens en feitelijkheden waarvan redelijkerwijs verondersteld kan worden dat zij van belang zijn, zoals de staat van een in bruikleen verstrekt voorwerp, gewijzigde burgerlijke staat, verhuizing, het feit dat geen gebruik meer wordt gemaakt van de voorziening, etc. Ondanks dat deze regel in de Verordening staat, is het van belang deze voorwaarde ook in de beschikking of in een bijlage bij de beschikking op te nemen, zodat bij elke toekenning de aanvrager hierop weer attent wordt gemaakt. Dit vindt plaats door een standaardformulering in de beschikking. Heronderzoek Het kan nodig zijn om een heronderzoek in te stellen naar het voortduren van een verstrekte voorziening. In dat geval zal de ontvanger van de voorziening een schriftelijke oproep ontvangen voor een gesprek. Al naar gelang de inhoud van het gesprek zullen nadere afspraken gemaakt worden. Op basis van de gemaakte afspraken zal een beschikking worden gezonden aan belanghebbende.
68
Intrekking Een beschikking, genomen op basis van deze verordening, kan in bepaalde omstandigheden geheel of gedeeltelijk ingetrokken worden. Dit zal gebeuren als bij de toekenning voorwaarden gesteld zijn en daar op enig moment niet of niet meer aan is voldaan. In die situatie bestaat ook de mogelijkheid tot terugvordering, indien de voorziening zich daartoe leent. Dat is in artikel 34 geregeld. Ook de situatie dat beslist is op onjuist verstrekte gegevens biedt de mogelijkheid een genomen beschikking geheel of ten dele in te trekken. Ook in deze situatie kan terugvordering een mogelijkheid zijn. Als uit een heronderzoek blijkt dat er niet langer recht bestaat op de verstrekte voorziening dan wordt de toekenningsbeschikking ingetrokken en eindigt het recht op de voorziening met ingang van de dag waarop het besluit is bekend gemaakt. Dit bekend maken gebeurt middels een beschikking. Een beslissing wordt genomen met de bedoeling dat men daar een voorziening mee treft. Als binnen 6 maanden na het nemen van de beslissing de voorziening nog niet is getroffen, is er ook de mogelijkheid een beslissing geheel of ten dele in te trekken. Intrekking, beëindiging of herziening van een persoonsgebonden budget, financiële tegemoetkoming en/of voorziening De verleningsbeschikking hulp bij het huishouden dan wel persoonsgebonden budget wordt geheel of gedeeltelijk ingetrokken, beëindigd of herzien waardoor de voorziening wordt beëindigd dan wel gewijzigd, in situaties waarin geen gebruik meer (kan) worden gemaakt van de verstrekte voorziening. Dat doet zich voor bij verhuizing naar een andere gemeente of bij een verblijf van langer dan 2 maanden in een instelling als bedoeld in artikel 5 van de Wet toelating zorginstelling erkende instelling of de Zorgverzekeringswet. Ook wordt de voorziening beëindigd ingeval van overlijden. Verhuist men naar een ander type woning dan is dat reden om de verleningsbeschikking te herzien. Geeft men schriftelijk aan geen prijs meer te stellen op het persoonsgebonden budget, de financiële tegemoetkoming of de voorziening, dan wordt de voorziening beëindigd. Per wanneer een voorziening wordt beëindigd of herzien ten gevolge van een melding of een onderzoek is nader geregeld in de verordening artikel 33. Ook voor vervoerskostenvergoedingen voor (bruikleen)autovergoedingen is in artikel 33 nader geregeld wanneer deze wordt stopgezet ingeval van verhuizen of overlijden. Ontvangt men een vervoerskostenvergoeding voor (rolstoel)taxi dan kunnen declaraties die betrekking hebben op de periode voor de datum van verhuizing of overlijden tot maximaal 3 maanden daarna worden ingediend. Terugvordering Indien een toekenningsbeschikking is ingetrokken kan tot terugvordering worden overgegaan. Voorwaarde is dat het recht op de voorziening geheel of gedeeltelijk is ingetrokken. Een voorziening in natura, een financiële tegemoetkoming of een PGB kan geheel of gedeeltelijk worden teruggevorderd. Hierbij geldt een privaatrechtelijke procedure. Terugvordering van een voorziening die bestaat uit een natura-verstrekking kan ook als later blijkt dat de verstrekking onterecht is geweest doordat er onjuiste gegevens zijn verstrekt. Ook als niet is voldaan aan de voorwaarden die in de beschikking zijn vastgelegd, kan de financiële tegemoetkoming of het persoonsgebonden budget geheel of gedeeltelijk worden teruggevorderd. De wet bevat geen bepalingen omtrent terugvordering van voorzieningen, wat reden is om deze mogelijkheid op te nemen in de verordening, omdat er anders geen juridische basis is om voorzieningen terug te vorderen.
69
Dat is gebeurd d.m.v. het opnemen van artikel 34. Indien er, naar later blijkt, ten onrechte uitbetaald of geleverd (voorziening in natura) is, kan het college de voorziening geheel of gedeeltelijk terugvorderen. Het besluit tot herziening van het recht op de voorziening en de daaraan gekoppelde terugvordering biedt echter geen executoriale titel, zoals bijvoorbeeld in de Wet werk en bijstand het geval is bij terugvordering. Er is wel sprake van een civielrechtelijke vordering op grond van onverschuldigde betaling waarvoor het Burgerlijk Wetboek, boek 6 artikel 203 e.v. de wettelijke basis biedt. Wanneer deze zaken gaan om een bedrag van € 25.000,- of minder worden ze behandeld door de kantonrechter. Bij de kantonrechter kan in persoon zonder advocaat of zonder andere gemachtigde worden geprocedeerd. Bij een bedrag boven de € 25.000, - komt de zaak voor bij de gewone civiele rechter van de rechtbank. Dan moet men een advocaat inschakelen, en zijn er kosten verbonden. Het ligt voor de hand dat van de terugvorderingmogelijkheid in ieder geval gebruik wordt gemaakt indien er aan de zijde van de aanvrager sprake is van verwijtbaarheid. Wanneer deze dus bewust verkeerde gegevens heeft verstrekt. Ook kan terugvordering van een voorziening aan de orde zijn wanneer de aanvrager in gebreke blijft zijn eigen bijdrage of eigen aandeel binnen de gestelde termijn en na aanmaning te voldoen. Wanneer blijkt dat een financiële tegemoetkoming of een persoonsgebonden budget binnen zes maanden na de uitbetaling niet is aangewend voor de bekostiging van de voorziening waarvoor deze is verleend, kan deze betaling ook worden teruggevorderd. Het gaat hierbij om voorzieningen waarbij de uitbetaling van de tegemoetkoming of de vergoeding aan de aanschaf van de voorziening voorafgaat. Bij woningaanpassingen zal dit in de regel niet snel voorkomen omdat de uitbetaling pas dan plaatsvindt nadat de woningaanpassing is uitgevoerd, gereed gemeld en zonodig is gecontroleerd.
HOOFDSTUK 9. SLOTBEPALINGEN Hoogte vergoeding De hoogte van de vergoeding voor hulp bij het huishouden (het uurtarief voor de verschillende situaties), de hoogte van de verhuiskostenvergoeding, de maximale vergoeding voor keuring en onderhoud van elektrisch beweegbare voorzieningen, de tegemoetkoming in de kosten van het gebruik van een (bruik)leenauto en voor een sportrolstoel is vastgelegd in het Besluit maatschappelijke ondersteuning gemeente Roermond. Dit besluit kan per jaar door het college worden aangepast, bijvoorbeeld in verband met indexering. Aanpassing vindt dan plaats aan het begin van het jaar. Hardheidsclausule Artikel 36 bepaalt dat het college in bijzondere gevallen ten gunste van de aanvrager kan afwijken van de bepalingen van deze verordening, en dus niet van de in de wet zelf genoemde bepalingen. Zonodig wordt hierbij advies ingewonnen. Dit afwijken kan alleen maar ten gunste en nooit ten nadele van de betrokken persoon met beperkingen of de eigenaar van de woonruimte. Bij de woningeigenaar, bijvoorbeeld een corporatie kan gedacht worden aan een situatie waar het van belang is dat een woonruimte ook langer dan zes maanden leeg staat, omdat bijvoorbeeld bekend is dat een persoon met beperkingen voor wie de aangepaste woning uitermate geschikt is, op het punt staat om uit een revalidatiecentrum te worden ontslagen. In die gevallen kan het doelmatiger zijn om een langere periode een tegemoetkoming in de huurderving te verstrekken. Verder is met nadruk gemeld: in bijzondere gevallen. Het gebruik maken van de hardheidsclausule moet beschouwd worden als een uitzondering en niet als een regel. Het college moet in verband met precedentwerking dan ook duidelijk aangeven waarom in een bepaalde situatie van de verordening wordt afgeweken.
70
Indexering Deze bepaling, maakt het mogelijk alle bedragen, genoemd in het op de verordening gebaseerde Besluit maatschappelijke ondersteuning gemeente Roermond, te indexeren. Evaluatie Op grond van dit artikel dient het gemeentelijk beleid periodiek geëvalueerd te worden. Dat beleid omvat zowel het algemene beleid, zoals door de gemeenteraad neergelegd in de verordening, als het uitvoeringsbeleid, dat onder de bevoegdheid van het college is neergelegd in beleidsregels. Indien de evaluatie daartoe aanleiding geeft, bijvoorbeeld omdat het voorzieningenniveau te hoog of te laag blijkt te zijn, dient de evaluatie te leiden tot aanpassing van de verordening of van de beleidsregels. Inwerkingtreding In artikel 39 zijn opgenomen de datum van inwerkingtreding, de daarmee samenhangende intrekking van een eventuele voorafgaande verordening. Citeertitel Artikel 40 bevat de citeertitel, waaronder de verordening kan worden aangehaald.
71
Bijlage 1:
Protocol gebruikelijke zorg
Voorwoord De gemeente Roermond heeft besloten het protocol gebruikelijke zorg zoals dat werd vastgesteld voor het indiceren van zorg thuis, eveneens van toepassing te verklaren voor het stellen van de indicatie van Hulp bij het huishouden (Hbh) in het kader van de Wmo. Het protocol ziet ook op dat deel van de zorg dat nu onder de Wmo valt. In de tekst is de relatie gelegd met de AWBZ: het protocol werd immers opgesteld voor toepassing onder de AWBZ. Gekozen is om dit te handhaven voor toepassing onder de Wmo: daarmee is de relatie tussen het gestelde onder de AWBZ en de Wmo te verduidelijken. De respectievelijke onderdelen in dit protocol voor zover ook van toepassing voor de Wmo zijn één op één overgenomen. Daar waar het gestelde zowel van toepassing is voor de Wmo als ook voor (onderdelen) van de AWBZ is dan ook “Wmo/” toegevoegd. Indien van toepassing heeft aanpassing plaats gevonden op grond van gewijzigde inzichten of nadere ontwikkelingen. Het protocol Gebruikelijke Zorg is in de plaats gekomen van het ’Werkdocument Gebruikelijke Zorg’ dat in 2003 is aanvaard door het bestuur van de LVIO na bespreking in de Regiegroep Indicatiestelling AWBZ. Toepassing van het werkdocument ‘Gebruikelijke Zorg’ heeft geleid tot jurisprudentie en adviezen van het CVZ op indicatiegeschillen. Op verzoek van het Ministerie van VWS heeft het CVZ in 2004 gerapporteerd over het effect van het werkdocument op de indicatiestelling voor zorg thuis. De uitkomsten hiervan zijn verwerkt en hebben geleid tot dit protocol. Het protocol is vastgesteld door de Raad van Bestuur van het CIZ, het orgaan dat de indicatiestelling AWBZ en per 1-1-2007 ook voor de Wmo de advisering uitvoert. Dit protocol bevat een nadere definiëring en normering van wat gebruikelijke zorg is en verduidelijkt daarmee de zorg die niet valt binnen de aanspraak op AWBZ en Wmo. Het inhoud geven aan het begrip ‘gebruikelijke zorg’ in de praktijk van de indicatiestelling blijft voortdurend in ontwikkeling. Met organisaties van patiënten, cliënten en mantelzorgers zijn op landelijk niveau door het CIZ afspraken gemaakt om de zorgvuldigheid van de toepassing van het protocol te blijven bewaken. 1. Plaatsbepaling gebruikelijke zorg 1.1 Gebruikelijke zorg in relatie tot zorg vanwege de AWBZ Artikel 6, eerste lid AWBZ luidt: De verzekerden hebben aanspraak op zorg ter voorkoming van ziekten en ter voorziening in hun geneeskundige behandeling, verpleging en verzorging. Onder vorenbedoelde zorg zijn begrepen voorzieningen tot behoud, herstel of ter bevordering van de arbeidsgeschiktheid of strekkende tot verbetering van levensomstandigheden, alsmede maatschappelijke dienstverlening. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur worden aard, inhoud en omvang van de zorg waarop aanspraak bestaat, geregeld; daarbij kunnen met betrekking tot de inhoud en omvang van de desbetreffende zorg beperkingen worden gesteld. De uitvoeringsorganen dragen zorg dat de bij hen ingeschreven verzekerden hun aanspraak op zorg tot gelding kunnen brengen. Die algemene maatregel van bestuur is het Besluit Zorgaanspraken AWBZ (BZA). In het Besluit Zorg Aanspraken zijn aard, inhoud en omvang van de zorg waarop aanspraak bestaat nader geregeld. Daarin staat ook (art. 2 lid drie) dat verzekerde alleen recht heeft op zorg (nader omschreven in art. 2 lid één) wanneer hij gelet op zijn behoeften en uit een oogpunt van doelmatige zorgverlening redelijkerwijs daarop is aangewezen.
72
In het Zorgindicatiebesluit, art 6 onder f staat omschreven “Voorzover dit voor het nemen van een indicatiebesluit van belang is, wordt onderzoek verricht naar: “(…) f: de aard en de omvang van aan de zorgvrager geboden professionele en niet-professionele hulp, zorg en de mogelijkheden tot continuering en uitbreiding daarvan”. Nu besloten is het Protocol gebruikelijke zorg van toepassing te verklaren onder de Wmo voor wat betreft de daarin per 1 januari 2007 opgenomen functie Hulp bij het Huishouden (Hbh), is het juist bovenstaande verwijzing naar het Besluit Zorgaanspraken op te nemen. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat in tegenstelling tot de AWBZ de Wmo geen verzekering is. De richtlijnen in dit protocol worden evenwel onverminderd toegepast. 1.2 Functies De aanspraak op zorg vanwege de AWBZ is vastgelegd in een zevental functies: 1. huishoudelijke verzorging; 2. persoonlijke verzorging; 3. ondersteunende begeleiding; 4. activerende begeleiding; 5. verpleging; 6. behandeling; 7. verblijf. Met de komst van de Wmo is de functie Huishoudelijke verzorging overgegaan in de Wmo, de overige functies vooralsnog in de AWBZ. Voor de Wmo zal de aard en omvang van gebruikelijke zorg in relatie tot een eventuele aanspraak op zorg alleen betrekking hebben op de functie Huishoudelijke Verzorging (in de Wmo: hulp bij het huishouden Hbh). De overige functies blijven onder de reikwijdte van de AWBZ. 1.3 Gebruikelijke zorg en mantelzorg In relatie tot de aanspraak op Wmo is het van belang de term gebruikelijke zorg goed te onderscheiden van het begrip mantelzorg. Gebruikelijke zorg en mantelzorg zijn elkaar uitsluitende begrippen. Gebruikelijke zorg is per definitie zorg waarop geen aanspraak bestaat vanuit de Wmo. Het is de normale, dagelijkse zorg die partners of ouders en inwonende kinderen geacht worden elkaar onderling te bieden omdat ze als leefeenheid een gezamenlijk huishouden voeren en op die grond een gezamenlijke verantwoordelijkheid hebben voor het functioneren van dat huishouden. Gebruikelijke zorg is ook alleen aan de orde als er een leefeenheid is die een gezamenlijk huishouden voert. Uitwonende kinderen vallen hier dus buiten. Bij mantelzorg gaat het om Wmo-zorg waarop verzekerde wel aanspraak heeft. Mantelzorg is zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt geboden aan een hulpbehoevende, door personen uit diens directe omgeving waarbij de zorgverlening rechtstreeks voortvloeit uit de sociale relatie (Zorg Nabij, VWS 2001). Bij mantelzorg wordt de normale (gebruikelijke) zorg in zwaarte, duur en/of intensiteit aanmerkelijk overschreden. Mantelzorg vindt plaats op basis van vrijwilligheid, dat wil zeggen dat de mantelzorger bereid en in staat geacht mag worden deze zorg te leveren. 1.4 De omgeving als wegingsfactor De fysieke en sociale omgeving zijn van invloed op de zorgbehoefte van de zorgvrager. Huisgenoten, andere naasten en verwanten van de zorgvrager kunnen zowel in positieve als in negatieve zin de zorgbehoefte beïnvloeden. Zij kunnen zelf zorg behoeven (kleine kinderen, een gehandicapte huisgenoot/familielid), zij kunnen ook verlichting geven en bijdragen aan te verrichten taken (gezonde volwassenen). In het indicatieonderzoek naar beperkingen en participatieproblemen van zorgvragers zal altijd de fysieke en sociale omgeving van de vrager meegenomen worden in de afweging.
73
In geval er voor de zorgvrager mantelzorg vrijwillig beschikbaar is kan dat deel van de zorgaanspraak buiten het indicatiebesluit blijven omdat daar geen professionele zorg vanuit de Wmo/AWBZ voor ingezet hoeft te worden. De mantelzorger voorziet al in die zorg en de indicatiesteller weegt dat mee in het opstellen van het indicatiebesluit. Welke zorg de mantelzorger op zich neemt en in welke omvang is, in overleg met de zorgvrager, uitsluitend en alleen aan de mantelzorger zelf om te bepalen. Het meewegen van de mantelzorg betekent ook dat de indicatiesteller nagaat of voor een deel van de mantelzorg alsnog Wmo/AWBZ-zorg geïndiceerd moet worden ter ondersteuning van de mantelzorger zodat die regelmatig tijdelijk ontlast wordt. In geval er voor een zorgvrager geen mantelzorg beschikbaar is of mantelzorg wegvalt, wordt dus Wmo/AWBZ-zorg geïndiceerd. 1.5 Status van dit protocol In dit protocol zijn de richtlijnen uitgewerkt die de indicatiestellers dienen te hanteren als bij het bepalen van de aanspraak op Wmo/AWBZ-zorg tevens aan de orde is het beoordelen van hetgeen van huisgenoten onderling kan worden verwacht aan zorg van en voor elkaar. De gemeente, zo mogelijk daartoe in kennis gesteld door haar medische adviseur, houdt de mogelijkheid, in geval toepassing van de richtlijnen in concrete gevallen tot kennelijke onbillijkheid leidt, om zelf en waar nodig te besluiten dat van de richtlijnen moet worden afgeweken.
2. Definities en algemene uitgangspunten 2.1 Zorgvrager De zorgvrager of verzekerde (in geval AWBZ) is degene die een gezondheidsprobleem heeft en daardoor beperkingen ondervindt in de zelfredzaamheid. Ook wanneer ondersteuning wordt gevraagd in het functioneren van het huishouden door een ander dan de zorgvrager (zoals de echtgenote of de ouder), is degene met het gezondheidsprobleem de zorgvrager. De zorgvrager hoeft niet altijd de aanvrager te zijn; hij/zij moet wel altijd instemmen met de aanvraag, tenzij er sprake is van handelingsonbekwaamheid. 2.2 Leefeenheid of huishouden De definitie voor leefeenheid is opgenomen in de Verordening in artikel 1 onder p.: “leefeenheid: Een eenheid bestaande uit gehuwden die al dan niet tezamen met één of meer minderjarige ongehuwden duurzaam een huishouden voeren, dan wel een ongehuwde meerderjarige die met één of meer minderjarige ongehuwden duurzaam een huishouden voert, waarbij onder gehuwden ook wordt verstaan ongehuwd samenwonenden en andere volwassenen die met elkaar en/of met kinderen samenwonen, anders dan in een commerciële huurders- of kostgangersrelatie. Met deze definitie worden alle bewoners van één adres die samen een duurzaam huishouden voeren inbegrepen in het begrip leefeenheid. Indien er sprake is van kamerverhuur, wordt de huurder van de betreffende ruimte niet tot het huishouden c.q. de leefeenheid gerekend. Een soortgelijke positie wordt ingenomen door mensen die omwille van hun zorgbehoefte op één adres ieder zelfstandig wonen. Denk hierbij aan woongemeenschappen van kloosterlingen, ouderen of gehandicapten. Ook hier is dus geen sprake van een leefeenheid. 2.3 Partner De volwassene met wie de zorgvrager een intieme, emotionele relatie heeft èn een duurzame gemeenschappelijke huishouding voert.
74
2.4 Huisgenoot Iedere volwassene met wie de zorgvrager duurzaam een gemeenschappelijke huishouding voert. 2.5 Eén- en meerpersoonshuishouden Indien de zorgvrager deel uitmaakt van een leefeenheid bestaande uit meerdere personen (meerpersoonshuishouden) moet de indicatiesteller vaststellen wat, gezien de samenstelling van die leefeenheid, in dat geval verstaan wordt onder gebruikelijke zorg van huisgenoten voor elkaar. Pas dan kan de gemeente besluiten op welke Wmo-zorg de zorgvrager redelijkerwijs is aangewezen. In geval zorgvrager een éénpersoonshuishouden voert is er geen sprake van gebruikelijke zorg. 2.6 Maatschappelijke participatie Iedere volwassen burger wordt verondersteld naast een volledige baan of opleiding een huishouden te kunnen voeren. In geval van een meerpersoonshuishouden staat het hebben van een normale baan of het volgen van een opleiding per definitie het leveren van gebruikelijke zorg niet in de weg. Gebruikelijke zorg gaat voor op andere activiteiten van leden van de leefeenheid in het kader van hun maatschappelijke participatie. 2.7 Culturele diversiteit Bij het inventariseren van de eigen mogelijkheden van het huishouden wordt geen onderscheid gemaakt op basis van sekse, religie, cultuur, de wijze van inkomensverwerving of persoonlijke opvattingen over het verrichten van huishoudelijke taken. Er is sprake van een pluriforme samenleving waarin een ieder gelijke aanspraken op Wmo-zorg maakt. 2.8 PGB en mantelzorg Bij het vaststellen van de zorgbehoefte wordt rekening gehouden met wat van een huisgenoot kan worden verwacht in het kader van gebruikelijke zorg. Voor dat deel is er -in principe- geen aanspraak op Wmo-zorg. Wanneer een huisgenoot of partner mantelzorg verleent en de zorgvrager voor dat deel van de zorg een aanvraag indient, kan er een aanspraak zijn. Of de huisgenoot de zorg vervolgens zelf gaat uitvoeren met behulp van een PGB speelt geen rol bij de indicatiestelling. 2.9 Betrekken van huisgenoten/mantelzorgers bij het indicatieonderzoek Indien er sprake is van huisgenoten, die gebruikelijke zorg dan wel mantelzorg leveren, is het zaak dat de indicatiesteller die huisgenoten altijd persoonlijk hoort in het kader van het indicatieonderzoek. Op die manier kan de indicatiesteller correct inventariseren welke taken de huisgenoot/mantelzorger uitvoert en hoe hij/zij de belasting van deze taken ervaart in relatie tot zijn/haar maatschappelijke participatie. Ook – of juist - wanneer het gaat om min of meer gebruikelijke zorg en de inzet van de huisgenoot, vereist de zorgvuldigheid dat deze wordt gehoord. Een externe mantelzorger wordt in principe alleen op verzoek van de zorgvrager gehoord in het indicatieonderzoek. 2.10 Gemotiveerd afwijken Indien er sprake is van een zorgvraag waarvan de indicatiesteller objectief heeft vastgesteld dat het gaat om zorg die valt onder de eigen verantwoordelijkheid van het huishouden dan wel om zorg die vrijwillig door mantelzorg wordt geleverd, kan conform dit document worden vastgesteld dat er geen Wmo-indicatie voor zorg is. Wanneer een dergelijke vaststelling voor de indicatiesteller als professional tot kennelijke onredelijkheid en/of onbillijkheid leidt gezien de situatie van de zorgvrager, kan de indicatiesteller (gemotiveerd) van deze richtlijn afwijken.
75
2.11 Cliëntsoevereiniteit Een van de basisprincipes van de Modernisering AWBZ is de cliëntsoevereiniteit. Hiermee wordt bedoeld, dat de wens van de zorgvrager ten aanzien van de vraag van wie hij zorg wenst te ontvangen, leidend dient te zijn bij de (indicatie en) zorgrealisatie. Een zorgvrager heeft vanuit dat perspectief zeggenschap in de zorgverlening. In het verlengde daarvan kan hij niet zonder meer verplicht worden (persoonlijke) zorg van de partner/huisgenoot te aanvaarden. Of er vervolgens aanspraak is op Wmo/AWBZ-zorg hangt af van de uitkomst van de indicatiestelling.
3. Richtlijnen voor de indicatiestelling Wmo/AWBZ bij het bepalen van gebruikelijke zorg in relatie tot een Wmo/AWBZ-aanspraak op zorg 3.1 Wmo en AWBZ aanvullend op eigen mogelijkheden De AWBZ is aanvullend op de mogelijkheden die de zorgvrager heeft om op eigen kracht zijn probleem op te lossen. Dit is terug te vinden in 2 wetsartikelen: Artikel 2, lid 3 van het BZA-AWBZ geeft aan dat: “Recht op AWBZ-zorg alleen bestaat wanneer iemand daar mede uit het oogpunt van doelmatigheid van zorgverlening redelijkerwijs op is aangewezen”. Hier geldt wel dat als een dergelijke voorziening niet aanwezig is, of als deze geen redelijke oplossing biedt voor de zorgvraag, AWBZ-zorg kan worden geïndiceerd. Het College voor Zorgverzekeringen heeft zich hierover in meerdere adviezen bij indicatiegeschillen uitgesproken, zoals in RZA 2003, 227 Cvz 22-10-2003 en RZA 2003, 194 Cvz 26-8-2003). In het Zorgindicatiebesluit art 6 onder f staat omschreven “Voorzover dit voor het nemen van een indicatiebesluit van belang is, wordt onderzoek verricht naar: “(…) f: de aard en de omvang van aan de zorgvrager geboden professionele en niet-professionele hulp, zorg en de mogelijkheden tot continuering en uitbreiding daarvan”. Wanneer een zorgvrager in zijn hulpvraag voorziet met eigen middelen en dat niet op eigen kosten wenst te continueren, is er wanneer daartoe aanleiding bestaat, een aanspraak op AWBZ zorg. Dit doet zich bv. voor wanneer een zorgvrager particuliere hulp in dienst heeft, of wanneer een zorgvrager op eigen kosten in een beschermende woonomgeving woont. Deze op eigen kosten getroffen voorzieningen zijn NIET voorliggend op AWBZ zorg. Vervolgens moet bekeken worden of voorliggende voorzieningen een oplossing kunnen bieden voor het zorgprobleem. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt naar wettelijk voorliggende voorzieningen en voorzieningen die algemeen gebruikelijk zijn. Wettelijke voorliggende voorzieningen zijn afdwingbaar terwijl bij algemeen gebruikelijke voorzieningen moet worden nagegaan of deze voorziening ook werkelijk beschikbaar is en adequaat is ingeval van deze zorgvraag. Bovenstaande uitgangspunten geformuleerd voor de indicatiestelling AWBZ zijn ook van toepassing te verklaren op de indicatiestelling voor de Wmo Hulp bij het huishouden (Hbh). In de Verordening voorzieningen Maatschappelijke ondersteuning gemeente Roermond 2012 staat in artikel 8 “Het maken van een afweging’ daarover het volgende: “Bij het beoordelen welke voorzieningen noodzakelijk zijn, neemt het college het verslag van het gesprek, indien aanwezig, als uitgangspunt. Het college gaat uit van de behoeften en persoonskenmerken van de belanghebbende. Daarbij zal onderzoek gedaan worden naar alle voorliggende, algemene, algemeen gebruikelijke en collectieve voorzieningen die beschikbaar en bruikbaar zijn en naar de noodzaak en mogelijkheid tot het leveren van maatwerk ten aanzien van het te bereiken resultaat” Uitgangspunt is dus dat eerste alle voorliggende mogelijkheden beoordeeld worden alvorens over te gaan tot verstrekking van voorzieningen.
76
3.2 Gezondheidsproblemen of (dreigende) overbelasting Een indicatiesteller kan besluiten dat een huisgenoot of partner geen gebruikelijke zorg kan leveren als deze zodanige gezondheidsproblemen heeft dat de indicatiesteller redelijkerwijs moet concluderen dat de betreffende taken niet door hem uitgevoerd kunnen worden. Een indicatiesteller moet altijd onderzoeken of een leefeenheid, gegeven de voor die leefeenheid geldende gebruikelijke zorg, door de (chronische) uitval van een gezinslid niet alsnog onevenredig belast wordt en overbelasting dreigt. Wanneer de partner of huisgenoot gezondheidsproblemen en beperkingen heeft of door de combinatie van een (volledige) werkkring of opleiding en het voeren van het huishouden overbelast dreigt te raken, zullen de (medische) gegevens ter onderbouwing daarvan door de betrokkene moeten worden aangeleverd. De gemeente dan wel het indicatieorgaan moet zich daar dan een geobjectiveerd oordeel over vormen. Wanneer de dreigende overbelasting wordt veroorzaakt door een combinatie van werk en gebruikelijke zorg en andere activiteiten dan werk en huishouden, gaan werk en gebruikelijke zorg voor. Het beoefenen van vrijetijdsbesteding kan op zich geen reden zijn om een indicatie te geven voor gebruikelijke zorg. In geval de leden van een leefeenheid dreigen overbelast te raken door de combinatie van werk en verzorging van de zieke partner/huisgenoot, kan een indicatie worden gesteld op de onderdelen die normaliter tot de gebruikelijke zorg worden gerekend. In eerste instantie zal die indicatie van korte duur zijn om de leefeenheid de gelegenheid te geven de onderlinge taakverdeling aan de ontstane situatie aan te passen. Hetzelfde geldt als een partner/ouder ten gevolge van het plotseling overlijden van de andere ouder dreigt overbelast te raken door de combinatie van werk en verzorging van de inwonende kinderen. 3.3 Fysieke afwezigheid Indien de huisgenoot van een zorgvrager vanwege zijn/haar werk fysiek niet aanwezig is wordt hiermee bij de indicatiestelling uitsluitend rekening gehouden, wanneer het om aaneengesloten perioden van ten minste zeven etmalen gaat. De afwezigheid van de huisgenoot moet een verplichtend karakter hebben en inherent zijn aan diens werk; denk hierbij aan off-shore werk, internationaal vrachtverkeer en werk in het buitenland. Wanneer iemand aaneengesloten perioden van ten minste zeven etmalen van huis is, is er in die periode feitelijk sprake van een éénpersoonshuishouden en kan er geen gebruikelijke zorg worden geleverd. 3.4 Korte levensverwachting In geval de zorgvrager een zeer korte, bekende levensverwachting heeft kan ter ontlasting van de leefeenheid van de zorgvrager afgeweken worden van de normering van gebruikelijke zorg. 3.5 Uitruil Ingeval een huisgenoot mantelzorg levert en wil blijven leveren, kan voor het aandeel dat van hem/haar wordt verwacht op het terrein van de gebruikelijke zorg een indicatie worden gesteld. 3.6 Telefonisch indiceren Een aanvraag mag nooit telefonisch worden afgehandeld wanneer de zorgvrager het -ook na uitlegniet eens is met de uitkomst.
4. Gebruikelijke zorg naar functie 4.1 Huishoudelijke verzorging 4.1.1 Doel huishoudelijke verzorging Huishoudelijke verzorging is aangewezen wanneer disfunctioneren van de leefeenheid als gevolg van gezondheidsproblemen van (één van) de verzorgende (leden) dreigt.
77
Dat kan zich uiten in vervuiling (van de woning of van kleding), verwaarlozing (gezondheidsrisico’s, persoonlijke verzorging, voeding en vocht) of ontreddering van zichzelf of van afhankelijke huisgenoten waardoor het functioneren in huis maar ook buitenshuis belemmerd wordt. Het doel van huishoudelijke verzorging kan dan zijn het schoonhouden van het huis en/of het verrichten van de dagelijks voorkomende huishoudelijke activiteiten, maar ook het ondersteunen bij het organiseren van het huishouden. (Zie verder protocol Huishoudelijke Verzorging.) 4.1.2 Leefeenheid primair verantwoordelijk De leefeenheid van een zorgvrager die een beroep doet op de Wmo blijft altijd primair verantwoordelijk voor het functioneren van het huishouden. Dat betekent dat van een leefeenheid wordt verwacht dat, bij uitval van één van de leden van die leefeenheid, gestreefd wordt naar een herverdeling van de huishoudelijke taken binnen die leefeenheid. 4.1.3 Huishoudelijke taken: uitstelbaar en niet uitstelbaar Onder huishoudelijke taken vallen zowel de uitstelbare als de niet-uitstelbare taken. Het verzorgen van -overigens gezonde- kinderen valt daar ook onder. • Niet-uitstelbare taken zijn maaltijd verzorgen, de kinderen verzorgen, afwassen en opruimen; • Wel-uitstelbare taken zijn boodschappen doen, wasverzorging, zwaar huishoudelijk werk: stofzuigen, sanitair, keuken, bedden verschonen. Taken van een 18-23 jarige Van een volwassen gezonde huisgenoot wordt verwacht dat deze de huishoudelijke taken overneemt wanneer de primaire verzorger uitvalt. Een 18-23 jarige wordt verondersteld een eenpersoonshuishouden te kunnen voeren. De huishoudelijke taken voor een éénpersoonshuishouden zijn: • schoonhouden van sanitaire ruimte, • keuken en een kamer, • de was doen, • boodschappen doen, • maaltijd verzorgen, • afwassen en opruimen. Te normeren naar 2 uur uitstelbare, zware huishoudelijke taken en 3 uur lichte, niet uitstelbare huishoudelijke taken per week. Daarnaast kunnen zij eventuele jongere gezinsleden verzorgen en begeleiden. 4.1.4 Indicatie voor het aanleren van huishoudelijke activiteiten Redenen als 'niet gewend zijn om’ of ‘geen huishoudelijke werk willen en/of kunnen verrichten (in de zin van “niet geleerd hebben”)' leiden niet tot een indicatie voor het overnemen van huishoudelijke taken. Indien hiervoor motivatie aanwezig is kan er een indicatie worden gesteld voor 6 weken zorg voor het aanleren van huishoudelijke taken en/of het leren (efficiënter) organiseren van het huishouden. 4.1.5 Opvang en verzorging van kinderen bij uitval van een van de ouders Ouders hebben een zorgplicht voor hun kinderen. De ouders zorgen voor de opvoeding van hun kinderen. Dit houdt in: het zorgen voor hun geestelijk en lichamelijk welzijn en het bevorderen van de ontwikkeling van hun persoonlijkheid (en naar draagkracht voorzien in de kosten van dit alles). Deze zorgplicht strekt zich uit over opvang, verzorging, begeleiding en opvoeding die een ouder (of verzorger), onder meer afhankelijk van de leeftijd en verstandelijke ontwikkeling van het kind, normaal gesproken geeft aan een kind, inclusief de zorg bij kortdurende ziekte. Bij uitval van één van de ouders neemt de andere ouder de gebruikelijke zorg voor de kinderen over.
78
Gebruikelijke zorg voor kinderen omvat in ieder geval de aanwezigheid van een verantwoordelijke ouder of derde persoon conform de leeftijd en ontwikkeling van het kind. Opvang is niet structureel Wmo zorg. Verzorging van de kinderen kan, zonodig, wel een Wmo aanspraak zijn. Eigen oplossingen gaan voor Indien nodig dient de ouder gebruik te maken van de voor hem/haar geldende regeling voor zorgverlof. De indicatiesteller onderzoekt, in geval er mantelzorg aanwezig is, wat in redelijkheid met mantelzorg kan worden opgevangen. Is dit niet mogelijk dan dient de ouder gebruik te maken van (een combinatie van) crèche, opvang op school, buitenschoolse opvang, gastouder e.d. (de zogenaamde algemeen gebruikelijke voorliggende voorzieningen). Het verplichte gebruik van alternatieve opvangmogelijkheden voor kinderen is redelijk, onafhankelijk van de financiële omstandigheden. Voorkomen van crisis en ontwrichting Zijn deze mogelijkheden reeds maximaal gebruikt of afwezig, of is er slechts kortdurend overbrugging nodig in noodgevallen, dan kan de functie huishoudelijke verzorging worden ingezet. Structurele opvang van kinderen is geen Wmo-zorg. Niet-structurele opvang van kinderen kan alleen bij ontwrichting of calamiteiten tijdelijk tot een Wmoaanspraak leiden. Verzorging van de kinderen kan, zonodig, wel een Wmo aanspraak (Hbh) zijn. 4.1.6 Uitval van ouder in éénoudergezin Indien er sprake is van uitval van de ouder in een éénoudergezin, of beide ouders ondervinden beperkingen in de opvang en verzorging van de kinderen, wordt er eerst nagegaan wat mantelzorg opvangt en wat vrijwilligers als vervangende mantelzorg, voorliggende voorzieningen en algemeen gebruikelijke voorzieningen kunnen opvangen. Oppas en opvang van gezonde kinderen zijn in principe geen AWBZ zorg, daarvoor zijn andere, algemeen gebruikelijke en voorliggende voorzieningen voorhanden. Wel is er een indicatie mogelijk voor de verzorging van de kinderen conform leeftijd. Gebruik van kinderopvang/crèche als voorliggende voorziening voor oppas en opvang van gezonde kinderen tot 5 dagen per week is redelijk. Indien indicatiesteller zich ervan heeft vergewist dat de voorliggende algemeen gebruikelijke voorzieningen niet aanwezig of niet toepasbaar zijn of zijn uitgeput, is bij uitval van de ouder in een éénoudergezin afhankelijk van de leeftijd en ontwikkeling van het kind een indicatie voor Hbh mogelijk tot 40 uur per week voor oppas en opvang van gezonde kinderen. Een dergelijke indicatie is in principe van korte duur (max. 3 maanden), de periode waarin een eigen oplossing moet worden gevonden. 4.1.7 Bijdrage van kinderen aan het huishouden In geval de leefeenheid van de zorgvrager mede bestaat uit kinderen, dan gaat de indicatiesteller ervan uit, dat de kinderen, afhankelijk van hun leeftijd en psychosociaal functioneren, een bijdrage kunnen leveren aan de huishoudelijke taken. • Kinderen tot 5 jaar leveren geen bijdrage aan de huishouding. • Kinderen tussen 5-12 jaar worden naar hun eigen mogelijkheden betrokken bij lichte huishoudelijke werkzaamheden als opruimen, tafel dekken/afruimen, afwassen/afdrogen, boodschap doen, kleding in de wasmand gooien. • Kinderen vanaf 13 jaar kunnen, naast bovengenoemde taken hun eigen kamer op orde houden, d.w.z. rommel opruimen, stofzuigen, bed verschonen.
79
4.1.8 Hoge leeftijd en trainbaarheid Wanneer in redelijkheid niet (meer) kan worden verondersteld dat een nieuwe taak als het huishouden nog is te trainen of aan te leren, zoals bij ouderen op hoge leeftijd (> 75 jaar) kan, indien nodig, hulp voor die zwaar huishoudelijke taken worden geïndiceerd die anders tot de gebruikelijke zorg zouden worden gerekend.
5. Voorliggende voorzieningen Behalve gebruikelijke zorg zijn ook voorliggende voorzieningen reden om de aanspraak op Wmo-zorg te beperken of af te wijzen. Wanneer er algemene voorzieningen zijn waarvan de hulpvrager gebruik kan maken, dan verdienen die de voorkeur boven het gebruik van bijzondere voorzieningen. Voorliggende voorzieningen zijn er in twee soorten: wettelijke en algemeen gebruikelijke. 5.1 Wettelijk voorliggende voorzieningen Wettelijk voorliggende voorzieningen zijn neergelegd in andere regelgeving dan de Wmo. Wanneer er wettelijk voorliggende voorzieningen zijn, dient de hulpvrager daar gebruik van te maken. Wanneer zo’n voorziening een adequate oplossing voor het probleem van de zorgvrager zou bieden, bestaat er geen aanspraak op Wmo-zorg. Het is daarbij niet van belang of de voorliggende voorziening daadwerkelijk aanwezig is of niet. Er moet bij de indicatiestelling vanuit worden gegaan dat de voorliggende voorziening beschikbaar is. Het feit dat de instantie die verantwoordelijk is voor de realisatie van de voorziening in gebreke is gebleven, is geen reden dit af te wentelen op de Wmo. De afweging of voorliggende voorzieningen een adequate oplossing bieden voor het probleem van de zorgvrager is een vraag die de indicatiesteller zich stelt nadat de afweging: “Is hier sprake van gebruikelijke zorg?” heeft plaatsgevonden (zie ook paragraaf 1.2 van bijlage 2: Protocol Indicatiestelling voor Huishoudelijke Verzorging, 5.2 Algemeen gebruikelijke voorziening Een algemeen gebruikelijke voorziening is een voorliggende voorziening waarvan gebruik moet worden gemaakt als deze voorhanden is en in redelijkheid een oplossing biedt voor de zorgvraag van de zorgvrager. Hierbij moet worden gedacht aan: • boodschappendienst; • crèche, kinderopvang, gastouder; • alarmering; • maaltijdservice; • financieel-administratieve ondersteuning; • hondenuitlaatdienst. Vrijwilligers is vervangende mantelzorg Vrijwilligers moeten niet worden opgevat als een ‘voorliggende voorziening’ maar als vervanging van mantelzorg. Dat betekent dat indien er vrijwilligers aanwezig, beschikbaar en bereid zijn om de zorg vrijwillig te (blijven) leveren, er voor dat deel geen aanspraak bestaat op Wmo-zorg.
80
Bijlage bij protocol gebruikelijke zorg:
Het onderzoeken van overbelasting
Algemeen De indicatiesteller onderzoekt altijd of er in de individuele situatie moet worden afgeweken van de algemene regels. Een van de redenen om in de individuele situatie af te wijken kan zijn dat degene van wie wordt verwacht dat zij taken overneemt, reeds overbelast dreigt te raken. In Van Dale wordt overbelasting uitgelegd als “meer belasten dan het prestatievermogen toelaat”. In medische kringen praten we dan over het (on)evenwicht tussen draagkracht (= belastbaarheid) en draaglast (= belasting). Overbelasting kan veroorzaakt worden door een combinatie van symptomen van lichamelijke en/of psychische aard en wordt bepaald door in- en uitwendige factoren. Factoren die van invloed zijn op de draagkracht zijn onder meer: • lichamelijke conditie mantelzorger; • geestelijke conditie mantelzorger; • wijze van omgaan met problemen (coping); • motivatie voor zorgtaak; • sociaal netwerk. Factoren die van invloed zijn op de draaglast zijn onder meer: • omvang en mate van (on)planbaarheid van zorgtaken; • ziektebeeld en prognose; • inzicht van mantelzorger in ziektebeeld van de zorgvrager; • woonsituatie; • bijkomende sociale problemen; • bijkomende emotionele problemen; • bijkomende relationele problemen. Onderzoek naar de draaglast-draagkracht mantelzorger Het kan soms heel duidelijk zijn dat de mantelzorger overbelast is, in ander gevallen is dat minder duidelijk en zal dit in het indicatieonderzoek moeten worden uitgediept. Er bestaat niet één, simpel af te nemen test, die hierover direct uitsluitsel geeft. Wel bestaan er allerlei vragenlijsten op dat gebied en kunnen door de mantelzorger ervaren klachten duiden op overbelasting. De beperkingen in de belastbaarheid vanwege de gezondheid van de mantelzorger dienen te worden beoordeeld door of onder verantwoordelijkheid van een arts. In voorkomende gevallen kan het opnemen van contact met de behandelende sector volstaan om hierover een oordeel te vormen. Dit dient dan wel onder aanwijzing van een arts-adviseur te gebeuren; deze dient vervolgens ook bij het eindoordeel te worden betrokken. Onderzoeksvragen Hieronder volgt een reeks van vragen die de indicatiesteller zouden kunnen helpen bij het verkrijgen van een indruk over de eventuele overbelasting van de mantelzorger. • Wat zegt de mantelzorger er zelf over, hoe ervaart hij of zij het zorgen? • Hoe is de (lichamelijke en geestelijke) gezondheid van de mantelzorger? • Zijn er signalen van overbelasting: nervositeit, vermoeidheid? • Heeft de mantelzorger een “uitlaatklep”? Heeft hij of zij de mogelijkheid om activiteiten buitenshuis te doen? Kan iemand zijn verhaal kwijt bij vrienden, familie of professionals? Wordt er respijtzorg geboden zodat de mantelzorger even op adem kan komen? • Hoe is de relatie tussen de mantelzorger en de cliënt? Hoe stelt de cliënt zich op, veeleisend of juist dankbaar? Kan de mantelzorger grenzen aangeven en ‘nee’ zeggen? Is er irritatie tussen de mantelzorger en cliënt?
81
• Heeft de mantelzorger inzicht in de ziekte van de cliënt? (Als men weet dat bepaald gedrag uit de ziekte voortkomt, kan het gemakkelijker zijn dat gedrag te accepteren.) • Hoeveel tijd heeft de mantelzorger? Heeft iemand een baan, een eigen gezin, een ander familielid dat zorg behoeft? Voorbeeld: een echtgenoot wordt ziek, terwijl zijn vrouw ook al voor haar ouders zorgt. • Is de zorg te plannen of is er continue controle en toezicht nodig? • Hoe is de prognose? (Een terminale situatie is altijd zwaar, maar een situatie die langdurig en stabiel is, kan ook veeleisend zijn.) • Wat zijn de knelpunten in de zorg? • Hoe is de woonsituatie? Woont men afgelegen of in een flat zonder lift zodat de cliënt en de mantelzorger min of meer samen opgesloten zitten. Symptomen die zouden kunnen wijzen op overbelasting Diverse symptomen zijn waar te nemen bij (dreigende) overbelasting. Het is mogelijk, dat slechts één van deze symptomen waarneembaar is. Over het algemeen zullen meerdere symptomen gecombineerd optreden. De mate, waarin ze zich manifesteren, zal van persoon tot persoon verschillen. Daarnaast dient men zich te bedenken dat het hierbij om veelal, aspecifieke symptomen gaat, die ook bij andere stoornissen kunnen passen (dit is een van de redenen waarom de beoordeling hiervan bij een arts wordt neergelegd). Het bestaan van deze symptomen moet dus als een mogelijk signaal worden opgevat. Indien er meerdere van onderstaande symptomen aanwezig zijn, is het raadzaam dat de zorger zijn huisarts raadpleegt, omdat langdurige aanwezigheid en/of verwaarlozing van dergelijke symptomen weer kunnen leiden tot andere, ernstige stoornissen. Mogelijke symptomen van overbelasting zijn: • Gespannen spieren, vaak in schoudergordel en rug • Hoge bloeddruk • Gewrichtspijn • Gevoelens van slapte • Slapeloosheid • Migraine, duizeligheid • Spierkrampen • Verminderde weerstand, ziektegevoeligheid • Opvliegingen • Ademnood en gevoelens van beklemming op de borst • Plotseling hevig zweten • Gevoelens van beklemming in de hals • Spiertrekkingen in het gezicht • Verhoogde algemene prikkelbaarheid, boosheid, (verbale) agressie, zwijgen • Ongeduld • Vaak huilen • Neerslachtigheid • Isolering • Verbittering • Concentratieproblemen • Dwangmatig denken, niet meer kunnen stoppen • Rusteloosheid • Perfectionisme • Geen beslissingen kunnen nemen • Denkblokkades
82
Bijlage 2 :
Protocol Indicatiestelling voor Huishoudelijke Verzorging
Voorwoord Dit protocol is ontworpen in het kader van de Indicatiestelling AWBZ. Nu het onderdeel Huishoudelijke verzorging per 1 januari 2007 is opgenomen in de Wmo, ligt het voor de hand dit protocol in deze beleidsregels op te nemen. Met de toepassing van dit protocol wordt bereikt dat er richtlijnen en kaders zijn voor het stellen van indicaties. Aspecten als redelijkheid en doelmatigheid krijgen hiermee een plaats binnen het indiceren. Uitgangspunt blijft dat slechts dan aanspraak bestaat op hulp bij het huishouden wanneer aanvrager daar gelet op zijn behoefte redelijkerwijs op is aangewezen. Inleiding Hulp bij het huishouden, afkorting Hbh (hiermee bedoelen we Hbh en Hbh+) is een belangrijke functie binnen de Wmo. Bijzonder is dat het gaat om zorg die zich in de regel niet beperkt tot één persoon maar die een heel cliëntsysteem aangaat. Naar de inhoud is Hbh een cruciale functie omdat het zelfstandig kunnen wonen van mensen met beperkingen staat of valt bij deze ondersteuning. Het protocol kan uniform worden toegepast. Het draagt daardoor bij aan verbetering van de kwaliteit van de indicatiestelling. Het document is door de kennis en ervaring van vele indicatiestellers tot stand gekomen. Het zal dan ook berekend moeten zijn op toekomstige ontwikkelingen. De toegang tot de functie HV in de AWBZ is het laatste jaar sterk bepaald door de aan- of afwezigheid van huisgenoten en mantelzorgers. Het is dan ook vanzelfsprekend dat de functie steeds in nauwe samenhang bekeken wordt met het document Gebruikelijke Zorg. Ook in de Wmo zijn beide protocollen bij de indicering van de Hulp bij het huishouden leidend. Dit protocol is als volgt opgebouwd: Onder ‘Uitgangspunten’ staat een aantal kenmerkende aspecten van de indicatiestelling voor Hbh op een rij. Het ‘afwegingskader’ rondom Hbh kan worden gelezen als een eerste beslisboom om te komen tot een indicatie voor wat betreft de Hbh; de ‘normering in tijd’ geeft in uren en minuten de omvang aan. Samenvatting Hulp bij het huishouden betreft geen zorg aan een persoon maar aan een cliëntsysteem. Aangewezen als: De cliënt ondervindt beperkingen in het huishouden die zijn gerelateerd aan beperkingen op twee andere terreinen: sociale redzaamheid en/of mobiliteit. Het cliëntsysteem draagt primair zelf de verantwoordelijkheid voor het bevorderen en in standhouden van gezondheid, levensstijl en de wijze waarop de huishouding wordt gevoerd. Aanspraak op Wmo-zorg bestaat aanvullend op eigen mogelijkheden. Aandachtspunten: Onderscheid Hbh en activerende en ondersteunende begeleiding Hbh is begeleiding gericht op motiveren, aansturen, instrueren en zo nodig overnemen van het huishouden, het organiseren en structureren ervan. In de AWBZ is de functie Begeleiding opgenomen, zijnde een samenvoeging sedert 1-1-2009 van de oorspronkelijke functies Ondersteunende Begeleiding (OB) en Activerende Begeleiding (AB). Deze samenvoeging heeft gevolgen gehad voor de vorm en mate waarin vanaf deze datum nog begeleiding wordt geboden. Met OB werd beoogd de sociale redzaamheid in het algemeen te bevorderen. AB is aangewezen wanneer min of meer duurzame verbetering van het functioneren wordt beoogd.
83
Onderstaande uitgangspunten m.b.t. OB en AB zijn daarom mogelijk achterhaald en niet meer (volledig) van toepassing. Omdat de gemeente besloten heeft de tekst van dit protocol integraal over te nemen, is geen wijziging aangebracht in de oorspronkelijke tekst van het protocol. Overbelasting Indien een volwassen huisgenoot claimt door overbelasting niet de gebruikelijke taken met betrekking tot het huishouden op zich te kunnen nemen, dient dit altijd medisch onderbouwd te worden. Particuliere hulp Dit is geen voorliggende voorziening. Wanneer iemand beperkingen heeft in het huishouden en daardoor aanspraak zou maken op Wmo-zorg, maar gebruik maakt van particuliere zorg, is dat een keuze van de cliënt. Dit heeft geen invloed op zijn indicatie, tenzij ervoor gekozen wordt deze hulp op eigen kosten te continueren.
1. Uitgangspunten voor Huishoudelijke Verzorging 1.1 Als disfunctioneren dreigt Hulp bij het huishouden komt in beeld als disfunctioneren dreigt. Dat kan zich uiten in vervuiling (van de woning of van kleding), verwaarlozing (gezondheidsrisico’s, persoonlijke verzorging, voeding en vocht) of ontreddering van zichzelf of van afhankelijke huisgenoten waardoor het functioneren in huis maar ook buitenshuis belemmerd wordt. Het doel van Hbh kan dan zijn het schoonhouden van het huis en/of het verrichten van de dagelijks voorkomende huishoudelijke activiteiten, maar ook het ondersteunen bij het organiseren van het huishouden. 1.2 Definitie Hbh is gericht op ondersteunen bij, of overnemen van huishoudelijke verrichtingen, ofwel activiteiten op het gebied van verzorgen van het huishouden, in relatie tot (dreigend) disfunctioneren van het huishouden de veiligheid van en de regie over het huishouden. Hulp bij het huishouden bestaat uit de volgende werkzaamheden: - Licht huishoudelijk werk; - Zwaar huishoudelijk werk; - Het doen van de was (was sorteren, wassen, ophangen (drogen), opvouwen en strijken); - Het op orde houden van huishoudelijke spullen; - Het doen van boodschappen; - Het bereiden van warme- en broodmaaltijden. Hulp bij het huishouden plus is dezelfde dienstverlening als hulp bij het huishouden, maar dan heeft de hulpgevende de regie over de werkzaamheden. Naast de werkzaamheden van hulp bij het huishouden is de hulpverlenende partij verantwoordelijk voor de volgende werkzaamheden: - Het helpen van klanten met de verzorging (evt. van andere); - Het helpen van klanten en andere met het bereiden van maaltijden; - Het helpen van klanten bij het organiseren van de dagelijkse huishouding. 1.3 Het cliëntsysteem is primair zelf verantwoordelijk Het cliëntsysteem is primair zelf verantwoordelijk voor het eigen huishouden, met inbegrip van het bevorderen en in standhouden van gezondheid, levensstijl en de wijze waarop de huishouding wordt gevoerd. Aanspraak op Wmo- en AWBZ-zorg is er als aanvulling op de eigen mogelijkheden.
84
Onder een cliëntsysteem, oftewel een leefeenheid, verstaan we een eenheid bestaande uit gehuwden die al dan niet tezamen met één of meer minderjarige ongehuwden duurzaam een huishouden voeren, dan wel een ongehuwde meerderjarige die met één of meer minderjarige ongehuwden duurzaam een huishouden voert, waarbij onder gehuwden ook worden verstaan ongehuwd samenwonenden en andere volwassenen die met elkaar en/of met kinderen samenwonen, anders dan in een commerciële huurders- of kostgangersrelatie (Verordening artikel 1 onder p.). Met deze definitie sluiten wij alle bewoners van één adres in in het begrip leefeenheid (=cliëntsysteem). Als er sprake is van kamerverhuur, rekenen we de huurder van de betreffende ruimte niet tot het huishouden. Als mensen zelfstandig4 (zie 5.11) samenwonen op een adres en gemeenschappelijke ruimten delen, veronderstellen we dat het aandeel in het schoonmaken van die ruimten bij uitval van een van de leden wordt overgenomen door de andere leden van het cliëntsysteem. De eventuele indicatie voor Hbh betreft dan alleen de eigen woonruimte (kamers) van de zorgvrager en indien alle bewoners zorgbehoevend zijn, een evenredig deel van het schoonmaken van de gemeenschappelijke ruimten. Als voorbeeld: in een woonvorm voor mensen met een verstandelijke beperking die een gemeenschappelijke woonruimte delen en niet in staat zijn geheel zelfstandig huishoudelijke klussen te doen, worden alle bewoners naar behoefte geïndiceerd voor Hbh. Als één van de medebewoners wel in staat is de huishoudelijke taken uit te voeren, hoeft deze persoon niet de huishoudelijke taken over te nemen van zijn huisgeno(o)ten die dat niet kan/kunnen. Deze worden immers ieder voor hun aandeel geïndiceerd voor Hbh. 1.4 Begeleiding richt zich op motiveren en instrueren Het verschil tussen de voorheen onderscheiden begeleiding die onder Ondersteunende Begeleiding (OB) en/of Activerende Begeleiding (AB) (functies die nu zijn samengevoegd in de AWBZ) viel en begeleiding bij Hbh is niet altijd geheel helder. De stelregel is dat begeleiding bij Hbh is gericht op motiveren, aansturen, instrueren en zo nodig het overnemen van het huishouden. Er is daarbij sprake van een gebrek in het organisatievermogen van de leefeenheid dat is ingegeven door het fysiek uitvallen van degene die dat normaalgesproken op zich neemt. Ondersteunende Begeleiding (OB) was aan de orde wanneer er structurele regieproblemen zijn die zich uiten op meerdere gebieden van het dagelijks leven en de sociale redzaamheid in het algemeen in het geding is. Activerende Begeleiding (AB) was aangewezen als min of meer duurzame verbetering van het functioneren in het algemeen wordt beoogd. Doorslaggevend was de doelstelling: verbetering of handhaven van het niveau van functioneren valt onder een van de begeleidingsfuncties (ook enige sturing in het wonen en woningonderhoud valt daaronder). Als de nadruk ligt op organisatie van het onderhoud van de woning en het overnemen van enige activiteiten op het gebied van het huishouden moet Hbh worden geïndiceerd. In het algemeen kan gesteld worden dat problemen in de sociale redzaamheid voorsorteerden op OB en AB, problemen op met name het fysieke vlak en psycho-sociale problemen van voorbijgaande aard op Hbh. De verhouding tussen de omvang van de verschillende functies is afhankelijk van de dominantie van doelstelling en de activiteiten. Leeftijd of het niet gewend zijn aan huishoudelijk werk kunnen invloed hebben op het vermogen van andere leden uit het cliëntsysteem om huishoudelijke taken over te nemen. Als dit noodzakelijk is door uitval van een van de leden kan aan de gezonde anderen een instructie worden gegeven voor het aanleren van vaardigheden op huishoudelijk gebied. Ook het trainen van huisgenoten om bepaalde huishoudelijke handelingen te verrichten of om te gaan met huishoudelijke hulpmiddelen valt als activiteit onder de functie Hbh: instructie. Het gaat dan om een kortdurende indicatie voor beperkte tijd, waarin de noodzakelijke huishoudelijke vaardigheden worden aangeleerd5 (zie 5.11).
85
Een andere situatie treedt op, wanneer iemand doelgerichte training nodig heeft in ondermeer huishoudelijke vaardigheden met als doel het dagelijkse functioneren te verbeteren op meer gebieden dan alleen het huishouden. Een methodische aanpak is daarbij noodzakelijk. In dat geval geldt als dominante functie Begeleiding (AWBZ) zoals voorheen onder Activerende Begeleiding. 1.5 Gebruiken voorliggende voorzieningen De wetgever beschouwt een aantal voorzieningen als voorliggend; dat wil zeggen dat wanneer een adequate oplossing wordt geboden door het gebruik maken van deze voorzieningen, deze optie voorgaat boven een aanspraak op Wmo-zorg. Daarbij wordt onderscheid gemaakt naar wettelijke, algemene, algemeen gebruikelijke en collectieve voorzieningen. Wettelijke, anders bekostigde voorzieningen gaan altijd voor op Wmo-voorzieningen. Van niet wettelijk geregelde, maar wel algemeen gebruikelijke voorzieningen dient gebruik te worden gemaakt voorzover zich (in redelijkheid 6 (zie 5.11)) geen ernstige beletselen voordoen. Tot de algemeen gebruikelijke voorzieningen behoren o.a. (niet limitatieve lijst): - kinderopvang (crèche, overblijfmogelijkheden op school); - voor- en naschoolse opvang; - oppascentrale; - maaltijddienst; - hondenuitlaatservice; - boodschappendienst. Vrijwillige hulpverlening is geen voorliggende voorziening. Bij een zorgvraag waarvoor vrijwilligers een adequate oplossing zouden kunnen bieden, moet deze mogelijkheid wel worden onderzocht. De wens geen gebruik te maken van voorliggende voorzieningen, terwijl die wel wettelijk verankerd òf feitelijk aanwezig zijn, kan niet tot een indicatie leiden. Of de cliënt dan daadwerkelijk de betreffende voorziening zal gaan gebruiken ligt buiten het zicht en de zeggenschap van de gemeente en behoort tot de verantwoordelijkheid van de cliënt en zijn systeem. Van cliënten die bij de aanvraag om hulp al gebruik maken van dergelijke voorzieningen wordt verwacht dat zij dit blijven doen. Aanspraak op Wmo-zorg bestaat aanvullend op de eigen mogelijkheden van het cliëntsysteem. Afwijking van deze norm is geoorloofd als het verrichten van een taak geschiedt vanuit intenties als ‘aanleren’, ‘observeren’ dan wel stimulering van de zelfredzaamheid. Bij cliënten die geen gebruik maken van voorliggende voorzieningen dient bekeken te worden in hoeverre mogelijkheden aanwezig zijn om hiervan gebruik te maken. Van een cliënt verwachten we dat hij/zij alles in het werk stelt om zo snel mogelijk in aanmerking te komen voor adequate voorzieningen. In crisissituaties kan voor een termijn van 3 maanden een indicatie worden afgegeven7 (zie 5.11) om de eigen oplossing te regelen. Financiële omstandigheden zijn geen reden om een Wmoindicatie af te geven, maar ook niet om daarvan af te zien. Tijdelijke oplossingen zoals een gastgezin, buren, oppas aan huis kunnen als overbrugging fungeren van de wachttijd voor een voorliggende voorziening. De indicatiesteller moet de sociale kaart goed in beeld hebben, zodat hij/zij kan beoordelen of een niet-wettelijke voorliggende voorziening daadwerkelijk beschikbaar is. 1.6 Gebruikelijke Zorg normeert de toegang tot Hbh In het protocol Gebruikelijke Zorg staat omschreven welke taken behoren tot de normale taken binnen een cliëntsysteem. Daarvan wordt verondersteld dat die bij uitval van een van de leden overgenomen worden door de andere. Dit protocol normeert de toegang tot de Hbh in belangrijke mate.
86
1.7 Particuliere huishoudelijke hulp De indicatiesteller is verplicht onderzoek te doen naar al aanwezige formele en informele zorg. Al aanwezige particuliere hulp wordt door de indicatiestellers meegenomen in die beoordeling. Wanneer de cliënt niet bereid of in staat is de hulp (op eigen kosten) te continueren, is er een aanspraak op Wmo-zorg, voorzover en in de mate waarin hij daarop is aangewezen. Particuliere zorg is geen voorliggende voorziening. Een indicatie is altijd de beoordeling van de zorg waarop een cliënt in redelijkheid is aangewezen. Indien een cliënt (meer) huishoudelijke verzorging wenst, omdat zijn/haar standaarden met betrekking tot het huishouden hoger liggen dan de algemeen gebruikelijke normeringen (zie onder 4) toelaten, is er voor deze activiteiten geen indicatie voor Wmo-zorg. 1.8 Revalideren Wanneer de aandoening die de oorzaak vormt voor de huishoudelijke beperkingen naar de mening van de medisch adviseur nog behandelmogelijkheden biedt, kan in de regel geen huishoudelijke verzorging alleen worden geïndiceerd. Hbh kan in zo’n situatie immers antirevaliderend werken. Wel kan Hbh naast een te volgen behandeling of revalidatie worden geïndiceerd. Hierover is afstemming met de behandelaar nodig. Zo’n indicatie heeft dan in principe een korte geldigheidsduur, afgeleid van de duur van het behandel- of revalidatietraject. 1.9 Technische hulpmiddelen Er is geen indicatie voor Hbh als de problemen van de cliënt afdoende kunnen worden opgelost met technische hulpmiddelen. Hulpmiddelen kunnen bestaan uit algemeen gebruikelijke huishoudelijke apparatuur, zoals een wasmachine of stofzuiger. Deze hulpmiddelen dienen uit oogpunt van verantwoorde werkomstandigheden ook voor een helpende aanwezig te zijn. Daarnaast kan gebruik gemaakt worden van al aanwezige hulpmiddelen, zoals een droogtrommel of een afwasmachine. Als dergelijke apparaten niet aanwezig zijn maar wel een adequate oplossing zouden bieden voor het probleem, hebben deze hulpmiddelen de voorkeur boven het inzetten van hulp. Hulpmiddelen kunnen ook gefinancierd zijn uit een andere betalingsregeling, gericht op of aangepast aan de handicap van de cliënt (AWBZ, Regeling hulpmiddelen of Wmo-voorzieningen). Zonodig kan de cliënt gewezen worden op de mogelijkheid van de eerstelijns ergotherapie voor ergonomische consultatie bij het leren omgaan met hulpmiddelen/het reorganiseren van het huishouden. De cliënt kan voor de tijd dat de hulpmiddelen er niet zijn in aanmerking komen voor Wmo-zorg (er is dus een vorm van overbruggingszorg). 2. CVZ kader8 (zie 5.11) Huishoudelijke verzorging (in de Wmo: Hbh) is gericht op ondersteunen bij, of overnemen van huishoudelijke verrichtingen met inbegrip van enige begeleiding, ofwel activiteiten om het huishouden (en het gezin) basaal ‘draaiende’ te houden. Indien de verzekerde persoon in een intramurale setting verblijft (AWBZ-functie verblijf) is de functie huishoudelijke verzorging per definitie aangemerkt als onderdeel van dat verblijf.
3. Afwegingskader 3.1. Is een grondslag aanwezig die leidt tot disfunctioneren van het huishouden? (NB: prestatieveld nummer 6 = het verlenen van voorzieningen aan mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en aan mensen met een psychosociaal probleem ten behoeve van het behoud van hun zelfstandig functioneren of hun deelname aan het maatschappelijke verkeer) Nee > geen indicatie. Ja > door naar 3.2.
87
3.2. Is het behandelen9 (zie 5.11) of gedeeltelijk behandelen van de ziekte of aandoening mogelijk? Ja > behandeling is mogelijk10 (zie 5.11): verwijs of indiceer. Is het probleem (tijdelijk) nog niet volledig opgelost? > ga door naar 3.3. Ja > gedeeltelijk behandelen is mogelijk of de cliënt is uitbehandeld, ga door naar 3.3 Nee > door naar 3.3 3.3. Is training of revalidatie mogelijk? Ja > overweeg verwijzing naar ergotherapie, fysiotherapie of indicatie Begeleiding (AB AWBZ). Is het probleem nog niet opgelost? > ga door naar 3.4. Nee > ga door naar 3.4. 3.4 Zijn er (blijvende) beperkingen op het gebied van: 3.4.1. Sociale redzaamheid: 1. problemen oplossen; 2. eenvoudige taken uitvoeren; 3. complexere taken uitvoeren; 4. dagelijkse routine regelen; 5. lezen, schrijven, rekenen; 6. administratieve werkzaamheden; 7. zich redden in openbaar vervoer, winkels; 8. communicatie. 3.4.2. Bewegen, verplaatsen en mobiliteit: 1. opstaan en (gaan) zitten; 2. tillen, dragen; 3. beweging en kracht in benen en voeten; 4. fijne handbewegingen; 5. lopen binnenshuis en buitenshuis; 6. traplopen. 3.4.3. Beperking in huishouden: 1. dagelijkse organisatie van het huishouden; 2. anderen in zelfverzorging helpen; 3. anderen helpen bij bereiden maaltijden; 4. boodschappen doen; 5. maaltijden bereiden; 6. schoonmaken; 7. kleding reinigen; 8. licht poetswerk in huis; 9. dieren verzorgen. Ja > ga door naar 3.5 Nee > geen indicatie. 3.5. Is de woning adequaat in relatie tot de beperkingen. Is aanpassing van een hulpmiddel noodzakelijk? NB. Vooral bij combinatie 3.4.2+3.4.3 Biedt woningaanpassing of een woonvoorziening een oplossing? > ja, verwijs naar de Wmovoorzieningen. Biedt een hulpmiddel een oplossing? > verwijs naar de Regeling Hulpmiddelen 1996.
88
Biedt een gebruikelijke voorziening (droogtrommel etc) een oplossing? Ja > er is geen grondslag voor een indicatie Hbh Nee, gedeeltelijk > ga door naar 3.6. 3.6. Is de doelstelling het voorkomen of compenseren van het disfunctioneren van de verzorging van het huishouden. Ja > ga door naar 3.7. Nee > er is geen indicatie. 3.7. Gezinssamenstelling Alleenstaand? > ga door naar 3.9. Alleenstaand ouder met kinderen < 12? > ga door naar 3.9. Alleenstaand ouder met kinderen tussen 12-18? > ga door naar 3.8.1. Volwassen huisgenoten, met/zonder kinderen? > ga door naar 3.8.2. 3.8 Gebruikelijke Zorg 3.8.1 kan er sprake zijn van gebruikelijke zorg van kinderen 12-18? 3.8.2 kan er sprake zijn van gebruikelijke zorg door volwassen huisgenoten? 3.8.3 is er sprake van gebruikelijke zorg door de ouders voor hun kinderen? Zie protocol Gebruikelijke Zorg. 3.8.1. Ja > inventariseer de huishoudelijke taken die door kinderen van 12-18 jaar worden uitgevoerd. Voor die taken is geen indicatie. Ga door naar 3.9. 3.8.2. Ja > ga door naar 3.10. 3.8.3. Ja: de zorg en opvang van kinderen, ga door naar 3.10. 3.8. Nee > ga door naar 3.9. 3.9. Is er sprake van bereidheid, beschikbaarheid en vrijwilligheid van de mantelzorg buiten cliëntsysteem? Ja > ga door naar 3.10. Nee > ga door naar 3.11. 3.10 Is er sprake van overbelasting en dreigende uitval? Bij gebruikelijke zorg > medische onderbouwing. Bij mantelzorg > uitspraak mantelzorger/cliënt. Nee > geen indicatie voor dat deel dat vrijwillig wordt voortgezet. Ja >wel indicatie voor dat deel. 3.11 Oplossingsrichtingen 3.11.1 Er een bestaat noodzaak aan training, instructie > HV in combinatie met Begeleiding (voorheen onder Activerende Begeleiding, AWBZ), of alleen Begeleiding. 3.11.2 Er bestaat een noodzaak aan toezicht en/of sturing > HV, evt. in combinatie met Begeleiding (voorheen ondersteunende begeleiding, AWBZ), of alleen Begeleiding. 3.11.3 De noodzaak bestaat tot het overnemen van taken > deels overnemen.
4. Normering huishoudelijke taken in minuten 14 (zie 5.11). 4.1. Huishoudelijke werkzaamheden Voor de huishoudelijke verzorging zijn standaardindicaties ontwikkeld die zijn opgenomen in de bijlage. In deze paragraaf wordt per activiteit een normtijd aangegeven.
89
4.1.1. Boodschappen voor het dagelijkse leven doen TOTAAL 1 maal per week 60 min p/w Boodschappenlijst samenstellen Boodschappen inkopen en opslaan - wekelijks Factoren meer/minder hulp: Indien het cliëntsysteem bestaat uit meer dan 4 personen, of er zijn kinderen < 12 jaar, kan er 2x per week boodschappen worden geïndiceerd; +30 min, wanneer afstand tot de winkels groot is, 4.1.2. Maaltijdverzorging: broodmaaltijd (bereiding broodmaaltijd/warme maaltijd) TOTAAL warm 30 min p.k TOTAAL brood 15 min p.k. Broodmaaltijd klaarzetten Tafel dekken en afruimen Koffie/thee zetten Afwassen (machine-handmatig) Eten bereiden - voorbereiden - koken Opslaan en beheer levensmiddelenvoorraad Afwassen en opruimen Factoren meer/minder hulp Aanwezigheid kinderen < 12 jaar: + 20 min per keer. 4.1.3. Licht poetswerk in huis: kamers opruimen TOTAAL 60-90 min p.w. Activiteiten Afwassen, indien geen maaltijdvoorbereiding is geïndiceerd Handmatig: 15 – 30 minuten per keer Machine in- en uitruimen: 10 minuten per keer Hand en spandiensten Opruimen Totaal dagelijkse beurt interieur is afhankelijk van de grootte van de woning en de specifieke kenmerken van het cliëntsysteem: 15 tot 40 minuten per keer Stof afnemen/ragen Bedden opmaken Factoren meer/minder hulp PG problematiek/communicatieproblemen. Aantal kinderen onder de 12. Huisdieren: bij allergie: eerst sanering. Allergie voor huisstofmijt, COPD: in gesaneerde woning. Ernstige beperkingen in gebruik van armen en handen. Alleen de kamers die in gebruik zijn, worden schoongehouden. Voor een cliëntsysteem zonder kinderen max. 20 min per keer, voor een cliëntsysteem met kinderen < 12 max. 30 min per keer. Frequentie: In principe max. 3 maal per week 20-30 min. Dit betekent dat iemand die naast overname zwaar huishoudelijk werk 1.5 ook overname van licht huishoudelijk werk 1.4 nodig heeft, in de praktijk één klasse boven de klasse voor 1.5 uitkomt. Dus klasse 2 (klein huis, tot 3 kamers/seniorenwoning/1 persoon) of 3 (groot huis/3 kamers of meer/ tweepersoons huishouden).
90
4.1.4. Huishoudelijke werkzaamheden: stofzuigen, wc/badkamer schoonmaken TOTAAL Zwaar huishoudelijk werk: de omvang van de benodigde ondersteuning is meer afhankelijk van de grootte en inrichting van de woning dan van de aanwezigheid van een extra persoon. 1 persoonshuishouden/< 2 kmrs klasse 1: 1x 3 uur in de 14 dgn, 2 persoonshuishouden/ > 3 kmrs klasse 2 Stofzuigen Schrobben dweilen soppen: sanitair en keuken Bedden opmaken/verschonen Opruimen huishoudelijk afval Factoren meer /minder hulp: zie ook onder 4.1.3. In grote woningen met hoge bezettingsgraad, vervuilingsgraad, COPD problematiek15 (zie 5.11) of aanwezigheid van jonge kinderen is een hogere klasse reëel. Verzorgen van huisdieren valt in de marge van de klasse. Frequentie: Met de genoemde verrichtingen worden de wekelijkse activiteiten bedoeld. 4.1.5. Verzorging kleding/linnengoed TOTAAL 1 pers. 60 min 2 pers. 90 min per week Kleding en linnengoed sorteren en wassen in wasmachine Centrifugeren, ophangen, afhalen, Was drogen in droogmachine Vouwen, strijken16 (zie 5.11), opbergen Ophangen/afhalen wasgoed Factoren meer minder werk - Aantal kinderen < 16 jaar + 30 min per kind per week. - Bedlegerige patiënten + 30 min. - Extra bewassing i.v.m. overmatige transpiratie, incontinentie, speekselverlies enz.: + 30 min. Frequentie: eenmaal per week, huishoudens met kleine kinderen maximaal 3x per week. 4.2. Organisatie van het huishouden 4.2.1. Opvang en/of verzorging van kinderen/volwassen huisgenoten (anderen helpen met zelfverzorging) en Anderen helpen bij het bereiden van maaltijden De grondslag ligt bij de ouder. Deze is tijdelijk niet in staat om de ouderrol op zich te nemen. TOTAAL Tot max. van 40 uur aanvullend op eigen mogelijkheden Wassen en aankleden Hulp bij eten en/of drinken Maaltijd voorbereiden Sfeer scheppen, spelen Opvoedingsactiviteiten Factoren meer/minder werk Aantal kinderen -/+. Leeftijd kinderen -/+. Gezondheidssituatie/functioneren kinderen/huisgenoten. Aanwezigheid gedragsproblematiek +. Samenvallende activiteiten17 (zie 5.11) -. Klasse: afhankelijk van de situatie, indien kinderen < 6 jaar gecombineerd met Hbh activiteiten tot een max. omvang van 40 uur per week.
91
4.2.2 Dagelijkse organisatie van het huishouden TOTAAL 30 min p.w. administratieve werkzaamheden t.b.v. klant18 (zie 5.11) organisatie huishoudelijke activiteiten plannen en beheren van middelen m.b.t. het huishouden Factoren meer/minder werk: Communicatieproblemen. Aantal huisgenoten, vooral kinderen < 16. (psychosociale) problematiek bij meerdere gezinsleden. Frequentie 1 x per week klasse 1-2. 4.3 Hulp bij ontregelde huishouding, in verband met psychische stoornissen 4.3.1. Psychosociale begeleiding, tevens observeren TOTAAL In combinatie met activiteiten onder 1 en 2 30 min p.w. Formuleren doelen/bijstellen doelen met betrekking tot het huishouden Helpen handhaven/verkrijgen/herkrijgen structuur in het huishouden Helpen handhaven vergroten van zelfredzaamheid m.b.t. budget Begeleiden ouders bij opvoeding kinderen19 (zie 5.11) Begeleiden kinderen20 (zie 5.11) 4.3.2. Advies, instructie, voorlichting, gericht op het huishouden TOTAAL 30 min per keer instructie omgaan met hulpmiddelen Instructie licht huishoudelijk werk Instructie textielverzorging - boodschappen doen - koken Factoren meer/minder werk: Communicatieproblemen +. Frequentie: 3 x per week max. 6 weken
5. Veelgestelde vragen 5.1. Maaltijdverzorging en boodschappen doen in de AWBZ Maaltijdbereiding en boodschappen doen vindt niet structureel plaats binnen de Wmo functie Hbh. Cliënten moeten voor de maaltijdbereiding en boodschappen in eerste instantie een beroep doen op de eventueel aanwezige -volwassen, gezonde- huisgenoten (gebruikelijke zorg). Als deze door beperkingen in het zelfzorgvermogen de warme maaltijd niet kunnen verzorgen, moet worden nagegaan welke mogelijkheden mantelzorg, vrijwilligers en voorliggende of algemene, algemeen gebruikelijke voorzieningen bieden. Te denken valt aan kant en klaarmaaltijden, gemeentelijke maaltijdvoorziening, boodschappendiensten of bezorging aan huis. Indien voorliggende voorzieningen niet tegemoet kunnen komen aan de eisen van een, door een arts voorgeschreven, dieet, kan deze taak in de thuissituatie worden geïndiceerd. In leefeenheden met jonge (<12 jr. ) kinderen kan in een crisissituatie voor een beperkte periode, in combinatie met activiteit 2.1. een indicatie gesteld worden. Als de huisgenoten door onvoldoende kennis of vaardigheden niet in staat zijn om te koken, wordt hen aangeboden om het koken te leren. Keuze is dan: 1. Voorliggende voorzieningen en mantelzorg zijn niet adequaat. 2. Het gaat om het voorbereiden van de warme maaltijd. 3. In principe beperkt tot max. 3 keer per week.
92
4. Max. 3 maanden in tijd van crisis. 5. Aanleren gaat voor overnemen. 5.2. Zorg in een gezin met een gehandicapt kind Bij ondersteuning van de verzorgende ouder(s) van een gezin met een gehandicapt kind geldt, dat geïnventariseerd wordt wat gezien de leeftijd van het kind tot de gebruikelijke ouderlijke zorgplicht behoort en waarin de ouder(s) dus extra zorg leveren. Van deze extra zorg wordt van de ouders gevraagd welke zorg ze bereid zijn vrijwillig te blijven leveren, zonder dat er overbelasting dreigt. Voor dat deel wordt dan geen indicatie gegeven. Daarnaast wordt onderzocht op welke gebieden zij ondersteuning vanuit de AWBZ nodig hebben. 5.3. Kinderverzorging en –opvang bij gehandicapte, chronisch zieke ouder Als de ouder in een éénoudergezin uitvalt, gehandicapt is of raakt en er op basis van grondslag en beperkingen een noodzaak bestaat tot kinderverzorging en -opvang wordt deze geïndiceerd volgens de normering. De opvang voor kinderen behoort in principe tot gebruikelijke zorg. De verzorging kan leiden tot een aanspraak. Van de ouder(-s) mag verwacht worden maximaal te zoeken naar mogelijkheden de opvang zelf te regelen, bijvoorbeeld: kinderopvang, van en naar school brengen etc. Wanneer –voor het deel dat niet anders kan worden geregeld/gefinancierd- AWBZ-zorg is geïndiceerd, kan dat langdurig noodzakelijk zijn. Herindiceren is aan de orde in relatie tot leeftijd kinderen en verandering van omstandigheden. Een chronisch ziek, gehandicapt gezinslid kan een grote belasting betekenen voor een gezin. Ook bij twee ouders is het risico op overbelasting van de gezonde verzorgende ouder groot; dit kan leiden tot een indicatie voor Hbh ter ontlasting ook al is er in principe geen sprake van activiteiten in de sfeer van persoonlijke verzorging. Onderzoek altijd de dreiging van overbelasting. 5.4. Ouderlijke zorgplicht bij echtscheiding Bij echtscheiding vervalt het samenwonen en daarmee dus ook de gebruikelijke zorg voor het huishouden en de onderlinge persoonlijke verzorging van partners. De zorgplicht voor de kinderen verdwijnt niet. Bij uitval van de verzorgende ouder moet wel onderzoek gedaan worden naar de mogelijkheid van opvang van de kinderen door de niet thuiswonende ouder, door te kijken naar de voor de rechtbank vastgelegde afspraken tussen de ex-echtgenoten. Voor die perioden dat de kinderen bij de verzorgende -uitgevallen- ouder zijn kan er dan een indicatie voor opvang zijn. Als de zorgplicht door de niet-verzorgende ouder kennelijk niet wordt nagekomen, beschouwen we de situatie als een éénoudergezin. 5.5. Verzorging kleding en linnengoed Huisgenoten worden geacht de was te doen (gebruikelijke zorg). Indien er geen huisgenoten aanwezig zijn, dient te worden onderzocht of in redelijkheid geen beroep mogelijk is op andere mantelzorgers. Kan op bovenstaande voorzieningen geen beroep worden gedaan dan kan er een indicatie voor Wmo-zorg zijn, uitsluitend in combinatie met andere activiteiten onder de functie Hbh. 5.6. Indiceren voor Verblijf: wel Hbh indiceren In het protocol Verblijf wordt beschreven dat met de indicatie voor Verblijf ook een indicatie voor HV wordt gegeven, indien de klant daarop is aangewezen. Hierbij werd gesteld dat dit zonder inachtneming van de gebruikelijke zorg moest gebeuren. Hierop zijn twee uitzonderingen: wanneer de klant van intramuraal naar intramuraal verhuist, of als het om een kind gaat. Het CVZ heeft aangegeven dat deze situatie op gespannen voet staat met de toelichting op artikel 3 van het BZA, dat stelt dat de functie Verblijf de functie Huishoudelijke Verzorging insluit, zodat wanneer iemand voor Verblijf is geïndiceerd er geen indicatie voor HV meer noodzakelijk is.
93
Onlangs heeft de commissie Advies verstrekkingengeschillen van het CVZ nadrukkelijk het standpunt ingenomen dat bij verblijf geen HV geïndiceerd dient te worden (zaaknummer 24013316, nr 6 in nieuwsbrief no 2004/8). In dit protocol blijven we het standpunt hanteren, dat HV wel moet worden geïndiceerd, ook wanneer VB is aangewezen. Daarmee wordt immers de zorgbehoefte van de cliënt nauwkeurig omschreven. Dit geldt ook wanneer een eventuele partner of andere mantelzorger tot op het moment van opname de HV op zich neemt. De indicatie voor Hbh vervalt als en wanneer verblijf wordt gerealiseerd. 5.7. Hbh in relatie tot begeleid wonen Hbh in het RIBW en gezinsvervangend tehuis (GVT): voor het ondersteunen van een cliënt in het uitvoeren van huishoudelijke taken in de setting van een RIBW zal naar de aard van de problematiek vooral Begeleiding (voorheen OB AWBZ) worden geïndiceerd. Indien overname van taken aan de orde is, gaat het om Hbh. Zie ook 1.4. 5.8. Huishoudelijke verzorging in terminale situaties. In terminale of andere chronische situaties waarin mantelzorgers zwaar belast worden met zorgtaken kunnen de normeringen betreffende gebruikelijke zorg soepeler worden gehanteerd. Het overnemen van huishoudelijke taken indien een partner terminaal is, is in grote mate ontlastend voor de andere partner. 5.9. Hbh boven de 75 jaar In het protocol Gebruikelijke Zorg wordt coulance betracht met betrekking tot ouderen. Als binnen een leefeenheid degene die de huishouding voert, uitvalt en de andere partner is weliswaar gezond, maar ouder dan 75, en niet meer leerbaar, dan wordt toch Hbh geïndiceerd. Wanneer de hulpbehoevende partner overlijdt, treedt een heel nieuwe situatie in. Na een periode waarin de overblijvende partner heeft kunnen wennen aan de nieuwe situatie, ervan uitgaande dat deze nog steeds gezond is, wordt een nieuwe indicatie gesteld. Daarbij geldt dat er wel kan worden geïndiceerd voor het aanleren van de huishoudelijke activiteiten, maar niet meer voor het volledig overnemen ervan. 5.10 Hbh bij huisstofmijtallergie Bij allergie voor huisstofmijt zal er advisering rond het saneren van de woning plaatsvinden door de daartoe bevoegde instanties, i.c. de COPD verpleegkundige (VP AIV). Een vraag naar Hbh zal dus pas aan de orde zijn wanneer sanering van de woning reeds heeft plaatsgevonden. Voor het stofvrij houden van de woning kan één klasse extra worden geïndiceerd. 5.11 Overzicht gebruikte voetnoten: 4 Denk aan woongroepen, kamerverhuur, hat-eenheden (woonruimte voor huishouden van een of twee personen, veelal bedoeld voor de leeftijdscategorie 18 tot 30 jaar, en doorgaans bestaand uit een gecombineerde woonkamer/keuken, een badkamer met ruimte voor een wasmachine, en een kleine slaapkamer), kloosterlingen, meerdere generaties in een huis. 5 Alleenstaanden die geen grondslag voor AWBZ/Wmo zorg hebben, anders dan bijvoorbeeld het plotseling wegvallen van de verzorger in het huishouden, zijn voor het aanleren van huishoudelijke vaardigheden in de regel aangewezen op voorliggende voorzieningen als welzijnswerk, enz. 6 Denk aan: Niet daadwerkelijk beschikbare andere zorg, medische contra-indicatie voor kinderopvang. Financiële overwegingen zijn voor de aanspraak op AWBZ zorg niet relevant. 7 Het behoort tot de professionaliteit van de indicatiesteller om vast te stellen of een cliënt de eigen verantwoordelijkheid in het zoeken van oplossingen ook naar behoren invult. Het is bijvoorbeeld niet perse noodzakelijk dat de cliënt stukken ter inzage geeft. 8 Uit: Functiegerichte aanspraken, gids voor uitleg in de praktijk, CVZ, november 2003.
94
9
Opmerking: de term behandeling heeft betrekking op alle mogelijkheden voor behandeling gericht op herstel of verbetering of dragelijk maken van de aandoening, vanuit alle verschillende compartimenten van het verzekeringsstelsel. 10 Zorg voor informatie van de behandelend arts. 14 De normtijden zoals die hier worden gepresenteerd zijn afgeleid van de in de indicatiepraktijk van het CIZ gebruikelijke. Deze normeringen zijn van oorsprong ontwikkeld binnen de setting van de thuiszorg. 15 Na sanering. 16 Alleen bovenkleding. 17 Activiteiten die tegelijkertijd kunnen worden uitgevoerd. Denk ook op de 80-20 regel die geldt voor activiteiten die tot meerdere functies kunnen worden gerekend. 18 Alleen in combinatie met andere huishoudelijke activiteiten, valt bij beperkt regelvermogen onder OB. 19 Eerst mate van gebruikelijke zorg bepalen; vervolgens overlap met OB en Jeugdzorg. 20 Idem.
95
Bijlage bij Protocol huishoudelijke verzorging
Op weg naar standaardisatie Hbh: Tijdnormering Huishoudelijke Verzorging. Let op: tijdnormering is indicatief. Altijd individuele afweging maken. Als er reden is om af te wijken van deze normeringen, kan dat, mits onderbouwd, altijd. Hbh alleenstaande (seniorenwoning/ flat) Nr. Activiteit 1.1 Boodschappen doen voor het dagelijkse leven 1.2 Broodmaaltijden bereiden 1.3 Warme maaltijd bereiden 1.4 Licht huishoudelijk werk (kamers opruimen etc. 1.5 Zwaar huishoudelijk werk (huis schoon-maken, stofzuigen, wc/badkamer reinigen etc. 1.6 De was doen (kleding/linnengoed wassen) 1.7 Huishoudelijk spullen in orde houden Veel voorkomende combinaties minuten uren klasse 1.4 + 1.5 licht + zwaar 1.4 + 1.6 licht + was 1.5 + 1.6 zwaar + was 1.4 + 1.5 + 1.6 licht + zwaar + was 1.2 + 1.4 + 1.5 + 1.6: d.w.z. brood (7x) + licht + zwaar + was Hbh alleenstaande (eengezinswoning) Nr. Activiteit 1.1 Boodschappen doen voor het dagelijkse leven 1.2 Broodmaaltijd bereiden 1.3 Warme maaltijd bereiden 1.4 Licht huishoudelijk werk (kamers opruimen etc. 1.5 Zwaar huishoudelijk werk (huis schoon-maken, stofzuigen, wc/badkamer reinigen etc. 1.6 De was doen (kleding/linnengoed wassen) 1.7 Huishoudelijk spullen in orde houden Veel voorkomende combinaties minuten uren klasse 1.4 + 1.5 licht + zwaar 1.4 + 1.6 licht + was 1.5 + 1.6 zwaar + was 1.4 + 1.5 + 1.6 licht + zwaar + was 1.2 + 1.4 + 1.5 + 1.6: d.w.z. brood (7x) + licht + zwaar + was
Minuten 60 per week 15 per keer 30 per keer 60 per week 90 per week
uren 1 1 uur 45 3 uur 30 1 uur 1 uur 30
K1 K1 K2 K1 K1
klasse
60 per week
1 uur
K1
150 120 150 210 315
2u30 2u 2u30 3u30 5u15
K2 K2 K2 K2 K3
minuten 60 per week 15 per keer 30 per keer 60 per week 180 per week
uren
klasse
1 1 uur 45 3 uur 30 1 uur 3 uur
K1 K1 K2 K1 K2
60 per week
1 uur
K1
240 180 240 300 405
4u 3u 4u 5u 6u45
K3 K2 K3 K3 K3
96
HV twee-/meerpersoonshuishouden (woonsituatie niet van belang) Nr. activiteit minuten 1.1 Boodschappen doen voor het dagelijkse leven 60 per week (evt+) 1.2 Broodmaaltijden bereiden 15 per keer (evt+) 1.3 Warme maaltijd bereiden 30 per keer (evt+) 1.4 Licht huishoudelijk werk (kamers opruimen etc. 90 per week (evt+) 1.5 Zwaar huishoudelijk werk (huis schoon-maken, 180 per week(Evt+) stofzuigen, wc/badkamer reinigen etc. 1.6 De was doen (kleding/linnengoed wassen) 90 per week (evt+) 1.7 Huishoudelijk spullen in orde houden Veel voorkomende combinaties minuten uren klasse 1.4 + 1.5 licht + zwaar 1.4 + 1.6 licht + was 1.5 + 1.6 zwaar + was 1.4 + 1.5 + 1.6 licht + zwaar + was 1.2 + 1.4 + 1.5 + 1.6: d.w.z. brood (7x) + licht + zwaar + was
270 180 270 360 465
uren 1 1 uur 45 3 uur 30 1 uur 30 3 uur
klasse K1 K1 K2 K1 K2
1 uur 30
4u30 3u 4u30 6u 7u45
K1
K3 K2 K3 K3 K4
‘evt +’ houdt in, dat extra tijd geïndiceerd kan worden bij grotere leefeenheden, aanwezigheid kleine kinderen, extra bewassing etc HV overige activiteiten alleenstaanden/twee- of meerpersoonsleefeenheden Nr Activiteiten Minuten Uren Klasse 2.1 Anderen helpen in huis met zelfverzorging 2.2 Anderen helpen in huis bij bereiden maaltijd tot max 40 uur p week 2.3 Dagelijkse organisatie van het huishouden 30 p week 0u30 K1 3.1 Psychologische begeleiding 30 p week 0u30 K1 3.2 Advies, instructie, voorlichting * 30 p keer (max 3 keer p week, 6 weken) 1u30 K1 * als AIV om huishouden aan te leren; dan geen tijd voor AIV indiceren, maar aan te leren activiteiten indiceren in tijd en AIV aanklikken om aan te geven dat het om aanleren van die activiteiten gaat.
97
Bijlage bij Protocol huishoudelijke verzorging: Handreiking normering hulp bij het huishouden Het doen van boodschappen voor het dagelijkse leven. Hieronder vallen het samenstellen van een boodschappenlijst en het inkopen en opbergen van boodschappen. Dit kan 1x per week worden gedaan en daar kan tot en met 4 personen 60 minuten per week voor worden toegekend. Als het gaat om meer dan 4 personen of als er kinderen jonger dan 12 jaar aanwezig zijn, kan 2x per week boodschappen worden toegekend. Indien de afstand tot de winkels groot is, kan 30 minuten extra worden toegekend. Dat betekent dat voor boodschappen de marge voor toekennen bedraagt 60 tot 150 minuten. Eigen keuzen, zoals de keuze voor speciaal voedsel dat maar beperkt te koop aangeboden wordt, zodat extra gereisd moet worden, of het doen van boodschappen in een groot aantal winkels, worden in principe niet gehonoreerd. Alleen medisch noodzakelijke afwijkingen kunnen gehonoreerd worden. Maaltijdverzorging: broodmaaltijd, warme maaltijd. Hieronder vallen wat betreft de broodmaaltijd: broodmaaltijd klaarzetten, tafel dekken en afruimen, koffie/thee zetten en afwassen, met de machine of handmatig. Wat betreft de warme maaltijd vallen hieronder: eten bereiden (voorbereiden en koken) tafel dekken en afruimen, afwassen en opruimen plus opslaan en beheer levensmiddelenvoorraad. Voor de broodmaaltijd kan per keer 15 minuten, voor de warme maaltijd per keer 30 minuten worden toegekend. Zijn er kinderen jonger dan 12 jaar dan kan per keer 20 minuten extra worden toegekend. Per dag kan het dus gaan om 2 broodmaaltijden en 1 warme maaltijd, waarbij de variatie kan liggen tussen 60 minuten en 120 minuten. Licht poetswerk in huis, kamers opruimen. Hieronder vallen de volgende activiteiten: Indien geen maaltijdvoorziening is geïndiceerd: afwassen, handmatig 15-30 minuten per keer, machine in- en uitruimen 10 minuten per keer. Opruimen, stof afnemen, bedden opmaken en wekelijkse beurt interieur; dit is afhankelijk van de grootte van de woning en de specifieke kenmerken van de gezinssamenstelling en bedraagt 15 tot 40 minuten per keer. Bij kinderen onder de 12 jaar, bij allergie (alleen als het gaat om een gesaneerde woning) bij ernstige beperkingen in armen en handen die leidt tot extra rommel kan meer tijd worden toegekend. Dit geldt alleen voor de kamers die in gebruik zijn en uitgaande van een woning niveau sociale woningbouw. Extra toegekende tijd in principe maximaal 3 maal per week 20-30 minuten. Totaal betekent dit minimaal 60-90 minuten, maximaal 180 minuten. Zwaar huishoudelijk werk. Hieronder vallen: stofzuigen, schrobben, dweilen, soppen van sanitair en keuken, bedden verschonen, opruimen huishoudelijk afval. Omvang bij een eenpersoonshuishouden en een huis met 2 kamers 1 x 3 uur per 14 dagen, of 90 minuten per week, Bij een meerpersoonshuishouden en een huis met meer dan 3 kamers geldt de omvang van klasse 2 (aanpassen in uren!). In grote woningen met een hoge bezettingsgraad, bij een hoge vervuilingsgraad (door de situatie, niet door verwaarlozing) bij COPD-problematiek in een gesaneerde woning, bij aanwezigheid van jonge kinderen kunnen extra uren, afhankelijk van de situatie, worden toegekend. Verzorging huisdieren wordt meegenomen en niet extra geïndiceerd.
98
Verzorging kleding/linnengoed. Hier wordt onder gerekend: sorteren en wassen kleding met behulp van een wasmachine, centrifugeren, ophangen en afhalen of was drogen in droger, vouwen, strijken en opbergen, ophangen/afhalen wasgoed. Hiervoor wordt bij 1 persoon 60 minuten per week toegekend, bij 2 personen 90 minuten per week. Meer per week: bij kinderen onder de 16 jaar 30 minuten per week extra, bij bedlegerige personen 30 minuten per week extra, bij extra wassen door overmatige transpiratie, incontinentie, speekselverlies etc. 30 minuten per week extra. Bij huishoudens met kleine kinderen kan tot maximaal 3x per week wassen worden toegekend, in andere situaties wordt uitgegaan van éénmaal per week. Organisatie van het huishouden. Hiertoe worden gerekend opvang en/of verzorging van kinderen/volwassen huisgenoten (anderen helpen met zelfverzorging) en anderen helpen bij het bereiden van maaltijden. Het gaat hierbij om een ouder die tijdelijk niet in staat is de ouderrol op zich te nemen. Totaal omvang tot maximaal 40 uur per week aanvullend op de eigen mogelijkheden, te besteden aan wassen en aankleden, hulp bij eten en/of drinken, maaltijd voorbereiden, sfeer scheppen, spelen, opvoedingsactiviteiten. Meer of minder kan worden geïndiceerd vanwege het aantal kinderen, de leeftijd van de kinderen, de gezondheidssituatie, het functioneren van kinderen/huisgenoten, aanwezigheid gedragsproblematiek, samenvallende activiteiten. Dagelijkse organisatie van het huishouden. Administratieve werkzaamheden, organiseren, plannen en beheren van middelen. Indien hier aanleiding toe bestaat kan hier 30 minuten per week voor worden geïndiceerd. Hiervan kan worden afgeweken bij communicatieproblemen, kinderen onder de 16 jaar of andere tijdvragende huisgenoten, of psychosociale of andere problematiek bij meerdere huisgenoten. Hulp bij ontregelde huishouding in verband met psychische stoornissen. Hieronder kan ook observeren vallen, evenals formuleren doelen met betrekking tot huishouding, helpen verkrijgen, handhaven structuur in het huishouden, hulp bij het verkrijgen dan wel handhaven zelfredzaamheid t.a.v. budget, begeleiden ouders bij opvoering (beperkt en in combinatie met andere onderdelen) en begeleiding kinderen. Omvang 30 minuten per week. Advies, instructie, voorlichting (AIV) gericht op het huishouden. Instructie omgaan met hulpmiddelen, instructie licht huishoudelijk werk, instructie textielverzorging, instructie boodschappen doen, instructie koken. Maximaal 30 minuten per week. In 3x per week maximaal 6 weken. Bij communicatieproblemen kan meer tijd worden geïndiceerd.
99
