REVEVR_VB_13001_2013.book Page V Monday, August 5, 2013 9:32 AM
INHOUD
Beknopte inhoudstafel Een gedetailleerde inhoudsopgave vindt u bij het begin van elk deel p.
Algemene inleiding (Herman Nys) ........................................................................1 I.
Wat is het recht? ..................................................................................... 3
A. Oorsprong en noodzaak van het recht ..................................................................... 3 B. Het begrip recht....................................................................................................... 3
II. A. B. C. D. E.
Bronnen van het recht............................................................................. 4 De wet ..................................................................................................................... De gewoonte ........................................................................................................... Rechtspraak ............................................................................................................. Rechtsleer................................................................................................................ Billijkheid................................................................................................................
4 7 7 8 8
III. Indeling van het recht ............................................................................. 9 A. B. C. D. E. F.
Strafrecht ................................................................................................................. 9 Burgerlijk recht ....................................................................................................... 9 Bijzondere rechtstakken .......................................................................................... 9 Internationaal privaatrecht .................................................................................... 10 Volkenrecht ........................................................................................................... 11 Staatsrecht ............................................................................................................. 11
IV. Elementen van het staatsrecht .............................................................. 12 A. Inleidende begrippen ............................................................................................. 12 B. Wetgevende en bestuurlijke overheden................................................................. 14
V.
Gerechtelijke organisatie ..................................................................... 16
A. Rechtbanken en hoven .......................................................................................... 16 B. Juridische hulpverlening (Jan Vande Moortel).................................................. 20
Burgerlijk recht .....................................................................................................27 I. A. B. C. D.
De persoon en rechtspersoon (Geert Decock)...................................... 33 Het begrip persoon ................................................................................................ De fysieke of natuurlijke persoon ......................................................................... De rechtspersoon ................................................................................................... Bekwaamheid........................................................................................................
Kluwer – Recht voor verpleegkundigen en vroedvrouwen
33 33 33 34
V
REVEVR_VB_13001_2013.book Page VI Monday, August 5, 2013 9:32 AM
INHOUD
II. A. B. C. D. E.
Ontstaan van de persoon (Jan Vande Moortel).................................... 35 Embryo, foetus en kunstmatige verwekking ......................................................... Kennisgeving en aangifte van de geboorte ........................................................... Afstamming........................................................................................................... De adoptieve afstamming...................................................................................... Nationaliteit...........................................................................................................
35 36 39 53 62
III. Ouderlijk gezag en voogdij................................................................... 68 A. Ouderlijk gezag – ouderlijke plichten (Geert Decock) ....................................... 68 B. Voogdij (Geert Decock) ..................................................................................... 71 C. Pleegvoogdij (Geert Decock) ............................................................................. 73
IV. Bekwaamheid en onbekwamen ............................................................. 75 A. Inleiding (Geert Decock) .................................................................................... 75 B. Minderjarigen (Geert Decock) ............................................................................ 76 C. Bijzondere statuten voor mentaal gehandicapten en geesteszieken (Edgard Peeters) ................................................................................................ 78
V.
De persoon en zijn gezin (Koen Timmerman) ...................................... 87
A. Het huwelijk .......................................................................................................... 87 B. Echtscheiding ........................................................................................................ 99 C. Andere samenlevingsvormen .............................................................................. 109
VI. Einde van de persoon (Jan Vande Moortel) ....................................... 115 A. B. C. D. E.
Het begrip overlijden........................................................................................... Formaliteiten bij een overlijden .......................................................................... Verschillende vormen van lijkbezorging ............................................................ Statuut van het lijk .............................................................................................. Verdeling van de nalatenschap............................................................................
115 115 119 120 123
Strafrecht ...............................................................................................................141 I. A. B. C. D. E. F. G. H. I. J.
VI
Algemeen (Edgard Peeters)........................................................................... 145 Inleiding .............................................................................................................. Misdrijf................................................................................................................ Strafrechtelijke procedure ................................................................................... Uitspraak van de strafrechter .............................................................................. Straf ..................................................................................................................... Internering ........................................................................................................... Uitvoering ........................................................................................................... Strafregister ......................................................................................................... Verjaringen.......................................................................................................... Ondersteunende dienstverlening .........................................................................
145 145 163 176 176 185 186 191 192 193
Recht voor verpleegkundigen en vroedvrouwen – Kluwer
REVEVR_VB_13001_2013.book Page VII Monday, August 5, 2013 9:32 AM
INHOUD
II. A. B. C. D. E. F. G.
Bijzondere kwesties in verband met de uitoefening van het beroep ... 196 Beroepsgeheim van de verpleegkundigen en vroedvrouwen (Herman Nys) ...... Wettelijke hulpverleningsplicht (Herman Nys) .................................................. Valsheid in geschrifte (Edgard Peeters) .............................................................. Abortus provocatus of zwangerschapsafbreking (Herman Nys)......................... Toedienen van verdovende middelen (Herman Nys).......................................... Onopzettelijke doding en onopzettelijke verwonding (Edgard Peeters) ............. Euthanasie (Edgard Peeters) ...............................................................................
196 199 203 206 210 213 219
Sociaal recht ........................................................................................................231 I.
Inleiding (Viviane Janssens)............................................................... 239
II.
Arbeidsrecht (Viviane Janssens)......................................................... 241
– Tewerkstelling in het kader van de arbeidsovereenkomst......................... 241 A. Wet op de arbeidsovereenkomst (3 juli 1978) .................................................... 241 B. Arbeidsbescherming en arbeidsreglementering .................................................. 270 C. Collectief arbeidsrecht ........................................................................................ 292
– A. B. C. D.
–
Tewerkstelling als zelfstandige ........................................................... 303 Het begrip uitoefening van een zelfstandige activiteit ........................................ Verplichtingen op sociaal gebied ........................................................................ Verplichtingen op fiscaal gebied van de zelfstandige verpleegkundige ............. Verplichtingen voor de zelfstandige verpleegkundige in het kader van de ziekte- en invaliditeitsverzekering ......................................................................
303 304 304 306
Tewerkstelling als ambtenaar............................................................. 311
A. Het begrip ambtenaar .......................................................................................... 311 B. Statuut van de in vast verband aangestelde ambtenaar ....................................... 311
III. Sociale zekerheid (Helga D’hanis) ..................................................... 315 A. B. C. D. E.
Algemene inleiding ............................................................................................. Sociale zekerheid voor werknemers in dienstverband ........................................ Sociaal statuut voor zelfstandigen....................................................................... Sociale bescherming voor ambtenaren................................................................ Besluit .................................................................................................................
315 317 352 361 368
IV. Sociaal strafrecht (Viviane Janssens) .................................................... 370
Kluwer – Recht voor verpleegkundigen en vroedvrouwen
VII
REVEVR_VB_13001_2013.book Page VIII Monday, August 5, 2013 9:32 AM
INHOUD
Aansprakelijkheid (Jan Vande Moortel) ............................................................371 I.
Inleiding.............................................................................................. 373
II.
Verschillende vormen van aansprakelijkheid ..................................... 374
A. Begrippen ............................................................................................................ 374 B. Verschilpunten .................................................................................................... 376
III. Vereisten voor de aansprakelijkheid .................................................. 378 A. Fout ..................................................................................................................... 379 B. Schade ................................................................................................................. 382 C. Causaal verband tussen fout en schade ............................................................... 391
IV. De aansprakelijkheid van de vroedvrouw en verpleegkundige .......... 393 A. B. C. D.
Aansprakelijkheid van de zelfstandige zorgverstrekker...................................... Aansprakelijkheid van de zorgverstrekker als werknemer.................................. Aansprakelijkheid van de stagiair ....................................................................... Aansprakelijkheid voor schade toegebracht aan de bezittingen van het ziekenhuis of de patiënt.......................................................................................
V. A. B. C. D. E. F. G.
393 394 397 398
Aansprakelijkheidsverzekering ........................................................... 399 Inleiding .............................................................................................................. Het verzekerd risico ............................................................................................ Verzekerde personen ........................................................................................... Rechtsbijstand ..................................................................................................... Pluraliteit ............................................................................................................. Dekking in de tijd................................................................................................ Dekking in de ruimte...........................................................................................
399 399 403 404 404 405 405
Gezondheidsrecht (Herman Nys) .......................................................................407 I.
Inleiding.............................................................................................. 411
II.
Beroepsuitoefening in de gezondheidszorg......................................... 412
A. Belangrijkste beroepen in de gezondheidszorg en hun wettelijke regeling ........ 412 B. Wettelijke regeling van het verpleegkundig beroep............................................ 426
III. De rechten van de patiënt ................................................................... 445 A. Internationale ontwikkelingen............................................................................. B. Algemene en specifieke patiëntenrechten. Individuele en sociale patiëntenrechten .................................................................................................. C. De wet betreffende de rechten van de patiënt ..................................................... D. Het recht op vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg ............... E. Het recht op gezondheidszorg .............................................................................
VIII
445 446 446 461 466
Recht voor verpleegkundigen en vroedvrouwen – Kluwer
REVEVR_VB_13001_2013.book Page IX Monday, August 5, 2013 9:32 AM
INHOUD
Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW) (Edgard Peeters)....................................................................467 I.
Begrip ................................................................................................. 469
II.
Taken van het OCMW......................................................................... 470
Inleiding .................................................................................................................... 470 A. Maatschappelijke integratie ................................................................................ 470 B. Maatschappelijke dienstverlening ....................................................................... 473
III. Vergoeding van het OCMW-dienstbetoon .......................................... 481 A. Persoonlijke bijdrage vanwege de aanvrager ...................................................... 481 B. Terugvorderingen................................................................................................ 481 C. Billijkheidsredenen ............................................................................................. 484
IV. Beroepsmogelijkheden........................................................................ 486 V. A. B. C. D. E.
Raad voor Maatschappelijk Welzijn ................................................... 487 Samenstelling ...................................................................................................... Opdracht.............................................................................................................. Vergaderingen en overleg ................................................................................... Bezoldiging ......................................................................................................... Deontologie .........................................................................................................
487 488 488 489 489
VI. Personeel ............................................................................................ 490 A. B. C. D. E. F.
Samenstelling en rechtstoestand ......................................................................... Geboden en verboden.......................................................................................... Tuchtstraffen ....................................................................................................... Taak van de secretaris van het OCMW............................................................... Taak van de ontvanger van het OCMW.............................................................. Taak van de maatschappelijk werker (de sociale dienst) ....................................
490 490 491 491 492 492
VII. Financiering ....................................................................................... 493 VIII. Administratief toezicht........................................................................ 494
Bijzondere jeugdzorg (Geert Decock) ..............................................................495 I.
Inleiding.............................................................................................. 497
II.
Historiek ............................................................................................. 498
A. B. C. D.
Vóór 1912 ........................................................................................................... Wet op de kinderbescherming van 15 mei 1912 ................................................. Wet betreffende de jeugdbescherming van 8 april 1965..................................... Van staatshervorming tot staatshervorming 1980-1988......................................
Kluwer – Recht voor verpleegkundigen en vroedvrouwen
498 498 499 499
IX
REVEVR_VB_13001_2013.book Page X Monday, August 5, 2013 9:32 AM
INHOUD
E. De opties van de Vlaamse Gemeenschap, van bescherming naar bijstand, naar integrale jeugdhulpverlening....................................................................... 500 F. De opties van de federale overheid: naast bescherming nu ook herstel en (uitzonderlijk) ook straf....................................................................................... 501
III. De vrijwillige jeugdbijstand ............................................................... 503 A. Het comité voor bijzondere jeugdzorg ................................................................ 503 B. De bemiddelingscommissie ................................................................................ 505 C. De integrale jeugdhulpverlening ......................................................................... 506
IV. De jeugdrechtbank in problematische opvoedingssituaties (P.O.S.)... 509 A. Vorderingsgronden.............................................................................................. 509 B. Maatregelen......................................................................................................... 509
V.
De jeugdrechtbank bij als misdrijf omschreven feiten (M.O.F.) ........ 511
A. Belangrijke krachtlijnen van de nieuwe wetgeving ............................................ 511 B. De belangrijkste vernieuwingen.......................................................................... 512 C. De maatregelen.................................................................................................... 513
VI. Maatregelen van de jeugdrechtbank ten aanzien van ouders............. 516 A. Toezicht op sociale uitkeringen .......................................................................... 516 B. Ontzetting uit het ouderlijk gezag ....................................................................... 516 C. Ouderstage .......................................................................................................... 517
VII. De rol van de Sociale Dienst bij de jeugdrechtbank .......................... 518 VIII. Bevoegdheid van de jeugdrechtbanken op burgerlijk gebied ............. 519 IX. Rechtswaarborgen voor jongeren bij de jeugdrechtbank ................... 520 A. Het hoorrecht van de minderjarige...................................................................... 520 B. De rechtsbijstand................................................................................................. 520
X.
Rechtswaarborgen voor jongeren ten aanzien van de hulpverlening ....................................................................................... 522
Trefwoordenregister .........................................................................................525
X
Recht voor verpleegkundigen en vroedvrouwen – Kluwer
