Maak een Spreekbeurt met
Bart
Hoi, Wil je een spreekbeurt houden over blind of slechtziend zijn? Of wil je er een werkstuk over maken? Dan helpt deze folder je vast een eindje op weg. Je kunt bijvoorbeeld het verschil tussen blind of slechtziend aangeven, de werking van het oog uitleggen of wat vertellen over slechtziende kinderen die naar een gewone school gaan.
Blind of slechtziend Ken je kinderen die een bril dragen? Je draagt een bril als je niet helemaal goed kunt zien. De bril zorgt ervoor dat je weer goed kunt zien. Als je een bril draagt, ben je dus niet slechtziend.
Kun je sporten als je niets ziet? Dat kan! Onder begeleiding kunnen blinde of slechtziende kinderen bijvoorbeeld paardrijden en zwemmen. Ook zijn er speciale sporten en spellen. Een voorbeeld is goalbal. Dit is een balsport in een sporthal met een bal die geluid maakt.
Wanneer een bril er ook niet meer voor kan zorgen dat je goed ziet, dan ben je slechtziend. Er zijn veel verschillende soorten van slechtziendheid. Sommige slechtziende kinderen kunnen niet scherp zien, andere zien allemaal donkere vlekken, en sommige kinderen kunnen alleen zien wat recht voor ze staat. Als je blind bent, betekent dat niet altijd dat je helemaal niks meer ziet. Sommige blinde kinderen kunnen nog wel het verschil zien tussen dag en nacht. Wanneer je blind bent, kun je minder dan vijf procent zien.
5%
Hoe werken je ogen?
1. Oogbol
Het oog is een bijna ronde bol die in de oogkas ligt. Je oogbol is ongeveer net zo groot als een grote knikker (± 2,5 cm).
2. Ooglid
Je oogleden beschermen je ogen. Die zijn tenslotte heel kwetsbaar. Bij te veel licht, water of een klap op je ogen knijp je automatisch je oogleden dicht. Dit doen kleine spiertjes in je oogleden. Die zorgen er ook voor dat je met je ogen knippert. Je doet dit om je hoornvlies vochtig en schoon te houden, anders gaan je ogen prikken. Het knipperen van je ogen gaat trouwens onbewust, net als ademen bijvoorbeeld. Je knippert zo’n 20.000 keer per dag!
3. Hoornvlies
Dit is een beschermend, doorzichtig laagje over de voorkant van het oog. Door het hoornvlies komt licht (dus alles wat je ziet) je oog binnen.
4. Pupil
Wist je dat je pupil niet echt een zwart stipje is, maar een opening? Die opening wordt groter als het donker is en kleiner als het licht feller wordt. Ook wordt de pupil kleiner als je naar iets kijkt dat dichtbij is. Dit groter en kleiner worden regelt de iris, deze zit om de pupil heen (dat gekleurde).
5. Iris
De iris, ook wel regenboogvlies genoemd, regelt hoeveel licht je oog binnenkomt. Als het donker is, krult de iris op. Zo wordt de pupil groter en komt er dus meer licht je oog binnen. Bij veel licht gebeurt het omgekeerde. De iris is blauw, bruin, groen, grijs of een combinatie daarvan.
6. Lens
De lens van je oog werkt hetzelfde als de lens van een fototoestel. Dankzij de lens kun je dingen scherp zien, ook al zijn
Hoe leren blinde en slechtziende kinderen topografie op school? Voor topografie is er een handige landkaart met bobbels en kuiltjes, daarmee kun je voelen waar bergen en meren liggen. Ook felle kleuren en duidelijke contrastkleuren, zoals blauw en geel, zijn belangrijk. Die kunnen slechtziende kinderen namelijk vaak nog wel zien.
ze veraf of dichtbij. De lens wordt bol om dingen van dichtbij scherp te krijgen en hij wordt platter bij het kijken in de verte. De lens zorgt er bovendien voor dat het brandpunt van lichtstralen goed op het netvlies terechtkomt.
7. Netvlies
Het netvlies is heel belangrijk voor wat je ziet. Al het licht dat je oog binnenkomt, wordt op je netvlies opgeslagen. Dit wordt naar je hersenen gestuurd via de oogzenuw.
8. Gele vlek
Dit is een heel belangrijke plek op je netvlies, die ervoor zorgt dat je details en kleuren kunt zien.
9. Blinde vlek
Achterin je oog zit een plek die het begin is van de oogzenuw. Op dit stukje zit geen netvlies. Je kunt er dus niks mee zien. Daarom heet het de blinde vlek.
10. Oogzenuw
De oogzenuw zit aan de achterkant van de oogbol als een stekker in een stopcontact. Het is een zenuw van een paar millimeter dikte die ruim één miljoen zenuwvezels bevat en alles wat je ziet, doorgeeft aan de hersenen. Pas dan wéét je ook wat je ziet. Dit overbrengen naar de hersenen gaat zó snel dat je het niet eens merkt!
Spellet jes
Natuurlijk spelen kinderen met ee n visuele handicap ook. Sp elletjes zoals M onopoly en Scra zijn zo aangepas bble t, dat slechtzien de en blinde kind gewoon mee ku eren nnen doen. De ra ndjes zijn verhoo en de woorden gd staan in braille op het speelbor kun je zelf spelle d. Va ak n makkelijk aanp assen, zodat blin den ook mee kunnen doen.
school zoals de school van bartiméus. daar worden dezelfde vakken gegeven als op een gewone school, alleen op een andere manier. er zitten veel minder kinderen in de klas, waardoor de leraar aan iedere leerling de aandacht kan geven die hij nodig heeft. deze scholen hebben natuurlijk ook veel meer hulpmiddelen voor de kinderen zoals boeken met extra grote letters of voeltekeningen.
vaak gaan blinde en slechtziende kinderen naar een gewone school. dat is heel fijn, want het is belangrijk om met je vrienden en vriendinnen samen in de klas te zitten. op school gebruiken ze dan sterk vergrote lesboeken of een laptop. voor sommige kinderen is het gewone onderwijs toch te moeilijk of te vermoeiend. dan is het prettiger om naar een speciale school te gaan,
Doe deze proef met z’n tweeën. BENODIGDHEDEN: • een klein lampje of een zaklamp. Beweeg het lampje langzaam heen en weer voor het oog van iemand anders.
doen
Doen
maak een simulatiebrilletje en ontdek zelf de problemen van een visuele beperking.
Wat gebeurt er met de pupil? Weet je ook hoe dat komt?
Dit heb je nodig voor een bril: • Een plastic insteekhoesje • Een perforator • Twee elastiekjes
1. Knip het hoesje in de lengte in drie repen. 2. Maak aan de zijkanten gaatjes en haal daar de elastiekjes door.
3. Zet er eentje op en ervaar wat sommige slechtzienden zien.
Wat voor werk kun je eigenlijk doen als je blind bent? Eigenlijk kun je van alles doen met een beetje hulp. Bijvoorbeeld computerwerk met behulp van een braillecomputer.
hoe dromen Blinde Kinderen? Kinderen die pas later blind zijn geworden, dromen in beelden, net als iedereen. In hun droom kunnen ze dus gewoon weer zien! Kinderen die vanaf de geboorte blind zijn, horen, ruiken en voelen in hun droom. Bijzonder hè? Precies zoals ze de wereld overdag beleven.
hulpmiddelen veel blinde en slechtziende kinderen vinden hun visuele beperking niet echt een probleem. dankzij goede hulpmiddelen kunnen ze bijna net zoveel als kinderen die Wel goed kunnen zien. verder doen ze veel dingen op een andere manier: ze lezen een boek bijvoorbeeld met hun vinger in braille. VOORBEELDEN VAN HULPMIDDELEN ZIJN: • de taststok • een daisy-speler, hiermee kun je een gesproken boek op een cd luisteren
(daisy-speler spreek je uit als deezie-speler). • een computer met de juiste aanpassing kan een goed hulpmiddel zijn voor blinde en slechtziende kinderen. Met speciale computerprogramma’s kan de tekst vergroot op het scherm worden getoond. Ook is het mogelijk om de tekst door de computer te laten voorlezen.
Naar buiten met de taststok. Nog zo’n handig hulpmiddel.
De Beeldschermvergroter Voor slechtziende kinderen die willen computeren of televisie kijken kan een beeldschermvergroter helpen! Hij wordt voor het beeldscherm gezet en alles wordt ster k uitvergroot.
De Brailleleesregel gel, een soort Met behulp van een brailleleesre ligt, kan de tekst ord senb toet het er kastje dat ond in braille. De ezet op het beeldscherm worden omg esregel. llele brai de op lle tekst staat dus in brai
KiJK TiP!
als je blind bent, weet je toch niet of je wel twee dezelfde sokken aantrekt? dat klopt. maar je kunt wel trucjes bedenken. zo kun je de sokken in de was aan elkaar spelden, of aan het patroon voelen welke je in je handen hebt.
es van Willem teressante filmpj in en e uk le ijk op: bek ra over blind zijn Xt l ui rr be pu en Wever ssonneheerdt
/bartimeu
www.youtube.com
De geschiedenis van het brailleschrift Lezen door voelen van bolletjes Zoals je misschien weet, bestaat er een speciaal alfabet voor blinde kinderen: het brailleschrift. Als je het brailleschrift bekijkt, kun je er niets van lezen. Een bladzijde in brailletekst is voor ziende kinderen een blaadje met bobbeltjes, die in groepjes uit het papier omhoog komen. Een groepje is eigenlijk een blokje; een blokje van zes puntjes is de basis van braille. Als je verschillende combinaties van puntjes uit een blokje dik maakt - zodat ze boven de bladzijde uitsteken - kunnen blinde kinderen met hun vingers voelen om welke letter uit het alfabet het gaat. Zo kunnen zij lezen met hun handen. Maar hoe komt het brailleschrift eigenlijk aan zijn naam?
Louis Braille De naam braille komt van de uitvinder van het schrift: Louis Braille. Deze Fransman werd in 1809 geboren in een dorpje vlakbij Parijs. Door een ongeluk in de werkplaats van zijn vader werd Louis aan één oog blind. Hij was toen pas vier jaar. Toen later ook het gezonde oog van Louis ziek werd, betekende dit dat hij voortaan blind door het leven moest.
Papier met gaatjes Toen Louis zes jaar was, ging hij naar een blindenschool in Parijs. Daar leerde hij lezen door met zijn handen aan letters van hout en stof te voelen. De boeken waren ontzettend dik en zwaar. Louis vond dat het allemaal wel wat lichter moest kunnen. Toen hij een jaar of vijftien was, hoorde hij over een legerofficier die zijn soldaten opdrachten gaf via een bobbeltjes-code. In dik papier prikte de officier gaatjes, waardoor aan de achterkant bobbeltjes ontstonden. Als de soldaten in het donker een
boodschap ontvingen wisten ze: één bobbel is vooruit, twee betekent: je moet terug. Louis Braille wist in één klap dat dit de oplossing was. Zo kwam hij op het idee om een heel alfabet in bobbeltjescode op te stellen. Hij noemde deze code ‘braille’.
groot succes In 1828 deed Louis examen en werd onderwijzer aan de Parijse blindenschool. Hij leerde zijn leerlingen lezen met de stoffen letters - omdat de directeur van de school dat zo wilde - maar ook via het alfabet van puntjes en bobbeltjes. In 1837 verscheen het eerste leesboek in braille: ‘De geschiedenis van het Franse volk’. Het braillesysteem werd een groot succes.
muziekschrift in braille Louis had het succesvolle braillesysteem bedacht, maar was nog niet tevreden. Blinde mensen konden nu lezen en schrijven, maar ze konden geen muziek maken. Louis werkte net zo lang door tot hij ook een muziekschrift in braillepuntjes had ontwikkeld. Nu konden blinde mensen zelfstandig lezen en muziek maken.
Kunnen kinderen met een visuele beperking extra goed horen? Nee helaas, al gebruiken ze hun oren wel meer dan kinderen die wél kunnen zien. Want als je slechtziend of blind bent, moet je proberen je andere zintuigen zo goed mogelijk te gebruiken. Intensiever eigenlijk. De zintuigen raken beter getraind dan bij ziende mensen. Veel visueel beperkte kinderen kunnen bomen, muren en struiken ‘horen’. Dat komt doordat ze heel goed letten op het geluid dat weerkaatst.
Hoe herken blinde kindenen andere mensren en? Aan iemand
s stem. Ieder een heeft een andere stem! Wel m oet een blinde of slec htziende altij d even wennen aan nieuwe stem men, en zal hij of zij je niet altijd gelijk herkennen. Gewoon veel praten!
Spaar je mee?
hoe Weten Blinde Kinderen op WelK Station ze uit de trein moeten Stappen?
aanpassingen voor blinde en slechtziende kinderen kosten vaak veel geld. de overheid betaalt best veel, maar niet alles. daarom helpt bartiméus sonneheerdt met het inzamelen van geld voor bijvoorbeeld voeltekeningen, speciale computerprogramma’s of boeken met extra grote letters. jij kunt ook helpen door mee te sparen. de krasactie is een leuke acties waar je aan mee kunt doen.
€ 0,50
€ 2,-
€ 0,50
€ 1,50
€ 2,-
€ 1,50
€ 1,-
€ 0,50
helpt u mee?
€ 0,50
DE SPELREGELS Met deze kraskaart mag je langsgaan bij familie, vrienden en bekenden. Langs de deur gaan, zoals bij de kinderpostzegels, mag niet. Mensen mogen meerdere hokjes open krassen. De bedragen tel je dan gewoon bij elkaar op.
Bartiméus Sonneheerdt financiert projecten voor blinde en slechtziende mensen die niet door de overheid worden vergoed. Daarbij is uw hulp zeer welkom!
1
€ 2,-
voor zien
€ 2,-
Je mag zelf ook een hokje open krassen, maar dan moet je ook het bedrag geven dat in het vakje staat. Mensen mogen ook geld geven zonder een hokje open te krassen. Heb je aan één kraskaart niet genoeg? Vraag dan aan je leerkracht om nog een kraskaart.
Steun de actie ‘10 voor zien’ van Bartiméus Sonneheerdt en kras uw bijdrage. U krast altijd een bedrag tussen € 0,50 en € 2,Alvast heel hartelijk bedankt!
€ 0,50
Wanneer je klaar bent met de actie, lever dan de kaart en het geld op tijd in bij je leerkracht.
?
W r r or?
• а fin • Mu • Sפat • Co
1
voor zien
en?
Heb je vrag
€ 2,-
€ 2,www.steunbartimeus.nl
€ 2,-
€ 0,50
Bart 13.071 Kraskaart Tien voor Zien 2014.indd 1
€ 2,-
€ 0,50
€ 1,-
€ 0,50
11/18/13 20:55 PM
Kijk voor meer
op informatie
us.nl
nbartime www.steu
Speciaal voor blinden en slechtzienden roept de conducteur telkens de namen van de stations om. Misschien heb je zelf al eens gemerkt dat de conducteur dat wel eens vergeet. Heel vervelend als je blind of slechtziend bent! Je kunt dan de naam van het station tenslotte helemaal niet lezen!
je vraagt een kraskaart info@steu aan via nbartime of bel naa us.nl (030) 693 r 50 50.
Doen
Utrechtseweg 82a • Postbus 999 • 3700 AZ Zeist • Telefoon (030) 693 50 50 •
[email protected] • www.steunbartimeus.nl IBAN: NL94RABO0309343488
Bart 13.071 Kraskaart Tien voor Zien 2014.indd 2
11/18/13 20:55 PM
Kraskaart 10 voor zien
bedenk eens hoe iemand die niet of slecht ziet, kan weten wanneer zijn glas vol is. maak hier een hulpmiddel voor en probeer het uit!
De 10 voor Zien-kraskaart is een speciale kaart. Hierop staan zegeltjes die open gekrast moeten worden. Bij het openkrassen van de vakjes op de kaart verschijnt het bedrag dat mensen die het vakje hebben open gekrast aan jou moeten geven voor Bartiméus Sonneheerdt. Ga met je kraskaart bij familie en vrienden langs en laat ze krassen (langs de deur gaan met deze kaart bij jou in de buurt mag niet).
Sparen? Wil je eXtrieandSjensel en vriendinnetjes
Vraag dan of je vr klas. , of wellicht je hele mee willen sparen e uk le krijg je een Als je meer spaart, . en ar sp ar bent met verrassing als je kla
DVD!
Wat zie je Wat zie je als je niet als je niet kunt kijken? kunt kijken? Vind je het interessant om een film over blind- en slechtziendheid te laten zien? Vraag dan de dvd ‘Wat zie je als je niet kunt kijken’ op. Deze film gaat over leerlingen van de school van Bartiméus in Zeist die een dagje uit gaan naar Ecomare op Texel. Wat beleven zij op deze Wat zie je ken? niet kunt kij je als dag, en hoe? Je ziet het allemaal in deze film. Wil je deze dvd ontvangen, stuur dan een mail naar:
[email protected] of bel naar (030) 693 50 50. Leven met een visuele beperking.
Je bent jong en blind of slechtziend. Wat betekent dat in je dagelijks leven? Op deze DVD maak je kennis met leerlingen van de school van Bartiméus in Zeist. Ze gaan een dagje met elkaar op stap en je maakt mee hoe ze zich voorbereiden op deze dag en wat ze allemaal ondernemen op het mooie eiland Texel en Ecomare. Het unieke van deze DVD is dat het niet gaat over jongeren met een visuele beperking: deze DVD werd gemaakt met jongeren die met hun handicap leren, spelen, reizen en genieten.
Met dank aan Koninklijke Beuk, Noordwijk en Ecomare, Texel.
Oude Arnhemsebovenweg 3 3941 XM Doorn Tel. (0343) 52 69 11
rking. visuele bepe Leven met een
Leven met een visuele beperking. Voorlichtingsfilm
Ja hoor! Alleen niet als hij aan het werk is, want dan wordt hij teveel afgeleid. Bovendien heb je dan kans dat de hond op zoek gaat naar mensen die hem willen aaien. En dat is niet de bedoeling als hij een blinde moet begeleiden! Je mag een blindengeleidehond trouwens ook niks lekkers geven; dan gaat hij bedelen bij de slager of het restaurant en ook dat kan echt niet.
Ja hoor. Hiervoor zij n allerlei hulpmiddelen. Er be staan pratende magnetrons, enorme kookwekkers en nog veel meer ke ukenhulpjes voor blinden en sle chtzienden. Ook kunnen mensen met een visuele beperking ‘op de tast’ heel aardig aardappels ler en schillen. En rammelt het deks el van een pan op het vuur? Dan ko okt het water!
Wat zie je als je niet kunt kijken?
mag je een blindengeleidehond aaien?
kunnen mens en met een visuele b eperking zelf koken?
Wat zie je kijken?
Leven met een visuele beperking.
