BAB 5 DAPATAN KAJIAN FASA REKA BENTUK DAN PEMBANGUNAN
5.1
Pengenalan
Fasa kedua dalam kajian ini iaitu fasa reka bentuk dan pembangunan merupakan fasa penting dalam pembangunan sebuah model kurikulum baru kerana fasa ini melibatkan elemen-elemen yang dipilih berdasarkan keperluan yang diperlukan dari pihak subjek utama dalam Kurikulum Berasaskan Taman Buah-Buahan dan SayurSayuran Berkhasiat ini iaitu keperluan dari kanak-kanak Orang Asli Semai. Bagi membangunkan reka bentuk model, beberapa tema dalam fasa analisis keperluan telah dikeluarkan bagi membantu dalam pembinaan elemen-elemen yang perlu dimasukkan dalam pembangunan model kurikulum berasaskan taman. Pembangunan elemen-elemen dalam reka bentuk model berasaskan taman ini turut disokong oleh kajian literatur yang berkaitan dengan keperluan pendidikan berasaskan taman buah-buahan dan sayursayuran berkhasiat khusus terhadap kanak-kanak orang asli.
Fokus pembangunan
model berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran ini adalah bagi meningkatkan pengambilan buah-buahan dan sayur-sayuran dalam kalangan kanak-kanak orang asli di mana peningkatan pengambilan buah-buahan dan sayur-sayuran dapat membantu meningkatkan tahap kognitif serta kesedaran terhadap kepentingan buah-buahan dan sayur-sayuran terhadap kesihatan. Perbincangan dalam bab ini terbahagi kepada dua bahagian iaitu bahagian pertama, perbincangan yang memfokuskan analisis terhadap pembagunan reka bentuk model kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran. Manakala bahagian dua memfokuskan analisis terhadap reka bentuk model kurikulum berasaskan
117
taman buah-buahan dan sayur-sayuran yang terhasil daripada perisisan Interpretive Structural Modelling (ISM).
5.2
Analisis Pembangunan Reka Bentuk Model Kurikulum
Dalam fasa analisis pembangunan reka bentuk model kurikulum berasaskan taman ini, penyelidik melihat bagaimana proses pembangunan reka bentuk model kurikulum dijalankan bagi mendapatkan hasil akhir iaitu reka bentuk model kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat untuk sekolah rendah orang asli. Bagi memperjelaskan analisis atau fasa pembangunan reka bentuk model, penyelidik melalui beberapa langkah yang terdiri daripada : Langkah 1 : Pembangunan komponen utama kurikulum berasaskan Model Kurikulum Hunkins. Langkah 2 : Pembangunan elemen hasil daripada terjemahan data daripada fasa analisis keperluan dan tinjauan kajian literatur.
5.2.1
Langkah 1 : Pembangunan komponen utama kurikulum berasaskan Model
Kurikulum Hunkins. Dalam pembangunan komponen kurikulum, penyelidik menggunakan Model Kurikulum Hunkins bagi mendasari pembangunan kurikulum berasaskan taman buahbuahan dan sayur-sayuran untuk sekolah rendah orang asli. Seperti yang diperjelaskan dalam bab 2, Model Kurikulum Hunkins terdiri daripada tujuh langkah iaitu langkah 1) Mengkonsepsikan Kurikulum, langkah 2 ) Diagnosis, langkah 3) Pemilihan Kandungan, langkah 4) Pemilihan Pengalaman, langkah 5) Perlaksanaan, langkah 6) Penilaian dan terakhir langkah 7) Pengekalan. Penyelidik menggunakan ketujuh langkah Model Hunkins ’s ini sebagai dasar kepada pembangunan komponen utama kurikulum iaitu
118
komponen 1, Objektif Kurikulum, komponen 2, Kandungan Kurikulum, komponen 3, Kaedah Pengajaran dan Aktiviti serta komponen 4, Penilaian. Tujuan proses pembangunan empat komponen utama daripada model kurikulum Hunkins adalah untuk memberi panduan prosedur yang terperinci kepada pengkaji untuk menghasilkan satu reka bentuk model yang lebih mudah dan bermakna. Berikut adalah perincian pembangunan konstruk kurikulum hasil daripada tujuh langkah Model Kurikulum Hunkins. Berdasarkan Teori Hunkins bagi langkah 1 dan 2, mengkonsepsikan kurikulum membawa maksud penyelidik perlu menentukan konsep sebuah kurikulum mengikut keperluan pelajar yang perlu didiagnosiskan punca dan sebab terhadap sesuatu permasalahan dalam pembelajaran pelajar. Diagnosis yang perlu dijalankan adalah harus menepati matlamat dan objektif sesebuah kurikulum sebagai panduan. Apa yang ditekankan oleh Hunkins untuk langkah 1 dan 2 adalah menjurus kepada pembangunan komponen utama iaitu objektif kurikulum. Maka dalam objektif kurikulum berasaskan taman ini, penyelidik perlu menekankan apakah elemen utama bagi meningkatkan pencapaian kanak-kanak orang asli khususnya berdasarkan konsep kurikulum yang ditetapkan hasil daripada diagnosis menerusi fasa analisis keperluan pelajar. Langkah 3 Model Kurikulum Hunkins adalah perlu menekankan pemilihan kandungan iaitu melibatkan apakah isi kandungan kurikulum yang mencakupi fakta, teori, konsep, prinsip yang sekali gus dapat meningkatkan proses kognitif sekali gus menerima pengetahuan dan kemahiran dari guru bagi mencapai matlamat sesbuah kurikulum. Bagi sudut pembangunan kurikulum berasaskan taman ini, pengkaji perlu melihat apakah kandungan yang menyokong kepada peningkatan pengambilan pemakanan berkhasiat daripada buah-buahan dan sayur-sayuran sekali gus kanak-kanak dapat meningkatkan proses kognitif dalam sesi pembelajaran dan pengajaran.
119
Pengkaji menggabungkan langkah 4 dan 5 dalam teori Hunkins iaitu pemilihan pengalaman dan pelaksanaan bagi memandu kepada pembangunan komponen kaedah pengajaran dan aktiviti bagi kurikulum berasaskan taman ini. Menurut Hunkins, sesebuah kurikulum tidak boleh lari daripada pembangunan sesebuah pengalaman kerana ia melibatkan proses intruksi. Dalam langkah pemilihan pengalaman sekali gus melaksanakan kandungan kurikulum bagi mencapai objektif, guru atau pelaksana perlu menjalankan kaedah pengajaran dan aktiviti yang bersesuaian dan berketepatan bagi menjadikan proses pembelajaran berkesan. Selain guru, pentadbir perlu melihat bagaimana penyerapan program kurikulum yang dilaksanakan melalui pengurusan yang teratur supaya pelaksanaan keseluruhan kurikulum mendapat kesan serta impak positif kepada pelajar. Komponen terakhir yang dibangunkan adalah komponen penilaian iaitu berdasarkan langkah 6 dan 7 model kurikulum Hunkins
iaitu penilaian dan
penyelenggaraan. Dalam aspek penilaian, ia melibatkan samada sesebuah kurikulum perlu dibuat penambahbaikan, melanjutkan, meminda mahupun ditamatkan. Penilaian merupakan alat pengukuran untuk mengukur pencapaian pembelajaran yang diperolehi oleh pelajar samada mencapai objektif atau pun tidak. Langkah penilaian dan pengekalan digabungkan dalam komponen utama kurikulum ini adalah kerana komponen ini memerlukan penambahbaikan dan peningkatan kualiti dari aspek perkhidmatan, penyelenggaran berterusan, peruntukan yang dijadualkan supaya aspek ini menyokong kepada keputusan akhir sesebuah penilaian kurikulum.
120
Jadual 5.1: Pembangunan komponen utama kurikulum berdasarkan Model Kurikulum Hunkins.
Model Kurikulum Hunkins
Komponen Utama Kurikulum
L1: Mengkonsepsikan Kurikulum
OBJEKTIF
L 2 : Diagnosis
KANDUNGAN
KAEDAH PENGAJARAN DAN AKTIVITI
Komponen kaedah pengajaran dan aktiviti merupakan komponen kurikulum penting bagi menentukan cara guru menyampaikan kandungan kurikulum kepada pelajar atau pengalaman pembelajaran yang harus diterima oleh pelajar. Dalam perlaksanaan kaedah pengajaran dan aktivti ini, pelaksana kurikulum atau guru perlu memberi komitmen bagi melihat bagaimana pengurusan pelaksanaan kurikulum dijalankan bagi menyerap program pembelajaran untuk dibuat penambahbaikan
L 4 : Pemilihan Pengalaman
L 5 : Perlaksanaan
L 6 : Penilaian PENILAIAN L 7 : Penyelenggaraan
Objektif Kurikulum adalah tujuan serta matlamat sesuatu konsep kurikulum yang terhasil daripada diagnosis yang dijalankan terhadap analisis keperluan pelajar. Objektif kurikulum ini juga merupakan cadangan serta panduan yang dibangunkan untuk mencapai matlamat pembelajaran pelajar ke arah impak positif.
Kandungan kurikulum merupakan asas kepada pembinaan kurikulum. Kandungan mencakupi fakta, konsep, prinsip, teori dan generalisasi. Kandungan juga merujuk kepada proses kognitif yang pelajar gunakan untuk berfikir, belajar dan menyampaikan pengetahuan serta kemahiran yang mereka perolehi kepada orang lain.
L 3 : Pemilihan Kandungan
Perincian
Komponen penilaian melibatkan penilaian berterusan untuk mendapatkan data bagi membuat keputusan sama ada melanjutkan, membaiki, meminda atau menamatkan program. Dalam proses ini, aspek penyelenggaraan perlu dikira bagi menilai keseluruhan pelaksanaan kurikulum dapat mencapai metlamat serta objektif kurikulum.
121
5.2.2
Langkah 2 : Pembangunan elemen hasil daripada terjemahan data
daripada fasa analisis keperluan dan tinjauan kajian literatur. Pada dapatan fasa analisis keperluan, pengkaji menjalankan sintesis terhadap dapatan analisis keperluan iaitu dengan mengeluarkan tema-tema yang bertepatan dengan keperluan kanak-kanak orang asli terhadap kurikulum berasaskan taman buahbuahan dan sayur-sayuran berkhasiat. Menerusi tema-tema yang terhasil, pengkaji telah menggabungkan data daripada tinjauan kajian literatur untuk diterjemahkan kepada elemen yang perlu menjadi penekanan terhadap peningkatan pengambilan pemakanan yang berkhasiat daripada buah-buahan dan sayur-sayuran khususnya dalam kalangan kanak-kanak asli. Di samping pembangunan elemen-elemen kurikulum daripada analisis keperluan dan tinjauan kajian literatur, pengkaji turut menekankan teori pembelajaran sosial Bandura dan juga model peribumi Durie dalam setiap elemen kurikulum bagi menghasilkan satu kurikulum yang berkesan bagi menyokong meningkatkan tingkah laku kanak-kanak orang asli terhadap pengambilan makanan berkhasiat daripada buah-buahan dan sayur-sayuran. Dalam pembangunan elemen-elemen, pengkaji membangunkan satu kerangka bagi memandu kepada pembentukan elemen yang menggabungkan data analisis keperluan dan tinjauan kajian literatur serta disokong oleh aktiviti yang menyokong Teori Pembelajaran Bandura dan juga Model Peribumi Durie. Penyenaraian elemen kurikulum ini dipandu oleh satu matlamat utama dalam kurikulum iaitu meningkatkan tingkah laku kanak-kanak orang asli terhadap pengambilan pemakanan berkhasiat buahbuahan dan sayur-sayuran berkhasiat. Kerangka ini turut menekankan empat komponen utama kurikulum bagi menghasilkan penyenaraian elemen mengikut proses kurikulum berlaku. Rajah 5.1 merupakan ilustrasi kepada pembangunan elemen-elemen hasil daripada terjemahan data fasa analisis keperluan dan tinjauan kajian literatur serta disokong oleh Teori Sosial Kognitif Bandura dan model peribumi Durie.
122
Terjemahan data fasa anlisa keperluan dan tinjauan kajian literatur
Penyenaraian elemen-elemen kurikulum berasaskan taman
Kategori komponen utama kurikulum berdasarkan model Hunkins
OBJEKTIF KURIKULUM
Data fasa analisis keperluan
Elemenelemen kurikulum berasaskan taman buahbuahan dan sayur-sayuran berkhasiat yang telah disenarai pendek
KANDUNGAN KURIKULUM
Didasari oleh Teori Bandura dan Model Peribumi Durie Tinjauan kajian literatur
KAEDAH PENGAJARAN DAN AKTIVITI KURIKULUM PENILAIAN KURIKULUM
Rajah 5.1. Kerangka pembentukan elemen-elemen kurikulum berasaskan taman buahbuahan dan sayur-sayuran berkhasiat untuk sekolah rendah Orang Asli.
Penyenaraian elemen-elemen yang dibangunkan berdasarkan data fasa analisis keperluan dan tinjauan kajian literatur telah dibentuk serta dikategorikan mengikut komponen utama kurikulum iaitu komponen objektif, kandungam kurikulum, kaedah pengajaran dan aktiviti dan juga komponen penilaian. Elemen-elemen yang dibangunkan telah dipertimbangkan dan disemak oleh dua orang pensyarah serta pakar dalam bidang kurikulum bagi mendapatkan persetujuan. Senarai akhir elemen dijadualkan dalam bahagian analisis reka bentuk model kurikulum. Rajah 5.2 merupakan reka bentuk pembangunan elemen kurikulum model iaitu reka bentuk yang menghubungkaitkan
teori
dan
model
kurikulum.
123
Model Kurikulum Hunkins 1) Mengkonsepsikan Kurikulum 2) Diagnosis OBJEKTIF Teori Kognitif Sosial Bandura Faktor Sosial Faktor Tingkah Laku Faktor Persekitaran
PENILAIAN Teori Kognitif Sosial Bandura Faktor Sosial Faktor Tingkah Laku Faktor Persekitaran
Model Peribumi Promosi Kesihatan Durie : Identiti Budaya Persekitaran Fizikal Penglibatan dengan Masyarakat Gaya Hidup Sihat
KANDUNGAN Teori Kognitif Sosial Bandura Faktor Sosial Faktor Tingkah Laku Faktor Persekitaran
KAEDAH
6) Penilaian
Teori Kognitif Sosial Bandura Faktor Sosial Faktor Tingkah Laku Faktor Persekitaran
7) Penyelenggaraan
3)
Pemilihan Kandungan
4) Pemilihan pemb. pengalaman 5)
Perlaksanaan
124
Rajah 5.2: Reka bentuk pembangunan elemen-elemen kurikulum dengan gabungan model-model terlibat.
5.3
Analisis Reka bentuk Model Kurikulum
Dapatan dan analisis reka bentuk model kurikulum berasaskan taman buahbuahan dan sayur-sayuran berkhasiat merupakan bahagian kedua dalam fasa reka bentuk dan pembangunan kurikulum kerana fasa ini mendapatkan hasil utama atau sumbangan utama kepada reka bentuk pembangunan model kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran untuk sekolah rendah orang asli. Dalam pembangunan reka bentuk model kurikulum ini, pengkaji menggunakan pendekatan Interpretivce Structural Modeling (ISM) sebagai alat atau medium bagi menghasilkan model kurikulum. Dalam proses pembangunan model daripada Interpretivce Structural Modeling (ISM) prosedur sumbang saran bersama pakar dengan menggunakan Nominal Group Technique (NGT) atau Teknik Nominal Berkumpulan dijalankan bagi menyenarai pendek serta membuang, menambah atau membaiki struktur elemen yang telah dihasilkan bagi tujuan mendapatkan kesepakatan oleh pihak pakar akan elemen yang akan diundi untuk distrukturkan kepada sebuah model.
5.3.1
Dapatan Langkah 1 : Mengenal pasti isu melalui Teknik Nominal Berkumpulan (NGT) NGT digunakan dalam langkah pertama bagi pakar duduk bersama-sama
meneroka sekali gus mencapai persetujuan tentang isu atau idea yang dibincangkan bersama. Dalam aktiviti sumbang saran menggunakan NGT ini, pengkaji yang juga merangkap fasilitator menyatakan objektif serta subjek berkenaan apa yang akan dibincangkan
dalam
aktivi
sumbang
saran
ini.
Pengkaji
terlebih
dahulu
memperkenalkan barisan pakar yang hadir bagi membina hubungan antara pakar supaya sesi perbincangan berjalan dengan baik. Dalam proses perbincangan elemen-elemen
125
yang disenaraikan, fasilitator memainkan peranan penting bagi mengawal situasi dan keadaan semasa proses perbincangan dijalankan. Berdasarkan elemen yang telah disenaraikan oleh pengkaji dalam langkah sebelum ini, fasilitator menerangkan terdapat empat komponen utama yang perlu dibincangkan bagi menghasilkan reka bentuk model kurikulum berasaskan taman buahbuahan dan sayur-sayuran berkhasiat untuk sekolah rendah Orang Asli. Dalam setiap perbincangan yang dijalankan, elemen original dari pengkaji dibaca oleh fasilitator sekali gus pakar-pakar membincangkan elemen yang tersenarai dari aspek kesesuaian dan ketepatan elemen, pemilihan maksud elemen yang bermakna serta penyusunan struktur ayat yang tepat sebelum sama-sama bersetuju dan mencapai kesepakatan berkenaan dengan elemen yang dipersetujui. Dalam proses ini juga pakar telah bersepakat untuk menggugurkan dan membuat penambah baikan untuk elemen-elemen yang disenaraikan bagi menghasilkan elemen yang tepat dan bermakna. Pengkaji telah menyenaraikan elemen original yang terdiri daripada a) Komponen objektif sebanyak 8 elemen, b) Komponen kandungan kurikulum sebanyak 22 elemen, c) Komponen kaedah pengajaran dan aktiviti sebanyak 9 elemen dan d) Komponen penilaian sebanyak 10 elemen. Hasil daripada kesepakatan dan persetujuan barisan bakar, senarai akhir mengikut komponen telah mencapai kesepakatan barisan pakar iaitu sebanyak 6 elemen dipersetujui untuk komponen Objektif, 4 elemen untuk komponen Kandungan, 6 elemen untuk komponen Kaedah Pengajaran dan Aktiviti, dan terkahir sekali 5 elemen untuk komponen Penilaian. Penyenaraian elemn akhir juga disusun oleh kesepakatan barisan pakar mengikut keutamaan elemen. Jadual 5.2 menunjukkan senarai akhir elemen yang dipersetujui oleh barisan pakar.
126
Jadual 5. 2: Senarai elemen akhir komponen objektif kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat.
OBJEKTIF KURIKULUM BIL
SENARAI ELEMEN
1
Meningkatkan pengambilan sayur-sayuran dan buah-buahan dalam diet harian kanak-kanak Orang Asli.
2
Meningkatkan kesedaran kanak-kanak Orang Asli terhadap kepentingan kesihatan dan keselamatan dalam penyediaan makanan.
3
Meningkatkan interaksi sosial kanak-kanak Orang Asli terhadap guru dan juga rakan sebaya menerusi aktiviti penanaman yang dijalankan.
4
Membangunkan kemahiran dalam kaedah penanaman dalam kalangan kanakkanak Orang Asli.
5
Meningkatkan penglibatan dan sokongan ibu bapa, guru, pentadbir serta masyarakat kanak-kanak Orang Asli dalam Program Penanaman dan Pemakanan di sekolah.
Berdasarkan Jadual 5.2 berikut, pakar telah sepakat bersetuju untuk menjadikan elemen 1 bagi komponen objektif sebagai elemen pertama mengikut keutamaan iaitu Meningkatkan pengambilan sayur-sayuran dan buah-buahan dalam diet harian kanakkanak Orang Asli. Ini adalah kerana matlamat utama kurikulum ini dibangunkan adalah untuk meningkatkan tingkahlaku kanak-kanak orang asli terhadap pengambilan makanan berkhasiat daripada buah-buahan dan sayur-sayuran. Manakala elemen terakhir bagi komponen Objektif adalah Meningkatkan penglibatan dan sokongan ibu bapa, guru, pentadbir serta masyarakat kanak-kanak Orang Asli dalam Program Penanaman dan Pemakanan di sekolah. Ini bermaksud objektif kurikulum yang
127
mempunyai keutamaan yang lebih kemudian adalah dengan adanya sokongan dan penglibatan daripada komuniti sekolah termasuk guru, pentadbir, ibu bapa serta masyarakat kanak-kanak orang lain. Menurut Mohd Nazri (2014) yang dipetik dari Janes (1998) elemen yang paling penting seharusnya menjurus kepada perpasangan dengan elemen lain semasa sesi pengundian ISM oleh pakar. Jadual 5.3 menunjukkan senarai elemen akhir bagi kompnen kandungan kurikulum yang turut disusun mengikut keutamaan.
Jadual 5. 3: Senarai elemen akhir komponen kandungan kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat.
KANDUNGAN KURIKULUM BIL
SENARAI ELEMEN
1
Kepentingan kebersihan makanan dan kesihatan daripada sayur-sayuran dan buah-buahan.
2
Penanaman buah-buahan dan sayur-sayuran yang bersesuaian dengan persekitaran sosio-budaya Orang Asli.
3
Kaedah penanaman dan pembiakan tanaman sayur-sayuran dan buah-buahan yang efektif dan selamat seperti kultur tanpa tanah.
4
Pengendalian lepas tuai dan penyediaan sayur-sayuran dan buah-buahan.
Senarai elemen akhir mengikut susunan keutamaan untuk komponen kandungan kurikulum dipersembahkan seperti Rajah 5.3 di atas yang memperjelaskan elemen pertama iaitu Kepentingan kebersihan makanan dan kesihatan daripada sayur-sayuran dan buah-buahan. Elemen ini menjadi pilihan kedudukan utama oleh pakar adalah kerana mereka berpendapat untuk mendidik kanak-kanak orang asli meningkatkan 128
tingkah laku terhadap pengambilan makanan berkhasiat daripada buah-buahan dan sayur-sayuran, kanak-kanak orang asli perlu dipupuk dengan kesedaran dan kefahaman tentang kepentingan kebersihan makanan dan juga kesihatan daripada buah-buahan dan sayur-sayuran. Ini kerana kanak-kanak orang asli ini rata-rata mempunyai tabiat pemakanan yang kurang mementingkan kebersihan maka penerapan nilai kebersihan amat penting bagi menghala didikan kanak-kanak orang asli kepada pengambilan makanan yang berkhasiat. Elemen Penanaman buah-buahan dan sayur-sayuran yang bersesuaian dengan persekitaran sosio-budaya Orang Asli merupakan perpasangan yang sesuai kepada elemen pertama kerana elemen ini berkait rapat dengan bagaimana mendidik kanak-kanak orang asli untuk pengambilan buah-buahan dan sayur-sayuran dengan adanya kemudahcapaian atau accessibility terhadap penanaman buah-buahan dan sayur-sayuran yang sesuai dengan persekitaran kanak-kanak orang asli.
129
Jadual 5. 4: Senarai elemen akhir untuk komponen Kaedah Pengajaran dan Aktiviti kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat.
KAEDAH PENGAJARAN DAN AKTIVITI KURIKULUM BIL
SENARAI ELEMEN
1
Pembelajaran Luar Bilik Darjah – Melalui demonstrasi terhadap kanak-kanak Orang asli berkenaan proses penanaman sayur-sayuran dan buah-buahan
2
Pembelajaran Luar Bilik Darjah – Dengan menjual sayur-sayuran dan buahbuahan yang ditanam, di luar persekitaran sekolah bagi menggalakkan penglibatan dalam kalangan ibu bapa, guru-guru dan juga pelajar
3
Pembelajaran berasaskan projek- Melalui aktiviti penanaman dan pengendalian lepas tuai sayur-sayuran dan buah-buahan secara "hands-on" dalam kalangan kanak-kanak orang asli.
4
Pembelajaran berasaskan projek- Memasak makanan daripada sayur-sayuran dan buah-buahan mengikut budaya dan kreativiti kanak-kanak Orang Asli.
5
Menggunakan kaedah didik hibur - Melalui nyanyian atau puisi bertemakan kepentingan sayur-sayuran dan buah-buahan
6
Kaedah Penyelesaian masalah – Melalui penerangan dan perbincangan tentang kepentingan kesihatan dan kebersihan makanan
Manakala Jadual 5.4 menunjukkan senarai kedudukan mengikut keutamaan untuk komponen kaedah pengajaran dan aktiviti bagi kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat untuk sekolah rendah Orang Asli. Seperti yang dilihat pada rajah tersebut, Pembelajaran Luar Bilik Darjah dengan contoh aktiviti demonstrasi terhadap kanak-kanak Orang asli berkenaan proses penanaman sayursayuran dan buah-buahan menjadi keutamaan kerana mengikut pendapat majoriti
130
pakar, pembelajaran luar bilik darjah ini merupakan kaedah pembelajaran yang membantu meningkatkan keterujaan pada kanak-kanak orang asli sekali gus mempunyai tarikan dan minat mereka untuk belajar bagaimana proses penanaman buahbuahan dan sayur-sayuran berlaku. Apabila kemudahcapaian terhadap pembelajaran ini diperolehi, kanak-kanak orang asli akan lebih mendapat pendedahan terhadap kepentingan buah-buahan dan sayur-sayuran dalam diet harian mereka. Melihat kepada kedudukan elemen iaitu Pembelajaran Luar Bilik Darjah – Dengan menjual sayur-sayuran dan buah-buahan yang ditanam, di luar persekitaran sekolah bagi menggalakkan penglibatan dalam kalangan ibu bapa, guru-guru dan juga pelajar, barisan pakar berpendapat pembelajaran luar bilik darjah berasaskan konsep keusahawanan mampu meningkatkan pendedahan awal terhadap cintakan makanan berkhasiat dari buah-buahan dan sayur-sayuran sekali gus menanam kesedaran terhadap pentingnya buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat bukan sahaja pada kanak-kanak orang asli malah ibu bapa serta keluarga mereka sendiri. Keutamaan seterusnya diduduki oleh Kaedah Pembelajaran Berasaskan Projek, Kaedah Didik Hibur dan juga Kaedah Penyelesaian Masalah. Walau bagaimanapun, konsep susunan keutamaan ini tidak dapat diperjelaskan dengan membuat pengundian mengikut suara ramai berbanding sistem pengundian menggunakan ISM, ini kerana majoriti pakar masih belum melihat pengundian sebenar dengan ISM ini. Maka apabila pengundian dibuat menggunakan perisian ISM itu sendiri, baru mereka dapat lihat dengan jelas bagaimana perpasangan ini berlaku semasa proses merekod undian. Semasa proses pengundian menggunakan ISM berlaku, peranan fasilitator amat penting dari segi memanipulasi elemen-elemen yang dipasangkan supaya pengundian oleh pakar benar-benar kritikal terhadap keputusan yang mereka ambil.
131
Jadual 5. 5: Senarai elemen akhir mengikut susunan keutamaan untuk komponen Penilaian kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat.
PENILAIAN KURIKULUM BIL
SENARAI ELEMEN
1
Menjalankan pemerhatian dalam dan luar bilik darjah dari aspek perubahan sikap dan tingkah laku kanak-kanak orang asli terhadap pengambilan sayursayuran dan buah-buahan.
2
Menjalankan analisis terhadap kehadiran kanak-kanak orang asli dalam setiap aktiviti program penanaman dan pemakanan
3
Menjalankan ujian kepuasan terhadap ibu bapa, guru-guru dan juga kanakkanak orang asli program penanaman dan pemakanan
4
Mengadakan kuiz dan peperiksaan akhir bagi menilai tahap pengetahuan konsep kesihatan dan keselamatan dalam penyediaan makanan
5
Menjalankan ujian praktikal tentang pengendalian tanaman sayur-sayuran dan buah-buahan yang ditanam.
Jadual 5.5 merupakan senarai elemen mengikut keutamaan bagi komponen akhir dalam pembangunan kurikulum iaitu komponen penilaian. Seperti prosedur di atas, elemen Menjalankan pemerhatian dalam dan luar bilik darjah dari aspek perubahan sikap dan tingkah laku kanak-kanak orang asli terhadap pengambilan sayur-sayuran dan buah-buahan mendapat kedudukan utama kerana pada pendapat majoriti pakar, penilaian ini adalah penting bagi melihat perubahan sikap dan tingkah laku yang berlaku pada kanak-kanak orang asli setelah kandungan serta strategi pengajaran dilaksanakan. Matlamat bagi aspek penilaian ini adalah melihat dari sudut positif tingkah laku kanak-kanak orang asli terhadap pengambilan buah-buahan dan sayur132
sayuran.
Menjalankan analisis terhadap kehadiran kanak-kanak orang asli dalam
setiap aktiviti program penanaman dan pemakanan merujuk kepada keutamaan yang kedua bagi melihat bagaimana aspek kehadiran kanak-kanak orang asli ini selepas melalui fasa kurikulum yang dibangunkan untuk kanak-kanak orang asli. Penilaian ini mempunyai sama kepentingannya untuk melihat bagimana penerimaan dan respon kanak-kanak orang asli terhadap kurikulum yang dilaksanakan. Manakala Menjalankan ujian praktikal tentang pengendalian tanaman sayur-sayuran dan buah-buahan yang ditanam merupakan kedudukan terakhir selepas penilaian kuiz dan peperiksaan kerana penialian ini adalah bagi melihat apakah aspek kemahiran yang terbentuk dalam kalangan kanak-kanak orang asli dalam proses pengendalian tanaman sayur-sayuran dan buah-buahan berkhasiat yang ditanam.
5.3.2
Dapatan Langkah 2 dan 3 : Membuat keputusan mengenai jenis ISM yang akan dibina (Pembinaan Frasa Hubungan dan Kontekstual) Menurut Mohd Nazri (2014), dalam pembangunan struktur model ISM, dua
komponen hubungan utama perlu dibangunkan iaitu frasa hubungan kontekstual dan frasa perhubungan antara elemen. Frasa perhubungan antara elemen dibangunkan untuk memandu proses analisis idea ketika pengundian dijalankan. Manakala frasa hubungan kontekstual dibangunkan untuk memandu perbincangan bagi memastikan barisan pakar yang terlibat kekal fokus terhadap isu atau elemen yang dibincangkan. Berdasarkan perbincangan yang dipandu oleh fasilitator, pakar bersetuju menggunakan frasa hubungan dan frasa kontekstual sebagai: Frasa Hubungan : … mempunyai keutamaan lebih tinggi berbanding ... Frasa Kontekstual : Bagi meningkatkan pengambilan buah-buahan dan sayursayuran berkhasiat untuk sekolah rendah Orang Asli, objektif tersebut..
133
Memandangkan fasilitator akan membangunkan empat jenis struktur model ISM mengikut komponen utama kurikulum, maka rekod pengundian dijalankan sebanyak empat kali bagi menghasilkan empat model utama kurikulum. Dengan itu, dalam konteks frasa kontekstual, fasilitator mengubah frasa Objektif Kurikulum untuk komponen objektif kepada tiga komponen lain iaitu Kandungan Kurikulum, Kaedah Pengajaran dan Aktiviti dan terkahir Komponen Penilaian. Perhubungan frasa-frasa ini akhirnya akan membentuk satu rangkaian ilustrasi yang menunjukkan elemen-elemen yang dipasangkan dan dihubungkan dengan frasa perhubungan elemen yang telah dipilih.
a) Huraian elemen-elemen bagi komponen kurikulum Jadual 5.6 berikut merupakan jadual yang menghuraikan elemen-elemen yang telah mendapat sepakatan dan persetujuan dari pakar bagi komponen Objektif kurikulum. Manakala Jadual 5.7 menterjemah elemen-elemen yang merangkumi komponen kandungan kurikulum. Jadual 5.8 dan 5.9 kedua-duanya menghuraikan maksud elemen yang terhasil dalam komponen Kaedah Pengajaran dan Aktiviti dan komponen Penilaian kurikulum.
134
Jadual 5.6: Jadual Huraian elemen bagi komponen Objektif kurikulum BIL
ELEMEN
HURAIAN
1
Meningkatkan pengambilan sayur-sayuran dan buah-buahan dalam diet harian kanak-kanak Orang Asli.
Merangkumi peningkatan dalam pengambilan kepelbagaian jenis buah-buahan dan sayuran berkhasiat dalam diet harian kanak-kanak orang asli.
2
Membangunkan pengetahuan kanak-kanak Orang Asli terhadap kepentingan kesihatan dan keselamatan dalam penyediaan makanan.
Merangkumi pemerolehan pengetahuan kanakkanak orang asli tentang kepentingan kesihatan daripada buah-buahan dan sayur-sayuran seperti menyediakan makanan yang sihat mengikut keperluan dan kuantiti yang diperlukan serta aspek keselamatan seperti penyediaan makanan yang bersih dari kuman berbahaya, racun, toksin dan bersih daripada bahan buangan yang lain
3
Meningkatkan interaksi sosial kanak-kanak Orang Asli terhadap guru dan juga rakan sebaya menerusi aktiviti penanaman dan pemakanan yang dijalankan.
Peningkatan interaksi sosial antara guru dan murid adalah merangkumi implikasi positif dan berpanjangan untuk perkembangan akademik dan juga sosial kanak-kanak orang asli iaitu ketika proses aktiviti penanaman dan pemakanan sekali gus menghasilkan pembelajaran yang berkualiti.
4
Membangunkan kemahiran Membangunkan kemahiran merangkumi dalam kaedah penanaman kaedah penanaman yang efisyen dan selamat dalam kalangan kanak-kanak bagi menghasilkan buah-buahan dan sayur Orang Asli. sayuran yang bermutu tinggi tanpa dicemari oleh sebarang bahan kimia
5
Meningkatkan penglibatan dan sokongan ibu bapa, guru, pentadbir serta masyarakat kanak-kanak Orang Asli dalam Program Penanaman dan Pemakanan di sekolah.
Merangkumi peningkatan penglibatan dan sokongan dari ibu bapa, guru dan pentadbiran sekolah menerusi aktiviti lepas sekolah yang melibatkan program keusahawanan, festival pemakanan sihat,bagi meningkatkan keberkesanan kurikulum
135
Jadual 5.7: Jadual Huraian elemen bagi komponen Kandungan kurikulum BIL
ELEMEN
HURAIAN
1
Kepentingan kebersihan makanan dan kesihatan daripada sayur-sayuran dan buah-buahan.
Kepentingan kebersihan makanan yang merangkumi aspek cara penyediaan dan pengendalian makanan yang berasaskan buahbuahan dan sayur-sayuran serta kepentingan kesihatan daripada buah-buahan dan sayursayuran dari sudut perkembangan fizikal dan kognitif kanak-kanak orang asli.
2
Penanaman buah-buahan dan sayur-sayuran yang bersesuaian dengan persekitaran sosio-budaya Orang Asli.
Merangkumi penanaman buah-buahan dan sayuran yang bersesuaian dari aspek kumudahdapatan serta selari dengan budaya kepercayaan atau pantang larang dalam pemakanan buah-buahan dan sayur-sayuran dalam komuniti orang asli.
3
Kaedah penanaman dan pembiakan tanaman sayursayuran dan buah-buahan yang efektif dan selamat seperti kultur tanpa tanah.
Kaedah penanaman dan cara pembiakan tanaman sayur-sayuran dan buah-buahan yang efektif iaitu yang mempunyai kesan penanaman yang cepat dan selamat.
4
Pengendalian lepas tuai dan Merangkumi cara pengendalian lepas tuai iaitu penyediaan sayur-sayuran dan selepas pengeluaran tanaman sebaik sahaja buah-buahan. selepas penuaian, termasuklah penyejukan, pembersihan, pengisihan dan pembungkusan sayur-sayuran dan buah-buahan.
136
Jadual 5.8: Jadual Huraian elemen bagi komponen Kaedah Pengajaran dan Aktiviti kurikulum BIL
ELEMEN
HURAIAN
1
Pembelajaran Luar Bilik Darjah - Melalui demonstrasi terhadap kanak-kanak Orang asli berkenaan proses penanaman sayur-sayuran dan buah-buahan
Kaedah pembelajaran luar bilik darjah yang menyokong pembelajaran melibatkan proses dua hala antara guru dan pelajar seperti demonstrasi berkenaan proses penanaman sayur-sayuran dan buah-buahan
2
Pembelajaran Luar Bilik Darjah - Dengan menjual sayur-sayuran dan buah-buahan yang ditanam di kawasan sekolah bagi menggalakkan penglibatan dalam kalangan ibu bapa, guru-guru dan juga pelajar
Kaedah pembelajaran luar bilik darjah yang menyokong penglibatan ibu bapa, guru-guru dan juga pelajar. Kaedah ini membantu dalam memfokuskan aspek potensi dan keyakinan diri serta kemahiran keusahawanan dalam kalangan kanak-kanak orang asli serta komuniti sekolah yang lain.
3
Pembelajaran Berasaskan ProjekMelalui aktiviti penanaman dan pengendalian lepas tuai sayur-sayuran dan buah-buahan secara "hands-on" dalam kalangan kanak-kanak orang asli.
Kaedah Pembelajaran Berasaskan Projek yang melibatkan pembangunan sesuatu projek sebagai proses pembelajaran seperti projek penanaman dan pengendalian selepas proses penuaian sayur-sayuran dan buah-buahan secara "hands-on" dalam kalangan kanakkanak orang asli.
4
Pembelajaran Berasaskan Projek- Memasak makanan daripada sayur-sayuran dan buah-buahan mengikut budaya dan kreativiti kanak-kanak Orang Asli.
Kaedah Pembelajaran Berasaskan Projek yang melibatkan pembelajaran melalui projek memasak makanan yang berasaskan sayursayuran dan buah-buahan dalam kalangan kanak-kanak orang asli. Pembelajaran ini turut menyokong perkembangan kreativiti kanakkanak asli mengikut budaya mereka.
Menggunakan kaedah didik hibur - Melalui nyanyian atau puisi bertemakan kepentingan sayur-sayuran dan buah-buahan
Kaedah pembelajaran yang mendidik dengan cara memberi keseronokan, hiburan serta keterujaan dengan tujuan penyerapan sesuatu input atau situasi yang lebih berkesan bersesuaian dengan sifat kanak-kanak yang inginkan pembelajaran yang lebih santai seperti menyanyi atau berpuisi bertemakan kepentingan sayur-sayuran dan buah-buahan
5
137
6
Kaedah Penyelesaian masalah Melalui penerangan dan perbincangan tentang kepentingan kesihatan dan kebersihan makanan
Kaedah pembelajaran yang memerlukan pelajar untuk mencari maklumat dan menyelesaikan masalah mengenai kepentingan kesihatan dan kebersihan makanan melalui penerangan dan perbincangan antara kumpulan
Jadual 5.9: Jadual Huraian elemen bagi komponen penilaian kurikulum BIL
ELEMEN
HURAIAN
1
Menjalankan pemerhatian dalam dan luar bilik darjah dari aspek perubahan sikap dan tingkah laku kanak-kanak orang asli terhadap pengambilan sayur-sayuran dan buah-buahan.
Penilaian yang merangkumi pemerhatian dengan melihat perubahan-perubahan sikap dan tingkah laku subjek berpandukan pembolehubah yang dikenal pasti samada positif atau negatif terhadap pengambilan sayur-sayuran dan buah-buahan.
2
Menjalankan analisis terhadap kehadiran kanak-kanak orang asli dalam setiap aktiviti program penanaman dan pemakanan
Penilaian analisis kehadiran murid merupakan penilaian terhadap sejauh mana peratusan peningkatan kehadiran kanak-kanak orang asli sepanjang aktiviti program penanaman dan pemakanan yang berkhasiat melalui buahbuahan dan sayur-sayuran.
3
Menjalankan ujian kepuasan terhadap ibu bapa, guru-guru dan juga kanak-kanak orang asli mengenai program penanaman dan pemakanan
Menjalankan ujian kepuasan terhadap program yang dijalankan mengikut pengukuran tanda aras yang tertentu terhadap ibu bapa, guru-guru dan juga kanak-kanak orang asli mengenai program penanaman dan pemakanan. Ia bertujuani melihat sejauh mana penerimaan dan keberkesanan program yang melibatkan ibu bapa, guru-guru dan juga kanak-kanak orang asli
4
Mengadakan kuiz dan peperiksaan akhir bagi menilai tahap pengetahuan konsep kesihatan dan keselamatan dalam penyediaan makanan
Menjalankan pengukuran dan penilaian secara formatif dan sumatif seperti kuiz dan peperiksaan akhir bagi melihat sejauh mana keberkesanan kurikulum oleh kanak-kanak orang asli dari aspek pengetahuan konsep kesihatan dan keselamatan dalam penyediaan makanan
5
Menjalankan ujian praktikal Menjalankan ujian praktikal bagi melihat 138
tentang pengendalian tanaman bagaimana kanak-kanak orang asli dapat sayur-sayuran dan buah- mengamalkan pengetahuan dan kemahiran buahan yang ditanam. yang diperolehi tentang pengendalian tanaman sayur-sayuran dan buah-buahan dalam situasi lapangan sebenar.
5.3.3
Dapatan Langkah 4 dan 5: Pembangunan Model menggunakan Perisian Interpretive Structural Modeling (ISM) Langkah 3 dan 4 dalam pembangunan reka bentuk model kurikulum ini
merupakan langkah penting yang menghasilkan sebuah struktur model hasil daripada kesepakatan pakar. Model yang dibangunkan ini merupakan satu struktur panduan kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat yang mempunyai matlamat untuk meningkatkan pengambilan makanan berkhasiat daripada buah-buahan dan sayur-sayuran dalam kalangan kanak-kanak Orang Asli. Dalam pembentukan model ini, ia dapat dipersembahkan sebagai gabungan empat komponen model lain iaitu model utama yang terdiri daripada empat sub model. Model utama yang dibangunkan merupakan struktur model yang terdiri daripada model objektif kurikulum, model kandungan kurikulum, model kaedah pengajaran dan aktiviti serta model penilaian kurikulum. Keempat-empat submodel ini telah dibangunkan oleh suara kesepakatan pakar dengan bantuan perisisan ISM. Dalam pembentukan model utama komponen Objektif Kurikulum, struktur yang terhasil daripada ISM adalah seperti Rajah 5.3.
139
Rajah 5.3: Model objektif kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran untuk sekolah rendah orang asli.
Model Objektif Kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat untuk sekolah rendah orang asli merupakan struktur model yang menghubungkan elemen-elemen objektif kurikulum berdasarkan kesepakatan pakar. Elemen ini telah membentuk satu rangkaian hubungan yang menunjukkan susunan objektif mengikut hubungan objektif yang perlu diutamakan.
Manakala Rajah 5.4
merupakan struktur model yang terhasil yang menghubungkan elemen-elemen kandungan kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat untuk sekolah rendah orang asli.
Rajah 5.4. Model kandungan kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayursayuran berkhasiat untuk sekolah rendah orang asli.
Rajah 5.5 berikut merupakan struktur model yang terhasil untuk komponen kaedah pengajaran dan aktiviti bagi kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayursayuran untuk sekolah rendah orang asli. Dalam reka bentuk model ini, ISM telah
140
menghasilkan tiga bentuk aliran yang menghubungkan keenam-enam elemen kaedah pengajaran dan aktiviti.
Rajah 5.5: Model kaedah pengajarandan aktiviti kurikulum berasaskan taman buahbuahan dan sayur-sayuran berkhasiat untuk sekolah rendah Orang Asli.
Rajah 5.6: Model penilaian berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat untuk sekolah rendah Orang Asli.
Rajah 5.6 berikut menunjukkan struktur model yang terhasil bagi komponen akhir iaitu komponen penilaian kurikulum. Bagi pembangunan reka bentuk model utama kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat, model yang dibangunkan merupakan satu bentuk model ulangan atau dikenali sebagai iterative model dimana proses kurikulum yang berlaku adalah bersifat satu pusingan.
141
Rajah 5.7 berikut menunjukkan sebuah model kurikulum berasaskan taman yang terdiri daripada empat subkomponen kurikulum iaitu Objektif, Kandungan, Kaedah Pengajaran dan Aktiviti serta Penilian. Dalam model ini, keempat-empat komponen kurikulum digabungkan bagi menggambarkan keseluruhan proses kurikulum berlaku bagi mencapai matlamat meningkatkan tingkah laku kanak-kanak orang asli terhadap pengambilan makanan sihat daripada buah-buahan dan sayur-sayuran. Dalam reka bentuk model ini, ia menunjukkan satu langkah pemprosesan bagaimana kurikulum berlaku menerusi pusingan objektif, kandungan, kaedah pengajaran dan aktiviti serta penilaian sehingga satu tahap yang wujud untuk memberhentikan proses tersebut. Kurikulum yang dihasilkan daripada proses ini memberi tumpuan kepada isu-isu berkenaan dengan pemakanan sihat dari buah-buahan dan sayur-sayuran kanak-kanak orang
asli.
142
OBJEKTIF
PENILAIAN KANDUNGAN
KAEDAH PENGAJARAN & AKTIVITI
143
Rajah 5.7. Cadangan model kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat untuk sekolah rendah Orang Asli.
OBJEKTIF 1. Diet harian buahbuahan dan sayuran 2. Kesihatan dan keselamatan dalam penyediaan makanan
5. Sokongan ibu bapa, Guru, Pentadbir dan Masyarakat OA
4. Kemahiran Kaedah Penanaman
3. Interkasi sosial Guru-Murid
PENILAIAN 1. Pemerhatian Luar dan dalam Bilik Darjah
KANDUNGAN 1. Kepentingan kebersihan dan kesihatan makanan
2. Analisis Kehadiran 4. Kuiz dan Peperiksaan
3. Ujian Kepuasan
3. Kaedah Penanaman dan Pembiakan tanaman
2. Penanaman – Sosio budaya OA 4. Pengendalian Lepas Tuai
5. Ujian Praktikal
KAEDAH PENGAJARAN & AKTIVITI 1. Pembelajaran Luar Bilik Darjah – Demonstrasi 5. Kaedah DIdik Hibur
3. Pembelajaran Berasaskan Projek Penanaman
6. Kaedah Penyelesaian Masalah
2. Pembelajaran Luar Bilik Darjah – Jualan & Keusahawanan 4. Pembelajaran Berasaskan Projek Memasak
Rajah 5.8: Ringkasan cadangan model kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat untuk sekolah rendah Orang 144
Asli.
5.3.4
Dapatan Langkah 6 & 7: Pembentangan model ISM dan Penilaian Langkah seterusnya adalah pembentangan model yang dihasilkan berserta
penilaian yang dibuat oleh barisan pakar yang sama sejurus selepas model terhasil. Dalam langkah ini, fasilitator memainkan peranan penting bagi membentangkan reka bentuk dan maksud model yang terhasil. Dalam masa yang sama fasilitator berperanan meminta pakar membuat penilaian pada setiap kali komponen model kurikulum terhasil. Bagi komponen objektif, fasilitator membincangkan elemen 2 adalah elemen yang menjadi keutamaan iaitu Membangunkan pengetahuan kanak-kanak Orang Asli terhadap kepentingan kesihatan dan keselamatan dalam penyediaan makanan. Diikuti dengan elemen objektif 4 iaitu Membangunkan kemahiran dalam kaedah penanaman dalam kalangan kanak-kanak Orang Asli di mana elemen 4 ini merupakan elemen yang perlu diutamakan selepas elemen 2. Seterusnya, elemen objektif 1, 5 dan 3 menjadikan struktur elemen yang perlu diutamakan selepas 2 dan 4. Bagi proses penilaian pakar, barisan pakar bersepakat bersetuju dengan struktur model yang terhasil kerana bagi meningkatkan kesedaran serta tingkah laku kanak-kanak, mereka perlu dididik dan diajar dengan pengetahuan serta konsep keselematan dan kesihatan dalam penyediaan makanan. Seterusnya, kanak-kanak ini perlu dididik dengan kemahiran dan faktorfaktor lain untuk mencapai matlamat utama. Bagi komponen kandungan kurikulum pula, fasilitator membentangkan susunan elemen kandungan yang perlu diberi keutamaan iaitu kandungan 1 dan 3 iaitu elemen kandungan yang mempunyai kedudukan atau keutamaan yang sama seterusnya barulah keutamaan diberikan kepada elemen kandungan 2 dan 4. Elemen kandungan 2 dan 4 adalah berada dalam kumpulan yang sama iaitu elemen tersebut boleh dijalankan bersekali. Menurut penilaian pakar terhadap model komponen kandungan kurikulum, pakar bersepakat untuk tidak mengadakan apa-apa perubahan menerusi model yang terhasil.
145
Menerusi komponen model kaedah pengajaran dan aktiviti pula, model hubungan
yang
terhasil
melibatkan
tiga
kumpulan
urutan
iaitu
fasilitator
membincangkan tentang elemen 1, 5 dan 6 berada dalam kumpulan keutamaan yang sama atau kedudukan yang sama dalam erti kata lain, ia boleh dijalankan sekali. Kemudian elemen 3 menyusuri elemen 1,5 dan 6. Manakala elemen 2 dan 4 menjadikan kedudukan elemen yang terakhir selepas elemen 1, 5, 6 dan 3 dijalankan. Dari aspek penilaian pakar, pakar bersetuju dengan model yang terhasil iaitu tiada perubahan dilakukan kerana pakar berpendapat, bagi menetapkan pengetahuan tentang kesihatan dan kebersihan makanan, elemen 1, 5 dan 6 sangat sesuai dijalankan. Komponen penilaian mengakhiri pembentangan dan penilaian pakar terhadap model yang terhasil. Berdasarkan Rajah 5.6, fasilitator membincangkan dalam struktur model penilaian yang terhasil, elemen 1, 2 dan 4 adalah berada dalam kumpulan keutamaan yang sama sebelum elemen 3 iaitu Menjalankan ujian kepuasan terhadap ibu bapa, guru-guru dan juga kanak-kanak orang asli program penanaman dan pemakanan. Malah, berdasarkan rajah terbabit, elemen 5 iaitu Menjalankan ujian praktikal tentang pengendalian tanaman sayur-sayuran dan buah-buahan yang ditanam turut menjadikan elemennya berada pada keutamaan awal sebelum elemen 3. Ini dapat diperjelaskan bahawa elemen 5 tidak mempunyai perkaitan antara satu sama lain dengan elemen 1, 2 dan 4 kerana elemen 5 tidak berada di petak yang sama. Namun, untuk melaksanakan elemen 3, elemen 1, 2, 4, dan 5 perlu diutamakan terlebih dahulu. Barisan pakar bersetuju dengan reka bentuk model penilaian yang terhasil tanpa apa-apa perubahan memandangkan kedudukan keutamaan elemen-elemen yang telah diundi bersama mencapai kepuasan dan persetujuan bersama. Walaubagaimanapun, untuk model akhir Rajah 5.7 iaitu model kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat untuk sekolah rendah Orang Asli, fasilitator menerangkan reka bentuk yang terhasil daripada gabungan
146
keempat-empat komponen model dalam bengkel tersebut. Barisan pakar bersetuju susunan komponen-komponen kurikulum dimulakan dengan Objektif, Kandungan, Kaedah Pengajaran dan Aktiviti serta Penilaian. Fasilitator menerangkan komponenkomponen ini dibentuk menjadi satu proses ulangan kurikulum sehingga mencapai satu tahap kurikulum yang efektif.
5.4
Analisis dan Interpretasi Model
Analisis dan Interpretasi model merupakan dapatan langkah yang kritikal dan penting dalam menterjemahkan model yang terhasil dari sepakatan pakar dengan bantuan ISM. Dalam dapatan ini, terdapat dua bahagian utama yang membincangkan penterjemahan model yang terhasil iaitu bahagian pertama, analisis dan interpretasi model komponen kurikulum di mana dalam bahagian ini akan membincangkan empat model komponen kurikulum termasuk komponen objektif, komponen kandungan kurikulum, komponen kaedah pengajaran dan aktiviti, dan komponen penilaian. Bahagian kedua pula membincangkan Analisis dan Interpretasi bagi model utama kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat untuk sekolah rendah Orang Asli.
5.4.1
Analisis dan Interpretasi dapatan Model Komponen Kurikulum Kriteria-kriteria elemen komponen kurikulum ini dianalisis dan dikategorikan
kepada kuasa memandu (driving power) dan juga kuasa pergantungan (dependence power) bagi menjelaskan tahap pengaruhan antara elemen-elemen yang terlibat. Menurut Singh dan Kant (2008), kuasa memandu sesuatu elemen bermaksud elemen tersebut mempunyai kuasa mempengaruhi terhadap elemen lain manakala kuasa pergantungan adalah elemen yang mempunyai tahap dipengaruhi oleh elemen lain.
147
a) Model komponen objektif kurikulum Berdasarkan model komponen kurikulum objektif yang dibentangkan dalam Rajah 5.9, dapat dilihat model yang terhasil mempunyai rangkaian hubungan dimana anak panah ke kanan (
.
) memberikan terjemahan lebih utama atau perlu
diutamakan dahulu berbanding elemen kedua yang terhubung. Dalam rajah tersebut, elemen 2 iaitu Membangunkan pengetahuan kanak-kanak Orang Asli terhadap kepentingan kesihatan dan keselamatan dalam penyediaan makanan mempunyai 4 kuasa memandu (driving power) dan 1 kuasa pergantungan (dependence power), dengan erti kata lain bermaksud, elemen 2 mempunyai tahap mempengaruhi elemen lain sebanyak 4 kali iaitu elemen 2 mempengaruhi elemen 4, 1, 5 dan 3 manakala elemen 2 juga mempunyai kuasa untuk dipengaruhi oleh elemen lain sebanyak satu kali iaitu elemen dirinya sendiri. Ini menjelaskan bahawa elemen 2 mempunyai pengaruh keutamaan yang tinggi disebabkan itu ia perlu diberi keutamaan sebelum elemenelemen lain dalam mencapai matlamat utama kurikulum. Dalam konteks pengajaran dan pembelajaran, guru perlu mengutamakan didikan dalam aspek pengetahuan tentang kepentingan kesihatan dan keselamatan dalam penyediaan makanan sebelum melaksanakan objektif-objektif lain. Elemen 4 pula iaitu Membangunkan kemahiran dalam kaedah penanaman dalam kalangan kanak-kanak Orang Asli mempunyai 3 kuasa memandu iaitu kuasa untuk mempengaruhi elemen lain termasuk elemen 1, 5 dan 3 manakala ia turut mempunyai 2 kuasa pergantungan kerana elemen 4 ini dipengaruhi oleh elemen 2 dan elemen dirinya sendiri (Tahap kuasa pergantungan elemen 4 dapat dilihat dengan melihat elemen dirinya sendiri dan elemen sebelumnya). Walaubagaimanapun dapat dilihat bahawa elemen 1 Meningkatkan pengambilan sayur-sayuran dan buah-buahan dalam diet harian kanak-kanak Orang Asli dan 5 iaitu Meningkatkan penglibatan dan sokongan ibu bapa, guru, pentadbir serta masyarakat kanak-kanak Orang Asli dalam Program Penanaman dan Pemakanan di sekolah berada
148
di tahap atau dalam kumpulan yang sama, bermaksud elemen 1 dan 5 mempunyai tahap kuasa memandu dan kuasa pergantungan yang sama. Elemen 1 dan 5 kedua-duanya mempunyai dua kuasa memandu dan empat kuasa pergantungan kerana elemen 1 dan 5 mempengaruhi elemen diri mereka sendiri dan mereka dipengaruhi elemen 1, 5, 2 dan 4. Dalam konteks pengajaran dan pembelajaran, bagi mencapai matlamat utama meningkatkan pengambilan buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat dalam kalangan kanak-kanak Orang Asli, objektif 1 dan 5 boleh dilaksanakan bersekali selepas objektif 2 dan 4. Begitu juga dengan objektif 3 yang hanya boleh dijalankan selepas objektif 2 dan 4. Namun, walaupun selepas objektif 4 terdapat objektif 1, 5 dan 3 untuk dilaksanakan, elemen 1 dan 5 tidak boleh dilaksanakan bersekali dengan elemen 3 kerana ia tidak mempunyai hubungan kontekstual atau perkaitan diantaranya.
1
2,3
4
Kuasa Memandu (Driving Power)
Rajah 5.9: Diagraf model yang menunjukkan kuasa memandu bagi komponen objektif.
b) Model komponen kandungan kurikulum Begitu juga dengan model komponen kandungan kurikulum, terdapat empat elemen yang mempunyai kuasa pergantungan dan kuasa memandu antara satu sama lain. Berdasarkan Rajah 5.10, dapat dilihat elemen-elemen yang terlibat mempunyai hubungan yang agak ringkas iaitu elemen 1 Kepentingan kebersihan makanan dan kesihatan daripada sayur-sayuran dan buah-buahan dan 3 Kaedah penanaman dan pembiakan tanaman sayur-sayuran dan buah-buahan yang efektif dan selamat seperti kultur tanpa tanah berada dalam kumpulan yang sama iaitu masing-masing mempunyai 149
empat kuasa memandu dan dua kuasa pergantungan kerana elemen ini mempunyai pengaruh terhadap elemen diri mereka sendiri iaitu 1 dan 3 dan juga elemen lain iaitu elemen 2 Penanaman buah-buahan dan sayur-sayuran yang bersesuaian dengan persekitaran sosio-budaya Orang Asli dan elemen 4 Pengendalian lepas tuai dan penyediaan sayur-sayuran dan buah-buahan. Ini dapat ditafsirkan dalam proses pengajaran dan pembelajaran kanak-kanak Orang Asli di sekolah, kandungan 1 dan 3 perlu diutamakan terlebih dahulu sebelum kandungan 2 dan 4 dilaksanakan. Manakala elemen 2 dan 4 mempunyai dua kuasa memandu dan empat kuasa pergantungan iaitu kedua-dua elemen ini dipengaruhi oleh diri mereka sendiri dan juga elemen 1 dan 3.
Kuasa Memandu (Driving Power)
Rajah 5.10: Diagraf model yang menunjukkan kuasa memandu bagi komponen kandungan kurikulum. c) Model komponen kaedah pengajaran dan aktiviti kurikulum Bagi komponen kaedah pengajaran dan aktiviti, Rajah 5.11 menjelaskan ilustrasi terhadap hubungan kontekstual antara elemen-elemen yang terlibat. Seperti yang tertera, terdapat dua anak panah yang membawa makna hubungan linear iaitu elemenelemen yang terhasil perlu diutamakan dahulu mengikut urutan linear. Sebagai contoh, elemen 1 bagi kaedah pengajaran dan aktiviti Pembelajaran Luar Bilik Darjah – Melalui demonstrasi terhadap kanak-kanak Orang asli berkenaan proses penanaman sayur-sayuran dan buah-buahan, elemen 5 Menggunakan kaedah didik hibur - Melalui nyanyian atau puisi bertemakan kepentingan sayur-sayuran dan buah-buahan dan juga elemen 6 Kaedah Penyelesaian masalah – Melalui penerangan dan perbincangan 150
tentang kepentingan kesihatan dan kebersihan makanan berada dalam kumpulan yang sama bermaksud mereka mempunyai tahap keutamaan yang sama. Dalam erti kata lain, elemen 1, 5 dan 6 ini boleh dilaksanakan bersekali sebelum elemen-elemen lain. Ini juga kerana elemen 1, 5 dan 6 masing-masing mempunyai 6 kuasa memandu dan 3 kuasa pergantungan kerana elemen 1, 5 dan 6 mempunyai kuasa untuk mempengaruhi elemen mereka sendiri dan juga elemen lain iaitu 3, 2 dan juga elemen 4. Walaubagaimanapun, elemen 3 Pembelajaran berasaskan projek- Melalui aktiviti penanaman dan pengendalian lepas tuai sayur-sayuran dan buah-buahan secara "hands-on" dalam kalangan kanak-kanak Orang Asli merupakan elemen nukleas iaitu elemen yang mempunyai hubungan langsung dan berada di tengah antara elemen 1, 5, 6 dan juga elemen 2, 4. Dari aspek hubungan kontekstual, elemen 3 perlu diutamakan selepas elemen 1, 5 dan 6 dilaksanakan manakala ia juga perlu diutamakan sebelum elemen 2 dan 4. Ini adalah kerana elemen 3 mempunyai tiga kuasa memandu dan empat kuasa pergantungan yang bermaksud elemen 3 mempunyai kuasa untuk mempengaruhi elemen dirinya sendiri dan juga elemen 2 dan 4. Manakala elemen 3 juga mempunyai kuasa untuk dipengaruhi oleh elemen 1, 5 dan 6. Bagi elemen 2 Pembelajaran Luar Bilik Darjah – Dengan menjual sayursayuran dan buah-buahan yang ditanam di luar sekolah bagi menggalakkan penglibatan dalam kalangan ibu bapa, guru-guru dan juga pelajar dan elemen 4 Pembelajaran berasaskan projek- Memasak makanan daripada sayur-sayuran dan buah-buahan mengikut budaya dan kreativiti kanak-kanak Orang Asli pula, keduaduanya berada di kedudukan dalam kumpulan yang terakhir iaitu kumpulan yang mempunyai kurang kuasa memandu. Elemen 2 dan 4 ini juga merupakan elemen terakhir yang perlu diutamakan kerana mereka mempunyai impak yang kecil berbanding elemen lain terhadap matlamat bagi mencapai tingkah laku kanak-kanak Orang Asli terhadap pengambilan makanan khasiat dari buah-buahan dan sayur-
151
sayuran. Dalam konteks pengajaran dan pembelajaran bagi kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran ini, apa yang boleh diperjelaskan adalah kedudukan elemen-elemen mengikut keutamaan yang disepakati oleh barisan pakar mempunyai kesan atau impak terhadap keberjayaan pelaksanaan kurikulum bagi mencapai matlamat utama kurikulum.
Kuasa untuk mempengaruhi elemen lain (Driving Power)
Rajah 5.11: Diagraf model yang menunjukkan kuasa memandu bagi komponen kaedah pengajaran dan aktiviti kurikulum d) Model komponen penilaiann kurikulum Begitujuga dengan struktur model bagi komponen penilaian kurikulum seperti Rajah 5.12, struktur model yang terhasil mempunyai terjemahan yang tersendiri berbanding model lain. Sekiranya struktur model ini dilihat dari unjuran menegak, elemen 1, 2, 4 dan 5 berada dalam kedudukan kumpulan yang sama berbanding elemen 3.
Apabila elemen-elemen ini berada dalam jalur kumpulan pertama, maka dapat
ditafsirkan bahawa elemen-elemen ini perlu diutamakan dahulu berbanding elemen lain. Sebagai contoh elemen 1, 2 dan juga elemen 4 berada dalam kumpulan rumah yang sama namun elemen-elemen ini tidak mempunyai perkaitan langsung dari segi hubungan kontekstual dengan elemen 5 walaupun elemen 1, 2, 4, dan 5 berada pada jalur yang sama. Bermaksud elemen 1, 2, dan 4 tidak mempunyai apa-apa kesan atau impak kepada perlaksanaan elemen 5 walaupun mereka boleh dilaksanakan sekali sebelum elemen 3 kerana mereka tidak terhubung antara satu sama lain. 152
Dari segi hubungan kuasa pengaruhan antara elemen, elemen 1, 2 dan 4 mempunyai empat kuasa memandu iaitu kuasa untuk mempengaruhi elemen dirinya sendiri dan juga elemen 3. Elemen 1, 2 dan 4 juga mempunyai 3 kuasa pergantungan iaitu mempunyai kuasa untuk dipengaruhi oleh elemen diri mereka sendiri iaitu elemen 1, 2 dan 4. Berbanding dengan elemen 5, elemen tersebut mempunyai kuasa memandu atau kuasa untuk mempengaruhi lebih rendah berbanding elemen lain (1, 2 dan 4) walaupun mereka berada dalam kumpulan unjuran yang sama. Elemen 5 mempunyai kuasa memandu sebanyak dua dan kuasa kebergantungan sebanyak satu. Elemen 3 pula adalah elemen penilaian yang mempunyai kuasa pengaruhan yang paling rendah iaitu hanya elemen tersebut mampu mempengaruhi elemen dirinya sendiri. Dalam konteks pengajaran dan pembelajaran, penilaian 3 sesuai dijalankan di akhir kurikulum setelah kesemua penilaian 1, 2, 4 dan 5 dijalankan.
Kedudukan unjuran keutamaan yang sama
Rajah 5.12: Diagraf model yang menunjukkan kuasa memandu bagi komponen Penilaian kurikulum.
Struktur-struktur model yang terhasil merupakan struktur model yang mempunyai tafsiran yang tinggi dalam aspek keutamaan iaitu elemen yang perlu
153
diutamakan kerana hubungan kontekstual di antara elemen-elemen ini mempunyai tafsiran yang jelas bahawa, barisan pakar bersependapat untuk memilih elemen mana yang perlu diutamakan sekiranya matlamat yang diingini tercapai.
5.4.2
Analisis dan Interpretasi dapatan Model Kurikulum Berasaskan Taman Buah-Buahan dan Sayur-Sayuran Berkhasiat untuk Sekolah Rendah Orang Asli Analisis dan interpretasi model kurikulum utama berasaskan taman buah-buahan
dan sayur-sayuran merupakan satu usaha untuk memberi pendedahan dan pemahaman bagaimana dan mengapa struktur model yang terhasil memberi jaminan awal kepada peningkatan pengambilan makanan berkhasiat daripada buah-buahan dan sayursayuran. Struktur model kurikulum yang terhasil turut menyokong pembentukan teori kognitif sosial Bandura berdasarkan perlaksanaan strategi yang dibentuk dalam model kurikulum ini. Dalam bahagian analisis dan interpretasi model kurikulum ini, pengkaji membuat struktur keselarian bagi melihat bagaimana keselarian objektif dan penilaian kurikulum dicapai dan berdasarkan struktur ini juga pengkaji menjelaskan bagaimana susunan elemen dalam komponen model kurikulum menyokong Teori Sosial Kognitif. Berbalik kepada Rajah 5.7 iaitu cadangan model kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat untuk sekolah rendah Orang Asli, model utama tersebut telah disusun dan distrukturkan daripada empat komponen model kurikulum yang terdiri daripada objektif, kandungan, kaedah pengajaran dan aktiviti dan juga penilaian. Seperti yang diperjelaskan, model yang terhasil merupakan satu proses ulangan atau iterative model kerana dalam pembentukan kurikulum berasaskan taman ini, iterative model ini akan membentuk satu proses ulangan di mana pengkaji akan mengkaji semula dan akan memperbaiki komponen dan elemen kurikulum yang dibangunkan dalam ulangan yang seterusnya sehinggalah mencapai penyelesaian dan
154
matlamat yang terbaik dan komprehensif kepada peningkatan tahap pembelajaran kanak-kanak orang asli. Proses ulangan dalam kurikulum yang dibangunkan ini juga memberi peluang untuk memperbaiki dan mengesan kelemahan dalam setiap peringkat komponen kurikulum yang dibangunkan. Berdasarkan model kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayursayuran yang telah dibangunkan, pengkaji merangka dan menstrukturkan elemenelemen dalam komponen kurikulum yang terlibat bagi mencapai keselarian objektif dan penilaian. Berdasarkan struktur elemen yang dibangunkan dalam setiap komponen kurikulum, ia telah membuktikan bahawa elemen-elemen tersebut mempunyai persamaan dengan bukti yang disokong dalam Teori Sosial Kognitif oleh Bandura. Dengan sedikit pengubahsuaian dan disemak oleh pakar, Jadual 5.10 membuktikan bahawa susunan struktur yang disepakati oleh pakar dalam proses ISM telah menyokong Teori Sosial Kognitif di mana tiga konstruk utama dalam teori pembelajaran tersebut telah terhasil. Menurut beberapa kajian (Gains & Turner, 2009; Resnicow, 1997: Reynolds, Hinton, Shewchuk & Hickey, 1999), Teori Sosial Kognitif amat sesuai digunakan untuk memperjelaskan bagaimana intervensi pengambilan buahan-buahan dan sayur-sayuran dibangunkan. Menurut Bandura, Teori Sosial Kognitif menekankan tiga konstruk utama iaitu faktor personal, faktor tingkah laku, dan juga faktor persekitaran dalam mempengaruhi tingkah laku seseorang. Struktur keselarian yang dibangunkan berdasarkan semakan pakar ini dikategorikan kepada tiga komponen utama teori kognitif sosial Bandura iaitu komponen faktor Personal, faktor Tingkah laku, dan juga faktor Persekitaran. Pengkategorian tema ini disokong oleh kajian (Bere & Klepp, 2004; Gaines & Turner, 2009) di mana elemen-elemen terbentuk yang merangkumi keyakinan diri, keupayaan tingkah laku, jangkaan hasil, kawalan diri tergolong dalam komponen faktor Personal Kognitif. Manakala elemen-elemen terbentuk yang menghasilkan kemahiran dan
155
keupayaan tingkah laku adalah tergolong dalam kategori faktor Tingkah laku. Seterusnya elemen-elemen terbentuk yang merangkumi penglibatan sokongan sosial luar termasuk ibu bapa dan masyarakat, kemudah capaian terhadap buah-buahan dan sayuran adalah termaktub dalam kategori faktor Persekitaran. Berdasarkan Jadual 5.10, unjuran menegak di bahagian kiri yang mewakili elemen objektif 2, elemen kandungan 1 dan 3, elemen kaedah pengajaran dan aktiviti 5 dan 6, dan elemen Penilaian 4 membuktikan terdapat komponen yang dikategorikan sebagai Faktor Personal atau boleh dikenali sebagai faktor kognitif yang terhasil dalam struktur unjuran tersebut. Ini kerana objektif 2 akan tercapai dengan melaksanakan kandungan kurikulum 1 atau 3 berserta dengan kaedah pengajaran 5 dan 6. Elemen penilaian 4 sesuai digunakan bagi mengukur samada objektif tercapai ataupun tidak.
156
Jadual 5.10: Struktur keselarian komponen kurikulum berdasarkan model kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat untuk sekolah rednah Orang Asli.
FAKTOR PERSONAL
FAKTOR TINGKAH LAKU
FAKTOR PERSEKITARAN
OBJEKTIF 2) Membangunkan pengetahuan kanak-kanak Orang Asli terhadap kepentingan kesihatan dan keselamatan dalam penyediaan makanan.
4) Membangunkan kemahiran dalam kaedah penanaman dalam kalangan kanak-kanak Orang Asli.
1) Meningkatkan pengambilan sayur-sayuran dan buah-buahan dalam diet harian kanak-kanak Orang Asli. 5) Meningkatkan penglibatan dan sokongan ibu bapa, guru, pentadbir serta masyarakat kanakkanak Orang Asli dalam Program Penanaman dan Pemakanan di sekolah. 3) Meningkatkan interaksi sosial kanak-kanak Orang Asli terhadap guru dan juga rakan sebaya menerusi aktiviti penanaman dan pemakanan yang dijalankan.
KANDUNGAN
1) Kepentingan kebersihan makanan dan kesihatan daripada sayur-sayuran dan buahbuahan. 3) Kaedah penanaman dan pembiakan tanaman sayur-sayuran dan buah-buahan yang efektif dan selamat seperti kultur tanpa tanah.
2) Penanaman buah-buahan dan sayur-sayuran yang bersesuaian dengan persekitaran sosio-budaya Orang Asli. 4) Pengendalian lepas tuai dan penyediaan sayur-sayuran dan buahbuahan.
(Sambungan)
157
Jadual 5.10, sambungan. FAKTOR PERSONAL
FAKTOR TINGKAH LAKU
FAKTOR PERSEKITARAN
KAEDAH PENGAJARAN DAN AKTIVITI 5) Menggunakan kaedah didik hibur – Melalui nyanyian atau puisi bertemakan kepentingan sayur-sayuran dan buahbuahan 6) Kaedah Penyelesaian masalah – Melalui penerangan dan perbincangan tentang kepentingan kesihatan dan kebersihan makanan
1) Pembelajaran Luar Bilik Darjah – Melalui demonstrasi terhadap kanakkanak Orang asli berkenaan proses penanaman sayur-sayuran dan buah-buahan 3) Pembelajaran berasaskan projek- Melalui aktiviti penanaman dan pengendalian lepas tuai sayur-sayuran dan buahbuahan secara "hands-on" dalam kalangan kanakkanak orang asli.
2) Pembelajaran Luar Bilik Darjah - Dengan menjual sayur-sayuran dan buah-buahan yang ditanam di luar sekolah bagi menggalakkan penglibatan dalam kalangan ibu bapa, guru-guru dan juga pelajar 4) Pembelajaran berasaskan projekMemasak makanan daripada sayur-sayuran dan buah-buahan mengikut budaya dan kreativiti kanak-kanak Orang Asli.
PENILAIAN 4) Mengadakan kuiz dan peperiksaan akhir bagi menilai tahap pengetahuan konsep kesihatan dan keselamatan dalam penyediaan makanan.
5) Menjalankan ujian praktikal tentang pengendalian tanaman sayur-sayuran dan buah-buahan yang ditanam.
1) Menjalankan pemerhatian dalam dan luar bilik darjah dari aspek perubahan sikap dan tingkah laku kanakkanak orang asli terhadap pengambilan sayursayuran dan buah-buahan. 2) Menjalankan analisis terhadap kehadiran kanak-kanak orang asli dalam setiap aktiviti program penanaman dan pemakanan 3) Menjalankan ujian kepuasan terhadap ibu bapa, guru-guru dan juga kanak-kanak orang asli program penanaman dan pemakanan.
158
Apa yang dapat pengkaji perjelaskan di sini adalah dengan melaksankan komponen kurikulum dengan struktur unjuran tersebut, kanak-kanak orang asli secara tidak langsung akan membangunkan komponen-kompnen personal kognitif seperti Keupayaan dan keyakinan diri (self-efficacy), Sikap jangkaan hasil (Outcome Expectation), kebolehan membuat pilihan (Preferences) dan juga kawalan diri (self control). Sebagai contoh, dalam aktiviti pembelajaran menggunakan kandungan 1 iaitu Kepentingan kebersihan makanan dan kesihatan daripada sayur-sayuran dan buahbuahan murid-murid akan diberi rasa potongan beberapa jenis buah-buahan dan sayursayuran berserta penerangan khasiat dari buah-buahan dan sayur-sayuran tersebut. Murid-murid akan dapat membuat pilihan terhadap buah-buahan dan sayur-sayuran yang dapat memberikan khasiat dan rasa sedap pada pelajar sekiranya murid-murid didedahkan dengan kepelbagaian jenis buah-buahan dan sayuran. Selain itu juga kanakkanak orang asli akan melahirkan sikap keupayaan dan keyakinan diri dengan aktiviti didik hibur berkaitan dengan kepentingan kesihatan. Sikap ini akan wujud apabila mereka mempunyai keyakinan diri melibatkan diri dengan aktiviti yang disediakan melalui hiburan. Sikap keyakinan diri ini juga akan terhasil selari dengan komponen personal kognitif seperti keupayaan tingkah laku (behavioral capacity) dengan aktiviti yang menjana kreativiti minda kanak-kanak asli melalui keupayaan menyediakan hidangan makanan ringan atau snek berasaskan buah-buahan dan sayur-sayuran. Dalam kaedah pengajaran 6 iaitu kaedah penyelesaian masalah – melalui penerangan dan perbincangan tentang kepentingan kesihatan dan kebersihan makanan, murid-murid amat terdedah dengan sikap jangkaan hasil terhadap apa yang ingin dicapai oleh guru terhadap murid-murid. Sebagai contoh dalam aktiviti ini, pengetahuan dan sikap akan berubah secara positif dengan mempelajarai khasiat tersembunyi dalam kepelbagaian warna pelangi yang diperolehi dalam buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat. Dengan itu secara tidak langsung murid-murid akan mendapatkan hidangan
159
berasaskan buah-buahan dan sayur-sayuran walaupun di rumah. Selain itu juga, muridmurid akan menimbulkan sikap kawalan diri dengan aktiviti-aktiviti kawalan diri seperti “Pilihan Makanan Sihat Saya” dengan menyiapkan sampel pinggan sihat yang terdiri daripada ruangan hidangan mengikut keperluan kanak-kanak orang asli termasuklah hidangan karbohidrat, protein serta buah-buahan dan sayur-sayuran. Murid-murid dapat mencapai matlamat aktiviti pembelajaran dengan menyediakan pinggan sihat mengikut kreativiti masing-masing. Ini dapat menjelaskan bagaimana aktiviti dan struktur pembelajaran menyokong Teori Sosial Kognitif tersebut (Molaison, Connell, Stuff, Yadrick, & Bogle, 2005). Begitujuga dengan struktur unjuran menegak di bahagian tengah iaitu yang melibatkan Objektif 4
iaitu Membangunkan kemahiran dalam kaedah penanaman
dalam kalangan kanak-kanak Orang Asli dan apa yang unik dalam unjuran ini adalah struktur ini sesuai untuk memegang keempat-empat elemen kandungan kurikulum bererti bagi mencapai objektif 4, kandungan 1, 2, 3 dan 4 sesuai digunakan bagi melaksanakan aktiviti pembelajaran kerana elemen kandungan ini bersesuaian dengan objektif 4. Dalam struktur unjuran ini, objektif akan tercapai apabila menggunakan Bilik Darjah –
kaedah pengajaran dan aktiviti dari elemen 1 Pembelajaran Luar
Melalui demonstrasi terhadap kanak-kanak Orang asli berkenaan proses penanaman sayur-sayuran dan buah-buahan dan elemen kaedah pengajaran
3 Pembelajaran
berasaskan projek- Melalui aktiviti penanaman dan pengendalian lepas tuai sayursayuran dan buah-buahan secara "hands-on" dalam kalangan kanak-kanak Orang Asli. Kesemua aktiviti strategi pembelajaran akan dinilai samada mencapai objektif atau tidak dengan melaksanakan penilaian 5 iaitu (Menjalankan ujian praktikal tentang pengendalian tanaman sayur-sayuran dan buah-buahan yang ditanam). Dari sudut penerangan secara teoritikal, struktur pembelajaran bagi unjuran ini mampu membangunkan keupayaan tingkah laku (behavioral capability) dan kemahiran
160
tingkah laku (behavioral skill) yang mendasari faktor tingkah laku hasil daripada aktiviti pembelajaran yang dijalankan. Sebagai contoh, bagi mencapai objektif 4 ini, murid-murid akan didedahkan dengan aktiviti luar bilik darjah berkaitan dengan penanaman dan pengendalian lepas tuai. Aktiviti ini memberi peluang kepada pelajar untuk menanam dengan menggunkana kaedah yang baik dan selamat serta mengendalikan dan menyediakan buah-buahan dan sayur-sayuran selepas tuai. Ini jelas terbukti melalui Teori Sosial Kognitif yang menjelaskan bahawa bagi mencapai matlamat dalam meningkatkan tingkah laku kepada pengambilan buah-buahan dan sayur-sayuran, faktor tingkah laku perlu dibangunkan dan berdasarkan konteks pembelajaran ini, murid-murid akan secara tidak langsung membangunkan kemahiran dalam menanam, serta kemahiran pengendalian buah-buahan dan sayur-sayuran lepas tuai dengan baik. Dengan pendedahan ini perubahan positif terhadap tingkah laku kanak-kanak orang asli berkenaan dengan kemahiran penanaman dan pemakanan akan berlaku. Bagi struktur unjuran menegak di sebelah kanan pula,, pengkaji dapat menganlisa struktur tersebut berada di bawah faktor persekitaran mengikut Teori Sosial Kognitif. Berdasarkan Jadual 5.10, dapat dilihat dalam struktur unjuran ini, objektif kurikulum yang terlibat adalah tiga elemen termasuk obejktif 1 (Meningkatkan pengambilan sayur-sayuran dan buah-buahan dalam diet harian kanak-kanak Orang Asli), objektif 5 (Meningkatkan penglibatan dan sokongan ibu bapa, guru, pentadbir serta masyarakat kanak-kanak Orang Asli dalam Program Penanaman dan Pemakanan di sekolah) dan objektif 3 (Meningkatkan interaksi sosial kanak-kanak Orang Asli terhadap guru dan juga rakan sebaya menerusi aktiviti penanaman dan pemakanan yang dijalankan). Dapat diperjelaskan di sini dalam tiga struktur unjuran pembelajaran berdasarkan model ISM, struktur unjuran ini melibatkan tiga objektif yang boleh dikategori sebagai yang mempengaruhi faktor persekitaran. Seperti penilaian yang dapat
161
dilihat, ketiga-tiga objektif ini menuntut elemen persekitaran sosial yang sama iaitu dari segi pengambilan dalam diet harian, penglibatan dan sokongan dari masyarakat terlibat, dan juga peningkatan dari aspek interaksi sosial antara guru dan pelajar. Menurut Gaines dan Turner (2009), faktor persekitaran akan mempengaruhi tingkah laku kanakkanak Orang Asli terhadap pengambilan buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat apabila wujudnya kesediaan dan kemudah capaian di rumah dan sekolah yang melibatkan kumpulan masyarakat seperti guru, ibu bapa, pentadbir dan juga masyarakat orang asli yang lain. Berdasarkan struktur pembelajaran ini, objektif tercapai apabila kandungan kurikulum melibatkan objektif 2 iaitu Penanaman buah-buahan dan sayursayuran yang bersesuaian dengan persekitaran sosio-budaya Orang Asli dan kandungan elemen 4 iaitu Pengendalian lepas tuai dan penyediaan sayur-sayuran dan buah-buahan. Kandungan ini disokong oleh kaedah pengajaran dan aktiviti 2 (Pembelajaran Luar Bilik Darjah – Dengan menjual sayur-sayuran dan buah-buahan yang ditanam di luar sekolah bagi menggalakkan penglibatan dalam kalangan ibu bapa, guru-guru dan juga pelajar) dan elemen 4 (Pembelajaran berasaskan projekMemasak makanan daripada sayur-sayuran dan buah-buahan mengikut budaya dan kreativiti kanak-kanak Orang Asli). Dalam konteks penerangan secara teoritikal, aktiviti pembelajaran yang menyokong pembangunan faktor persekitaran adalah seperti mengadakan aktiviti jualan buah-buahan dan sayuran hasil usaha kanak-kanak orang asli sekali gus penglibatan antara ibu bapa dan guru-guru turut terlibat. Situasi ini memandu kepada tarikan dari pihak ibu bapa untuk melibatkan diri dengan aktiviti kurikulum berasaskan taman ini. Secara kesimpulannya, dalam fasa reka bentuk dan pembangunan ini, dapatan kajian pada fasa ini telah membawa kepada penghasilan cadangan model kurikulum barasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat untuk sekolah rendah Orang Asli. Dapatan kajian ini merupakan penyumbang utama dalam membantu kanak-
162
kanak Orang Asli meningkatkan pengambilan buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat sekali gus meningkatkan perkembangan kognitif, kemahiran dan interaksi sosial antara mereka.
5.5
Pembangunan Rancangan Mengajar dan Pemurnian
Peringkat pembangunan rancangan mengajar merupakan peringkat selepas penghasilan model kurikulum daripada konsensus pakar dijalankan. Dalam konteks kajian ini, rancangan mengajar dibangunkan berdasarkan struktur keselarian model kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran berkhasiat untuk sekolah rendah Orang Asli seperti Jadual 5.10.. Komponen yang dipilih berdasarkan model yang terhasil distrukturkan dalam rancangan mengajar sekali gus disemak dan dimurnikan oleh tiga orang pakar termasuk pakar kurikulum dan pakar dalam kajian Orang Asli. Berdasarkan kesepakatan pakar, komponen faktor personal seperti Jadual 5.11. Rancangan Mengajar selama 10 sesi disertakan dalam Lampiran.
163
Jadual 5.11: Unjuran komponen Faktor Personal dari model kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayura berkhasiat.
5.6
Rumusan Fasa Reka bentuk dan Pembangunan
Secara rumusannya, fasa reka bentuk dan pembangunan ini merupakan fasa di mana pembangunan reka bentuk model kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran dihasilkan dengan menggunakan pendekatan Interpretive Structural Modeling (ISM). ISM ini adalah satu alat bantuan komputer yang digunakan untuk membantu sekumpulan manusia atau individu untuk membangunkan struktur atau model yang kompleks (Attri & Sharma, 2013; Janes, 1988; Malone, 1975; Watson, 1978). Pendekatan ini digunakan bagi menghurai isu-isu kompleks atau keputusan yang yang telah disistemkan dalam perisisan yang dibangunkan berdasarkan pendapat pakar. Dalam pendekatan ini juga, proses yang menggunakan pendekatan ISM ini turut
164
melibatkan pengunpulan barisan-barisan pakar dalam membincangkan elemen-elemen yang disenaraikan oleh pengkaji. Pakar-pakar ini dikumpulkan dan Nominal Group Technique (Teknik Nominal Berkumpulan) dibangunkan bagi membincangkan dan mengupas senarai elemen yang tepat dan sesuai untuk dibangunkan dalam perisisan ISM. Seramai 11 orang pakar terlibat melibatkan pelbagai bidang termasuk pakar kurikulum, pakar dalam kajian pemakanan orang asli, pakar kajian budaya orang asli, pakar dalam pertanian dan botani serta pakar dalam masyarakat orang asli Semai. Berdasarkan kesepakatan pakar, empat reka bentuk model komponen kurikulum termasuk komponen objektif, kandungan, kaedah pengajaran dan aktiviti serta komponen penilaian dibangunkan menggunakan perisisan ISM. Pakar membuat penilaian terhadap reka bentuk model yang dibangunkan dan barisan pakar bersetuju dengan reka bentuk model yang terhasil. Gabungan komponen kurikulum ini dibangunkan dan distrukturkan menjadi satu struktur grafik atau model yang bersifat ulangan (iterative model). Struktur model yang terhasil ini merupakan cadangan model bagi kurikulum berasaskan taman buah-buahan dan sayur-sayuran untuk sekolah rendah orang asli. Pengkaji menjalankan analisis dan interpretasi terhadap model-model yang dibangunkan dengan menghuraikan dari aspek kuasa memandu (driving power) dan juga kuasa pergantungan (dependence power) sekali gus menterjemah model yang terhasil menggunakan sudut pandangan Teori Sosial Kognitif Bandura.
165
