Energieneutraal bouwen
Inhoud • Wat is ISSO • Toepassingsmogelijkheden van Zonne-energie? • Masterplan Zonne-energie
André Derksen
23 januari 2013
Projectcoördinator
Wat is ISSO? Het zelfstandig, onafhankelijk, objectief en breed gedragen kennisinstituut van en voor de installatiesector. In 1974 opgericht door de diverse brancheorganisaties in de bouwkolom om de technische kennisachterstand weg te werken en te voorzien in de groeiende kennisbehoefte.
ISSO doet: • Vastleggen van kwaliteit van installaties in normstellende richtlijnen • Samen met marktpartijen • Onafhankelijk en objectief
ISSO participanten Sinds haar oprichting heeft ISSO een aantal vaste participanten (brancheorganisaties)
Verder bestuurlijk nog ondersteund door Bouwend Nederland en de Rijksgebouwendienst
Wat doet ISSO? Kennis vraag Inventarisatie benodigde kennis Marktmonitor, Uneto-VNI,Overheid, OTIB, TVVL, eigen waarneming. Kennisontwikkeling In samenwerking met gespecialiseerde advies- en installatiebureaus, met TNO, in eigen beheer. Kennisoverdracht Via publicaties, digitaal, instructiebijeenkomsten, seminars, redactionele uitgaven. Kennisbeheer Het actueel houden en structureren van de aanwezige kennis.
1
Realisatie ISSO-publicaties Branche
KG: organ.
Adviesbureaus
Installateurs
Opdrachtgevers
Gebruik van zonne-energie Leveranciers
Passief: direct gebruik invallend zonlicht – Optimale benutting zonlicht in het bouwontwerp – Serre, atrium, glas op het zuiden, e.d.
Rapporteur
ISSO
Concept ISSO-pub.
Actief: omzetten naar bruikbare energievormen – Zonnewarmte – Zonnestroom PV (photo-Voltaisch)
R.v.B. ISSO
Wetten, Norm (nat., inter)
ISSOpublikatie.
Waarom kiezen voor zonne-energie? Klimaatverandering/eindigheid fossiele brandstoffen Maatschappelijke trend naar duurzaamheid
Toepassing van Zonne-energie • Zonnestroom • Zonnewarmte
Overheid: klimaatdoelstellingen, duurzaam inkopen Geld besparen, fossiele energie wordt steeds duurder Aanscherping EPC Techniek van deze tijd Voorbeeldfunctie Zonne-energie lijkt op termijn de enige echte oplossing
Opbouw zonnestroomsysteem in NL omvormer
Zonnestroom
DC bekabeling Modules/panelen
eigen gebruikers AC bekabeling
elektriciteitsmeter
meterkast
2
Zonnestroom
Globale straling NL Globale straling periode 1981-2000
Zonnepotentieel – Zonnestralen
Zonnestroom • 3 Types – Kristallijn silicium zonnecellen – Dunne-film zonnecellen (waaronder Amorf) – De derde familie cellen
PV Productieproces
2-10
Werking zonnecel • Basis is de zonnecel, in de cel wordt lichtenergie omgezet in elektrische energie • De basisgrondstof voor een cel is silicium (zand) • De zonnecel bestaat uit halfgeleidend materiaal waar de vooren achterkant zodanig behandeld is (doping) zodat er een spanningsverschil ontstaat als er licht op valt
Typen zonnestroompanelen Kristallijn: polykristallijn (multikristallijn) • Rendement 14-18%
3
Typen zonnestroompanelen
Traject van de zon
Kristallijn: - monokristallijn Zenith
– herkenbaar aan de afgeronde hoekjes
21 juni
– Rendement 16-22%
21 september 21 maart
21 december
W
N
04:00 a.m.
S
06:20 a.m. 08:33 a.m.
E Zonnepotentieel – Zonnestralen
Zonnestroom
2-3
Indek, BIPV Building Integrated PV Pluspunt: esthetisch fraai Integreren kan zowel met grote (dakvullende) als met kleine systemen
Zonnestroom
Opdek systemen Pluspunt: eenvoudige montage
4
Zonnestroom
Beschaduwing
Beschaduwing is funest voor PV
Amorfe systemen
Beschaduwing
Amorf en dunne film zonnecellen: • Chemisch opdampproces waarbij een dunne laag silicium en/of andere halfgeleider op een ondergrond wordt aangebracht • Massaproductie waardoor het relatief goedkoop is • Lager rendement dan bij kristallijne cellen, namelijk tot 10%. Naar verwachting zal in de komende jaren het rendement stijgen naar + 14%. • Betere benutting van het diffuse licht, waardoor het uiteindelijke rendement per Wp verbetert. • Minder gevoelig voor de hoek van instraling, waardoor ze bijvoorbeeld goed geschikt zijn voor platte daken en gevels. (BIPV)
Amorfe systemen
Amorfe panelen op platte daken
Wanneer kiezen voor amorfe systemen? • bij onvoldoende sterke constructie • Als het onzichtbaar moet • Bij diefstalgevoeligheid
Amorf:
- flexibele banen * verkleefd op dakbedekking (fabrieksmatig of op het werk)
Let op: • Groter afschot nodig dan normaal (30 mm/m)
Op bitumen
Op kunststof
5
Zonnewarmte Waarom zonnewarmte? • Economische winst: besparen op kosten warm water • Ecologische winst: besparen op fossiele brandstoffen • Bedrijfsmatige winst: werkgelegenheid
Zonneboiler
Zonnewarmtesystemen
Warm water
Pomp, regeling, appendages
Zonnecollector
Normaal warmwatertoestel
Naverwarmer warmtewisselaar
Warmte-opslagvat
Dimensionering van de installatie
Zonnewarmte Concepten: • Drukgevuld systeem • Leegloopsysteem
J
F M A M
J
J
A
S
O N D
Sanitair warmwatervraag Bijdrage zonne-energie Zonaanbod
Vuistregel: economisch optimum bij 50% dekking dagverbruik warm water 60 graden Ontwerp en afmetingen
6-8
6
Kenmerken gevuld systeem
Drukgevuld systeem
• Vorstbescherming door antivries KIWA-ATA (cat. 2-3) • Collector redelijk vrij t.o.v. opslagvat • Pomp en regeling nodig
• Vergt onderhoud
Co lle ct or
C ol le ct or
• Collectorcircuit niet erg kritisch
Opslagvat
Opslagvat
Expansievat
• Risico op oververhitting
Expansievat
Terugloopsysteem
Terugloopsysteem
Co lle
Co l le
ct or
ct or
Buiten bedrijf
Terugloop Reservoir
Terugloop Reservoir
Terugloopniveau binnendaks ! Opslagvat
Opslagvat
Pomp uit: * Geen circulatie * Buitendakse leidingen leeg
Pomp aan: * Leidingcircuit geheel gevuld * Circulatie
Thermische installaties op zonne-energie
4-12a
Kenmerken terugloop systeem
Terugloopsysteem In bedrijf
• Meest verkochte systeem in Nederland • Vorstbescherming door leeg lopen collector • Oververhitting door leeg lopen collector • Collector hoger dan terugloopvat (opslagvat) • Pomp met “beperkte” opvoerhoogte • Collectorcircuit op afschot, nauwkeurig • Geen onderhoud, soms inspectie Thermische installaties op zonne-energie
4-12b
7
Collectoren
Collectoren
Vacuümbuis collector
Vlakke plaat collector, in- opbouw
Masterplan Zonne-energie
Kennis: - ISSO & SBR
-
MKK model Programma Ontwerp Uitwerking Realisatie Beheer
Opleidingen
Examens
Doelgroepen: (1) Voorbereiding (2) Uitvoering
Handboek Zonne-energie
Borging
Doelgroepen: (1) Producten (2) Diensten
Handboek Zonne-energie • Nieuwe publicatie samen met SBR • Inhoud – Zonnestroom installaties – Zonthermische installaties – Bouwkundige integratie
Opleidingen • • • • • • •
Basiscursus Duurzame Daken Basiscursus Zonne-energie Ontwerpcursus Zonnestroom Ontwerpcursus Zonnewarmte Praktijkopleiding Zonnestroom Praktijkopleiding Zonnewarmte Praktijkopleiding Bouwkundige integratie
8
Opleidingen zonne-energie 1-daagse cursus Duurzame Daken
Kadercursussen
Cursussen voor monteurs
1-daagse cursus Kader- Basiscursus zonne-energiesystemen
3-daagse Kadercursus Deskundige Zonnestroomsystemen
3-daagse Kadercursus Deskundige Zonnewarmtesystemen
2-daagse praktijktraining Uitvoering Zonnestroomsystemen
2-daagse praktijktraining Uitvoering Zonnewarmtesystemen
2-daagse praktijktraining Montage Zonne-energiesystemen op daken
Examens • Cito-examens voor: – Zonnestroom – Zonnewarmte
• 30 vragen • 2 Cases • Eindtoets voor: – Praktijk zonnestroom (onder dak) – Praktijk zonnewarmte (onder dak) – Praktijk montage op het dak
• 10 vragen • 1 praktijkopdracht
Handboek Zonne-energie
Vragen ?
Informatie: André Derksen 06-10257648
[email protected]
9
