Als je geen discipline hebt, kun je die het best uitbestede... - De Standaard

‘Als je geen discipline hebt, kun je die het best uitbestede... - De Standaard

http://www.standaard.be/cnt/dmf20151015_01921284?pid=5107061

Home Correspondente 'Uw werk of uw leven' (/plus) (http://www.standaard.be/plus/tag/werk-leven)

1 van 6

LEVE DE ROUTINE: TUSSENDENKERES MARLI HUIJER

‘Als je geen discipline hebt, kun je die het best uitbesteden’ 17 OKTOBER 2015 | Eva Berghmans, illustratie Stephanie Verbraekel

Discipline moet je koesteren, zegt Marli Huijer, de Nederlandse Denkeres des Vaderlands. Niet om je monniksgewijs af te zonderen van de geneugten van het leven, wel om de dingen te realiseren die je echt de moeite waard vindt. ‘Veel jonge mensen werken zo hard dat ze er vanzelf mee ophouden.’

Maartje Geels

Zoals ze daar staat – als een frêle avonturier die op expeditie vertrekt, met rugzak met 20/10/2015 13:46


2 van 6


veldfles, en druk tikkend op haar smartphone – ziet Marli Huijer er bepaald onfilosofisch uit. Ze is geen denkeres van het klassieke type, starend uit het raam van haar studeerkamer. Ze is een vrouw met kinderen, een geliefde, een bovenmatige neiging tot schoenen kopen, een Facebookprofiel en twee doctorstitels. De artsencarrière die ze eerst voor ogen had, liet ze verrassend soepel achter zich toen tijdens haar eerste zwangerschap het aantal artsen in Nederland beperkt werd. ‘48 uur mokken en dan weer door.’ De filosofie was een oude liefde, geërfd van haar vader, en het weerzien aan de universiteit werd een standvastige relatie. Ze denkt en praat zoals ze eruitziet. No nonsens. Haar boeken zijn tegelijk prikkelende stukken cultuurgeschiedenis en helder geformuleerde bedenkingen over onze tijd. ‘Ik houd echt van het mensenbad. Filosoferen is het interessantst in relatie met de alledaagse werkelijkheid.’ Een ‘tussendenker’ noemt ze zichzelf. We hebben afgesproken in Maastricht, waar ze ’s avonds een lezing zal geven over het onzinnige van de al te hiërarchische structuur. Die verhindert mensen te zeggen wat ze denken, althans tegen de hogere in rang, die daar net baat bij zou hebben. Niet toevallig heet een recente bundeling interviews met haar Het leven is niet leuk als je je mond houdt. U was een tiener in de jaren 60, toen de discipline bij het oud vuil werd gezet omdat ze ons verknechtte. Toch pleit u voor discipline als overlevingsstrategie. Waarom wilt u de klok terugdraaien? ‘Dat wil ik helemaal niet, ik vond de jaren 60 heerlijk. Het idee dat je als individu je leven zelf vorm kunt geven, los van je vader of de priester, is geweldig. Net zoals de grotere vrijheid op het vlak van relaties en seks. Maar de welvaart is zo spectaculair toegenomen dat we het moeilijk krijgen om ons te handhaven in het immense aanbod van van alles en nog wat – drank, voedsel, informatie, hobby’s, entertainment. Dat is voor mij al moeilijk – ik sta er keer op keer van te kijken hoe verslavend Facebook is – en het wordt helemaal lastig als je zonder discipline bent opgevoed. Ik pleit niet voor de terugkeer van de discipline als onderdrukkingsmiddel, maar zie het als een middel om de dingen te realiseren die je echt de moeite waard vindt.’ Het gaat er dus niet om een betere mens te worden? ‘Nee, ik geloof ook niet dat je op je 25ste nog discipline kunt kweken, als je die niet hebt meegekregen. Het slimste wat je dan kunt doen, is de discipline uitbesteden aan je omgeving. Apps kunnen je helpen om van de sociale media weg te blijven. Je kunt afspreken met vrienden om wekelijks te sporten. En als je ’s avonds niet kunt ophouden met werken, kun je je thermostaat zo instellen dat het vanaf negen uur 20/10/2015 13:46


3 van 6


koud wordt.’ Wat is er mis met hard werken? Is dat niet net een teken van discipline? ‘Een deadline halen is niet hetzelfde als gedisciplineerd leven. En je wordt niet productiever van heel lange dagen – integendeel, alle onderzoek laat zien dat je pauzes nodig hebt om optimaal te functioneren. Dat hadden mensen als Henry Ford en Frederick Taylor, met hun strak geritmeerde arbeidsdagen, goed gezien. Als je continu te hard werkt, word je een gevaar voor jezelf en de maatschappij. Het risico op arbeidsongevallen en verkeersongelukken stijgt. Het is ook niet toevallig dat we bij twintigers meer en meer burn-outs zien. Vaak gaat het om mensen die denken dat hun werk hun hobby is, dat daar al hun kansen op zelfontplooiing liggen.’ Hoe komt het dat onze job zo’n groot deel van onze identiteit is? ‘Dat hebben we te danken aan diezelfde jaren 60. De jongeren wilden toen van het strakke werkritme af en buiten “het systeem” werken. Ze begonnen eigen fietswinkels, meubelwinkels, kapperszaken en noem maar op. En daar stonden ze dan, zestig uur per week in hun macrobiotische winkels.’ ‘In de jaren 70 kregen managers dat in de gaten. Aha, dachten ze, als je mensen de verantwoordelijkheid geeft, en zegt dat ze hun creativiteit ten volle mogen inzetten, gaan ze harder werken! Zeker in de jaren 90 is dat een volwaardige managementstrategie geworden. We hebben ons behoorlijk in de luren laten leggen. Je kon maar beter een werknemer in een Ford-fabriek zijn dan een werknemer in de huidige neokapitalistische bedrijven. Veel jonge mensen werken zo hard, vaak ook nog in onzekere statuten, dat ze er rond hun dertigste vanzelf mee ophouden.’ Dan hebben jongeren toch wel discipline? ‘Ik betwijfel of het discipline is die hen aan de gang houdt. Zou het niet de competitiedrive zijn? Je laten uitdagen om de beste te zijn? Is dat discipline? Is meedoen aan de Olympische Spelen discipline? De vraag is of je nog zo hard kunt lopen als de competitie wegvalt. Loop je om te lopen, of loop je om te winnen? De discipline die ik voorsta, hanteer je omdat je iets de moeite waard vindt, niet omdat je er beter in bent dan iemand anders.’ Begrepen. En helaas: ik pleit schuldig. Maar hoe vind ik zo’n ritme dat meer balans in mijn leven brengt? ‘Het helpt als je je leven voorstelt als een muziekstuk dat een beetje goed moet klinken. De eerste vraag die je jezelf moet stellen, is: wat zijn de grondtonen in mijn 20/10/2015 13:46


4 van 6


stuk? Die zijn de basis van je ritme, binnen die herhaling kun je dan variatie inbouwen. Het zou kunnen dat je het heel belangrijk vindt om elke dag om 18 uur te eten met je gezin. Of om elke vrijdagochtend met je beste vriendin te fietsen, omdat dat kwaliteit aan je leven geeft. Dan moet je kijken hoe je binnen het ritme dat je grondtonen aangeven, de verplichte activiteiten kunt organiseren.’ Dus je kijkt niet eerst: dit is mijn werk, wat kan ik daar nog rond organiseren? ‘Nee, je moet vertrekken vanuit de dingen die je leuk vindt. Je moet weten waar in de week je rustmomenten zitten, want hoe leuk je werk ook is, het kan in zijn eentje niet je levenskwaliteit garanderen.’ Ondanks het Nieuwe Werken en de 24 uurseconomie waarover veel gesproken wordt, houdt het gros van de mensen zich nog grotendeels aan de oude patronen als de 9-tot-5-werkdag. Hebben we de opgelegde arbeidstijden geïnternaliseerd? Of is dit de best mogelijke ordening? ‘Die ordening is in elk geval niet van gisteren op vandaag ontstaan. Onze zevendagenweek wordt al van aan het begin van de zestiende eeuw wereldwijd gebruikt, de 9-tot-5-werkdag kennen we ook al een eeuw. Zo’n collectieve ordening maakt ook dat jij weet dat je ’s avonds andere mensen kunt zien, in de fitness of de kroeg, of dat je op zondag naar je familie kunt. Die algemene principes maken het afspreken makkelijker. Mensen willen zeker zijn dat ze op gezette tijden tijd hebben voor hun gezin of hun sociaal leven.’ Die zondagsrust is een restant van een samenleving waarin religie nog een fundamentele rol had. Er hangen massa’s duffe clichés rond. Wat maakt zo’n saai instituut zo onverwoestbaar? ‘Ook daar geldt het principe van het ritme, de herhaling en de variatie. Zelfs op seculiere gronden pleit ik ervoor om één keer per week een dag te nemen dat je niet werkt. Ik neem die op zaterdag, omdat ik vaak op maandag college moet geven. Mijn lichaam is zo gewend aan op zaterdag niets doen dat het chagrijnig wordt als ik uitzonderlijk toch eens moet werken.’ Maar dat is een gewoonte die u hebt aangenomen. Wie zegt dat we dat allemaal nodig hebben? ‘Bij alle ritmes is het zo dat je er binnen de kortste keren aan gewend bent. Als je drie weken lang elke dag vijf uur stilzit, wil je lichaam dat ook in de vierde week. Als je elke dag hardloopt, wil je na drie weken daarmee doorgaan. Wat je lichaam gewend is, 20/10/2015 13:46


5 van 6


hoef je niet meer met je hoofd te doen. Dat betekent dat je je hersenen kunt gebruiken om voor jezelf te bedenken welk ritme je wilt, en daarvan kun je dan je tweede natuur maken.’ Wat is het verschil tussen ritme en routine, of erger nog: sleur? ‘Het is zonde om routine als iets negatiefs te zien. Hoe meer routine je hebt, hoe meer ruimte je krijgt voor leuke dingen. Stel dat jij elke dag nadenkt over hoe laat je je tanden gaat poetsen, dan kost dat veel te veel denkkracht. Als je iets routineus doet, kun je intussen aan andere dingen denken. Aan je geliefde, bijvoorbeeld.‘ De Belgische professor Ignace Glorieux pleitte eerder deze week in deze krant voor een minister van Tijd. Ziet u een rol weggelegd voor de overheid? ‘Ja, die heeft daar zeker een rol in te spelen, zij het niet als enige. We hebben heel veel aandacht voor ruimtelijke ordening, maar de tijd laten we volledig op zijn beloop. Terwijl de dingen constant in evolutie zijn. Neem onze feestdagen. Die zijn nu slecht verdeeld over het jaar, met die onhandige opeenhoping van vrije dagen in het voorjaar. Waarom vervangen we er niet een paar, bijvoorbeeld door het Suikerfeest en het Offerfeest, en pakweg een joods en een boeddhistisch feest?’ Tot nu toe hebben we onze tijdsordening geïnspireerd op natuur en religie. Zijn er geen andere principes die een betere leidraad zouden zijn? ‘In kleine settings is het zeker denkbaar dat je de tijdsordening aanpast aan veranderende gewoontes en nieuwe noden. Denk aan Christine Van Broeckhoven, de alzheimeronderzoekster, die haar dienst niet laat vergaderen op woensdagnamiddag, omdat ze het voor jonge vrouwen niet lastiger wil maken dan het al is om mee te draaien in de hoogste wetenschappelijke regionen. We hebben meer vrouwen in topfuncties nodig. Het is een vicieuze cirkel: geen vrouwvriendelijk beleid, geen vrouwen. Kijk naar de filosofie, dat is nog altijd een wittemannenvak. Nu ben ik zelf al in het lang en het breed uit de kinderen, dus ik kan best zestig uur per week werken, maar voor jonge ouders is het geen eerlijke competitie.’ Uw boeken gaan over het leven van alledag. Ze slaan aan bij een breder publiek, dat bij aanschaf allicht op een beter leven hoopt. Ligt daar een taak voor de filosofie? ‘Mijn filosofie vertrekt vanuit wat ik om me heen zie. Daarbij vraag ik me dan af: wat roept er weerstand op? Waar wringt er iets dat nog niet onder woorden is gebracht? Dat is de taak van de filosoof: je problematiseert de dingen. In Discipline deed ik dat 20/10/2015 13:46


6 van 6


met de overvloed aan keuzes. We hadden nog geen instrumentarium om daarmee om te gaan. Dat wil ik dan bedenken, zodat mensen er vervolgens zelf mee aan de slag kunnen. Filosofen zijn niet meer dan handelaars in begrippen.’

De boeken van Marli Huijer verschijnen bij uitgeverij Boom.

Eva Berghmans is correspondente ‘Leven & werk’. Deel uw ervaringen over leven en werk via [email protected]

‘Als je ’s avonds niet kunt ophouden met werken, kun je je thermostaat zo instellen dat het vanaf negen uur koud wordt’

20/10/2015 13:46

Als je geen discipline hebt, kun je die het best uitbestede... - De Standaard

Recommend Documents