Allochtonen in Nederland 2004

Allochtonen in Nederland 2004

Voorwoord Voor u ligt de tiende uitgave van de CBS-publicatie Allochtonen in Nederland. Deze publicatie is bedoeld voor iedereen die beroepshalve of anderszins geinteresseerd is in de leefsituatie van allochtonen in de Nederlandse samenleving. In deze jaarlijks verschijnende publicatie wordt bijzondere aandacht geschonken aan de doelgroepen van het integratiebeleid etnische minderheden van de Nederlandse overheid. Deze editie van Allochtonen in Nederland bevat voor het eerst informatie over de waardering van allochtone bevolkingsgroepen voor hun woning en leefomgeving. Ook hun oordeel over hun leefsituatie, hun gezondheid en hun sociale contacten komt voor de eerste maal aan bod. Daarnaast geeft deze publicatie een actuele aanvulling op de demografische gegevens en de informatie over leren, werk en inkomen uit de vorige edities. De publicatie is samengesteld op verzoek van en mede gefinancierd door de Directie Coördinatie Integratiebeleid Minderheden van het Ministerie van Justitie. Het CBS heeft meer in huis aan artikelen en cijfers over allochtonen dan in Allochtonen in Nederland is opgenomen. Alle informatie kunt u kosteloos vinden op de website van het CBS (www.cbs.nl). De cijfers zijn veelal te vinden in de elektronische databank StatLine.

De Directeur-Generaal van de Statistiek,

Drs. G. van der Veen

Voorburg/Heerlen, november 2004

Colofon Uitgever Centraal Bureau voor de Statistiek Prinses Beatrixlaan 428 2273 XZ Voorburg

Prepress Centraal Bureau voor de Statistiek - Facilitair bedrijf

Druk OBT bv, Den Haag

Omslag-ontwerp WAT ontwerpers, Utrecht

Inlichtingen Tel. 0900 0227 (€ 0,50 per minuut) Fax: (045) 570 62 68 E-mail: [email protected]

Bestellingen E-mail: [email protected]

Internet www.cbs.nl

© Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen, 2004. Verveelvoudiging voor eigen gebruik of intern gebruik toegestaan. Bronvermelding is verplicht. Prijzen zijn excl. administratie- en verzendkosten. Prijs: € 15,50 Kengetal: B-52 ISBN 9035725697 CBS-productnummer: 0510804010

Verklaring der tekens . * x – – 0 (0,0) niets (blank) 2003–2004 2003/2004 2003/’04

= = = = = = = = = =

gegevens ontbreken voorlopig cijfer geheim nihil (indien voorkomend tussen twee getallen) tot en met het getal is minder dan de helft van de gekozen eenheid een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen 2003 tot en met 2004 het gemiddelde over de jaren 2003 tot en met 2004 oogstjaar, boekjaar, schooljaar enzovoort, beginnend in 2003 en eindigend in 2004 1993/’94–2003/’04 = boekjaar enz., 1993/’94 tot en met 2003/’04

In geval van afronding kan het voorkomen, dat de totalen niet geheel overeenstemmen met de som der opgetelde getallen. Verbeterde cijfers in de staten en tabellen zijn niet als zodanig gekenmerkt.

Inhoud Voorwoord

3

Kerncijfers

9

Artikelen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Hoofdlijnen Groei allochtone bevolking fors minder Minder tevreden over het wonen Vaak minder gelukkig Onderwijs en schoolkleur Jongeren hoger opgeleid Vaker werkloos Werken in bestuur en zorg Inkomens van gezinnen Veel ouderen in de bijstand

11 17 23 31 35 47 51 57 63 67

Tabellen A. B. C. D. E. F.

Bevolking Wonen Onderwijs Arbeidsmarkt Inkomen Sociale zekerheid

78 85 88 104 120 122

Begrippen

129

Aan deze publicatie werkten mee

137


7

Kerncijfers Eenheid

1996

1999

2001

2002

2003

autochtonen niet-westerse allochtonen Bevolking Bevolkingsgroei

%

Levendgeborenen

1 000

Migratiesaldo

1 000

0,1 4,3 152 27 –13 24

0,2 4,7 158 30 –7 34

0,2 5,1 158 33 –12 44

0,1 4,1 157 33 –16 32

0,1 2,8 155 33 –17 15

19 34 . . 27 10

. . 55 72 28 13

22 32 58 74 29 14

23 32 59 76 29 14

24 33 58 74 30 14

61 40 6 22 10 34

66 45 3 14 7 18

67 50 3 9 6 14

68 50 3 10 8 16

67 49 4 14 9 21

. . . . . . . .

13 25 8 7 3 16 2 2

12 23 9 8 2 14 1 2

12 29 9 11 2 16 2 3

. . . . . . . .

Onderwijs Vertraging van kinderen met laagopgeleide ouders

% kinderen op basisschool

Eindexamenkandidaten vmbo

% van totaal vo

Deelname hoger onderwijs

% 19–24-jarigen

Arbeidsmarkt

% bevolkingsgroep

Arbeidsparticipatie

15–64 jaar

Werkloosheid

15–64 jaar

Jeugdwerkloosheid

15–24 jaar

Sociale zekerheid

2)

% bevolkingsgroep 15–64 jaar

Personen met uitkering Arbeidsongeschiktheid Bijstand WW

1) 2)

1)

Bij het hbo betreft het percentage de 19–23-jarigen, bij het wo de 20–24-jarigen. Gecorrigeerd voor verschillen in leeftijds- en geslachtsopbouw in de bevolking.


9

1. Hoofdlijnen Groei niet-westerse allochtonen fors minder In 2003 is de groei van de niet-westers allochtone bevolking afgenomen. Met 2,8 procent was de groei de laagste sinds 1996. In de laatste jaren van de vorige eeuw lag de groei nog rond de vijf procent. De verminderde groei vond plaats bij de eerste generatie. Met name het aantal asielmigranten is afgenomen. Het aantal gezinsvormende immigranten daarentegen is op een hoog niveau gebleven. De groei van de tweede generatie bleef vrijwel constant. 1.1 Bevolkingsgroei naar herkomstgroepering

50

x 1 000

40

30

20

10

0 1996

1997

1998

Autochtonen

1999

Eerste generatie niet-westerse allochtonen

2000

2001

2002

2003

Tweede generatie niet-westerse allochtonen

De grootste groepen niet-westerse allochtonen worden nog altijd gevormd door de Turken (352 duizend) en Surinamers (325 duizend). Op de derde plaats komen de Marokkanen (306 duizend) en op de vierde plaats de Antillianen en Arubanen (131 duizend). Bij de laatste groep deed zich in 2003 een zeer sterke daling van de bevolkingsgroei voor. In 2003 nam deze groep namelijk toe met slechts 1,4 duizend personen, terwijl deze bevolkingsgroep in 2000 nog met bijna 10 duizend groeide. De eerste generatie Antillianen nam in 2003 zelfs licht af.


11

Gezinsvormers grootste groep migranten Immigranten worden onderscheiden naar het motief waarmee ze naar Nederland komen, zoals asiel, arbeid, gezinshereniging of gezinsvorming. Er komen steeds minder asielmigranten Nederland binnen. Vormden de asielmigranten van 1999 tot en met 2001 met gemiddeld 24 duizend per jaar nog de grootste groep, in 2003 waren het er nog maar 9 duizend. De strengere asielwetgeving speelt hierbij een rol. Verder zette de daling van het aantal ingediende asielverzoeken in 2003 door. Het aantal verwijderde asielzoekers bereikte in 2003 een maximum van bijna 22 duizend. Ook het aantal arbeidsmigranten neemt af. In 2001 kwamen nog 20 duizend migranten naar Nederland voor werk. Twee jaar later waren dat er bijna 4 duizend minder. Dat komt onder andere door een minder gunstig economisch klimaat. Het aantal gezinsherenigers dat naar Nederland komt is sinds 1996 gedaald. De nadruk is eind jaren negentig verschoven naar immigratie om een gezin te vormen. Tussen 1999 en 2003 is het aantal gezinsvormers dat naar Nederland komt met ruim 7 duizend toegenomen. Daarmee vormen ze in 2003 de grootste groep immigranten. Drie op de tien immigranten komen naar ons land om te trouwen of samen te wonen. Gezinsvormers komen vooral uit Turkije en Marokko, in 2003 zelfs één op de drie. Niet alleen Turken en Marokkanen van de eerste generatie, maar ook van de tweede kiezen vaak voor een partner uit het herkomstland.

Minder allochtone tienermoeders In 2002 is een eind gekomen aan de stijging van het aantal tienermoeders. De lichte daling van het aantal geboorten onder tienermeisjes kwam voor rekening van allochtone tieners: 1 937 geboorten in 2002, tegen 2 085 in 2001. Het aantal autochtone tieners dat een kind kreeg, bleef wel licht toenemen. Toch is de kans van niet-westerse allochtone meisjes om tienermoeder te worden nog steeds vele malen groter dan die van autochtone meisjes. In 1996 was deze kans acht keer groter, in 2002 nog ruim vijf keer. Onder tieners van Turkse, Marokkaanse, Surinaamse en Antilliaans/Arubaanse herkomst is de afname vooral het gevolg van betere zwangerschapspreventie. Onder meisjes met een Surinaamse en Antilliaanse/Arubaanse achtergrond is zowel het aantal geboorten als het aantal abortussen in 2002 beduidend afgenomen.

12

Centraal Bureau voor de Statistiek

Meer vertraging op de basisschool Allochtone kinderen lopen meer vertraging op in het basisonderwijs. Kinderen van wie de ouders een laag opleidingsniveau hebben, komen vaker één of meer jaar later van de basisschool dan autochtone kinderen met laag opgeleide ouders. Van deze groep allochtone kinderen is eenderde vertraagd, tegen 24 procent van de overeenkomstige autochtone groep en 15 procent van de overige leerlingen. Jongens lopen vaker vertraging op dan meisjes.

Allochtonen volgen vaak vmbo-onderwijs Na de basisschool gaan niet-westers allochtone leerlingen vaker naar een schoolsoort van een lager niveau dan autochtone leerlingen. In het schooljaar 2002/’03 deed 74 procent van de niet-westers allochtone eindexamenkandidaten examen op het vmbo, tegen 58 procent van de autochtonen. Het vmbo is te vergelijken met het vroegere vbo en mavo. De tweede generatie niet-westerse allochtonen volgt iets vaker een havo- of vwo-opleiding dan de eerste. Er is dus geen sprake van evenredige vertegenwoordiging van allochtonen op de schoolsoorten van het voortgezet onderwijs. Op dat punt is ook geen verbetering te zien tussen 1998/’99 en 2002/’03. 1.2 Eindexamenkandidaten in voortgezet onderwijs

80

%

70 60 50 40 30 20 10 0 1998/’99

1999/’00

2001/’02

1)

Havo/vwo autochtonen

1)

Havo/vwo niet-westerse allochtonen

Vmbo autochtonen Vmbo niet-westerse allochtonen 1)

2000/’01

2002/’03

Voorheen vbo en mavo.


13

Lagere slaagkans in voortgezet onderwijs De niet-westerse leerlingen die eindexamen doen, slagen iets minder vaak dan autochtonen. Dat geldt voor alle onderscheiden schoolsoorten, maar het sterkst voor havo en vwo. Daar bedroegen de verschillen in 2003 zo’n 12 procentpunten. Op het vmbo zijn de verschillen kleiner. In alle schooltypen is tussen 1998 en 2002 het percentage geslaagden toegenomen. In 2003 stagneerde deze toename, vooral bij de niet-westers allochtone leerlingen. Daardoor zijn de bestaande verschillen met de autochtone leerlingen nog iets verder toegenomen.

Veel doorstroom naar vervolgonderwijs Na het behalen van het diploma in het voorgezet onderwijs kiezen de meeste leerlingen direct voor een voltijd vervolgopleiding. Voor niet-westerse allochtonen zijn de doorstroompercentages hoger dan voor autochtonen. Nietwesterse allochtonen die net hun vwo-diploma hebben gehaald, kozen in 2003 met 80 procent vaker voor het wetenschappelijk onderwijs dan autochtonen (circa 65 procent). Autochtonen stromen vaker van het vwo direct door naar het hbo dan niet-westerse allochtonen. Verder stromen niet-westerse allochtonen vaker door van havo naar hbo, van vmbo naar voortgezet onderwijs en naar een vervolgopleiding in de beroepsopleidende leerweg (bol, het vroegere mbo). De autochtonen kiezen vaker voor de beroepsbegeleidende leerweg of de deeltijd bol.

Deelname aan hoger onderwijs neemt toe In de periode 1995/’96 tot 2002/’03 is het aandeel van de niet-westers allochtone bevolking dat in het hoger onderwijs studeert steeds toegenomen. Dezelfde ontwikkeling is ook bij autochtonen aan de gang, maar de groei is kleiner. De deelname aan hoger onderwijs bij niet-westerse allochtonen ligt echter nog steeds aanzienlijk lager dan bij autochtonen. Dit komt doordat ze weinig havo en vwo doen, want hun doorstroompercentage naar het hogere vervolgonderwijs is juist erg hoog. Voor het inlopen van de achterstand van niet-westerse allochtonen in het hoger onderwijs zal dus eerst de achterstand in de havo- en vwo-deelname moeten verminderen.

Vaker op “gekleurde” school Bij niet-westers allochtone kinderen zitten gemiddeld meer andere allochtone kinderen op school dan bij autochtonen. Zo heeft een niet-westers allochtone leerling op een basisschool in de vier grote steden gemiddeld 73 procent niet-westers allochtone medeleerlingen. Een autochtone of westers allochtone leerling heeft 27 procent niet-westers allochtone schoolgenoten, bijna 3 keer zo weinig. Buiten de vier grote steden verschilt dit een factor 5. Niet-westers allochtone leerlingen zitten dus vaak op een sterker “gekleurde” school dan een autochtone of westers allochtone leerling.

14


Arbeidsparticipatie licht gedaald In 2003 is de arbeidsdeelname van niet-westerse allochtonen gedaald. Onder autochtonen is het aandeel personen met werk vrijwel gelijk gebleven. De daling komt na de periode 1997–2001 waarin de gunstige arbeidsmarkt ertoe leidde dat de verschillen in arbeidsdeelname tussen autochtonen en allochtonen kleiner werden. De arbeidsdeelname onder Surinamers is relatief hoog, zes van de tien heeft een baan. Daarentegen werkten in 2003 slechts vier van de tien Marokkanen. De arbeidsdeelname van de tweede generatie niet-westerse allochtonen is in 2003 licht gestegen. 1.3 Netto arbeidsparticipatie van personen van 15–64 jaar

80

70

60

50

40

0

1996

1997

1998

Autochtonen

1999

2000

2001

2002

2003

Niet westerse allochtonen

De stijging van de werkloosheid heeft allochtonen meer getroffen dan autochtonen. In 2003 steeg het werkloosheidspercentage van autochtonen van ruim 3 naar ruim 4 procent. Onder niet-westerse allochtonen steeg de werkloosheid van bijna 11 naar ruim 14 procent. De werkloosheid onder niet-westerse allochtonen blijft daarmee aanzienlijk hoger dan die onder autochtonen. Het verschil in werkloosheid tussen allochtonen en autochtonen is onder jongeren wel kleiner dan onder personen van 25 jaar of ouder.

Grotere deelname aan gesubsidieerd werk In vergelijking met autochtonen maakten niet-westerse allochtonen in 2003 vaker gebruik van gesubsidieerd werk via de regeling Instroom-Doorstroombanen (ID) en de Wet Inschakeling Werkzoekenden (WIW). Maar dit geldt niet voor banen via de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW). De hogere deelname aan ID- en WIW-banen komt mede doordat niet-westerse allochtonen vaker


15

een werkloosheids- of bijstandsuitkering hebben en daarmee tot de doelgroepen van deze regelingen behoren. De niet-westerse allochtonen waren minder succesvol in de doorstroom van een ID- of een WIW-baan naar reguliere arbeid dan de autochtonen. Met de komst van de nieuwe Wet werk en bijstand (WWB), die per 1 januari 2004 in werking is getreden, zijn de ID- en WIW-regelingen vervallen. Gemeenten krijgen hiermee een budget voor de verlening van bijstand en een flexibel en vrij te besteden budget om uitkeringsgerechtigden te begeleiden naar een baan.

Allochtone gezinnen hebben minder te besteden Turkse en Marokkaanse paren met minderjarige kinderen hebben ongeveer 30 procent minder inkomen dan vergelijkbare autochtone paren. Onder de jongere generatie Turkse en Marokkaanse paren met kinderen is deze achterstand 20 tot 25 procent. Het inkomen van Surinaamse paren met kinderen ligt 11 procent onder dat van autochtonen. Tussen autochtone en Surinaamse een oudergezinnen is het verschil 5 procent. Voor de jongere generatie Surinaamse gezinnen is ook dit kleine inkomensverschil verdwenen.

Veel allochtone ouderen in de bijstand Niet-westerse allochtonen ontvangen 2,5 keer zo vaak een uitkering als autochtonen. Dit verschil is tussen eind 1999 en 2002 nauwelijks kleiner geworden. Het is in het bijzonder de eerste generatie die vaak een uitkering heeft. Niet-westerse allochtonen doen vooral veel vaker een beroep op de bijstand dan autochtonen. Verder was eind 2002 bijna de helft van de niet-westers allochtone 65-plussers afhankelijk van bijstand. De instroom van arbeidsongeschikten is in 2003 zowel bij allochtonen als bij autochtonen afgenomen. De afhankelijkheid van de WW is echter bij niet-westerse allochtonen verdubbeld in de laatste twee jaar, bij autochtonen was de toename iets minder sterk.

16


2. Groei allochtone bevolking fors minder In 2003 is het aantal niet-westerse allochtonen met 46 duizend personen toegenomen, 19 duizend minder dan een jaar eerder. De verminderde groei vond vooral plaats bij de eerste generatie. Met name het aantal asielmigranten is afgenomen. Het aantal gezinsvormende immigranten daarentegen is op een hoog niveau gebleven. De groei van de tweede generatie bleef vrijwel constant. De totale bevolking van Nederland is in 2003 met ruim 65 duizend personen toegenomen. Een jaar eerder bedroeg de toename nog 87 duizend personen. Dat de bevolking in 2003 minder sterk toenam dan in voorgaande jaren, kwam vooral door de sterk afgenomen groei van het aantal niet-westerse allochtonen. Het grootste deel van de groei bestaat namelijk uit niet-westerse allochtonen. Hun aantal nam met 46 duizend toe. Het aantal autochtonen groeide slechts met 16 duizend. Het aantal westerse allochtonen nam toe met bijna 4 duizend. Nederland telde op 1 januari 2004 bijna 16,3 miljoen inwoners. Daarvan waren 1,4 miljoen westerse allochtonen en 1,7 miljoen niet-westerse allochtonen. De grootste groep niet-westerse allochtonen wordt gevormd door de Turken. Op 1 januari 2004 woonden er ruim 350 duizend allochtonen met een Turkse achtergrond in Nederland. Hun aantal groeide in 2003 met 10 duizend. Dit waren in meerderheid mensen van de tweede generatie, die in Nederland geboren zijn. 2.1 Bevolkingsgroei naar herkomstgroepering

150

x 1 000

125 100 75 50 25 0 Totaal

1996

Autochtonen

1998

2000

Westerse allochtonen

2002

Niet-westerse allochtonen

2003

Bron: CBS.


17

2.2 Groei van het aantal niet-westerse allochtonen naar generatie

45

x 1 000

40 35 30 25 20 15 10 5 0

1996

1998

Eerste generatie

2000

2002

2003

Tweede generatie

Een zeer sterke daling van de bevolkingsgroei deed zich voor bij mensen van Nederlands Antilliaanse herkomst. In 2003 nam deze groep toe met 1,4 duizend personen. In 2000 groeide deze bevolkingsgroep nog met bijna 10 duizend. De eerste generatie Antillianen nam in 2003 zelfs af met 400 personen. Een jaar eerder groeide de eerste generatie nog met ruim 2 duizend. Op 1 januari 2004 woonden er bijna 131 duizend Antilliaanse en Arubaanse allochtonen in Nederland. 2.3 Bevolkingsgroei naar Turkse en Antilliaanse herkomst

12

x 1 000

10 8 6 4 2 0 –2

Totaal Turkije

Eerste generatie Turkije

2000

2002

Tweede generatie Turkije

Totaal Antillen

Eerste generatie Antillen

Tweede generatie Antillen

2003

Bron: CBS.

18


Afname asiel- en arbeidsmigratie In 2002 werd ongeveer de helft van de groei van het aantal niet-westerse allochtonen bepaald door de buitenlandse migratie. In 2003 is dit nog maar eenderde. Er komen met name steeds minder asielmigranten Nederland binnen. Vormden de asielmigranten van 1999 tot en met 2001 met gemiddeld 24 duizend immigranten per jaar nog de grootste groep, in 2003 waren het er nog maar 9 duizend. De strengere asielwetgeving speelt hierbij een rol. Ook het aantal arbeidsmigranten neemt af. In 2001 kwamen nog 20 duizend migranten naar Nederland voor werk. Twee jaar later kwamen waren dat er bijna 4 duizend minder. Dat komt onder andere door een minder gunstig economisch klimaat. Terwijl het aantal asiel- en arbeidsmigranten vermindert, komen steeds meer migranten hierheen om te studeren. Kwamen in 1995 nog zo’n 2 duizend studenten naar Nederland, in 2003 waren dat er 9 duizend. Het aantal gezinsherenigers dat naar Nederland komt is sinds 1996 gedaald. De nadruk is eind jaren negentig verschoven naar immigratie om een gezin te vormen. Tussen 1999 en 2003 is het aantal gezinsvormers dat naar Nederland komt met ruim 7 duizend toegenomen. Daarmee vormen gezinsvormers in 2003 de grootste groep immigranten. Drie op de tien immigranten komen naar ons land om te trouwen of samen te wonen. Gezinsvormers komen vooral uit Turkije en Marokko, in 2003 zelfs één op de drie. Niet alleen Turken en Marokkanen van de eerste generatie, maar ook van de tweede kiezen vaak voor een partner uit het herkomstland. 2.4 Ontwikkeling migratiemotieven van niet-Nederlandse immigranten

30

x 1 000

25 20 15 10 5 0 1995

1996

1997

1998

1999

2000

Gezinsvorming

Studie

Asiel

Gezinshereniging

Arbeid

Overig

2001

2002

2003

Bron: CBS.


19

Gezinsvormers zijn voor het grootste deel vrouwen tussen de 20 en 30 jaar. Asielmigranten en arbeidsmigranten zijn juist vooral mannen. Eén op de drie asielmigranten is jonger dan 20 jaar. Bijna de helft van alle arbeidsmigranten is tussen de 25 en de 35 jaar oud.

Groei tweede generatie constant Terwijl de groei van de eerste generatie niet-westerse allochtonen in 2003 sterk afnam, bleef de toename van het aantal personen van de tweede generatie vrijwel constant. De tweede generatie nam met 29 duizend personen toe, 2 duizend minder dan in 2002. Daarmee kwam tweederde van de groei van de niet-westerse allochtone bevolking in 2003 voor rekening van de tweede generatie. In 2002 was dit ongeveer de helft.

Minder allochtone tienermoeders In 2002 is een eind gekomen aan de stijging van het aantal tienermoeders. De lichte daling van het aantal geboorten onder tienermeisjes kwam voor rekening van allochtone tieners: 1 937 geboorten in 2002, tegen 2 085 in 2001. Het aantal autochtone tieners dat een kind kreeg, bleef toenemen: van 1 484 in 2001 naar 1 579 in 2002. Toch is de kans van niet-westers allochtone meisjes om tienermoeder te worden nog steeds vele malen groter dan die van autochtone meisjes. In 1996 was deze kans acht keer groter, in 2002 nog ruim vijf keer. Onder tieners van Turkse, Marokkaanse, Surinaamse en Antilliaans/Arubaanse herkomst is de afname vooral het gevolg van betere zwangerschapspreventie. Onder meisjes met een Surinaamse en Antilliaanse/Arubaanse achtergrond is zowel het aantal geboorten als het aantal abortussen in 2002 beduidend afgenomen. Abortus komt bij Marokkaanse en vooral Turkse meisjes veel minder voor dan bij meisjes van Surinaamse en Antilliaanse/Arubaanse herkomst. Onder Turkse tieners is het aantal abortussen vergelijkbaar met dat onder autochtone tieners. Het abortuscijfer is, ten opzichte van het voorgaande jaar, onder Turkse en Marokkaanse meisjes iets afgenomen. Van een betere preventie is geen sprake bij de “overig niet-westerse” herkomstgroepering. In deze groep is het aantal abortussen toegenomen. De lichte daling van het geboortecijfer in deze groep kan dan ook, anders dan bij de Turkse, Marokkaanse, Surinaamse en Antilliaanse/Arubaanse meisjes, worden toegeschreven aan een toename van het aantal abortussen. Onder autochtone meisjes is het abortuscijfer min of meer constant gebleven, maar is het aantal geboorten wel toegenomen. Ook in deze groep is dus sprake van een verslechterende preventie.

20


2.5 Levendgeborenen en abortussen per 1 000 meisjes van 15–19 jaar naar herkomstgroepering

Autochtonen Turkije Marokko Suriname Antillen/Aruba Overig/onbekend Totaal 0

5

10

15

20

Levend, 2002

Abortus, 2002

Levend, 2001

Abortus, 2001

25

30

35

40

45

Bron: CBS.

Hoger sterfterisico allochtone baby’s Kinderen met één of twee niet-westers allochtone ouders overlijden vaker vóór of kort na de geboorte dan kinderen met twee autochtone ouders. Deze sterfte rondom de geboorte bedroeg in de periode 1997–2002 voor alle nietwesters allochtone herkomstgroeperingen samen 11,4 per duizend geborenen. Dat is bijna 30 procent hoger dan bij autochtonen. De kans op een doodgeboren kind is onder alle niet-westerse herkomstgroeperingen samen bijna 40 procent groter dan onder autochtonen. Deze verschillen in sterfte worden grotendeels veroorzaakt door verschillen in sterfte in de eerste zeven dagen na de geboorte. Deze sterftecijfers zijn het ongunstigst voor Surinaamse en Antilliaanse/Arubaanse kinderen. Hun kans om in de eerste week te overlijden is beduidend groter dan die van Turkse kinderen. Tussen de niet-westerse herkomstgroeperingen bestaan daarentegen slechts kleine verschillen in de kans op een doodgeboren kind. Verschillende factoren dragen bij aan deze ontwikkeling. Zo spelen bij huwelijken onder verwanten, die vaker voorkomen bij Turken en Marokkanen, genetisch bepaalde aandoeningen een rol. Ook tienerzwangerschappen hebben relatief vaak een ongunstig verloop, met een groter risico op vroeggeboorte en een laag geboortegewicht.


21

2.6 Sterfte rondom de geboorte naar herkomst kind, 1997–2002

Autochtonen Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen w.v. Turkije Marokko Suriname Antillen/Aruba Overig niet-westers 0

2

4

6

8 10 12 14 sterfte per 1 000 levend- plus doodgeborenen

Doodgeborenen na ten minste 24 weken zwangerschap Eerste week sterfte Bron: CBS.

22


3. Minder tevreden over het wonen Niet-westerse allochtonen zijn minder tevreden over hun woning en hun woonomgeving dan autochtonen. Zij wonen in kwalitatief minder goede woningen en moeten met meer mensen de beschikbare ruimte delen. In hun omgeving hebben ze vaker te maken met overlast. De binding met hun buurt is minder groot dan bij autochtonen. Het liefst willen ze verhuizen naar een betere woning en een betere buurt. Kwalitatief minder goede woningen, te kleine woningen, huurwoningen: op al deze punten scoren niet-westerse allochtone huishoudens hoger dan autochtone. En de verschillen zijn aanzienlijk. Dat komt tot uitdrukking in de tevredenheid over de woning. Van de niet-westerse allochtone huishoudens is één op de drie niet tevreden over de woning, van de Marokkaanse huishoudens is dat de helft. Van de autochtone huishoudens is één op de twaalf niet tevreden over de woning. Bewoners van flats en etages (flat-, etage-, boven- of benedenwoning, portiekwoning of maisonnette) van vóór en vlak na de tweede wereldoorlog oordelen het meest negatief. Ruim eenderde van de niet-westerse allochtone huishoudens bewoont een dergelijke woning, van de Marokkaanse huishoudens bijna de helft en van de autochtone huishoudens een op de acht. Echter, ook bij de eengezinswoningen blijken niet-westerse allochtonen ontevredener te zijn dan autochtonen. Zij zijn vaak wel kleiner behuisd of wonen in minder goed onderhouden huurwoningen. 3.1 Niet tevreden met de woning, 2002 50

% huishoudens

40

30

20

10

0

Vrijstaand of twee-onder-één-kap Autochtonen

Rijtjeshuis van vóór 1970

Rijtjeshuis van na 1970

Flat of etage van vóór 1970

Flat of etage van na 1970



23

De tweede generatie niet-westerse allochtonen verschilt overigens wel van de eerste. Van de tweede generatie is 26 procent niet tevreden over de woning, tegenover 35 procent van de eerste generatie. Ook van de tweede generatie woont nog steeds ruim eenderde in oudere huurflats. Toch is er een verschuiving van huur- naar koopwoning. Van de eerste generatie heeft bijna 20 procent van de huishoudens een koopwoning, van de tweede generatie is dat al bijna 30 procent. Eigenaren zijn over het algemeen tevredener dan huurders. 3.2 Huishoudens met eigen woning, 2002 60

% huishoudens

50

40

30

20

10

0 Autochtonen

Eerste generatie Tweede generatie Niet-westerse allochtonen

Kleine woningen De niet-westerse allochtonen vinden hun woning naar verhouding te klein. Zij beschikken feitelijk ook over minder woonruimte. Dat heeft te maken met het type woning waarin ze wonen, maar ook met het feit dat een allochtoon huishouden gemiddeld uit meer personen bestaat dan een autochtoon huishouden. Tweederde van de niet-westerse allochtonen woont in een flat of etage. Deze zijn over het algemeen kleiner dan een eengezinswoning. Maar een allochtoon huishouden bestaat gemiddeld uit meer personen dan een autochtoon huishouden. In 13 procent van de niet-westers allochtone huishoudens is er in de woning minder dan één kamer per persoon beschikbaar. Dat is slechts 2% onder de autochtone huishoudens. Het probleem is het grootst bij Marokkaanse huishoudens. Zij hebben de grootste huishoudens, maar ze wonen niet in grotere woningen. Van deze huishoudens heeft een kwart minder dan één kamer per persoon tot zijn beschikking. Bij de tweede generatie niet-westerse allochtonen is het ruimteprobleem kleiner. Deze huishoudens zijn kleiner.

24


Ontevreden over onderhoud huurwoning Een kwart van de niet-westerse allochtonen vindt de woning slecht onderhouden. Zij hebben overwegend (vier van de vijf huishoudens) een huurwoning. Huurders zijn in het algemeen ontevredener over het onderhoud dan eigenaar-bewoners. Eigenaars hebben het onderhoud van hun woning in eigen hand, terwijl de bewoners van huurwoningen voor een groot deel van het onderhoud afhankelijk zijn van de verhuurder. Aan koopwoningen wordt meer onderhoud gepleegd en verbouwd dan aan huurwoningen. Dat geldt zowel voor het reguliere onderhoud, zoals schilderwerk, onderhoud van de cv- en warmwaterinstallatie en reparaties aan dak, goten en houtwerk, als voor andere werkzaamheden. Binnen de koopsector zijn er weliswaar verschillen tussen niet-westerse allochtonen en autochtonen, maar het is niet zo dat één van beide groepen meer onderhoud pleegt dan de andere. Autochtonen doen wat meer aan regulier onderhoud en, indien nodig, aan werkzaamheden aan de gemeenschappelijke ruimten, niet-westerse allochtonen wat meer aan bouwtechnisch onderhoud en het aanbrengen van nieuwe voorzieningen en verfraaiingen. In de huursector wordt het minste onderhoud gepleegd aan de flats en etagewoningen van oudere datum, precies de woningen waar veel allochtonen wonen. Het gaat daarbij vooral om het reguliere onderhoud en het onderhoud van de gemeenschappelijke ruimten. Veel van dat werk komt voor rekening van de verhuurder.

Minder luxe in de woning De bouwperiode van een woning is een belangrijke graadmeter voor de kwaliteit ervan. Zowel door de invoering van regels en verordeningen als door de beschikbaarheid van nieuwe materialen is de kwaliteit van woningen in de loop van de decennia sterk verbeterd. De veelal oudere woningen van de nietwesterse allochtonen scoren op het punt van de kwaliteit en luxe in de woning lager. Zo woont één op de tien allochtone huishoudens in een slecht geïsoleerde woning. Van de autochtone huishoudens is dat één op de twintig. Van alle isolatiemaatregelen zijn dubbele ramen in de woonkamer in Nederlandse woningen het meest toegepast. Al sinds de jaren tachtig wordt nieuwbouw er standaard van voorzien. Van de niet-westerse allochtonen woont nog 15 procent in een woning zonder dubbelglas in de woonkamer. Spouwmuurisolatie is in tweederde van de woningen aangebracht, maar in minder dan de helft van de woningen van allochtonen. De inrichting van de badkamer is ook een graadmeter voor luxe in de woning. Vier van de vijf allochtone huishoudens hebben alleen de beschikking over


25

een douche. Van de autochtonen beschikt een kwart over de meer luxe combinatie van bad en afzonderlijke douche, van de allochtonen 7 procent.

Een kwart niet tevreden met woonomgeving Bewoners van de vier grote steden, met Rotterdam voorop, en in die steden de bewoners van de wijken met oudere flats zijn minder tevreden over de woonomgeving dan de overige huishoudens in Nederland. Allochtonen en autochtonen verschillen op dit punt niet. Veertig procent van de niet-westerse allochtonen woont in één van de vier grote steden op een flat of in een appartement. Van deze huishoudens is tweederde tevreden met de woonomgeving. Dit is laag in vergelijking met autochtone huishoudens in flats, appartementen en dergelijke in de vier grote steden en ook laag in vergelijking met de huishoudens in een andere woonomgeving. Een kwart van de niet-westerse allochtonen woont in flats buiten de vier grote steden. Deze huishoudens oordelen positiever over hun woonomgeving: driekwart van hen is tevreden. Nog hoger waarderen de allochtonen in rijtjeshuizen buiten de vier grote steden hun woonomgeving. Een kwart van alle niet-westerse allochtonen woont in een dergelijke omgeving en 80 procent van hen is erover te spreken. Toch valt op dat autochtonen die in een vergelijkbare woonomgeving wonen tevredener zijn dan allochtonen. De ontevredenheid neemt toe met de hoeveelheid overlast die bewoners ondervinden van rommel in de woonomgeving en van directe buren, omwonenden en jongeren. Geluidsoverlast en stank, stof en vuil veroorzaken ergernis en verminderen het woongenot. Allochtonen hebben er wat meer last van dan autochtonen. 3.3 Niet tevreden met de woonomgeving, 2002 40

% huishoudens

35 30 25 20 15 10 5 0

Rijtjeshuis

Flat of etage Vier grote steden

Autochtonen

26

Rijtjeshuis Flat of etage Overige gemeenten



Goede voorzieningen in de buurt Allochtonen wonen vooral in een stedelijke omgeving. Zij zijn dan ook minder tevreden over de parkeervoorzieningen en de groenvoorziening in de buurt, die nu eenmaal in een stedelijk woonmilieu minder voorhanden zijn. Maar allochtonen zijn tevredener over het openbaar vervoer, de basisscholen en crèches in de buurt en de speelgelegenheid voor kinderen. Dat zijn namelijk voorzieningen die in een stedelijke, drukbevolkte omgeving vaak beter geregeld zijn. De mening van allochtonen over de voorzieningen in de buurt wijkt op dit punt niet erg af van die autochtonen in een vergelijkbare woonomgeving. Wel is het opmerkelijk dat de tweede generatie kritischer is over de aanwezigheid van voorzieningen dan de eerste. Van de tweede generatie woont één op de vijf huishoudens in één van de vier grote steden en van de eerste generatie één op de drie. Desondanks is de tweede generatie minder te spreken over de aanwezigheid van groen en parkeermogelijkheid, terwijl die voorzieningen buiten de grote steden meer voorhanden zijn.

Angst voor beroving Bewoners van eengezinswoningen hebben meer contact met hun directe buren en met andere buurtgenoten dan bewoners van flats en appartementen. Ook het gevoel van saamhorigheid en veiligheid in de buurt is groter in wijken met eengezinswoningen dan in wijken met flats. Dat patroon zien we zowel bij allochtonen als bij autochtonen. De verschillen tussen de diverse typen woonwijken zijn groter dan tussen de diverse bevolkingsgroepen in die wijken. Niet-westerse allochtonen hebben meer angst om in de buurt overvallen en beroofd te worden. 3.4 Bang om in de buurt lastiggevallen of beroofd te worden, 2002 30

% huishoudens

25 20 15 10

5

0

Rijtjeshuis

Flat of etage Vier grote steden

Autochtonen

Rijtjeshuis Flat of etage Overige gemeenten



27

Graag een andere woning De mindere tevredenheid over de woning en de woonomgeving bij niet-westerse allochtonen komt tot uiting in hun wens om te verhuizen. Eén op de vijf niet-westerse allochtone huishoudens geeft aan beslist binnen twee jaar te willen verhuizen. Slechts één op de veertien autochtone huishoudens heeft dergelijke plannen. Van de niet-westerse allochtone huishoudens wil een ruime meerderheid verhuizen vanwege de woning. Meestal is dat omdat ze hun huidige woning te klein vinden. Ook de woonomgeving wordt in meer dan een kwart van de gevallen opgegeven als verhuisreden. Bij de autochtonen liggen die verhoudingen anders. De woning is maar voor één op de drie reden om te willen verhuizen. Doordat autochtone huishoudens gemiddeld wat ouder zijn, is gezondheid of behoefte aan extra zorg vaker de reden om een andere woning te zoeken. Verhuizen vanwege het werk komt ook vaker voor dan bij niet-westerse allochtonen. 3.5 Redenen van huishoudens om te willen verhuizen, 2002 70

% huishoudens

60 50 40 30 20 10 0

Gezondheid, behoefte aan zorg Autochtonen

Werk/studie

Huidige woning

Huidige woonbuurt


Niet zo makkelijk gevonden Hoewel veel allochtonen graag een andere woning zouden willen, verhuizen zij niet meer dan autochtone huishoudens. Het percentage allochtone huishoudens dat in de afgelopen twee jaar daadwerkelijk doorgestroomd is naar een andere woning bedraagt ongeveer 14. Dat is minder dan de 20 procent die aangaf binnen twee jaar te willen verhuizen. Bij de autochtone huishoudens ligt die verhouding heel anders. Van hen is 11 procent verhuisd, terwijl 7 procent aangaf binnen twee jaar te willen verhuizen.

28


Het feit dat niet-westerse allochtonen minder tevreden zijn over hun woning en hun woonomgeving en dat ze graag een andere woning zouden willen hebben, lijkt bij het daadwerkelijk verhuizen dus een minder grote rol te spelen. Kennelijk is het in de praktijk nog niet zo makkelijk om de woonomstandigheden te veranderen.


29

4. Vaak wat minder gelukkig Niet-westerse allochtonen van de eerste generatie zijn minder gelukkig en tevreden met hun leven dan de autochtone bevolking. Ook ervaren ze hun gezondheid als minder goed, hebben minder frequent contacten met familie en zijn minder actief in het verenigingsleven dan autochtonen en de overige allochtonen. De – nog jonge – tweede generatie niet-westerse allochtonen lijkt veel op de autochtonen. Over het algemeen zijn de inwoners van Nederland nogal content met het leven dat ze leiden. Bijna negen van de tien personen van 12 jaar en ouder omschrijven zichzelf als gelukkig tot erg gelukkig en als tevreden tot buitengewoon tevreden. Maar allochtonen zijn minder gelukkig en tevreden dan autochtonen. Daarbij springt vooral de eerste generatie niet-westerse allochtonen er in negatieve zin uit. Ruim een kwart toont zich minder gelukkig en tevreden. 4.1 Gelukkig en gezond, 2002 100

%

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Eerste generatie Autochtonen

Gelukkig tot erg gelukkig

Tweede generatie

Eerste generatie


Gezondheid: goed tot zeer goed

Tweede generatie


Een of meer langdurige ziekten

Eerste generatie voelt zich minder gezond Ook op het terrein van de gezondheid verschillen allochtonen en autochtonen van elkaar. Vooral de eerste generatie allochtonen ervaart de gezondheid als minder positief: van de niet-westerse eerste generatie omschrijft 63 procent hem als goed tot zeer goed, van de westerse 71 procent. Autochtonen en vooral de tweede generatie niet-westerse allochtonen vinden hun gezondheidstoestand beter. Ook springt de niet-westerse tweede generatie er in positieve zin


31

uit met betrekking tot langdurige ziekten. Slechts een op de zes heeft minstens één langdurige aandoening, terwijl dat bij de andere groepen dubbel zoveel is. Dit wordt echter voor een belangrijk deel veroorzaakt doordat de tweede generatie niet-westerse allochtonen gemiddeld jonger is. Indien met deze leeftijdsfactor rekening wordt gehouden, blijken ze over hun gezondheid iets slechter te oordelen dan autochtonen. Dan blijkt ook dat de niet-westerse tweede generatie niet verschilt van de autochtonen in het aandeel dat een langdurige ziekte heeft. De slechtere gezondheidspositie van de niet- westerse allochtonen die in het buitenland zijn geboren blijft echter gehandhaafd. Contacten in de vrije tijd dragen ook bij aan de tevredenheid over het leven. Allochtonen die zelf in het buitenland zijn geboren, hebben minder frequent contact met familie en vrienden dan de tweede generatie en de autochtone bevolking. Dit geldt vooral voor niet-westerse allochtonen. Opvallend is de hoge score van de niet-westerse tweede generatie bij het contact met vrienden: 92 procent belt, bezoekt of heeft op een andere wijze minstens één keer per week contact met vrienden. Hierbij speelt mee dat deze groep vooral uit jongeren bestaat.

Meer contact met familie en vrienden Activiteiten in verenigingsverband zijn beduidend minder populair dan die met vrienden of familie. Bijna de helft van de autochtonen doet minstens een keer per week iets in een vereniging. Vier van de tien tweede-generatie allochtonen (44 procent van de westerse en 37 procent van de niet-westerse) bezoeken regelmatig een vereniging. In de eerste generatie is dit eenderde van de westerse en eenvijfde van de niet-westerse allochtonen. In zeven van de tien huishoudens is inmiddels een computer aanwezig. Dit geldt zowel voor autochtone als voor allochtone huishoudens. Vooral de tweede generatie niet-westerse allochtonen beschikt over een pc thuis. Zij nemen met 80 procent de koppositie in, terwijl de eerste generatie niet-westerse allochtonen met 57 procent het minst vaak thuis met de computer kan werken. Ook hiervoor is de leeftijd cruciaal: indien er geen leeftijdsverschillen zouden zijn, dan kon 47 procent van de niet-westerse allochtonen die in het buitenland zijn geboren over een computer thuis beschikken, en 55 procent van de nietwesterse allochtonen die in Nederland zijn geboren. De verschillen tussen de westerse allochtonen en autochtonen zouden dan geheel verdwijnen.

32


4.2 Contacten en activiteiten, 2002 100

%


Tweede generatie


1 Keer per week contact met familie

1 Keer per week contact met vrienden

Eerste generatie

Tweede generatie


1 Keer per week verenigingsactiviteiten

4.3 Computerbezit, 2002 100

%


Tweede generatie


Eerste generatie

Tweede generatie


Personal computer in huishouden


33

5. Onderwijs en schoolkleur Niet-westerse allochtonen verlaten het Nederlandse onderwijssysteem gemiddeld met een lager onderwijsniveau dan autochtone leerlingen. Al in het basisonderwijs lopen allochtone leerlingen met laag opgeleide ouders achterstand op. In het voortgezet onderwijs volgen niet-westers allochtone leerlingen vooral de lagere onderwijsniveaus. Op havo en vwo zijn zij ondervertegenwoordigd. Dit heeft weer gevolgen voor hun deelname aan het hoger onderwijs. Weliswaar stromen niet-westerse allochtonen relatief vaker door naar vervolgonderwijs van een hoger niveau, maar zij zijn weinig aanwezig in het hoger beroepsonderwijs of wetenschappelijk onderwijs. De economische studierichtingen en rechten zijn binnen het hoger onderwijs veruit het meest populair. In het schooljaar 2003/’04 had een kwart van de leerlingen in het basisonderwijs (exclusief het speciaal onderwijs) laag opgeleide ouders. Meer dan de helft van die leerlingen was van allochtone herkomst. Allochtone kinderen van wie de ouders een laag opleidingsniveau hebben, komen vaker één of meer jaar later van de basisschool dan autochtone kinderen met laag opgeleide ouders. Van deze groep allochtone kinderen is eenderde wel eens blijven zitten 1), tegen 24 procent van de overeenkomstige autochtone groep en 15 procent van de overige leerlingen. Jongens lopen vaker vertraging op dan meisjes. Gemiddeld komt 21 procent van de jongens en 17 procent van de meisjes later van de basisschool dan gebruikelijk. Dit verschil is het kleinst bij allochtone kinderen met laag opgeleide ouders. 5.1 Vertraging in het basisonderwijs, 2003/’04 40

%

35 30 25 20 15 10 5 0 Totaal

Allochtoon

Autochtoon

Overig

Leerlingen met laag opgeleide ouders

Jongens

Meisjes

Bron: CBS, CFI (OCW).


35

Vaker naar het vmbo Na de basisschool gaan niet-westers allochtone leerlingen vaak naar een schoolsoort van een lager niveau dan autochtone leerlingen, zoals de basis- en kaderberoepsgerichte leerwegen binnen het vmbo. In het schooljaar 2002/’03 deed 47 procent van de niet-westers allochtone eindexamenkandidaten examen op deze schoolsoorten en ging 26 procent van hen op voor het eindexamen 2) havo of vwo. Onder de autochtone leerlingen was dat respectievelijk 30 en 42 procent. Bij de gemengde en theoretische leerweg van het vmbo (te vergelijken met de vroegere mavo) is er niet veel verschil: 28 procent van de autochtonen deed dit examen, tegen 27 procent van de niet-westerse allochtonen. De tweede generatie niet-westerse allochtonen volgt veelal een opleiding van een iets hoger niveau dan de eerste. Leerlingen met een Marokkaanse achtergrond, maar ook die met een Turkse, volgen gemiddeld de laagste opleidingen. Allochtonen afkomstig uit Suriname, de Nederlandse Antillen en Aruba gaan vaker dan Turkse en Marokkaanse allochtonen naar havo en vwo en minder vaak naar de basis- en kaderberoepsgerichte leerwegen van het vmbo. 5.2 Eindexamenkandidaten voortgezet onderwijs naar schoolsoort, 2003 100

%

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Totaal

Autochtonen

Vmbo basis- en kaderberoepsgericht

Havo

Vmbo theoretische en gemengde leerweg

Vwo


Bron: Inspectie van het Onderwijs, CBS, IB-groep.

Minder geslaagden in voortgezet onderwijs Leerlingen van niet-westerse herkomst slagen minder vaak dan autochtone leerlingen voor hun eindexamen in het voortgezet onderwijs. Dat geldt voor alle onderscheiden schoolsoorten, maar het sterkst voor havo en vwo. Daar bedroegen de verschillen in 2003 zo’n 12 procentpunten. Op het vmbo zijn de verschillen kleiner.

36


In alle schooltypen is tussen 1998 en 2002 het percentage geslaagden toegenomen. In 2003 stagneerde deze toename, vooral bij de niet-westers allochtone leerlingen. Daardoor zijn de bestaande verschillen met de autochtone leerlingen nog iets verder toegenomen. Twee veranderingen in het onderwijs maken een vergelijking in de tijd wat lastig. In 1999 werd het studiehuis ingevoerd, de nieuwe tweede-fase structuur voor de bovenbouw van havo en vwo. Dit heeft vooral een groot effect gehad op het aantal havo-eindexamenkandidaten. Dat daalde namelijk van 2000 op 2001 van 44 naar 34 duizend. Bij het vwo waren de eerste studiehuisexamens in 2002. Het aantal vwo-eindexamenkandidaten daalde in dat jaar van 29 naar 26 duizend. Verder is het vmbo ingevoerd als vervanging van het vbo en de mavo. Dit vmbo kent vanaf het derde leerjaar vier leerwegen. Twee niveaus in de leerwegen, de kaderberoepsgerichte en de basisberoepsgerichte leerweg, zijn in de analyses samengenomen. Wat betreft de aantallen en het niveau is deze clustering redelijk te vergelijken met het vroegere vbo. De gemengde en de theoretische leerweg zijn samen redelijk te vergelijken met de vroegere mavo. In het vmbo werden in 2003 de eerste examens nieuwe stijl afgenomen. Bij de basis- en kaderberoepsgerichte leerweg is in 2003 het percentage geslaagden licht gedaald ten opzichte van het vbo uit 2002. Deze daling vond plaats bij alle onderscheiden groepen leerlingen, maar is duidelijk sterker binnen de groep niet-westerse allochtonen en dan nog vooral in de vier grote gemeenten. Tussen het percentage geslaagden van de gemengde en de theoretische leerweg in 2003 en dat van de mavo in 2002 zijn weinig verschillen. 5.3 Slagingspercentages in het voortgezet onderwijs, 2003 100

%

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Vmbo basis- en kaderberoepsgericht

Autochtonen

Vmbo theoretische en gemengde leerweg

Havo

Vwo


Bron: Inspectie van Onderwijs, CBS, IB-groep


37

Bij het vergelijken van dit soort gegevens in de tijd direct na een onderwijsvernieuwing is overigens voorzichtigheid geboden. Niet alleen zijn de nieuwe leerwegen van het vmbo qua niveau niet helemaal te vergelijken met het oude vbo en mavo, ook is het mogelijk dat de leerlingpopulatie verschilt.

Veel doorstroom Na het behalen van hun diploma stroomden in 2003 niet-westerse allochtonen vaker dan autochtonen door naar een voltijd vervolgopleiding. Dit was het geval bij alle schoolsoorten binnen het voortgezet onderwijs. Van de niet-westers allochtone leerlingen die geslaagd zijn voor de gemengde en theoretische leerweg van het vmbo (te vergelijken met de vroegere mavo) stroomde 13 procent door naar de havo en 56 procent naar de beroepsopleidende leerweg (bol, het vroegere mbo); van de autochtonen ging 9 procent naar de havo en 60 procent naar de bol. Van de leerlingen die in het vmbo slaagden voor de basis- en kaderberoepsgerichte leerwegen, ging van de niet-westerse allochtonen 64 procent en van de autochtonen 51 procent door naar de bol. 5.4 Doorstroom van geslaagde examenkandidaten naar voltijd vervolgonderwijs, 2003 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

%

Vmbo basis- Vmbo theoreen kaderbe- tische en geroepsgericht mengde leerweg

Havo

Vwo

Vmbo basis- Vmbo theoreen kaderbe- tische en geroepsgericht mengde leerweg

Autochtonen

Havo

Vwo


Voortgezet onderwijs

Hbo

Beroepsopleidende leerweg

Wo

Overig


De doorstroom van gediplomeerden vanuit de havo naar het vwo is klein, voor zowel niet-westerse allochtonen als autochtonen, evenals de doorstroom naar de bol. Acht van de tien havo-geslaagden stromen direct door naar het hbo. Niet-westerse allochtonen doen dit iets vaker dan autochtonen. Van de geslaagden in het vwo stroomt ongeveer 85 procent direct door naar het hoger onderwijs. Dit percentage is nagenoeg gelijk voor niet-westerse allochtonen en autochtonen. Binnen het hoger onderwijs kiest echter van de nietwesterse allochtonen een veel hoger percentage voor het wetenschappelijk onderwijs dan van de autochtonen.

38


Lage deelname hoger onderwijs Weinig niet-westerse allochtonen volgen hoger onderwijs. In het studiejaar 2002/’03 stonden 417 duizend studenten ingeschreven in het voltijd hoger onderwijs; nog niet één op de tien was van niet-westers allochtone herkomst. Bij een evenredige vertegenwoordiging had dat bijna 16 procent moeten zijn. Aan de doorstroom vanuit havo en vwo naar het hoger beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs ligt dat niet. De directe doorstroom van niet-westerse allochtonen vanuit havo en vwo is juist zeer hoog. De achterstand is het gevolg van het geringe percentage dat havo en vwo volgt. Niet-westerse allochtonen volgden in het studiejaar 2002/’03 wèl vaker een opleiding in het hoger onderwijs dan zeven jaar daarvoor. Zowel absoluut als gerelateerd aan hun aantal in de bevolking is de deelname sinds 1995/’96 gestegen. Maar ook autochtonen zijn relatief vaker een hogere opleiding gaan volgen. In 1995/’96 ging 17 procent van de autochtonen van 19 tot en met 23 jaar (de meeste hbo-studenten vallen in deze leeftijdsgroep) naar het hbo. In 2002/’03 was dat 19 procent. In dezelfde periode groeide het deel van de niet-westerse allochtonen dat het hbo bezocht van 6 tot 9,5 procent. Per saldo hebben de niet-westerse allochtonen dus sinds 1995/’96 wat van hun achterstand ingehaald. Vooral niet-westerse allochtonen van de tweede generatie zorgden hiervoor; het deelnamepercentage van de eerste generatie steeg namelijk maar weinig. 5.5 Jongeren, ingeschreven in het hoger beroepsonderwijs

20

% 19–23-jarigen

18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 1995/’96

1996/’97

1997/’98

1998/’99

1999/’00

2000/’01

2001/’02

2002/’03

Autochtonen Niet westerse allochtonen, 2e generatie Niet westerse allochtonen, 1e generatie Bron: CBS, IB-groep.


39

Binnen het wo is het grootste deel van de ingeschrevenen tussen de 20 en 25 jaar. Volgde in het studiejaar 1996/’97 nog 9 procent van de autochtonen in deze leeftijdsgroep wetenschappelijk onderwijs, in 2002/’03 was dat gestegen tot 11 procent. Onder niet-westerse allochtonen steeg het percentage wo-studenten van 4 naar 5. De niet-westerse allochtonen zijn er dus in het wo, in tegenstelling tot in het hbo, niet in geslaagd wat van hun achterstand in te halen. Het percentage niet-westerse allochtonen van de tweede generatie nam zelfs af. Naar verhouding bleef het aantal allochtonen van Turkse herkomst redelijk constant. Marokkanen, waarvan in 1995/’96 maar 1,6 procent van de 20 tot en met 24-jarigen ingeschreven stond in het wo, haalden wel iets van hun achterstand in. 5.6 Jongeren, ingeschreven in het wetenschappelijk onderwijs

12

% 20–24-jarigen

10 8 6 4 2 0 1995/’96

1996/’97

1997/’98

1998/’99

Autochtonen Niet westerse allochtonen, 2e generatie Niet westerse allochtonen, totaal

1999/’00

2000/’01

2001/’02

2002/’03

Turkije Marokko

Bron: CBS, IB-groep.

De geringere deelname van allochtonen aan het hoger onderwijs leidt tot een geringer aantal gediplomeerden. Naar verhouding behalen autochtonen drie keer zo vaak een diploma in het hoger onderwijs als niet-westerse allochtonen. Bijna 60 procent van de geslaagde niet-westers allochtone hbo-ers behoort tot de tweede generatie. Binnen het wo houden beide groepen elkaar in evenwicht.

Economie erg populair Binnen het hoger beroepsonderwijs is de studie economie het meest populair, bij niet-westerse allochtonen nog veel meer dan bij autochtonen. In het studiejaar 2002/’03 volgde de helft van de niet-westers allochtone hbo-studenten een economische studierichting, van de Turkse en Marokkaanse mannen zelfs zes van de tien. Daarentegen volgde van de autochtonen 35 procent een derge-

40


lijke studie. Overigens kiezen niet-westerse allochtonen binnen het hbo vaker voor een economische studierichting als zij afkomstig zijn van de havo. Met een vwo-diploma op zak kiezen ze vaker voor een opleiding in de sectoren gezondheid en taal en cultuur. Bij de autochtonen zijn de verschillen in studierichting naar vooropleiding over het algemeen minder groot. Na economie is techniek het meest in trek, zowel bij de allochtone als bij de autochtone mannen. Sinds 1995/’96 neemt dit aandeel wel af, vooral bij de nietwesterse allochtonen. Vrouwen, vooral autochtone, kiezen veel minder vaak voor de sector techniek. Niet-westers allochtone vrouwen volgen vaker een opleiding op sociaalagogisch terrein, autochtone vrouwen zijn vaker op de pedagogische opleidingen te vinden. 5.7 Ingeschreven studenten hbo naar sector, 2002/’03 100 90

%

80 70 60 50 40 30 20 10 0

Man

Vrouw

Man Vrouw Niet-westerse allochtonen

Autochtonen Agrarisch

Economisch

Sociaal-agogisch

Technisch

Gezondheid

Kunst

Pedagogisch


Kwart van de vrouwen studeert rechten Binnen het wetenschappelijk onderwijs zijn de studies economie en recht het meest populair onder niet-westers allochtone studenten. Economie is dat het meest bij de mannen (maar ook bij de vrouwen meer dan bij autochtone vrouwen), terwijl rechten vooral bij de vrouwen erg populair is. Ongeveer een kwart van de ingeschreven niet-westers allochtone studentes in het studiejaar 2002/’03 volgde een rechtenstudie. Deze studenten zijn vooral van Turkse en Marokkaanse afkomst; zij hebben relatief iets minder vaak een Surinaamse achtergrond. Niet-westerse allochtonen volgen minder vaak studies in de gebieden “gedrag en maatschappij” en “taal en cultuur”. Een studie in de sector gezondheid wordt


41

door mannen vaker, maar door vrouwen minder vaak gevolgd dan door autochtone mannen, respectievelijk vrouwen. De specifieke beta-studies natuur en techniek worden per saldo iets minder vaak gevolgd door niet-westerse allochtonen. Zij zijn in de sector natuur relatief iets vaker, maar in de sector techniek minder vaak ingeschreven dan autochtone studenten. 5.8 Ingeschreven studenten wo naar HOOP-gebied, 2002/’03 100 90

%

80 70 60 50 40 30 20 10 0

Man

Vrouw

Man Vrouw Niet-westerse allochtonen

Autochtonen Landbouw

Techniek

Economie

Gedrag en maatschappij

Natuur

Gezondheid

Recht

Taal en Cultuur


Gekleurde scholen In de grote steden wonen veel meer allochtonen dan daarbuiten. De scholen zijn daar dan ook meer “gekleurd”. Zo heeft in de vier grote steden de helft van de basisscholen meer dan 50 procent niet-westers allochtone leerlingen. In de rest van Nederland is dat 4 procent. Toch is niet op alle scholen de populatie een exacte weerspiegeling van de bevolking uit de directe omgeving. Bij de keuze van een middelbare school zijn de leerlingen bijvoorbeeld minder aan de directe omgeving gebonden dan bij de basisschool. Ouders kiezen een school op basis van kwaliteit, onderwijsmethode, sfeer, veiligheid en afstand. Diverse onderzoeken wijzen uit dat zowel autochtonen als “beter gesitueerde” allochtonen vaker naar buitengebieden op school gaan. Ouders zijn huiverig voor de grootsteedse sfeer van veelal gekleurde scholen die in hun ogen teveel door achterstandsleerlingen worden bevolkt. Een niet-westers allochtone leerling zit vaak op een sterker “gekleurde” basisschool dan een autochtone of westers allochtone leerling. Zo heeft een niet-westers allochtone leerling op een basisschool in de vier grote steden ge-

42


5.9 Basisscholen naar aandeel niet-westers allochtone leerlingen, 2003/’04 100

% scholen

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Nederland

Amsterdam

Rotterdam

Den Haag

50–80% Niet-westers

<50% Niet-westers

Utrecht

Overig Nederland

>80% Niet-westers


middeld 73 procent niet-westers allochtone medeleerlingen. Een autochtone of westers allochtone leerling heeft 27 procent niet-westers allochtone schoolgenoten, bijna 3 keer zo weinig. Buiten de vier grote steden verschilt dit een factor 5. 5.10 Niet-westers allochtone schoolgenoten op basisscholen, 2003/’04 80

% niet-westers allochtone schoolgenoten

70 60 50 40 30 20 10 0 Autochtone/westers allochtone leerling

Niet-westers allochtone leerling

Nederland

Rotterdam

Utrecht

Amsterdam

Den Haag

Overig Nederland


Iets meer dan de helft van de leerlingen op de basisscholen in Amsterdam en Rotterdam zijn van niet-westers allochtone herkomst. In Rotterdam is echter het aandeel “zwarte scholen” groter. Daar is op bijna 60 procent van de basisscholen meer dan de helft van de leerlingen van niet-westers allochtone her-


43

komst. Op 40 procent van de scholen zijn acht van de tien leerlingen nietwesters allochtoon. In Den Haag is even minder dan de helft van de leerlingen op basisscholen nietwesters allochtoon. Het aandeel “zwarte” scholen is ook wat minder groot dan in Amsterdam en Rotterdam. Maar de gemiddelde niet-westers allochtone leerling op een Haagse basisschool heeft 75 procent schoolgenoten die ook niet-westers allochtoon zijn, en dat percentage is het hoogst van alle onderscheiden gebieden. Daarentegen zitten autochtonen en westerse allochtonen in Den Haag op relatief weinig “gekleurde” scholen. Dit duidt op een wat hogere segregatie. Waarschijnlijk zijn de niet-westers allochtone leerlingen in Den Haag meer geconcentreerd in bepaalde buurten en wijken. Ook binnen de scholen voor voortgezet onderwijs is sprake van segregatie 3). Deze is, net als bij de basisscholen, voor een groot deel het gevolg van de ruimtelijke segregatie in Nederland. Niet-westerse allochtonen op het vbo bijvoorbeeld, zitten in de grote steden gemiddeld met 73 procent andere nietwesterse allochtonen in een examenklas. In de rest van Nederland is dat 24 procent. Bij autochtone vbo-ers liggen deze percentages op 44 en 11. Verder laten de cijfers nog eens duidelijk zien dat de deelname van niet-westers allochtone leerlingen per schoolsoort nogal verschilt. Het percentage niet-westerse allochtonen onder de eindexamenkandidaten vwo bedroeg 7, terwijl op het vbo 20 procent van de eindexamenkandidaten van niet-westers allochtone herkomst was. De verhouding in de gemiddelde “schoolkleur” van niet-westers allochtone en autochtone leerlingen loopt echter voor de verschillende schooltypen weinig uiteen, wanneer rekening wordt gehouden met de ongelijke deelname per schoolsoort. Dit betekent dat de segregatie op scholen voor vbo en mavo niet sterker is dan op havo- en vwo-scholen. 5.11 Niet-westers allochtone klasgenoten van eindexamenkandidaten voortgezet onderwijs, 2003/’04 80

% niet-westers allochtone schoolgenoten

70 60 50 40 30 20 10 0

Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Utrecht

Overig Nederland

Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Utrecht

Autochtone leerling

Vwo

Havo

Overig Nederland

Niet-westers allochtone leerling

Mavo

Vbo


44


Noten in de tekst 1)

2)

3)

Niet alle kinderen die op een latere leeftijd dan gebruikelijk van de basisschool komen, hebben één of meer klassen gedoubleerd. Een klein aantal van hen zal tussentijds zijn ingestroomd in een klas met jongere klasgenoten. De vergelijking tussen de soorten voortgezet onderwijs die de verschillende herkomstgroeperingen volgen, maakt gebruik van de aantallen eindexamenkandidaten. Niet-westerse allochtonen zijn echter oververtegenwoordigd bij de “drop-outs”, de leerlingen die het onderwijs verlaten voordat zij examen doen. Daardoor is het op basis van aantallen eindexamenkandidaten geschetste beeld iets te positief. In het voortgezet onderwijs is de gemiddelde “schoolkleur” per schoolsoort bepaald met behulp van de aantallen eindexamenkandidaten in 2002.


45

6. Jongeren hoger opgeleid Niet-westerse allochtonen zijn lager opgeleid dan autochtonen. Van de allochtonen is ongeveer zes op de tien laag opgeleid, van de autochtonen vier op de tien. Bij beide bevolkingsgroepen is het onderwijsniveau licht toegenomen tussen 1997 en 2002. Van de grote herkomstgroepen zijn de Surinamers en Antillianen beter opgeleid dan Turken en Marokkanen. De tweede generatie van 25–34 jaar heeft een beduidend hoger onderwijsniveau dan dezelfde leeftijdsgroep in de eerste generatie. Het hoogst behaalde onderwijsniveau van de autochtone en niet-westerse allochtone bevolking neemt licht toe. Tussen de perioden 1997–1999 en 2000–2002 is het aandeel laagopgeleiden gedaald, terwijl het aandeel hoogopgeleiden is gestegen. Bij zowel autochtonen als allochtonen daalde het aandeel laagopgeleiden met 1 procentpunt en steeg het aandeel hoogopgeleiden eveneens met ongeveer 1 procentpunt. 6.1 Het onderwijsniveau van de bevolking van 15–64 jaar naar herkomstgroepering 100

%

80

60

40

20

0

Autochtonen


Autochtonen

1997–1999 Bo, mavo, vbo

Niet-westerse allochtonen 2000–2002

Havo, vwo, mbo

Hbo, wo

Enquête Beroepsbevolking De cijfers die in dit hoofdstuk zijn gebruikt, zijn afkomstig uit de Enquête Beroepsbevolking (EBB). De EBB is een steekproefonderzoek, waarvoor jaarlijks van ongeveer 100 duizend personen gegevens over hun onderwijshistorie worden verzameld. Hoewel het dus gaat om een grote enquête, hebben de uitkomsten een onnauwkeurigheidsmarge. Om een zo betrouwbaar mogelijk beeld te krijgen van de allochtonen in Nederland is gebruik gemaakt van driejaarsgemiddelden.


47

Allochtone mannen en vrouwen beiden laag opgeleid Mannen zijn hoger opgeleid dan vrouwen, dit geldt zowel voor de autochtone als de niet-westers allochtone bevolking. De verschillen tussen autochtone mannen en vrouwen wat betreft het opleidingsniveau zijn echter wel steeds kleiner geworden. Binnen de groep van 25–34 jaar is dit verschil tussen mannen en vrouwen zelfs geheel verdwenen. Bij allochtonen is het beeld anders. Ze zijn relatief laag opgeleid en dit geldt voor mannen en vrouwen in gelijke mate. Er is dan ook weinig verschil in onderwijsniveau tussen mannen en vrouwen, ook niet in de groep van 25–34 jaar. Allochtone mannen zijn dus even laag opgeleid als allochtone vrouwen. 6.2 Het onderwijsniveau van de bevolking van 25–34 jaar naar geslacht en herkomstgroepering 100

%

80

60

40

20

0

Mannen

Vrouwen

Mannen

Vrouwen

1997–1999 Autochtonen

2000–2002

Bo, mavo, vbo

Havo, vwo, mbo

Mannen

Vrouwen

1997–1999 Niet-westerse allochtonen

Mannen

Vrouwen

2000–2002

Hbo, wo

Minder verschillen naar leeftijd bij allochtonen Het aandeel laagopgeleiden binnen de autochtone bevolking is afgenomen. Het opleidingsniveau van de autochtone bevolking is daardoor toegenomen. Onder de personen van 25–34 jaar is het aandeel laagopgeleiden het kleinst. Ongeveer een op de vijf van hen heeft een opleiding op hoogstens vbo-niveau. Onder degenen van 55–64 jaar is het aandeel laagopgeleiden met ongeveer de helft het grootst. In de groep van 25–64 jaar worden ieder jaar de 64-jarigen vervangen door de mensen die 25 jaar zijn geworden. Hierdoor stijgt het onderwijsniveau van de autochtone bevolking gestaag. Onder allochtonen zijn de verschillen tussen de leeftijdsgroepen veel beperkter. Zowel onder de personen van 25–34 jaar als die van 35–44 jaar was het aandeel laagopgeleiden in de periode 2000–2002 iets groter dan de helft. In de

48


groep van 55–64 jaar was dit ongeveer driekwart. Bij de jongere niet-westerse allochtonen (25–34 jaar) is de groep middelbaar opgeleiden duidelijk groter dan in de oudere leeftijdsgroepen. 6.3 Het onderwijsniveau van de bevolking van 15–64 jaar naar leeftijd en herkomstgroepering 100

%

80

60

40

20

0

15–24 jaar

25–34 jaar

35–44 jaar

45–54 jaar

55–64 jaar

15–24 jaar

Autochtonen Bo, mavo, vbo 2000–2002

25–34 35–44 45–54 jaar jaar jaar Niet-westerse allochtonen

Havo, vwo, mbo 2000–2002

55–64 jaar

Hbo, wo 2000–2002

Surinamers en Antillianen hoger opgeleid Het onderwijsniveau van Turken en Marokkanen verschilt nauwelijks van elkaar. Voor beide groepen geldt dat ongeveer driekwart van de bevolking hoogstens een opleiding in het basisonderwijs (bo), mavo of voorbereidend beroepsonderwijs (vbo) heeft voltooid. Het onderwijsniveau van Surinamers en Antillianen wijkt duidelijk af van dat van Turken en Marokkanen. Ongeveer de helft van de Surinamers en Antillianen heeft hoogstens een opleiding voltooid van het niveau bo, mavo of vbo. Ook het aandeel hoogopgeleiden verschilt aanzienlijk. Het percentage Antillianen en Surinamers met een hboof wo-diploma ligt ongeveer drie keer zo hoog als onder Turken en Marokkanen. In vergelijking met de autochtone bevolking zijn Antillianen en Surinamers wel iets lager opgeleid. Maar wat betreft het aandeel hoogopgeleiden lijken Surinamers en Antillianen wel meer op de autochtonen dan op de Turken en Marokkanen.

Eerste generatie lager opgeleid Binnen de verschillende leeftijdsgroepen zijn er grote verschillen in opleidingsniveau tussen allochtonen van de eerste en de tweede generatie. Zo blijkt dat de tweede generatie van 25–34 jaar ongeveer twee keer zo vaak een hoog onderwijsniveau heeft als de eerste generatie van dezelfde leeftijd. Deze leef-


49

6.4 Het onderwijsniveau van de bevolking van 15–64 jaar naar herkomstgroepering, 2000–2002 100

%

80

60

40

20

0

Autochtonen

Bo, mavo, vbo

Turkije

Havo, vwo, mbo

Marokko

Suriname en Ned. Antillen

Overig nietwesters

Hbo, wo

tijdsgroep in de tweede generatie bestaat voor een groot deel uit Surinamers en Antillianen die over het algemeen wat hoger zijn opgeleid. Voor de oudere leeftijdsgroepen is het verschil tussen de eerste en tweede generatie nog groter. Het aantal tweede generatie allochtonen van 35 jaar of ouder is echter beperkt. 6.5 Het onderwijsniveau van de niet-westerse allochtonen van 15–64 jaar naar leeftijd en generatie, 2000–2002 100

%

80

60

40

20

0 Tweede Eerste Tweede Eerste Tweede Eerste generatie generatie generatie generatie generatie generatie 25–34 jaar 35–44 jaar 15–24 jaar Bo, mavo, vbo

50

Havo, vwo, mbo

Eerste Tweede generatie generatie 45–54 jaar

Eerste Tweede generatie generatie 55–64 jaar

Hbo, wo


7. Vaker werkloos In 2003 is de arbeidsdeelname van niet-westerse allochtonen gedaald. De arbeidsdeelname onder Surinamers is relatief hoog, zes van de tien hebben een baan. Daarentegen werkten in 2003 slechts vier van de tien Marokkanen. De stijging van de werkloosheid in 2003 heeft allochtonen meer getroffen dan autochtonen. De werkloosheid onder nietwesterse allochtonen blijft aanzienlijk hoger dan die onder autochtonen en westerse allochtonen. Niet-westerse allochtonen behoren minder vaak tot de werkzame beroepsbe1) volking dan westerse allochtonen en autochtonen. In 2003 had minder dan de helft van de niet-westerse allochtonen werk voor ten minste twaalf uur per week. Er zijn wel grote verschillen in arbeidsparticipatie tussen de groepen nietwesterse allochtonen onderling. Van de Marokkanen had 41 procent werk, van de Turken 46 procent. Surinamers hebben een veel hogere arbeidsparticipatie, ruim zes van de tien hadden een betaalde baan. Autochtonen hebben de hoogste arbeidsparticipatie, bijna zeven van de tien hadden werk. 7.1 Netto arbeidsparticipatie van personen van 15–64 jaar naar herkomstgroepering

Autochtonen Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen w.o. Suriname Ned. Antillen/Aruba Turkije Marokko 0

10

20

30

40

50

60

70 %

2001

2002

2003

Arbeidsdeelname niet-westerse allochtonen gedaald De afgelopen jaren is de arbeidsdeelname van zowel autochtonen als allochtonen toegenomen. In de periode 1996–2001 is de arbeidsparticipatie van nietwesterse allochtonen sterker gestegen dan die van autochtonen en westerse allochtonen. Had in 1996 nog 40 procent van de niet-westerse allochtonen een


51

baan, in 2001 was dat 50 procent. De gunstige arbeidsmarkt in deze periode heeft ertoe geleid dat de verschillen in arbeidsdeelname tussen autochtonen en allochtonen kleiner werden. In 2002 en 2003 werden deze verschillen niet verder verkleind. De arbeidsdeelname van autochtonen is vrijwel gelijk gebleven, terwijl de arbeidsdeelname van niet-westerse allochtonen is gedaald. 7.2 Index van netto arbeidsparticipatie van personen van 15–64 jaar naar herkomstgroepering

130

1996=100

125 120 115 110 105 100 1996

1997 Autochtonen

1998

1999 Westerse allochtonen

2000

2001

2002

2003

Niet westerse allochtonen

Man-vrouw verschillen grootst bij Turken en Marokkanen Zowel autochtone als allochtone mannen werkten in 2003 ongeveer anderhalf keer zo vaak als vrouwen. Bij de autochtonen had ruim de helft van de vrouwen een baan, terwijl van de autochtone mannen driekwart werkte. Tussen de niet-westerse allochtonen onderling waren er echter wel grote verschillen. Zo hadden van Turken en Marokkanen, mannen twee keer zo vaak een baan als vrouwen. Bij Surinamers, Antillianen en Arubanen daarentegen zijn de verschillen in arbeidsdeelname tussen mannen en vrouwen niet zo groot.

Marokkaanse, Antilliaanse en Arubaanse jongeren werken minder vaak De arbeidsdeelname onder 15–24-jarigen was met 45 procent het hoogst onder autochtonen. Van de westerse allochtone jongeren behoorde 42 procent in 2003 tot de werkzame beroepsbevolking en van de niet-westerse jongeren 29 procent. Turkse en Surinaamse jongeren hebben vaker werk dan Marokkaanse, Antilliaanse en Arubaanse jongeren. Van Turken en Surinamers van 15–24 jaar werkt eenderde. Bij de overige niet-westerse allochtonen jongeren gaat het om ruim een kwart.

52


7.3 Netto arbeidsparticipatie van personen van 15–64 jaar naar herkomstgroepering en geslacht, 2003

Totaal Autochtonen Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen w.o. Turkije Marokko Suriname Ned. Antillen/Aruba 0

10

20

30

40

50

60

70

80 %

Man

Vrouw

Staat 7.1 Netto arbeidsparticipatie naar herkomstgroepering en leeftijd, 2003 15–24 jaar

25–34 jaar

35–44 jaar

45–54 jaar

55–64 jaar

Totaal

44,8 41,8 29,2

85,9 77,6 56,3

81,2 74,5 60,1

76,0 72,9 55,2

39,3 38,0 27,2

67,3 63,2 48,6

33,3 27,7 34,9 26,9

54,9 53,7 72,8 62,8

53,5 51,4 81,1 66,6

40,2 36,4 64,6 66,4

16,9 12,5 32,7 41,3

45,8 41,4 61,2 53,6

%

Autochtonen Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen w.o. Turkije Marokko Suriname Ned. Antillen/Aruba

Tweede generatie vergelijkbaar met eerste generatie De arbeidsdeelname van de eerste generatie westerse allochtonen ligt een stuk lager dan die van de tweede generatie. Van de eerste generatie westerse allochtonen heeft bijna zes op de tien een betaalde baan. Van de tweede generatie heeft bijna zeven op de tien een betaalde baan. Onder de niet-westerse allochtonen is het verschil in arbeidsdeelname tussen de eerste en de tweede generatie veel kleiner. Bij zowel de eerste als de tweede generatie blijft de arbeidsdeelname onder de 50 procent.


53

Werkloosheid stijgt In 2003 is de werkloosheid zowel onder autochtonen als allochtonen gestegen. Het afgelopen jaar steeg het werkloosheidspercentage van autochtonen van ruim 3 naar ruim 4 procent. Onder niet-westerse allochtonen steeg de werkloosheid van bijna 11 naar ruim 14 procent. De stijging van de werkloosheid heeft allochtonen dan ook meer getroffen dan autochtonen. Net als in de voorgaande jaren waren niet-westerse allochtonen in 2003 ruim driemaal zo vaak werkloos als autochtonen. 7.4 Werkloosheid van personen van 15–64 jaar naar herkomstgroepering

Autochtonen Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen w.o. Marokko Turkije Ned. Antillen/Aruba Suriname 0

2

4

6

8

10

12

14

16

18 %

2001

2002

2003

Vanaf midden jaren negentig daalde de werkloosheid. Vooral onder niet-westerse allochtonen is de werkloosheid in deze periode vrij fors gedaald. Waren in 1996 nog ruim twee op de tien niet-westerse allochtonen werkloos, in 2001 was dit gedaald naar minder dan één op de tien. Daarna is de werkloosheid weer gaan stijgen. In 2003 is het niveau van de werkloosheid onder niet-westerse allochtonen weer ongeveer gelijk aan het niveau van 1999. De werkloosheidsverschillen tussen de verschillende groepen niet-westerse allochtonen zijn in 2003 groter geworden. In 2002 was het verschil tussen de Marokkanen, de groep met de hoogste werkloosheid, nog maar twee procentpunten met de Surinamers, de groep met de minste werklozen. In 2003 bedroeg dit verschil zeven procentpunten. In 2003 is 17 procent van de Marokkanen, Antillianen en Arubanen werkloos, 14 procent van de Turken en 10 procent van de Surinamers.

54


7.5 Index van werkloosheid van personen van 15–64 jaar naar herkomstgroepering

110

1996=100

100 90 80 70 60 50 40 30 1996

1997

1998

Autochtonen

1999

2000


2001

2002

2003


Niet-westerse allochtone mannen en vrouwen vrijwel even vaak werkloos Autochtone vrouwen zijn vaker werkloos dan autochtone mannen. Onder zowel de westerse als de niet-westerse allochtonen zijn vrouwen ongeveer even vaak werkloos als mannen. Antilliaanse vrouwen zijn minder vaak werkloos dan mannen. Twee op de tien Antilliaanse mannen en één op de tien Antilliaanse vrouwen waren in 2003 werkloos. Bij de Turken zien we het omgekeerde beeld. Bij deze groep is de werkloosheid onder vrouwen hoger dan die onder mannen. 7.6 Werkloosheid van personen van 15–64 jaar naar herkomstgroepering en geslacht, 2003

Autochtonen Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen w.o. Turkije Marokko Suriname Ned. Antillen/Aruba 0

5 Vrouw


10 Man

15

20

25 %

55

Werkloosheidsverschillen bij jongeren minder groot Jongeren zijn vaker werkloos dan personen van 25 jaar en ouder. Dit geldt zowel voor autochtonen als voor allochtonen. De hogere werkloosheid onder jongeren hangt samen met de instroom op de arbeidsmarkt. Schoolverlaters hebben vaak enige tijd nodig om een baan te vinden. In 2003 was onder nietwesterse allochtone jongeren de werkloosheid tweemaal zo hoog als onder autochtone jongeren. Onder de bevolking van 25 jaar of ouder waren niet-westerse allochtonen ruim driemaal zo vaak werkloos als autochtonen. Het verschil tussen autochtonen en niet-westerse allochtonen was bij jongeren dus kleiner dan bij personen van 25 jaar of ouder. Vanaf midden jaren negentig is ook bij jongere niet-westerse allochtonen de werkloosheid vrij fors gedaald. Was in 1996 nog 34 procent werkloos, in 2001 was dit gedaald naar 14 procent. Daarna is de werkloosheid onder niet-westerse allochtone jongeren weer gaan stijgen, tot 21 procent in 2003. In 1996 was de werkloosheid onder niet-westerse jongeren nog driemaal zo hoog als die onder autochtone jongeren. In 2003 zijn ze nog tweemaal zo vaak werkloos. De positie van allochtone jongeren is dan ook verbeterd vanaf midden jaren negentig. De werkloosheid onder autochtone jongeren is al sinds 2001 weer aan het stijgen, terwijl deze bij niet-westerse allochtone jongeren pas sinds 2002 weer stijgt. 7.7 Index van werkloosheid van personen van 15–24 jarigen naar herkomstgroepering

110

1996=100

100 90 80 70 60 50 40 30 1996

1997

1998

Autochtonen

1999


2000

2001

2002

2003


Noot in de tekst 1)

56

Iemand behoort tot de werkzame beroepsbevolking wanneer hij of zij betaald werk heeft voor ten minste twaalf uur per week. Het aandeel werkenden wordt uitgedrukt in de netto arbeidsparticipatie.


8. Werken in bestuur en zorg De uitzendbranche is van oudsher een belangrijke werkgever voor niet-westerse allochtonen van de eerste generatie. Bij de teruggang in de werkgelegenheid van de afgelopen jaren verloor de uitzendbranche als een van de eersten terrein. Verloor de eerste generatie niet-westerse allochtonen nu ook massaal hun werk? De jongere tweede generatie werkt voornamelijk in de detailhandel. De werkgelegenheid in de detailhandel groeide de laatste jaren nog door. Was de tweede generatie niet-westerse allochtonen in 2002 nog zeker van hun baan? Van de niet-westerse allochtonen met een baan is het merendeel van de eerste generatie. In 2002 was 78 procent van de niet-westers allochtone werknemers van de eerste generatie. Dit zijn 420 duizend personen. De tweede generatie allochtonen met een baan was nog geen derde deel hiervan, namelijk bijna 120 duizend personen. Van deze tweede generatie is de groep met twee buitenlandse ouders het grootst. Deze groep telde twee maal zo veel werknemers als de groep met maar één buitenlandse ouder. 8.1 Niet-westerse allochtonen met een baan naar generatie, 2002

7%

Eerste generatie Tweede generatie, beide ouders geboren in buitenland

15%

Tweede generatie, één ouder geboren in buitenland

78%

Werknemersaandeel tweede generatie gegroeid Tot het eind van 2002 groeide de werkgelegenheid in Nederland nog sterker dan de bevolking. Er waren wel verschillen in bevolkingsgroei en banengroei tussen autochtonen en allochtonen. Zo was er vrijwel geen bevolkingsgroei


57

van autochtonen van 15–64 jaar tussen 1999 en 2002, terwijl het aantal banen van deze groep in deze periode met 4 procent toenam. Het werknemersaandeel van de autochtone bevolking groeide dus. Voor de eerste generatie niet-westerse allochtonen pakte het in deze periode anders uit. Het aantal personen van de eerste generatie (15–64 jaar) groeide met 14 procent, terwijl het aantal banen met 13 procent groeide. Voor deze groep bleef het werknemersaandeel dus vrijwel gelijk. De tweede generatie (15–64 jaar) is bezig met een snelle opmars op de arbeidsmarkt. Deze groep groeide tussen 1999 en 2002 met 37 procent, maar het aantal banen voor hen groeide met 41 procent nog sneller dan de bevolking. Het aandeel werkenden van de tweede generatie allochtonen is dus gegroeid. 8.2 Aantal werknemers en bevolking naar herkomst en generatie

150

1999=100

140 130 120 110 100 90 80 70 1999

2000

2001

2002

Niet-westerse werknemers, tweede generatie (twee buitenlandse ouders) Niet-westerse bevolking, tweede generatie (twee buitenlandse ouders) Niet-westerse werknemers, eerste generatie Niet-westerse bevolking, eerste generatie Autochtone werknemers Autochtone bevolking

Werknemers Werknemers zijn in Nederland woonachtige personen met een baan in loondienst. In dit artikel is als leeftijdsafbakening uitgegaan van 15–64 jaar. De peildatum is de laatste werkdag in oktober. In deze analyse zijn alle banen verwerkt waarvoor loon is betaald. De verhouding tussen het aantal werknemers en de bevolking in een groep wordt aangeduid met werknemersaandeel. Het werknemersaandeel wijkt af van de arbeidsparticipatie. Deze laatste gaat uit van de verhouding tussen het aantal mensen met betaald werk van twaalf uur of meer per week en de bevolking. Zelfstandigen tellen hierbij dus mee, terwijl mensen met betaald werk van minder dan twaalf uur niet meetellen. Juist vanwege de kleine baantjes is het werknemersaandeel van jongeren 15–24 jaar hoger dan de arbeidsparticipatie.

58


Industrie en uitzendbureau voor eerste generatie Bedrijfstakken waar al jaren veel niet-westerse immigranten werken zijn de industrie en de uitzendbranche. In 1999 werkte 17 procent van de niet-westerse allochtonen van de eerste generatie in de industrie. Bij de uitzendbureaus werkte een bijna even groot aandeel van 14 procent. De industrie verloor tussen 1999 en 2002 een deel van de werkgelegenheid, maar al eerder vielen er harde klappen bij de uitzendbureaus. In tijden van economische recessie worden allereerst de uitzendkrachten naar huis gestuurd. Dat is een makkelijke, snelle en effectieve maatregel om banen te schrappen. De allochtonen van de eerste generatie verloren dan ook inderdaad in groten getale hun uitzendbaan. In 2002 werkte er nog slechts drie kwart van de eerste generatie allochtonen bij een uitzendbureau in vergelijking met 1999. Dat was een afname van 53 duizend tot 40 duizend banen. 8.3 Niet-westerse allochtone werknemers naar enkele bedrijfstakken

150

1999=100

140 130 120 110 100

-

90 80 70 1999

2000

2001

2002

Openbaar bestuur, eerste generatie Alle bedrijfstakken, eerste generatie Openbaar bestuur, totaal Uitzendbureaus, eerste generatie Uitzendbureaus, totaal

Het totaal aantal banen van de eerste generatie is echter gestegen tussen 1999 en 2002. De eerste generatie heeft dan wel minder banen als uitzendkracht, maar op andere gebieden groeide voor hen de werkgelegenheid. In het openbaar bestuur werden mensen aangenomen, en vaker dan gemiddeld kon hier een eerste generatie allochtoon aan de slag. In 1999 waren er 18 duizend eerste generatie allochtonen werkzaam in het openbaar bestuur, in 2002 was dit gegroeid tot 24 duizend. Een dergelijke groei gold ook voor het onderwijs en de gezondheidszorg. De banengroei in deze bedrijfstakken compenseerde voor een groot deel het banenverlies van de eerste generatie bij de uitzendbureaus.


59

Tweede generatie begint aan loopbaan De groep van de tweede generatie niet-westerse allochtonen met twee buitenlandse ouders is vijf keer zo klein als de eerste generatie. Zij werkten in 1999 vaak in de detailhandel: met 13 duizend werknemers was dit 21 procent van deze bevolkingsgroep. Dit zullen regelmatig bijbaantjes zijn geweest. Tenslotte is dit een jonge bevolkingsgroep met een heel groot aandeel van scholieren, studenten en schoolverlaters. Bijna 80 procent van hen is tussen de 15 en 25 jaar. In de detailhandel gingt het tussen 1999 en 2002 redelijk goed met de werkgelegenheid. De aantallen banen van de tweede generatie niet-westerse allochtonen namen daar dan ook toe in deze periode. In 2002 werkten ruim 16 duizend allochtonen van de tweede generatie in de detailhandel, 3 duizend meer dan in 1999. 8.4 Niet-westerse allochtone werknemers naar enkele bedrijfstakken

220

1999=100

200 180 160 140 120 100 80 1999

2000

2001

2002

Gezondheidszorg, tweede generatie (twee buitenlandse ouders) Alle bedrijfstakken, tweede generatie (twee buitenlandse ouders) Detailhandel, tweede generatie (twee buitenlandse ouders) Gezondheidszorg, totaal Detailhandel, totaal

Procentueel gezien is de groei van het aantal banen voor de tweede generatie in de detailhandel echter niet bijzonder hoog. Deze banengroei was vooral hoog in de gezondheidszorg, en ook bij het openbaar bestuur, het onderwijs en het openbaar vervoer en wegvervoer. In 1999 werkten er nog geen 3 duizend tweede generatie niet-westerse allochtonen in de gezondheidszorg, in 2002 is dit gegroeid tot bijna 6 duizend. De tweede generatie is een jonge bevolkingsgroep. Met de loop van de jaren komen er ook meer schoolverlaters op de arbeidsmarkt met een voltooide opleiding. In aansluiting op hun opleiding komen zij in aanmerking voor meer en andere banen in diverse bedrijfstakken. In deze bevolkingsgroep is er ook nog nauwelijks uitstroom van werknemers naar pensioen. Dit verklaart voor een groot deel de toename van het aantal personen met een baan, maar niet alles. Het aantal banen stijgt procentueel sterker dan de aantallen in de bevolkingsgroep. Dat betekent dat het aandeel werknemers van deze groep ook stijgt.

60


Nieuwe banen ook voor allochtonen Hoewel het met de uitzendbranche slecht ging in 2002, bleef de werkgelegenheid van de eerste generatie niet-westerse allochtonen min of meer stabiel. Deze groep had in 2002 inderdaad minder banen van uitzendwerk dan voorheen, maar in andere bedrijfstakken groeide hun aantal banen. Dat gold vooral in de niet-commerciële dienstverlening, zoals het openbaar bestuur, het onderwijs en de gezondheidszorg. Wel groeide het aantal banen van de eerste generatie allochtonen relatief minder dan bij de autochtonen. De tweede generatie van niet-westerse allochtonen bleef in de periode 1999–2002 in belangrijke mate in de detailhandel werken. Immers, ieder jaar komen er jongeren van de tweede generatie op de arbeidsmarkt die een bijbaan zoeken of als schoolverlater meteen aan de slag willen. Zij vinden veelal een baan in de detailhandel. Daarnaast liftte de tweede generatie ook mee op de groei van de werkgelegenheid in de gezondheidszorg, het openbaar bestuur en het onderwijs. De werkgelegenheid voor niet-westerse allochtonen is dus niet te voorspellen enkel door het volgen van de traditioneel ‘allochtone’ bedrijfstakken als industrie, uitzendbureau’s en detailhandel. Tussen 1999 en 2002 maakte de eerste generatie allochtonen de overstap van uitzendwerk naar andere bedrijfstakken. De tweede generatie maakte in dezelfde periode haar ‘echte’ entree op de arbeidsmarkt in diverse andere bedrijfstakken dan alleen de detailhandel. Beide generaties hebben geprofiteerd van de banengroei in de niet-commerciële dienstverlening.


61

9. Inkomen van gezinnen Turkse en Marokkaanse paren met kinderen hebben ongeveer 30 procent minder inkomen dan vergelijkbare autochtone paren. Onder de jongere generatie Turkse en Marokkaanse paren met kinderen is deze achterstand 20 tot 25 procent. Het inkomen van Surinaamse paren met kinderen ligt 11 procent onder dat van autochtonen. Tussen autochtone en Surinaamse eenoudergezinnen is het verschil 5 procent. Voor de jongere generatie Surinaamse gezinnen is ook dit kleine inkomensverschil verdwenen. Nederland telde in 2001 ruim 6,9 miljoen particuliere huishoudens. Iets minder dan een kwart daarvan bestond uit paren met minderjarige kinderen. Daarnaast was bijna één op de vijfentwintig huishoudens in Nederland een eenoudergezin. Het gemiddeld besteedbaar jaarinkomen van paren met kinderen in Nederland lag in 2001 op bijna 37 duizend euro. Voor eenouderzinnen lag dit bijna 17 duizend euro lager. 9.1 Hoogte inkomen huishoudens, 2001* 120

(autochtonen=100)

100 80 60 40 20 0 Paar met kind(eren)

Eenoudergezin


Suriname

Turkije


Antillen/Aruba

Marokko

Turken en Marokkanen leven naar verhouding vaker in een huishouden dat bestaat uit een paar met kinderen. Van de totale bevolking maakt twee van de vijf personen deel uit van een paar met kinderen, onder Turken en Marokkanen is dit ruim de helft. In 2001 lag het besteedbaar huishoudensinkomen van Turkse paren met kinderen op 26 duizend euro, ofwel 30 procent onder dat van autochtone paren. Voor Marokkaanse paren was het verschil nog iets groter. Surinaamse paren met kinderen hadden gemiddeld een inkomen van bijna 34 duizend euro; dat is 11 procent minder dan bij autochtonen.


63

Surinamers en Antillianen leven naar verhouding vaker in een eenoudergezin en minder vaak in een huishouden dat bestaat uit een paar met kinderen. Eén op de zes Antilliaanse en Surinaamse kostwinners is een eenouder. Het besteedbaar inkomen van Surinaamse eenoudergezinnen is 5 procent lager dan dat van autochtone eenoudergezinnen. Met minder dan 17,5 duizend euro lag het inkomen van Antilliaanse eenoudergezinnen 15 procent onder dat van autochtonen. Voor Marokkaanse en Turkse eenoudergezinnen lag het besteedbaar inkomen 10 respectievelijk 16 procent onder dat van autochtonen.

Turkse en Marokkaanse gezinnen minder vaak betaald werk Het inkomen van een huishouden hangt sterk af van opleidingsniveau en inkomensbron van de hoofdkostwinner. Zo gaat een hogere opleiding vaak samen met een hoger inkomen. Andersom gaat een uitkering vaak gepaard met een relatief laag huishoudensinkomen. Het lagere inkomen van Turkse en Marokkaanse paren met kinderen valt dan ook voor een deel terug te voeren op hun lagere opleidingsniveau en hun hieraan gerelateerde lagere arbeidsparticipatie. Bij autochtone paren met kinderen had 97 procent van de kostwinners betaald werk als belangrijkste bron van inkomsten. Bij Turken gold dit maar voor driekwart van de kostwinners en bij Marokkanen zelfs maar voor iets meer dan de helft. Een uitkering – in de helft van de gevallen: een bijstandsuitkering – is voor twee van de vijf Marokkaanse gezinnen met kinderen de belangrijkste bron van inkomsten. Van de Turkse kostwinners had bijna één op de vier een uitkering als belangrijkste bron van inkomsten; iets minder dan de helft daarvan is een arbeidsongeschiktheidsuitkering. 9.2 Inkomensbron paren met kinderen, 2001* 100

%

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

Autochtoon

Werk

64

Westers allochtoon

Uitkering

Niet-westers allochtoon

Suriname

Antillen/Aruba

Turkije

Marokko

Pensioen


In Surinaamse gezinnen zijn bijna even veel werkende kostwinners als in autochtone gezinnen. Werk was de belangrijkste bron van inkomsten voor negen van de tien kostwinners van paren met kinderen en voor zes van de tien kostwinners in eenoudergezinnen. Wel zijn Surinaamse eenoudergezinnen vaker afhankelijk van een uitkering dan autochtone. Hierbij gaat het vooral om bijstand- en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen. Autochtone eenoudergezinnen zijn vaker afhankelijk van een pensioenuitkering zoals de ANW of de VUT. 9.3 Inkomensbron eenoudergezinnen, 2001* 100

%

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

Autochtoon

Werk

Westers allochtoon

Uitkering

Niet-westers allochtoon

Suriname

Antillen/Aruba

Turkije

Pensioen

Jongere Turkse en Marokkaanse gezinnen minder welvarend Ook de jongere generatie Turkse en Marokkaanse gezinnen heeft een inkomensachterstand. Van Turkse paren met kinderen met een kostwinner in de leeftijd 25–34 jaar lag het besteedbaar inkomen in 2001 op gemiddeld 25 duizend euro. Dit was eenvijfde lager dan dat van vergelijkbare autochtone gezinnen. Surinaamse gezinnen in deze groep hebben een ongeveer even hoog inkomen als autochtone. Ook hun arbeidsparticipatie en opleidingsniveau verschilt nauwelijks nog van autochtonen. Alleen als het gaat om eigenwoningbezit blijft deze jongere generatie Surinaamse paren met kinderen nog achter. Van de jonge autochtone paren met kinderen heeft namelijk vier van de vijf een eigen woning. Van de Surinaamse paren daarentegen is dat maar twee op de vijf. Surinaamse paren wonen echter naar verhouding vaker in de grote steden en daar is het eigenwoningbezit gemiddeld lager. Het lagere inkomen van jonge Turkse en Marokkaanse gezinnen is voor een belangrijk deel terug te voeren op een lagere arbeidsparticipatie. Van de Turkse gezinnen heeft bijna één op de vijf kostwinners een uitkering als belangrijk-


65

9.4 Sociaal-economische situatie paren met kinderen met hoofdkostwinner 25–34 jaar, 2001* 120

(autochtoon=100)

100 80 60 40 20 0 Inkomen

Kostwinner met werk


Suriname


Turkije

Tweeverdiener

Eigen woning

Marokko

ste bron van inkomsten. Onder jonge autochtone gezinnen is dit minder dan één op de vijftig. Verder heeft in jonge autochtone gezinnen ruim driekwart van de partners van de kostwinner inkomen uit werk. Bij jonge Turkse gezinnen is dit minder dan de helft. Gezinsgrootte In deze bijdrage gaat het om het inkomen dat gezinnen met kinderen jaarlijks kunnen besteden. In de vergelijking tussen de huishoudens is echter geen rekening gehouden met verschil in aantal kinderen. Toch speelt het aantal kinderen wel een rol in de hoogte van de bestedingen. Hoe groot zijn deze verschillen tussen de herkomstgroeperingen? In 2001 had een Nederlandse hoofdkostwinner van een paar met kinderen gemiddeld 2,0 kinderen. Surinaamse paren met kinderen hadden gemiddeld 1,8 kinderen. Turkse paren met kinderen wijken met gemiddeld 2,1 kinderen nauwelijks af van autochtonen. Met gemiddeld 2,8 kinderen hebben Marokkaanse paren met kinderen een mond meer te voeden dan autochtonen. Kostwinners in de leeftijd 25–34 jaar van paren met kinderen hebben weliswaar gemiddeld minder kinderen, maar het patroon naar herkomst is vergelijkbaar. Autochtone kostwinners hebben gemiddeld 1,6 kinderen, Surinaamse hebben er 1,5. Kostwinners uit Turkije hebben gemiddeld 1,8 kinderen en Marokkanen 2,0.

66


10. Veel ouderen in de bijstand Niet-westerse allochtonen ontvangen 2,5 keer zo vaak een uitkering als autochtonen. Ze hebben het vaakst een bijstandsuitkering. Verder was eind 2002 bijna de helft van de niet-westerse allochtone 65-plussers afhankelijk van bijstand. De instroom van arbeidsongeschikten is in 2003 zowel bij allochtonen als bij autochtonen afgenomen. De afhankelijkheid van de WW is echter bij niet-westerse allochtonen verdubbeld in de laatste twee jaar. Rotterdam telde relatief de meeste uitkeringsontvangers. Eind 2002 had 29 procent van de niet-westerse allochtonen van 15–64 jaar een uitkering. Dat is 2,5 keer meer dan bij de autochtonen, van wie 12 procent een uitkering had. Vooral onder Turken en Marokkanen bevonden zich veel uitkeringsontvangers. Van de Turken had 37 procent een uitkering en van de Marokkanen 36 procent. Van de Surinamers en Antillianen en Arubanen was ongeveer een kwart uitkeringsontvanger. Deze percentages zijn berekend alsof de allochtone bevolking precies dezelfde verdeling over leeftijd en geslacht zou hebben als de totale Nederlandse bevolking. Een uitkering in dit artikel kan verstrekt zijn wegens arbeidsongeschiktheid (WAO, WAZ en Wajong), bijstand (ABW) of werkloosheid (WW, IOAW en IOAZ). 10.1 Personen van 15 tot 65 jaar met een uitkering, eind 2002 20

%

16

12

8

4

0 Bijstand

Autochtonen

Arbeidsongeschiktheid

WW


Niet-westerse allochtonen hebben vooral vaker een bijstandsuitkering. Eind 2002 zat 16 procent van de niet-westerse allochtonen van 15–64 jaar in de bijstand (gecorrigeerd voor verschillen in bevolkingsopbouw). Dat is 8 keer zoveel als bij de autochtonen. De verschillen zijn minder groot bij de arbeidsongeschiktheids- en WW-uitkeringen. Van de niet-westerse allochtonen had 11


67

procent eind 2002 een arbeidsongeschiktheidsuitkering en 3 procent een WWuitkering. Bij de autochtonen was dit 9 procent en 2 procent. Cijfers standaardiseren De niet-westers allochtone bevolking van 15 tot 65 jaar telt naar verhouding meer jongeren en minder ouderen dan de Nederlandse bevolking als geheel. Maar onder ouderen vinden we een groter percentage mensen met een uitkering dan onder jongeren. Wanneer we geen rekening houden met de verschillen in bevolkingsopbouw, zal dit de cijfers vertekenen. De gestandaardiseerde cijfers houden wel rekening met genoemde verschillen. Hierbij wordt namelijk een cijfer berekend voor de niet-westerse allochtonen alsof zij dezelfde verdeling naar leeftijd en geslacht hebben als de totale Nederlandse bevolking. Dit betekent bijvoorbeeld dat het percentage ouderen met een uitkering zwaarder meetelt. Omdat dit percentage onder niet-westerse allochtonen veel hoger is dan onder autochtonen, laten de gestandaardiseerde cijfers grotere verschillen zien. Naast verschillen in geslacht en leeftijd, zijn er ook verschillen in opleidingsniveau en beroep. Zo zijn er onder de niet-westerse allochtonen relatief meer lager opgeleiden. Als we hiermee rekening houden, zal het verschil in percentage uitkeringsontvangers tussen autochtonen en allochtonen weer kleiner worden. In dit artikel zijn gestandaardiseerde uitkomsten opgenomen waarbij alleen rekening is gehouden met verschillen in de verdeling naar geslacht en leeftijd.

Oudere Marokkaanse vrouwen 11 keer zo vaak in de bijstand De verschillen tussen autochtonen en niet-westerse allochtonen zijn groter bij specifieke groepen. Zo zat eind 2002 ruim 10 procent van de Antilliaanse en Arubaanse vrouwen van 15 tot 25 jaar in de bijstand. Van de autochtone vrouwen met deze leeftijd zat daarentegen 1 procent in de bijstand. Bij beide groepen gaat het grotendeels om alleenstaanden en alleenstaande moeders. Bij de Marokkaanse vrouwen loopt het aandeel bijstandsontvangers erg hard op met de leeftijd. Zo zat 28 procent van de 35 tot 45-jarigen in de bijstand. Van de 55 tot 65-jarige Marokkaanse vrouwen was dat zelfs 44 procent. Dat is 11 keer zoveel als bij de autochtone vrouwen van 55 tot 65 jaar. Bij autochtone vrouwen loopt het aandeel bijstandsontvangers bijna niet op met de leeftijd. Bovendien verschilt de huishoudenssituatie van Marokkaanse oudere vrouwen in de bijstand sterk van die van de autochtone oudere vrouwen. Tweederde van de Marokkaanse vrouwen van 40 tot 65 jaar in de bijstand deelt deze uitkering met een partner, terwijl een op de zeven alleenstaand is. Bij de autochtone vrouwen is het andersom: van de 40 tot 65 jarigen onder hen in de bijstand is tweederde alleenstaand en deelt een op de zeven de uitkering met een partner.

Bijna helft 65-plussers in de bijstand Na het bereiken van 65-jarige leeftijd bestaat er geen recht meer op een arbeidsongeschiktheids- of werkloosheidsuitkering. Recht op bijstand is er ech-

68


ter nog wel als de AOW-uitkering en eventueel pensioen minder is dan het bestaansminimum. AOW-rechten worden opgebouwd uit het aantal jaren dat iemand een verblijfsstatus heeft in Nederland. Pensioenjaren worden opgebouwd tijdens arbeid, waarbij de hoogte van de pensioenuitkering afhankelijk is van het verdiende inkomen. Iemand die pas op latere leeftijd in Nederland komt, bouwt minder AOW op en ook minder pensioenjaren dan iemand die zijn hele leven in Nederland gewoond en gewerkt heeft. Dit betekent dat vooral de eerste generatie niet-westerse allochtonen meer kans heeft op AOW en/of pensioen dat lager ligt dan het bestaansminimum en daarmee meer kans op een aanvulling met een bijstandsuitkering. Onder de autochtonen van 65 jaar en ouder had eind 2002 slechts 0,2 procent een bijstandsuitkering. Van de niet-westerse allochtonen van 65 jaar en ouder was dat met 46 procent bijna de helft. Dat zijn 18 duizend niet-westerse allochtone ouderen. Vooral onder Marokkanen van 65 jaar en ouder bevonden zich veel bijstandsontvangers. 10.2 Personen van 65 jaar en ouder met bijstand, eind 2002

Autochtonen Niet-westerse allochtonen w.o. Turkije Marokko Suriname Ned. Antillen/Aruba 0

10

20

30

40

50

60

70 %

Hoog aandeel arbeidsongeschikten onder oudere mannen Het aandeel arbeidsongeschikten was onder niet-westerse allochtonen 1,2 keer zo hoog als bij autochtonen. Het verschil met autochtonen wordt echter groter met de leeftijd. Vooral oudere niet-westerse allochtone mannen zijn vaker arbeidsongeschikt. Van hen had 38 procent een arbeidsongeschiktheidsuitkering eind 2002, anderhalf keer zo veel als bij de autochtone mannen van 55 tot 65 jaar. Veel Turkse en Marokkaanse oudere mannen ontvingen een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Van de Turkse mannen van 55 tot 65 jaar was ruim 60 procent arbeidsongeschikt, van de Marokkaanse mannen met die leef-


69

tijd was dat ruim 45 procent. Ook onder de Turkse vrouwen loopt het aandeel arbeidsongeschikten sterk op met de leeftijd. Bij de Antillianen en Arubanen kwam arbeidsongeschiktheid bij alle leeftijdsgroepen juist minder vaak voor dan bij de autochtonen.

Instroom in WAO neemt af In 2003 is het percentage arbeidsongeschikten afgenomen doordat er minder mensen de WAO instroomden. Dit hangt samen met de Wet Verbetering Poortwachter, die op 1 april 2002 van kracht is geworden. Hierdoor zijn werkgevers en werknemers verplicht om meer aandacht te besteden aan het eerste ziektejaar van de werknemer en inspanningen te verrichten om de zieke werknemer snel te laten terugkeren naar het werk. De afnemende instroom van arbeidsongeschikten doet zich in even grote mate voor bij allochtonen en autochtonen. Bij de niet-westerse allochtonen bedroeg het aantal nieuw ontstane uitkeringen in 2002 nog 2,1 procent van de beroepsbevolking. In 2003 was dat met een kwart gedaald tot 1,6 procent. De relatief grootste instroom vond plaats bij de Turken, maar ook onder hen daalde de instroom. Onder de Antillianen en Arubanen nam de, toch al lage, instroom echter maar weinig af, van 1,3 procent in 2002 naar 1,2 procent in 2003. Bij de autochtonen was het aantal in 2003 nieuw ontstane uitkeringen evenals bij de allochtonen een kwart minder. 10.3 Instroom arbeidsongeschiktheidsuitkeringen ten opzichte van de beroepsbevolking 4

%

3

2

1

0 Turkije

Autochtonen

2002

70

Marokko

Suriname

Ned. Antillen en Aruba

2003


Toename WW groter De afgelopen twee jaar is door de economische teruggang het aantal WW-ers flink gestegen. Eind 2001 waren er 156 duizend mensen met een WW-uitkering. Twee jaar later waren dat er 272 duizend. Deze conjunctuurbeweging had iets meer invloed op de niet-westerse allochtonen dan op autochtonen. Onder niet-westerse allochtonen is het percentage WW-ers in twee jaar tijd verdubbeld naar 3,7 procent eind 2003. Onder autochtonen werd het 1,8 maal zo groot. Het aandeel Turken met een WW-uitkering is nog steeds het hoogst en werd 1,7 maal zo groot in de afgelopen twee jaar. Het aandeel WW-ers nam echter het meest toe onder Surinamers en Antillianen; onder Antillianen en Arubanen werd het percentage WW-ers in twee jaar tijd zelfs 2,4 maal zo groot. 10.4 Personen met een WW-uitkering op het einde van het jaar 4,0

%

3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0 1999

2000

Autochtonen

2001

2002

2003


Eerder maximale duur bereikt van WW In 2003 werden 49 duizend WW-uitkeringen van niet-westerse allochtonen beëindigd. Bij de autochtonen waren dat er 226 duizend. Dat lijkt veel meer, maar gerelateerd aan het aantal personen dat een WW-uitkering had op het einde van 2002, lag de uitstroom uit de WW bij niet-westerse allochtonen juist hoger. Een WW-uitkering kan om diverse redenen beëindigd worden. Iemand kan een baan gevonden hebben of de maximale duur van de uitkering bereikt hebben. De duur van de uitkering is afhankelijk van het arbeidsverleden. Hoe langer de persoon gewerkt heeft, hoe langer deze recht heeft op een WW-uitkering. Het bereiken van de 65-jarige leeftijd is ook een reden tot beëindiging.


71

Werkhervatting is voor beide groepen de meest voorkomende reden van beëindigen van de WW-uitkering, zij het bij de niet-westerse allochtonen in mindere mate. Voor niet-westerse allochtonen was werkhervatting voor 43 procent de reden van het stoppen van de WW-uitkering, terwijl dit bij de autochtonen voor 60 procent de reden was. Het bereiken van de maximale duur was voor niet-westerse allochtonen vaker de reden voor beëindiging van de uitkering dan voor autochtonen (18 tegen 8 procent van de uitstroom). Niet-westerse allochtonen hebben waarschijnlijk een korter arbeidsverleden, waardoor de lengte van de WW-uitkering ook korter is en de maximale duur eerder wordt bereikt. Van de beëindigde uitkeringen vanwege het bereiken van de maximale duur van niet-westerse allochtonen had 85 procent een looptijd van minder dan een jaar. Bij autochtonen was dat 60 procent. Of niet-westerse allochtonen minder makkelijk een baan zouden vinden en daarom vaker de maximale duur van de WW-uitkering bereiken, is met deze cijfers niet aan te tonen. Uit de WW stromen vanwege het bereiken van de maximale duur van de uitkering, betekent overigens niet dat men niet aan het werk komt. Als de WW-uitkering eindigt en er is geen baan gevonden, kan men in de bijstand terecht komen. Maar ook vanuit die situatie geldt een sollicitatieplicht en kan er uitgestroomd worden naar werk. Onder overige uitstroomredenen bij de WW vallen onder andere de overgang naar ziekte en arbeidsongeschiktheid, scholing, het niet voldoen aan de voorschriften en overlijden. 10.5 Uitstroom WW-uitkeringen naar reden van beëindiging, 2003

Autochtonen


0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100 %

72

Bereiken 65 jaar

Maximale duur

Werkhervatting

Overig

Onbekend


Ook tweede generatie vaker in bijstand Het aandeel uitkeringsontvangers onder de tweede generatie niet-westerse allochtonen is eveneens hoger dan bij autochtonen, maar het verschil is minder groot dan bij de eerste generatie. Van de tweede generatie had 16 procent een uitkering eind 2002, dat is 1,3 keer zo vaak als bij de autochtonen. De eerste generatie niet-westerse allochtonen had 2,5 keer zo vaak een uitkering. Deze cijfers zijn gecorrigeerd voor de verschillen in bevolkingsopbouw. De tweede generatie niet-westers allochtone bevolking is veel jonger en bestaat voornamelijk uit personen onder de 35 jaar. Van de tweede generatie zat 5 procent in de bijstand, dat is 2,5 keer zo vaak als de autochtonen. En van deze groep had 9 procent een uitkering voor arbeidsongeschiktheid, dat is evenveel als onder autochtonen.

In Rotterdam meeste allochtonen met een uitkering Van de vier grote steden Rotterdam, Amsterdam, Den Haag en Utrecht, had Rotterdam met 30 procent het hoogste percentage niet-westerse allochtonen met een uitkering eind 2002. Daarna volgt Utrecht met 28 procent uitkeringsontvangers, Amsterdam met 27 procent en als laatste Den Haag met 25 procent. Deze cijfers zijn berekend alsof de grote steden dezelfde verdeling van de bevolking hebben naar geslacht en leeftijd als geheel Nederland. Rotterdam had vooral meer uitkeringsontvangers onder de Marokkanen, Turken en Antillianen en Arubanen. Het percentage Surinamers met een uitkering is juist het hoogst in Amsterdam. 10.6 Personen met een uitkering in de vier grote steden, eind 2002 50

%

40

30

20

10

0

Rotterdam

Turkije

Amsterdam

Marokko


Suriname

Den Haag

Utrecht

Ned. Antillen en Aruba

73

Het type uitkering dat het meest voorkomt onder de niet-westerse allochtonen in Rotterdam is de bijstandsuitkering. Een vijfde van de niet-westerse allochtonen in Rotterdam zat in de bijstand. Dat is 1,3 keer zo veel als in de andere grote steden. Het percentage bijstandsontvangers is in de vier grote steden hoger dan in de rest van Nederland, doordat er meer alleenstaanden en alleenstaande ouders wonen. Onder hen is het aandeel mensen met bijstand hoger dan bij huishoudens van paren. Eerder onderzoek toonde aan dat ook wanneer gecorrigeerd wordt voor type huishouden, de bijstandsafhankelijkheid in Rotterdam groter is dan in andere gemeenten. Het aandeel arbeidsongeschikten onder de niet-westerse allochtonen was eind 2002 met 12 procent het hoogst in Utrecht. Daarna volgen Amsterdam met 11 procent en Den Haag met 9 procent. In Rotterdam lag met 8 procent het aandeel arbeidsongeschikten op het landelijke gemiddelde.

74


Tabellen A.

Bevolking

Hoofdstuk 2 A.1 Bevolking naar herkomstgroepering, 1 januari A.2 Allochtonen naar herkomstgroepering en geslacht, 1 januari 2004 A.3 Bevolkingsaandeel naar herkomstgroepering, geslacht en leeftijd, 1 januari 2004 A.4 Bevolkingsaandeel naar herkomstgroepering en leeftijd, 1 januari 2004 A.5 Bevolkingsgroei, geboorte, sterfte en buitenlandse migratie naar herkomstgroepering, 2003 A.6 Immigratie van niet-Nederlandse allochtonen naar migratiemotief, 2003 A.7 Bevolking in steden met meer dan 100 duizend inwoners naar herkomstgroepering, 1 januari 2004 Hoofdstuk 1 A.8 Asielverzoeken naar herkomstgroepering B.

Wonen

Hoofdstuk 3 B.1 Tevredenheid met de woning naar herkomstgroepering, 2002 B.2 Kenmerken van de woning naar herkomstgroepering, 2002 B.3 Voorzieningen in de woning naar herkomstgroepering, 2002 B.4 Tevredenheid met de woonomgeving naar herkomstgroepering, 2002 B.5 Overlast in de buurt naar herkomstgroepering, 2002 B.6 Tevredenheid over voorzieningen in de buurt naar herkomstgroepering, 2002 C.

Onderwijs

Hoofdstuk 5 C.1 Vertraging in het basisonderwijs naar opleiding van de ouders en herkomstgroepering en geslacht C.2 Eindexamenkandidaten voortgezet onderwijs naar schoolsoort, 2003 C.3 Eindexamenkandidaten voortgezet onderwijs naar schoolsoort en herkomstgroepering C.4 Slagingspercentages in het voortgezet onderwijs, 2003 C.5 Slagingspercentages voortgezet onderwijs naar herkomstgroepering en gemeentegrootte, 2003


75

C.6 C.7 C.8 C.9 C.10

C.11 C.12 C.13 C.14

Doorstroom van geslaagde examenkandidaten vo naar voltijd vervolgonderwijs, naar geslacht, 2003 Ingeschreven studenten in het hoger onderwijs naar herkomstgroepering Percentage jongeren in Nederland dat is ingeschreven in het voltijd hoger onderwijs naar herkomstgroepering Aantallen geslaagde studenten in het hoger onderwijs naar herkomstgroepering Percentage jongeren in Nederland dat is geslaagd voor een afsluitend examen in het voltijd hoger onderwijs naar herkomstgroepering, 1995/’96–2001/’02 Percentage ingeschreven studenten hbo naar sector, studiejaar 2002/’03 Percentage ingeschreven studenten wo naar HOOP-gebied, studiejaar 2002/’03 De verdeling van autochtone en niet-westers allochtone leerlingen op basisscholen, 2003/’04 De verdeling van autochtone en niet-westers allochtone leerlingen in het voortgezet onderwijs, 2003/’04

Hoofdstuk 6 C.15 Bevolking van 15–64 jaar naar onderwijsniveau, 1997/1999 C.16 Bevolking van 15–64 jaar naar onderwijsniveau, 2000/2002

D.

Arbeidsmarkt

Hoofdstuk 7 D.1 Arbeidsmarktpositie van personen van 15–64 jaar naar herkomstgroepering D.2 Werkzame beroepsbevolking en netto arbeidsparticipatie van personen van 15–64 jaar naar enkele persoonskenmerken, 2003 D.3 Werkloze beroepsbevolking en werkloosheidspercentages van personen van 15–64 jaar naar enkele persoonskenmerken, 2003 Hoofdstuk 8 D.4 Personen van 15–64 jaar met één of meerdere banen als werknemer naar herkomstgroepering, ultimo oktober 2002 D.5 Indexcijfers personen van 15–64 jaar met één of meerdere banen als werknemer naar herkomstgroepering, ultimo oktober 2002 Hoofdstuk 1 D.6 Beroepsbevolking en deelnemers aan gesubsidieerde arbeid naar geslacht en herkomstgroepering D.7 Instroom en uitstroom van deelnemers aan gesubsidieerde arbeid, 2003

76


E.

Inkomen

Hoofdstuk 9 E.1 Besteedbaar inkomen van huishoudens naar herkomstgroepering, 2001 E.2 Inkomensbron van hoofdkostwinner van paren met kind(eren), 2001 E.3 Inkomensbron van hoofd van eenoudergezinnen, 2001 E.4 Sociaal-economische situatie van paren met kinderen met hoofdkostwinner van 25–34 jaar, 2001

F.

Sociale zekerheid

Hoofdstuk 10 F.1 Personen met een uitkering van 15–64 jaar naar herkomstgroepering, 31 december F.2 Bevolking en personen met een uitkering van 15–64 jaar naar herkomstgroepering, eind 2002 F.3 Personen met een uitkering van 15–64 jaar naar herkomstgroepering, eind 2002 F.4 Personen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering van 15–64 jaar naar herkomstgroepering, eind 2002 F.5 Personen met een bijstandsuitkering van 15–64 jaar naar herkomstgroepering, eind 2002 F.6 Personen met een WW-uitkering van 15–64 jaar naar herkomstgroepering, eind 2002


77

A.

Bevolking

Tabel A.1 Bevolking naar herkomstgroepering, 1 januari 1995

2000

2003

2004

x 1 000

1995=100

Totaal

15 424

15 864

16 193

16 258

105

Autochtonen

12 976

13 089

13 154

13 170

101

1 317

1 367

1 416

1 420

108

111 414 26 10 413 31

113 401 30 11 405 34

113 393 32 12 401 36

113 390 33 13 399 36

102 94 127 126 96 115

24 13 28 66 49 11

29 14 30 69 67 23

34 17 31 76 76 39

36 17 31 76 76 42

147 135 111 116 157 366

1 129

1 409

1 623

1 668

148

744 385

886 523

1 005 618

1 021 647

137 168

264 219 276 86

309 262 303 107

341 295 321 129

352 306 325 131

133 140 118 152

Afghanistan Brazilië China Colombia Dominicaanse Republiek Egypte

3 6 22 5 5 11

21 9 30 7 7 14

34 11 39 9 9 17

36 12 42 9 10 18

1 078 186 188 197 185 162

Ethiopië Filippijnen Ghana Hongkong India Irak

8 7 12 17 9 8

9 10 16 18 12 33

10 12 18 18 13 42

10 12 19 18 13 43

136 172 154 106 145 521

Iran Kaapverdië Pakistan Somalië Vietnam

14 16 14 17 13

23 18 16 29 15

28 19 18 28 17

28 20 18 25 18

203 120 132 148 140

Westerse allochtonen w.o. België Duitsland Frankrijk Griekenland Indonesië Italië Polen Portugal Spanje Ver. Koninkrijk Voormalig Joegoslavië Voormalige Sovjet-Unie Niet-westerse allochtonen w.v. Eerste generatie Tweede generatie w.o. Turkije Marokko Suriname Nederlandse Antillen en Aruba

78


Tabel A.2 Allochtonen naar herkomstgroepering en geslacht, 1 januari 2004 Eerste generatie Mannen

Tweede generatie Vrouwen

Mannen

Vrouwen

262

320

420

418

15 41 7 5 60 11

21 62 10 3 74 6

38 141 8 3 135 10

39 146 8 3 130 9

6 6 9 25 28 13

15 6 9 20 28 20

7 3 7 16 11 5

7 3 7 15 10 4

524

498

330

317

102 90 86 41

93 77 102 43

81 71 70 24

76 69 68 23


18 2 14 2 2 8

14 5 16 4 5 3

2 2 6 2 1 4

2 2 6 1 1 4


4 2 6 5 5 22

3 6 6 5 4 14

2 2 3 4 2 4

1 2 3 4 2 3


14 6 7 10 6

10 6 4 8 6

2 4 4 4 3

2 4 3 4 3

x 1 000

Westerse allochtonen w.o. België Duitsland Frankrijk Griekenland Indonesië Italië Polen Portugal Spanje Ver. Koninkrijk Voormalig Joegoslavië Voormalige Sovjet-Unie

Niet-westerse allochtonen w.o. Turkije Marokko Suriname Nederlandse Antillen en Aruba


79

Tabel A.3 Bevolkingsaandeel naar herkomstgroepering, geslacht en leeftijd, 1 januari 2004 0–9 jaar

10–19 jaar

20–29 jaar

30–39 jaar

40–49 jaar

50 jaar of ouder

% Mannen en Vrouwen Totaal

12,3

12,2

12,2

15,8

15,2

32,3

Autochtonen

11,8

11,7

11,3

15,3

15,4

34,6

8,9

9,4

12,8

17,3

16,0

35,7

19,6

18,5

18,7

18,9

13,0

11,3

20,0 23,0 14,8 18,1

18,8 19,6 17,6 18,8

19,4 19,7 16,1 21,2

20,2 17,3 18,6 16,7

10,8 9,5 16,6 13,0

10,7 10,9 16,2 12,1

12,8

12,6

12,4

16,2

15,6

30,5

9,5

10,0

12,7

17,4

16,0

34,4

19,6

18,7

18,1

19,2

13,1

11,3

19,7 22,3 15,9 18,8

18,6 18,9 18,7 19,4

18,3 17,6 16,2 21,4

20,8 18,4 18,1 17,0

11,7 9,9 15,8 12,8

10,9 12,7 15,5 10,7

Totaal

11,9

11,8

11,9

15,4

14,9

34,0

Autochtonen

11,4

11,3

10,9

14,9

15,1

36,5

8,3

8,9

12,9

17,2

15,9

36,8

19,6

18,3

19,4

18,6

12,8

11,3

20,2 23,7 13,8 17,5

19,1 20,4 16,6 18,3

20,6 22,0 16,1 21,0

19,7 16,0 19,1 16,4

9,9 9,1 17,4 13,3

10,6 8,9 16,9 13,4

Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen w.o. Turkije Marokko Suriname Nederlandse Antillen en Aruba

Mannen Totaal Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen w.o. Turkije Marokko Suriname Nederlandse Antillen en Aruba

Vrouwen


80


Tabel A.4 Bevolkingsaandeel naar herkomstgroepering en leeftijd, 1 januari 2004 Eerste generatie 0–9 jaar

Tweede generatie

10–19 20–29 30–39 40–49 50 0–9 jaar jaar jaar jaar jaar jaar of ouder

Totaal

10–19 20–29 30–39 40–49 50 jaar jaar jaar jaar jaar of ouder

%

x 1 000

1

3

6

8

7

17

7

7

7

10

9

19

1 420

2 1 3 2 0 1

2 1 4 4 0 2

5 3 12 10 1 6

6 5 13 14 2 11

6 4 8 11 5 8

12 12 11 17 26 20

9 5 13 13 3 9

7 4 10 9 8 8

6 4 7 8 12 10

7 8 6 10 18 17

9 8 5 1 17 5

31 44 7 1 9 3

113 390 33 13 399 36

Polen Portugal Spanje Ver. Koninkrijk Voormalig Joegoslavië Voormalige Sovjet-Unie

2 3 2 3 2 5

4 4 2 4 10 14

16 15 10 7 12 18

13 14 12 15 18 20

11 12 10 13 13 12

14 19 20 17 16 10

12 11 11 12 14 12

7 9 10 10 5 1

3 7 11 7 6 0

3 5 11 5 2 1

7 0 1 3 0 3

10 0 0 5 1 6

36 17 31 76 76 42

Niet-westerse allochtonen w.o. Turkije Marokko Suriname Ned. Antillen en Aruba

2

6

12

17

13

11

18

12

6

2

0

0

1 668

1 1 1 4

3 4 3 8

11 13 7 15

19 17 16 13

11 10 16 12

11 11 16 12

19 22 14 14

16 16 15 11

9 7 9 6

1 1 3 4

0 0 1 1

0 0 1 0

352 306 325 131


9 3 3 4 2 4

25 8 7 10 11 2

18 14 23 15 17 7

19 19 15 17 20 19

11 12 11 15 13 21

8 5 12 8 9 7

10 19 14 20 19 23

0 11 8 9 8 12

0 4 4 2 1 3

0 1 1 0 0 1

– 1 1 0 0 0

– 2 2 0 0 0

36 12 42 9 10 18


2 2 1 0 2 5

9 5 4 2 3 18

16 13 9 5 13 15

24 19 18 12 19 23

16 15 26 19 14 14

5 10 5 18 15 8

19 18 25 9 16 15

9 11 10 15 8 1

1 5 1 17 4 0

0 1 0 3 2 0

0 0 0 0 1 0

– 0 – 0 1 0

10 12 19 18 13 43


2 0 2 2 0

14 4 5 16 4

15 7 11 19 17

23 14 18 21 19

20 17 15 8 18

10 16 9 4 9

11 14 20 28 17

3 16 14 2 12

1 9 6 0 3

1 2 0 0 0

0 0 0 0 0

0 – 0 – 0

28 20 18 25 18

Westerse allochtonen w.o. België Duitsland Frankrijk Griekenland Indonesië Italië


81

Tabel A.5 Bevolkingsgroei, geboorte, sterfte en buitenlandse migratie naar herkomstgroepering, 2003 Bevolkings1) groei

Geboorte

Sterfte

Immigratie

Emigratie

2)

x 1 000

Totaal

65,5

200,3

141,9

104,5

104,8

Autochtonen

16,1

155,1

126,6

16,8

34,2

3,7

12,2

11,9

37,2

34,7

Niet-westerse allochtonen Eerste generatie Tweede generatie

45,7 16,5 29,2

33,0 33,0

3,4 2,9 0,5

50,6 48,1 2,5

36,0 29,1 6,9

Turkije Marokko Suriname Ned. Antillen en Aruba Overig niet-westers

10,2 10,9 4,6 1,4 18,5

6,4 8,0 4,3 2,3 12,0

0,6 0,5 1,1 0,3 0,9

7,1 5,2 3,7 4,4 30,2

2,8 2,3 2,6 5,4 22,8


1)

2)

Inclusief saldo overige correcties (het verschil tussen de begin- en eindstand van de bevolking nadat de componenten geboorte, sterfte, migratie en administratieve correcties zijn verrekend). Inclusief saldo administratieve correcties.

Tabel A.6 Immigratie van niet-Nederlandse allochtonen naar migratiemotief, 2003 Arbeid

Gezinsvorming

Overig 2)

Asiel

Gezinsher1) eniging

13,2

1,7

6,6

5,5

6,4

3,4 0,9 0,1 0,0 2,3

7,6 0,2 0,1 0,0 7,3

7,0 1,2 1,2 0,7 3,9

15,1 3,9 2,9 1,4 6,9

6,8 0,2 0,2 0,3 6,1

x 1 000

Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen Turkije Marokko Suriname Overig niet-westers

1) 2)

Inclusief meemigrerende gezinsleden. De groep overig bestaat uit studenten, stagiaires, au pairs, economisch niet-actieven en mensen die naar Nederland komen voor een medische behandeling.

Bron: Centraal Register Vreemdelingen.

82


Tabel A.7 Bevolking in steden met meer dan 100 duizend inwoners naar herkomstgroepering, 1 januari 2004 Totaal

Autochtonen

Allochtonen Totaal

Nederland Amsterdam Rotterdam ‘s-Gravenhage Utrecht Eindhoven Tilburg Groningen Almere Breda Nijmegen Apeldoorn Enschede Haarlem Arnhem Zaanstad ‘s-Hertogenbosch Amersfoort Haarlemmermeer Maastricht Dordrecht Leiden Zoetermeer Zwolle Emmen Ede

Westerse

Niet-westerse

x 1 000

%

16 258

81,0

19,0

8,7

10,3

739 599 469 270 208 199 179 171 166 157 156 153 147 142 140 134 133 128 122 120 119 114 111 108 105

52,2 55,5 56,4 69,7 74,1 78,7 81,9 67,3 80,2 75,9 85,3 73,6 77,4 71,8 76,7 81,7 78,4 80,4 78,3 74,0 74,6 74,4 85,2 89,7 86,2

47,8 44,5 43,6 30,3 25,9 21,3 18,1 32,7 19,8 24,1 14,7 26,4 22,6 28,2 23,3 18,3 21,6 19,6 21,7 26,0 25,4 25,6 14,8 10,3 13,8

13,9 9,9 12,4 9,9 11,5 8,0 9,2 9,6 9,9 12,1 7,9 12,5 10,3 11,5 8,5 8,5 8,5 9,8 14,6 9,7 11,6 11,2 6,6 6,8 7,1

33,9 34,6 31,2 20,4 14,4 13,3 8,9 23,1 9,9 12,0 6,8 13,9 12,3 16,7 14,8 9,8 13,1 9,8 7,1 16,3 13,8 14,4 8,2 3,5 6,7


83

Tabel A.8 1) Asielverzoeken naar herkomstgroepering 1995

1998

2000

2002

2003

29 260

45 220

43 560

18 670

13 400

9 530 10 010 8 930 60 730

13 550 20 830 9 920 100 820

13 140 15 420 13 740 80 1 180

3 790 4 930 9 360 70 510

2 330 5 800 4 430 80 770

1 910 740 2 430 2 700 390 3 980 700 6 150

7 120 610 8 300 1 680 480 2 780 1 220 4 290

5 030 2 180 2 750 2 530 2 000 2 100 2 250 5 650

1 080 1 890 1 020 670 1 610 540 640 860

490 370 3 470 550 310 440 410 540

18 500

15 100

9 730

8 820

9 760

8 460 6 660 3 230 30 130

1 010 11 300 2 690 0 100

1 390 4 990 3 190 10 150

1 390 2 800 4 300 10 320

980 6 170 1 950 20 640

1 610 350 2 770 1 380 60 1 950 150 7 870

3 990 140 5 990 600 130 880 150 350

3 400 580 500 310 280 870 80 720

310 930 1 520 390 1 210 550 120 370

1 250 250 4 330 250 220 340 80 340

14 510

14 340

16 620

21 260

21 860

6 230 4 070 3 560 130 510

6 090 4 320 3 390 90 460

7 680 4 740 3 760 80 350

6 000 6 900 7 710 90 570

5 650 5 900 8 890 120 1 290

490 130 410 790 120 680 410 2 690

670 180 1 190 440 150 680 820 3 280

660 160 1 310 730 290 890 880 4 150

880 760 2 420 1 010 800 1 530 1 050 2 300

750 1 620 1 150 1 330 820 1 350 860 2 180

Ingediende asielverzoeken Totaal w.v. Europa Azië en Midden-Oosten Afrika Amerika Onbekend en staatloos w.o. Afghanistan Angola Irak Iran Sierra Leone Somalië Turkije Voormalig Joegoslavië Ingewilligde asielverzoeken Totaal w.v. Europa Azië en Midden-Oosten Afrika Amerika Onbekend en staatloos w.o. Afghanistan Angola Irak Iran Sierra Leone Somalië Turkije Voormalig Joegoslavië Verwijderde asielzoekers Totaal w.v. Europa Azië en Midden-Oosten Afrika Amerika Onbekend en staatloos w.o. Afghanistan Angola Irak Iran Sierra Leone Somalië Turkije Voormalig Joegoslavië

1) 2)

De cijfers zijn afgerond op tientallen. Door de wijze van registratie bij de IND van verleende verblijfsgunningen regulier voor bepaalde tijd op grond van het 3-jarenbeleid, is voor deze groep in 2001 de nationaliteit niet toe te delen.

Bron: Ministerie van Justitie, IND.

84


B.

Wonen

Tabel B.1 Tevredenheid met de woning naar herkomstgroepering, 2002 Niet tevreden met de woning

Woning te klein

Woning slecht onderhouden

11

14

10

8

11

9


14

16

14

Niet-westerse allochtonen w.v. Eerste generatie Tweede generatie w.o. Turkije Marokko Suriname Ned. Antillen en Aruba

34

33

25

35 26

33 29

26 21

34 49 26 27

33 42 27 26

26 33 24 23

% huishoudens Totaal Autochtonen

Bron: VROM, WBO 2002. Tabel B.2 Kenmerken van de woning naar herkomstgroepering, 2002 Koopwoning Vrijstaand, 2-onder1-kap

Rijtjeshuis

Huurwoning Flat of etage

% huishoudens

Gemiddelde verkoopwaarde

Vrijstaand, 2-onder1-kap

Rijtjeshuis

Flat of etage

1 000 euro % huishoudens

Gemiddelde basishuur per maand

euro

Totaal

25

23

7

251

3

18

25

365

Autochtonen

28

24

6

252

3

18

21

368


17

22

8

249

3

19

31

377

3

12

6

213

1

20

59

345

2 6

11 13

5 10

211 226

1 2

21 18

59 52

346 339

2 1 3 6

12 6 17 7

6 2 8 5

168 158 208 215

1 1 0 2

26 24 15 25

52 67 58 56

349 334 358 344


Bron: VROM, WBO 2002.


85

Tabel B.3 Voorzieningen in de woning naar herkomstgroepering, 2002 Minder dan één kamer per persoon

Alleen douche

Geen cv

Geen isolatie

% huishoudens

Totaal

3

58

10

6

Autochtonen

2

56

10

5


3

59

11

8

13

82

11

10

14 4

83 76

11 14

10 10

18 27 6 6

85 92 77 80

10 16 9 10

9 15 7 8



Tabel B.4 Tevredenheid met de woonomgeving naar herkomstgroepering, 2002 Tevreden met huidige woonomgeving

De bebouwing Het is in deze buurt vervelend om is aantrekkelijk in deze buurt te wonen

Als mogelijk ga ik uit deze buurt verhuizen

Ik voel mij thuis in deze buurt

% huishoudens

Totaal

84

73

4

18

86

Autochtonen

86

75

3

16

88


81

70

6

21

83


73

56

12

32

74

74 70

57 49

12 10

32 32

74 72

70 71 73 77

52 54 59 59

13 14 9 8

31 38 28 28

75 70 79 74


86


Tabel B.5 Overlast in de buurt naar herkomstgroepering, 2002 Vaak rommel op straat

Vaak last van stank, stof en/of vuil

Vaak overlast door directe buren

Vaak overlast door jongeren

Vaak geluidsoverlast

% huishoudens

Totaal

15

7

5

8

12

Autochtonen

14

6

5

7

11


17

9

7

10

15


18

10

9

13

15

18 21

10 10

9 11

13 12

15 17

18 18 22 18

11 11 11 8

10 9 9 8

15 13 14 10

18 17 16 12


Tabel B.6 Tevredenheid over voorzieningen in de buurt naar herkomstgroepering, 2002 Tevreden over haltes openbaar vervoer in de buurt

Tevreden over parkeergelegenheid in de buurt

Tevreden over het groen in de buurt

Tevreden over basisscholen in de buurt

Tevreden over speelgelegenheid jonge kinderen

Tevreden over creches in de buurt

% huishoudens

Totaal

67

66

81

19

13

8

Autochtonen

66

67

82

18

12

8


68

64

79

17

11

6


80

62

72

30

21

14

80 79

63 54

73 66

31 21

21 16

14 14

81 82 80 79

60 65 63 61

69 73 74 76

38 41 23 24

25 28 15 17

17 23 10 9



87

C.

Onderwijs

Tabel C.1 1) Vertraging in het basisonderwijs naar opleiding van de ouders en herkomstgroepering en geslacht 1996/’97

2000/’01

2001/’02

2002/’03

2003/’04

19

19

18

19

19

34 19 14

33 22 14

32 22 14

32 23 15

33 24 15

21

21

20

21

21

35 22 16

34 24 16

33 24 16

33 25 17

34 26 17

16

16

16

17

17

33 16 12

32 20 12

31 20 12

31 21 12

32 22 13

%

Jongens en meisjes w.v. Allochtonen met laag opgeleide ouders Autochtonen met laag opgeleide ouders Overig

Jongens w.v. Allochtonen met laag opgeleide ouders Autochtonen met laag opgeleide ouders Overig

Meisjes w.v. Allochtonen met laag opgeleide ouders Autochtonen met laag opgeleide ouders Overig

1)

De onderscheiden herkomstgroeperingen zijn afgeleid uit de ‘gewichtenregeling’ van het Ministerie van OCW; de afleiding ‘allochtoon’ verschilt in lichte mate van de afleiding zoals het CBS die hanteert.

Bron: CBS, CFI.

88


Tabel C.2 Eindexamenkandidaten voortgezet onderwijs naar schoolsoort, 2003 Totaal

Vmbo basis- en kaderberoeps

Vmbo theoretisch en gemengd

Havo

Vwo

x 1 000

%

Totaal

162,3

31,8

27,6

23,4

17,2

Man Vrouw

80,9 81,3

35,3 28,3

27,6 d 27,6 d

21,2 25,6

15,9 18,5

Autochtonen Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen

131,4 10,4 20,5

29,8 27,2 47,0

27,8 26,3 26,7

24,4 25,0 16,1

18,0 21,5 10,2

Autochtonen

131,4

29,8

27,8

24,4

18,0

Man Vrouw

65,9 65,6

33,8 25,9

27,8 d 27,8 d

21,9 26,8

16,5 19,5


10,4

27,2

26,3

25,0

21,5

5,2 5,2

30,3 24,0

26,4 d 26,3 d

22,7 27,2

20,6 22,5


20,5

47,0

26,7

16,1

10,2

Man Vrouw

9,9 10,6

48,2 45,8

26,4 d 26,9 d

15,4 16,8

9,9 d 10,5 d

Eerste generatie Tweede generatie w.o. Turkije Marokko Suriname Ned. Antillen en Aruba

6,2 14,2

52,7 44,4

24,1 27,8

14,5 16,9

8,6 10,9

53,3 55,7 45,6 49,2 d

27,6 d 26,2 d 27,2 d 24,5

13,1 12,4 17,2 15,7 d

6,1 5,7 10,0 d 10,6 d

Man Vrouw

4,3 4,4 4,7 1,6

d De waarde wijkt niet significant af van de waarde van het naast hogere (vetgedrukte) aggregaat. Bron: Inspectie van het Onderwijs, CBS, IB-groep.


89

Tabel C.3 Eindexamenkandidaten voortgezet onderwijs naar schoolsoort en herkomstgroepering 1999

2000

2001

2002

2003

x 1 000

Vmbo basis- en kaderberoeps

50,2

47,8

46,6

48,1

51,6


38,5 3,2 8,5

36,5 2,8 8,5

35,4 2,6 8,5

36,1 2,6 9,4

39,2 2,8 9,6

Vmbo theoretisch en gemengd

47,3

47,8

47,2

49,5

44,7


38,3 3,2 5,7

38,8 3,1 5,9

38,1 3,0 6,2

39,9 3,1 6,4

36,6 2,7 5,5

Havo

43,4

43,5

33,5

35,7

37,9


36,8 3,1 3,4

36,6 3,1 3,8

28,2 2,3 3,0

29,9 2,4 3,4

32,0 2,6 3,3

Vwo

30,8

29,9

29,4

25,9

27,9


26,4 2,5 2,0

25,4 2,5 2,0

25,0 2,4 2,1

22,0 2,1 1,8

23,6 2,2 2,1


90


Tabel C.4 Slagingspercentages in het voortgezet onderwijs, 2003 Vmbo basis- en kaderberoeps

Havo

Vwo

theoretisch en gemengd

%

Totaal

94

95

91

94

Man Vrouw

93 95

94 d 95 d

91 91

93 94


96 93 d 88

96 94 87

92 89 79

95 92 83

Autochtonen

96

96

92

95

Man Vrouw

95 97

96 d 96 d

92 93

94 95


93

94

89

92

Man Vrouw

91 96

94 d 93 d

89 d 89 d

91 93


88

87

79

83

Man Vrouw

87 89

87 d 87 d

79 d 79 d

84 d 83 d

Eerste generatie Tweede generatie w.o. Turkije Marokko Suriname Ned. Antillen en Aruba

87 89

86 d 87 d

76 80

81 d 84 d

84 88 d 91 89 d

80 88 d 87 d 91

73 82 75 86

74 83 d 81 d 89

d De waarde wijkt niet significant af van de waarde van het naast hogere (vetgedrukte) aggregaat. Bron: Inspectie van Onderwijs, CBS, IB-groep.


91

Tabel C.5 Slagingspercentages voortgezet onderwijs naar herkomstgroepering en gemeentegrootte, 2003 Vmbo basis- en kaderberoeps

Havo

Vwo

theoretisch en gemengd

%

Totaal

94

95

91

94

De vier grote steden Overige gemeenten

87 95

89 95

85 92

91 94

Autochtonen

96

96

92

95


93 96

94 96

91 93

94 d 95 d


93

94

89

92


89 94

91 94

86 d 90 d

92 d 92 d


88

87

79

83


85 90

84 88

75 81

80 85

d De waarde wijkt niet significant af van de waarde van het naast hogere (vetgedrukte) aggregaat. Bron: Inspectie van het Onderwijs, CBS, IB-groep.

92


Tabel C.6 Doorstroom van geslaagde examenkandidaten vo naar voltijd vervolgonderwijs, naar geslacht, 2003 Vo

Bol

Hbo

Wo

Overig

71

55 30 14 15

62

41 33 16 17

82

38 30 12 14

78

34 31 12 14

1)

% Autochtonen Jongens vmbo basis- en kaderberoeps vmbo theoretisch en gemengd havo vwo Meisjes vmbo basis- en kaderberoeps vmbo theoretisch en gemengd havo vwo

10 3

8 2

45 60 4

59 59 5

79 14

76 21

Niet-westerse allochtonen Jongens vmbo basis- en kaderberoeps vmbo theoretisch en gemengd havo vwo Meisjes vmbo basis- en kaderberoeps vmbo theoretisch en gemengd havo vwo

1)

13 2

13 2

62 56 2

66 57 2

84 4

84 8

Stromen niet of niet direct door naar een voltijd vervolgopleiding. Ook doorstroom naar de beroepsbegeleidende leerweg valt binnen de categorie overig.

Bron: Inspectie van Onderwijs, CBS, IB-groep.


93

Tabel C.7 1) Ingeschreven studenten in het hoger onderwijs naar herkomstgroepering 1995/’96 1996/’97 1997/’98 1998/’99 1999/’00 2000/’01 2001/’02 2002/’03

x 1 000 Hoger beroepsonderwijs Totaal

229,1

231,5

235,3

239,0

246,2

247,5

249,2

250,3

Autochtonen

194,9

194,9

195,7

195,6

197,8

196,0

194,0

192,3

14,9

15,1

15,4

15,7

16,1

16,3

16,4

16,6

9,9

11,8

13,5

15,1

16,9

18,5

19,9

21,8

5,6 4,3

6,4 5,4

6,9 6,6

7,1 8,1

7,2 9,7

7,2 11,3

7,5 12,4

7,7 14,0

1,6 1,3 3,1 1,4 2,5

1,8 1,7 3,5 1,6 3,1

2,1 2,1 3,9 1,6 3,7

2,5 2,5 4,2 1,7 4,2

2,9 3,0 4,5 1,8 4,9

3,2 3,3 4,6 1,9 5,5

3,5 3,5 4,8 1,9 6,0

3,9 3,9 5,1 2,1 6,8

9,4

9,8

10,7

12,5

15,4

16,8

18,9

19,7

Totaal

167,3

154,1

148,5

147,7

150,5

153,4

159,1

166,2

Autochtonen

137,4

125,4

119,7

118,0

119,6

121,1

124,9

128,9

15,6

14,3

13,7

13,5

13,6

13,7

14,1

14,5

8,6

8,7

9,1

9,6

10,3

11,1

12,2

13,3

5,0 3,6

4,8 3,9

4,8 4,4

4,8 4,8

4,7 5,6

4,8 6,3

4,9 7,3

5,0 8,3

1,1 0,7 2,8 1,2 2,8

1,2 0,7 2,7 1,2 3,0

1,3 0,8 2,6 1,2 3,3

1,3 0,9 2,6 1,2 3,6

1,5 1,0 2,6 1,2 4,0

1,6 1,2 2,7 1,3 4,4

1,7 1,4 2,8 1,3 4,9

1,9 1,5 3,0 1,4 5,5

5,7

5,7

5,9

6,6

7,0

7,5

7,9

9,4

Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen w.v. Eerste generatie Tweede generatie w.o. Turkije Marokko Suriname Nederlandse Antillen en Aruba Overig niet-westers Overig

2)

Wetenschappelijk onderwijs

Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen w.v. Eerste generatie Tweede generatie w.o. Turkije Marokko Suriname Nederlandse Antillen en Aruba Overig niet-westers Overig

1)

2)

2)

De aantallen naar herkomstgroepering wijken af van de vorig jaar gepubliceerde gegevens. Dit komt doordat de afbakening van resident/non-resident studenten nu scherper is gedefinieerd. Non-resident studenten woonden voor aanvang van hun studie nog niet in Nederland; zij worden geteld bij de groep ‘overig’. Buitenlandse studenten of studenten waarvan het sofi-nummer niet bekend is.


94


Tabel C.8 1) Percentage jongeren in Nederland dat is ingeschreven in het voltijd hoger onderwijs naar herkomstgroepering 1995/’96 1996/’97 1997/’98 1998/’99 1999/’00 2000/’01 2001/’02 2002/’03

% 19–23-jarigen

2)

Hoger beroepsonderwijs Totaal

16,0

16,8

17,5

17,9

18,3

18,0

18,0

17,9

Autochtonen

17,0

17,9

18,6

18,9

19,1

18,9

18,9

18,7


13,0

13,6

14,1

14,2

14,3

14,1

14,1

14,1

6,0

7,0

7,9

8,5

9,2

9,2

9,2

9,5

4,3 11,0

4,9 12,1

5,4 12,9

5,6 13,4

5,8 13,9

5,6 13,8

5,5 13,8

5,3 14,3

3,8 3,9 8,1 9,8

4,5 4,9 9,5 10,9

5,1 6,0 11,0 11,4

6,1 6,9 11,5 10,7

7,0 7,7 12,3 10,0

7,5 8,0 12,0 9,3

8,1 8,5 12,2 9,0

8,6 9,3 12,4 9,6

Niet-westerse allochtonen w.v. Eerste generatie Tweede generatie w.o. Turkije Marokko Suriname Nederlandse Antillen en Aruba

% 20–24-jarigen

3)

Wetenschappelijk onderwijs Totaal

9,3

8,9

9,0

9,2

9,5

9,8

10,0

10,3

Autochtonen

9,6

9,2

9,3

9,5

9,9

10,2

10,4

10,8

10,5

9,9

9,8

9,9

10,0

9,9

10,0

10,3

4,1

4,1

4,3

4,4

4,5

4,6

4,8

5,0

2,7 9,4

2,7 8,7

2,8 8,2

2,7 8,0

2,8 7,7

2,7 7,7

2,7 7,7

2,7 8,1

2,1 1,6 5,4 6,9

2,3 1,8 5,3 6,6

2,5 2,0 5,3 6,6

2,7 2,1 5,3 6,2

2,8 2,2 5,5 5,6

3,0 2,5 5,6 5,2

3,1 2,7 5,8 5,1

3,3 3,1 6,3 5,2

Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen w.v. Eerste generatie Tweede generatie w.o. Turkije Marokko Suriname Nederlandse Antillen en Aruba

1)

2) 3)

De deelnamepercentages naar herkomstgroepering wijken af van de vorig jaar gepubliceerde gegevens. Dit komt doordat de afbakening van resident/non-resident studenten nu scherper is gedefinieerd. Non-resident studenten woonden voor aanvang van hun studie nog niet in Nederland; zij worden geteld bij de groep ‘overig’. Het grootste gedeelte van de ingeschreven hbo-studenten heeft deze leeftijd. Het grootste gedeelte van de ingeschreven wo-studenten heeft deze leeftijd.



95

Tabel C.9 1) Aantallen geslaagde studenten in het hoger onderwijs naar herkomstgroepering 1995/’96

1996/’97

1997/’98

1998/’99

1999/’00

2000/’01

2001/’02

x 1 000 Hoger beroepsonderwijs Totaal

43,2

43,4

42,5

43,2

44,4

43,9

44,9

Autochtonen

37,7

37,7

36,7

36,7

37,2

36,1

36,5


2,5

2,6

2,4

2,5

2,5

2,5

2,6

Niet-westerse allochtonen w.v. Eerste generatie Tweede generatie w.o. Turkije Marokko Suriname Nederlandse Antillen en Aruba Overig niet-westers

1,0

1,2

1,4

1,6

1,8

2,1

2,3

0,6 0,5

0,7 0,5

0,7 0,7

0,9 0,7

0,9 0,9

0,9 1,2

1,0 1,3

0,1 0,1 0,4 0,2 0,3

0,2 0,1 0,4 0,2 0,3

0,2 0,2 0,4 0,2 0,4

0,3 0,3 0,5 0,2 0,4

0,3 0,3 0,5 0,2 0,5

0,3 0,4 0,5 0,2 0,6

0,4 0,4 0,6 0,3 0,7

2,0

2,0

2,1

2,4

2,9

3,2

3,5

Totaal

28,7

25,3

22,3

20,6

20,1

20,2

20,8

Autochtonen

24,4

21,5

18,8

17,2

16,8

16,6

17,1


2,4

2,1

1,9

1,8

1,6

1,7

1,7

Niet-westerse allochtonen w.v. Eerste generatie Tweede generatie w.o. Turkije Marokko Suriname Nederlandse Antillen en Aruba Overig niet-westers

0,9

0,9

0,9

0,9

0,9

1,0

1,0

0,5 0,4

0,5 0,4

0,5 0,4

0,5 0,4

0,5 0,4

0,5 0,5

0,5 0,5

0,1 0,0 0,3 0,2 0,3

0,1 0,1 0,3 0,2 0,3

0,1 0,1 0,3 0,1 0,3

0,1 0,1 0,3 0,1 0,3

0,1 0,1 0,2 0,1 0,3

0,1 0,1 0,2 0,1 0,4

0,1 0,1 0,2 0,1 0,4

1,0

0,7

0,8

0,7

0,8

0,9

1,0

Overig

2)

Wetenschappelijk onderwijs

Overig

1)

2)

2)

De aantallen naar herkomstgroepering wijken af van de vorig jaar gepubliceerde gegevens. Dit komt doordat de afbakening van resident/non-resident studenten nu scherper is gedefinieerd. Non-resident studenten woonden voor aanvang van hun studie nog niet in Nederland; zij worden geteld bij de groep ‘overig’. Buitenlandse studenten of studenten waarvan het sofi-nummer niet bekend is.


96


Tabel C.10 Percentage jongeren in Nederland dat is geslaagd voor een afsluitend examen in het voltijd hoger onderwijs naar 1) herkomstgroepering 1995/’96

1996/’97

% 21–26-jarigen

1997/’98

1998/’99

1999/’00

2000/’01

2001/’02

20,3 22,4 13,0 5,2

21,2 23,5 14,1 5,9

22,3 24,5 14,3 6,4

22,0 24,0 13,6 7,1

22,0 24,1 13,7 7,3

8,5 9,1 8,1 2,6

8,2 8,9 7,9 2,6

8,3 9,1 7,4 2,5

8,6 9,4 7,6 2,8

9,0 10,0 7,5 2,8

2)

Hoger beroepsonderwijs Totaal Autochtonen Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen

18,6 20,5 12,4 3,8

19,6 21,6 13,8 4,5

% 22–27-jarigen

3)

Wetenschappelijk onderwijs Totaal Autochtonen Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen

1)

2)

3)

10,2 10,9 9,7 2,7

9,3 10,0 9,1 2,8

De deelnamepercentages naar herkomstgroepering wijken af van de vorig jaar gepubliceerde gegevens. Dit komt doordat de afbakening van resident/non-resident studenten nu scherper is gedefinieerd. Non-resident studenten woonden voor aanvang van hun studie nog niet in Nederland; zij worden geteld bij de groep ‘overig’. Geslaagden van 21 tot en met 26 jaar gerelateerd aan het gemiddelde van de 21 tot en met 26-jarigen in de bevolking; het grootste gedeelte van de geslaagde hbo-studenten heeft deze leeftijd. Geslaagden van 22 tot en met 27 jaar gerelateerd aan het gemiddelde van de 22 tot en met 27-jarigen in de bevolking; het grootste gedeelte van de geslaagde wo-studenten heeft deze leeftijd.



97

Tabel C.11 Percentage ingeschreven studenten hbo naar sector, studiejaar 2002/’03 Agrarisch Technisch Economisch

Gezondheid

Sociaalagogisch

Kunst

Pedagogisch

%

Totaal

3,0

18,9

36,6

7,9

10,8

6,9

15,8

Man Vrouw

3,7 2,4

33,2 5,3

41,5 31,9

3,2 12,5

4,2 17,0

6,3 7,6

7,9 23,2

Autochtonen

3,3

19,4

34,6

8,4

11,1

5,7

17,5

Man Vrouw

4,1 2,6

34,6 4,8

40,2 29,1

3,2 13,4

4,3 17,7

5,0 6,3

8,5 26,1


1,5

18,8

39,9

6,2

10,9

9,5

13,2

Man Vrouw

1,6 1,4

31,1 6,7

43,4 36,3

3,4 9,0

4,9 16,9

8,6 10,3

7,2 19,1


0,5

19,2

48,0

3,9

14,1

3,3

11,0

Man Vrouw

0,5 0,4

31,7 7,3

52,2 44,0

1,8 5,9

5,9 22,0

2,9 3,6

5,0 16,7

Eerste generatie Tweede generatie w.o. Turkije Marokko Suriname Nederlandse Antillen en Aruba Overig niet-westers

0,5 0,5

23,3 17,0

43,9 50,2

5,2 3,3

13,3 14,6

3,4 3,3

10,6 11,2

0,0 0,0 0,4 1,0 0,9

17,8 15,0 17,6 19,0 23,8

48,5 47,7 48,4 41,0 49,6

2,3 2,8 3,9 5,7 5,2

14,4 18,8 17,3 15,7 8,6

1,8 0,8 2,7 5,2 5,5

15,5 15,0 9,8 12,9 6,4

4,0

14,1

41,2

9,4

3,8

21,3

6,2

Overig

1)

1)

Buitenlandse studenten of studenten waarvan het sofi-nummer niet bekend is.


98


Tabel C.12 Percentage ingeschreven studenten wo naar HOOP-gebied, studiejaar 2002/’03 Landbouw

Natuur

Techniek Gezond- Econoheid mie

Recht

Gedrag en Maatschapij

Taal en Cultuur

%

Totaal

2,4

7,3

14,9

12,7

17,1

12,5

19,6

13,1

Man Vrouw

2,4 2,5

9,8 4,8

23,7 5,6

9,0 16,6

23,5 10,3

10,7 14,4

11,5 28,0

9,0 17,3

Autochtonen

2,6

7,4

15,3

12,9

16,2

11,9

20,4

13,2

Man Vrouw

2,5 2,6

9,9 4,8

24,3 5,6

8,6 17,5

23,0 8,9

10,5 13,4

11,9 29,5

9,2 17,5


1,3

7,0

13,4

12,3

15,0

14,8

19,3

16,6

Man Vrouw

1,3 1,4

9,9 4,1

21,6 5,3

10,0 14,6

21,0 9,1

12,8 16,8

12,1 26,3

11,0 22,1


0,7

8,2

11,9

14,3

20,7

20,2

15,5

8,3

Man Vrouw

0,8 0,6

10,8 5,6

19,5 4,3

13,1 15,5

26,4 15,2

14,9 25,4

9,3 21,6

5,2 11,5

Eerste generatie Tweede generatie w.o. Turkije Marokko Suriname Nederlandse Antillen en Aruba Overig niet-westers

0,6 0,7

9,5 7,4

12,9 11,2

17,9 12,2

19,0 21,7

17,9 21,7

13,5 16,8

8,3 8,3

0,5 – 0,7 1,4 0,7

6,5 8,4 8,0 8,5 8,9

9,1 9,7 8,6 13,5 14,7

14,0 11,0 12,6 13,5 16,7

21,0 19,5 20,9 14,9 22,3

28,5 28,6 23,9 16,3 14,1

15,1 14,9 18,6 22,0 12,7

5,9 8,4 7,0 9,9 9,6

4,7

5,9

15,8

9,0

27,3

7,5

15,0

13,2

Overig

1)

1)

Buitenlandse studenten of studenten waarvan het sofi-nummer niet bekend is.



99

Tabel C.13 Verdeling autochtone en niet-westers allochtone leerlingen op basisscholen, 2003/’04 “Zwarte” scholen

50%

1)

Niet-westers allochtone leerlingen

Niet-westers allochtone schoolgenoten van autochtoon en westerse allochtoon

80%

niet-westerse allochtoon

% Nederland w.v. De vier grote steden w.v. Amsterdam Rotterdam Den Haag Utrecht Overig Nederland

1)

8

4

14

8

49

52

32

50

27

73

56 59 45 33

34 39 29 16

55 54 46 35

32 31 22 19

73 73 75 66

4

1

10

7

33

Een “zwarte” school is een school met meer dan 50 respectievelijk meer dan 80 procent niet-westers allochtone leerlingen.

Bron: CBS, CFI.

100


Tabel C.14 Verdeling autochtone en niet-westers allochtone leerlingen in het voortgezet onderwijs, 2002 Vwo

Havo

Mavo

Vbo

% niet-westers allochtone (mede)leerlingen

Nederland w.v. Autochtonen Niet-westerse allochtonen De vier grote steden w.v. Autochtonen Niet-westerse allochtonen Nederland m.u.v. de vier grote steden w.v. Autochtonen Niet-westerse allochtonen

7

9

13

20

6 20

7 28

9 37

13 45

23

37

52

64

16 38

24 53

33 66

44 73

5

7

9

13

5 11

6 14

8 19

11 24



101

Tabel C.15 Bevolking van 15–64 jaar naar onderwijsniveau, 1997–1999 Totaal

1)

Bo, mavo, vbo

Havo, vwo, mbo

Hbo, wo

x 1 000

Bo, mavo, vbo

Havo, vwo, mbo

Hbo, wo

%

Totaal

37 739

16 251

12 642

7 425

43,1

33,5

19,7

Autochtonen

31 688

13 269

11 130

6 264

41,9

35,1

19,8

Mannen Vrouwen

15 595 16 092

5 601 7 668

6 009 5 121

3 568 2 696

35,9 47,7

38,5 31,8

22,9 16,8

15–24 jaar 25–34 jaar 35–44 jaar 45–54 jaar 55–64 jaar

4 556 6 156 6 060 5 639 3 863

2 359 1 439 1 807 2 279 1 926

1 308 2 771 2 431 2 028 1 268

433 1 720 1 610 1 261 641

51,8 23,4 29,8 40,4 49,9

28,7 45,0 40,1 36,0 32,8

9,5 27,9 26,6 22,4 16,6

2 668

1 680

479

310

63,0

18,0

11,6

Mannen Vrouwen

1 381 1 287

851 829

238 241

178 131

61,6 64,4

17,2 18,7

12,9 10,2


641 826 637 330 176

470 458 370 207 134

93 182 119 55 21

21 112 99 54 17

73,3 55,4 58,1 62,7 76,1

14,5 22,0 18,7 16,7 11,9

3,3 13,6 15,5 16,4 9,7

2 237 363 740 603 311 167

1 421 263 429 360 201 129

393 55 153 108 49 19

255 12 87 90 47 14

63,5 72,5 58,0 59,7 64,6 77,2

17,6 15,2 20,7 17,9 15,8 11,4

11,4 3,3 11,8 14,9 15,1 8,4

Tweede generatie 15–24 jaar 25–34 jaar 35–44 jaar 45–54 jaar 55–64 jaar

430 278 86 32 19 10

259 207 28 10 6 5

86 38 28 11 6 2

55 10 25 10 7 2

60,2 74,5 32,6 31,3 31,6 50,0

20,0 13,7 32,6 34,4 31,6 20,0

12,8 3,6 29,1 31,3 36,8 20,0

Turkije Marokko Suriname en Antillen/Aruba Overig niet-westers

588 475 842 764

460 365 450 406

70 54 229 126

24 27 121 138

78,2 76,8 53,4 53,1

11,9 11,4 27,2 16,5

4,1 5,7 14,4 18,1


Eerste generatie 15–24 jaar 25–34 jaar 35–44 jaar 45–54 jaar 55–64 jaar

1)

Incl. onderwijsniveau en generatie onbekend.

Bron: Enquête beroepsbevolking

102


Tabel C.16 Bevolking van 15–64 jaar naar onderwijsniveau, 2000–2002 Totaal

1)

Bo, mavo, vbo

Havo, vwo, mbo

Hbo, wo

x 1 000

Bo, mavo, vbo

Havo, vwo, mbo

Hbo, wo

%

Totaal

38 541

16 170

12 852

8 078

42,0

33,3

21,0

Autochtonen

31 869

12 909

11 183

6 728

40,5

35,1

21,1

Mannen Vrouwen

15 702 16 168

5 540 7 370

5 955 5 228

3 755 2 973

35,3 45,6

37,9 32,3

23,9 18,4


4 441 5 633 6 229 5 847 4 123

2 285 1 184 1 736 2 232 1 980

1 274 2 519 2 557 2 081 1 365

389 1 755 1 709 1 446 774

51,5 21,0 27,9 38,2 48,0

28,7 44,7 41,0 35,6 33,1

8,8 31,2 27,4 24,7 18,8

3 150

1 922

605

416

61,0

19,2

13,2

Mannen Vrouwen

1 620 1 530

970 952

301 304

229 187

59,9 62,2

18,6 19,9

14,1 12,2


757 895 753 438 212

536 468 422 266 160

128 215 149 79 23

28 145 129 75 26

70,8 52,3 56,0 60,7 75,5

16,9 24,0 19,8 18,0 10,8

3,7 16,2 17,1 17,1 12,3

2 572 380 768 718 419 203

1 592 268 429 412 259 157

472 62 169 137 75 20

346 16 112 117 68 23

61,9 70,5 55,9 57,4 61,8 77,3

18,4 16,3 22,0 19,1 17,9 9,9

13,5 4,2 14,6 16,3 16,2 11,3

Tweede generatie 15–24 jaar 25–34 jaar 35–44 jaar 45–54 jaar 55–64 jaar

570 376 125 33 18 9

326 267 38 9 7 3

132 65 46 11 4 3

69 12 32 12 7 3

57,2 71,0 30,4 27,3 38,9 33,3

23,2 17,3 36,8 33,3 22,2 33,3

12,1 3,2 25,6 36,4 38,9 33,3

Turkije Marokko Suriname en Antillen/Aruba Overig niet-westers

654 542 964 990

496 409 507 511

87 75 263 180

34 30 150 201

75,8 75,5 52,6 51,6

13,3 13,8 27,3 18,2

5,2 5,5 15,6 20,3


Eerste generatie 15–24 jaar 25–34 jaar 35–44 jaar 45–54 jaar 55–64 jaar

1)

Incl. onderwijsniveau en generatie onbekend.

Bron: Enquête beroepsbevolking


103

D.

Arbeidsmarkt

Tabel D.1 Arbeidsmarktpositie van personen van 15–64 jaar naar herkomstgroepering 1996

Totaal

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

%

Netto arbeidsparticipatie Autochtonen

61

63

64

66

67

67

68

67

Westerse allochtonen Eerste generatie Tweede generatie

56 52 59

58 54 61

60 57 62

61 59 63

63 57 67

63 62 65

63 60 65

63 59 66

Niet-westerse allochtonen Eerste generatie Tweede generatie w.o. Turkije Eerste generatie

40 40 38

41 42 36

44 45 40

45 45 48

48 49 43

50 51 46

50 51 45

49 49 47

34 35

35 38

37 39

40 40

44 44

48 51

46 48

46 47

Marokko Eerste generatie

31 32

35 36

38 39

39 39

34 37

42 42

46 46

41 42

Suriname Eerste generatie

53 54

52 57

58 62

58 61

63 66

62 66

61 65

61 65

Nederlandse Antillen en Aruba Eerste generatie

46 47

45 43

50 48

53 48

55 55

54 56

57 57

54 51

6

5

4

3

3

3

3

4


10 12 8

9 12 7

6 8 6

5 7 4

5 7 4

4 6 4

5 6 5

7 9 5

Niet-westerse allochtonen Eerste generatie Tweede generatie w.o. Turkije Eerste generatie

22 23 14

21 21 17

16 16 12

14 14 12

11 11 8

9 9 9

10 10 11

14 15 13

24 25

22 20

16 15

13 14

9 9

8 8

9 8

14 13

Marokko Eerste generatie

28 27

22 23

20 21

16 15

13 13

10 11

10 9

17 16

Suriname Eerste generatie

15 15

13 14

12 12

10 10

9 9

6 5

8 8

10 9

Nederlandse Antillen en Aruba Eerste generatie

21 23

21 23

16 17

14 17

9 10

9 8

10 10

17 19

Werkloosheidspercentage Autochtonen

104


Tabel D.1 (slot) Arbeidsmarktpositie van personen van 15–64 jaar naar herkomstgroepering 1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

% Mannen Netto arbeidsparticipatie Autochtonen

75

76

78

79

79

80

79

78


67

69

72

72

74

73

74

73


49

49

53

56

58

59

59

57

46 44 62 53

49 45 57 50

51 51 63 60

53 53 63 66

61 47 71 60

61 56 66 61

59 59 67 64

61 53 68 57

Autochtonen

4

3

3

2

2

2

3

3


8

7

5

4

3

3

4

7

21

21

16

13

10

9

11

15

23 26 13 20

21 24 13 20

15 20 12 14

12 16 10 13

8 12 7 8

8 8 8 10

10 10 7 8

12 17 9 21

Autochtonen

46

48

50

52

54

55

56

57


45

47

48

51

51

54

52

54


30

32

34

34

36

40

40

40

21 15 45 39

21 23 48 41

22 24 54 39

26 22 54 42

26 19 55 49

34 26 59 48

32 31 56 50

29 28 56 51

Autochtonen

10

8

6

5

5

4

4

5


12

11

9

7

8

6

7

7


23

20

16

15

13

9

10

14

27 33 16 22

24 16 14 23

18 19 12 18

14 17 11 14

13 16 11 9

7 15 5 7

8 9 9 11

20 18 11 11

Werkloosheid

Niet-westerse allochtonen w.o. Turkije Marokko Suriname Nederlandse Antillen en Aruba Vrouwen Netto arbeidsparticipatie

Werkloosheid

Bron: Enquête Beroepsbevolking.


105

Tabel D.2 Werkzame beroepsbevolking en netto arbeidsparticipatie van personen van 15–64 jaar naar enkele persoonskenmerken, 2003 Totaal

Geslacht

Leeftijd

Man

Vrouw

15–24 jaar

25–34 jaar

35–44 jaar

45–54 jaar

55–64 jaar

x 1 000 Werkzame beroepsbevolking Totaal

7 114

4 162

2 952

818

1 859

2 031

1 696

709

Autochtonen

5 954

3 486

2 468

683

1 523

1 685

1 448

616


650

368

282

63

165

183

168

72


509

308

201

73

171

163

81

21

98 74 139 47

68 51 73 24

30 23 67 23

16 12 17 6

38 34 40 16

34 19 48 14

9 7 26 8

2 2 8 4

Totaal eerste generatie

671

400

271

42

191

226

157

56


265

146

119

13

62

72

81

37


407

255

152

29

129

153

76

19

76 60 110 36

57 44 57 19

20 16 53 17

4 4 6 3

29 28 28 10

33 19 44 11

9 6 26 8

2 2 7 3

Totaal tweede generatie

487

275

212

93

145

120

91

37


386

222

163

50

103

110

87

36


101

53

48

43

41

10

4

2

Eerste generatie allochtonen

Tweede generatie allochtonen

% Netto arbeidsparticipatie Totaal

65,1

75,3

54,7

42,6

81,2

78,3

74,4

38,6

Autochtonen

67,3

77,9

56,5

44,8

85,9

81,2

76,0

39,3


63,2

72,7

54,0

41,8

77,6

74,5

72,9

38,0


48,6

56,8

39,7

29,2

56,3

60,1

55,2

27,2

45,8 41,4 61,2 53,6

61,1 53,0 67,5 56,5

29,1 28,0 55,5 50,9

33,3 27,7 34,9 26,9

54,9 53,7 72,8 62,8

53,5 51,4 81,1 66,6

40,2 36,4 64,6 66,4

16,9 12,5 32,7 41,3

106


Tabel D.2 (slot) Werkzame beroepsbevolking en netto arbeidsparticipatie van personen van 15–64 jaar naar enkele persoonskenmerken, 2003 Totaal

Geslacht Man

Leeftijd Vrouw

15–24 jaar

25–34 jaar

35–44 jaar

45–54 jaar

55–64 jaar

Eerste generatie allochtonen Totaal eerste generatie

52,5

62,5

42,5

26,8

57,0

62,1

60,7

34,0


59,2

70,9

49,3

30,7

67,6

69,6

68,6

40,1


48,9

58,6

38,4

25,4

53,0

59,0

54,1

26,4

47,3 42,1 65,0 51,3

65,5 56,5 72,1 54,1

26,4 24,6 58,9 48,5

30,9 25,8 41,0 21,2

54,0 51,8 71,9 54,4

53,5 51,4 80,0 64,9

40,9 34,9 64,9 65,2

15,3 12,6 32,5 42,3

Totaal tweede generatie

61,1

67,7

54,3

38,5

80,1

78,6

77,5

36,3


66,3

74,0

58,1

46,1

85,0

78,1

77,3

36,1


47,1

49,6

44,6

32,4

70,1

83,9

81,7

43,1


Bron: Enquête beroepsbevolking.


107

Tabel D.3 Werkloze beroepsbevolking en werkloosheidspercentages van personen van 15–64 jaar naar enkele persoonskenmerken, 2003 Totaal

Geslacht

Leeftijd

Man

Vrouw

15–24 jaar

25–34 jaar

35–44 jaar

45–54 jaar

55–64 jaar

x 1 000 Werkloze beroepsbevolking Totaal

396

206

190

97

102

103

65

29

Autochtonen

262

126

136

68

56

66

48

23


49

26

23

10

11

15

8

4


86

54

32

19

34

22

9

2

16 15 15 9

9 10 8 6

7 5 8 3

4 4 3 2

7 7 7 5

5 3 4 1

1 1 2 1

0 0 0 0

Totaal eerste generatie

97

58

39

14

36

30

15

3


26

12

15

4

7

8

6

2


71

46

25

10

28

22

9

2

11 11 11 9

6 8 5 6

5 3 6 2

1 2 1 2

5 6 5 4

5 3 3 1

1 1 2 1

0 0 0 0

37

22

15

15

10

8

2

2

22

14

8

6

4

8

2

2

15

8

7

8

6

0

0

.

Eerste generatie allochtonen

Tweede generatie allochtonen Totaal tweede generatie Westerse allochtonen Niet-westerse allochtonen

% Werkloosheidspercentages Totaal

5,3

4,7

6,1

10,6

5,2

4,8

3,7

3,9

Autochtonen

4,2

3,5

5,2

9,1

3,6

3,8

3,2

3,7


6,9

6,6

7,4

13,8

6,5

7,7

4,7

4,7

14,4

14,9

13,7

20,6

16,7

12,0

9,7

7,4

14,4 17,0 10,0 16,6

11,8 16,6 9,4 21,4

19,8 17,7 10,7 10,9

19,3 25,1 14,9 27,7

15,2 18,0 14,5 22,3

12,3 12,7 6,8 9,0

9,7 9,3 6,5 10,5

9,2 7,1 4,9 8,7


108


Tabel D.3 (slot) Werkloze beroepsbevolking en werkloosheidspercentages van personen van 15–64 jaar naar enkele persoonskenmerken, 2003 Totaal

Geslacht Man

Leeftijd Vrouw

15–24 jaar

25–34 jaar

35–44 jaar

45–54 jaar

55–64 jaar

Eerste generatie allochtonen Totaal

12,6

12,6

12,7

25,0

15,7

11,6

8,5

5,8

9,1

7,5

10,9

21,8

10,5

9,5

7,0

4,6

14,8

15,3

14,0

26,4

18,0

12,5

10,0

8,0

13,0 15,9 9,4 19,3

10,0 15,8 8,8 24,6

20,6 15,9 10,0 12,3

18,1 27,4 12,1 42,5

14,6 17,8 15,5 27,7

12,5 12,7 7,1 9,7

7,5 9,9 6,7 11,0

10,3 7,1 5,2 9,1

Totaal

7,1

7,5

6,6

13,7

6,6

6,3

2,5

4,5


5,4

6,0

4,6

11,4

3,9

6,5

2,3

4,7

12,9

13,1

12,7

16,2

12,6

3,5

5,0

.




Bron: Enquête beroepsbevolking.


109

Tabel D.4 Personen van 15–64 jaar met één of meerdere banen als werknemer naar herkomstgroepering, ultimo oktober 2002 SBIcode

Totaal

Autoch- Westerse Niet-westerse allochtonen tonen allochtonen Totaal Eerste Tweede generatie generatie één beide ouder ouders geboren geboren in in buiten- buitenland land

x 1 000

Totaal

7 021,6

5 884,5

596,6

540,1

420,7

37,0

82,4

Geslacht Man Vrouw

3 927,8 3 093,8

3 298,9 2 585,7

322,9 273,7

305,8 234,3

246,1 174,6

19,2 17,8

40,5 41,9

Leeftijd 15–24 jaar 25–34 jaar 35–44 jaar 45–54 jaar 55–64 jaar

1 233,2 1 783,3 1 860,1 1 515,0 630,1

1 010,5 1 458,5 1 558,0 1 304,8 552,7

83,0 152,3 159,0 142,0 60,3

139,6 172,4 143,0 68,1 17,0

62,6 139,8 136,1 65,9 16,3

17,5 11,9 5,1 1,9 0,6

59,5 20,7 1,8 0,3 x

Mannen 15–24 jaar 25–34 jaar 35–44 jaar 45–54 jaar 55–64 jaar

630,0 947,1 1 039,3 886,9 424,6

516,9 771,9 868,8 767,9 373,3

41,5 77,4 84,8 79,4 39,8

71,5 97,8 85,5 39,5 11,5

33,8 81,1 81,9 38,3 11,0

8,9 6,1 2,7 1,0 0,4

28,8 10,6 0,9 0,2 x

Vrouwen 15–24 jaar 25–34 jaar 35–44 jaar 45–54 jaar 55–64 jaar

603,2 836,2 820,8 628,1 205,5

493,6 686,6 689,2 536,8 179,5

41,5 75,0 74,1 62,6 20,5

68,1 74,6 57,5 28,6 5,5

28,8 58,7 54,3 27,6 5,3

8,6 5,8 2,3 0,8 0,2

30,7 10,1 0,9 0,2 x

110


Turkije

Marokko

Suriname

Nederlandse Antillen en Aruba

Overig

104,8

87,0

143,8

51,5

153,0

65,0 39,9

54,0 33,0

69,3 74,5

26,5 25,0

91,0 62,0

30,9 39,5 26,4 6,4 1,5

30,1 31,2 17,6 5,8 2,3

28,4 40,6 42,0 26,1 6,7

12,2 15,8 12,7 8,3 2,5

38,1 45,2 44,2 21,5 3,9

16,0 24,5 18,4 4,8 1,3

14,3 19,5 13,6 4,4 2,2

13,6 19,5 19,4 12,9 3,9

6,1 8,3 6,6 4,1 1,4

21,5 26,0 27,6 13,3 2,7

14,9 15,0 8,0 1,7 0,2

15,8 11,7 4,0 1,4 0,1

14,7 21,1 22,6 13,1 2,8

6,1 7,5 6,1 4,2 1,1

16,6 19,3 16,6 8,2 1,2


111

Tabel D.4 (slot) Personen van 15–64 jaar met één of meerdere banen als werknemer naar herkomstgroepering, ultimo oktober 2002 SBIcode

Totaal


01–05 10–45 50–74 75–93

109,2 1 365,9 3 255,5 2 209,5

96,5 1 169,6 2 641,2 1 907,2

4,5 107,6 297,9 179,5

8,2 88,7 316,2 122,8

7,3 78,2 233,0 99,2

0,2 3,8 23,0 9,6

0,8 6,7 60,3 14,0

01–05 10–14 15–37 40–41 45 50–52 55 60–64 65–67 70–74 75 80 85 90–93

109,2 9,0 924,9 30,0 402,1 1 171,8 240,1 445,1 265,3 1 133,2 521,5 433,1 994,2 260,8 81,4

96,5 7,6 768,5 26,9 366,6 999,4 178,3 373,6 226,1 863,8 446,3 376,1 863,9 220,9 70,1

4,5 1,1 82,6 2,3 21,6 91,3 24,9 39,6 23,9 118,3 44,1 38,0 72,9 24,4 7,2

8,2 0,3 73,7 0,8 13,8 81,0 36,9 31,9 15,3 151,1 31,1 19,0 57,3 15,4 4,1

7,3 0,3 66,1 0,6 11,2 52,5 27,7 25,1 10,8 116,8 24,1 15,8 47,9 11,4 3,2

0,2 x 2,6 0,1 1,1 7,9 2,8 2,4 1,5 8,5 2,6 1,5 3,8 1,8 0,4

0,8 x 5,0 0,1 1,6 20,6 6,4 4,5 3,0 25,8 4,5 1,7 5,6 2,2 0,6

15–16 22 23–25 27–35 50 51 52 60 74501 747 8 511 8 531

141,8 85,6 109,8 343,9 129,5 422,5 619,7 190,0 239,8 122,2 279,1 344,4

117,1 73,1 90,1 285,2 113,8 356,5 529,0 167,4 157,8 71,1 243,3 303,1

10,2 8,0 11,2 33,0 8,4 39,0 43,9 12,6 27,4 12,0 22,6 22,3

14,5 4,5 8,4 25,7 7,2 27,0 46,8 10,0 54,7 39,1 13,2 19,0

13,2 3,4 7,5 23,2 5,3 22,2 25,1 8,0 40,4 34,7 10,7 16,3

0,4 0,5 0,3 0,9 0,6 1,9 5,3 0,7 2,8 0,6 1,1 1,1

0,9 0,6 0,6 1,6 1,3 2,9 16,4 1,3 11,5 3,8 1,4 1,5

x 1 000 Bedrijfssector Landbouw en visserij Industrie en bouwnijverheid Commerciële dienstverlening Niet-commerciële dienstverlening Bedrijfstak Landbouw en visserij Delfstoffenwinning Industrie Energie- en waterleidingbedrijven Bouwnijverheid Handel Horeca Vervoer en communicatie Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur en overige dienstverlening Onbekend Bedrijfsklassen Voedings- en genotmiddelenindustrie Grafische industrie Aardolie- en chemische industrie Metaal- en elektrotechnische industrie Autohandel en -reparatie Groothandel Detailhandel Openbaar vervoer en wegvervoer Uitzendbureaus (staf en uitzendkrachten) Schoonmaakbedrijven Ziekenhuizen Verpleeg- en bejaardentehuizen

Bron: Sociaal Statistisch Bestand.

112


Turkije

Marokko

Suriname


Overig

3,4 25,3 59,3 15,8

1,8 15,2 52,8 16,7

0,5 18,4 76,2 47,8

0,2 7,8 27,4 15,8

2,3 22,0 100,5 26,7

3,4 x 21,8 0,1 3,4 16,2 4,3 5,3 2,1 31,4 4,5 2,5 6,3 2,6 1,0

1,8 x 12,7 0,1 2,4 15,3 5,4 4,3 1,6 26,2 4,0 2,5 8,1 2,1 0,5

0,5 0,1 14,6 0,4 3,3 19,5 5,0 11,3 6,9 33,6 13,7 7,3 22,5 4,3 0,9

0,2 x 5,9 0,1 1,8 6,4 2,2 2,9 1,5 14,4 3,7 2,2 8,0 1,8 0,4

2,3 0,2 18,8 0,1 2,9 23,7 20,0 8,1 3,3 45,5 5,1 4,5 12,5 4,7 1,4

4,4 0,8 2,5 7,6 1,8 5,0 9,4 2,3 12,9 10,1 1,4 1,4

3,1 0,6 1,5 3,9 1,2 4,2 9,9 1,8 7,9 10,8 1,7 2,3

2,2 1,2 1,6 4,8 2,0 6,1 11,4 3,1 11,3 4,8 5,1 8,0

0,8 0,4 0,7 2,4 0,6 2,0 3,8 0,8 6,1 2,0 1,9 3,1

4,1 1,4 2,1 6,9 1,7 9,6 12,4 2,0 16,6 11,3 3,2 4,1


113

Tabel D.5 Indexcijfers personen van 15–64 jaar met één of meerdere banen als werknemer naar herkomstgroepering, ultimo oktober 2002 SBIcode

Totaal


1999=100

Totaal

105

104

105

118

113

126

141

Geslacht Man Vrouw

101 109

101 108

101 110

113 124

109 119

123 128

137 145

Leeftijd 15–24 jaar 25–34 jaar 35–44 jaar 45–54 jaar 55–64 jaar

104 94 106 108 138

102 92 105 107 139

102 97 107 105 129

115 108 122 136 151

102 101 121 137 151

128 116 145 120 160

128 195 182 167 x


102 91 102 102 133

101 90 100 101 134

100 93 104 99 123

112 102 120 130 142

101 95 119 130 142

126 114 139 115 154

123 191 174 148 x


105 97 112 118 151

104 95 112 117 152

105 102 112 114 143

118 118 126 146 174

104 110 124 146 174

129 118 153 127 172

132 198 191 188 x

114


Turkije

Marokko

Suriname


Overig

114

115

109

124

129

110 121

109 125

106 112

119 130

124 139

110 104 132 133 118

102 117 137 118 120

107 97 109 129 152

121 118 121 135 187

140 114 126 154 174

106 98 127 135 119

95 106 135 109 118

105 94 105 123 144

115 113 118 129 170

139 105 121 147 169

114 117 145 130 114

109 143 147 160 164

109 99 113 136 166

129 123 126 141 216

140 130 135 168 184


115

Tabel D.5 Indexcijfers personen van 15–64 jaar met één of meerdere banen als werknemer naar herkomstgroepering, ultimo oktober 2002 SBIcode

Totaal


1999=100 Bedrijfssector Landbouw en visserij Industrie en bouwnijverheid Commerciële dienstverlening Niet-commerciële dienstverlening Bedrijfstak Landbouw en visserij Delfstoffenwinning Industrie Energie- en waterleidingbedrijven Bouwnijverheid Handel Horeca Vervoer en communicatie Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur en overige dienstverlening Onbekend Bedrijfsklassen Voedings- en genotmiddelenindustrie Grafische industrie Aardolie- en chemische industrie Metaal- en elektrotechnische industrie Autohandel en -reparatie Groothandel Detailhandel Openbaar vervoer en wegvervoer Uitzendbureaus (staf en uitzendkrachten) Schoonmaakbedrijven Ziekenhuizen Verpleeg- en bejaardentehuizen

01–05 10–45 50–74 75–93

96 97 103 113

97 96 102 112

104 96 104 114

85 110 114 138

84 108 109 132

103 115 121 144

89 133 134 198

01–05 10–14 15–37 40–41 45 50–52 55 60–64 65–67 70–74 75 80 85 90–93

96 96 96 85 100 105 109 107 101 99 111 110 117 111 116

97 95 95 85 99 103 107 105 101 98 109 108 116 110 114

104 97 96 86 99 106 108 109 101 100 111 113 117 110 116

85 113 109 81 117 125 122 140 107 104 143 139 139 126 151

84 108 108 74 114 123 118 134 100 100 135 134 133 119 151

103 x 111 107 124 125 135 135 118 113 147 139 151 131 130

89 x 129 191 142 133 138 188 138 126 201 222 204 166 166

15–16 22 23–25 27–35 50 51 52 60 74501 747 8 511 8 531

99 89 100 95 107 101 107 109 73 98 115 115

97 89 99 94 106 99 105 107 71 89 115 114

102 89 100 94 105 103 109 111 75 100 115 118

111 94 118 103 131 118 129 148 81 123 134 135

110 96 115 102 125 116 129 140 76 122 129 131

113 95 117 113 146 113 127 145 88 107 150 141

137 80 191 117 153 144 130 235 104 133 177 185

Bron: Sociaal Statistisch Bestand.

116


Turkije

Marokko

Suriname


Overig

71 104 115 140

79 101 112 149

96 103 103 123

119 122 115 146

118 128 124 158

71 x 103 86 114 122 121 152 94 109 150 138 149 114 153

79 x 100 81 111 114 112 165 103 106 166 150 149 122 170

96 98 102 76 111 112 112 119 107 93 126 126 122 116 159

119 x 121 83 131 133 140 131 106 104 147 144 147 140 139

118 125 128 94 127 151 126 161 122 109 173 158 161 140 141

109 95 112 98 134 109 128 143 91 132 141 150

102 65 116 98 123 111 114 177 77 126 138 142

100 89 106 93 112 106 115 117 73 89 123 117

122 102 121 110 149 118 140 136 83 135 143 144

129 118 141 121 159 138 160 221 81 129 146 165


117

Tabel D.6 Beroepsbevolking en deelnemers aan gesubsidieerde arbeid naar geslacht en herkomstgroepering Totaal

Autochtonen

Westerse Niet-westerse allochtonen allochtonen Totaal Turkije Marokko Suriname Ned. Overig Antillen en Aruba

x 1 000 Beroepsbevolking 15–64 jaar, jaar1) gemiddelden 2003 Totaal Mannen Vrouwen

7 510 4 368 3 142

6 216 3 612 2 604

699 394 305

595 362 233

115 78 37

89 61 28

154 80 74

56 30 25

180 113 68

Totaal ID WIW WSW

165 990 44 270 25 310 96 420

118 130 23 420 13 710 81 000

15 190 4 450 2 610 8 130

30 030 13 900 8 910 7 220

5 200 2 210 1 240 1 740

5 020 2 450 1 530 1 050

8 890 4 310 2 160 2 420

3 690 1 850 1 250 590

7 230 3 090 2 730 1 410

Mannen ID WIW WSW

106 020 19 730 14 160 72 130

80 160 11 270 7 880 61 010

9 350 1 990 1 380 5 980

16 400 6 470 4 850 5 080

2 890 1 070 640 1 180

3 190 1 380 980 830

4 420 1 710 1 040 1 670

1 720 710 610 400

4 180 1 600 1 580 1 010

Vrouwen ID WIW WSW

57 500 22 060 11 150 24 290

37 980 12 150 5 830 20 000

5 840 2 460 1 230 2 150

13 630 7 440 4 050 2 140

2 310 1 140 600 560

1 840 1 070 550 220

4 460 2 590 1 110 750

1 970 1 130 640 190

3 050 1 500 1 150 410

Aantal deelnemers aan gesubsidieerde arbeid 2) op 31 december 2003

% van de beroepsbevolking

Totaal ID WIW WSW

2,2 0,6 0,3 1,3

1,9 0,4 0,2 1,3

2,2 0,6 0,4 1,2

5,0 2,3 1,5 1,2

4,5 1,9 1,1 1,5

5,6 2,8 1,7 1,2

5,8 2,8 1,4 1,6

6,6 3,3 2,2 1,1

4,0 1,7 1,5 0,8

Mannen ID WIW WSW

2,4 0,5 0,3 1,7

2,2 0,3 0,2 1,7

2,4 0,5 0,4 1,5

4,5 1,8 1,3 1,4

3,7 1,4 0,8 1,5

5,2 2,3 1,6 1,4

5,5 2,1 1,3 2,1

5,7 2,4 2,0 1,3

3,7 1,4 1,4 0,9

Vrouwen ID WIW WSW

1,8 0,7 0,4 0,8

1,5 0,5 0,2 0,8

1,9 0,8 0,4 0,7

5,8 3,2 1,7 0,9

6,2 3,1 1,6 1,5

6,6 3,8 2,0 0,8

6,0 3,5 1,5 1,0

7,9 4,5 2,6 0,8

4,5 2,2 1,7 0,6

1) 2)

Bron: CBS (2004). Aantallen inclusief herkomstgroepering onbekend. De aantallen van de herkomstgroeperingen sommen niet op tot het totaal vanwege personen die niet konden worden gekoppeld aan de GBA of waarvan herkomstgroepering onbekend is.

118


Tabel D.7 1) Instroom en uitstroom van deelnemers aan gesubsidieerde arbeid, 2003 Eindstand

Instroom

Uitstroom Totaal

aantal

w.v. naar reguliere arbeid

%

ID-banen Totaal

44 270

640

6 680

56

Autochtonen

23 420

320

3 670

60

4 450 2 250 2 200

50 20 30

640 330 310

56 55 58

13 900 13 390 510

180 160 10

2 130 2 030 100

49 49 43

2 450 2 210 4 310 1 850 3 090

20 20 10 60 70

350 240 750 330 470

51 46 48 53 46

Westerse allochtonen Eerste generatie Tweede generatie Niet-westerse allochtonen Eerste generatie Tweede generatie w.v. Marokko Turkije Suriname Ned. Antillen en Aruba Overig niet-westers WIW-banen Totaal

25 310

7 630

9 730

18

Autochtonen

13 710

3 290

5 150

19


2 610 1 260 1 340

630 280 350

950 430 530

18 18 18

Niet-westerse allochtonen Eerste generatie Tweede generatie w.v. Marokko Turkije Suriname Ned. Antillen en Aruba Overig niet-westers

8 910 7 640 1 270

3 670 2 710 960

3 600 2 910 700

16 15 17

1 530 1 240 2 160 1 250 2 730

700 450 830 600 1 080

660 520 870 500 1 060

14 19 17 14 15

Totaal

96 420

6 320

4 860

5

Autochtonen

WSW-banen

81 000

4 690

3 980

5


8 130 2 560 5 570

560 210 350

450 180 270

2 2 2

Niet-westerse allochtonen Eerste generatie Tweede generatie w.v. Marokko Turkije Suriname Ned. Antillen en Aruba Overig niet-westers

7 220 6 540 680

1 070 950 120

420 380 40

3 3 2

1 050 1 740 2 420 590 1 410

150 250 230 120 320

70 100 140 40 80

3 2 4 2 2

1)

Een persoon met herhaalde in- of uitstroom is eenmaal opgenomen in de in- of uitstroom.


119

E.

Inkomen

Tabel E.1 Besteedbaar inkomen van huishoudens naar herkomstgroepering, 2001* Totaal

Paar met kind(eren)

Eenoudergezin

1 000 euro

Totaal

29,0

36,9

20,0

Autochtonen

29,6

37,8

20,6


28,3

38,5

19,8

Niet-westerse allochtonen Turkije Marokko Suriname Ned. Antillen en Aruba Overig niet-westers

22,5 24,8 21,9 23,3 20,5 21,1

27,6 26,3 24,5 33,6 32,3 26,8

18,4 17,3 18,6 19,6 17,5 17,9

Tabel E.2 Inkomensbron van hoofdkostwinner van paren met kind(eren), 2001* Werk

Uitkering

Pensioen en overig

%

Totaal

95

5

1

Autochtonen

97

2

1


94

4

1


73 74 53 91 85 74

25 24 42 7 13 25

2 1 5 1 1 1

120


Tabel E.3 Inkomensbron van hoofd van eenoudergezinnen, 2001* Werk

Uitkering

Pensioen en overig

%

Totaal

56

39

5

Autochtonen

61

33

6


61

34

4


37 19 18 56 41 30

59 75 74 41 58 69

3 6 9 3 1 1

Tabel E.4 Sociaal-economische situatie van paren met kinderen met hoofdkostwinner van 25–34 jaar, 2001* Besteedbaar inkomen

Huishoudens

Kostwinner met werk

Tweeverdiener

Eigen woning

Aantal kinderen

1 000 euro

x 1 000

%

Totaal

30,1

311

95

74

68

1,6

Autochtonen

30,8

253

98

78

75

1,6


30,8

23

93

73

58

1,6


25,4 24,6 22,5 30,1 . 24,0

36 15 6 6 2 6

81 81 69 94 . 77

50 46 32 75 . 44

26 26 8 42 . 24

1,8 1,8 2,0 1,5 . 1,9


121

F.

Sociale zekerheid

Tabel F.1 1) Personen met een uitkering van 15–64 jaar naar herkomstgroepering, 31 december 1999

2000

2001

2002

2003

% van de desbetreffende groep in de bevolking

Totaal w.v. Arbeidsongeschiktheid Bijstand WW

14,0

13,7

13,5

13,8

8,3 3,9 1,9

8,5 3,6 1,6

8,7 3,4 1,4

8,8 3,4 1,8

Autochtonen w.v. Arbeidsongeschiktheid Bijstand WW

12,7

12,4

12,2

12,5

8,4 2,5 1,8

8,6 2,3 1,5

8,8 2,1 1,3

8,9 2,1 1,6

Westerse allochtonen w.v. Arbeidsongeschiktheid Bijstand WW

15,6

14,9

14,5

14,9

8,6 4,8 2,3

8,7 4,3 1,9

8,8 4,1 1,7

8,8 4,0 2,2

Eerste generatie Tweede generatie

16,3 15,1

15,3 14,6

14,6 14,4

14,9 14,8

Voormalig Joegoslavië

25,0

23,1

22,3

23,0

Niet-westerse allochtonen w.v. Arbeidsongeschiktheid Bijstand WW

24,8

23,5

22,8

23,1

7,2 15,8 2,3

7,5 14,5 2,0

7,7 13,8 1,8

7,7 13,4 2,4

Eerste generatie Tweede generatie

28,2 8,1

27,0 7,6

26,2 7,7

26,6 8,5

Turkije Marokko Suriname Nederlandse Antillen en Aruba

29,8 28,4 22,4 24,1

28,7 27,7 21,2 22,8

27,9 27,2 20,4 21,7

28,1 27,3 20,6 21,9

Irak Afghanistan Iran Somalië

36,2 31,8 26,5 37,4

31,7 32,0 27,6 34,1

29,1 43,6 24,4 32,4

32,7 39,9 24,3 33,7

1)

8,6 2,5

8,7 2,3

8,7 3,1

7,6 3,7

Het betreft personen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering (WAO, WAZ of Wajong), bijstandsuitkering (ABW) of werkloosheidsuitkering (WW, IOAW of IOAZ).

122


Tabel F.2 Bevolking en personen met een uitkering van 15–64 jaar naar herkomstgroepering, eind 2002 Bevolking Personen met een uitkering naar soort uitkering Totaal

x 1 000

Totaal w.o. 1) Herkomstgroep onbekend

10 962

1 530

3)

ArbeidsBijstand ongeschiktheid

WW

IOAW / IOAZ

%

x 1 000

14

979

373

193

36

18

1

0

0

19

Autochtonen

8 828

1 103

12

784

183

144

29

Westerse allochtonen w.v. Eerste generatie Tweede generatie w.o. Voormalig Joegoslavie

1 028

153

15

91

41

22

4

447 581

67 86

15 15

35 56

23 19

10 12

2 2

56

13

23

4

7

1

0

Niet-westerse allochtonen w.v. Eerste generatie Tweede generatie w.o. Turkije Marokko Suriname Nederlandse Antillen en Aruba

1 106

255

23

86

149

27

3

894 212

237 18

27 8

79 7

140 9

24 3

3 0

228 190 231 90

64 52 48 20

28 27 21 22

32 19 20 4

26 29 23 14

8 5 5 2

1 1 0 0

28 21 28 22 17

9 5 3 9 6

33 24 11 40 34

0 1 0 0 0

9 4 2 9 5

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

250

40

16

9

27

5

0

Irak Iran China en Tibet Afghanistan Somalie Overig niet-westers

1)

2) 3)

2)

Betreft personen van wie de herkomstgroepering onbekend is, doordat zij in het buitenland wonen of door een andere oorzaak niet in de Gemeentelijke Basisadministratie kunnen worden teruggevonden. Verschil tussen totaal en bekende landen. Omdat sommige personen meer dan één uitkering hebben en een aantal personen met een uitkering in het buitenland woont, zijn de hier gepubliceerde totaalcijfers iets lager dan eerder gepubliceerde cijfers over het aantal uitkeringen.


123

Tabel F.3 1) Personen met een uitkering van 15–64 jaar naar herkomstgroepering, eind 2002 Totaal

Autochtonen


Niet-westerse allochtonen Totaal

Turkije

Marokko

Suriname Ned. Overig Antillen en Aruba

x 1 000 Totaal 15–24 jaar 25–34 jaar 35–44 jaar 45–54 jaar 55–64 jaar

1 511 73 221 311 389 517

1 103 44 137 211 295 415

153 6 20 29 41 58

255 23 64 72 52 45

64 4 17 18 12 13

52 4 14 14 10 11

48 4 10 12 13 10

20 3 6 5 4 3

72 9 19 23 15 8


775 33 89 139 201 311

576 21 55 93 156 251

76 3 8 12 20 33

123 10 26 34 26 27

31 2 6 8 6 9

29 2 6 8 5 8

19 1 4 5 5 4

8 1 2 2 2 1

36 4 9 11 8 4


737 39 132 172 188 206

527 24 82 118 139 164

77 3 12 17 22 24

133 13 38 37 27 18

33 2 11 10 6 4

23 2 7 6 4 3

28 2 6 8 7 5

12 2 4 3 2 2

36 4 10 11 7 4

% van de desbetreffende groep in de bevolking Totaal 15–24 jaar 25–34 jaar 35–44 jaar 45–54 jaar 55–64 jaar

14 4 9 12 17 29

12 3 8 10 15 27

15 4 9 12 18 31

23 7 20 27 36 58

28 6 23 34 53 71

27 7 24 35 49 68

21 6 17 21 31 50

22 10 22 26 29 45

20 8 18 24 30 47


14 3 8 11 17 34

13 3 6 9 16 32

15 3 7 11 18 36

22 7 17 24 35 63

26 5 17 28 53 85

29 7 21 33 53 75

18 5 13 18 28 47

17 7 16 20 26 38

18 8 16 22 28 48


14 4 11 13 17 23

12 3 9 11 15 21

15 4 10 13 19 26

25 9 24 30 37 51

30 8 30 42 54 54

26 8 27 38 45 52

23 8 20 24 33 53

27 12 29 31 32 51

21 9 20 26 31 46

12

14

29

37

36

24

26

25

Gestandaardiseerd gemiddelde Totaal

1)

2)

14

2)

Betreft personen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering (WAO, WAZ of Wajong), bijstandsuitkering (ABW) of werkloosheidsuitkering (WW, IOAW of IOAZ) op 31 december 2002 en die teruggevonden konden worden in de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) per 1 januari 2003. Gecorrigeerd voor verschillen in leeftijds- en geslachtsopbouw in de bevolking.

124


Tabel F.4 1) Personen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering van 15–64 jaar naar herkomstgroepering, eind 2002 Totaal

Autochtonen



961 33 103 177 278 370

784 26 80 140 229 309

91 2 8 14 27 40

86 4 15 23 22 22

32 1 6 9 7 9

19 1 4 5 4 5

20 1 3 5 7 5

4 0 1 1 1 1

10 1 2 3 3 2


528 17 40 81 153 236

432 13 31 64 128 196

48 1 3 6 14 24

48 2 6 12 12 16

17 1 2 4 4 6

13 1 2 3 3 5

9 1 1 2 3 3

2 0 0 0 1 0

6 0 1 2 2 1


433 16 63 96 124 133

352 13 49 77 101 112

43 1 5 8 13 15

38 2 9 11 9 6

15 1 4 5 3 2

6 1 2 1 1 0

11 0 2 3 4 3

2 0 0 1 1 0

4 0 1 1 1 1


9 2 4 7 12 20

9 2 4 7 12 20

9 1 3 6 12 21

8 1 5 8 15 28

14 2 9 17 31 45

10 2 7 12 20 32

9 2 4 8 17 28

4 1 3 5 9 14

3 1 1 3 7 12


10 2 3 6 13 26

10 2 3 6 13 25

10 2 3 5 12 26

8 1 4 8 17 38

15 2 6 15 35 61

13 2 6 14 30 46

8 2 3 7 16 30

4 2 2 4 9 15

3 1 1 3 8 15


8 2 5 7 11 15

8 2 6 7 11 14

8 1 4 7 12 17

7 1 6 9 13 17

13 2 12 20 26 25

6 2 8 9 9 5

9 1 5 9 17 26

5 1 3 5 9 13

2 1 2 3 5 8

9

8

11

20

13

11

6

4

Gestandaardiseerd gemiddelde Totaal 1)

2)

9

2)

Betreft personen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering (WAO, WAZ of Wajong) op 31 december 2002 en die teruggevonden konden worden in de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) per 1 januari 2003. Gecorrigeerd voor verschillen in leeftijds- en geslachtsopbouw in de bevolking.


125

Tabel F.5 1) Personen met een bijstandsuitkering van 15–64 jaar naar herkomstgroepering, eind 2002 Totaal

Autochtonen


Niet-westerse allochtonen Totaal

Turkije

Marokko

Suriname Ned. Overig Antillen en Aruba


373 31 83 99 84 77

183 11 34 46 45 46

41 3 8 10 10 10

149 17 41 43 28 21

26 2 8 7 5 4

29 3 8 8 5 5

23 2 6 6 5 4

14 2 4 4 2 2

56 7 16 17 11 5


142 11 31 39 32 29

63 4 12 16 16 15

15 1 3 4 4 4

63 7 16 19 12 9

11 1 3 3 2 2

13 1 3 4 2 3

8 1 2 2 2 1

5 1 1 1 1 1

26 4 7 8 5 3

Vrouwen 15–24 25–34 35–44 45–54 55–64

231 19 52 61 52 48

120 8 22 30 29 31

26 2 5 6 7 6

86 10 25 24 16 11

15 1 5 4 3 2

16 2 5 4 3 2

15 2 4 4 3 3

9 2 3 2 2 1

30 4 9 9 6 3

% van de desbetreffende groep in de bevolking Totaal 15–24 25–34 35–44 45–54 55–64

3 2 4 4 4 4

2 1 2 2 2 3

4 2 4 4 5 5

13 5 13 16 19 27

11 3 10 13 21 24

16 5 14 21 28 32

10 4 10 11 13 20

16 8 18 18 18 28

15 7 15 18 21 32

Mannen 15–24 25–34 35–44 45–54 55–64

3 1 3 3 3 3

1 0 1 2 2 2

3 1 3 3 4 4

11 4 10 13 16 22

9 2 8 10 17 22

13 4 11 17 22 27

7 2 7 8 11 13

11 5 11 13 14 17

13 7 13 16 19 29

Vrouwen 15–24 25–34 35–44 45–54 55–64

4 2 4 5 5 5

3 1 2 3 3 4

5 2 5 5 6 7

16 6 16 19 23 32

14 4 13 18 24 26

18 5 16 28 33 44

12 6 12 12 15 26

21 11 24 24 21 36

18 8 17 21 25 36

4

16

14

21

11

18

19

Gestandaardiseerd gemiddelde

2)

Totaal

2

1)

2)

3

Betreft personen met een bijstandsuitkering op 31 december 2002 en die teruggevonden konden worden in de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) per 1 januari 2003. Gecorrigeerd voor verschillen in leeftijds- en geslachtsopbouw in de bevolking.

126


Tabel F.6 1) Personen met een WW-uitkering van 15–64 jaar naar herkomstgroepering, eind 2002 Totaal

Autochtonen



193 11 41 45 39 58

144 7 27 31 30 49

23 1 4 5 5 7

27 2 10 9 4 2

8 1 3 3 1 0

5 1 2 1 1 1

6 0 2 2 1 1

2 0 1 1 0 0

7 0 2 3 1 0


114 6 21 24 22 41

85 4 14 16 17 34

13 0 2 3 3 5

16 1 5 5 3 2

4 0 2 2 1 0

4 0 1 1 0 0

3 0 1 1 1 0

1 0 0 0 0 0

4 0 1 2 1 0


79 5 21 21 16 17

59 3 14 15 13 14

9 0 2 3 2 2

11 1 5 4 1 1

4 0 2 1 0 0

1 0 1 0 0 0

3 0 1 1 1 0

1 0 0 0 0 0

2 0 1 1 0 0


2 1 2 2 2 3

2 0 2 1 2 3

2 1 2 2 2 4

2 1 3 3 3 3

3 1 5 5 3 2

3 1 4 3 2 3

2 1 3 3 3 3

2 1 2 3 3 3

2 0 2 3 2 3


2 1 2 2 2 4

2 1 1 2 2 4

3 1 2 2 3 5

3 1 3 4 3 4

4 1 4 5 5 4

3 1 4 5 4 4

2 1 3 3 3 4

2 1 3 3 4 5

2 0 2 3 3 4


1 1 2 2 1 2

1 0 2 1 1 2

2 1 2 2 2 2

2 1 3 3 2 1

3 1 5 5 2 1

2 1 3 2 1 0

2 1 3 3 2 2

2 1 2 3 3 2

1 0 1 2 2 1

2

2

3

3

3

3

3

2

Gestandaardiseerd gemiddelde Totaal 1)

2)

2

2)

Betreft personen met een WW-uitkering op 31 december 2002 en die teruggevonden konden worden in de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) per 1 januari 2003. Gecorrigeerd voor verschillen in leeftijds- en geslachtsopbouw in de bevolking.


127

Begrippen Allochtoon Persoon van wie ten minste één ouder in het buitenland is geboren. De persoon woont in Nederland en is opgenomen in de Gemeentelijke Basisadministratie persoonsgegevens (GBA). Zie ook: Herkomstgroepering, Autochtoon. Allochtoon huishouden Huishouden met één of meer allochtonen. De exacte definitie is afhankelijk van het onderwerp. Hoofdstuk 3: de (mede)huurder of (mede)eigenaar van de woning is allochtoon. Hoofdstuk 9: de hoofdkostwinner van het huishouden is allochtoon. Asielmigrant Een asielzoeker, statushouder of uitgenodigde vluchteling die is opgenomen in een Gemeentelijke Basisadministratie persoonsgegevens. Asielverzoek Schriftelijke wens om in de zin van het Verdrag van Genève van 1951 als vluchteling te worden erkend. Inwilliging van het asielverzoek leidt tot een verblijfsrechtelijke status. Als het verzoek om toelating definitief is afgewezen, vindt verwijdering van de asielzoeker plaats. Er zijn drie soorten verwijderingen, te weten uitzetting, vertrek onder toezicht en controle adres na aanzegging. Asielzoeker Persoon die in Nederland een aanvraag om toelating als vluchteling heeft ingediend. Autochtoon Persoon van wie de beide ouders in Nederland zijn geboren. Zie ook: Herkomstgroepering, Allochtoon. Bedrijfssector, bedrijfstak en bedrijfsklasse Voor de indeling van bedrijven naar economische activiteit wordt de Standaard bedrijfsindeling van 1993 (SBI 1993) gebruikt. In deze CBS-indeling wordt de economische activiteit van een bedrijf gekenmerkt door het voortgebrachte product, de in het productieproces gebruikte grondstoffen en hulpdiensten plus de aard van het productieproces. Het gaat hierbij niet alleen om activiteiten van het bedrijfsleven, maar ook om activiteiten van niet op winst gerichte instellingen en de overheid. De Standaard bedrijfsindeling heeft een hiërarchische opbouw. In deze publicatie is het hoogste niveau een indeling in vier bedrijfssectoren. Deze zijn onderverdeeld in bedrijfstakken, die op hun beurt weer gesplitst zijn in bedrijfsklassen. De onderscheiden groepen zijn genummerd met bijbehorende SBI-codes.


129

Beroepsbevolking Tot de beroepsbevolking van 15–64 jaar worden gerekend: – personen die ten minste 12 uur per week werken, of – personen die werk hebben aanvaard waardoor ze ten minste 12 uur per week gaan werken, of – personen die verklaren ten minste 12 uur per werk te willen werken, daarvoor beschikbaar zijn en activiteiten ontplooien om werk voor ten minste 12 uur per week te vinden. Van de beroepsbevolking worden personen die ten minste 12 uur per week werken tot de werkzame beroepsbevolking gerekend en degenen die niet of minder dan 12 uur werken tot de werkloze beroepsbevolking. Besteedbaar inkomen Het bruto-inkomen verminderd met de premies sociale zekerheid en andere betaalde overdrachten (o.a. premies ziektekosten en alimentate voor ex-partner) en de loon-, inkomstenbelasting. Bruto arbeidsparticipatie De bruto arbeidsparticipatie of participatiegraad laat zien welk gedeelte van de bevolking van 15–64 jaar beschikbaar is voor de arbeidsmarkt (d.w.z. voor ten minste 12 uur per week betaald werk hebben of 12 uur per week willen gaan werken) en dus behoort tot de beroepsbevolking. Doorstroom in het onderwijs Van doorstroom is sprake wanneer een eindexamenkandidaat na het examenjaar onmiddellijk aan vervolgonderwijs deelneemt. Leerlingen die na het eindexamen eerst een jaar iets anders gaan doen en daarna doorstromen naar vervolgonderwijs worden dus niet meegeteld. De doorstroom wordt bepaald door het examenresultatenregister te koppelen aan het lesgeldregister en het centraal register inschrijvingen hoger onderwijs, beide afkomstig van de Informatie Beheergroep. Uit het lesgeldregister kan worden bepaald of een leerling zich het volgende schooljaar heeft ingeschreven in het voortgezet onderwijs of de voltijd beroepsopleidende leerweg (bol). Leerlingen die doorstromen naar de beroepsbegeleidende leerweg (bbl) of de deeltijd beroepsopleidende leerweg kunnen op deze wijze niet worden waargenomen. Bij de doorstroom naar het hoger beroepsonderwijs en het wetenschappelijk onderwijs worden zowel voltijd- als deeltijdstudenten meegenomen. Eerste generatie allochtoon Persoon die in het buitenland is geboren met ten minste één in het buitenland geboren ouder. Zie ook: Herkomstgroepering, Allochtoon.

130


Eenoudergezin Huishouden bestaande uit één volwassene met een of meer thuiswonende kinderen, waarvan minimaal één kind minderjarig. Enquête Beroepsbevolking (EBB) De EBB is een doorlopend steekproefonderzoek onder personen die woonachtig zijn in Nederland met uitzondering van personen in inrichtingen, instellingen en tehuizen. Als gevolg van de wijze van steekproeftrekking is bij de EBB vooraf niet bekend of op een adres personen van allochtone herkomst wonen. Daarom wordt aan de respondenten het geboorteland gevraagd. Met ingang van de EBB 1994 wordt ook gevraagd naar het geboorteland van de ouders. Examenresultaten 1) De gegevens zijn gebaseerd op het examenresultatenregister van de Informatie Beheergroep (IBG). Deze registratie bevat de examengegevens van circa 90 procent van de eindexamenkandidaten. De gegevens over de herkomstgroepering komen uit de gemeentelijke basisadministratie (GBA). De gegevens uit beide bestanden zijn samengevoegd en opgehoogd tot de totale populatie eindexamenkandidaten. Door koppeling van bestanden kan selectiviteit naar herkomstgroepering optreden. Het absolute aantal allochtonen kan hierdoor iets onderschat zijn. Deelnemers aan de Kwalificatiestructuur Educatie (KSE), de opvolger van het voortgezet algemeen volwassenen onderwijs (vavo), zijn in de analyses buiten beschouwing gelaten. Ook deelnemers aan de opleidingen die vallen onder het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en overige landbouwopleidingen behoren niet tot de onderzoekspopulatie. Het voorbereidend beroepsonderwijs (vbo) en de opvolger daarvan, het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo) zijn inclusief het leerwegondersteunend onderwijs lwoo. In de bestanden is het onderscheid tussen deze twee onderwijsvormen niet te maken. Gezinsherenigende migratie Bij gezinsherenigende migratie gaat het om gezinnen die al voor de immigratie bestonden, waarbij één of meer gezinsleden zich bij al langer in Nederland woonachtige gezinsleden voegen. Gezinsvormende migratie Van gezinsvormende migratie is sprake als men zich in Nederland vestigt met het oog op een huwelijk of niet-gehuwd samenwonen. Herkomstgroepering Kenmerk dat weergeeft met welk land een persoon een feitelijke verwantschap heeft, gegeven het geboorteland van de ouders of van zichzelf. De definitie is in 1999 vastgesteld als standaard voor CBS-publicaties. Dit kenmerk maakt in eerste plaats onderscheid tussen autochtoon en allochtoon.


131

Ten tweede geeft het een nadere onderscheiding van de allochtone bevolking in generatie. Een eerste generatie allochtoon heeft als herkomstgroepering het land waar hij of zij is geboren. Een tweede generatie allochtoon heeft als herkomstgroepering het geboorteland van de moeder, tenzij dat ook Nederland is. In dat geval is de herkomstgroepering bepaald door het geboorteland van de vader. Bij de tweede generatie is er ook een onderscheid tussen personen met één of twee in het buitenland geboren ouders. Ten derde is er een onderscheid tussen westerse en niet-westerse allochtonen. Dit is ingegeven door de grote verschillen in sociaal-economische en -culturele situatie. Binnen de groep niet-westerse allochtonen worden zoveel mogelijk ook nog vier grote doelgroepen van het minderhedenbeleid van de overheid onderscheiden, te weten de herkomstlanden Turkije, Marokko, Suriname en Nederlandse Antillen/Aruba. Afhankelijk van mogelijkheden en doel worden soms meer herkomstlanden onderscheiden. Zie ook: Autochtoon, Allochtoon, Eerste generatie allochtoon, Tweede generatie allochtoon, Westerse allochtoon, Niet-westerse allochtoon. Hoger onderwijs (ingeschreven en geslaagde studenten) Ingeschreven studenten in het hoger onderwijs zijn personen in het voltijd hoger onderwijs die de Nederlandse nationaliteit hebben en op buitenlanders die, voordat ze gingen studeren, al in Nederland woonden (resident studenten). Studenten met een buitenlandse herkomst die voor studie naar Nederland zijn gekomen (non-resident studenten) en studenten van wie het sofi-nummer niet bekend is, vallen in de overige groep. De gegevens zijn ontleend aan het Centraal Register Ingeschrevenen Hoger Onderwijs (CRIHO), een bestand van de IB-groep. Deze gegevens zijn aan de Gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA) gekoppeld om de herkomst van de studenten te bepalen. Het deeltijd onderwijs is buiten beschouwing gelaten, omdat deze groep te slecht met de GBA koppelde. Geslaagde studenten hebben een afsluitend diploma behaald voor ee hboopleiding of voor (de eerste fase van) een universitaire opleiding (doctoraaldiploma). In het wetenschappelijk onderwijs zijn echter ook studenten meegeteld die hun beroepsdiploma’s hebben behaald. De sectorindeling van het hoger beroepsonderwijs is bepaald door het CBS. De sectorindeling van het wetenschappelijk onderwijs volgt de HOOP-indeling van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Deze sectoren worden ook wel aangeduid als HOOP-gebieden. Immigrant Persoon die aangifte doet van het feit dat hij zich voor een bepaalde tijd in Nederland vestigt. Aan het inschrijvingscriterium wordt voldaan indien de verwachte verblijfsduur in Nederland in het halfjaar volgend op de vestiging ten minste vier maanden bedraagt

132


Inkomens Panel Onderzoek (IPO) Het IPO verschaft de gegevens voor de Inkomensstatistiek. Vanaf 1989 bedraagt de steekproefomvang ongeveer 75 duizend huishoudens met in totaal 220 duizend individuen. De administraties van de belastingen vormen de voornaamste bron van de gegevens. Deze zijn aangevuld met administratieve gegevens over individuele huursubsidie en studiefinanciering. Kinderbijslag en diverse sociale premies zijn berekend. Integratiebeleid etnische minderheden Beleid van de overheid gericht op een gelijkwaardige plaats en volwaardige ontplooiingskansen van etnische minderheden in onze samenleving. De doelstelling van dit beleid is gerealiseerd op het moment dat de desbetreffende doelgroepen van het beleid een evenredig aandeel hebben in de verdeling van ‘maatschappelijke goederen’ als arbeid, onderwijs en huisvesting. De doelgroepen van dit beleid zijn door de regering vastgesteld in de Minderhedennota van 15 september 1983. Het gaat om alle in ons land woonachtige personen die geboren zijn in Turkije, Marokko, Suriname, de Nederlandse Antillen, Aruba, Griekenland, Italië, voormalig Joegoslavië, Portugal, Spanje, Kaapverdië en Tunesië, alsmede de in ons land woonachtige kinderen van genoemde personen. Daarnaast behoren de in ons land verblijvende Molukkers, vluchtelingen (statushouders), woonwagenbewoners en zigeuners tot de doelgroepen van het integratiebeleid etnische minderheden. Migratiesaldo Immigratie minus emigratie. Het migratiesaldo over een bepaalde periode is positief wanneer de immigratie over die periode groter is dan de emigratie. Ook wel: Migratieoverschot of Netto migratie. Minderheden Die allochtone groeperingen die in onze samenleving in een achterstandssituatie verkeren en daarom tot de doelgroepen van het minderhedenbeleid van de overheid worden gerekend (ministeries van BZK en SZW). Met name gaat het hierbij om achterstanden bij arbeid, onderwijs en huisvesting. Zie ook: Herkomstgroepering, Integratiebeleid etnische minderheden, Wet SAMEN. Netto arbeidsparticipatie De netto arbeidsparticipatie of arbeidsdeelname toont aan welk gedeelte van de bevolking van 15-64 jaar daadwerkelijk betaald werk heeft van minstens 12 uur per week en dus behoort tot de werkzame beroepsbevolking. Niet-westerse allochtoon Allochtoon met als herkomstgroepering een van de landen in de werelddelen Afrika, Latijns-Amerika en Azië (excl. Indonesië en Japan) of Turkije. Zie ook: Herkomstgroepering, Allochtoon.


133

Paar met minderjarige kinderen Huishouden bestaande uit een paar met een of meer thuiswonende kinderen, waarvan minimaal één kind minderjarig. Permanent Onderzoek LeefSituatie (POLS) Vanaf 1997 zijn diverse afzonderlijke onderzoeken op het terrein van de leefsituatie geïntegreerd in het Permanent Onderzoek LeefSituatie (POLS), een groot steekproefonderzoek. Vanaf 1997 wordt bij minstens 22 duizend personen per jaar een vraaggesprek gehouden. De kern bestaat uit een basisvragenlijst met vragen over sociaal-economische en demografische kenmerken en enkele hoofdindicatoren van de leefsituatie. Het basisgedeelte wordt vervolgens gesplitst in een aantal deelsteekproeven voor verdere inhoudelijke onderzoeken over gezondheid, criminaliteit, arbeidsomstandigheden, milieu, wonen, politiek, tijdsbesteding en maatschappelijke participatie. Schoolkleur Het gemiddelde percentage niet-westerse allochtonen dat bij een bepaalde (naar herkomst onderscheiden) leerling op school zit. Als niet wordt onderscheiden naar herkomstgroepering is de schoolkleur gelijk aan het gemiddelde percentage niet-westers allochtonen per school. Wordt wel onderscheid gemaakt naar herkomstgroepering, dan is de schoolkleur het percentage nietwesters allochtone leerlingen dat gemiddeld bij een autochtone, dan wel een niet-westers allochtone leerling op school zit. Voor het voortgezet onderwijs zijn de benodigde gegevens per school nog niet beschikbaar. Schoolkleur is daarom benaderd met behulp van de eindexamengegevens als het gemiddelde percentage niet-westerse allochtonen in de examenklassen van de school. Sociaal Statistisch Bestand (SSB) Het Sociaal Statistisch Bestand (SSB) is een verzameling van bestanden die onderling gekoppeld kunnen worden en waarvan de statistische informatie, afkomstig uit meerdere bronnen, onderling is geharmoniseerd. Een van de bestanden van het SSB is het Banenbestand, met informatie over alle banen die in het betreffende verslagjaar zijn waargenomen. Tweede generatie allochtoon Persoon die in Nederland is geboren met ten minste één in het buitenland geboren ouder. Zie ook: Herkomstgroepering, Allochtoon. Uitkeringen De uitkomsten betreffen in Nederland wonende personen met een van de volgende uitkeringen: – arbeidsongeschiktheidsuitkering krachtens de WAO, WAZ of Wajong; – bijstandsuitkering op grond van de ABW; – werkloosheidsuitkeringen krachtens de WW;

134


– wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW) en de wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ). De uitkomsten zijn samengesteld door gegevens over uitkeringsontvangers te combineren met informatie uit de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA). De GBA bevat informatie over het geboorteland van de persoon zelf en van beide ouders. Voor uitkeringen krachtens de ABW, IOAW of IOAZ geldt het volgende. Indien de uitkering aan een paar is verstrekt, is zowel de aanvrager van de uitkering als de partner meegeteld. In beginsel ontvangen aanvrager en partner ieder de helft van de uitkering. Omdat sommige personen meer dan één uitkering hebben en een aantal personen met een uitkering in het buitenland woont zijn de hier gepubliceerde totaalcijfers iets lager dan eerder gepubliceerde cijfers over het aantal uitkeringen. Vertraging in het basisonderwijs Vertraging in het basisonderwijs is geoperationaliseerd als het percentage leerlingen in het basisonderwijs dat op 1 oktober van het schooljaar 12 jaar en ouder is op het totaal aantal leerlingen van 11 jaar en ouder. Voortgezet onderwijs (vo) Onder het voortgezet onderwijs vallen het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo), het hoger algemeen voortgezet onderwijs (havo) en het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs (vwo). Het vmbo is de opvolger van mavo en vbo. Het is bestemd voor leerlingen van 12–16 jaar, heeft een duur van vier jaar en bereidt voor op het middelbaar beroepsonderwijs. Leerlingen met een vmbo-diploma van de theoretische leerweg kunnen ook doorstromen naar het vierde leerjaar havo. In het laatste jaar van het vmbo kan op verschillende niveaus examen worden gedaan. De eerste examens vonden plaats in 2002/’03. De basisberoepsgerichte leerweg (vmbo-b) en de kaderberoepsgerichte leerweg (vmbo-k) samen zijn wat betreft de aantallen en het niveau redelijk te vergelijken met het vroegere vbo. De gemengde leerweg (vmbo-gl) en de theoretische leerweg (vmbo-t) zijn samen wat betreft de aantallen en het niveau redelijk te vergelijken met de vroegere mavo. De gegevens zijn inclusief het lwoo, het leerwegondersteunend onderwijs (sinds 1998 de opvolger van het individueel voorbereidend beroepsonderwijs, ivbo). Deeltijd voortgezet onderwijs en landbouwonderwijs zijn niet meegerekend. Werkloosheidspercentage De werkloze beroepsbevolking in procenten van de beroepsbevolking. Werkloze beroepsbevolking Alle mensen zonder werk (of met werk van minder dan twaalf uur per week) die minstens twaalf uur per week willen werken, daarvoor direct beschikbaar zijn en bovendien actief zoeken naar werk. In deze publicatie komt alleen de werkloze beroepsbevolking van 15–64 jaar aan de orde.


135

Werkzame beroepsbevolking Alle mensen die ten minste twaalf uur per week werken (werknemers, zelfstandigen en meewerkende gezinsleden). In deze publicatie komt alleen de werkzame beroepsbevolking van 15–64 jaar aan de orde. Westerse allochtoon Allochtoon met als herkomstgroepering een van de landen in de werelddelen Europa (excl. Turkije), Noord-Amerika en Oceanië of Indonesië of Japan. Op grond van hun sociaal-economische en sociaal-culturele positie worden allochtonen uit Indonesië en Japan tot de westerse allochtonen gerekend. Het gaat vooral om mensen die in het voormalig Nederlands Indië zijn geboren en werknemers van Japanse bedrijven met hun gezin. Zie ook: Herkomstgroepering, Allochtoon. Wet SAMEN De Wet Stimulering arbeidsdeelname minderheden (de Wet SAMEN) moet bevorderen dat het aantal werknemers uit de etnische minderheden binnen ondernemingen en instellingen een evenredige afspiegeling gaat vormen van het arbeidsaanbod in de regio (de achttien regio’s van de arbeidsvoorziening). De werkgever is verplicht jaarlijks te melden hoeveel werknemers hij heeft uit de doelgroep. Als er te weinig mensen uit de doelgroep bij hem werken moet de werkgever ook aangeven wat hij gaat doen om dat aantal te verhogen. De Wet SAMEN is per 1 januari 1998 in werking getreden en is in feite een gewijzigde ‘Wet bevordering evenredige arbeidsdeelname allochtonen’ (WBEAA). De doelgroepen worden vastgesteld door de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het gaat om alle in ons land woonachtige personen die geboren zijn in voormalig Joegoslavië, Turkije, Zuid- en Midden-Amerika, Afrika, Azië (inclusief de Molukken, met uitzondering van Japan en voormalig Nederlands-Indië). Ook de in ons land woonachtige kinderen van genoemde personen behoren tot de doelgroepen van de Wet SAMEN. Per 1 januari 2004 is de Wet SAMEN komen te vervallen. Bedrijven kunnen nog wel op vrijwillige basis naar etniciteit registreren.

Noot in de tekst 1)

136

De gepresenteerde resultaten vormen een onderdeel van de uitkomsten van een lopend onderzoek dat het CBS uitvoert in het kader van het gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid. Het onderzoek wordt gefinancierd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.


Aan deze publicatie werkten mee Redactie Ir. Otto Swertz (projectleiding), drs. Pieter Duimelaar, drs. Jacques Thijssen

Auteurs 1. Hoofdlijnen Ir. Otto Swertz 2. Groei allochtone bevolking fors minder Drs. Joop Garssen, drs. Anouschka van der Meulen, Han Nicolaas, drs. Arno Sprangers, Ron Tas 3. Minder tevreden over het wonen Drs. Gusta van Gessel-Dabekaussen 4. Vaak wat minder gelukkig Dr. Hans Schmeets 5. Onderwijs en schoolkleur Drs. Marijke Hartgers 6. Jongeren hoger opgeleid Drs. Tanja Traag 7. Vaker werkloos Drs. Ingrid Beckers 8. Werken in bestuur en zorg Dr. Chantal Melser 9. Inkomens van gezinnen Drs. Clemens Siermann 10. Veel ouderen in de bijstand Drs. Annelies Boerdam


137

Allochtonen in Nederland 2004

Recommend Documents