r n o ë vo
e d e ta
, 0 g 0 a an 2 a . v 1 nH ad m e i t ru r D fds e o o d o o t v i u ën le H e e i t c de ure i e l e e lt d s u n n Al meer Ee edie aat C 18 dan 1.200 ing ndid 20 a ideeën! ka rop Eu
d I td
s e
8 1
i u
0 2
d
l ve
ie rd l a a
o t s
al
p
o f o
a
M p t e te
ën
ee d -i
a eg
n
lle
O
a pv
m de
ea
em
us
w u e
i
N
n gi
a1
6
08
24
H
,
v e T
t oe
Pa
n gi
a3
c
o l p
0
w
n
e el
i
e
i at 26
10
04
ee M
ee ën
bu
s
nd
ed en
id aeg
em
!
kt
ee
ë
pl to ie at oc
tr
j an eren ij d oli 8 rb sch 01 te se g2 ch ag Ha di aa lle 8, k nH 01 or a boo De g 2 vo bid n or aa baa gse vo n H oop Haa ën De rele l het ee id n ltu s va 0 cu a’ 20 m en r 1. u he -E an to et -D rd op n
06 id
ts
ee
d an
re
tu el le re
!
ltu
d
ta
se
us
r
n. n
5c
eë
n,
de
ri
en
ee
iel
..
gm
pw
eë
fo
d
cto
ta
de
do
ns
ri
ar
te
pa
an
ng
cu
ns
la
de
be
en
te
id
te
ea
re
us
sG
en
Au
m we
em
w
n ve
vie
ul
nc
ge aa
nH
er
eu t,
ris
ee
no te da
di
es
gn
pa
am
n
o of
l
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
He
De
t In
Ni
e vo Te
e To
M
...en
an
5k
js Ni de us n o ida ella him r re : s is s G hia en, T ren ot, ut 8 u C sg ho 1 :A ve Gro a n i 0 i e e s r Le g 2 teu sta ud H an B s de a et c v ij u aa sb l H dire r: An k: R hur atth E k e o rt en M g: D istie leid idbo k: A eit: s nin t k o t u b á j r i i o l n ste c s db A Jó er ke r bli 18 i Za rijv nt b pu zsa nde 20 h te u g & o c s u g S Z s a i aa n , i e s t H 0 As rket erfs bur , s: 19 en a H e& en l, D M g n en oort i s eu t e v i n c o e g v u K r g va in d H erh od de .nl ge sh uu V ve Pr ct eer aag 18 8.nl bli t, R ike ga a 0 u H t M r t s a n an 61 g-2 01 ui R P rf en RJ n He ijs, M Co n v H D 29 haa ag-2 en a B e: 2 e i n e a a N t 6 L 17 de enh is Ko de ac 03 ed lla, mo ne 25 . 07 nfo@ w.d r , i t e d i r i l es az te ail: : ww ein hia , Th Gu ag en ia C wijk m site te g m e g t e s t t b ë i n i tin cat ri lli sta f Ka we D i en rke e ste na , H Ma mun en e: A s, St ork n e m i g Sa dact Jóná rho isp Haa com G n e ele Re zsa ne V Piet e u D u s Zs rian fie: rs, - vi u a a M ogr che : Sin 18 t S ng 20 i Fo rrit v ag e e a g G rm nH Vo De © 12 Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018 20
Co
2
De
08
10
12
N
16 18 20 24 26 28 30 32
e W
34
ar r C M oude th
14
o V
,B n ei ltuur l jo u
s n en lle al lev va da r eld ijfs e Op dr e iev be m al en 8, ss tM 01 tu He g2 t ing aa ins erk n H he w enw De isc am g m an s no lan gv co be le ee lan a - D t be ion n! e e e g t re ze -H ui et de rb -H en aa
w r o
In
ng st Jo ue e d te G ein riët l o j en ar M o: H t fo
o o
g aa a H n op De Eur .200 e i 1 en n n d d va d a n o m ë e n r a ide fdst mee n ge an te d be s v a er oo er n d l e H z i j n h e b w e n u ro p o h re n E e a jd ec r i n u l t u n d e e t i a n d va n r a o n. d td v da l C a a e h nne d e t t i t e n m e c h ra t i e d s t a i n e m j de ope die l u s t oof te e s b e n i i l i l n H g t i z e r e az e ve ges d a g a l s e a f g e n s i e r e u re l e in g t n m o e u t m t l e D s o n ie e e o e r p t . va n m C u ns n n te n n end n. e o s va n . e il g uitv slee en . Ee in de w r m ze ls m n u t n ee one inge k e wa r g l e or nne ach eko e l e 018 m n r i w r r o e ie u e V ku e w ng e d nt am a a e i n e r sp n w r t v ter e st n2 . e i w i s u d n d n v a s s k e ift o zo in bin o n om llen oo mee zal sje ok h chr e e ang 8 es t e s te b u d 1 e s r a d o b y t a en . n r jd bi a a ur 20 e sti e m ene or s eë a a it ti et e w de j g i d e ag t vo n w . E re n e h m e g d d i , v m p n e n re su u n n H nie de me u in a a sias k o e l e e n k sp i h re e t b n t o m k e n li te os d n in er thou en o o m na a ik m r te e, s ku e i w e e i s n g h i z e l o b l i jv ge t en a z an eb tie v eeë d p m Ha n k e n w r u o re a t h ro e re a i d ne en r g nten k h da Eu r, d ks c nde j i o m wo u n fl gd a o o le to lij ke loo r tui ad v elk ats v le t a us age pre e b w g t e r d ans l a re n ve ds er a ad e n o an o oof e v vrijp ultu r e Vi en e st r c H e n nd r v am e n v , ee n en a a n e re l e e k w 00 m n te e m u d e re 1 en . Ik b Cult in mu gees p e e o D h é r en e el an nde tie v fg ider als d v a o s d de nd e r d z re a is r ka st a ek st a ar c r o n E be hu z b e : e e n , wa to ag g k n a o Ha a d is rke H a e n t n s ew De De fd al al Hoo en t z na 8 n o e i l e 1 at 2 0 u re o n ern t In ult te w n nI n C in g tad e va o m n Jo e n s d st a de inn
o h
07
rd
d u
3
, 8 ! 1 j t 0 i k 2 b r n g e e a a ht e d H ic j n d n e a D d Over zes jaar mag een Nederlandse stad zichzelf Culturele Hoofdstad van Europa noemen. In 2018 dus, in twintigachttien of kortweg 18. In dat jaar zijn de baby’s van nu hun kleutertijd voorbij, zijn de pubers volwassen en kun je sms-en via je zonnebril.
Maar waarom moeten we het dan nu al hebben over 2018? Omdat 2012 een beslissend jaar is! Eind oktober dienen alle Nederlandse steden die Culturele Hoofdstad van Europa willen zijn in 2018 een zogenaamd ‘bidbook’ in. Op basis hiervan kiest een internationale jury de winnaar. De andere steden zijn Leeuwarden, Utrecht, Eindhoven en Maastricht. Begin 2013 valt een aantal steden af en in januari 2014 wordt de uiteindelijke winnaar bekendgemaakt. Dus 2018 lijkt misschien ver weg, maar de titel is dichterbij dan je denkt!
Een culturele loopbaan voor alle Haagse scholieren
4
Den Haag, Culturele Hoofdstad van Europa!
Stel je eens voor, Den Haag, Culturele Hoofdstad van Europa. Niet Parijs, niet Lissabon, niet Marseille, niet Istanbul, niet Berlijn, maar ons Den Haag. Na Amsterdam, culturele hoofdstad van Europa in 1987 en Rotterdam, aan de beurt in 2001, is Den Haag een logische keuze. Den Haag, met het strand, de duinen en parken, het Gemeentemuseum, meer dan 140 nationaliteiten, het Mauritshuis, de Haagse Markt, Parkpop, Beatstad, het Nederlands Danstheater, Anouk, Di-rect, de Tong Tong Fair, het Circustheater, TodaysArt, het Crossing Border festival, Panorama Mesdag en ga zo maar door! Den Haag, bekend als stad van Vrede en Recht en door de aanwezigheid van internationale rechtsorganisaties en het Internationale Strafhof bijna dagelijks wereldnieuws. Den Haag, regeringscentrum van Nederland en de residentie van het koninklijk huis. Den Haag is alles behalve zomaar een stad!
wezenlijk belang is voor de samenleving. Het maakt een stad aantrekkelijk om in te wonen. Het zorgt voor een leefbare stad. Daarom wil Den Haag cultuur nog dichter bij de inwoners brengen. Vooral het mogelijk maken van cultuureducatie voor alle kinderen is een belangrijk speerpunt in het Haagse bidbook.
Den Haag binnen Europa
Europa loopt als een rode draad door het Haagse bidbook. Vanuit onze stad kijken we naar Europa en vanuit Europa kijken we naar Den Haag. Hoe open zijn we als stad naar de buitenwereld? Wat is de plek van Den Haag binnen Europa? Wat kunnen we leren van andere Europese steden? En hoe kan onze stad een voorbeeld zijn in Europa?
Scan de qr-code en bekijk de film die Den Haag 2018 liet maken over Den Haag.
Aan de slag!
Maar we krijgen de titel Culturele Hoofdstad van Europa niet alleen omdat we al zoveel in huis hebben. We moeten aan de slag! We moeten iedereen ervan doordringen dat cultuur van
In de periode 2013-2018 voert Den Haag een nieuwe opzet in voor cultuureducatie en in 2018 hebben bijna alle scholen cultuureducatie verankerd in hun onderwijsbeleid. Door kunst te ervaren en te maken, leer je hoe fantastisch het is om vorm te kunnen geven aan je talenten en je gevoelens. Je krijgt er meer zelfvertrouwen van en het wekt begrip voor de denkwerelden van anderen. Maar cultuur is meer dan kunst alleen. Het is ook
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
je logisch verstand leren gebruiken door te filosoferen. Of het besef ontwikkelen dat wat zo voor de hand lijkt te liggen, misschien wel heel anders in elkaar zit. Cultuureducatie gaat om essentiële vragen die iedereen bezig houden: Wie ben ik? Waar kom ik vandaan? Waar ga ik naar toe? En hoe kan ik gelukkig worden? Die vragen kunnen we beantwoorden door het verhaal van het individu, de straat, de wijk, de stad en Europa centraal te stellen in het programma.
De thema’s van het Haagse bidbook Internationale Dag van de Vrede foto: Den Haag Marketing
Het Europese doel
Het doel van het aanwijzen van een culturele hoofdstad is om ‘de rijkdom, de verscheidenheid en de gemeenschappelijke kenmerken van de Europese culturen tot hun recht te laten komen en ertoe bij te dragen dat de burgers van de Europese Unie elkaar beter leren kennen’.
En als we het worden, wat dan?
Als de jury beslist dat Den Haag de titel krijgt, gebeurt er ontzettend veel in onze stad. Dan gaan partijen uit alle sectoren samenwerken om zoveel mogelijk uit 2018 te halen. Vooral het bedrijfsleven en de culturele instellingen zullen toenadering zoeken tot elkaar. Den Haag heeft in 2018 dan niet alleen een programma waar zowel Hagenaars als bezoekers uit de hele wereld van kunnen genieten. Er wordt ook iets blijvends opgebouwd, waar de hele stad van profiteert, lang vóór en ver ná 2018. Op maatschappelijk en cultureel gebied, maar ook in economisch opzicht.
Het uitgangspunt voor het Haagse bidbook is: Stad zonder muren, vrijplaats voor grenzeloos denken. Aus Greidanus, artistiek directeur van Den Haag 2018, bedacht deze slogan als antwoord op vragen als: Wat is de ware aard van Den Haag? en Wat is de Haagse identiteit? Den Haag is begonnen als middeleeuws machtscentrum met een jachtkasteel aan een duinmeertje. En omdat de grote steden van toen niet met een nieuwe stad wilden concurreren, kreeg Den Haag geen stadsrechten en dus geen stadsmuren. Daarom bleef het een dorp dat interessant was voor kunstenaars, filosofen en andere creatieve geesten die zich niet laten ommuren. Den Haag werd in de loop der eeuwen een mooie open cultuurstad van Vrede en Recht en van toonaangevende kunsten, een prachtige groene stad aan zee die haar karakter ontleent aan deze historische ontwikkeling.
Drie thema’s
Het uitgangspunt “Stad zonder muren” is vertaald naar drie thema’s. In het eerste thema “Open naar buiten” kijken we vanuit de stad naar de wereld en met name naar Europa. Hoe vertalen we de Internationale Stad van Vrede en Recht naar kunstzinnige visioenen die aantrekkelijk zijn buiten Den Haag? In het tweede thema “Open naar binnen” richten we ons vooral op de cultuur van de stad zelf. Den Haag streeft naar een open samenleving waaraan alle bewoners kunnen deelnemen, met kansen voor iedereen om zich te ontplooien. In dit onderdeel speelt cultuureducatie een belangrijke rol. In het derde thema “Muren slechten” zoeken we naar samenwerkingsvormen en verbindingen tussen alle mogelijke partijen in de stad, niet opgelegd van bovenaf maar juist van onderop.
De Haagse cultuurinstellingen zijn nauw bij het doorlopende cultuurprogramma betrokken, zowel op school als in eigen huis. Daarnaast vragen we iedereen die hart heeft voor zijn of haar beroep om minimaal tien uur van hun werktijd per jaar voor dit programma op school te doneren. Zo werken ze mee op de brug tussen school, cultuur, de stad en Europa. Onze minister-president verschijnt al jaren elke week voor een paar uur op de Haagse Johan de Witt Scholengroep. Of hij het nou druk heeft of niet.
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
5
Meer dan 1.200 ideeën voor Den Haag 2018 (en we lichten er 100 uit) Den Haag is kandidaat om Culturele Hoofdstad van Europa te worden in 2018. Maar hoe ziet 2018 er uit volgens de inwoners? Wat moet er volgens Hagenaar en Hagenees op het programma staan? Om antwoorden te krijgen op deze vragen trok het Den Haag 2018 promotieteam van wijk naar wijk.
De ideeëncampagne Ruim 1.200 ideeën kwamen er binnen tijdens de campagne. En komen nog steeds binnen, want de zoektocht gaat verder. Op de komende pagina’s staan 100 ideeën, geselecteerd uit het totaalaanbod. Het was een lastige opgave: zoveel mooie en inspirerende ideeën om uit te kiezen. De selectie geeft de grote diversiteit en kwaliteit van de ingediende ideeën weer.* Grootschalig, kleinschalig, voor jongeren, voor ouderen, buiten, binnen, multicultureel, klassiek, populair, alle mogelijke thema’s komen aan bod. Ben je nieuwsgierig naar de andere ingediende ideeën? Deze zijn allemaal terug te vinden op www.denhaag-2018.nl. De ideeën werden onder meer ingezameld door een 15-koppig promotieteam, dat gedurende de maanden maart tot en met juni 2012 door de hele stad toerde. Daarbij werden vrijwel alle wijken bezocht, maar ook bij evenementen als Life I Live, het Bevrijdingsfestival en Beatstad was de bus te vinden. De dames van het team spraken Hagenaars één op één aan en vroegen naar hun idee voor Den Haag 2018. Uitvoering Alle ideeën die binnenkomen worden zorgvuldig bewaard, zodat ze als inspiratiebron kunnen dienen voor 2018. De meest aansprekende ideeën worden onderzocht op haalbaarheid en, waar mogelijk, gekoppeld aan de juiste partijen in de stad. Er is dus een kans dat jouw idee in 2018 werkelijkheid wordt!
6
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
w u o j s i ? t r a voo 18 W e 20 e g a id Ha
l .n 8 01 ! 2 ag uren a h en er m d d w. w zon w p tad o s ee de d i w aan u o e s j me t aa w Pl bou en
n e D
Heb je (nog) een idee? Ga dan naar www.denhaag-2018.nl en laat jouw idee achter. Anderen kunnen op jouw idee stemmen en ook kun je je stem uitbrengen op de ideeën van anderen. *Het is mogelijk dat een klein aantal ideeën doet denken aan reeds bestaande projecten. Wij beschouwen dit als een extra motivatie om deze projecten voort te zetten in opmaat naar 2018!
Scan de qr-code en bekijk de korte promo voor de ideeëncampagne.
Scan de qr-code en bekijk het filmpje van de ideeënbus op Beatstad.
De ideeënbus op tour Wat is jouw idee voor 2018? Deze slogan stond op de bus waarmee Den Haag 2018 in drie maanden tijd langs veertig verschillende locaties in Den Haag toerde. In het voorjaar van 2012 was het promotieteam van Den Haag 2018 in de hele stad te vinden. Van Kijkduin tot Mariahoeve en van Scheveningen tot Ypenburg. Marianne Verhoork coördineerde de Den Haag 2018 ideeënbus. Zij zorgde dat de bus op de juiste plek kwam, dat alle promotie-medewerkers geïnformeerd en gemotiveerd waren en dat zoveel mogelijk mensen werden aangesproken. Hieronder beschrijft ze haar ervaringen.
“Toen we begin maart gingen rijden met de bus, was het op z’n zachtst gezegd nog een beetje fris op straat. Maar in april en mei waren we desalniettemin al helemaal bruingebakken van het vele buiten staan, hoewel de echte zomer zich pas eind mei bleek aan te dienen, nadat de lente met schijnbaar gemak in z'n geheel was overgeslagen. Kortom, het was vaak koukleumen, maar ons hoorde je niet klagen. Daarvoor waren de gesprekken die we hadden met de bewoners van de stad domweg te hartverwarmend. Op zoek naar de leukste ideeën voor Den Haag in 2018 hebben we veel voorbijgangers overvallen met een stortvloed aan vragen. We hebben bejaarden, kinderen, immigranten, expats, studenten, toeristen, ambtenaren, bouwvakkers, kunstenaars, huisvrouwen, bakkers, vuilnismannen, advocaten, kortom een prachtige dwarsdoorsnede van álle Hagenaars en Hagenezen gesproken over hún culturele dromen voor Den Haag. Sommigen hadden kleine ideeën, een mooie speeltuin in de wijk of een buurtfestival. Anderen droomden groter, zoals een openluchtmuseum op het Binnenhof, een grootse opera op het strand of een kabelbaan van het Centraal Station naar Scheveningen. Bij elkaar zijn tijdens de bustour meer dan 1.200 ideeën verzameld van inwoners en liefhebbers van Den Haag. Allemaal enthousiaste en inspirerende reacties.‘’
Het promotieteam van Den Haag 2018 in gesprek met een radioreporter van FunX
Het promotieteam bestond verder uit: Darelle Bos, Dina Djorai, Hanneke van den Eertwegh, Ingrid de Groot, Joya de Bock, Doris Furcic, Julie Hauber, Kim Dekker, Lotte Twilt, Marjolein Soelaksana, Nienke van Olphen, Simone Pronk, Sofie den Dulk, Jane Mooijenkind en Tirza Koopmans (met dank aan Umit Colgecen).
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
7
Opvallende mega-ideeën
Den Haag heeft iets speciaals, door de sfeer, de gebouwen
001
Opblaasooievaar
Christien en Su-Ann willen in 2018 graag een enorme opblaasbare ooievaar als grote zeppelin boven de stad zien vliegen. Voor het beeld van een uit alle hoeken zichtbare mega-ooievaar heb je niet veel fantasie nodig. De ooievaar is ten slotte hét symbool voor de stad Den Haag en ja, die hoort goed zichtbaar te zijn in de stad.
002
Ooievaarsbeelden
Kristel Lammers heeft ook iets met ooievaars. Haar idee is om door de gehele stad ooievaarsbeelden te plaatsen, die door verschillende kunstenaars zijn ontworpen en gemaakt. Ze inspireerde haar idee op wat zij in Berlijn gezien had. De Duitse hoofdstad is bezaaid met beelden van beren. “Het zou super cool zijn als Den Haag dat ook heeft, maar dan de ooievaars. Leuk voor Den Haag én voor toeristen.”
003
Megahoge uitkijktoren
Mega is ook het sleutelbegrip in het idee van Nina om midden in het centrum een megahoge uitkijktoren te plaatsen. “Een soort Euromast, maar dan beter en hoger!” Zij ziet er vanwege het geweldige uitzicht ook commerciële mogelijkheden, zoals een restaurant voor luxe diners en een ruimte voor feesten, maar waar het haar écht om lijkt te gaan is dat zo’n toren zich prima kan lenen voor écht bungy jumpen en abseilen. Kom maar door met die adrenaline!
8
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
Een anoniem bij het promotieteam ingediend idee richt zich vooral op de natuur in het kustgebied. De bedenker wil “kunst maken met behulp van de natuur, want we hebben prachtige duinen en de zee. Denk aan de parabool in Kijkduin. Het Norfolkterrein is uitermate geschikt voor ‘land art’. Ik denk aan een combinatie van architectuur en sculptuur.” Reuzenrad
006 Londen heeft een paar jaar ge-
leden een nieuwe landmark gebouwd: the London Eye, een gigantisch reuzenrad aan de oever van de Thames. Het mag dan geen oorspronkelijk idee zijn, volgens de (anonieme) indiener van dit idee zou een dergelijk reuzenrad ook in Den Haag niet misstaan. Maar dan wel in de vorm van het logo van Den Haag!
Parijs heeft z’n Eiffeltoren, New York het Empire State Building, Kuala Lumpur z’n Petronas Twin Towers en Sydney z’n operagebouw. Allemaal gezichtsbepalende landmarks, die onlosmakelijk met die steden verbonden zijn. Maar wat staat er op de ansichtkaarten uit Den Haag? Natuurlijk hebben we het Binnenhof, het Vredespaleis, de ‘Haagse Tieten’, het Kurhaus en de Pier. Maar volgens een groot aantal Hagenaars moeten er in Den Haag in 2018 nog opvallendere fysieke verschijningen aan het stadsbeeld worden toegevoegd. ‘Denk mega’ was daarbij vaak het credo en dat leverde ideeën op die soms inderdaad tegen het megalomane aanschurken. We noemen er een paar.
005 Land Art
007 Luchtbrug
Shiva Toelaram zou graag een luchtbrug voor voetgangers en fietsers in de stad willen zien, die de verschillende hoofd- en winkelstraten met elkaar verbindt. “Stelt u zich eens voor om zonder te hoeven stoppen en zonder u zorgen te maken over het verkeer via een adembenemend stuk terecht te komen in het centrum van Den Haag en te genieten van alle prachtige architectuur en natuur.”
Standbeeld Vrouwe Justitia Den Haag profileert zich steeds nadrukkelijker als internationale stad van Vrede en Recht. Volgens Richard Jeelof – 23 jaar en woonachtig in Leidschendam – wordt het tijd voor een ‘landmark’ zoals we die in Nederland eigenlijk nog niet kennen: een groot standbeeld van Vrouwe Justitia, met in de sokkel een ‘vredesmuseum’.
008 Looproutes
004
Het idee speelt al jaren door z’n hoofd. Bij zijn bezoeken aan steden in andere landen ziet Richard vaak grote beelden, opvallende bouwwerken of markante herkenningspunten, die echt met zo’n stad verbonden en vergroeid zijn. “Nederland heeft eigenlijk geen grote monumenten die op het netvlies blijven. De Dam is bijvoorbeeld niet zo’n heel overtuigend symbool voor Amsterdam. Den Haag is goed bezig zich op de kaart te zetten als dé internationale stad van Vrede en Recht. Een groot icoon daarvoor mag dan eigenlijk niet ontbreken.”
foto: Henriëtte Guest
Onrechtvaardigheid
“Er is in de wereld veel onrechtvaardigheid. Waar ik nog het meest boos over kan worden is als moedige mensen die vechten voor gerechtigheid, onderdrukt worden. De voorbeelden in de wereld zijn legio. Nelson Mandela is wellicht de bekendste, maar ook Aung San Suu Kye in Birma. En China waar de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid voortdurend in de verdrukking zijn. Vaak worden door al die oude dogma’s moedige mensen met goede ideeën de mond gesnoerd. Wij zouden hen in een Vredesmuseum de aandacht kunnen geven die ze verdienen en de belangrijke verhalen kunnen doorvertellen. Het is belangrijk om goede informatie over de geschiedenis en over alle voorvechters voor de vrede wereldwijd uit te dragen.”
Ruimtelijke ordening
Dit seizoen studeerde Jeelof ruimtelijke ordening op de Hogeschool. Hij houdt van architectuur. “Den Haag heeft iets speciaals, door de sfeer, de gebouwen. Door mijn familieachtergrond houd ik ook erg van de Indische cultuur, de restaurants, de Tong Tong Fair.” Elk weekend komt hij wel, al dan niet met z’n ouders, naar Den Haag. Soms alleen voor een toertje door de stad. De volgende keer zal hij eens goed uitkijken naar een mooie plek voor de grote Vrouwe Justitia.
tussen de daken Mart de Jong opperde het idee om nieuwe looproutes aan te leggen tussen de daken van de panden in de binnenstad, die tegelijk toegang bieden tot woningen boven winkels. Met zijn plan denkt De Jong de levendigheid, de leefbaarheid en veiligheid in de winkelstraten te vergroten.
009 Gebouwen inpakken
Michael Kroes vindt dat we trots moeten zijn op onze grote kunstenaars, Mondriaan en Escher in het bijzonder. Zijn voorstel is dan ook om een paar hele grote gebouwen in te pakken in de kleuren van Mondriaan of misschien zelfs in de formatie van een Escher, zodat dat ook via satellietfoto’s zichtbaar wordt.
010 Mobiel terras
Marlijn van der Hoeven lanceerde het idee om in Den Haag een mobiel terras te maken, dat zich wekelijks door de stad verplaatst van het ene dak of bovenste verdieping naar het andere. “Den Haag heeft veel hoogbouw, waarvan sommigen zelfs leegstaand. Hoe mooi is het om Den Haag te kunnen bekijken vanuit de lucht?”
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
9
Het Malieveld als toplocatie
015 Pier met megaglijbaan
Het Malieveld is voor heel veel Hagenaars duidelijk een ideale locatie om flink uit te pakken. Het grote rechthoekige grasveld leent zich al sinds mensenheugenis voor tal van evenementen, dus het is op zich ook weer niet zo vreemd dat de bewoners van de stad al snel juist deze plek in gedachten hebben voor de veelal grootschalige ideeën voor 2018.
Europa in ‘t klein Te voet door een Europees Madurodam op het Malieveld, dat is wat Monique Muller (61) voor ogen heeft. Ze heeft in haar leven veel gereisd en vindt de cultuur in Europa met al zijn geschiedenis erg interessant. Zelf woont ze in de markante Nirwana-flat in het Benoordenhout, een rijksmonument in de buurt van het Malieveld. Haar idee is dan ook om al die Europese culturen in het klein te laten zien op dat grote stuk groen in de stad.
014
De ingebrachte suggesties voor evenementen op het Malieveld zijn legio. Daarbij gaat het uiteraard vooral om muziekevenementen, variërend van klassiek tot ‘diepzinnige rock’ en van een Hindoestaans Bloembollywood tot meerdaagse popfestivals rond onze eigen Anouk. Kortom: er moeten vaker bands en artiesten op het Malieveld optreden. En dan maakt het zelfs niet uit of die nog daadwerkelijk bestaan, blijkens een anoniem ingeleverd idee om een massale reünie te organiseren voor bands die al uit elkaar zijn...
011
012
Malieveld als pleisterplaats
Vanuit de wetenschap dat het Malieveld momenteel een vrij troosteloze kale vlakte is, gaven sommige Hagenaars aan dat dit terrein toch zeker wat meer allure zou mogen hebben. Zo stelt een (anoniem) idee dat het Malieveld weer groen moet worden, met liefst een grote vijver in het midden. “Het Malieveld heeft de ideale capaciteit om als pleisterplaats in Den Haag te functioneren,
10
“2018 is nog ver weg, maar dan zou ik graag eens rondlopen in een klein doolhof van Europese culturen. Met alle specialiteiten van de belangrijkste landen om ons heen vertegenwoordigd, inclusief de architectuur. Het Malieveld leent zich uitstekend voor dit soort grote projecten.”
Malieveld 12 Maanden Festival
Je kan natuurlijk het hele jaar door losse evenementen organiseren, maar Els van den Eertwegh ziet op het Malieveld liever een samenhangend totaalevenement waarbij in 2018 gedurende het gehele jaar aandacht is voor de invloed van wereldkunst op Den Haag en Europa. Zij denkt daarbij aan een internationaal schrijversfestival, beeldende kunsten, toneelvoorstellingen, een internationale Food Fair, een expositie van textiele vormen, een hippisch festival, grote circussen, dweilorkesten uit geheel Europa, rap- en graffiti-kunst, religieuze beelden en nog veel meer. Het jaarprogramma zou wat haar betreft georganiseerd moeten worden in samenwerking met het Haagse bedrijfsleven en relaties uit het buitenland.
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
Den Haag herbergt veel ambassades, die bij dit project een sleutelrol kunnen vervullen
foto: Henriëtte Guest maar moet dan wel beter onderhouden worden. Het is een centrale plek in de stad die kan uitnodigen tot ontmoeten, door samen van de zon te genieten of een kleinschalig festival te bezoeken.” Devin Soysuren wil het Malieveld graag met kunst opfleuren. Er moet volgens hem ook een tribune en podium voor democratie komen, zodat de mensen weer van mijlenver komen om er te demonstreren.
013
Lichtspel of lasers
G. Stolk ziet er wel wat in om het Malieveld te gebruiken om de culturele nieuwbouw te presenteren. “Er bestaan nieuwe plannen voor de theaters in Den Haag, waarschijnlijk liggen deze door de bezuinigingen voorlopig onder vuur. We kunnen er aandacht voor vragen en interesse voor opwekken door de ideeën voor deze nieuwbouw af te beelden op het Malieveld door middel van een lichtspel of lasers. Ook is het een goed idee om de cirkel van de ‘historie’ van Den Haag te presenteren. Iedere generatie is opgegroeid in een ‘ander’ Den Haag. Ieder kent een andere historie, al deze verschillende histories kunnen naast elkaar gepresenteerd worden.”
Artistieke Eiffeltoren
“De highlights hoeven niet per se letterlijk genomen te worden. Er kunnen ook nieuwe vormen door kunstenaars worden bedacht. Frankrijk krijgt dan bijvoorbeeld een – nog wel herkenbare – artistieke Eiffeltoren. Ook zouden Noord-Europese ijssculpturen in allerlei vormen kunnen verrijzen. Den Haag herbergt veel ambassades, die bij dit project
een sleutelrol kunnen vervullen. Zij weten ten slotte bij uitstek wat hun land bijzonder maakt en waarom.”
Multiculturele handelsstad
In deze grote ministad ziet Monique ook graag Zuid-Europese markten waar diverse producten worden verkocht. En de muziek, volksdansen en kunst van de betreffende landen mogen natuurlijk niet ontbreken. “We kunnen het precies zo maken zoals Europa bedoeld is: een multiculturele handelsstad, een open stad zonder muren. En laten we niet vergeten onze talenkennis van tevoren op te halen.”
Een goede plek
Behalve goudsmid is Monique ook makelaar van beroep. Het is nog een kunst apart om de juiste woonplek voor mensen te vinden. “Wonen is emotie. Jonge mensen die emigreren doen dat vaak voor de spanning, het avontuur. Als je iets ouder wordt, dan weet je wat het betekent om ‘roots’ te hebben. Puur voor de zon kun je ergens niet blijven, Nederland zal na een tijdje dan toch weer gaan trekken, door de taal, je familie en vrienden.”
De leukste ideeën zijn vaak de megalomane ideeën. Zo oppert Kees het idee om de Pier uit zee te halen en opnieuw op te bouwen op het Malieveld. En er dan een mega-glijbaan van te maken.
016 Een Wereldtentoonstel-
ling, waarin de geschiedenis van Den Haag wordt verbonden aan de geschiedenis van de rest van Nederland en Europa. In de gedachten van de anonieme indiener van dit idee zou er op deze Wereldtentoonstelling plek zijn voor zaken als het Koningshuis, het Vredespaleis, de ontstaansgeschiedenis van Den Haag als stad van Vrede en Recht, etcetera.
017 Haagse Toren van Afval
Bouw op het Malieveld een toren van afval, zegt Thom Log. De toren is een groeiend kunstwerk, dat een jaar lang in beweging blijft. Op 31 december 2018 wordt de toren als een groot vreugdevuur in brand gezet. Museum tramnet
018 Eduard Bekker ziet er wel iets
in om op het Malieveld parkeerplekken te creëren en om vanuit daar antieke trams te laten vertrekken naar de culturele plekken van Den Haag.
019 Piepschuim Akropolis
Een ander mooi voorstel is om op het Malieveld de Griekse Akropolis in piepschuim na te bouwen. “Hier kan dan een Grieks, klassiek drama nagespeeld worden of een opera. Laten we onze band met de Grieken eens positief benadrukken in deze tijden van crisis,” aldus Jan, die zich naar eigen zeggen liet inspireren door een bak tzatziki in de supermarkt.
020 Drive-in openlucht-
bioscoop Als er dan toch een parkeerplaats is op het Malieveld, dan is het nog maar een kleine stap naar een drive-in openluchtbioscoop of theater, waar de grote Hollywoodfilms vertoond kunnen worden (idee van zowel Myranda Voshaar als Jihane en Mirjam).
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
11
Den Haag 2018, meer dan een cultureel belang! De economische winst ‘Culturele Hoofdstad van Europa’, het is een mooie titel die een stad veel kan opleveren. Zowel in maatschappelijk als in cultureel opzicht. Maar wat betekent het verkrijgen van de titel voor de Haagse economie? Bureau voor Economische Argumentatie (BEA) in Amsterdam voerde in opdracht van Den Haag 2018 en de gemeente Den Haag een onderzoek uit. De belangrijkste conclusies hebben we op een rijtje gezet.
minder probleemjongeren telt dan nu, dan levert dit grote besparingen op. Er hoeft minder geld worden uitgegeven aan overlast, criminaliteit en voortijdig school-verlaten. Per jaar lopen deze besparingen op tot € 3 miljoen.
Creatieve stad-effect
Wat Den Haag 2018 precies oplevert is afhankelijk van de inzet van diverse partijen. In een realistisch ‘middenscenario’ lopen de economische baten op tot bijna € 160 miljoen netto contante waarde. Hiervan komt veertig procent ná 2018 tot stand. In een optimistisch scenario wordt ook rekening gehouden met andere factoren. Zo is er bijvoorbeeld een stijging van de vastgoedwaarde in de moeilijkere wijken vanwege minder overlast en criminaliteit. Een stad is daardoor aantrekkelijker voor jonge, creatieve en goed opgeleide mensen, en is interessanter voor bedrijven. En die bedrijven groeien daardoor ook sneller. Als deze effecten worden meegerekend, lopen de economische baten op tot € 275 miljoen of meer.
Als Den Haag in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa wordt, levert dit de stad veel extra bezoekers op. De ramingen gaan uit van 2,3 miljoen extra dagjesmensen, zo’n 120.000 extra bezoekers die overnachten en nog eens zo’n 11.000 tot 14.000 extra congresbezoekers. Deze aantallen komen overeen met de ervaringen van recente Culturele Hoofdsteden van Europa.
Den Haag wil blijvende effecten realiseren. Samen met de culturele instellingen en het onderwijs wil Den Haag jongeren positief prikkelen en activeren door middel van culturele activiteiten. Onderzoek laat zien dat dit echt resultaat oplevert. Als Den Haag in 2018 één procentpunt
12
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
De Haagse ambitie om Culturele Hoofdstad van Europa te worden is een krachtige stimulans om deze roep in de praktijk te brengen en te zorgen voor een coalitie tussen bedrijven en cultuur. Den Haag 2018 werkt op dit moment aan het oprichten van een platform die een duurzame relatie tussen culturele instellingen, bedrijfsleven en maatschappelijke partijen in de stad tot stand kan brengen. Zo kunnen deze partijen optimaal gebruik maken van elkaars kracht en kennis. Dit platform kan een bron van inspiratie zijn voor andere Europese steden.
Als onze stad Culturele Hoofdstad van Europa wordt, dan gaat dat niet alleen Den Haag aan, maar de gehele regio.
Extra bestedingen in diverse sectoren
Blijvende effecten
Cultuur is dus een krachtig economisch instrument. Dit besef dringt steeds meer door tot de economische sector. Andersom beseffen culturele instellingen steeds meer dat cultureel ondernemerschap, cultuur maken zonder de werking van de markt uit het oog te verliezen, een vereiste is om overeind te blijven. De roep om meer samenwerking tussen bedrijfsleven en culturele sector is daarom sterker dan ooit. Bedrijven en culturele instellingen kunnen elkaar sterker maken. Bedrijven kunnen de culturele instellingen helpen om efficiënter te worden, en de cultuursector kan bedrijven helpen om creatiever te worden. En bedrijven en culturele instellingen helpen zo samen de stad sterker te maken.
Het regionale belang
Extra bezoekers
Extra bezoekers betekent ‘kassa’ voor diverse sectoren, omdat zij geld uitgeven. Aan cultuur, aan het bezoeken van restaurants en cafés, aan het nemen van een taxi of aan een middagje winkelen. Uit het onderzoek blijkt dat congresgangers met € 442 per persoon per dag gemiddeld het meeste bijdragen, gevolgd door overnachtende toeristen die zeker € 135 per dag besteden. Door de grote aantallen dragen dagjesmensen samen het meest bij aan de Haagse economie. Met een gemiddelde besteding van € 34 tot € 43 per persoon per dag genereren zij een bestedingsimpuls van zo’n € 90 miljoen. De totale bestedingsimpuls vanwege extra bezoekers komt alleen al in 2018 uit op € 112 miljoen.
Het belang van samenwerking tussen bedrijfsleven en de culturele sector
Een stad is als een bedrijf. Het moet zichzelf constant blijven vernieuwen om de concurrentie met andere steden aan te kunnen gaan. Er is concurrentie om toeristen, om de vestiging van bedrijven, om studenten, om kennis, om technologie en om inwoners. Een cultureel aantrekkelijke stad trekt inwoners, bezoekers en bedrijven aan.
Elke euro komt vier keer terug
Vorige Culturele Hoofdsteden van Europa investeerden gemiddeld € 40 miljoen in het programma. Dit bedrag wordt doorgaans samengesteld uit budgetten van de gemeente, het rijk en bijdrages van sponsoren. Uitgaande van het midden-scenario van een winst van € 160 miljoen betekent dit dat elke geïnvesteerde euro zichzelf vier keer terugverdient.
Het volledige rapport ‘Den Haag 2018, op waarde geschat’, is te downloaden op www.denhaag-2018.nl
De omliggende gemeenten hebben officieel hun steun uitgesproken voor de Haagse kandidatuur, en zijn vanaf het begin betrokken bij het proces. Als we de titel krijgen, dan wordt er intensief samengewerkt: dan worden zowel op het gebied van programmering als marketing de handen ineen geslagen. De steden en dorpen rondom Den Haag hebben veel moois te bieden, en dat wil Den Haag ook laten zien. De regio maakt onze stad aantrekkelijker voor bezoekers, vooral voor toeristen uit het buitenland. Als een Japanner in 2018 bijvoorbeeld besluit om naar Den Haag te komen, dan kan hij ook even een kijkje nemen in het Nederlands Architectuurinstituur (NAi) van Rotterdam, De Porceleyne Fles van Delft, of een bezoek brengen aan de grachten van Leiden. Daarnaast willen we ook stimuleren dat Hagenaars en de buren over een weer bij elkaar gaan kijken.
bron: Kunstgebouw Zuid-Holland
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
13
Mensen vonden het te mooi om te eten, terwijl het waarschijnlijk erg lekker was
Naar buiten! Kunst moet zichtbaar worden in de stad. Dat is althans de mening van een groot aantal mensen die ideeën aanleverden voor Den Haag 2018. De Haagse openbare ruimte is nog lang niet cultureel genoeg, lijkt de achterliggende gedachte. Het kan allemaal fraaier en uitbundiger. Dat de bekende kunstenaar Christo nog altijd zeer tot de verbeelding spreekt, blijkt wel uit de vele suggesties om gebouwen in de stad in zijn stijl in te pakken. De Pier, het Binnenhof, het Vredespaleis en (leegstaande) kantoorpanden in het algemeen... Lapjes stof kopen en inpakken die hap! Eén anonieme Hagenaar ging nog een stap verder: hij of zij wil alle lelijke dingen in de stad inpakken. Wat is lelijk? “Alles wat niet mooi is, verwaarloosd of opgefrist kan worden.”
021
Kunst In Mijn Straat!
Als het aan Jules Ruyters zou liggen, dan krijgt iedere straat in Den Haag in 2018 een eigen kunstwerk. “Dit kan een heel klein kunstwerk zijn, bijvoorbeeld stickerkunst, een geveltekening, graffitikunst of zogenaamde ‘street art’, maar het kan ook een groter kunstwerk zijn, zoals een beeld of een ruimtelijke installatie.” Volgens Ruyters levert dit idee, mits goed uitgevoerd, alleen maar voordelen op: aandacht voor kunst in het algemeen en voor Haagse kunstenaars en hun kunst in het bijzonder, participatie van alle Haagse inwoners bij het kiezen van ‘hun’ kunstwerk, kennismaking met en discussies over kunst en smaak, nieuwe contacten en discussie met buren uit de eigen straat, en natuurlijk niet te vergeten een paar duizend kleine en grotere kunstwerken verspreid over de hele stad die een staalkaart biedt van Kunst in Den Haag in 2018!
De stad versieren Gaby Wey vindt dat als Den Haag in 2018 culturele hoofdstad wordt, het dan een heel jaar lang feest moet zijn. Popcornkraampjes op iedere hoek van de straat, slingers ophangen en overal muziek.
025
14
022
Het viel Daniël Kortenhoeve op dat er in Den Haag veel gebouwen zijn die er vrij lelijk en inspiratieloos bij staan. Hij kwam op het idee om deze gebouwen te behangen met grote billboards van bekende schilderijen van schilders van de Haagse School. “Zet dit in chronologische volgorde uit in een (fiets)tour van het Centraal Station tot aan het strand, en je hebt beweging, site-seeing, kunsteducatie en een stranddag in één!”
023
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
Den Haag in color
Voor Carl Palm is Den Haag een kunstwerk. “De stad moet gezien worden als een compositie van verschillende gebouwen, die rijk versierd zijn in stof en decoratie zodat alle muren wegvallen. Weg decorum, alle rangen en standen gelijk. Rijk en arm, jong en oud, elke cultuur kan er in alle vrijheid van genieten.” Het moet wat Palm betreft een kleurrijk geheel worden, opgeluisterd met diverse festivals en festiviteiten. “Die kleur is nodig om alles en iedereen met elkaar te verbinden, ook als symbool voor de multiculturele moderne maatschappij.”
Standbeelden door Den Haag Als het aan Ersin Yildiz ligt moeten er door de hele stad standbeelden van historische personen komen te staan met informatie erbij. Zo leer je meer over de geschiedenis én het verbetert het straatbeeld.
026
Billboardtour van Haagse School
Kunstzinnige verkeersaanduidingen Paul Klaui wil de stad mooier maken door in de verkeersaanduidingen kunst en praktijk samen te laten komen. Dat kan volgens hem door met ceramische tegels de fietspaden en wandelpaden (in de juiste richtingen, dat wel) aan te geven.
027
Mos op lelijke muren
nare binnenkomer in onze mooie stad. Zouden die lelijke muren niet in kunstige patronen en figuren te ‘bemossen’ zijn, dat was de vraag die in me opkwam.”
Waarom wachten
“Het blijkt heel goed mogelijk te zijn. Mos laat zich makkelijk verwerken. Je kunt het vermalen met een natuurlijk product en op elk geschikt oppervlak spuiten. Binnen een paar weken gaat het groeien en ontstaat vanzelf het grote kunstwerk dat je voor ogen had. Als we in 2018 goed voor de dag willen komen – en dat is nog niet zo makkelijk nu er in de stad meer cultureels wordt afgebroken dan opgebouwd – dan mogen we wel alvast beginnen! Waar dingen mooi zijn, wordt geen rotzooi gemaakt. En mensen voelen zich prettiger, gaan zich ook anders gedragen. In de groene binnentuin van Pander zie je de laatste tijd meer verliefde stelletjes dan hangjongeren bijvoorbeeld. Dat het grote invloed heeft op mensen is duidelijk, alles wordt levendiger.”
Felah is kunstenares en vindt dat kunst voor iedereen is. In haar woonomgeving – het Pander-complex in het Centrum van Den Haag – merkte ze bovendien hoe de sfeer kan verbeteren door een binnenplaats te veranderen in een groene oase. Gecombineerd met een enerverende voetreis vanaf Hollands Spoor, werd het idee geboren om muren van leegstaande en/of lelijke panden te laten begroeien met mos.
024
Groene kunst
Felah – zowel roepnaam als artiestennaam – volgde de opleiding Tekenen en Schilderen op de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag en maakt tegenwoordig multidisciplinair werk. Ook geeft ze lessen en workshops aan kinderen op diverse basisscholen. “Ik heb wel eens een gekleurde rijsttafel gemaakt als abstract schilderij. Mensen vonden het te mooi om te eten, terwijl het waarschijnlijk erg lekker was. Groene kunst is natuurlijk vergankelijker dan andere kunst. Maar als het een duidelijke functie heeft in de stad, zijn er alleen maar voordelen. Zo kan bijvoorbeeld een houten plaat met kunstige mosfiguren eenvoudig worden behouden en verplaatst als een gebouw wordt afgebroken.”
“In de stad ontdek ik steeds vaker groene daken die begroeid zijn met een kleurig sedum of mos. Het is mooi om te zien, en bovendien goed voor de luchtkwaliteit. Het visitekaartje van de stad is echter een dichtgetimmerd gebouw pal tegenover station HS. Voor (internationale) reizigers een
Groengeel Den Haag Een anonieme Hagenaar wil de openbare ruimte opfleuren door het groengele vaker toe te passen. “Wat vinden jullie van groen gele zebrapaden? Geen lopende mannetjes op de voetgangerstoplichten maar ooievaars? Haagse vlaggen op de trams?”
028
foto: Henriëtte Guest
029 Betastbare beelden
Normaal is het streng verboden om beelden te betasten. Maar als dat wel zou mogen, dan zou er een wereld kunnen opengaan voor blinden en slechtzienden. Hans Willink pleit dan ook voor een beeldententoonstelling voor visueel gehandicapten.
Den Haag binnenste-buiten Sjaak Tersteeg uit Regentes-Valkenbos meldde zich bij de ideeënbus met het voorstel om alle verborgen kunst van Den Haag naar buiten te brengen. Onder de titel ‘Den Haag binnenstebuiten’ wil hij voor 2018 alle Hagenaars
030
oproepen om de kunstwerken die zij nu in privé-sfeer besloten binnenskamers houden over te brengen naar de voorgevels van hun woningen, zodat de hele stad ervan mee kan genieten.
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
15
Het strand en de zee
Stel je voor dat we jaren later nog stukjes van het beeld langs het strand kunnen vinden 035 Monorail
Sculptuur op de Zandmotor 034
“Als aardrijkskundeleraar ben ik extra geïnteresseerd in alles wat met de natuur en de elementen te maken heeft. De Zandmotor is niet alleen uniek in de wereld, het is ook als exportproduct interessant. Het werd gemaakt om een natuurlijke opbouw en bescherming van de kust te genereren de komende twintig jaar. Opmerkelijk is dat na alle berekeningen van deskundigen blijkt dat het zand zich veel sneller verspreidt dan was gedacht.”
Vergankelijkheid
foto: Henriëtte Guest
Straattheater Boulevard
Voor Julian Korn is de prachtige nieuwe boulevard van Scheveningen nog niet levendig genoeg. “Her en der zijn wat bankjes geplaatst en ook Beelden aan Zee heeft een mooie bijdrage geleverd. Maar mij lijkt het leuk om hier een jaarlijks straattheaterevenement te houden, met straatmuzikanten, stand-up comedy shows, kleine theatervoorstellingen, poppenkast en straatartiesten. Artiesten (zowel nationaal en internationaal) hebben de mogelijkheid om hun creativiteit te uiten en de kijkers kunnen op een interactieve wijze in aanraking komen met cultuur. Daarnaast kan het ook een flinke boost zijn voor de horeca.”
032
Blockbustertentoonstelling Haagsche School
Jeroen van Eijk is er stellig in: toeristen zullen alleen naar een culturele hoofdstad komen voor grote meeslepende evenementen. Jeroen ziet wel mogelijkheden met een blockbustertentoonstelling van de schilderijen van de Haagsche School met strand- en zeegezichten, maar die
16
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
036 Opera aan zee
Kees Kerstholt (51 jaar) werd tijdens het boodschappen doen in de Vruchtenbuurt door het team van Den Haag 2018 gevraagd een idee aan te dragen, waarmee Den Haag zich eventueel zou kunnen presenteren als Culturele Hoofdstad van Europa. Tot zijn eigen verbazing hoefde hij niet lang na te denken. Zijn wens is om een groot sculptuur van natuurlijke materialen te realiseren op de Zandmotor, in zee ter hoogte van Monster.
Vraag een Hagenaar naar zijn of haar favoriete plekje in Den Haag en in minstens de helft van de antwoorden komt het strand en/of de zee voor. Zelfs bij mensen die zich er zelden vertonen bezorgt de simpele wetenschap dat de zee voor de deur ligt een prettig en vertrouwd gevoel. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de zee en het strand prominent figureren in de voor Den Haag 2018 ingediende ideeën.
031
Een combinatie van openbaar vervoer en attractie, zo ziet Joop Strik zijn plan voor een monorail, die de Pier, de Boulevard en het havengebied met elkaar verbindt. “Zweven boven de boulevard en boven een stukje zee, met een stuk of 4 tussenstations”, zo droomt hij hardop.
moet dan wel op het strand worden georganiseerd. En dan bij voorkeur ook nog in combinatie met een unieke beeldenexpositie van wereldklasse. “Denk GROOT”, voegt hij er voor de volledigheid nog aan toe.
033
Strand in de stad
Voor sommige mensen zijn Scheveningen en Kijkduin nog net even te ver. Zij zouden liever zien dat er midden in de stad een strand wordt aangelegd. Liz vindt daarvoor de grachten erg geschikt, terwijl iemand die zich van de initialen CMD bedient eerder aan het Plein, het Malieveld of het Haagse Bos denkt. “Gewoon zand neerleggen en een zwembad. Of van een straat of laan een ‘rivier’ maken. Den Haag stad achter de duinen, stad tussen de duinen met een strand in de stad!”
“De Zandmotor is een bijzonder waterbouwkundig project, dat met een groot sculptuur nog meer de aandacht zou trekken. Nederland heeft vergeleken met veel andere landen een hele brave, strakke kustlijn. Deze Zandmotor vormt een uitzondering en geeft een atypisch beeld. Er zijn door wandelaars nu ook zeehonden in het binnenmeer gesignaleerd. Met een sculptuur worden natuur, aangebrachte natuur en kunst met elkaar gecombineerd. Mijn idee bestaat eigenlijk uit twee mogelijkheden. Je zou een kunstwerk kunnen maken van afbreekbare, erosiegevoelige materialen. Dat zal dan door invloed van de elementen net als
de Zandmotor vanzelf opgaan in de natuur. Als symbool van vergankelijkheid. Stel je voor dat we jaren later nog stukjes van het beeld langs het strand kunnen vinden.”
Mooie herinnering aan 2018
“De andere mogelijkheid die ik had bedacht, is om een groot sculptuur van minder gevoelig materiaal te plaatsen, op een stevige fundering. Dat blijft dan in zee staan als de Zandmotor langzaam verdwijnt. Nog lang na 2018 behouden we daarmee een herinnering aan het jaar dat Den Haag Culturele Hoofdstad van Europa werd.” Een impact, zoals het beeld ‘Wind en water’ van Carel Kneulman op de dam bij Veere heeft, is ook hier niet ondenkbaar. “Een sculptuur op de Zandmotor zal een herkenningspunt worden om naar toe te lopen, dat van grote afstand al te zien is.”
Zowel mevrouw Jansen als de heer Van den Berg willen graag openlucht operavoorstellingen op het strand dichtbij het water. Het strand is volgens hen ideaal om te gebruiken als decor, met scheepjes in het water en het strand zelf als podium. Een spectaculaire ambiance vergelijkbaar met de piramides van Gizeh, waar regelmatig de Aïda van Verdi wordt opgevoerd.
037 144 Zandsculpturen
Laat alle 144 nationaliteiten die in Den Haag wonen een eigen zandsculptuur bouwen op het Scheveningse strand. (anoniem)
038 Sail-in Cinema
Al dobberend op zee voor de Scheveningse kust tijdens de zonsondergang op een groot scherm naar een film kijken, dat lijkt Marlijn van der Hoeven wel wat. “Het is een beetje zoals pleinbios, maar dan op zee. Mensen kunnen lekker in een bootje onderuit gaan, maar ook bijvoorbeeld vanaf het strand op een picknickstoeltje of kleedje van de film genieten.”
039 Klein Oerol
in Scheveningen De heer of mevrouw Spaans liet zich inspireren door het Oerol-festival op Terschelling en ziet in woonplaats Scheveningen wel mogelijkheden voor een kleine variant daarvan met “een stroom van theaters en een kunstroute met lichtsculpturen.”
040 Carnaval op de
nieuwe boulevard De nieuwe boulevard is een broedplaats voor ideeën. “Waarom hier niet een jaarlijks carnaval organiseren?, vraagt Jana Blom zich af. “Dan kan er het hele jaar door in een loods dichtbij aan de praalwagens gewerkt worden. Misschien kunnen daarbij ook moeilijk opvoedbare jongeren worden ingezet. Zo krijgen we er ook gelijk een inspirerende broedplek voor terug!”
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
17
Den Haag evenementenstad Cultuur in Den Haag wordt door een niet onaanzienlijk deel van de bewoners van de stad gedefinieerd door evenementen. Dat is zeker niet zo vreemd, want als er één stad in Nederland veel evenementen in huis heeft, dan is het Den Haag wel. Maar blijkbaar nog niet genoeg, want de suggesties voor nieuwe evenementen of variaties op reeds bestaande zijn ontelbaar. Om nu alle voorstellen voor nieuwe evenementen hier te gaan noemen strekt misschien wat te ver, maar het viel wel op dat er veel belangstelling is voor straattheater. Wellicht dat de Mooi Weer Spelen in Delft nog niet zo bekend zijn in de Hofstad, maar duidelijk is wel dat straattheater erg tot de verbeelding spreekt.
041
Geen ballonvouwers
“Den Haag kan wel meer levendigheid op straat gebruiken”, aldus Michael Kroes. Waarom niet een dag lang straattheater door heel Den Haag, vraagt hij zich af. Kleine en grotere uitvoeringen door de straten heen, mobiel, of op een hoek van de straat, theatercursussen, improvisatie, en noem maar op! F.S. Richel is het daar roerend mee eens: “Den Haag heeft behoefte aan straattheater! Kijk naar grote steden als Madrid en Barcelona, het straattheater leeft daar! Geen ballonvouwers of goochelaars, maar living statues en artiesten waardoor je geraakt wordt! Het maakt de stad bruisender.”
042
Langste dansfeest van Europa
Ook dans is populair bij de mensen die hun ideeën aanleverden voor Den Haag 2018. Zoals Michiel, die de Laan van Meerdervoort als de uitgelezen locatie ziet voor het ‘langste dansfeest van Europa’. Hij wil de bijna 8 kilometer lange laan van kop tot staart afzetten en vervolgens laten ontwerpen door iemand als Jean Michel Jarre. “Er moeten grote lichtshows komen en natuurlijk live muziek. Armin van Buuren past hier goed in dit plaatje. De hele stad zal op z’n kop komen te staan voor dit feestje waarbij zich vele duizenden mensen verzamelen!”
043
De dichters van Moerwijk
Het viel Abdel Yousfi op dat in Moerwijk veel straten zijn vernoemd naar dichters. “De bewoners zijn veelal onwetend van deze ode. Als dichter(tje) heb ik gemerkt dat er vanuit de wijk grote interesse is als dit uiteengezet wordt. Zo ben ik begonnen met bekende gedichten van Rhijnvis Feith te vertalen naar de moeder talen van de bewoners. Dit sloeg ontzettend aan. Mijn voorstel is dan ook om een dichtfestival in Moerwijk te organiseren met dichters uit verschillende landen die overeenkomen met de culturen die in deze buurt heersen. Een wandelroute zou kunnen worden uitgestippeld onder het motto ‘Lopend voel ik mij overal thuis’. Dit zou kunnen worden uitgebreid met workshops en een vaste ontmoetingsplaats.“
18
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
Ik zou wel mee willen dansen door de stad, maar dan het liefst in het midden van de groep, niet voorop 045 Europees Cultuurfestival
Dijana Zupanovic wil in 2018 het grootste Europese cultuurfestival in Den Haag georganiseerd zien worden. “Mijn idee is hierbij, dat van alle Europese landen de beroemdste artiesten en aanstormende talenten hier komen optreden. Uiteraard zijn tijdens dit festival alle genres te horen en zien zijn in alle disciplines van podiumkunsten tot beeldende kunsten. Mijn doelstelling is ook dat men tijdens dit festival een ander beter leert kennen en dat er eerlijke kansen voor culturele ontplooiing voor alle Europese burgers zullen zijn. Kortom, het is ook mijn doel om mensen dichter bij elkaar te brengen.”
Dans door de stad Ze zag het opeens voor zich. Ineke van Delft – 60 jaar en woonachtig in de Vruchtenbuurt – las op de site van Den Haag 2018 een aantal ingezonden ideeën die haar nogal ingewikkeld leken, en kwam toen zelf op het ‘simpele’ idee om het Nederlands Dans Theater (NDT) een dans te laten uitvoeren die als een sliert door de stad gaat.
044
046 Paardenraces
en harnassen A. Buise wil oude tijden doen herleven op het ‘Schelpenveld’. “De riddertijd terug met toernooien, paardenraces, harnassen etc. En iedereen krijgt een Haagse goodie bag met gratis entreetickets, kaartjes, etc.”
047 Biënnale Den Haag
Een anonieme Hagenaar wil in zijn of haar stad graag een Biënnale kunnen bezoeken, waarbij alle musea worden omgetoverd tot podia voor geselecteerde kunstenaars. Een ding is zeker: Biënnales trekken altijd heel veel publiek.
“Het is mooi om het simpel te houden. We hebben hier het NDT, een professioneel gezelschap dat bijna dagelijks in het Danstheater optreedt. Neem hen mee naar buiten, de stad in! Dans is een hele expressieve kunstvorm, mooi om naar te kijken. In het theater, maar zeker ook op straat.”
Langs interessante plekken
“Het NDT is een unieke dansgroep met zowel wereldberoemde jonge als oudere dansers. Door die verschillende leeftijden is die groep een goede afspiegeling van de maatschappij. Je zou met de dans kunnen beginnen op het Spui en dan richting Binnenhof. De stad heeft zo veel interessante plekken. We hebben de verschillende theaters en monumenten, maar ook bijvoorbeeld standbeelden van prominenten uit het rijke verleden van onze stad. In de dans zouden die beroemde plaatsen en personen kunnen worden uitgebeeld.
foto: Henriëtte Guest
Ook levende lokale helden mogen voor het voetlicht komen. Paul van Vliet bijvoorbeeld, die speelt als ambassadeur van Unicef nog een andere belangrijk rol. Je zou al dansend kunnen laten zien wat hij allemaal doet en waar hij ooit begon, in theater Pepijn. Den Haag heeft bovendien ook nog eens veel professionele muzikanten. Het zou geweldig zijn als die de dansende slinger live begeleiden met sfeervolle muziek, precies zoals het erbij past.”
Geen stijldans
Zelf danst Ineke graag op feestjes. Ritmegevoel heeft ze, dat heb je ook wel nodig bij het geven
van aquarobic-les, wat haar vroegere werk was. Momenteel coördineert Ineke het schoolzwemmen in het Zuiderpark-zwembad. Met dansles is ze nooit begonnen, stijldansen vindt ze minder aantrekkelijk. Haar idee voor Den Haag 2018 doet denken aan De Dansparade, onderdeel van het Holland Dance Festival. Ineke: ‘’ Ik zou wel mee willen dansen door de stad, maar dan het liefst in het midden van de groep, niet voorop. ‘’
048 Theaterfestival
Den Haag zou een theaterfestival moeten organiseren, zoals in Avignon. Daar duurt het zelfs een paar weken lang. Gewoon een leuke buurt in Den Haag kiezen, op straat straattheater en daarnaast ook binnen voorstellingen met een heel divers aanbod. (anoniem)
049 Carnaval
Met Hagenaars uit 144 verschillende landen en culturen kan een Cultureel Carnaval door heel Den Haag tot iets heel moois komen. (anoniem)
050 Grote parade
Den Haag zou een grote parade moeten organiseren waarin allerlei verschillende culturen bij elkaar worden gebracht. Den Haag heeft helemaal geen grote parades à la Danceparade, het Rotterdams Zomercarnaval, de Gayparade.
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
19
Aus Greidanus
“Den Haag moet laten zien hoe het omgaat met cultuur in bredere zin” Sinds november 2010 is acteur en artistiek leider van Toneelgroep de Appel Aus Greidanus (62) als artistiek directeur het ‘uithangbord’ van het team dat de kandidatuur van Den Haag als Culturele Hoofdstad van Europa vormgeeft. Bij zijn aanstelling kreeg Greidanus de opdracht mee de nominatie voor 2018 binnen te halen. Een lastige, maar vooral ook inspirerende uitdaging, die er op korte termijn toe moet leiden dat ‘Brussel’ ervan overtuigd wordt dat de Residentie niet alleen een serieuze kandidaat is, maar vooral een kandidaat met visie.
“We hebben lang ingezet op de onderbouwing van de visie. De basis was om tot een 10- tot 20-jarenplan te komen voor wat betreft het cultuurbeleid in Den Haag. De kunst maakt daar maar een klein onderdeel van uit. Cultuur is een beetje een besmet woord geworden. Het wordt onterecht vaak synoniem gemaakt met kunst, maar het is veel meer omvattend. Cultuur betekent letterlijk ‘ontginning’ of ‘ontwikkeling’, want het is eigenlijk een begrip uit de landbouw. Maar het heeft inmiddels meer betekenissen gekregen. Zo staat het ook voor ‘identiteit’ en dat is eigenlijk het uitgangspunt waarop wij in willen zetten in onze kandidatuur voor Culturele Hoofdstad van Europa. We willen de cultuur van de stad presenteren, de stad in de volle breedte laten zien. Geschiedenis speelt daarbij een grote rol; van het verleden naar het nu en dan door naar de toekomst. Voor de identiteit van een stad is de ‘Quality of Life’ tekenend. Waarom is een stad interessant? En dan moet je kijken naar het hele pallet: naar de ontspanningsmogelijkheden, de werkgelegenheid, het groen, de vrijheid enzovoorts. Al deze elementen vormen opgeteld de eigen cultuur van een stad. Den Haag wil een ‘open stad’ zijn en zal daaraan moeten blijven werken.”
De tussenstand
2018 is nog een eind weg. Waar begin je met de voorbereidingen? “Wat wij nu eigenlijk aan het doen zijn is inventariseren hoe de stad
20
Wat mij nu interesseert is de tussenstand. We willen goed in kaart brengen wat de wensen zijn die er in de stad leven er voor staat en wat de doelen zijn richting de toekomst. Een concreet programma voor 2018 komt pas tot stand wanneer we de titel hebben binnengehaald. Wat mij nu interesseert is de tussenstand. We willen goed in kaart brengen wat de wensen zijn die er in de stad leven. Niet alleen op hoog niveau bij de overheid en de culturele instellingen, maar ook bij het bedrijfsleven, het verenigingsleven en natuurlijk, heel belangrijk, bij de individuele inwoners. Het liefst zouden we iedereen persoonlijk ondervragen, want we zijn met z’n allen die Haagse cultuur. Als je je ervan bewust bent dat je deel uitmaakt van die cultuur en straks in 2018 allemaal de gastheer bent die ‘Europa’ in de stad ontvangt, dan heb je de
ideale constructie. Het gevaar van deze missie is dat de ambitie om Culturele Hoofdstad van Europa te worden slechts gedragen wordt door een klein gedeelte van de inwoners. Daarom willen we juist iedereen erbij betrekken. Dat was ook het uitgangspunt van de bustour, die de afgelopen maanden werkelijk overal in de stad de mensen een-op-een aangesproken heeft. Het is fantastisch om te zien hoeveel leuke ideeën dat heeft opgeleverd. Als we van Brussel door mogen naar de volgende ronde, dan zullen we daar zeker verder mee gaan.”
Investeren in de toekomst
Waarom moeten we eigenlijk zo nodig Culturele Hoofdstad van Europa worden? “Laat ik beginnen met te zeggen dat het ons niet gaat om een festival dat een jaar duurt. Het graaft veel dieper dan dat. Het gaat om het onderstrepen van het fundamentele belang van cultuur. En de stad moet er uiteindelijk zelf beter uitkomen. Het streven is om op basis van het verleden in het nu een toekomst te bouwen. Den Haag moet laten zien hoe het omgaat met cultuur in bredere zin. Daar willen we inhoud aan geven. Den Haag is door de eeuwen heen een unieke stad geweest, omdat we letterlijk een stad zonder muren zijn. Een vrijhaven waar iedereen zich veilig kan voelen, omdat het neutraal terrein is. Hier kan je op basis van gelijkwaardigheid grenzeloos denken. Den Haag is met het Vredespaleis en het Internationale Hof
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
foto: Piet Gispen
banden ontstaan tussen bedrijven, instellingen en de gemeente. Het belang van investeren in de kandidatuur voor Culturele Hoofdstad ligt dus niet alleen in de aanloop naar 2018 toe, maar zeker ook in wat er daarna kan gaan gebeuren in de stad.”
Voldoende creativiteit
Maar is het niet handig om toch ook alvast met een programma te komen? – “Als in 2018 Europa naar Den Haag komt dan zal dat inderdaad toch vooral voor het totale programma
Aus Greidanus, Haags UIT Festival 2011 foto: Gerrit Scheurs
een uitzonderlijk podium waarop de vrijheid gedemonstreerd wordt. Hier wordt niet met wapens gesproken, maar staat de dialoog centraal. Europees gezien is Den Haag misschien qua oppervlakte geen grote stad, maar we hebben wel álles in huis. Het is nu belangrijker dan ooit om breed in onze toekomst te investeren, want met de Europese crisis – zowel op financieel gebied als qua identiteit – is er een nieuwe component bijgekomen. De fundamentele vraag die er nu ligt is of we onze door de eeuwen heen opgebouwde onafhankelijkheid verder gaan uitbouwen, of dat we opschuiven in de richting van een unie. Bouwen we muren om ons heen of juist niet? Als wij de stad zonder muren willen blijven zijn en willen zien wat dat doet voor een stad, dan moet je nu investeren in Europa.”
22
Het grenzeloos denken zit in de genen van onze identiteit, van onze cultuur Spotlights van Europa
Wat gaat er gebeuren als we ‘het’ worden? – “Als we in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa mogen zijn, dan komt de stad een jaar lang in de spotlights van Europa te staan.
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
De verwachting is dat er daardoor drie tot vier miljoen meer bezoekers naar Den Haag komen. En al die mensen moet je wel wat laten zien. Je moet ze laten zien wie je bent en waarvoor je staat. En dat is meer dan alleen de kunsten. Den Haag is van oudsher een machtscentrum op politiek en filosofisch gebied. Het is een open stad waar iedere mening in vrijheid kan worden geuit. Het grenzeloos denken wordt hier in praktijk gebracht. Het zit in de genen van onze identiteit, van onze cultuur. In 2018 willen we ons smoel laten zien. Je hoort vaak kritiek op deze stad als ware het een saaie stad. Nou, dan is het hoog tijd dat we daar wat aan doen. Den Haag zou juist een inspiratiebron moeten zijn voor haar inwoners. Iets om trots op te zijn. Maar veel Hagenaars hebben geen idee wat er allemaal al in deze
stad aanwezig is. Er zijn zo veel verborgen schatten. En in deze culturele hoofdstad kan je bovendien ook nog eens alles op de fiets doen.”
Economisch belang
Maar dat is niet de enige reden om die miljoenen mensen naar de stad te lokken toch? – “Het economische belang is evident: die mensen brengen allemaal geld mee. Maar het geeft de stad tegelijk ook een extra impuls om te investeren in de infrastructuur, bijvoorbeeld in een betere verbinding met Rotterdam The Hague Airport. En het stimuleert de ontwikkeling van nog te bouwen projecten als een nieuw cultuurcentrum aan het Spui en de herinrichting van het havengebied en het gebied rond Centraal Station. Al die processen komen in een stroomversnelling en er zullen hele vruchtbare nieuwe samenwerkingsver-
Veel Hagenaars hebben geen idee wat er allemaal al in deze stad aanwezig is. Er zijn zo veel verborgen schatten zijn. Het culturele en kunstzinnige aanbod speelt daarbij uiteraard een centrale rol. Het is dan ook zaak om de bestaande schatten van Den Haag uit te vergroten. Op vele gebieden hebben we de internationale top in huis. De unieke collecties van de musea, de dans, toneel, maar ook festivals en wereldberoemde kunstvakopleidingen, de nationale en internationale archieven, en muziek van klassiek tot underground. Enfin, ze zullen allemaal in 2018 schitteren. We hebben hier absolute topkunst in de aanbieding en moeten dat vooral ook met trots laten zien. Alleen moet je je wel realiseren dat we het over 2018 hebben; dat duurt nog 6 jaar. Het is dan
ook nogal prematuur om nu al concreet het programma te gaan invullen. Je ziet dat sommige van onze concurrenten bij dat eindpunt zijn begonnen, maar wij draaien het liever om. Eerst een goede visie en een goed concept neerzetten en zorgen dat dat gedragen wordt door de mensen die het straks moeten doen. Ik vertrouw erop dat er in deze stad meer dan voldoende creativiteit is om in 2018 een hele interessante programmering te maken, waar veel belangstelling voor zal zijn. Met de 144 in de stad aanwezige nationaliteiten kan Den Haag zich bovendien zeer internationaal en veelzijdig presenteren. Daarom is het nu vooral ook zaak om te investeren in de mensen die het straks in 2018 moeten gaan doen: de jeugd dus. Want die zijn de toekomst en zullen de stad gaan kleuren. Zij zullen het smoel van de stad gaan bepalen.”
Bescheiden middelen
Uiteraard zal alles ook met geld te maken hebben. En dat ligt momenteel nogal gevoelig... – “We hebben inderdaad te maken gehad met een flinke dosis scepsis en kritiek, omdat we in een tijd waarin er fors gesneden wordt in de cultuurbudgetten geld wordt vrijgemaakt voor onze kandidatuur. Maar het budget waarmee wij nu in de aanloop werken is zeer bescheiden, en daarmee is de uitdaging des te groter. Zie het als een investering. Als alles verloopt zoals we hopen, dan komen er in de aanloop naar 2018 steeds meer middelen beschikbaar, waarmee heel veel goeds te doen is in de stad. En als we het onverhoopt niet worden, dan is er vrijwel geen cent verspild geweest, omdat we ondertussen wel bezig zijn geweest een lange termijn visie voor de Haagse cultuur te ontwikkelen. Deze kans is een uitgelezen mogelijkheid gebleken om eens goed na te denken over wie we zijn, wie we willen zijn en waar we naar toe willen groeien. We zijn bezig met de inhoud en daarvoor hebben we geen geld nodig. Dat is ook wat we in het bidbook dat we straks in Brussel gaan aanbieden benadrukken. Bij ons gaat het niet over geld, maar over inhoud!”
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
23
Nieuwe musea
Adoptiekunstenaars Hans Ramaker ziet veel in een traject waarbij veelbelovende kunstenaars uit verschillende disciplines geadopteerd worden. Door hen de komende jaren veel ruimte te bieden kunnen zij in 2018 tot volle bloei komen als Den Haag de Culturele Hoofdstad van Europa is geworden. Investeren om te etaleren dus.
055
Met het Haagse Gemeentemuseum en het Mauritshuis heeft Den Haag al twee van de meest gerenommeerde musea in huis en ook de andere musea in de stad staan in hoog aanzien. Maar dat is voor veel Hagenaars nog niet genoeg. Bij de ingeleverde ideeën zitten opvallend veel suggesties voor nieuwe musea of voor het hergebruik van leegstaande gebouwen als locatie voor museale kunst. Dat daarbij ook een aantal keren het voorgenomen Popmuseum voorbij komt mag geen verrassing heten. De discussie daarover duurt inmiddels al dik tien jaar.
Als je mij vraagt wat het leukste is aan deze stad: het is dicht bij de zee!
051
’t Nieuwe Hof van Hollant Renate en Elien staken veel werk in hun idee voor een nieuw museum in Den Haag: ’t Nieuwe Hof van Hollant. In het museum, dat idealiter zal worden ondergebracht in het door Berlage ontworpen voormalige hoofdkantoor van De Nederlanden van 1845 op de hoek van de Raamweg en de Groenhovenstraat in het Benoordenhout, zien zij een plek voor kennisoverdracht, historische verdieping en samenkomst voor jong en oud. “Het gebouw biedt ruimte voor onder andere tentoonstellingen, congressen, events, films, workshops, kinderateliers, een bibliotheek en culturele instituten van ambassades. Met als hoogtepunt een dependance van, of een internationale samenwerking met, een vooraanstaand buitenlands museum.” Het idee heeft inmiddels veel stemmen gekregen op de site van Den Haag 2018, waar ook het verder uitgewerkte plan te vinden is.
052
Museum in de Ambassade Hagenaars anticiperen volop op het voorgenomen vertrek van de Amerikaanse Ambassade van de huidige locatie aan het Lange Voorhout. Zo wil Nico daar graag een museum voor toegepaste kunst. “Als opening zou ik het groots aanpakken zodat iedereen meteen weet wat het museum inhoudt. Nodig veel bands uit, vooral van het rock genre. Zie het een beetje als een klein SXSW-festival.” Volgens Paul Zwartkruis zou er een plek moeten komen waar alle vertegenwoordigde landen binnen Den Haag tezamen komen. “Laat elk land hier zijn eigen cultuur uiteenzet-
24
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
Keer de musea binnenste-buiten! De Haagse musea moeten laten zien wat ze in huis hebben! Daarom stelt Simone Smits voor om de gehele stad vol te hangen met kopieën van de kunstwerken, die normaal alleen binnen de muren van de musea te zien zijn. Zij denkt dat er daardoor meer mensen de Haagse kunst gaan waarderen.
056
057 Straat als galerie
foto: Henriëtte Guest
Als het aan Fabio ligt, moeten de Haagse kunstenaars allemaal een vergunning krijgen om de straat als galerie te gebruiken. Zo wil hij graag een beeldentour van een beginnend kunstenaar over de Prinsegracht en schilderijen en foto’s van Den Haag moeten in de winkels komen te hangen. Volkenkundig Museum Een bezoeker van de Wereldreis door Eigen Stad zou in een oud monumentaal pand graag een volkenkundig museum bouwen met betrekking op de geschiedenis van Den Haag, zoals bijvoorbeeld het koloniaal verleden. Welke mensen hebben hier gewoond en wie wonen er nu?
058
ten, wat er zoal gebeurt hier in Den Haag om dit te versterken of waarborgen, en wellicht leert men nog wat van mekander.” Roland Kuit ziet wel iets in het vestigen van een universiteit in het gebouw, want: “onderwijs en cultuur zijn de belangrijkste pijlers voor de toekomst!“
053
Langweiligkeit Tempel Hagenaar Matty Ros vocht met zijn Langweiligkeitfestival jarenlang tegen de ‘verveling’. Bij gebrek aan middelen zijn de festivals gestopt, maar de plannen niet. Zo pleit Ros voor behoud van de Langweiligkeit Tempel in de Binckhorst, waar tal van creatieve activiteiten kunnen plaatsvinden. “Wij geloven heilig in kunst, liefde en muziek met vrijheid hoog in het vaandel. Deze locatie is een kunstwerk op zich, want het is gemaakt voor en door mensen uit Den Haag en de hele wereld. Iedereen draagt zijn steentje bij, wat je ook doet: schilderen, muziek maken, publiek zijn, plaatjes draaien, dichten, toneelspelen, eten koken, whatever. Een plek als deze kleurt Den Haag in en is een platform voor spontaniteit en de daaruit voortvloeiende creativiteit.” De Langweiligkeit Tempel is een van de populairste ideeën op de site denhaag-2018.nl.
Een nieuw Panorama Een tijdje geleden bezocht Faye de Meij – 24 jaar en woonachtig in stadsdeel Rustenburg-Oostbroek – met haar vader tijdens een toeristische rondgang door Den Haag het beroemde Panorama Mesdag. Staande voor het gigantische schilderij vroeg ze zich af: hoe zou dat vergezicht er anno 2018 uitzien?
054
“Ik kende de schilder Mesdag nog niet, maar vind zijn Panorama erg indrukwekkend. Het licht is prachtig geschilderd en door het zand wordt alles zo realistisch. Je vraagt je af vanuit welk punt het precies geschilderd is. Paviljoen de Witte is door de jaren nauwelijks veranderd. Veranderingen intrigeren me altijd, ook in muziek bijvoorbeeld: hoe verschillende stijlen van vroeger overeenkomsten vertonen met de muziek van nu.”
Het mooiste van Den Haag
Faye is muzikaal en speelde als kind viool. Ze luistert graag, en zonder het van zichzelf te weten, heeft ze het stadsdialect snel opgepikt. Anderhalf jaar geleden verhuisde Faye vanuit het Zeeuwse Vlissingen naar Den Haag om bij haar vriend te gaan wonen. Ze klinkt nu alsof ze hier geboren is. “Als je mij vraagt wat het leukste is aan deze stad: het is dicht bij de zee! Ook hou ik van de mentaliteit van de mensen hier, de openheid en eerlijkheid. Hagenaars zijn lekker nuchter, ze durven te zeggen waar het op staat. Er is veel te zien in de stad. Echt unieke dingen, zoals bijvoorbeeld het Escher Museum in het voormalige paleis aan het Lange Voorhout. In korte tijd is hier ook best veel veranderd, neem nu Scheveningen.”
De toekomst in beeld
Als Faye een stukje van het nieuwe Panorama zou mogen creëren, dan het liefst met potlood, zodat het nog kan worden uitgegumd. Ze houdt van tekenen, maar gespecialiseerd is ze eerder in Marketing en Communicatie. Voor haar studie Commerciële Economie zoekt ze overigens nog een leuk afstudeerproject in Den Haag. “Het liefste zou ik hier blijven wonen en werken.”
059 Kunstuitwisseling
met VN-landen De heer C.M. Knoop uit Scheveningen doet de suggestie om Haagse musea kunst te laten uitwisselen met verschillende internationale musea uit (probleem)landen binnen de VN. “Het zou bijzonder zijn als er kunst uit bijvoorbeeld Noord-Korea of Sudan kan worden uitgewisseld, landen waar je moeilijk in komt.”
060 Popmuseum Rockart
naar Den Haag Uiteraard geen nieuw concept, maar al veel besproken en meerdere malen als idee ingebracht voor Den Haag 2018: het Popmuseum. Peter Flinterman is er duidelijk over: “Rockart moet van Hoek van Holland verhuizen naar popstad Den Haag. Dat is niet meer dan logisch.” Het kan wat hem betreft worden ondergebracht op de Pier. “Het zou er nu echt een keer van moeten komen”, zo beaamt Ingrid.
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
25
Te voet, te paard of op wielen Het Haagse culturele aanbod is een aaneenschakeling van vaak hoogwaardige plekken, die allen toch een beetje op zichzelf lijken te staan. Dat zou je althans kunnen opmaken uit de hoeveelheid ideeën waarin de woorden ‘tour’ en ‘route’ voorkomen. Er is bij de Hagenaars blijkbaar een duidelijke behoefte om al die verschillende plekken met elkaar te verbinden. En omdat ‘verbinden’ één van de kernbegrippen is achter het concept Culturele Hoofdstad, laten we de leukste van deze routes uiteraard niet onbesproken.
Routes en tours kan je op vele verschillende manieren afleggen. Er zijn suggesties binnengekomen voor wandelroutes, fietsroutes, bootjesroutes, tram- en busroutes, en zelfs routes die je met paard en wagen moet doen. Het middel is dan ook niet zo belangrijk, het gaat om wat er met de route verbonden wordt.
061
Theatertrams
Emmelot kwam tot zijn idee toen hij voor de zoveelste keer als fietser met zijn voorwiel in het Haagse tramspoor terecht kwam. “Den Haag kent een fantastisch tramnetwerk, bedoeld om mensen A naar B te brengen (en tot mijn grote vreugde af en toe ook in een klassiek tramstel). In het kader van Den Haag 2018 zouden enkele trams ingericht kunnen worden als rijdende theaters. Bijvoorbeeld een tramstel als heuse cinema met films over de culturele highlights van Den Haag. Of uitgerust met een podium(pje); piano erin, optredens door kleinkunstenaars, musici en dichters. De programma’s kunnen gekoppeld worden aan de stadsdelen die de tram aandoet.”
062
Open podia-route
Marjan van Haaren bedacht dat het leuk zou zijn om een grote fiets- en wandelroute door Den Haag en Scheveningen aan te leggen met als bezienswaardigheden open podia. Haar motivatie: “Op deze manier
065 Hofjesproject
De anonieme bedenker van het Hofjesproject bekent dat hij of zij het idee stiekem in Leiden heeft afgekeken. Met een hofjesroute vol voorstellingen in alle hofjes van Den Haag leert men de stad beter kennen én kan men ook nog van culturele optredens genieten.
26
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
066 Torenroute
Een route van Scheveningen naar Den Haag langs belangrijke torens zoals onder andere het Vredespaleis, de Grote Kerk en de kerk in Scheveningen. Dat is het idee dat Marijke Jonker instuurde. De route kan deels te voet, te koets en te water worden gevolgd.
zijn er meer mogelijkheden om podiumkunsten te laten zien. Dat is namelijk vaak erg moeilijk omdat zalen en theaters duur zijn etc. Circusscholen, artiesten, verhalenvertellers, kunstenaars, muzikanten en acteurs kunnen hun ei kwijt op de diverse (gratis) open podia, waarbij meteen de wandel- en fietsroutes op een bijzondere manier aantrekkelijk worden gemaakt.”
063
Tramreis langs kunst en poëzie
Dichteres Trees Steeghs zou graag langs de route van tramlijnen kunstwerken met gedichten plaatsen. “Soms is een kunstwerk bij een gedicht gemaakt, soms een gedicht bij een kunstwerk, en soms staan ze los van elkaar.” Uiteraard hoort hier een catalogus bij, die tevens dienst kan doen als stadsgids en HTM-netkaart. Gedurende de expositieperiode ziet Steeghs in alle stadsdelen bijbehorende manifestaties voor zich, met optredens die deels rouleren en deels uniek zijn per stadsdeel. De afronding en/of opening bestaan uit een groot stedelijk evenement.
067 Pimp je tramhaltes
Meneer Heeger bedacht een wedstrijd waarbij wijkbewoners de tramhaltes in hun buurt mogen ‘pimpen’ met verf, posters en versiering e.d. Dan gaan de mensen volgens hem vrolijker de tram in en tevens schept het een band met je buurtgenoten.
Schrijver W.F. Hermans schreef ooit: glas ziet eruit alsof het niet bestaat. Voor haar studie Interieurarchitectuur deed Katinka uitgebreid onderzoek naar licht en architectuur. “Niet alleen het licht, maar juist ook de schaduw van deze lichtval in een ruimte is bepalend voor onze beleving. Alleen licht is veel minder interessant. De schaduw wordt bepaald door de architectuur zelf, het interieur én de steeds wisselende loop en intensiteit van de zon in Nederland.”
Zonpalet
foto: Henriëtte Guest
Als interieurontwerper houdt Katinka zich meestal bezig met de vraag: hoe valt het daglicht en hoe reageren mensen op het veranderende licht. Dit voorjaar creëerde ze voor de Koninklijke Schouwburg het zonlichtkunstwerk ‘Zonpalet’. Gekleurd plexiglas in de gaten van de façade op het dak projecteren het licht op verrassende wijze. Voorbijgangers zien daar op elk moment van de dag een andere ‘kralenketting’ op de gevel of de stoep. “Die plek zou een mooi begin- en eindpunt kunnen zijn voor de Haagse Hollands Lichtroute.”
Veel mogelijkheden
Via licht en schaduw “Als we vroeger wel eens naar voetballers in het licht van de stadionschijnwerpers keken, zag ik vooral hun schaduwen in de vorm van kruisjes over het veld gaan.” Katinka Fick – 54 jaar en woonachtig in het zuiden van Wassenaar –
064
leeft al lang met het idee voor een Haagse Hollands Lichtroute. “Den Haag beschikt over een aantal belangrijke culturele plaatsen en kunstwerken, die als ambassadeurs van ons mooie kustlicht met elkaar verbonden kunnen worden.” “Nederland staat bekend om het spel van licht en wolken, dat voortdurend wisselende schaduwen laat zien. Op veel typisch Haagse locaties speelt ons Hollandse licht een bijzondere rol. Diverse gebouwen en kunstwerken zijn speciaal ontworpen op het daglicht, Museum Beelden aan Zee bijvoorbeeld, het Gemeentemuseum, of het Hemels Gewelf in Kijkduin. Ook op de landschapsschilderijen van de Haagse School is het licht een significant aspect van het geheel.”
“Je kunt voor deze samengestelde route oneindig veel mogelijkheden en variaties bedenken: een zomer- of winterroute, een museumroute, vroege vogelroute, etc. Verder zou een ‘augmented reality app’ op de mobiele telefoon kunnen laten zien hoe een specifieke plek ooit geschilderd werd. Of andersom, hoe een oud landschap er op dit moment uitziet. Zo kan ook de schilderkunst in de stad aan bod komen.” Dat veel bezoekers van de website Den Haag 2018 wel iets in dit plan zien, blijkt wel uit het grote aantal stemmen dat het idee heeft gekregen.
Niet alleen glas 068 Cultuurtram
Op tramrit langs alle culturele hoogtepunten van de stad, dat zou Birgit graag werkelijkheid zien worden. “Zie het als een soort van rondvaartboot op het droge. Een speciale route voert op bestaand spoor langs alle hoogtepunten van de stad.”
069 Kunstenaars op de bok
Alweer een anoniem ingediend idee: een kunstroute in de binnenstad waarbij men met paard en wagen langs de belangrijkste kunstwerken en gebouwen trekt. Vanaf de bok vertellen Haagse kunstenaars daarbij over hun ideeën.
070 Jongerentheater op
bijzondere plekken Annemieke van der Linden wil haar idee het liefst ook zelf uitvoeren als het er van komt. In haar visie leggen mensen op de fiets of per step een parcours af langs een aantal bijzondere plekken
(Binnenhof, monumenten, Vredespaleis), waar telkens theater wordt gemaakt door jongeren. De locatie is daarbij het historische of architectonische decor.
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
27
Toeristenstad Als Den Haag in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa wordt, dan komen er dat jaar zo’n drie tot vier miljoen toeristen deze kant op. Dat realiseert een groot deel van de inzenders van ideeën zich ook. En dat levert dus ook tal van suggesties op over wat we de toeristen voor kunnen schotelen.
071
“Er zou een hop-on/hop-off bus voor toeristen moeten komen, die langs alle Haagse highlights gaat”, merkt Coby Utama op. En inderdaad, waar vrijwel iedere zichzelf respecterende stad een dergelijke rondrit heeft, ontbreekt die opvallend genoeg in Den Haag. Hoewel, ook weer niet helemaal, want er zijn wel degelijk toeristische rondritten te doen. Maar nog niet op een dergelijke toegankelijke manier. “Den Haag is een wereldstad aan zee”, zegt Richard J. “We hebben veel toeristen in de stad, maar er is geen speciale toeristenbus. Een beetje wereldstad moet dat wel hebben. Als de bus nou ‘ns begint bij Den Haag CS, dan kan je alle kanten op. Van Huis ten Bosch tot de internationale zone tot de mooie Archipelbuurt en ga zo verder. The Hague Sightseeing dus, een simpele en haalbare investering, alleen materieel en routes zijn nog nodig.”
geschiedenissen, anekdotes. Door de bewoners te betrekken bij het uitdenken van de verhalen en het ontwikkelen van beeldmateriaal en de route wordt het een uniek project.”
072
073
Het idee voor de audiotours is ‘geleend’ van de het project ‘De Tapes’ dat een interactieve wandeling verzorgde door de wijk Transvaal. Tijdens de tour loop je rond met een mobiele telefoon (of handcomputer) met satelliet-ontvangst. Je hoort geluidsfragmenten en ziet beelden die zijn verbonden aan de plek waar je op dat moment bent. De tour wordt (virtueel) geleid door een fictieve wijkbewoner. Aan de hand van verhalen over buurtbewoners en andere achtergrondinformatie, leert de bezoeker de wijk en de bewoners kennen. Als het aan de anonieme indiener van dit idee ligt, dan blijven de audiotours niet tot Transvaal beperkt, maar gaan ze de hele stad door. “Ik heb de tour destijds met veel plezier gelopen en denk dat het een mooie, bijzondere, goedkope en laagdrempelige manier is om mensen van binnen en buiten Den Haag kennis te laten maken met onze mooie stad, de verschillende wijken en haar bewoners. Ik ben benieuwd naar het gekonkel in politiek Den Haag. Naar het reilen en zeilen van een expatwijk als het Statenkwartier. Naar het gekeuvel van een nieuwbouwwijk als die naast het ADO Den Haag-stadion. Niet per se mooi doorwrochte verhalen, maar gewoon… verhalen, dromen, familie-
075 Koninklijke
aanwezigheid uitbuiten Michiel Laan weet het zeker: “De toerist wil graag de koninklijke trekpleisters van binnen bekijken!” Hij doelt daarbij vooral op de Koninklijke Stallen en de schatten van het Paleis. Ook het wisselen van de wacht bij Paleis Noordeinde zal volgens hem (en anderen) veel toeristen naar de stad trekken.
28
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
Toerist in eigen stad
“Op de route worden alle bezienswaardigheden met een cirkel in de lijn aangeven. Een Haagse ooievaar zou daarnaast met z’n snavel de juiste kijkrichting kunnen aanwijzen. Het cijfer in de cirkel correspondeert met een uitleg op de informatieborden die langs de route worden geplaatst. Je zou een lange en een korte wandeling kunnen uitzetten, en routes met een bepaald thema. Bijvoorbeeld een vissersroute door Scheveningen (blauwgeel), de Koninklijke route (oranje), een oorlogs- en geschiedenisroute (met zwarte rand). Het kan niet anders dan dat zo’n gekleurd spoor de nieuwsgierigheid van voorbijgangers wekt. Ook als je al langer in Den Haag woont, zul je de lijnen vast wel eens gaan volgen.”
Communicatie en mensen
Als procesmanager bij een telecommunicatiebedrijf is Niels gewend om zowel ingewikkelde technieken te vertalen als globale ideeën concreet te maken. Recentelijk volgde hij een cursus ‘Nederlands met ondersteunende gebarentaal’ om met een collega die plotseling doof werd te kunnen blijven communiceren. Zijn hobby fotografie is wat uit de hand gelopen; misschien wil hij met de vooropleiding op zak nu ook de vakopleiding gaan doen op de Fotovakschool in Rotterdam. “Maar alleen als er nog tijd overblijft voor de mensen waar ik van hou!”
Culturele Tom Tom
Miguel zou graag willen zien dat Den Haag meegaat met zijn tijd en een ‘app’ lanceert die op basis van Google maps, bezoekers/ gebruikers de ‘hotspots’ van cultureel Den Haag toont. “Door middel van een slimme mobiele site kan een bezoeker op zijn smartphone zien welke culturele activiteiten er in Den Haag zijn, zowel vóór als tijdens 2018. Op iedere locatie krijg je dan onmiddellijk inzicht in nabijgelegen culturele activiteiten, al dan niet aangevuld met een vervolgtraject of extra faciliteiten zoals hotels, restaurants, café’s, etc. Ofwel een type stadswandeling die virtueel begeleid wordt, maar dan persoonlijk, interactief én uitnodigend. Een soort culturele ‘Tom Tom’ van Den Haag.”
076 Stadstour in
Gouden Koets In Den Haag wordt slechts eenmaal per jaar de Gouden Koets van stal gehaald. Dat is veel te weinig, zo zegt Pieter Ridder. “Het zou fantastisch zijn als je in de Gouden Koets een tour zou kunnen maken langs de bezienswaardigheden van Den Haag. Een soort van Koninklijke tour. Dit is natuurlijk superleuk voor toeristen.”
077 Verbeteren infrastructuur
Haagse musea Volgens Marlijn van der Hoeven zouden de musea in Den Haag zich in 2018 meer moeten richten op het organiseren van grote internationale tentoonstellingen. “Ook kunnen de musea combitickets aanbieden, zodat je in één weekend voor een gereduceerd tarief meerdere musea kunt bezoeken. Ideaal voor toeristen.”
Niels Muñoz – 34 jaar en woonachtig in de Bomenbuurt – houdt ervan nieuwe steden te ontdekken en heeft zijn ingebrachte idee voor Den Haag 2018 nog nergens anders gezien: een gekleurde lijn over straat, die als wandelroute gevolgd kan worden. Het is eenvoudig, laagdrempelig én fun. De route is rond; je kunt op ieder willekeurig punt starten of afhaken. En het leidt vanzelf, in de stadskleuren (groen en geel), langs de belangrijkste bezienswaardigheden.
074
“Omdat ik graag fotografeer, merkte ik hoe onhandig het is om kaart te lezen en tegelijk goed te kijken. Van veel steden bestaan er gidsen met leuke wandelroutes door de verschillende wijken. Maar het probleem is dat je dan voortdurend in zo’n boekje zit te turen. Hetzelfde geldt voor modernere oplossingen; niet iedereen heeft een smartphone met navigatie of wil die op vakantie gebruiken. Voor dit idee zijn verder geen hulpmiddelen nodig. De stad laat zichzelf zien, je hoeft alleen maar het spoor te volgen.”
Een Haagse ooievaar zou met z’n snavel de juiste kijkrichting kunnen aanwijzen
Hop-on/Hop-off bus
Audiotours door Haagse wijken
Groen-gele draad als gids
foto: Henriëtte Guest
Bakfietsen te huur De heer of mevrouw Schut stelt voor om een verhuurplek te maken voor bakfietsen, waarmee toeristen met hun hele gezin een dagje uit in Den Haag kunnen doen. Om het Haags te houden moeten die bakfietsen natuurlijk wel groen en geel geverfd zijn.
078
079 De Loveboat naar
Scheveningen Nadat het nieuws naar buiten kwam dat de Pacific Princess – de originele Loveboat uit de tv-serie – gesloopt zou gaan worden, begonnen vier enthousiaste Hagenaars meteen een actie om het schip naar Scheveningen te halen. Het zou volgens hen een enorme toeristische trekpleister kunnen worden.
080 Heel Den Haag Kunstig
Den Haag heeft veel te laten zien aan de toeristen, vindt Willem Verheij. Hij pleit voor vaste podia in de binnenstad, waar diverse kunst- en culturele vormen naar buiten worden gebracht. “Zorg ervoor dat er een wandeling langs de podia ontstaat en laat zien wat deze stad allemaal in huis heeft. Van beelden tot bewegende
figuren, van klassiek tot rock. Den Haag heeft de mogelijkheden; benut deze dan ook!”
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
29
Meer ideeën...
Filmfestival “Den Haag zou haar eigen filmfestival moeten hebben à la het 48Hrs Filmfestival. Met rode lopers & everything!”, zo vindt een anoniem gebleven inzender. “Een festival waarbij jonge Haagse filmmakers gestimuleerd worden om in korte tijd een (korte) speelfilm te maken. Als de films gemaakt worden in Den Haag is dit meteen een mooie promotie voor de stad. Twee vliegen in één klap.”
085
Naast de ideeën die redelijk overzichtelijk in thematische afdelingen te rangschikken zijn, zijn er natuurlijk nog veel, heel veel ideeën die zich minder makkelijk laten ‘vangen’. Op de hierna volgende pagina’s laten we er een aantal de revue passeren.
081
Asta anders
Sanne Smit loopt al enige tijd met een idee rond waarvan zij denkt dat het een mooie bijdrage kan leveren, niet alleen aan de status van culturele hoofdstad, maar ook aan Den Haag zelf. “Ik denk dan aan de locatie van de Asta; mooi centraal gelegen, culturele historie, goed bereikbaar, kortom: het lijkt mij de perfecte locatie om kunst, muziek, cultuur, horeca, samenwerking en niet onbelangrijk een stuk welzijn in terug te laten komen. Door een pui te gebruiken met veel ruiten krijgt het een open karakter, waardoor mensen kunnen zien wat er gebeurt en de drempel laag blijft. Door binnen een ruime frisse indeling te creëren nodigt het ook uit. Ik zou in het pand graag een informatieloket willen, waar men informatie kan inwinnen zowel over kunst en cultuur, als ook over welzijnsprojecten. Ik vind het van groot belang dat er één centrale plek is waar de inwoners en bezoekers van Den Haag goede informatie kunnen krijgen over waar men terecht kan voor zowel de leuke als minder leuke dingen.” Daarnaast kunnen er volgens Sanne in het pand ook nog een podium, een bioscoopzaal, presentatie- en vergaderruimtes komen.
082
Shout for creativity
Aan onderbouwing voor hun idee is bij Carmel en Santy geen gebrek: “Wat doe je tegen een overheid die wil bezuinigen op cultuur. En wat doe je als er onderhuids overal creativiteit broeit, dat niet de mogelijkheid heeft om zich te uiten. Je zorgt ervoor dat het kan exploderen. Den Haag 2018 staat voor burgerparticipatie en de ontwikkeling van creativiteit onder alle lagen van de bevolking. Daarbij moet de hele stad betrokken worden. Dit idee speelt in op al die doelen. Door de hele stad moeten grote, lege billboards komen te staan, die schreeuwen om een identiteit. Iedereen is
30
Job te Pas leverde het idee om op centrale buurtpleinen (mobiele) amfitheaters te maken, waar jongeren aan de gang kunnen met skaten en graffiti. “Het draait om talentontplooiing, maar heeft ook een sociale functie. Het verbindt generaties, want de oudere mensen die veelal om zo’n plein wonen kunnen hiervan genieten.”
vrij om een bord op zijn of haar manier te vullen. Of het nou met verf is, foto’s, tekst of met wat voor materiaal of medium dan ook. De hele stad zal creativiteit gaan ademen. Inspiratie kan opgedaan worden op een centraal punt in Den Haag, bijvoorbeeld het Lange Voorhout, Spui of Malieveld. Daar staat dan in immens grote letters: ‘Shout for creativity!’”
087 Popfestival
Tweede Kamer Als het aan Peter Koes zou liggen, dan zouden de Eerste en de Tweede Kamer op het Binnenhof worden benut voor een popfestival. Het lijkt hem wel wat als Nederland één dag per jaar vanuit Den Haag geregeerd wordt door muziek.
Het gebeurt nooit op momenten dat we passioneel ergens mee bezig zijn
088 Luchtballonnenfestival
Sonja heeft een kort maar krachtig idee: een luchtballonnenfestival met de meest bizarre luchtballonnen uit heel Europa!
089 Sfeervolle
Trompe l’oeil vensters
Beeldend kunstenaar Marcus van Soest diende het plan in om door middel van muurschilderingen vensters te scheppen. “Dit in de vorm van trompe l’oeil schilderingen (gezichtsbegoochelingen) op een aantal opvallende plaatsen temidden van het stadsleven. Laat hiervoor een keur aan Haagse schilders het hele jaar door op daarvoor aan te wijzen plekken de stad kleuren en verfraaien met kolossale schilderingen, die het internationale karakter van de stad benadrukken. Te denken valt daarbij aan het internationale recht dat hier wordt gesproken, het Tribunaal, het Institute of Social Studies, Europol en andere internationale instituten. Enfin, allerlei zaken die Den Haag promotioneel ondersteunen op internationaal gebied, kunnen als onderwerp dienen.”
083
086 Mobiele amfitheaters
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
foto: Henriëtte Guest
Krabbelkunst Het was een van de vier ideeën voor Den Haag 2018 van Jacques Giesbertz: Krabbelkunst. Achteloos gemaakte krabbels – tekeningetjes en/of woorden – die tijdens vergaderingen op papier zijn ontstaan, worden uit de intieme sfeer gehaald en in de schijnwerpers gezet. “Krabbelkunst is geen kunst, toch leggen ze de ziel bloot van duizenden Haagse kenniswerkers. Die krabbels verdienen een podium.”
084
Terwijl je serieus aan het werk denkt te zijn met vergaderen of tele foneren, kan de pen in je hand wel eens een eigen leven gaan leiden. Er ontstaan figuren, woorden, tekeningetjes, versierde cijfers, meestal op onmogelijke hoekjes in agenda’s of losse papiertjes. “In mijn plan worden deze krabbels achterhaald en bevraagd. Ze kunnen worden uitvergroot en op de saaie muren van kantoorpanden in de stad worden geprojecteerd, al dan niet door kunstenaars tot een pregnante vorm bewerkt.”
Passie en escape
“In werkend Den Haag heerst een hardnekkige paradox. Thuis wordt moeiteloos alle kunstigheid en fantasie uit de kast gehaald en ingezet. Maar zo gauw de werkweek begint, verworden we tot vergadermensen zonder persoonlijkheid of eigenheid. Zodra mensen worden beteugeld, gaan ze onbewust op zoek naar een escape en zo ontstaan de krabbels. Het gebeurt nooit op momenten dat we passioneel ergens mee bezig zijn.”
Intiem in het groot
“Normaal gesproken laten we die krabbels aan niemand zien. We vergeten ze liever, wuiven ze weg als marginaal. Ze zijn wellicht ook te intiem, doordat ze iets vertellen over ons onderbewustzijn. Maar de waarde ontstaat juist omdat ze niet bedacht worden. Het zijn unieke, persoonlijke associaties en uitingen. Tegelijk zijn krabbels ook tijdloos en naamloos, dat maakt de figuren geschikt om in het groot geprojecteerd te worden.”
Fascinerende krabbels
Jacques (50 jaar) was o.a. directeur van het Landelijk Centrum voor Amateurdans toen hij zes jaar geleden ondernemer werd. Hij woont en werkt in de wijk Duinoord en maakt nieuwe expertise/netwerkcombinaties, zoals het landelijk project ‘Net (Anders) Werken’ in theaters. Ook de kunst van ‘Het Nieuwe Werken’ fascineert hem. “Het heeft zeker overeenkomsten met krabbelkunst, omdat er net zo lang gecombineerd wordt tot er iets waardevols nieuws ontstaat.”
Evenementenhal Gilbert Becks is bepaald niet de enige die erom roept: “Er moet een evenementenhal komen à la Paradiso of Heineken Music Hall, waar grote artiesten komen optreden!”
090 Raamdichten
Ismael Chamali ziet graag raamgedichten in de stad verschijnen. “Het zou ontzettend leuk zijn als de inwoners van Den Haag een keer per jaar een week lang een dichtregel zouden tonen in hun raampartij. Ofwel van een bestaande dichter of zelf verzonnen.”
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
31
...en nóg meer ideeën
De stad ondergaat een transformatie, wordt rijker
Tour de Haag Niki van Zuylen wil graag “een knaller van een wielerronde” in de stad. De ronde komt langs alle culturele hotspots van Den Haag en omstreken en levert internationale bekendheid, positieve reclame en goede marketing voor Den Haag op.
096
091
Shelter City Armand van de Laar en Anno Fekkes borduren in hun apart ingeleverde ideeën voort op een reeds in de gemeenteraad genomen beslissing dat Den Haag de eerste ‘Shelter City’ wordt van Europa en daarbij drie maanden een ‘safe haven’ gaat bieden aan mensenrechtenactivisten. Fekkes wil dat er een Holland House komt, waar de activisten in alle rust op adem kunnen komen. Van der Laar spitst zijn idee toe op ‘culturele vluchtelingen’. “In het kader van Den Haag 2018 kunnen we ook onderdak bieden aan kunstenaars die in eigen land niet vrij zijn hun werk te maken of ten toon te stellen. Den Haag kan die kunstenaars ruimte, vrijheid en inspiratie bieden. Hiermee kunnen we Europa inspireren (vrijheid, tolerantie, veiligheid) en dit initiatief levert tegelijkertijd een interessante en inspirerende internationale bijdrage aan de Haagse (en Nederlandse) culturele scene.”
097 Mega-catwalk
Dat Den Haag een belangrijke modestad is geworden, is ook Jennifer niet ontgaan. Zij pleit voor een mega-catwalk door het centrum van Den Haag met alle topdesigners van de wereld, zoals Jean Paul Gaultier, Chanel & Gucci.
098 Nieuwe invulling
092
Zacht... Twee enigszins overeenkomende ‘zachte’ ideeën werden ingediend door een anonieme Hagenaar en door Zakariae. De eerste zou graag een ‘zachte straat’ willen. “Waarom zou een straat altijd van steen of asfalt moeten zijn? En waarom met harde muren en ijzeren palen? Ik wil graag een straat of plein waar alles zacht is. Waar je bijvoorbeeld loopt op kussens, met rubberen muren en zitzakken. Een straat waar je je niet kan stoten. Een straat – dat is meteen de link naar Den Haag – zonder muren en zonder dingen die je tegenhouden.” Zakariae gaat nog een stapje verder: hij wil een No Stress Street, die geheel in het teken staat van relaxen. “Met overal massagetafels, yoga, stilteruimtes om te mediteren en andere kalmerende en rustgevende activiteiten. Masseer de puur Haagse scheldwoorden eruit en de stress verdwijnt...”
093
Central Park in Haagse Bos Cees van den Berg diende meerdere, vaak erg praktische ideeën in. Zo ook zijn idee om de Utrechtse baan over de hele breedte van het Malieveld te overkappen met een ‘groenviaduct’. “Daarmee ontstaat een natuurlijke verbinding tussen Malieveld en Haagse Bos. Een deel van de overkapping zou als park kunnen worden ingericht en plaats kunnen bieden aan wandel- en fietspaden. Aan de zijde van het Malieveld zou op de ontstane helling een openluchttheater gebouwd kunnen worden.” Ook Lennard van der Poel wil graag een herinrichting van het Haagse bos, zodat daar sport, natuur, cultuur en vermaak samen kunnen komen. “Central Park in New York is een perfect voorbeeld. Een mooi asfaltweg rondom het park waar men kan hardlopen en skaten. Een of twee open velden waar men kan sporten. Een ijsskate-ring in de winter en enkele kleine horecagelegenheden. Daarbij locaties waar kan worden opgetreden door kunstenaars en musici. Hiermee wordt er een nieuw centraal en vitaal punt gecreëerd in Den Haag!”
32
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
Positieve hangplekken voor de jeugd Moos van Duivenbode stelt dat er in Den Haag nauwelijks iets te doen is voor de jeugd van 12 tot 18. “Na schooltijd vervelen zij zich en willen zij iets ‘doen’, maar er is zo weinig. Biedt deze jeugd positieve hangplekken. Plekken waar zij zich niet per se tot iets gedwongen voelen, maar niet uit verveling negatieve dingen gaan uithalen.”
095
foto: Henriëtte Guest
Wolken van vlinders Ingrid Rollema woont in het Centrum, vlak bij de Vrije Academie waar ze tot 2009 directeur was. Als beeldend kunstenaar bracht ze veel verschillende ideeën in voor Den Haag 2018. Haar idee ‘Vlinder-droom-wolken’ sluit aan bij de overtuiging dat niet zozeer de realiteit relevant is – want die bestaat tenslotte al – maar vooral onze wensen en dromen. Echte biologen worden voor dit plan uitgenodigd om op diverse plekken in de stad vlinderstations te realiseren.
094
“Een benoeming tot Culturele Hoofdstad van Europa betekent in de eerste plaats dat de aandacht uitgaat naar gastvrijheid. Je dient open te staan voor andere gedachten en culturen. De stad ondergaat een transformatie, wordt rijker. Vlinders zijn vliegende bloemen, ze zijn niet alleen het symbool van de metamorfose – en kunnen de transformerende stad op het pad begeleiden – maar staan ook voor geluk, vrijheid en liefde.” Natuur als kunst “Hoe de mens zich tot de natuur verhoudt is interessant. De natuur is nooit te onderwerpen. Ze laat ons verwonderen, maar ook sidderen omdat ze altijd sterker is. Ik kijk naar de natuur met respect en distantie. Eigenlijk zoals ik naar een mooi kunstwerk kijk. Vlinders worden ook wel nieuws. Net als kunst kan het onze hartstocht opwekken en de fantasie prikkelen.” Vlinderstations in de stad Voor de stad Den Haag maakte Ingrid twee beelden die (vaak letterlijk) worden omarmd door het publiek: ‘Wereldwijf ’ bij de Bijenkorf en ‘De Weerwolf ’ op de binnenplaats van het Pandercomplex. “Een binnentuin is een goeie plek voor een vlinderstation. De symboliek van de vlinder geeft ons echter de mogelijkheid nog talloze andere geschikte
plaatsen in de stad te kiezen. Op Haagse begraafplaatsen zou een vlindertuin niet misstaan bijvoorbeeld. In veel culturen symboliseren vlinders namelijk ook de ziel.” Blijven dromen “Vaak begin ik rond 6 uur al in mijn atelier te werken. Dan is het nog stil in de stad en is mijn hoofd leeg voor nieuwe ideeën. De middag reserveer ik voor de computer, de telefoons en de projecten. Je hoort mensen wel eens zeggen dat met de kennis van nu hun ambities anders zouden zijn aangepakt. Maar nu we ouder worden dan ooit, kunnen we onze wensen alsnog in vervulling laten gaan. En omdat alles begint met een idee, mogen we altijd blijven dromen.”
Koningin Julianaplein “Het Koningin Julianaplein is dé toegang tot Den Haag, maar op dit moment is het een relatief kaal plein”, vindt Iris Avezaat. “Het stationsgebouw is een doorn in het oog. Dit gebouw moet gesloopt worden! Het KJ-plein moet vervolgens worden overdekt met een groot glazen dak. Bij het nieuwe overdekte plein kan een (sub) tropische tuin komen, waar reizigers warm en gezellig kunnen wachten.” Grijze Reigers Vak bij ADO In verband met de vergrijzing komen er steeds meer ouderen, zo merkt Cor van Welbergen op. Volgens hem willen ook die ouderen graag naar ADO blijven gaan. “Maar daar moeten dan wel extra voorzieningen voor komen Zoals een goed verwarmde ontvangstruimte, pendelbussen en betere stoeltjes. De ouderen willen hiervoor best wat extra betalen. Daarnaast dienen er in Haagse verpleegtehuizen ADO-hoekjes gerealiseerd te worden...”
099
100 Cadeaumuur
Uitgaand van het gegeven dat Den Haag een stad zonder muren is, wil Daniël Kruithof op een mooie plek een muur gaan bouwen. “De constructie bestaat uit cadeaus, gemaakt door jongeren en ieder die daar zin in heeft. Iedere bezoeker mag een cadeau uit de muur meenemen, als hij/zij er een ander cadeau voor terugplaatst. Een levendige constructie dus...”
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
33
, n e t s a e d n i d g n a a p k m a c
In Den Haag zijn we volop bezig met een campagne om het publiek te betrekken bij de race om de titel ‘Culturele Hoofdstad van Europa 2018’. Waarschijnlijk heb je één van onze affiches of vlaggen wel zien hangen. Natuurlijk zijn we ook nieuwsgierig naar de uitingen van de andere kandidaatsteden. Kijk mee!
01
5
Voor meer informatie:
02 03
VVU048-08 U2018 Campagneposters A3.indd 1
01
Leeuwarden 2018 www.2018.nl
02
Utrecht 2018 www.utrecht2018.eu
03
Den Haag 2018 www.denhaag-2018.nl
04
Eindhoven 2018 www.2018eindhoven.eu
05
Maastricht 2018 www.via2018.eu
28-02-12 11:17
EINdhoVEN & AREA51
SAMEN MAKEN WIJ BRABANT
w
w
d w.
en
h
g aa
-2
01
8.
04
nl
05
34
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
Den Haag kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018 MAAK MEE oP 2018EINdhoVEN.EU
35
e n e ag, re ma u
m H w u n r
e e o d D B an on a dz
of o H le e! e r e tu m l u C ouw m o !B e n i e t bi hor am je r aa van h in dan g aa aat H n 8? L e ij D 201 j n n eu en i t S rd o w te
a t
S
Ideeën zijn nog steeds welkom! We gaan gewoon door met het verzamelen van ideeën voor 2018. Heb je nog geen idee ingediend? Of heb je nog een (beter) idee? Ga dan naar www.denhaag-2018.nl en dien je idee in. Je kunt ook nog steeds stemmen op de ideeën van anderen. Alle ideeën worden zorgvuldig bewaard en kunnen als inspiratiebron dienen als we de titel Culturele Hoofdstad van Europa 2018 binnenhalen. Wie weet wordt jouw idee dan werkelijkheid!
Like ons! Volg ons! Plaats ons!
Je kunt ons ook steunen door Den Haag 2018 te 'Liken' op www.facebook.com/DenHaag2018 en te volgen en ReTweeten op twitter.com/denhaag2018.
Heb je een eigen website? Plaats dan de Den Haag 2018 webbadge of webbanners op je website (te downloaden op onze website)!
Word ambassadeur!
Je kunt als organisatie of als persoon ambassadeur worden van Den Haag 2018. Daarmee geef je je steun aan de kandidatuur. Stuur een foto van jezelf of een bedrijfslogo naar
[email protected]. Omschrijf ook kort waarom jij vindt dat Den Haag culturele hoofdstad van Europa moet worden. Wij plaatsen jou of je bedrijf dan op onze ambassadeurspagina op onze website.
Word vrijwilliger!
Je kunt jezelf ook aanmelden als vrijwilliger. Stuur een mailtje naar
[email protected] en vertel hoe jij graag betrokken zou willen zijn bij Den Haag 2018.
ad
t ds
n va
pa
E
o ur
