Actualiteiten Awb 2014 Liesbeth Berkouwer www.kvdl.nl
Programma • Wijzigingen in de Awb - aanpassing bestuursprocesrecht - schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten - toekomstig: nadeelcompensatie
• Jurisprudentie thema’s Algemene wet bestuursrecht
Awb per 1 januari 2013: aanpassing bestuursprocesrecht
Wijzigingen in hoofdstuk 6 Awb • Artikel 6:22 tot 1 januari 2013: “schending van een vormvoorschrift” • Sinds 1 januari 2013 verruiming: “Een besluit waartegen bezwaar is gemaakt of beroep is ingesteld, kan, ondanks schending van een geschreven of ongeschreven rechtsregel of algemeen rechtsbeginsel, door het orgaan dat op het bezwaar of beroep beslist in stand worden gelaten indien aannemelijk is dat de belanghebbenden daardoor niet zijn benadeeld.”
Wijzigingen in hoofdstuk 8: Beroep • ‘bestuursrechter’ in plaats van ‘rechtbank’ en ‘administratieve rechter’ (artikel 1:4 Awb) • Bijlage 1: Regeling rechtstreeks beroep (geen bezwaarschrift ) • Bijlage 2: Bevoegdheidsregeling bestuursrechtspraak, waarin negatieve lijst (artikel 1) • Uitzonderingen absolute en relatieve competentie (art. 2-8) • Geen beroep algemeen verbindende voorschriften (artikel 8:3)
Wijzigingen hoofdstuk 8: hoger beroep (I) • Hoger beroep naar Awb (titel 8.5 Awb) • ‘hogerberoepsrechter’: bestuursrechter die in hoger beroep oordeelt • Hoger beroep bij ABRvS (art. 8:105); uitzonderingen in art. 9 en 10 Bevoegdheidsregeling (Bijlage 2) • Regels beroep grotendeels van toepassing • Specifieke hoger-beroepsregels in Awb
Wijzigingen hoofdstuk 8: hoger beroep (II) • Enkelvoudige behandeling mogelijk als rechtbank meervoudig heeft behandeld (art. 8:108 en 8:10a) • Kortsluiting mogelijk als rechtbank zaak meervoudig heeft behandeld (art. 8:86) • Direct inhoudelijke behandeling hoger beroep bij gegrond gebleken verzet (art. 8:55)
Incidenteel hoger beroep (I) • “Indien hoger beroep is ingesteld, kan degene die ook hoger beroep had kunnen instellen, incidenteel hoger beroep instellen”. (art. 8:110) • Binnen zes weken na toezending gronden hoger beroep • Geen griffierecht • Intrekking of niet-ontvankelijkverklaring hoger beroep heeft geen gevolgen voor ontvankelijkheid incidenteel hoger beroep (tenzij)
Incidenteel hoger beroep (II) • Voorwaardelijk incidenteel hoger beroep: vervalt bij nietontvankelijk of ongegrond hoger beroep • Wanneer is sprake van incidenteel hoger beroep? • Adhesiebetuiging aan principaal hoger beroep is geen incidenteel hoger beroep (ECLI:NL:RVS:2014:681)
Kwaliteit, rechtseenheid en rechtsontwikkeling (I) • Conclusiebevoegdheid (artikel 8:12a) • Vz AbRvS, Cbb en CRvB vragen lid om ‘conclusie’ • Onafhankelijk, openbaar en met redenen omkleed advies aan de rechter over een in de zaak te nemen beslissing • Bij meervoudige-kamerzaken of bij grote-kamerzaken • Publicatie en reactiemogelijkheid partijen • Geen bindende werking
Kwaliteit, rechtseenheid en rechtsontwikkeling (II) • Grote kamer (artikel 8:10a) • Doel: rechtseenheid of rechtsontwikkeling • Vijf leden uit verschillende colleges of onderdelen (kamers) van colleges
Kwaliteit, rechtseenheid en rechtsontwikkeling (III) • Voorbeelden van conclusie AG en grote kamer: • Toepassing redelijke termijn artikel 6 EVRM (ECLI:NL:RVS:2014:188) • Begrip bestuursorgaan (ECLI:NL:RVS:2014:3394, ECLI:NL:RVS:2014:3379; conclusie: ECLI:NL:RVS:2014:2260)
Effectieve geschilbeslechting en overige wijzigingen • Na vernietiging, voorschriften voorbereiding buiten toepassing laten (artikel 8:72, vierde lid) • Opdracht van wetgever aan de bestuursrechter: “De bestuursrechter beslecht het hem voorgelegde geschil zoveel mogelijk definitief”(artikel 8:41a) • Hoger beroep: judiciële lus (artikel 8:113; bv. ECLI:NL:RVS:2014:2603) • Antwoordkaartenmethode in Awb • Financiële zekerheid bij voorlopige voorziening (artikel 8:84)
Schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten (I) • Per 1 juli 2013 in werking • Gevorderd bedrag > € 25.000: burgerlijke rechter exclusief bevoegd (artikel 8:89) • Maar: bijzondere bestuursrechters exclusief op aantal terreinen, ongeacht hoogte bedrag (CRvB: sociale zekerheid en ambtenarenrecht; Hoge Raad: belastingrecht) • Gevorderd bedrag < € 25.000: keuzevrijheid: bestuurs- of burgerlijke rechter (artikel 8:89)
Schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten (II) • Uitbreiding bevoegdheid bestuursrechter: ook bevoegd bij onrechtmatige handelingen ter voorbereiding van een onrechtmatig besluit (artikel 8:88) • Zelfstandig schadebesluit verdwenen; nu: verzoekschriftprocedure (artikel 8:90) • Belanghebbende moet bestuursorgaan acht weken voor indienen verzoekschrift schriftelijk om vergoeding schade vragen, tenzij… (artikel 8:90) • Artikel 8:73 Awb is vervallen
Schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten (III) • Verzoekschrift hangende of na afloop van procedure tegen schadeveroorzakende besluit • Behandeling verzoekschrift grotendeels overeenkomstig hoofdstuk 6 en 8 Awb (artikel 8:94) • Overgangsrecht; jurisprudentie?
Nadeelcompensatie (I) • Noodzaak harmonisatie nadeelcompensatieregelingen: Awb • “Indien een bestuursorgaan in de rechtmatige uitoefening van zijn publiekrechtelijke bevoegdheid of taak schade veroorzaakt die uitgaat boven het maatschappelijk risico en een benadeelde in vergelijking met anderen onevenredig zwaar treft, kent het bestuursorgaan de benadeelde op zijn aanvraag een vergoeding toe.” (artikel 4:126) • Inwerkingtreding?
Nadeelcompensatie (II) • Geen vergoeding bij risico-aanvaarding, nalaten schadebeperking, anderszins verzekerd zijn schade • Bij wettelijk voorschrift maximale heffing € 500 • Beslistermijn acht weken of zes maanden (verdagingsmogelijkheid) en verjaringstermijn vijf jaar • Géén processuele connexiteit: weg naar bestuursrechter open als nadeelcompensatie wordt verzocht i.v.m. geleden schade door overheidshandelen
Toekomstmuziek • Verplichte mediation? • Verplicht elektronisch procederen?
Jurisprudentie
De relativiteitseis (I) • “De bestuursrechter vernietigt een besluit niet op de grond dat het in strijd is met een geschreven of ongeschreven rechtsregel of een algemeen rechtsbeginsel, indien deze regel of dit beginsel kennelijk niet strekt tot bescherming van de belangen van degene die zich daarop beroept” (artikel 8:69a) • Ambtshalve toepassing door bestuursrechter (soms voor, soms na inhoudelijke beoordeling)
De relativiteitseis (II) • Eerste toepassing in artikel 1.9 Crisis- en herstelwet-zaken: “dat er een verband moet bestaan tussen een beroepsgrond en de daadwerkelijke (..) reden om een besluit in rechte aan te vechten en dat de bestuursrechter een besluit niet moet vernietigen wegens schending van een rechtsregel die niet strekt tot bescherming van een belang waarin de eisende partij feitelijk dreigt te worden geschaad.”
Relativiteitseis: jurisprudentie (III) • Achterliggende motief beroep is niet bepalend (ECLI:NL:RVS:2014:1669) • Relativiteitseis en de concurrent (ECLI:NL:RVS:2013:1146 en ECLI:NL:RVS:2014:1884) • Relativiteitseis en beginselen van behoorlijk bestuur (ECLI:NL:RVS:2012:BX1859) • Relativiteitseis en algemene belangen (ECLI:NL:RVS:2013:CA3666 en ECLI:NL:RVS:2011:BR1412) • Relativiteitseis, normen en ‘bovenliggende’ normen (ECLI:NL:RVS:2014:75)
Relativiteitseis: meer jurisprudentie (IV) • Relativiteitseis en procedureel vereiste besluitvorming (ECLI:NL:RVS:2014:2838) • Relativiteitseis en zorgvuldig ruimtegebruik Bro (ECLI:NL:RVS:2014:1442 en ECLI:NL:RVS:2014:698) • Relativiteitseis en handhaving voorschrift (ECLI:NL:RVS:2014:942)
Besluitvorming en tijdigheid (I) • Procedure besluit na vernietiging (ECLI:NL:RVS:2013:526) • Elektronische aanvraag, geen verzuimherstel? (ECLI:NL:RVS:2012:BY5117) • Niet-horen voor besluit (4:8 Awb) soms niet te repareren (ECLI:NL:CRVB:2013:BY9358)
Besluitvorming en tijdigheid (II) • Beslistermijn in bezwaar en onmiddellijke verdaging; geen motiveringseis (ECLI:NL:CRVB:2014:1459) • Beslistermijn in bezwaar, redelijke termijn en proceshouding bezwaarmaker (ECLI:NL:CRVB:2014:745) • Sympathieke bestuursorganen en de beslistermijn in bezwaar (ECLI:NL:CRVB:2014:57) • Verlenging beslistermijn, alsnog beslissen en 8:75a Awb (ECLI:NL:CRVB:2014:1822)
Besluitvorming en tijdigheid (III) • Specificeringsplicht en eisen ingebrekestelling? (ECLI:NL:RVS:2014:2061, ECLI:NL:RVS:2014:48) • Premature ingebrekestelling niet mogelijk (ECLI:NL:CRVB:2013:2851) • Ingebrekestelling is geen aanvraag; niet nemen dwangsombesluit is niet dwangsom-abel (Bepalen van een redelijke beslistermijn (ECLI:NL:RVS:2014:1290)
Bekendmaking • Artikel 2:14: kennisgeving en mededeling (ontwerp)besluiten niet uitsluitend digitaal, tenzij (ECLI:NL:RVS:2012:BX4676 en ECLI:NL:RVS:2013:539) • Bewijslast bij niet-aangetekende verzending van besluiten (ECLI:NL:RVS:2014:1626) • Bewijslast bij aangetekende verzending (en niet-opgehaald) besluit of uitspraak (ECLI:NL:RVS:2014:2763)
Bezwaar en beroep (I) • Na zienswijze opgerichte stichting ontvankelijk? (ECLI:NL:RVS:2014:417 en ECLI:NL:RVS:2014:577) • Onvoorziene omstandigheden einde bezwaartermijn en verschoonbare termijnoverschrijding (ECLI:NL:CRVB:2014:1278) • Bekendmaking, mededeling en verschoonbaarheid termijnoverschrijding (ECLI:NL:RVS:2014:1715) • Verschoonbaarheid en risico vertegenwoordiging (ECLI:NL:CRVB:2014:2083)
Bezwaar en beroep (II) • Fysieke handtekening (hoger) beroep (ECLI:NL:RVS:2013:2374) • Indienen zienswijzen, bezwaar, (hoger) beroep per email: te herstellen (ECLI:NL:CRVB:2013:BZ9982) • Hersteltermijn indienen gronden termijn van orde maar strikt hanteerbaar (ECLI:NL:CRVB:2013:2879) • Verwijzing naar gronden en herstelkans ex 6:6 Awb (ECLI:NL:RVS:2013:1789)
Bezwaar en beroep (III) • Nieuwe of nadere gronden / stukken en de goede procesorde (ECLI:NL:RVS:2014:1669 en ECLI:NL:CRVB:2013:2934) • Grondenfuik beroep – hoger beroep? (ECLI:NL:RVS:2013:BZ7713 en ECLI:NL:CRVB:2013:CA2803) • Tweede zitting na lus? (ECLI:NL:CRVB:2014:1379) • Dwangsom bij mislukte lus (ECLI:NL:RVS:2013:CA0164) • Redelijke termijn (ECLI:NL:RVS:2014:188)
Handhaving (I) • Handhaving en prioriteringsbeleid (ECLI:NL:RVS:2014:1982) • Handhaving en beperkt gedoogbeleid in legaliseerbare situaties (ECLI:NL:RVS:2013:2314) • Omschrijving last; noodzaak omschrijving herstelmaatregelen? (ECLI:NL:RVS:2013:2150) • Geen indringende toetsing evenredigheid; hoogte en financieel voordeel (ECLI:NL:RVS:2014:504)
Handhaving (II) • Overtrederschap en huisvuil (ECLI:NL:RVS:2014:1841); overtrederschap en grondeigendom (ECLI:NL:RVS:2013:1574) • Overtreder en ‘in zijn macht’ (ECLI:NL:RVS:2013:BZ7696) • Handhaving en overtreding van de zorgplicht (ECLI:NL:RVS:2013:1896) • Tijdseenheden en last (ECLI:NL:RVS:2013:1829)
Handhaving (III) • Eisen aan de invorderingsbeschikking (ECLI:NL:RVS:2013:1911) • Belang bij handhaving, belang bij invordering (ECLI:NL:RVS:2013:1268) • Bijzondere omstandigheden en invordering (ECLI:NL:RVS:2014:32) • Uitstel nemen invorderingsbeschikking en invorderingsbeschikking: géén stuiting (ECLI:NL:RVS:2013:CA3682 en ECLI:NL:RVS:2013:2626) • Concentratie rechtsbescherming invordering en last tijdens hoger beroep (ECLI:NL:RVS:2014:331)
Besluit (of niet?) • • • •
Beslissing uitneembare paaltjes (ECLI:NL:RVS:2014:1411) Ontzegging toegang stadhuis (ECLI:NL:CRVB:2014:1967) Lokaalverbod horecaondernemers (ECLI:NL:RVS:2013:2473) Beslissing verkoop grond: geen besluit (of een 8:3-besluit?) (ECLI:NL:RVS:2014:1334) • Besluit aanwijzing vvgb-categorieën is avv (ECLI:NL:RVS:2013:1987)
Beginselen • Vertrouwensbeginsel en terugkomen op voornemen/besluit (ECLI:NL:RVS:2014:775 en ECLI:NL:RVS:2013:1164) • Vertrouwensbeginsel uitgehold? (ECL:NL:RVS:2013:529) • Specialiteitsbeginsel en rechtszekerheidsbeginsel (ECLI:NL:RVS:2013:1530)
Belanghebbende (I) • In rechtsverkeer herkenbare entiteit (ECLI:NL:RVS:2014:1439) • Enkele bundeling belangen stichting voldoende? (ECLI:NL:RVS:2014:417) • Geen belanghebbende t.a.v. perceel ingeval van voorkeursrecht / mondelinge koopovereenkomst (ECLI:NL:RVS:2013:2165 en ECLI:NL:RVS:2014:1844) • Eigendom en belanghebbende (ECLI:NL:CRVB:2013:2716 (Wmo) en ECLI:NL:RVS:2013:2706 (Wabo)) • Belanghebbende en aanvraag (ECLI:NL:RVS:2013:375)
Belanghebbende (II) • Gemeente als belanghebbende bij besluitvorming provincie (ECLI:NL:RVS:2014:111) • Toezending besluit maakt geen belanghebbende (ECLI:NL:RVS:2014:1230) • Werknemer en belanghebbende (ECLI:NL:RVS:2013:847)
Jurisprudentie divers • Subsidie en toegestane voorwaarden (ECLI:NL:RVS:2014:2348) • Grenzen aan lagere vaststelling subsidie (ECLI:NL:RVS:2013:2439) • Vonnis strafrechter en (on)evenredigheid strafontslag ambtenaar (ECLI:NL:CRVB:2014:550) • Mandaat aan toezichthouder en geattribueerde bevoegdheid (ECLI:NL:RVS:2014:1625) • Misbruik bevoegdheid, artikel 4:5 Awb en dwangsommen: de zaak Dordrecht (ECLI:NL:GHDHA:2014:75)
Vragen?
[email protected]
