2 0
1 0 Jaarverslag
Atlantische Commissie
r a
r
a
e
g
s
a l
J v
J a a r v e r s l a g
20 10
1
VO ORWO ORD
2
DO EL S T EL L I NG EN
|
4
3
WO ORD VAN DANK
|
5
4 4-1 4-2 4-3 4-4 4-5 4-6 4-7 4-8 4-9
ORG AN I S AT I E | 6 DAG EL IJK S EN A L G EME EN B E S TUUR | 6 D I RE C T I E | 7 BURE AU | 7 ATL ANT I S C HE ONDERW IJS C O MM I S S I E | 7 REDA C T I E ATLANTISCH PERSPECTIEF | 8 L E ERS T O EL M O DERNE TRANS-ATL ANT I S C HE B ETREKK I NG EN G A S T ONDER Z O EK ER | 9 JONG E ATL ANT I C I | 9 S T I C HT I NG VO OR S TRAT E G I S C HE S TUD I E S | 10
5 5-1 5-2 5-3 5-4
A C T I V I T E I T EN | 11 C ONFERENT I E S EN B IJE ENKO MS T EN | PUBL I C AT I E S | 21 O P I N I EP E I L I NG | 22 L E Z I NG EN EN PUBL I C AT I E S D I RE C T EUR
|
3
11
|
23
INHOUD 6
S TA AT VAN BAT EN EN L A S T EN
7 7-1 7-2 7-3 7-4 7-5 7-6
D I V ERS EN | 25 WEB S I T E | 25 DE ATL ANT I S C HE C O MM I S S I E I N DE MED I A | 25 DO C UMENTAT I E | 25 A B ONNE E S EN B E GUNS T I G ERS | 25 O V ER Z I C HT PUBL I C AT I E S | 26 I NHOUDS O P G AV E ATLANTISCH PERSPECTIEF 2010 |
|
24
27
|
9
Atlantische Commissie Bezuidenhoutseweg 237a-239a 2594 AM DEN HAAG Telefoon: 070-363.94.95 Fax: 070-364.63.09 e-mail:
[email protected] internet: www.atlantischecommissie.nl
· Samenstelling en redactie: Niklaas Hoekstra · Eindverantwoording: Bram Boxhoorn · Vormgeving: Meyer/Van Gerwen, Den Haag/Breda · Druk: Ervee design & drukwerk B.V., Zoetermeer
Copyright © 2011 Atlantische Commissie
De NAVO heeft zich in het voorbije jaar intensief beraden op zijn rol in de komende tijd, zeg maar het eerstvolgende decennium. Ik duid het zo aan, omdat het interval voor dit type discussies zo ongeveer tien jaar is. Hoe vreemd dat misschien ook moge klinken, dit wijst op stabiliteit en dat in een periode waarin de wereldwijde machtsverhoudingen snel veranderen. Dat zou in beginsel tot nervositeit kunnen leiden. Daar lijkt in de NAVO niet echt sprake van te zijn.
verbreding van de doelgroep, in het bijzonder gericht op jongere generaties. Heel goed! De Atlantische Commissie heeft er positief op gereageerd. Terecht. Gelukkig doet de jongerenafdeling het goed. En vergeet de onderwijsactiviteiten niet, indirect ook gericht op jongeren. Het jaarverslag geeft een duidelijk beeld van wat de Atlantische Commissie zowel inhoudelijk als organisatorisch doet. Wat er niet in staat, en waarmee ik zou willen afronden, is hoezeer het succes van al dat werk te danken is aan de grote inzet van vrijwilligers en van onze kleine, maar zeer gemotiveerde staf onder leiding van Bram Boxhoorn. Zeer veel dank daarvoor.
Het ging dit keer niet over de traditionele veiligheid, politiek en militair, maar veel meer over de veiligheid in de brede zin van het woord, inclusief grondstoffen, energie, voedsel, klimaat, piraterij e.d. Voor de uitkomst van de recente discussies mag ik u verwijzen naar het decembernummer van Atlantisch Perspectief. In de NAVO vindt weinig revolutie plaats, maar voldoende evolutie om bij de tijd te blijven. Dit wijst op goed functioneren en adequaat reageren op veranderingen in de wereldwijde verhoudingen, die toch zeer fundamenteel zijn en zich onverwacht snel voltrekken.
1
Piet Bukman Voorzitter Atlantische Commissie januari 2011
VO ORWO ORD De Atlantische Commissie volgt dat alles op de voet, niet als speler, niet als participant, maar om het brede publiek op de juiste manier te kunnen informeren over wat er gaande is en hoe dat uitwerkt voor de trans-Atlantische verhoudingen, die van groot belang blijven voor stabiliteit en veiligheid wereldwijd. Die juiste informatie en de reacties daarop vanuit de samenleving zijn van wezenlijk belang om het draagvlak voor de trans-Atlantische samenwerking te behouden en te versterken. De NAVO is een bondgenootschap van landen. Essentieel is de steun en de toewijding van de lidstaten, hun regeringen en hun parlementen. Maar voldoende is dat niet. De betrokkenheid van de samenlevingen is evenzeer van grote betekenis. Verankering. Zo wordt het draagvlak versterkt en dat is van levensbelang. Dat is de core-business van de Atlantische Commissie. De recente grondige en professionele evaluatie van ons werk door het ministerie van Buitenlandse Zaken had tot uitkomst dat wij goed functioneren, maar dat er natuurlijk ook nog wel wat te verbeteren valt, met name op het terrein van de
3
Sinds haar oprichting in 1952 is de Atlantische Commissie een forum voor het publieke debat over trans-Atlantische veiligheidsvraagstukken. Zij geeft voorlichting over en stimuleert onderzoek naar thema’s zoals de betrekkingen tussen de Verenigde Staten en Europa, ontwikkelingen in de NAVO en Europese veiligheidskwesties. De Commissie wil hiermee de maatschappelijke discussie over deze onderwerpen bevorderen.
De Atlantische Commissie werkt samen met overheidsinstellingen, politieke instellingen, wetenschappelijke instituten en non-gouvernementele organisaties in binnen- en buitenland, en op ad hoc-basis met het bedrijfsleven. Deze samenwerking draagt bij aan de organisatie van nationale en internationale conferenties. Ten slotte initieert en steunt de Atlantische Commissie de ontwikkeling van activiteiten van derden (bijvoorbeeld studenten) op het gebied van internationale en nationale veiligheidsvraagstukken en adviseert zij hen bij de opzet en uitvoering van projecten op bovengenoemd gebied.
De Atlantische Commissie organiseert nationale en internationale conferenties, seminars, forumdiscussies en lezingen voor verschillende doelgroepen. Naast de begunstigers van de Commissie zijn dit bijvoorbeeld politici, beleidsambtenaren, journalisten, diplomaten, universitair docenten en studenten. Een belangrijke doelgroep is ook het voortgezet onderwijs, zowel docenten als leerlingen. De Atlantische Commissie geeft ook publicaties uit. Naast het tijdschrift Atlantisch Perspectief verschijnen onder meer conferentieverslagen, studierapporten, boeken en onderwijspublicaties. Het Bureau van de Commissie beschikt over een tijdschriften- en een documentatiearchief die kunnen worden geraadpleegd.
2
DOELSTELLINGEN De activiteiten van de Atlantische Commissie worden ondersteund door ad hoc stuur- en studiegroepen en permanente commissies, zoals de Atlantische Onderwijscommissie. Deze ontwikkelt initiatieven voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. Een tweede permanente commissie is ‘Jonge Atlantici’. Zij organiseert activiteiten speciaal gericht op studenten en pas-afgestudeerden. De onafhankelijkheid van de Atlantische Commissie wordt gewaarborgd door het Stichtingsbestuur, waarin onder andere vertegenwoordigers van politieke partijen en deskundigen op het gebied van trans-Atlantische betrekkingen en veiligheidspolitiek zijn vertegenwoordigd. De Atlantische Commissie maakt deel uit van de Atlantic Treaty Association – de overkoepelende organisatie van de ruim 40 Atlantische commissies in de lidstaten van de NAVO en in de meeste landen van het Partnership for Peace.
4
De Atlantische Commissie wil graag haar dank betuigen aan alle personen en instanties die de Commissie in 2010 ter zijde hebben gestaan bij de uitvoering van haar activiteiten.
Hogeschool Windesheim, Stichting JASON, de Koninklijke Vereniging ter Beoefening van de Krijgswetenschap (KVBK), NATO’s Public Diplomacy Division, de Nederlandse Defensie Academie (NLDA), de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (NHL), Nyenrode Business Universiteit, de studentenvereniging Internationale Betrekkingen (SIB) afdeling Leiden, en de Universiteit van Amsterdam. De Atlantische Commissie hoopt op voortzetting van de vruchtbare samenwerking met deze organisaties.
Veel dank gaat uit naar de instellingen, bedrijven en particulieren die de Atlantische Commissie in 2010 financieel hebben gesteund. Zonder de subsidies van de ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie was de Atlantische Commissie niet in staat geweest haar activiteiten uit te voeren. Ook de NATO Public Diplomacy Division, de Amerikaanse ambassade in Den Haag, de hogescholen Avans en Fontys, de Nederlandse Defensie Academie, en natuurlijk de particuliere begunstigers droegen in belangrijke mate bij aan de realisering van conferenties, lezingen, seminars, publicaties en andere activiteiten. De Atlantische Commissie is de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging bij de Noord-Atlantische Raad, het German Marshall Fund of the United States, het Nederlandse consulaat in New York, en het College van burgemeester en wethouders van de gemeente Utrecht zeer erkentelijk voor materiële bijdragen aan activiteiten van de Atlantische
3
WO ORD VAN DANK Commissie in 2010. Ten slotte is de Commissie veel dank verschuldigd aan de sprekers tijdens haar conferenties en andere bijeenkomsten, en aan de auteurs die een bijdrage leverden aan Atlantisch Perspectief en andere publicaties. De activiteiten van de Atlantische Commissie komen tot stand in samenwerking met diverse instellingen en instanties in binnen- en buitenland. Goede betrekkingen worden onderhouden met de Nederlandse ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie. Ook Nederlandse ambassades en ambassades van OVSE-landen in Den Haag zijn de Atlantische Commissie regelmatig behulpzaam. De Atlantische Commissie heeft in 2010 samengewerkt met de volgende organisaties: de Adviesraad Internationale Vraagstukken, de Amerikaanse ambassade in Den Haag, de Atlantic Treaty Association (ATA), Hogeschool Avans, het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen ‘Clingendael’, de Duitse ambassade in Den Haag, Felix Meritis, Fontys Hogeschool, het German Marshall Fund of the United States, het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS),
5
4-1
Het Dagelijks Bestuur van de Atlantische Commissie bestond op 31 december 2010 uit:
DAGELIJKS EN ALGEMEEN BESTUUR
· drs. P. (Piet) Bukman, voorzitter Voorzitter van de commissie buitenland van het CDA; voormalig voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal · mevrouw drs. M. (Monika) Sie Dhian Ho, vicevoorzitter Directeur, Wiardi Beckman Stichting · mr. F.A.M. (Frank) van den Heuvel, secretaris Directiesecretaris, Delta N.V. · H.H.M. (Harry) Groen, penningmeester Burgemeester van Noordwijk · dr. N.V. (Norbert) Both Speechwriter, Global Editorial Services, Shell International B.V. · mevrouw drs. A.M.C. (Angelien) Eijsink Woordvoerder Defensie voor de PvdA, Tweede Kamer der Staten-Generaal · M.C. (Maarten) Haverkamp Woordvoerder Buitenlandse Zaken voor het CDA, Tweede Kamer der Staten-Generaal
De Stichting Atlantische Commissie heeft een Dagelijks en een Algemeen Bestuur, waarbij het Dagelijks Bestuur deel uit maakt van het Algemeen Bestuur. Het Dagelijks Bestuur komt tenminste twee maal per jaar bijeen en het Algemeen Bestuur houdt tenminste drie maal per jaar een vergadering. In het Dagelijks en Algemeen Bestuur hebben onder andere vertegenwoordigers van politieke partijen zitting, evenals deskundigen op het gebied van trans-Atlantische betrekkingen en veiligheidspolitiek.
BESTUURSWIJZIGINGEN In 2010 deed zich een aantal wijzigingen voor in de samenstelling van het Bestuur van de Atlantische Commissie. In januari trad mr. drs. Hans van Baalen (delegatieleider van de VVD in het Europees Parlement) terug als vice-voorzitter
4
ORGANI SAT I E · mr. drs. A. (Atzo) Nicolaï (woordvoerder Buitenlandse Zaken voor de VVD, Tweede Kamer der Staten-Generaal) · drs. O. (Otte) Beeksma, waarnemer namens het ministerie van Defensie Plaatsvervangend directeur Voorlichting en Communicatie, ministerie van Defensie · drs. H.W. (Henk) Swarttouw, waarnemer namens het ministerie van Buitenlandse Zaken Directeur Veiligheidsbeleid, ministerie van Buitenlandse Zaken
van het bestuur. Mr. drs. Atzo Nicolaï (woordvoerder Buitenlandse Zaken voor de VVD in de Tweede Kamer) volgde hem op als lid van het Dagelijks Bestuur. Brendan Troost trad op 1 januari terug als voorzitter van Jonge Atlantici. Hij werd opgevolgd door Djörn Eversteijn. In februari trad drs. Han ten Broeke (woordvoerder Defensie voor de VVD in de Tweede Kamer) toe tot het Algemeen Bestuur. Hij volgde Arend Jan Boekestijn op die in november 2009 terugtrad.
Het Algemeen Bestuur van de Atlantische Commissie bestond, buiten de leden van het Dagelijks Bestuur, op 31 december 2010 uit:
In mei traden gen. b.d. Arie van der Vlis (voormalig Chef Defensiestaf) en drs. Joël Voordewind (woordvoerder Buitenlandse Zaken en Defensie voor de ChristenUnie in de Tweede Kamer) terug uit het Algemeen Bestuur.
· mevrouw R. (Riëtte) Blacquière-Schalen Executive Officer, American Chamber of Commerce in the Netherlands · drs. J.H. (Han) ten Broeke woordvoerder Defensie voor de VVD, Tweede Kamer der StatenGeneraal
In november trad maj. Mostafa Hilali (Koninklijke Landmacht) toe tot het Algemeen Bestuur.
6
· D. (Djörn) Eversteijn MA, voorzitter Jonge Atlantici · maj. M. (Mostafa) Hilali Koninklijke Landmacht · drs. R.W. (Raymond) Knops Woordvoerder Defensie voor het CDA, Tweede Kamer der Staten-Generaal · prof. dr. K. (Koen) Koch Departement Politieke Wetenschap, Universiteit Leiden · drs. H. (Hans) Luyendijk, voorzitter Atlantische Onderwijscommissie Rector, Dalton Den Haag · mevrouw mr. M. (Mariko) Peters Woordvoerder Buitenlandse Zaken en Defensie voor GroenLinks, Tweede Kamer der Staten-Generaal · prof. drs. P. (Paul) Scheffer Publicist; bijzonder hoogleraar grootstedelijke problematiek, Universiteit van Amsterdam · dr. A. (André) Szász Voormalig directeur De Nederlandsche Bank · lgen. b.d. M.L.M. (Marcel) Urlings Voormalig bevelhebber der Landstrijdkrachten · ir. R. (Rein) Willems Lid, Eerste Kamer der Staten-Generaal voor het CDA; voormalig president-directeur, Shell Nederland B.V.
Op 1 januari trad Janneke Suiskind aan als Projectmanager Onderwijs en Jongeren. Op 1 augustus nam David den Dunnen afscheid als eindredacteur van Atlantisch Perspectief. Hij trad in dienst als docent aan de Haagse Hogeschool. David den Dunnen was werkzaam bij de Atlantische Commissie sinds 2003, eerst als stafmedewerker en sinds december 2006 als eindredacteur. Hij werd opgevolgd door Maarten Katsman. Van 1 september tot en met 31 oktober was Djörn Eversteijn als tijdelijk medewerker verbonden aan het Bureau. Het Bureau bestond op 31 december 2010 uit: · drs. N.T.J. (Niklaas) Hoekstra Chef de Bureau · J.G. (Janneke) Suiskind BA Projectmanager Onderwijs en Jongeren · M. (Maarten) Katsman MA Eindredacteur Atlantisch Perspectief · M. (Margreet) Smit-Geerling Managementassistent Naast de vaste staf leveren stagiair(e)s van verschillende universiteiten een belangrijke bijdrage aan de werkzaamheden. In 2010 waren de volgende stagiair(e)s werkzaam bij de Atlantische Commissie:
4-2 DIRECTIE De directie van de Atlantische Commissie bestond op 31 december 2010 uit:
Marlies Bitter (Universiteit Utrecht), Raimond van Engelen (Universiteit Utrecht), Arno Hamar de la Brethonière (Universiteit van Amsterdam), Geert Klein Wolterink (Universiteit Leiden), Renée Konings (Universiteit Leiden) en Agnieta van der Plaat (Universiteit Utrecht)
· dr. A. (Bram) Boxhoorn Directeur van de Stichting Atlantische Commissie; directeur van de Stichting voor Strategische Studies
4-4 4-3
ATLANTISCHE ONDERWIJSCOMMISSIE
BUREAU Het Bureau is belast met de voorbereiding en uitvoering van de diverse activiteiten van de Atlantische Commissie. Het organiseert de lezingen, seminars, conferenties en andere activiteiten en verzorgt de redactie, productie en verspreiding van de publicaties. Tevens draagt het Bureau zorg voor de website van de Atlantische Commissie. Tenslotte voorziet het Bureau de studie- en werkgroepen van de Atlantische Commissie van de benodigde personele en secretariële ondersteuning.
De Atlantische Onderwijscommissie (AOC) ontplooit in het kader van de doelstellingen van de Atlantische Commissie activiteiten in het voortgezet onderwijs. De AOC probeert de aandacht voor internationale (veiligheids-)vraagstukken te bevorderen door het organiseren van bijeenkomsten en het uitgeven van lesmateriaal. Drie docentenverenigingen, te weten de Vereniging voor docenten Geschiedenis en staatsinrichting in Nederland (VGN), de Nederlandse Vereniging van Leraren Maatschappijleer (NVLM) en het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) zijn in de AOC vertegenwoordigd.
De samenstelling van het Bureau onderging in 2010 een aantal wijzigingen.
7
De Atlantische Onderwijscommissie organiseert conferenties, regionale (nascholings-) seminars en studiereizen voor docenten in het voortgezet onderwijs (zie: Activiteiten 2010). Regelmatig worden naar aanleiding van dergelijke activiteiten nascholingsverklaringen uitgereikt, mogelijk gemaakt door de samenwerking met de docentenverenigingen. De Atlantische Commissie heeft een onderwijsbestand van ruim 2.600 docenten en secties van scholen die op de hoogte worden gehouden van de verschillende activiteiten.
· J. (Jos) Roozenbeek · drs. L.B. (Louis) Vloedbeld Docent geschiedenis en staatsinrichting, Christelijke Scholengemeenschap Dingstede, Meppel
Daarnaast geeft de Onderwijscommissie lesmateriaal uit. In zogeheten ‘websheets’ staat veel achtergrondinformatie over actuele internationale veiligheidsontwikkelingen. Leerlingen kunnen zelf door middel van vragen en opdrachten met de
Atlantisch Perspectief is het tijdschrift van de Atlantische Commissie. In Atlantisch Perspectief, dat acht maal per jaar verschijnt, wordt aandacht besteed aan (actuele) ontwikkelingen op het gebied van de internationale betrekkingen en veiligheidspolitiek (zie voor een overzicht van de in 2010 verschenen artikelen paragraaf 7-6).
4-5 REDACTIE ATLANTISCH PERSPECTIEF
onderwerpen aan de slag. In 2010 waren er geen wijzigingen in de samenstelling van de
De redactie van Atlantisch Perspectief bestaat uit een eindredacteur, een Redactionele Adviesraad en een Internationale Adviesraad.
Onderwijscommissie. De Atlantische Onderwijscommissie bestond op 31 december 2010 uit:
De redactie onderging in 2010 één wijziging. Eindredacteur David den Dunnen werd op 1 augustus opgevolgd door Maarten Katsman.
· drs. H. (Hans) Luyendijk, voorzitter Rector, Dalton Den Haag · dr. A. (Bram) Boxhoorn, secretaris Directeur, Atlantische Commissie · drs. G.B.M. (Harry) van den Berg Hogeschooldocent aardrijkskunde, Instituut voor Leraar en School, Nijmegen · mevrouw A-M. (Anne-Marit) Dannijs Hogeschooldocent maatschappijleer, Instituut voor Lerarenopleidingen, Hogeschool Rotterdam · mevrouw T. (Trudy) Elsenaar-Tijsze Oud-voorzitter Centrale Directie Openbaar Onderwijs Zaanstad; oud-voorzitter, KNAG · Mevrouw T. (Tanja) Groenendijk-de Vos MA · Th. (Theo) Hoebink Docent aardrijkskunde, Katholieke Scholengemeenschap Etten-Leur (KSE) · drs. J.D.S. (Jacques) Kriens Vertegenwoordiger namens de NVLM; docent maatschappijleer, De Nassau Scholengemeenschap, Breda · P. (Paul) Lemmens Vertegenwoordiger namens de VGN; docent geschiedenis, De Nassau Scholengemeenschap, Breda · W.F. (Frederik) Oorschot Vertegenwoordiger namens het KNAG; medewerker Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO), Enschede · drs. R. (Robert) de Oude Docent geschiedenis en maatschappijleer, Walburgcollege, Zwijndrecht; lid commissie bovenbouw HAVO-VWO, VGN
De redactie van Atlantisch Perspectief zag er op 31 december 2010 als volgt uit: Eindredacteur ·
Maarten Katsman MA
Adviesraad · dr. Bram Boxhoorn, voorzitter Directeur, Atlantische Commissie · drs. Niklaas Hoekstra, senior redacteur Chef de Bureau, Atlantische Commissie · genmaj marns b.d. mr. drs. Kees Homan Adviseur, Clingendael Security and Conflict Programme, Instituut Clingendael, Den Haag · Joris Janssen Lok Thales Nederland BV · prof. dr. Ruud Janssens Hoogleraar Amerikanistiek, Universiteit van Amsterdam · prof. dr. Wim Klinkert Universitair hoofddocent Militaire Geschiedenis, Nederlandse Defensie Academie; Hoogleraar Militaire Geschiedenis, Universiteit van Amsterdam · drs. Hans van Leeuwe Ministerie van Defensie
8
· prof. dr. Marianne van Leeuwen Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties; bijzonder hoogleraar Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen, Universiteit van Amsterdam · drs. Rik van der Linden Beleidsadviseur, Kamer van Koophandel, Rotterdam · drs. Anselm van der Peet Onderzoeker, Nederlands Instituut voor Militaire Historie, Den Haag · dr. Sebastian Reyn Adjunct-hoofddirecteur Algemene Beleidszaken, ministerie van Defensie · drs. Auke Venema Ministerie van Defensie
In oktober 2009 werd dr. Marianne van Leeuwen benoemd als zijn opvolger. Zij werkt sinds 2003 bij de Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst (AIVD) als senior beleidsadviseur. Op 17 september 2010 hield zij in de aula van de universiteit haar oratie, getiteld ‘Vrede als nevendoel. Amerika, Europa en het Midden-Oosten Vredesproces’.
4-7 GASTONDERZOEKER Hugo Klijn (gastonderzoeker bij het Clingendael Security and Conflict Programme) schrijft op verzoek van de Atlantische Commissie een studie over Russische percepties ten aanzien van het ‘Westen’ (‘Russia, Our Unknown Neighbour’) en bestudeert verder de vraag in hoeverre deze percepties
Internationale Adviesraad · Dr. Hans Binnendijk Directeur, Institute for National Strategic Studies, National Defense University, Washington D.C. · Dr. Ann-Sofie Dahl Voormalig voorzitter, Swedish Atlantic Council, Stockholm · Marten van Heuven Senior Consultant, RAND Corporation, Washington D.C. · Prof. dr. Jan Willem Honig Hoogleraar Militaire Strategie, Swedish National Defence College, Stockholm · Prof. dr. Margarita Mathiopoulos Chief Executive Officer, EAG European Advisory Group, Berlijn · Prof. dr. Alexander Moens Hoogleraar Internationale Betrekkingen, Simon Fraser University, Burnaby (BC), Canada · Dr. Henning Riecke Hoofd, Europees Buitenlands en Veiligheidsprogramma, Deutsche Gesellschaft für Auswärtige Politik, Berlijn · Stanley Sloan Visiting scholar, Rohatyn Center for International Affairs, Middlebury College (VT), Verenigde Staten
toekomstige samenwerking blokkeren. De studie verschijnt in de loop van 2011.
4-8 JONGE ATLANTICI Jonge Atlantici bestaat sinds 2006 en heeft als doel studenten en pas-afgestudeerden bewust te maken van en te betrekken bij gezamenlijke veiligheidsvraagstukken van de Verenigde Staten en Europa. Ze is een platform voor dialoog over de toekomst van de NAVO, zowel voor jongeren binnen Nederland als in de andere NAVO- en Partnership for Peace-landen. Om dit te bereiken, organiseert Jonge Atlantici verschillende nationale en internationale evenementen die gericht zijn op een jong publiek (18-35 jaar), waarbij zij samenwerkt met een groot aantal partnerorganisaties.
4-6
Het bestuur onderging in 2010 een aantal wijzigingen. Op 1 januari trad Brendan Troost af als voorzitter. Hij werd opgevolgd door Djörn Eversteijn. Verder traden in de loop van het jaar Kees Kouwenhoven (secretaris), Menno Donia en Maarten Katsman terug uit het bestuur. Rowinda Appelman, Sabrina Brandt en Lieke Sniekers traden toe.
LEERSTOEL MODERNE TRANS-ATLANTISCHE BETREKKINGEN
Het bestuur van de Jonge Atlantici bestond op 31 december 2010 uit:
De Atlantische Commissie heeft in 2005 een bijzondere leerstoel Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen ingesteld aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam. De leerstoel werd van 1 mei 2005 tot 1 september 2008 bekleed door dr. Ronald Havenaar.
· · · · · ·
9
Djörn Eversteijn, voorzitter Christa Verhoek, secretaris Rowinda Appelman Sabrina Brandt Femke van Paasschen Lieke Sniekers
4-9 STICHTING VOOR STRATEGISCHE STUDIES De Stichting voor Strategische Studies is een zelfstandige organisatie die zorg draagt voor de wetenschappelijke activiteiten van de Atlantische Commissie. De Stichting richt zich op het initiëren en bevorderen van wetenschappelijk onderzoek naar veiligheidsvraagstukken. Dr. Rob de Wijk was van mei 1999 tot februari 2008 bijzonder hoogleraar Strategische Studies aan de Universiteit Leiden op een door deze stichting opgerichte en gefinancierde leerstoel. In april 2009 werd dr. Julian Lindley-French benoemd tot bijzonder hoogleraar Strategische Studies voor een periode van vijf jaar. Lindley-French is daarnaast onder andere Eisenhower hoogleraar defensiestrategie aan de Nederlandse Defensie Academie in Breda. Het bestuur van de Stichting voor Strategische Studies bestond op 31 december 2010 uit: · · · · ·
drs. P. (Piet) Bukman, voorzitter mevrouw drs. M. (Monika) Sie Dhian Ho, vicevoorzitter mr. F.A.M. (Frank) van den Heuvel, secretaris H.H.M. (Harry) Groen, penningmeester dr. A. (Bram) Boxhoorn, directeur
10
5-1 CONFERENTIES EN BIJEENKOMSTEN Moderator: JOURNALISTENBEZOEK Datum: 27 januari Onderwerp: ‘Lissabon’ en Europese Defensie Sprekers: Dick Zandee (hoofd Planning & Policy Unit, EDA), Pieter Taal (Assistant Director, Industry & Market Directorate, EDA), Marianne de Kwaasteniet (Nederlands vertegenwoordiger, Politiek en Veiligheidscomité), Arnout Molenaar (Politiek Militaire Groep), Marc Bentinck (plv. vertegenwoordiger Politiek en Veiligheidscomité) Locaties: Europees Defensie Agentschap en Permanente Vertegenwoordiging van Nederland bij de EU, Brussel Deelnemers: 5 journalisten: Jan van Benthem (Nederlands Dagblad). Paul Brill (De Volkskrant) Hans de
5
In samenwerking met: Locatie: Deelnemers:
directeur van het Afghaanse ‘National Solidarity Programme’), Paula Sastrowijoto (coördinator Afghanistan (Eenheid Vredesopbouw en Stabilisatie) ministerie van Buitenlandse Zaken) Norbert Both (lid Dagelijks Bestuur Atlantische Commissie) Jonge Atlantici Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag 90 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie , studenten, en overige belangstellenden)
Mohammad Tariq Ismati, benadrukte in zijn betoog de vooruitgang die er is geboekt in Afghanistan sinds 2001. Zo stelde hij dat er nu meer dan zes miljoen kinderen naar school gaan, waarvan ca. drie miljoen meisjes. In 2001 was dit slechts een fractie hiervan. Bovendien is de infrastructuur sterk
ACTIVITEITEN IN 2010 Bruijn (GPD), Juurd Eijsvoogel (NRC Handelsblad), Robert de Witt (Elsevier). Namens de Atlantische Commissie: Bram Boxhoorn (directeur)
verbeterd. Ismati beklemtoonde dat Afghanen geleidelijk aan zelf hun eigen land moeten gaan leiden, maar dat de hulp van de internationale gemeenschap voorlopig nog niet gemist kan worden. De kern van Ismati’s betoog was dat het volk en de overheid nader tot elkaar gebracht moeten worden. Paula Sastrowijoto beaamde dat er vooruitgang is geboekt in Afghanistan. Zo noemde ze enkele succesvolle projecten die met hulp van de Nederlandse overheid tot stand zijn gebracht. Tegelijkertijd vroeg ze zich af hoe stabiel die ontwikkeling is. Ze wees op het gebrek aan vertrouwen van de bevolking in de overheid.
Doel van de reis was een samenhangend beeld te verkrijgen van de laatste ontwikkelingen op het gebied van Europese defensie- en veiligheidssamenwerking. Daartoe werd een studiebezoek gebracht aan het Europees Defensie Agentschap en aan de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging bij de EU, waar een rondetafelgesprek plaatsvond met de Nederlandse ambassadeur bij het Politiek en Veiligheidscomité, Marianne de Kwaasteniet. De gesprekken waren off-the-record
PUBLIEKSBIJEENKOMST Datum: 5 februari Onderwerp: ‘Loya Jirga: Exit Afghanistan?’ Sprekers: o.a. Mohammad Tariq Ismati (Ministry of Rural Rehabilitation, Kabul), Dick Berlijn (voormalig Commandant der Strijdkrachten) Moderator: Linda Polman (journalist en schrijver)
en leidden derhalve niet tot enige publicatie achteraf.
PUBLIEKSBIJEENKOMST Datum: 4 februari Onderwerp: ‘Afghanistan: What Road Ahead?’ Sprekers: Mohammad Tariq (Ministry of Rural Rehabilitation and Development, Kabul en
11
In samenwerking met: Locatie: Deelnemers:
Ook volgens Ben Knapen verdwijnt de soevereine staat door de toename van de globalisering. Hij stelde tevens dat een sterke EU invloed kan uitoefenen op de Verenigde Staten en China. Knapen beaamde dat China zich snel ontwikkelt, maar wees er ook op dat het land nog een lange weg te gaan heeft. Blijft de regering grip houden op de samenleving of verandert dat?
o.a. Felix Meritis, Amsterdam Felix Meritis, Amsterdam begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden
ATLANTISCHE ONDERWIJSCONFERENTIE Datum: 17 februari Onderwerp: ‘Middellandse Zee: Kruispunt van continenten en culturen’ Sprekers: o.a. Wouter van Straten (Nederlandse Defensie Academie), Hans van der Loo (Shell, Brussel), Roel van der Veen (ministerie van Buitenlandse Zaken, Universiteit van Amsterdam), Jacob Eerbeek (Universiteit van Amsterdam), Lily Sprangers (Turkije Instituut, Den Haag) Moderator: Hans Luyendijk (voorzitter Atlantische Onderwijscommissie) Locatie: Academiegebouw, Universiteit Utrecht Deelnemers: 120 (docenten aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer uit het voorgezet onderwijs; docenten en studenten aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer aan lerarenopleidingen; overige geïnteresseerden)
De jaarlijkse ‘Globaliseringslezing’ vond dit jaar plaats op 5 februari in Felix Meritis, Amsterdam. Bij deze bijeenkomst, mede georganiseerd door de Atlantische Commissie, moesten drie discussierondes en twee documentaires leiden tot een antwoord op de vraag: ‘Exit Afghanistan?’ Een ruime meerderheid stemde aan het einde van de dag vóór een verlenging van de Nederlandse militaire aanwezigheid in Afghanistan.
PUBLIEKSBIJEENKOMST Datum: 16 februari Onderwerp: ‘De verdichting van de wereld’ Sprekers: François Heisbourg (IISS, Londen; Fondation pour la Recherche Stratégique, Parijs; Geneva Centre for Security Policy), Ben Knapen (Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, Den Haag) Moderator: Monika Sie Dhian Ho (vice-voorzitter Atlantische Commissie) Locatie: Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag Deelnemers: 80 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden)
De Middellandse Zee in al haar aspecten was het thema van de jaarlijkse onderwijsconferentie. Tijdens het ochtendgedeelte sprak Wouter van Straten over het strategische en economische belang van de Middellandse Zee. Hans van der Loo (Shell) sprak over energiezekerheid en het klimaat. Aangezien dit een mondiaal thema is, beperkte hij zich niet tot het Middellandse Zeegebied. Roel van der Veen ging in op het Noord-Zuidvraagstuk. Hij legde uit waarom de banden tussen de Europese Unie en de landen ten zuiden van de Middellandse Zee (nog) niet optimaal worden benut. Jacob Eerbeek ging in op de vraag welke contacten er mogelijk zijn geweest tussen het huidige Griekse vasteland en de Turkse westkust in de Myceense tijd (1600-1200 v. Chr). Lily Sprangers sloot het ochtendprogramma af met een gesproken column. Zij betoogde dat de Middellandse Zee met de komst van de ‘Nieuwe Wereldorde’ na de Koude Oorlog van een kruispunt van culturen veranderd is in een barrière. Tijdens het middagprogramma gingen de deelnemende docenten in kleinschalige workshops dieper in op de verschillende thema’s. Er waren workshops over regionale veiligheid, geografische en tektonische aspecten, de klimaatuitdaging voor Europa, immigratie vanuit Afrika, en Turkije als regionale macht.
Deze bijeenkomst werd georganiseerd naar aanleiding van het verschijnen van de Nederlandse vertaling van het boek L’Épaisseur du monde (‘De verdichting van de wereld’) van François Heisbourg. Heisbourg stelt dat de wereld is overgegaan op ‘transworld politics’, waarbij we niet meer gebonden zijn aan landsgrenzen en er geen sprake meer is van de traditionele concurrentie tussen soevereine staten. Daarnaast komt er een einde aan de ‘Western narrative’. Het westerse sjabloon van democratie is niet langer een ideaalbeeld in de wereld. En nog belangrijker, dit is niet langer een voorwaarde om een succesvolle staat te worden: zowel op politiek, economisch en maatschappelijk vlak. Zo meet volgens Heisbourg China zich langzaam een leidende rol aan.
12
BEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER Datum: 26 februari Onderwerp: Recente ontwikkelingen binnen de NAVO Sprekers: vertegenwoordigers van de Internationale Staf en medewerkers van de permanente vertegenwoordigingen bij de NAVO van Nederland, andere NAVO-lidstaten en de partnerlanden In samenwerking met: NATO’s Public Diplomacy Division Locatie: Brussel Deelnemers: 6 parlementair medewerkers
integratie, de Nederlandse identiteit, Nederlands buitenlands en defensiebeleid, grotestedenproblematiek, en de strijd tegen het water. Ook bezochten zij de Tweede Kamer, het ministerie van Economische Zaken, het Internationaal Strafhof en een boerderij in Flevoland.
SEMINAR Datum: Onderwerp: Sprekers:
Een aantal malen per jaar organiseert de Atlantische Commissie in samenwerking met de Public Diplomacy Division van de NAVO voor verschillende doelgroepen een bezoek aan het NAVO-hoofdkwartier in Brussel. De deelnemers krijgen briefings van vertegenwoordigers van de Internationale Staf en medewerkers van diverse permanente vertegenwoordigingen. Tijdens dit eerste bezoek in 2010 kregen zes parlementair medewerkers briefings over NAVO’s politieke en militaire agenda, de NAVO-Rusland relatie, en het nieuwe Strategisch Concept. Zij hadden ook een ontmoeting met de Plaatsvervangend Permanent Vertegenwoordiger van Nederland en met een Deputy Assistant Secretary General (Operations Division).
Moderator: In samenwerking met: Locatie: Deelnemers:
PROGRAMMA VOOR AMERIKAANSE FELLOWS Datum: 3-8 maart Sprekers: o.a. Ahmed Larouz (oprichter MENA 400), Joris Rijbroek (ministerie van VROM), Eddy Terstall (filmmaker), Juurd Eijsvoogel (NRC Handelsblad), Arjen Hoogeveen (gemeente Amsterdam), Angelien Eijsink (Tweede Kamerlid, PvdA), Thijs Niemantsverdriet (Vrij Nederland), Chris Buijink (secretarisgeneraal, ministerie van Economische Zaken), Marianne van Leeuwen (Universiteit van Amsterdam) en Harry Groen (burgemeester van Noordwijk) In samenwerking met: German Marshall Fund (Washington DC) Locaties: Amsterdam, Den Haag, Noordwijk, Flevoland Deelnemers: 5 fellows van het American Marshall Memorial Fund
5 maart NAVO Strategisch Concept (naar aanleiding van een recent verschenen AIV-rapport) Frank Majoor (Permanent Vertegenwoordiger van Nederland bij de NAVO), Joris Voorhoeve (voorzitter Commissie Vrede en Veiligheid, AIV), Frans Osinga (Nederlandse Defensie Academie), Han ten Broeke (Tweede Kamerlid, VVD), Arjan Vliegenthart (Eerste Kamerlid, SP), Kees Homan (Instituut Clingendael), Raymond Knops (Tweede Kamerlid, CDA), Angelien Eijsink (Tweede Kamerlid, PvdA) Christa Meindersma (Haags Centrum voor Strategische Studies) Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) en Instituut Clingendael Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag 110 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden)
In het advies over het nieuwe Strategisch Concept van de NAVO dat de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) begin 2010 uitbracht, wordt betoogd dat een nadere afbakening van de kerntaken van de NAVO wenselijk is, evenals een intensivering van de politieke dialoog over veiligheidsvraagstukken. Tijdens een symposium over dit onderwerp ging een aantal sprekers en respondenten in op de prioriteiten en posterioriteiten voor de NAVO en Nederland in de nabije toekomst.
BIJEENKOMST JONGE ATLANTICI Datum: 17 maart Onderwerp: Nieuwe terroristische dreigingen voor het Westen? Sprekers: Theo Bot (plaatsvervangend Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding), Beatrice de Graaf (docent en onderzoeker, Centre for Terrorism and Counterterrorism, Den Haag
Een vijftal Amerikaanse deelnemers aan het American Marshall Memorial Fellowship Program bezocht Nederland, als onderdeel van hun reis door Europa. De Atlantische Commissie organiseerde, net als voorgaande jaren, het programma voor hen. De fellows hadden gesprekken over immigratie en
13
In samenwerking met: Locatie: Deelnemers:
SIB Leiden Plexus Studentencentrum, Leiden 70 (studenten en pas-afgestudeerden)
Moderator: In samenwerking met:
Tijdens deze bijeenkomst ging Beatrice de Graaf onder meer in op het Nederlandse antiterrorismebeleid. De effectiviteit van de maatregelen om radicalisering en terrorisme tegen te gaan is een permanent onderwerp van discussie. Waar de recente afname van angst voor een terroristische aanslag onder de Nederlandse bevolking misschien in verband staat met het gevoerde antiterrorismebeleid, kan een bepaalde benadering op dit beleidsterrein ook nieuwe terroristen creëren. Theo Bot benadrukte het unieke karakter van de Nederlandse samenleving, die geen lange geschiedenis kent van terroristische aanslagen en met name gevormd is door de strijd tegen het water. Volgens Bot is dit terug te zien in het Nederlandse antiterrorismebeleid, waarin zowel repressieve (harde) als preventieve (zachte) maatregelen zijn gebundeld.
Locatie: Deelnemers:
(vice-voorzitter, Groep van Experts voor het nieuwe NAVO Strategisch Concept) Leonard Ornstein (Buitenhof, VPRO) Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS) Studio Dudok, Den Haag 120 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden)
Tijdens deze bijeenkomst werd er gedebatteerd over het nieuwe Strategisch Concept van de NAVO. Minister Verhagen stelde dat de NAVO een meer politieke organisatie moet worden, die opereert met flexibele militaire capaciteiten in een versterkt internationaal netwerk van partnerschappen. Zo’n politieke en militaire hervorming is nodig om de mondiale dreigingen die het Nederlandse veiligheidsbelang direct raken, effectief tegemoet te kunnen treden. Enkele Tweede Kamerleden reageerden op de toespraak van de minister. Ten slotte deed ex Shell-topman Jeroen van der Veer (vice-voorzitter van de Groep van Experts die de secretaris-generaal van de NAVO adviseerde over het Strategisch Concept) verslag over de grote lijnen van het rapport van de Groep.
BEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER Datum: 26 maart Onderwerp: Recente ontwikkelingen binnen de NAVO Sprekers: vertegenwoordigers van de Internationale Staf en medewerkers van de permanente vertegenwoordigingen bij de NAVO van Nederland, andere NAVO-lidstaten en de partnerlanden In samenwerking met: NATO’s Public Diplomacy Division Locatie: Brussel Deelnemers: 10 wetenschappers
PUBLIEKSBIJEENKOMST Datum: 13 april Onderwerp: ‘Lawrence of Arabia. Past, Present and Future of Afghanistan’ Sprekers: John Hulsman (John C. Hulsman Enterprises; HCSS, Den Haag), Rob de Wijk (HCSS, Den Haag) Moderator: Bram Boxhoorn (directeur Atlantische Commissie) Locatie: Studio Dudok, Den Haag Deelnemers: 60 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden)
Een tiental medewerkers van universiteiten en onderzoeksinstituten bracht op 26 maart een bezoek aan het NAVO-hoofdkwartier. Zij spraken onder meer over NAVO’s politieke en militaire agenda, de NAVO-Rusland relatie, en het nieuwe Strategisch Concept. Ook hadden zij een ontmoeting met de Plaatsvervangend Permanent Vertegenwoordiger van Nederland.
PUBLIEKSBIJEENKOMST Datum: 29 maart Onderwerp: ‘Een nieuw NAVO Strategisch Concept’ Sprekers: Maxime Verhagen (minister van Buitenlandse Zaken), Hans van Baalen (Lid van het Europees Parlement, VVD), Harry van Bommel (Tweede Kamerlid, SP), Han ten Broeke (Tweede Kamerlid, VVD), Raymond Knops (Tweede Kamerlid, CDA), Jeroen van der Veer
Hoe zou Lawrence of Arabia het proces van natievorming in Afghanistan hebben aangepakt? Welke lessen kan de internationale gemeenschap daar nu uit trekken? En zal die internationale gemeenschap in de toekomst nog wel aan natievorming doen? Deze vragen stonden centraal bij de discussie op 13 april. John Hulsman noemde vier lessen die de
14
internationale gemeenschap van Lawrence kan leren: er moet meer aandacht komen voor het unieke karakter van Afghanistan; de strijd wordt niet op het slagveld, maar in de politieke arena gewonnen; het streven naar centralisatie van de macht moet worden losgelaten; en de lokale bevolking moet de belangrijkste belanghebbende zijn. Rob de Wijk stelde dat de missie in Afghanistan succesvol is als je kijkt naar het oorspronkelijke doel: het bestrijden van terrorisme. De Nederlandse politiek heeft er echter een langetermijnprobleem van gemaakt, door ook natievorming in Afghanistan als doel te zien.
Tijdens het onderwijsseminar in Heerenveen stond ‘water en veiligheid’ centraal. Kustwachtdirecteur Jankees Trimpe Burger sprak over maritieme hulpverlening, opsporings- en reddingstaak in internationaal perspectief. Bart Parmet (directeur van het Deltaprogramma) besteedde aandacht aan waterveiligheid en zoetwatervoorziening, en de maatregelen die nodig zijn voor de invoering van adviezen van de Commissie Veerman. Henk Donkers sprak over water als bron van internationale conflicten, en Margreet Zwarteveen over het effect van de beschikbaarheid van water op de man-vrouw relatie.
BEZOEK AMERIKAANSE AMBASSADE JONGE ATLANTICI Datum: 14 april Onderwerp: ‘Veiligheidsaspecten van de economische crisis in trans-Atlantisch perspectief’ Sprekers: Ben Canavan (Foreign Service Officer), Charles Mau (Chief of the Office of Defense Cooperation) Locatie: Amerikaanse ambassade, Den Haag Deelnemers: 19 studenten
BEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER Datum: 7 mei Onderwerp: Recente ontwikkelingen binnen de NAVO Sprekers: vertegenwoordigers van de Internationale Staf en medewerkers van de permanente vertegenwoordigingen bij de NAVO van Nederland, andere NAVO-lidstaten en de partnerlanden In samenwerking met: NATO’s Public Diplomacy Division Locatie: Brussel Deelnemers: 6 journalisten: Jan van Benthem (Nederlands
Na een algemene introductie over de werkwijze van de ambassade, kwamen de (weinige) punten aan de orde waarop de Verenigde Staten en Nederland met elkaar van mening verschillen, zoals handelsbeleid, Afghanistan en klimaatverandering. Ook werd gesproken over de geografische verschuiving in de diplomatie (van de G8 naar de G20).
Dagblad), Hans de Bruijn (GPD), Ernest Claassen (NOS), Theo Koelé (De Volkskrant), Eppo König (NRC Handelsblad) en Jan Kooy (ANP). Namens de Atlantische Commissie: Bram Boxhoorn (directeur)
ONDERWIJSSEMINAR Datum: 27 april Onderwerp: Water en veiligheid Sprekers: René Genee (Groningen Seaports), Jankees Trimpe Burger (directeur Kustwacht Nederland), Bart Parmet (directeur Deltaprogramma), Henk Donkers (Radboud Universiteit Nijmegen), Margreet Zwarteveen (Universiteit Wageningen) Moderator: Hans Luyendijk (voorzitter Atlantische Onderwijscommissie) In samenwerking met: Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, Hogeschool Windesheim Locatie: Abe Lenstra Stadion, Heerenveen Deelnemers: 65 (docenten aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer uit het voorgezet onderwijs; docenten en studenten aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer aan lerarenopleidingen; overige geïnteresseerden)
Zes journalisten bezochten op 7 mei het NAVO-hoofdkwartier. Zij kregen briefings over, onder andere, het nieuwe Strategisch Concept, de huidige operaties van de NAVO, en de NAVORusland relatie. Ook hadden zij een ontmoeting met de Plaatsvervangend Permanent Vertegenwoordiger en de Permanent Militair Vertegenwoordiger van Nederland.
ATA COUNCIL MEETING Datum: 10-11 mei Locatie: Brussel Deelnemer: Bram Boxhoorn (directeur Atlantische Commissie)
‘4 APRIL LEZING’ Datum: 21 mei Onderwerp: Het nieuwe Strategisch Concept van de NAVO Spreker: Jeroen van der Veer (vice-voorzitter Group of Experts, Strategic Concept, NAVO)
15
Moderator: Locatie: Deelnemers:
Piet Bukman (voorzitter Atlantische Commissie) Sociëteit De Witte, Den Haag 130 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden)
kregen zij door discussieleider Leonard Ornstein de vraag voorgelegd hoeveel geld zij op dit terrein willen bezuinigen of investeren. Op deze laatste vraag liepen de bedragen uiteen van 2 miljard bezuinigen (SP) tot 120 miljoen extra (VVD). Ten slotte kwamen de voorgenomen aanschaf van de JSF en de missie in Afghanistan ter sprake.
BIJEENKOMST JONGE ATLANTICI Datum: 8 juni Onderwerp: Internationale veiligheid en klimaatverandering Spreker: Dennis McGinn (Vice-Admiraal b.d.; CEO, Remote Reality Corp.) In samenwerking met: Stichting JASON Locatie: Amerikaanse Ambassade, Den Haag Deelnemers: 20 studenten en recent afgestudeerden
Oud Shell-topman Jeroen van der Veer (vice-voorzitter van de Groep van Experts die de secretaris-generaal van de NAVO adviseerde over het Strategisch Concept) ging tijdens deze bijeenkomst nader in op het op 17 mei verschenen rapport, getiteld NATO 2020: Assured Security; Dynamic Engagement. Het vorige Strategisch Concept dateerde uit 1999 en was dus hard aan herziening toe. Van der Veer definieerde de NAVO als een regionale organisatie die ver weg kán opereren. In het rapport wordt voorgesteld duidelijke criteria aan te leggen voor
Jonge Atlantici organiseerde in samenwerking met Stichting JASON op 8 juni een lezing met de Amerikaanse viceadmiraal b.d. Dennis McGinn als spreker. In zijn betoog ging McGinn in op klimaatverandering, de energieveiligheid van de Verenigde Staten en mondiale veiligheid. Volgens McGinn is nu het juiste moment voor verandering. We kunnen de transitie naar andere energievormen bevorderen door middel van een combinatie van de vrije markt en overheidssteun. Hij stelde voor ondernemers aan te moedigen uitvindingen te doen die energie-efficiëntie bevorderen.
out-of-area-operaties. Andere onderwerpen die tijdens de bijeenkomst aan de orde kwamen, waren onder andere de relatie met Rusland, de samenwerking met andere organisaties (met name de EU en de VN), en de noodzaak van public support om de NAVO tot een effectief instrument te maken.
DEBAT Datum: Onderwerp: Sprekers:
Moderator: In samenwerking met: Locatie: Deelnemers:
3 juni Nederlandse defensie en de Tweede Kamerverkiezingen Hans van Baalen (VVD), Simon van Driel (PvdA), Wassila Hachchi (D66), Henk Jan Ormel (CDA), Arjan Vliegenthart (SP) Leonard Ornstein (VPRO, Buitenhof)
BIJEENKOMST JONGE ATLANTICI Datum: 22 juni Onderwerp: Armoede, instabiliteit en radicalisering in Somalië Sprekers: Mark Schenkel (Afrikaredacteur NRC Handelsblad) en Suad Farah (communicatieadviseur Stichting Hirda) Moderator: Kees Kouwenhoven (bestuurslid Jonge Atlantici) In samenwerking met: SIB Leiden Locatie: Plexus Studentencentrum, Leiden Deelnemers: 20 studenten en recent afgestudeerden
Koninklijke Vereniging ter Beoefening van de Krijgswetenschap (KVBK) Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag 140 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden)
De aanwezigheid van Somalische piraten in de Golf van Aden en in de Indische Oceaan staat volop in de schijnwerpers. Tijdens deze bijeenkomst lag de focus echter niet ‘op zee,’ maar juist ‘aan land’. Het doel was om het begrip te vergroten van een conflict dat al 20 jaar speelt, en waarvan piraterij een directe exponent lijkt te zijn. Mark Schenkel gaf in zijn presentatie een helder en analytisch overzicht van de geschiedenis, achtergronden en mogelijke oplossingen voor de
Aan de vooravond van de Tweede Kamerverkiezingen van 9 juni organiseerden de Atlantische Commissie en de KVBK een defensiedebat. Europarlementariër Hans van Baalen (VVD), Eerste Kamerlid Arjan Vliegenthart (SP), Eerste Kamerlid Simon van Driel (PvdA), kandidaat-Tweede Kamerlid Wassila Hachchi (D66) en Tweede Kamerlid Henk Jan Ormel (CDA) konden hun partijstandpunten over defensie toelichten. Tevens
16
situatie in Somalië. Suad Farah ging in op de sociaaleconomische problemen waar het land mee te kampen heeft. Zowel Schenkel als Farah benadrukte dat het moeilijk is om het conflict in Somalië op te lossen. Daar komt bij dat de piraterij het buitenland en internationale hulporganisaties ervan weerhoudt om het land te hulp te schieten. Aangezien de oplossing van de piraterij eerst een oplossing aan wal vereist, is deze cirkel moeilijk te doorbreken.
In samenwerking met: Locatie: Deelnemers:
NATO’s Public Diplomacy Division Brussel 23 studenten en pas-afgestudeerden
Op 25 juni organiseerde Jonge Atlantici een studiebezoek aan het NAVO-hoofdkwartier in Brussel. Tijdens de briefings werd ingegaan op de uitdagingen waarmee het trans-Atlantische e bondgenootschap in de 21 eeuw (mogelijk) zal worden geconfronteerd. In dit verband werd tevens aandacht besteed aan het advies van de expertgroep onder leiding van Madeleine Albright en Jeroen van der Veer en het nieuwe Strategisch Concept van de NAVO dat in het najaar van 2010 in Lissabon zou worden gepresenteerd.
PUBLIEKSBIJEENKOMST Datum: 23 juni Onderwerp: ‘10 Reasons Why India will not become a superpower’ Spreker: Ramachandra Guha (historicus en schrijver) Moderator: Roel van der Veen (wetenschappelijk raadsadviseur, Ministerie van Buitenlandse Zaken) In samenwerking met: Nyenrode Business Universiteit en Instituut Clingendael Locatie: Ministerie van Buitenlandse Zaken, Den Haag Deelnemers: 120 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegen-
VOORBEREIDINGSBIJEENKOMST DOCENTENREIS NEW YORK Datum: Onderwerp: Sprekers: Locatie: Deelnemers:
woordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden)
14 september De stad New York o.a. Irina van Aalst (onderzoeker en docent Stadsgeografie, Universiteit Utrecht) Zalencentrum Vredenburg 19, Utrecht 20 docenten aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer die deelnemen aan de studiereis
De deelnemers aan de docentenreis naar New York kregen tijdens de voorbereidingsbijeenkomst op 14 september naast praktische informatie ook lezingen over de NederlandsAmerikaanse betrekkingen en over de geografie van New York.
Volgens de gerenommeerde Indiase historicus Ramachandra Guha zijn er tien redenen waarom India ondanks zijn enorme economische groei geen supermacht zal worden. Hierbij richt hij zich voornamelijk op de interne problemen van het “unieke politieke experiment” India, dat volgens hem niet gemaakt was om als natie te overleven. Dat een prominentere rol voor India niet geheel te voorkomen is, werd ook duidelijk. Guha pleitte voor Indiase betrokkenheid in de internationale gemeenschap en zelfs voor een permanente zetel in de VN-Veiligheidsraad. India heeft zijns inziens ook een verantwoordelijkheid in de wereld om verantwoord om te gaan met economische groei en grondstoffen.
PUBLIEKSBIJEENKOMST Datum: 16 september Onderwerp: ‘US Mid-term Elections: Issues, Prospects, Impact’ Spreker: Darrell M. West (Brookings Institution) Moderator: Ruth Oldenziel (Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences) Locatie: De Bazel, Amsterdam Deelnemers: 40 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden)
BEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER Datum: 25 juni Onderwerp: Recente ontwikkelingen binnen de NAVO Sprekers: vertegenwoordigers van de Internationale Staf en medewerkers van de permanente vertegenwoordigingen bij de NAVO van Nederland, andere NAVO-lidstaten en de partnerlanden
De Amerikaanse politicoloog en auteur Darrell West sprak op 16 september over de aanstaande Congresverkiezingen in de Verenigde Staten, en de moeilijkheden waar president Obama
17
mee te kampen heeft. De onvrede over de slechte economische situatie vertaalt zich in een verschuiving naar rechts, betoogde West. Een duidelijk voorbeeld hiervan is de opkomst van de extreem-conservatieve Tea Party-beweging. De Democraten lijken hun meerderheid in het Huis van Afgevaardigden te verliezen, en ook in de Senaat zullen ze waarschijnlijk zetels verliezen. Na zijn inleiding werd West geïnterviewd door Ruth Oldenziel over onder andere de stijl van leidinggeven en campagnevoeren van Obama, en het buitenlands beleid.
ORATIE Datum: Onderwerp: Spreker:
Locatie: Deelnemers:
Moderator: Locatie: Deelnemers:
Sebastian Reyn (ministerie van Defensie en auteur van Allies or Aliens? en Atlantis Lost) Sociëteit De Witte, Den Haag 60 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden)
Stanley Sloan legde tijdens zijn lunchlezing allereerst uit waarom volgens hem de trans-Atlantische band ondanks vele moeilijkheden altijd stand heeft gehouden en de NAVO nog niet aan relevantie heeft ingeboet. Ten eerste is het bondgenootschap gebaseerd op een aantal gemeenschappelijke waarden en normen (democratie, vrijheid van het individu en de rechtsstaat). Hierdoor hebben de landen een natuurlijke neiging om samen te werken. Een tweede (praktische) reden is dat samenwerken met andere landen makkelijker is, omdat men elkaars capaciteiten en expertise kan gebruiken. Ook een land als de VS, met veel eigen middelen, hecht grote waarde aan samenwerking met andere landen, omdat het legitimiteit verschaft aan zijn handelen. Tenslotte bestaat de NAVO nog altijd omdat er simpelweg geen beter alternatief bestaat. Sloan dacht niet dat het nieuwe Strategisch Concept van de NAVO een revolutionair document zou worden. Hij verwachtte dat een aantal reeds algemeen aanvaarde normen gecodificeerd zou worden en dat er dus sprake zou zijn van een bevestiging van de status quo.
17 september ‘Vrede als nevendoel. Amerika, Europa en het Midden-Oosten Vredesproces’ Marianne van Leeuwen (Bijzonder Hoogleraar Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen, Universiteit van Amsterdam) Aula, Universiteit van Amsterdam begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, studenten en overige belangstellenden
In de aula van de Universiteit van Amsterdam hield Marianne van Leeuwen op 17 september haar oratie, getiteld ‘Vrede als nevendoel. Amerika, Europa en het Midden-Oosten Vredesproces’. Hiermee aanvaardde zij het bijzonder hoogleraarschap Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen, op de leerstoel die vanwege de Atlantische Commissie is ingesteld. De vier stellingen die zij in haar rede verdedigde waren: 1) Het Arabisch-Israëlische conflict is ontstaan als onbedoeld neveneffect van Britse militaire en koloniale belangenbehartiging. 2) Vreedzame beëindiging van bovengenoemd conflict is voor de Verenigde Staten en Groot-Brittannië in de jaren vijftig een nevendoel geweest. Belangrijker voor hen was de indamming van Sovjet-Russische expansiedrift. 3) In de jaren zeventig hebben landen van de Europese Gemeenschap geprobeerd diplomatiek bij te dragen aan een oplossing van het conflict. Hun hoofddoel was het vormgeven aan een gemeenschappelijk buitenlands beleid. 4) Regionale betrokkenen zijn dikwijls meer geïnteresseerd geweest in het onderhandelingsproces dan in het behalen van resultaten.
STUDIEREIS AOC Datum: 13-20 oktober Onderwerp: Nederlands-Amerikaanse betrekkingen – verleden, heden, toekomst Sprekers: diverse Locatie: New York Deelnemers: 20 leraren geschiedenis, maatschappijleer, aardrijkskunde uit het voortgezet onderwijs Tijdens de studiereis lag de nadruk op het ontdekken van het Nederlandse verleden én heden in New York. Er werd aandacht besteed aan maatschappelijke problemen die in zowel de Verenigde Staten als Nederland spelen en er werd geprobeerd het Amerikaanse schoolsysteem in kaart te brengen. Natuurlijk bezochten de deelnemers ook een aantal culturele trekpleisters.
LUNCHBIJEENKOMST Datum: 24 september Onderwerp: ‘A New Transatlantic Bargain’ Spreker: Stanley R. Sloan (Director, Atlantic Community Initiative; Visiting Scholar, Rohatyn Center for International Affairs, Middlebury College)
18
LUNCHBIJEENKOMST Datum: 22 oktober Onderwerp: ‘NATO’s Lisbon Summit and the New Strategic Concept’ Sprekers: Jamie Shea (Director of Policy Planning, Private Office of the Secretary-General, NATO) en Julian Lindley-French (Eisenhower hoogleraar Defensiestrategie, Nederlandse Defensie Academie, Breda; bijzonder hoogleraar Strategische Studies, Universiteit Leiden) Moderator: Bram Boxhoorn (directeur Atlantische Commissie) Locatie: Sociëteit de Witte, Den Haag Deelnemers: 110 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden)
Doel van de reis was journalisten in staat te stellen een oordeel te vormen over een aantal dominante thema’s (zoals immigratie, Tea Party, Obama’s Green Policy) in de aanloop tot de Congresverkiezingen. Daartoe werd een studieprogramma georganiseerd in de staten Arizona en Texas. De studiereis resulteerde in een flink aantal journalistieke producten (krantenartikelen, commentaren en interviews).
BEZOEK NAVO-HOOFDKWARTIER Datum: 5 november Onderwerp: Recente ontwikkelingen binnen de NAVO Sprekers: vertegenwoordigers van de Internationale Staf en medewerkers van de permanente vertegenwoordigingen bij de NAVO van Nederland, andere NAVO-lidstaten en de partnerlanden In samenwerking met: NATO’s Public Diplomacy Division Locatie: Brussel Deelnemers: 10 journalisten: Dirk-Jan van Baar (HP/De Tijd),
Jamie Shea schetste tijdens de lunchbijeenkomst allereerst de vier pijlers waarop de NAVO-top in Lissabon rust: de publicatie van een nieuw Strategisch Concept, het hervormen van de organisatie, de operatie in Afghanistan en een nieuwe verstandhouding met Rusland. Met betrekking tot het nieuwe Strategisch Concept noemde Shea drie belangrijke thema’s: wat houden afschrikking en verdediging nu precies in? Hoe kan de NAVO een goede crisisbeheersingsorganisatie zijn? En hoe kan het Bondgenootschap het beste samenwerken met partners wereldwijd? Julian Lindley-French was het in grote lijnen eens met Shea’s zienswijze op het Strategisch Concept. Hij waarschuwde echter dat de NAVO van alles kan willen, maar dat de lidstaten de plannen ook moeten uitvoeren. Daarnaast moet het Strategisch Concept het gat tussen “strategy, affordability, synergy and capability” sluiten. De uitdaging is meer te doen met minder geld.
Hans de Bruijn (GPD), Freek Ewals (BNR Nieuwsradio), Peper Hofstede (RTL Nieuws), Huub Jaspers (VPRO/VARA), John Maes (Sp!ts), Laurens Scholten (ANP), Addie Schulte (Het Parool), Thomas Spekschoor (NOS), John M. Tyler (Radio Nederland Wereldomroep); namens de Atlantische Commissie: Bram Boxhoorn (directeur) Tien journalisten bezochten op 5 november het NAVOhoofdkwartier. Zij kregen briefings over onder andere raketverdediging, het nieuwe Strategisch Concept, en de NAVO-Rusland relatie. Ook hadden zij een ontmoeting met de Permanent Vertegenwoordiger en de Plaatsvervangend Permanent Militair Vertegenwoordiger van Nederland.
LUNCHBIJEENKOMST Datum: 8 november Onderwerp: Nederlandse Defensiebeleid (‘Between the Polder and a Hard Place? The Netherlands and Defence Planning Challenges for Smaller European Countries’) Sprekers: Julian Lindley-French (Eisenhower hoogleraar Defensiestrategie, Nederlandse Defensie Academie, Breda; bijzonder hoogleraar Strategische Studies, Universiteit Leiden), Anne Tjepkema (Associate Professor, Nederlandse Defensie Academie, Breda) en Adrian Johnson (Royal United Services Institute)
STUDIEREIS VERENIGDE STATEN Datum: 24-31 oktober Onderwerp: Amerikaanse Congresverkiezingen Sprekers: diverse Locaties: Phoenix, Dallas en Washington Deelnemers: 8 buitenlandredacteuren van Nederlandse media: Paul Brill (De Volkskrant), Pieter Klein (RTL), Tom Kleijn (Nieuwsuur), Eppo König (NRC Handelsblad), Anja Legemaat (Radio 1 Journaal), Ruth Oldenziel (politiek commentator), Leonard Ornstein (Buitenhof, VPRO), Eric Vrijsen (Elsevier); namens de Atlantische Commissie: Bram Boxhoorn (directeur)
19
Moderator: Locatie: Deelnemers:
Kees Homan (Instituut Clingendael) Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag 100 (begunstigers, Nederlandse en buitenlandse universitair docenten, journalisten, leden van het corps diplomatique, politici, vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Defensie, studenten en overige belangstellenden)
Tijdens het middaggedeelte kwamen drie sprekers aan het woord. Marianne van Leeuwen sprak over de relatie tussen Europa en Amerika, en vroeg zich daarbij af of de betrekkingen aan het bekoelen zijn. Max Valstar, die meewerkte aan het NATO 2020 Project van de Group of Experts bij de NAVO, ging tijdens zijn presentatie onder meer in op de vraag waarom een nieuw Strategisch Concept nodig is, en wat dit in een notendop inhoudt. Sabine Mengelberg, ten slotte, ging met name in op de vraag waar, wanneer, met wie en hoe het bondgenootschap moet optreden in de wereld.
Aanleiding voor deze lunchbijeenkomst over het Nederlands defensiebeleid was het verschijnen van het rapport Between the Polder and a Hard Place? The Netherlands and Defence Planning Challenges for Smaller European Countries van het Britse Royal United Services Institute. De beide auteurs lichtten het rapport toe. De belangrijkste conclusie was volgens hen dat de Nederlandse defensiestrategie en het defensiebeleid niet langer gekoppeld zijn. Na twintig jaar bezuinigen is de Nederlandse krijgsmacht niet meer in staat zijn veiligheids- en defensietaken effectief uit te voeren. Verdere bezuinigingen maken volgens de auteurs van de Nederlandse krijgsmacht een onbetrouwbare bondgenoot in de NAVO en de EU.
BEZOEK JONGE ATLANTICI AAN DUITSE AMBASSADE Datum: 23 november Onderwerp: Rol van Duitsland in de NAVO Sprekers: Konrad Arz von Straußenburg (plv. ambassadeur en hoofd Politieke Afdeling); Constantin Zelenty (afdelingen Politiek, Pers en Protocol) Locatie: Duitse ambassade, Den Haag Deelnemers: 6 studenten en pas-afgestudeerden Een groep Jonge Atlantici bezocht op 23 november de Duitse ambassade in Den Haag. Konrad Arz von Straußenburg en Constantin Zelenty spraken met hen over de belangrijkste recente ontwikkelingen in Duitsland, met de nadruk op de rol van Duitsland in het trans-Atlantisch bondgenootschap.
ONDERWIJSSEMINAR Datum: 18 november Onderwerp: ‘De NAVO-top in Lissabon: Een strategische heroriëntatie van de NAVO?’ Sprekers: Marianne van Leeuwen (bijzonder hoogleraar Moderne Trans-Atlantische Betrekkingen, Universiteit van Amsterdam); Max Valstar (ministerie van Buitenlandse Zaken, Den Haag); Sabine Mengelberg (Nederlandse Defensie Academie, Breda) Moderators: Wouter van Straten (NLDA – ochtend) en Hans Luyendijk (voorzitter Atlantische Onderwijscommissie – middag) In samenwerking met: Hogescholen Avans en Fontys, NLDA Locatie: NLDA, Breda Deelnemers: 175 (docenten aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer uit het voorgezet onderwijs; docenten en studenten aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer aan lerarenopleidingen; overige geïnteresseerden)
BIJEENKOMST JONGE ATLANTICI Datum: 2 december Onderwerp: De rol van media in gevechtsoperaties en oorlogen Sprekers: Niels Roelen (auteur Soldaat in Uruzgan) en Joeri Boom (redacteur, De Groene Amsterdammer; auteur van Als een Nacht met Duizend Sterren) Moderators: Raymond van Engelen en Arno Hamar de la Brethonière (stagiairs Atlantische Commissie Locatie: Crea Theater, Amsterdam Deelnemers: 30 studenten en young professionals Het belangrijkste gespreksonderwerp van de avond was de berichtgeving in de Nederlandse media over de oorlog in Afghanistan. De media fungeert als belangrijke schakel tussen het ‘volk’ en de krijgsmacht, aldus Joeri Boom. Het is daarbij van groot belang dat de media een waarheidsgetrouw en onafhankelijk beeld geven over de situatie in Afghanistan aan de Nederlandse burger. Veel (Nederlandse) journalisten vergeten dat zij onafhankelijk nieuws moeten brengen en denken in plaats daarvan vaak aan de kijk- of verkoopcijfers, aldus Boom. Niels Roelen vertelde dat militairen juist behoefte
Het ochtendgedeelte van dit goedbezochte seminar bestond uit een rollenspel. Vier delegaties van de organiserende onderwijsinstellingen vertegenwoordigden vier belangengroepen. Studenten hielden een betoog om de standpunten over de NAVO van respectievelijk de politiek, het bedrijfsleven, de krijgsmacht en non-gouvernementele organisaties (NGO’s) te onderbouwen. Een jury wees uiteindelijk een winnaar aan.
20
hebben aan goede journalisten die volledig verslag doen van wat er gebeurt. Hij vond ook dat journalisten onafhankelijk naar oorlogsgebieden moeten gaan, ook al is dat soms gevaarlijk. Beide sprekers waren het erover eens dat de Nederlandse burger het recht heeft om te weten wat er precies gebeurt in oorlogen waarbij het Nederlandse leger betrokken is.
veiligheidspolitiek. De volledige inhoud (in pdf) van het meest recente nummer is beschikbaar op de website van de Atlantische Commissie. Op de website staat ook een archief met artikelen die zijn verschenen van 1998 t/m 2010. In AP 1 stond een katern over het verdrag van Lissabon centraal, met daarin de (groeiende) rol van de EU op het wereldtoneel. Een interview met een Nederlandse commandeur schetste een beeld van die grotere rol naar aanleiding van de antipiraterijmissie van de EU nabij Somalië. Daarnaast werd de balans opgemaakt van het eerste jaar van de Amerikaanse president Obama. Ten slotte was er aandacht voor de klimaattop in Kopenhagen en de implicaties daarvan voor mondiale veiligheid.
MASTERCLASS JONGE ATLANTICI Datum: 22 december Onderwerp: Masterclass Diplomatie Cursusleider: Kees Homan (Instituut Clingendael) In samenwerking met: Instituut Clingendael Locatie: Instituut Clingendael Deelnemers: 17 leden van Jonge Atlantici
AP 2 was grotendeels Engelstalig. Giles Scott-Smith opende met een artikel over de onderzoekscommissies voor ‘Irak’ in Engeland en Nederland. Een medewerker van een internationale organisatie in Oost-Afrika schreef over ‘failed state’ Somalië. Een Turkse onderzoeksjournalist gaf een reactie op een artikel over Turkije in AP 8 van 2009. Een onderzoeker van Clingendael analyseerde China’s ‘nieuwe assertiviteit’, bijvoorbeeld uitgedrukt in de Chinese houding tijdens de klimaattop in Kopenhagen en de blijvend ondergewaardeerde munteenheid.
Op 22 december organiseerde Jonge Atlantici voor haar leden een masterclass diplomatie in samenwerking met Instituut Clingendael. De masterclass had de vorm van een simulatie, met als thema een conflict in het fictieve Afrikaanse land Marijnen. In de begeleidende tekst die de deelnemers van tevoren hadden gekregen, werd de situatie in Europa en in Marijnen naar aanleiding van dit conflict uiteengezet, evenals de gevolgen voor de internationale betrekkingen. De belangrijkste vraag was of Nederland moest deelnemen aan een door de Europese Unie geleide interventie.
Sebastian Reyn, werkzaam op het ministerie van Defensie, opende het katern van AP 3 over het project ‘Verkenningen’. In dat katern gaven tevens verscheidene Kamerleden hun reactie op het eindrapport van het project. Een onderzoeker van HCSS gaf een analyse van zeldzame aardmetalen als strategisch instrument. Een promovenda van de UvA analyseerde de kosten en baten van trans-Atlantische informatie-uitwisseling in het kader van de ‘gegevensoorlog’ tegen terrorisme. Tot slot was er een column over de noodzaak van de NAVO.
5-2 PUBLICATIES De Atlantische Commissie geeft diverse publicaties uit. Naast het tijdschrift Atlantisch Perspectief zijn dit conferentieverslagen, onderwijspublicaties en boeken. Ook verschijnen met regelmaat studierapporten die op initiatief van de Atlantische Commissie worden uitgebracht door daartoe ingestelde werkgroepen. Publicaties zijn bij uitstek geschikt om belangstelling te wekken voor, en de discussie te bevorderen over internationale betrekkingen en trans-Atlantische veiligheidsvraagstukken. Daarbij tracht de Atlantische Commissie ook recente, nog onderbelichte onderwerpen onder de aandacht van een breder publiek te brengen.
In AP 4 gaf een hoogleraar van de Simon Fraser University in Canada zijn mening over het belang van de NAVO als middel voor Canada om nationale belangen te verdedigen. Een universitair docent van de VU analyseerde de geopolitieke situatie van Nagorno-Karabach. Een medewerker van de DGAP liet zijn licht schijnen over de houding van de Amerikaanse regering ten opzichte van nucleaire non-proliferatie, na de NPT Review Conference. Kees Homan (Clingendael) gaf een analyse van ‘Obama’s pragmatisch realisme’, aan de hand van drie belangrijke strategische documenten die in de eerste helft van 2010 werden gepubliceerd. Ten slotte schreef een andere onderzoeker van Clingendael over de nieuwe Russische militaire doctrine.
Tijdschrift ATLANTISCH PERSPECTIEF Atlantisch Perspectief (AP) is het tijdschrift van de Atlantische Commissie. Het blad verschijnt acht maal per jaar en bevat opinieartikelen, analyses en columns over (actuele) ontwikkelingen op het gebied van de internationale betrekkingen en
AP 5 opende met een vooruitblik op de Britse defensieherijking onder de liberaal-conservatieve coalitieregering. Een docent van de UvA analyseerde de recente politieke
21
Niet alleen abonnees en begunstigers ontvangen Atlantisch Perspectief. Ook (onder meer) de leden van de Vaste Commissies van Buitenlandse Zaken, Defensie en Europese Zaken van de Eerste en Tweede Kamer, en de Nederlandse ambassades in alle landen van de OVSE krijgen het tijdschrift. Engelstalige edities worden verspreid onder de internationale relaties van de Commissie, waaronder de ambassades van de OVSE-landen in Den Haag, en onder internationale organisaties en denktanks in Noord-Amerika, Europa en Rusland.
ontwikkelingen in de vier ‘Visegrad’-landen. Twee artikelen reageerden op het project ‘Verkenningen’: een hoogleraar van het Swedish National Defence College plaatste het project in een internationale context en twee medewerkers van IKV Pax Christi lieten hun licht schijnen over de rol van NGO’s in het kader van de ‘Verkenningen’. Ten slotte schreef Niels Roelen een column over de verhouding tussen politiek en krijgsmacht. Dick Zandee betoogde in AP 6 dat Europa verder moet integreren op het gebied van defensie. Jochen Stöger en Oliver Rolofs schreven over de Bundeswehr en gaven een historische context voor de aanstaande hervormingen onder minister zu Guttenberg. Een analist van de NCTb gaf een overzicht van de ontwikkelingen in Jemen, waar Al-Qaida succesvol lijkt te hergroeperen. Medewerkers van de TU Eindhoven en Clingendael analyseerden de ‘dubbele paradox’ van de Iraanse energiesector: ondanks de grote voorraden moet Iran toch olie importeren. Kernenergie kan dat probleem verminderen, maar levert internationale spanningen op. Frans Verhagen schreef een column over integratie en de lessen die beide zijdes van de Atlantische Oceaan van elkaar kunnen leren. Een medewerkster van de NAVO sloot af met een column over de sterke positie van de NAVO als ‘merk’, hoewel er een noodzaak is om een duidelijk verhaal te geven over waarom de NAVO van belang is.
Verschenen: Oplage:
8x 1.300 ex.
JAARVERSLAG ATLANTISCHE COMMISSIE 2009 Verschenen: Oplage:
juni 2010 1.100 ex.
5-3 OPINIEPEILING Evenals voorgaande jaren voerde onderzoeksbureau TNS/NIPO op verzoek van de Atlantische Commissie in 2010 een opinieonderzoek uit over de NAVO. Uit de enquête bleek dat de steun voor de NAVO in Nederland onverminderd groot is.
AP 7 (volledig Engelstalig) stond voor een groot deel in het teken van de Amerikaanse Congresverkiezingen. Drie auteurs schreven over de verkiezingen en de gevolgen daarvan voor de trans-Atlantische betrekkingen. Daarnaast gaf Beatrice de Graaf een analyse van (de discussie en beeldvorming over) de Nederlandse missie in Uruzgan. Twee stagiairs van de Atlantische Commissie schreven een overzichtsartikel over bezuinigingen op het defensieapparaat in verscheidene NAVOlanden.
De voornaamste resultaten van de peiling waren: · Een zeer ruime meerderheid van de Nederlanders (80%) vond het lidmaatschap van de NAVO belangrijk voor de veiligheid van Nederland. · Een ruime meerderheid (72%) was van mening dat de NAVO een positieve bijdrage levert aan de relatie tussen de Verenigde Staten en Nederland. Dit percentage steeg licht ten opzichte van voorgaande jaren.
Evenals het vorige nummer was AP 8 een Engelstalige special. Ditmaal stond de NAVO-top in Lissabon centraal. Drie deskundigen uit verschillende landen gaven hun visie op het nieuwe Strategisch Concept en de komende uitdagingen voor de NAVO. Twee artikelen over counterinsurgency sloten AP 8 en daarmee 2010 af.
· Een meerderheid (55%) was door het presidentschap van Barack Obama positiever gaan denken over de NAVO. In vergelijking met het onderzoek van een jaar geleden was dat een daling van 10 procentpunten. Opvallend was het hoge percentage (37%) ‘weet niet/geen mening’ op deze vraag.
Atlantisch Perspectief bevat altijd een Atlantisch Nieuwsoverzicht, waarin actuele ontwikkelingen in de trans-Atlantische betrekkingen, de Europese veiligheid en het Nederlands buitenlands beleid beknopt aan de orde komen. In de rubriek Achteraf verschijnen verslagen van bijeenkomsten van de Atlantische Commissie, en in de boekenrubriek worden recente boeken over internationale betrekkingen besproken, hetzij uitgebreid, dan wel als signalement.
· 38% van de ondervraagden sprak zich uit voor een trainingsmissie naar Afghanistan. 54% sprak zich tegen een trainingsmissie uit.
22
· Een meerderheid (61%) van de ondervraagden vond de NAVO het meest geloofwaardig op het gebied van defensie. 15% vond de EU het meest geloofwaardig op defensiegebied.
Publicaties Recensies in de boekenrubriek ‘Internationale Betrekkingen’, Geschiedenis M agazine, nr. 4 (juni 2010), jrg. 45, pp. 56-57.
Het onderzoek vond plaats in december 2010 en werd uitgevoerd onder 1.166 volwassenen die een representatieve afspiegeling zijn van de Nederlandse bevolking.
‘De val van het kabinet-Balkenende IV: het einde aan een Atlantische reflex?’, in Internationale Spectator, jrg. 64, 6 (juni 2010), pp. 324-327.
5-4
Recensies in de boekenrubriek ‘Internationale Betrekkingen’, Geschiedenis M agazine, nr. 8 (november-december 2010), jrg. 45, pp. 60-61.
LEZINGEN EN PUBLICATIES DIRECTEUR Lezingen / interviews LEZING Datum: Bijeenkomst:
Locatie: Deelnemers:
15 februari College tijdens cursus voor buitenlandse diplomaten NAVO (‘NATO’s Search for Strategic Consensus’) Instituut Clingendael, Den Haag ca. 30 (Midden-) Europese diplomaten
LEZING Datum: Bijeenkomst: Onderwerp: Locatie: Deelnemers:
29 maart Masterclass Het nieuwe Strategisch Concept van de NAVO Hogeschool Rotterdam (lerarenopleiding) ca. 25 studenten
Onderwerp:
INTERVIEW Datum: Onderwerp: Persorgaan:
LEZING Datum: Bijeenkomst: Onderwerp: Locatie: Deelnemers: INTERVIEW Datum: Onderwerp: Persorgaan:
9 april Italië en Berlusconi Special Broadcasting Service Australia (Nederlandstalig)
18-19 mei Workshop NAVO Strategisch Concept Universiteit van Lissabon ca. 50 universitair docenten
21 december Uitslag NIPO-enquête in opdracht van de Atlantische Commissie BNR Nieuwsradio
23
bedragen x 1.000 BATEN Ministerie van Buitenlandse Zaken/Defensie Overige inkomsten
485 124
Totaal
609
LASTEN Platform- en netwerkactiviteiten Onderwijs Openbare bijeenkomsten Media Overige activiteiten
148 127 115 190 9
Totaal
589
RESULTAAT 2010
6
20
STA AT VAN BATEN EN LA STEN
24
7-1
NOS-Journaal NRC Handelsblad Het Parool Provinciale Zeeuwse Courant Radio 1 Journaal Radio Nederland Wereldomroep RTL Nieuws Sp!ts De Twentsche Courant Tubantia De Volkskrant
WEBSITE Op de website van de Atlantische Commissie (www.atlcom.nl of www.atlantischecommissie.nl) staat informatie over de organisatie, doelstellingen en activiteiten van de Atlantische Commissie, de Atlantische Onderwijscommissie en Jonge Atlantici. Veel publicaties kunnen online worden ingezien, en scholieren kunnen werken met de verschillende websheets. Via de site kunnen geïnteresseerden zich ook aanmelden voor bijeenkomsten van de Atlantische Commissie. Verzoeken om informatie en het bestellen van publicaties is mogelijk via het e-mailadres van de Commissie
[email protected]. In 2010 had de site 12.795 bezoekers.
7-3 DOCUMENTATIE Op het kantoor van de Atlantische Commissie kunnen literatuur, tijdschriften en een knipselarchief op het gebied van internationale (veiligheids-)vraagstukken worden geraadpleegd. Informatieverzoeken kunnen ook schriftelijk, telefonisch of per e-mail worden gedaan. Publicaties van de Atlantische Commissie kunnen bij het Bureau worden besteld (of afgehaald op de Bezuidenhoutseweg 237a-239a, Den Haag).
7-2 DE ATLANTISCHE COMMISSIE IN DE MEDIA In onder meer de volgende dag-, week- en maandbladen, en op radio en televisie, werd in 2010 aandacht besteed aan (activiteiten van) de Atlantische Commissie:
7
DIVERSEN 7-4
ANP Argos BN de Stem BNR Nieuwsradio Brabants Dagblad Buitenhof Dagblad van het Noorden Defensiekrant Eindhovens Dagblad Elsevier Het Financieele Dagblad Folia Friesch Dagblad Geassocieerde Pers Diensten HP/De Tijd Internationale Spectator Limburgs Dagblad Nederlands Dagblad Nederlandse Staatscourant Nieuwsuur
ABONNEES EN BEGUNSTIGERS Een jaarabonnement op Atlantisch Perspectief (tijdschrift voor internationale betrekkingen en veiligheidspolitiek dat acht maal per jaar verschijnt) kost € 27,50; studenten en scholen betalen € 22,00 (prijzen per 01-01-11). Naast abonnees kent de Atlantische Commissie ook begunstigers. Voor minimaal € 44,50 per jaar (prijs per 01-01-11) steunen zij het werk van de Commissie. Begunstigers ontvangen alle publicaties van de Commissie gratis of tegen gereduceerd tarief. Bovendien krijgen ze uitnodigingen voor bijeenkomsten, conferenties en seminars. Voor € 24,00 per jaar (prijs per 01-01-11) kunnen jongeren studentbegunstiger van de Atlantische Commissie worden. Zij krijgen dan uitnodigingen voor bijeenkomsten van zowel Jonge Atlantici als van de Atlantische Commissie. Bovendien ontvangen zij Atlantisch Perspectief.
25
7-5
Atlantische Onderwijspapers
OVERZICHT PUBLICATIES Alle Onderwijspapers zijn uitverkocht. Op aanv raag zijn wel digitale exemplaren verkrijgbaar.
TIJDSCHRIFT
Atlantisch Perspectief Prijs: € 4,50 (los nummer); € 27,50 (jaarabonnement gewoon); € 22,00 (jaarabonnement studenten en scholen)
Vrede en veiligheid in het M idden-Oosten: Onvermogen en onmacht?, Maurits Berger, Sven Biscop, Joris Luyendijk e.a. (2006) (AOP 23)
BOEKEN/RAPPORTEN
Vietnam, Irak en de (on)macht van Amerika, Jan Donkers, Henk Hofland, Rob Kroes e.a. (2005) (AOP 22) Amerika en Europa: M ars en Venus?, Frank van Beuningen, Arnout Brouwers, Ruth Oldenziel e.a. (2004) (AOP 21)
NATO’s New Strategic Concept. M oving beyond the Status Quo? (2009) Prijs: € 7,50 (begunstigers € 5,00)
Het beeld van Rusland. Rusland in beeld, Coby van der Linde, Alexander Münninghoff e.a. (2003) (AOP 20)
Arnout Molenaar, (Dis)Organising European Security. The Iraq Controversy and Patterns in US-European Relations (2007) Prijs: € 10,00 (begunstigers € 5,00)
Websheets Gratis te downloaden en/of raadplegen via www.atlantischecommissie.nl.
Sebastian Reyn, Allies or Aliens? George W. Bush and the Transatlantic Crisis in Historical Perspective (2004, 2e druk 2007) Prijs: € 10,00 (begunstigers € 5,00)
Het Vietnamconflict vanuit Amerikaans perspectief (2009) De Kaukasus: Balkan van het Oosten? (2008) De EU en Europese veiligheid (2007) Energie en veiligheid (2007) De NAVO na de Koude Oorlog (2007)
German and American Reorientation Toward NATO (2006) Prijs: gratis Transatlantic Relations at a Crossroads: Current Challenges in US-European Relations (2003) Prijs: gratis
OVERIG Arnout Brouwers, M et vereende kracht: Europa en de oorlog tegen Amerika terrorisme (2002) Prijs: € 2,50 (begunstigers gratis)
Marianne van Leeuwen, Vrede als nevendoel. Amerika, Europa en het vredesproces in het M idden-Oosten (oratie), Vossiuspers UvA, Amsterdam (2010) Prijs: gratis
Remco van Diepen e.a., ‘Beschaafd ageren voor de NAVO’. 50 jaar Atlantische Commissie (2002) Prijs: gratis
Ronald Havenaar, Twee soorten conservatisme (oratie), Vossiuspers UvA, Amsterdam (2006) Prijs: gratis
ONDERWIJSPUBLICATIES Folder Atlantische Commissie Prijs: gratis
Lesboek Nieuw-Nederland. Een handelskolonie in de Nieuwe Wereld. Lesboek ter gelegenheid van het Hudsonjaar (2009) Prijs: € 2,25 (los exemplaar)
Diverse NAVO-publicaties Prijs: gratis
Nieuw Nederland. Een handelskolonie in de Nieuwe Wereld. Docentenhandleiding (2009) Prijs: € 5,00
26
7-6
NUMMER 3
INHOUDSOPGAVE ATLANTISCH PERSPECTIEF 2010
Katern: de toekomst van de Nederlandse krijgsmacht
·
De Verkenningen. Houvast voor de krijgsmacht van de toekomst Sebastian Reyn, Kees Turnhout et al.
·
VVD voor multifunctionele krijgsmacht. Draait bezuinigingen kabinet terug Han ten Broeke
·
ChristenUnie voor veelzijdig inzetbare krijgsmacht. Veiligheidsdreigingen uiterst divers van aard Joël Voordewind
·
CDA voor houvast en perspectief voor Defensie Raymond Knops
Jaargang 34 NUMMER 1 Eén jaar Obama: tussen droom en daad · Alexander M oens en Inu Barbee Het klimaat en mondiale veiligheid na ‘Kopenhagen’: ook oplossingen voor klimaatverandering hebben implicaties voor internationale veiligheid en bestuur · Rob Swart Katern: ‘Lissabon’ en de Europese Unie op het wereldtoneel
·
2010: en toen werd de EU een grootmacht? Sven Biscop
Zeldzame aardmetalen. Een strategisch instrument · M ichel Rademaker
·
Het verdrag van Lissabon: grotere nadruk op de militaire ambities van de EU Serge van Camp
De gegevensoorlog tegen het terrorisme. Kosten en baten van trans-Atlantische informatie-uitwisseling · M ara Wesseling
·
“Zolang er chaos is in Somalië, zijn er piraten op zee.” Een interview met commandeur Pieter Bindt David den Dunnen
Column: De NAVO is nodig. Maar is toe aan een nieuw concept – en nieuwe maatschappelijke steun · Rio Praaning Prawira Adiningrat
NUMMER 2
NUMMER 4
The Long Shadow of Iraq. The Davids and Chilcot Committees · Giles Scott-Smith
Future NATO: Guardian of National Interests. Canada and the New Strategic Concept · Alexander M oens
State Failure in Somalia. Causes of Instability and Insecurity · Jan Tijmen Ninck Blok
Nagorno-Karabakh. Embedded in Geo-politics · Françoise J. Companjen
Turkey. Before the Way to Baghdad or Baku · Iclal Akcay
The U.S. Non-proliferation and Disarmament Agenda. After the NPT Review Conference · Oliver Schmidt
China’s nieuwe assertiviteit. Meer Europese en Atlantische samenwerking is het beste antwoord · Ingrid d’Hooghe
Obama’s pragmatisch realisme. De National Security Strategy, Quadrennial Defense Review en Nuclear Posture Review geanalyseerd · Kees Homan
27
NUMMER 7
Nieuwe Russische militaire doctrine. Op basis van oude uitgangspunten · M arcel de Haas
Section: American midterm elections
Onderhandelen met de Taliban · Willem V. Smeets ·
Fulfilling the promise of change, mastering the mandate. What to consider after the 2010 midterm elections Damon S. Porter
·
Of waxed wings. Obama’s reality check after the midterm elections M att A. M ayer
·
Transatlantic relations after the U.S. midterm elections Stanley R. Sloan
NUMMER 5 ‘Rule Britannia’ te duur? De Britse defensieherijking onder de liberaal-conservatieve coalitieregering · M argriet Drent V4-top geeft Midden-Europa nieuw elan · László M arácz
The Dutch mission in Uruzgan. Political and military lessons · Beatrice de Graaf
Zullen we dan maar alles zo veel mogelijk bij het oude houden? Het ‘Eindrapport Verkenningen’ in internationaal perspectief · Jan Willem Honig
Tightening NATO’s belt. Austerity measures in defence spending · Arno Hamar de la Brethonière and Raimond van Engelen
Houvast en perspectief voor de krijgsmacht: keuzes maken · Hans Rouw en Cor Oudes
NUMMER 8
Column: My job is not to reason why but to do and die · Niels Roelen
Section: NATO Lisbon Summit. A new Strategic Concept NUMMER 6 ·
NATO’s strategy after the Lisbon summit Karl-Heinz Kamp
·
Why does NATO’s new Strategic Concept matter? Jamie Shea
·
Now comes the hard part. NATO after the Lisbon summit Leo M ichel
Europa moet, ook voor defensie · Dick Zandee De Bundeswehr. De militaire Sonderweg van de Bondsrepubliek Duitsland · Jochen Stöger en Oliver Rolofs Jemen: strijd om ‘hearts and minds’ Karima Bazi ·
Insurgency and counterinsurgency · Jonathan Riley
De dubbele paradox van de Iraanse energiesector · Hans Schippers en Lucia van Geuns
The dangerous myths and dubious promise of COIN · Douglas Porch
Column: Integratie is nooit af. Trans-Atlantische lessen voor integratie · Frans Verhagen Column: De NAVO is een sterk merk. Maar een duidelijk verhaal en beleid zijn nodig om dat zo te houden · Stefanie Babst
28
‘The Condensing of the World’. From left to right: François Heisbourg, M onika Sie (M oderator) and Ben Knapen
>
>
> Bijeenkomst over ‘De verdichting van de wereld’ op 16 februari. Van links naar rechts: François Heisbourg, Monika Sie (moderator) en Ben Knapen / M eeting on
Deelnemers aan het debat over Nederlandse defensie en de Tweede Kamerverkiezingen op 3 juni. Van links naar rechts Wassila Hachchi (D66), Hans van Baalen (VVD), Leonard Ornstein (moderator), Simon van Driel (PvdA), Henk Jan Ormel (CDA) en Arjan Vliegenthart (SP) / Participants in the debate on Dutch defence and the upcoming parliamentary elections on 3 June. From left to right: Wassila Hachchi (D66), Hans van Baalen (VVD), Leonard Ornstein (M oderator), Simon van Driel (PvdA), Henk Jan Ormel (CDA) and Arjan Vliegenthart (SP)
Activiteiten / Activities
Mohammad Tariq Ismati tijdens de bijeenkomst over de toekomst van Afghanistan op 4 februari / M ohammad Tariq Ismati at the meeting on the future of Afghanistan on 4 February
>
> Een workshop tijdens de Atlantische Onderwijsconferentie over de Middellandse Zee op 17 februari / A workshop during the Atlantic Education
on NATO on 18 November in Breda
Conference on the M editerranean on 17 February
>
> Studenten op weg naar het onderwijsseminar over de NAVO op 18 november in Breda / Students on their way to the Education Seminar
Deelnemers aan de docentenreis naar New York in oktober / Participants in the teachers’ trip to
Heerenveen op 27 april over Water en Veiligheid / Bart Parmet at the Education Seminar in
New York in October
Heerenveen on 27 April on Water and Security
Onderwijs / Education
Bart Parmet tijdens het onderwijsseminar in
>
>
> Jeroen van der Veer tijdens zijn lezing
Een lunchbijeenkomst over de NAVO-top in Lissabon en het nieuwe
Sebastian Reyn (moderator) en Stanley Sloan tijdens de
over het nieuwe Strategisch Concept van de NAVO op 21 mei / Jeroen van der Veer during his lecture on NATO’s
Strategisch Concept op 22 oktober. Van links naar rechts: Bram Boxhoorn (moderator), Jamie Shea en Julian Lindley-French / A lunch meeting on the NATO Summit in Lisbon and the new
lunchlezing over ‘A New Transatlantic Bargain’ op 24 september / Sebastian Reyn and Stanley Sloan during the lunch meeting on ‘A New Transatlantic Bargain’ on 24 September
new Strategic Concept on 21 M ay
Strategic Concept on 22 October. From left to right: Bram Boxhoorn (moderator), Jamie Shea and Julian Lindley-French >
Atlantisch Perspectief 2010 nr. 8
Activiteiten / Activities
Staf en stagiair(e)s in 2010. Van links naar rechts Margreet Smit-Geerling, Niklaas Hoekstra, Maarten Katsman, Janneke Suiskind, Bram Boxhoorn, Agnieta van der Plaat, Raimond van Engelen en Renée Konings / Staff and interns in 2010: From left to right: M argreet Smit-Geerling, Niklaas Hoekstra, M aarten Katsman, Janneke Suiskind, Bram Boxhoorn, Agnieta van der Plaat, Raimond van Engelen and Renée Konings
>
Marianne van Leeuwen en Bram Boxhoorn na afloop van de oratie op 17 september / M arianne van Leeuwen and Bram Boxhoorn after the Inaugural Lecture on 17 September
Organisatie / Organisation
>
>
> Leden van de Atlantische Onderwijscommissie na afloop van de Onderwijsconferentie op 17 februari. Van links naar rechts: Jac Kriens, Hans Luyendijk, Tanja Groenendijk-de Vos, Theo Hoebink, Anne-Marit Dannijs, Trudy Elsenaar-Tijsze, Hans van der Loo (spreker tijdens de conferentie) en Harry van den Berg / M embers of the Atlantic Education Committee after the Conference on 17 February. From left to right: Jac Kriens, Hans Luyendijk, Tanja Groenendijk-de Vos, Theo Hoebink, Anne-M arit Dannijs, Trudy Elsenaar-Tijsze, Hans van der Loo (speaker at the conference) and Harry van den Berg
Twee stagiairs van de Atlantische Commissie leiden een bijeenkomst van Jonge Atlantici over de rol van media in gevechtsoperaties en oorlogen. Van links naar rechts: Joeri Boom, Arno Hamar de la Brethonière (moderator), Raimond van Engelen (moderator) en Niels Roelen / Two interns of the Netherlands Atlantic Association moderate a meeting of Netherlands Atlantic Youth on the role of the media in military operations and wars. From left to right: Joeri Boom, Arno Hamar de la Brethonière (moderator), Raimond van Engelen (moderator) and Niels Roelen
