____________________________________________________________________ 4 4.1
Activiteiten Mensenrechten in Nederland: Vreemdelingenbeleid
Afgelopen jaren heeft Justitce and Peace twee rapporten uitgebracht, lobby gevoerd en gewerkt aan bewustwording rondom vreemdelingenbewaring. Vanaf september 2013 is zij participant in het EUMade Real project. Dit project combineert wetenschap en praktijk en diet in zes landen onderzoek naar alternatieven voor grensdetentie van asielzoekers en vreemdelingen. De onderzoeksresultaten zullen worden omgezet in activiteiten om alternatieven te stimuleren. Justice and Peace is samen met de Vrije Universiteit verantwoordelijk voor het programma in Nederland. In 2014 werden twee workshops gegeven: een voor maatschappelijke organisaties, en een voor onder meer beleidsmakers, medewerkers de Dienst Terugkeer en Vertrek en van de Dienst Justitiële Instellingen. ____________________________________________________________________ 4.2
Mensenrechtenverdedigers en veiligheid
Speak Truth to Power Van 8 tot 12 december 2013 kwamen op uitnodiging van Justice and Peace Nederland mensenrechtenverdedigers uit alle continenten bij elkaar om te spreken over de uitdagingen van hun werk te spreken, vooral over hun fysieke veiligheid. De resultaten van de expert meeting zijn gebruikt als input voor de agenda van het internationale seminar "Speak Truth to Power”, op 21 en 22 januari 2014. Deze bijeenkomst, georganiseerd in samenwerking met het Human Security Collective en het Ministerie van Buitenlandse Zaken, bracht mensenrechtenverdedigers uit de hele wereld, vertegenwoordigers van de Nederlandse overheid en andere EU-lidstaten en vertegenwoordigers van de EU-instellingen bij elkaar. De conclusies zijn vooral gericht op de bewustwording van digitale beveiliging, een veilige manier voor grensoverschrijdende financiële transacties, een stabiel financieringssysteem en veilige plekken voor mensenrechtenverdedigers om elkaar te ontmoeten, met inbegrip van “temporay relocation programmes” in Nederland en andere Europese landen. Het publiek evenement op 22 januari dat deel uitmaakte van dit internationale seminar was, werd bijgewoond door meer dan 170 mensen. "Spreak Truth to Power” heeft zeker bijgedragen aan de versterking van de politieke dialoog tussen de verdedigers van de mensenrechten, nationale regeringen en de Europese Unie. Het was ook een kans voor Justice and Peace Nederland om haar profiel te versterken als mensenrechtenorganisatie, om haar zijn netwerk van mensenrechtenverdedigers uit te breiden, en de focus voor de toekomst van het programma verder aan te scherpen. Shelter City is een landelijk initiatief van Justice and Peace in samenwerking met Nederlandse steden, gericht op het beschermen van mensenrechtenverdedigers. Mensenrechtenverdedigers bestrijden schendingen van mensenrechten in hun eigen land. Vaak lopen zij hierdoor het risico te worden onderworpen aan arbitraire gevangenisstraffen, martelingen en zelfs ‘verdwijning’. In 2014 werd het Shelter City Initiatief omgezet van een lokaal Haags project naar een nationaal programma. In januari werd gestart in Den Haag en Middelburg, waar in totaal vier mensenrechtenverdedigers werden ondergebracht. Na een succesvolle lobby groeide het aantal deelnemende steden tot vier: Nijmegen en Maastricht sloten zich aan. Tijdens hun verblijf in Nederland zetten de mensenrechtenverdedigers hun werk in veiligheid voort en komen zij op adem. Verder vergroten zij hun netwerk van maatschappelijke organisaties en politieke contacten in Den Haag, Brussel en daarbuiten. Ook volgen de mensenrechtenverdedigers
trainingen om hun vaardigheden te vergroten. Bovendien dragen zij via publieksbijeenkomsten en workshops bij aan bewustwording van de inwoners van de Shelter City’s op het gebied van mensenrechten. The Hague Training Course on Human Rights and Security (THTC) is een initiatief dat voortvloeit uit het Shelter City Initiatief. Shelter City krijgt jaarlijks vele aanmeldingen van kandidaten, maar kan slechts een deel daarvan plaatsen. Daarom heeft Justice and Peace de THTC opgezet om een alternatief programma aan te bieden aan de vele mensenrechtenverdedigers die behoefte hebben aan verdieping van hun kennis, hun vaardigheden en een uitbreiding van hun internationale netwerk voor het voortzetten van hun werk. In december 2014 vond de eerste Training Course plaats met en voor 20 mensenrechtenverdedigers, werkzaam op verschillende thema’s en op verschillende plekken ter wereld. Er hadden zich meer dan 600 kandidaten aangemeld! De THTC voorziet duidelijk in een behoefte. Het doel is om ieder jaar tenminste 40 personen in Den Haag uit te nodigen voor deelname aan de training. Het programma bevat verschillende modules variërend hoe gebruik je de Europese beschermingsmechanismen, tot hoe pas je digitale veiligheidstools toe of hoe maak je een risicoanalyse. Veel aandacht is er tevens voor beleidsbeïnvloedingsvaardigheden. Daarnaast biedt de trainingsweek de mogelijkheid tot het opbouwen en uitbreiden van het internationale netwerk, onder meer via het Connect2Protect initiatief. Connect2Protect is een project van Justice and Peace dat zich richt op het tot stand brengen van 1op-1 relaties tussen (bedreigde) mensenrechtenverdedigers en parlementariërs, advocaten, wetenschappers en journalisten in Nederland of Brussel. De 1-op-1 relaties hebben tot doel om allereerst aandacht te vragen voor het werk van mensenrechtenverdedigers in Nederland en de Europese Unie door specifieke mensenrechtenschendingen aan de kaak te stellen in bijvoorbeeld het Nederlands of Europees parlement (via Kamervragen) of in de media (verdiepend artikel of berichten via sociale media). Ten tweede helpt de connectie met een invloedrijk Nederlands persoon met toegang tot een groot (internationaal, politiek) netwerk de veiligheidssituatie van de mensenrechtenverdediger te verbeteren, door de veelal preventieve werking die ervan uitgaat. Ten derde ondersteunen de Nederlandse partners de mensenrechtenverdedigers op moreel vlak, zodat zij de moed niet opgeven en hun werk kunnen voortzetten in soms moeilijke en bedreigende omstandigheden. In 2014 werden 11 mensenrechtenverdedigers verbonden met leden van het Nederlands en het Europees parlement en met enkele advocaten. ____________________________________________________________________ 4.3
Rechtvaardigheid en verzoening in conflictgebieden
Conflictgebieden als Burundi, DR Congo en Zuid-Soedan ontberen een goed functionerend democratisch bestuur en een functionerende infrastructuur. Sociale structuren zijn verwoest en krijgen geen kans zich te herstellen. Rechtsstructuren functioneren niet, door de straffeloosheid overheerst een gevoel van onveiligheid. Corruptie, geweld en mensenrechtenschendingen vinden op grote schaal plaats. Voor mensenrechtenverdedigers is het vrijwel onmogelijk hun werk te doen. In deze situatie blijken vooral vrouwen kwetsbaar, ze zijn vaak slachtoffer van seksueel geweld. In Burundi, Congo en Zuid-Soedan zet Justice and Peace vooral in op trainingen en workshops. Daarvoor is een “toolkit” ontwikkeld met modules over Burgerschap en goed beleid, Conflict en verzoening, Gerechtigheid en verzoening, Beleidsbeïnvloeding, Bestrijden van geweld tegen vrouwen, Katholieke sociale leer, en Mensenrechten. In het afgelopen jaar zijn in tientallen workshops medewerkers en leden van Justice and Peace commissies getraind om in hun eigen gemeenschappen hun kennis over te dragen. Zo zijn inmiddels vele honderden mensen bereikt. Burundi De politieke en mensenrechtensituatie in Burundi is alarmerend en de spanningen in het land _________________________________________________________________________________________________________________________2 Jaarverslag 2014 Justice and Peace Nederland
pag. /5
nemen toe. President Pierre Nkurunziza wil een derde ambtstermijn, waarvoor hij de grondwet moet wijzigen. De oppositiepartijen, de Katholieke Kerk (in juli en december stuurde de Bisschoppenconferentie openbare brieven om te protesteren tegen een 3D-mandaat en om te pleiten voor eerlijke en inclusieve verkiezingen) en het maatschappelijk middenveld spreken zich uit tegen de presidentïele ambities. De roep om hervormingen door de oppositie resulteerde in een verhoogde repressie ten opzichte van andere politieke partijen, maatschappelijke organisaties en de media; mensenrechtenverdedigers en journalisten worden gearresteerd of bedreigd. In vervolg op de lobbytraining aan de bisschoppen van vorig jaar, heeft Justice and Peace geholpen bij het verder ontwikkelen van het lobby- plan en het strategisch kader voor zowel de nationale (CEJP) als de diocesane (CDJP’s) Justice and Peace commissies. Doelen zijn: bijdragen aan de verzoening tussen de verschillende maatschappelijke groepen in Burundi; stimuleren van de eerbiediging van de mensenrechten door het bevorderen van menselijke, morele en christelijke waarden; en tenslotte bijdragen aan de civiele participatie in de samenleving ter bevordering van een democratische cultuur. In augustus werd een training over verzoening gegeven aan 35 CDJP-leden. Gedurende 2014 is er veelvuldig contact geweest van justice and Peace met mensenrechten- en media-organisaties. Tijdens een bezoek in februari waren er gesprekken gevoerd met Radio Publique Africaine, FOCODE en Lique Iteka. Het doel van deze gesprekken was goed geïnformeerd te blijven over de situatie van de mensenrechten. De reis in augustus werd ook gebruikt voor het verzamelen van input voor de lobby tour in Brussel en Den Haag die plaatsvond in oktober / november 2014 met betrekking tot de verkiezingen van 2015. Democratische Republiek Congo Justice and Peace Nederland richt zich in Congo op de bescherming van mensenrechtenverdedigers en op de versterking van de positie van vrouwen, met een focus op landrechten. De activiteiten vinden plaats in de provincies Noord- en Zuid-Kivu. Justice and Peace volgt de situatie in Congo op de voet, en brengt die onder de aandacht van nationale en internationale beleidsmakers.Daarnaast ligt het accent op het versterken van diverse mensenrechtenorganisaties en commissies in Oost-Congo zoals de Commissions Diocésaines Justice et Paix (CDJPs) door middel van interactieve trainingen. Zo is in augustus 2014 een training projectmanagement/monitoring/evaluation verzorgd voor 22 projectmedewerkers van vier samenwerkingspartners. Justice and Peace helpt lokale partners onder meer bij het schrijven van schaduwrapporten (zoals de Universal Periodic Review van de VN) en bij het verkrijgen van toegang tot internationale fora, zoals de Raad voor de Mensenrechten in Genève en parlementariërs in Nederland en Brussel. Er lijkt vooruitgang te zijn geboekt met het opzetten van een nationale mensenrechtencommissie en het doorvoeren van wetgeving om internationale misdaden te berechten. Verder heeft de Congolese overheid in juli 2014 toegezegd te gaan werken aan eerlijkere rechtspraak, door het verder te bespreken van het oprichten van zogenoemde Mixed Chambers. Deze Congolese tribunalen voor misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden zullen worden ondersteund door internationale juristen en experts. Door de samenwerking van Congolese juristen met internationale experts zal de rechtspraak in het land ten aanzien van internationale misdaden aanzienlijk verbeteren. Deze en andere aanbevelingen voor het Afrikaanse land zijn geformuleerd door lidstaten van de Verenigde Naties en opgenomen in de Universal Periodic Review (UPR) van de Verenigde Naties (VN) in 2014. Justice and Peace heeft zich mede sterk gemaakt en lobby gevoerd hiervoor. Zuid Soedan Vanaf 2011 houdt Justice and Peace Nederland in samenwerking met de lokale partner Justice and Peace Tambura-Yambio (JPC-CDTY) jaarlijks workshops en trainingen op het gebied van onder meer capaciteits- en -organisatieversterking, conflictpreventie en het in kaart brengen van conflicten. Bij de kennisoverdracht ligt de focus op het ontwikkelen en implementeren van advocacy: het zich inzetten voor en verdedigen van de rechten van lokale groepen, bijv. vrouwen. Deze lokale advocacy_________________________________________________________________________________________________________________________3 Jaarverslag 2014 Justice and Peace Nederland
pag. /5
strategieën maken het mogelijk voor de mensenrechtenverdedigers in gesprek te komen met lokale autoriteiten en zodanig invloed uit te oefenen op het beleid van onder meer landrechten. Aan de workshops worden invloedrijke vertegenwoordigers van verschillende (semi)overheidsinstellingen en andere belanghebbende instellingen uitgenodigd: maatschappelijke organisaties, gemeente, kerk, vrouwengroepen, jongerengroepen, stamhoofden en provinciehoofden. De verantwoordelijkheid voor deze workshops komt in toenemende mate in handen te liggen van de lokale staf. In 2014 zijn 10 Justice and Peace Mobilizers getraind. Zij zijn vervolgens begeleid bij het organiseren van hun eigen workshops. In de Zuid-Soedanese regio Yambio, provincie Western Equatoria, wordt een nieuw op te richten Task Force ingezet om het landrechtenbeleid in de regio verder te ontwikkelen en te ondersteunen. Hierbij wordt rekening gehouden met de belangen van alle stakeholders, mede door een onafhankelijke autoriteit hiervoor in te stellen. Deze Task Force zal worden ondersteund door het Zuid-Soedanese Ministerie van Landbouw. Dit is het resultaat van een conferentie Environmental Justice op 11 en 12 juni 2014 gehouden door Justice and Peace Yambio en Justice and Peace Nederland. Aanwezig waren vertegenwoordigers van houtkapbedrijven, parlementariërs en ministers, lokale NGO’s en overheden en de gouverneur van de provincie. ____________________________________________________________________ 4.4
Gelijke toegang tot recht in rechtsstaten
Landen zoals Bangladesh, Pakistan en Myanmar zijn volgens hun constitutie rechtsstaten. Dat wil zeggen dat de overheden, instituten en personen moeten handelen volgens de normen en de wetten van een rechtsstaat en hieraan kunnen worden getoetst. Conflictsituaties maken echter dat de rechtsstaat in deze landen in het geding komt. Dit leidt vaak tot discriminatie, straffeloosheid, uitsluiting en onderdrukking van bepaalde groepen en minderheden. Organisaties uit het maatschappelijk middenveld, en in het bijzonder zij die opkomen voor mensenrechten, krijgen het moeilijk: financiering uit het buitenland wordt beperkt of geblokkeerd, ze raken hun NGO-status kwijt, hun kantoren worden gesloten, hun medewerkers bedreigd. In de programma’s van Justice and Peace Nederland ligt de nadruk op het versterken van de eigen capaciteit van onze partnerorganisaties om op effectieve manier aan beleidsbeïnvloeding te doen, in dialoog met hun eigen (regionale en nationale) overheden, en op internationaal niveau met bijvoorbeeld de Verenigde Naties en de Europese Unie. Op verzoek van onze partners wordt er in trainingen en workshops meer aandacht besteed aan de veiligheid van mensenrechtenverdedigers. Pakistan Hoewel de grondwet religieuze minderheden beschermt, hebben zij ernstig te lijden onder vervolging en discriminatie zowel sociaal en institutioneel. Hate speech doordringt de samenleving. Invloedrijke leiders zetten openlijk aan tot geweld tegen niet-islamitische minderheden. Dit blijft veelal ongestraft. Dit heeft een escalerend effect op sektarisch geweld tegen sjiïeten, christenen en hindoes. Religieuze minderheden worden geconfronteerd met sociale discriminatie en economische marginalisering hetgeen resulteert in gedwongen assimilatie en verzwakking van deze minderheden. Ontvoering en gedwongen bekeringen van allochtone vrouwen (vooral hindoeïstische en christelijke) zijn zorgwekkende verschijnselen. Wettelijke maatregelen ontbreken om de institutionele vormen van religieuze discriminatie (zoals vooroordelen in het onderwijscurriculum, grondwettelijke en wettelijke discriminatie) aan te pakken. Een belangrijke verandering ten goede is een uitspraak van de Hoge Raad op 19 juni 2014 gericht tot de federale regering om een speciale goed getraine politiemacht in te stellen voor de bescherming van heilige plaatsen van minderheden. Verder dient een taskforce te worden gevormd voor het ontwikkelen van passende curricula om op scholen een cultuur van religieuze en sociale tolerantie te bevorderen. De hatespeech in de sociale media moet worden ontmoedigd en schuldigen moeten voor de rechter worden gebracht. Ten slotte is de Hoge Raad van oordeel dat een nationale raad _________________________________________________________________________________________________________________________4 Jaarverslag 2014 Justice and Peace Nederland
pag. /5
voor de rechten van minderheden moet worden gevormd. "De functie van de genoemde Raad moet onder meer zijn om de praktische realisatie van de rechten en garanties verstrekt aan de minderheden onder de grondwet en de wet te controleren". Deze uitspraak ondersteunt het merendeel van het advocacy werk van de Pakistaanse en de Nederlandse Justice and Peace commissies en zal dienen als basis voor verdere activiteiten in de komende periode. In vervolg op een eerdere veiligheidstraining in 2013 verzorgde Justice and Peace een follow-up training in Bangkok, eind januari 2014, rond twee centrale punten: een review van het huidige veiligheidsplan, en de verbeterpunten. Met de uitkomsten werkt Justice and Peace Pakistan aan de vergroting van de veiligheid van haar staf. Van 16 tot 21 maart bezocht een delegatie van de Pakistaanse Justice and Peace commission Nederland, België en Duitsland; dit bezoek werd dit gecoördineerd door Justice and Peace Nederland. Onderwerpen die besproken waarbij; gedwongen bekeringen, curriculum en blasfemiewetten. Bangladesh Justice and Peace Nederland richt zich in Bangladesh op de rechten van inheemse gemeenschappen, in het bijzonder de Khasi gemeenschap. De Khasi zijn één van de weinige matrilineaire gemeenschapen in de wereld (afstamming loopt via de moederlijn). De meeste Khasi wonen in buurland India, maar een minderheid woont in het noordoosten van Bangladesh in het Sylhet district. Sinds 2013 werkt Justice and Peace samen met Justice and Peace Sylhet (JPCI), die al jarenlang de Khasi gemeenschap ondersteunt en pleit voor hun rechten. Justice and Peace heeft trainingen over landrechten en conflictanalyse gefaciliteerd. Myanmar In maart 2011 werd het militaire regime vervangen door een burgerregering en beetje bij beetje begon de doorvoering van hervormingen. Handel werd opgezet met China en India en binnen twee jaar hieven zowel de EU als de VS hun sancties tegen Myanmar op. Hiermee werden de deuren voor handel en buitenlandse investeringen geopend. De hervormingen vergrootten ook de ruimte voor het maatschappelijke middenveld (Ngo’s). Maatschappelijke organisaties werken vol overgave aan de verbetereing van hun samenleving en zijn naarstig op zoek naar hoe zij hun werk kunnen optimaliseren en kunnen inspringen op de vele uitdagingen die ze tegenkomen. In 2014 is Justice and Peace Nederland een samenwerking met het nationale Justice and Peace bureau in Myanmar aangegaan. Op dit moment werken we aan Community Mapping en Advocacy, samen met de regionale Justice and Peace commissies uit het gehele land. ____________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________5 Jaarverslag 2014 Justice and Peace Nederland
pag. /5
