- externe veiligheid. - geluid. - lucht. - geluid. A20 zone A20 zone. - geluid. - geluid. - geluid. Maashaven. Maashaven

AANDACHTSPUNTEN MILIEU Knelpunt woningbouwopgave Extra aandachtsgebied milieu

Waterweg Waterweg Centrum Centrum Waterweg Centrum -- industrielawaai - industrielawaai industrielawaai -- lucht lucht lucht

DSM DSM DSM

Aandachtzone overschrijding grenswaarde (lucht, externe veiligheid, geluid) Belangrijke inrichtingen (o.a. fabrieken met risico’s) Hoog Hoog Zestienhoven Zestienhoven Hoog Zestienhoven - externe - externe veiligheid veiligheid - externe veiligheid - geluid - geluid

Alexander Alexander knoopknoop Alexander knoop - externe - externe veiligheid veiligheid - lucht- lucht- externe veiligheid - geluid - geluid- lucht

- geluid

Maximale contour industrielawaai 55dB(A)

- geluid

Context Grote herstructureringslocatie

A20 zone A20 zone - lucht- lucht A20 zone - geluid - geluid - lucht

Nieuwe wonigbouwlocatie

- geluid

Brainpark Brainpark Centrum Centrum - externe - externe veiligheid veiligheid Brainpark Centrum - lucht- lucht - geluid - geluid- externe veiligheid

Economische ontwikkellocatie

- lucht - geluid

Stadshavens Stadshavens - industrielawaai - industrielawaai

Maashaven Maashaven - industrielawaai - industrielawaai

Stadshavens - industrielawaai

Hoogvliet Hoogvliet NoordNoord - geluid - geluid - lucht- lucht

Hoogvliet Noord - geluid - lucht

T+T+

T+

Maashaven - industrielawaai

Parkstad Parkstad - externe - externe veiligheid veiligheid (inrichtingen (inrichtingen + transport) + transport) Parkstad

Wielewaal Wielewaal - industrielawaai - industrielawaai

- externe veiligheid (inrichtingen + transport)

Stationszone Stationszone - externe - externe veiligheid veiligheid - geluid - geluid

Wielewaal - industrielawaai

Stationszone - externe veiligheid - geluid

A15 Zone A15 Zone - externe - externe veiligheid veiligheid - geluid - geluid

A15 Zone - externe veiligheid - geluid

88

89

Kern­beslissingen en ruimtelijke con sequenties Hoofdstuk 2 / deel I / Ontwikkelingsstrategie



de aandachtspuntenkaart zien we de huidige

Eemhaven. De opgave is dan ook de ontwikke-

(uitvoering van actieprogramma’s Luchtkwali-

en infrastructuur;

teit), op externe veiligheid (transport gevaarlijke

– gebouwde omgeving: de ambitie is een ener-

milieuknelpunten langs de hoofdinfrastructuur,

ling van woningbouw in balans te brengen met

langs de haven en bij knooppunten op de

de economische belangen in deze transitiege-

gieneutrale gebouwde omgeving. Daarin

stoffen en opbouw van beleid voor Externe

ontwikkelingslocaties voor grote projecten. Op

bieden. Daarbij wordt recht gedaan aan milieu

hebben woningen en gebouwen met elkaar

Veiligheid), op energie en op geluid (‘toolbox’

de ‘Kanskaart Milieu’ zien we hoe we de

en gezondheid.

per saldo voldoende aan duurzame energie.

voor geluidhinder in relatie tot de geplande

Dat komt door drastische vermindering van

woningbouw, met als gevolg meer gebiedsge-

milieucontouren (overlast voor andere ontwikkelingen) met een proactief milieubeleid kunnen

3. Verdubbeling van de CO2-ambitie

het energiegebruik voor verwarming, koeling

richt ontheffingsbeleid voor geluidsoverlast). Op

terugdringen. Daarvoor is echter maximale inzet

Rotterdam zet in op halvering van de CO2-

en apparatuur.

het gebied van energie beogen we inzicht in de

van alle partijen, gemeente en bedrijfsleven,

uitstoot per 2025. Met deze ambitie streven

energiebehoefte en het vestigingsbeleid voor

we naar verdubbeling van het landelijk tempo.

Concrete acties komen voort uit het ‘Program-

energiecentrales in de Rotterdamse regio (we

Landelijk wordt gekoerst op halvering per 2050.

ma Milieu’, dat in opbouw is. Dit programma

sluiten daarbij de landelijke vraag naar energie-

Rotterdam wil zich met deze doelstelling positio-

wordt vergelijkbaar met de programma’s voor

centrales niet uit). Daarnaast is de daadwerke-

neren als wereldstad met CO2-arme energie. Als

woningbouw en buitenruimte. Lopende acties

lijke reductie van de CO2-uitstoot van belang.

Juist in Rotterdam, waar milieuproblemen zich

we zorgen voor een CO2-uitstootarme infrastruc-

richten zich met name op luchtkwaliteit

opstapelen, is veel ervaring opgedaan met

tuur, haven, industrie en stad, en er een kennis-

bouwen op milieubelaste locaties. Om die reden

cluster ontstaat dat deze ontwikkelingen voedt

wordt beleid toegesneden op de Rotter­damse

en begeleidt, wordt Rotterdam een verkieslijke

praktijk. Ook bij wet- en regelgeving is maatwerk

vestigings-, woon- en ontwikkelplaats.

noodzakelijk.

2. Inzetten van eigen ervaringen voor de ontwikkeling van wet- en regelgeving

Kernbeslissing 10 >> RandvoorwaardeLIJK

het uitgangspunt. We moeten onze ervaring benutten, ook in de rol van gesprekspartner voor

De verdere uitwerking van de Rotterdamse

provincie, Rijk en Europa.

CO2-aanpak beschrijft zes thema’s: – nieuw gas, schoon fossiel: ontwikkeling van

Rotterdam stimuleert innovatieve oplossingen en

waterstoftechnologie, energiebesparing in

is koploper in het voortvarend nemen van

gebouwde omgeving, groen gas uit biomas-

maatregelen. Daarbij benutten we zoveel

sa, schoon fossiel / CO2-opslag;

mogelijk kansen. Daarnaast combineren we

Rotterdam zet cultureel erfgoed en architectuur in als ontwikkelingskracht

– groene grondstoffen: in 2025 halen we een

economische en ruimtelijke plannen op innova-

bepaald percentage van onze energie uit

De monumenten en beschermde stadsge-

de gebouwen, tot ontwikkeling van een rijk

tieve wijze met milieuambities. Ook in relatie tot

groene grondstoffen;

zichten zijn bewezen kwaliteiten in de stad

architectuurklimaat en tot de vestiging van een

en vormen een belangrijke referentie voor de

groot aantal architectenbureaus in de stad.

de huidige milieuhinder moeten we vooral in

– ketenefficiency: in 2025 heeft Rotterdam de

transitiegebieden (tijdelijk) creatief met de

meest energie-efficiënte economie ter wereld,

ontwikkeling en versterking van Rotterdam,

Uitgangspunt voor het beleid bij toekomstige

regelgeving omgaan. Hiervoor is nadere

door slimme organisatie van productketens

ook in de toekomst. De authenticiteit van deze

bouwprojecten is dan ook: Rotterdam als

uitwerking van het Stad en Milieu-beleid

van fabriek tot consument: Botlek-

bouwwerken en structuren is een belangrijk

Architectuurstad.

geboden. Ook is discussie nodig over de

loop, Warmtebedrijf, etc.;

kenmerk van een aantrekkelijke stad. De kwa-

omvang van de geluidscontour van de industrie

– duurzame mobiliteit: in 2025 is de uitstoot van

liteit ervan spreekt de bezoekers, bedrijven en

in het havengebied (‘T+-contouren’), met name

schadelijke stoffen gehalveerd, door gebruik

bewoners die Rotterdam aan zich wil binden,

de Maas- en Waalhaven. De T+-contouren zijn in

van alternatieve motorbrandstoffen en

dan ook aan.

de jaren 90 ingesteld, om de ontwikkeling

ingrijpende optimalisatie van verkeersgedrag;

mogelijk te maken van de Kop van Zuid en

– duurzame elektriciteit: in 2025 heeft Rotter-

1. Beter benutten van cultuurhistorisch erfgoed; Mede op basis van de kwaliteit van de weder-

Katendrecht. Vermindering van de geluidsruimte

dam CO2-arme elektriciteitsvoorziening door

opbouwarchitectuur heeft Rotterdam in de

in de omgeving van de Kop van Zuid werd

de inzet van windenergie, zonne-energie en

afgelopen jaren haar imago van moderne

gecompenseerd door vermeerdering van de

biomassa, door elektriciteitsbesparing en

architectuurstad uitgebouwd. Dit leidde tot

geluidsruimte in (de omgeving van) de Waal- en

door verduurzaming van de stroomproductie

verhoging van de architectonische kwaliteit van

90

Wat is er nodig om cultureel erfgoed en architectuur als ontwikkelingskracht in te zetten? 2. Rotterdam doorontwikkelen als architectuurstad in al haar facetten.

91

Hoofdstuk 2 / deel I / Ontwikkelingsstrategie



1. Beter benutten van cultuurhistorisch erfgoed

belangrijke, gezamenlijke opgave voor de

Eerder richtte het Rotterdams monumentenbe-

oog op duurzaam bouwen en verhogen van de

leid zich vooral op de restauratie van afzonder-

leefkwaliteit. Om de architectonische kwaliteit

lijke monumenten. Nu willen we de monumen-

en de reputatie van Rotterdam als architectuur-

ten en het overige cultureel erfgoed meer

stad te verhogen, is het cruciaal het architec-

gebruiken voor gebiedsontwikkeling. Daarbij

tuurklimaat te verbeteren en het architectuurde-

zetten we de cultuurhistorische waarde in als

bat te stimuleren.

private partijen en de overheid. Zeker met het

kwaliteit en zien die niet alleen als waarde op zichzelf. Juist die cultuurhistorische waarde is

Beleidslijnen cultureel erfgoed en architectuur

namelijk een inspiratiebron en de drager van de

– De gemeente zet haar eigen cultuurhistorisch vastgoed in als drager voor ruimtelijke

gewenste ontwikkelingen.

ontwikkelingen; – De gemeente laat zo nodig voorafgaand aan

Cultureel erfgoed kan op de volgende manieren

gebiedsontwikkeling een cultuurhistorische

bijdragen aan de beoogde ruimtelijke ontwikke-

verkenning uitvoeren;

ling:

– De gemeente zet zich in voor hoogstaande

– Cultureel erfgoed geeft een gebied identiteit

architectonische kwaliteit.

en vormt een van de krachten van waaruit ‘olievlekwerking’ voor kansrijke woon- en werkmilieus kan ontstaan; – Erfgoed heeft niet alleen een culturele waarde, maar ook een economische. Veel panden lenen zich uitstekend voor met name de creatieve economie; – Cultureel erfgoed versterkt het imago van de stad, met name op de oude haventerreinen. Gebieden (langs de rivier) waar nieuw en oud samengaan en waar nog de sfeer hangt van het rijke industriële verleden, oefenen aantrekkingskracht uit op bedrijven en bewoners.

2. Rotterdam doorontwikkelen als architectuurstad in al haar facetten Hoogstaande architectonische kwaliteit is van grote betekenis voor de uitstraling van de stad. Dat geldt zowel voor de gebouwde omgeving als voor het vastgoed zelf. Om de architectonische kwaliteit te waarborgen is de keuze van de juiste architect van belang. Het kiezen van de juiste architect voor een bepaalde locatie en een beoogd programma is dan ook een

92

93

Zomer in Rotterdam Voor mij geen overvolle stran­den, geen verre vreemde buitenlanden, waar ik mij eenzaam voel en verlaten. Maar thuis ben ik in alle staten, want onder ons gezegd en gezwegen:

Rien Vroegindeweij

In mooi Rotterdam Leer ik een vak voor later Stad aan het water

Matsu Toko

De Nieuwe Maas stroomt door mijn bloed, waardoor ik altijd werken moet, als elke Rotterdammer. Dat is niet slecht maar ook niet goed, Dat is niet bitter en niet zoet, Maar wel een beetje jammer. Herman Pieter de Boer

Leuke stad! Maar je moet er wel wat bij drinken

‘Rotterdamse evergreen’

DEEL ii

2

GEBIEDSUITWERKING De visie voor de verschillende delen van de stad

Hoofdstuk 3

INTERNATIONALE STAD AAN DE RIVIER

106

107

INTERNATIONALE STAD AAN DE RIVIER

CS

CS

Algemeen Binnenstad

Nieuwe grote herstructureringslocatie Nieuwe grote ontwikkelingslocatie

Stationskwartier / Lijnbaan Stimulering gentrification en kleinschalige Erasmus Medisch Centrum

herstructurering

Waterfront binnenstad: de Boompjes en

Creatieve economie in opkomst

Wilhelminapier De rivier als bindend element

Excellente haven

Van haven naar stad

Binnenstadskwartieren versterken OV over water

Intensivering en vernieuwing van

Lloydkwartier / Stadshavens Noord /

haven(gerelateerde) functies

Kop van Zuid en omgeving

Cultureleas en Coolsingel

Transformatie naar kennis, innovatie,

Onderzoek nieuwe vormen wonen op water

Binnenrotte corridor

Onderzoek naar verplaatsen binnenvaart

Waterpleinen (zoeklocatie)

Studie brugverbinding

Groene daken (zoeklocatie)

China – centre

Verbeteren bereikbaarheid centrum door

Studie derde stadsbrug Hoofdwaterkering als verbinding

energie en creatieve economie

Stadspark

Versterken maritieme dienstverlening

Wijkpark

Herstructurering bedrijventerrein Nieuwe locatie binnenvaart

tunnel

Stadsplein

Opwaarderen tot boulevard

Fietsroute naar landschap

Eat en Meet Verbeteren relatie haven-stad (overig havengebied zie kaart Kwaliteitsverbetering stedelijke hoofdweg

“Strategie sterke economie”)

(bestaand + nieuw) 108

109

Internationale stad aan de rivier hoofdstuk 3 / deel II / gebiedsuitwerking

De ligging van de stad aan de Maas is een unique selling point van Rotterdam. Het waterfront is volop in beweging met de Kop van Zuid, het Lloydkwartier en een aantal ontwikkellocaties aan de rivier op voormalige haventerreinen (Stadshavens). Doel is dan ook het waterfront te ontwikkelen tot het gezicht van Rotterdam. De Maas is de levensader van Rotterdam, omdat de rivier de verbinding vormt tussen de haven (economische motor) en het achterland.

3.1 Excellente haven Het Havenplan 2020, vastgesteld in 2004, geeft

Waalhaven (Sluisjesdijk, RDM-terrein, Qua-

aan hoe de gemeente de haven verder wil

rantaineterrein) is bij uitstek geschikt voor de

ont­wikkelen. In de eerste plaats versterken we

vestiging van innovatieve bedrijven en starters,

de concurrentiepositie van de mainport Rot-

kennisinstellingen en maritieme dienstverlening.

terdam door ruimte te bieden aan de groei van

Wel moeten we hiertoe de ontsluiting van het

de haven. De aanleg van de Tweede Maas-

gebied verbeteren. Kansrijk is de herontwikke-

vlakte speelt daarbij een cruciale rol. Enerzijds

ling van de verbindingszone tussen stad en ha-

om de groei van havenbedrijvigheid aan diep

ven, die Charlois een logische aansluiting op de

vaar­water op te vangen, anderzijds – wanneer

Waalhaven moet geven. Hier liggen mogelijkhe-

elders in de haven daarvoor geen geschikt ter-

den voor een nieuw stedelijk woon-werkmilieu.

rein meer is – om plaats te bieden aan nieuwe vormen van industrie, energieopwekking, ma-

Recent onderzoek van Ecorys en STEC toont

ritieme industrie en reststoffenbewerking. Ook

de innovatiekracht en groeipotentie van het

ontstaat er ruimte voor groen en recreatiege-

tuinbouwcomplex in het Westland. De mainport

bied. Concreet gaat het om de aanleg van 1000

Rotterdam en de glastuinbouw in het Westland

ha (netto) bedrijventerrein voor containeroverslag,

blinken beide uit in innovatiekracht en logistiek,

distributie, chemische industrie en buitenrecre-

en kunnen door een gerichte inzet elkaar ver-

atie.

sterken. De mogelijkheden om beide sectoren

Door de ontwikkeling van de Tweede Maas-

Center’ moeten verder ontwikkeld worden. Op

vlakte komt er een verschuiving op gang van de

de lange termijn, na realisatie van de Oranje-

deep-sea (intercontinentale) containeroverslag

tunnel, kunnen hiervoor kansen liggen in de

vanuit de Eem- en Waalhaven naar de Tweede

Oranjebuitenpolder.

fysiek met elkaar te verbinden als ‘Green Trade

Maasvlakte. De ruimte die hierdoor ontstaat, De transitiegebieden langs de rivier lenen zich

Drie hoofdstromen spelen een rol bij het beha-

biedt nieuwe vestigingsmogelijkheden voor

Logistieke vraagstukken

uitstekend voor openbaar vervoer over water.

len van de doelen rondom de rivier. Allereerst

bedrijven in haveneconomische groeisectoren

De logistieke activiteiten van de haven hebben

Dit verkort de reistijden fors en verbetert de

manifesteert de haven zich in de toekomst

zoals short-sea (binnen Europa) container-

voor een deel te maken met energiedragers. De

bereikbaarheid van deze gebieden. Daarnaast

als ‘energie-mainport’ en groeit deze verder

overslag en fruitoverslag. Daarnaast stimuleert

huidige verschuivingen op de energiemarkt zijn

kan Rotterdam zich met dit type vervoer

door. Daarnaast transformeert een deel van

de economische vernieuwing van het haven-

dan ook van invloed op de toekomst van deze

onder­­scheiden, en heeft het een belangrijke

de rivieroevers van havengebied naar stedelijk

en het industriecomplex ook de werving en

bedrijven. Daarnaast heeft het energiegevoelige

recreatieve waarde. Belangrijk aandachtspunt

woon- en werkgebied (Stadshavens). Tot slot

versterking van het internationale bedrijfsleven.

havencomplex vanwege de uitstoot door instal-

bij openbaar vervoer over water is de aanslui-

biedt de ligging van de binnenstad aan de rivier

Het vestigingsklimaat verbetert en er ontstaat

laties en transport, meer dan andere economi-

ting op het bestaande openbaarvervoersysteem

kansen voor een aantrekkelijk verblijfsklimaat

ruimte voor havengerelateerde kennis- en dien-

sche clusters te maken met milieuvoorwaarden.

op het vaste land.

en biedt die perspectief als gezicht van ‘stad

steneconomie (kantoren van havenbedrijven,

Daarom is het voor de Rotterdamse haven van

aan de Maas’.

verzekeringsmaatschappijen, et cetera).

belang te investeren in ‘slimme industrieën’ die milieuvriendelijker en effectiever produceren, en

De rivier is het grootste recreatiegebied van de stad. Langs de gehele rivier kan een recreatieve

De schuifoperatie in de Waalhaven biedt aan de

route ontstaan; een aaneenschakeling van

oostzijde mogelijkheden voor het aantrekken

bijzondere plekken waar rivier, stad en haven

van bedrijven in de havengerelateerde kennis-

Fysieke bereikbaarheid is voor de haven van

steeds op een andere wijze te ervaren zijn.

en diensteneconomie. Het rivierfront van de

levensbelang. Als de verwachte groei van de

110

ook economische voordelen opleveren.

111

Internationale stad aan de rivier hoofdstuk 3 / deel II / gebiedsuitwerking

goederenstromen doorzet, is de bereikbaarheid

investering in de infrastructuur. Ook verbetering

over de weg de zwakste schakel. Als oplossing

van het verkeersmanagement en bevordering

is het op de middellange termijn niet voldoende

van collectief vervoer van werknemers dragen

De haventerreinen langs de rivier in transitie

Deelgebieden integraal project Stadshavens:

om de A15 en omgeving te verbeteren en het

bij aan de vermindering van de verkeersopstop-

vormen samen de Stadshavens. Stadshavens

– Waal- en Eemhaven: intensivering van short-

water en het spoor in het achterlandvervoer

pingen.

is een integraal project met een meervoudige

sea, vernieuwing van havenfuncties en

doelstelling: in samenhang versterken we de

aantrekken van havengerelateerde kennis en

maximaal te benutten. Ook is de eenzijdige

Stadshavens

dienstverlening;

ontsluiting van de haven een probleem, omdat

De haven is en blijft van groot belang voor de

economische structuur van de mainport

bij calamiteiten op de A15 het functioneren van

stad. De gemeente wil daarom, ook nu het

Rotterdam en verbeteren we het woonklimaat in

de haven ernstig belemmerd wordt. Daarom is

Havenbedrijf verzelfstandigd is, haar actieve rol

de Rotterdamse regio. Thema’s als bereikbaar-

van havengebied naar stedelijk gebied met

een extra oeververbinding ten westen van de

behouden. In de komende tijd krijgt deze rol

heid, veiligheid, milieu en functiemenging

woningen en woonvriendelijke bedrijven

Beneluxtunnel op termijn een noodzakelijke

nadere invulling.

vragen om een overkoepelende aanpak. Met

(bedrijven die weinig overlast bezorgen en

Stadshavens heeft Rotterdam voor de komende opgave binnen haar stadsgrenzen. Die geeft de

stedelijk gebied met woningen, bedrijven en

stad echter een geweldige kwaliteitsimpuls en

attractieve voorzieningen.

De succesvolle transformatie van de Kop van

Hiermee ontstaat ook om de Kop van Zuid

levert een prachtige combinatie van woon- en

Zuid verdient navolging. Zo liggen er op de

langzaam een olievlek van gebieden met een

werkmilieus.

Linker Maasoever nog mogelijkheden voor de

geheel eigen identiteit.

ontwikkeling van een centrumstedelijk woon­ milieu rond de Rijnhaven en van een rustig-

Er zijn afspraken gemaakt over de verplaatsing

stedelijk woonmilieu rond de Maashaven

van het fruit- en sappencluster uit de Vier­havens

(samen 3000 tot 5000 woningen). Uitgangspunt

en Merwehaven naar de Waalhaven. Daarmee

voor verstedelijking van beide havens is het

komt er op termijn (na 2020) fase­gewijs een

wonen op het water. Om dat mogelijk te maken

groot gebied vrij voor transformatie naar een

zoeken we naar een oplossing voor de verplaat-

woon-werkgebied. We profiteren dan van de al

sing van de binnenvaart.

aanwezige bedrijvigheid en het waardevolle industriële erfgoed. Het is daarmee geen traditio-

In meer opzichten sluiten we aan bij de

nele ontwikkeling door volledige sloop en

ontwikkelingen op de Kop van Zuid. We

nieuwbouw, maar een geleidelijke transformatie

ontwikkelen Parkstad tot woongebied en ook

naar een gemengd, uniek haven- en stadsmilieu

op Katendrecht bouwen we in hoog tempo aan

met maritieme bedrijvigheid, creatieve economie

een fraai woonmilieu. Daarnaast is in de Pols

en woningbouw. Deze ontwikkelingen sluiten

van Katendrecht ruimte voor het European

aan op de kwalitatief goede woonmilieus in

China Centre en trekt de komst van het

Schiedam en Historisch Delfshaven, en het

stoomschip ss Rotterdam straks grote bezoe-

nieuwe woonwerkmilieu van het Lloydkwartier.

kersstromen naar het gebied. Al deze ontwikkelingen geven een sterke impuls aan de omliggende oude wijken: de kop van de Afrikaanderwijk krijgt invulling als ‘eetwijk’ (restaurants, en food stores), en het Noordereiland en Feijenoord zijn steeds meer in trek bij de creatieve economie en als woongebied.

112

weinig verkeer aantrekken); – Rijn- en Maashaven: intensivering van het

twintig tot veertig jaar dan ook een enorme 3.2 Transformatie van haven naar stad

– Merwehaven en Vierhavens: transformatie

113

Internationale stad aan de rivier hoofdstuk 3 / deel II / gebiedsuitwerking

3.3 Aantrekkelijke en complete binnenstad

– Wilhelminapier / Kop van Zuid

– Erasmus Medisch Centrum en omgeving

Allereerst de voltooiing van de transformatie

Het Erasmus Medisch Centrum (Erasmus MC)

Ingrepen in de binnenstad versterken de Rotter-

is er ruimte voor kleinschalige bedrijvigheid en

van de Wilhelminapier: een locatie met een rijke

en de medische faculteit van de Erasmus

damse economie, verbeteren de concurrentiepo-

winkels. Daardoor is het gebied interessant

historie, een eigen skyline, een aantrekkelijke

Universiteit Rotterdam (EUR) vormen een

sitie en creëren een aantrekkelijke woonstad. Het

voor studenten, pas afgestudeerden, creatieven

mix van wonen, werken, cultuur, horeca en

belangrijk economisch zwaartepunt in de

centrum ontwikkelt zich tot een gemengd milieu

en starters.

voorzieningen, een fraaie buitenruimte en een

binnenstad. Hier cumuleert de kenniseconomie

goede bereikbaarheid. Dit wordt hét trendy,

en wordt spin-off gecreëerd in hoogwaardige

toename van het aantal bewoners en bezoekers

– Scheepvaartkwartier

meest glossy gemengd binnenstedelijke gebied

medische bedrijvigheid. Deze ‘medische stad’

neemt het draagvlak voor de voorzieningen toe.

Het Scheepvaartkwartier - een beschermd

van Rotterdam.

trekt honderdduizenden bezoekers. De opgave

van werken, wonen, winkelen en uitgaan. Door

is om deze wereld beter te verbinden met de

stadsgezicht - is met haar statige panden en

Stap 1: Buitenruimte

representatief imago een aantrekkelijke

– Stationskwartier en Lijnbaankwartier

stad. Daartoe komt in de directe omgeving van

De eerste stap in het aantrekkelijker maken van

vestigingsplaats voor bedrijven in de creatieve/

Het Stationskwartier en het Lijnbaankwartier zijn

het Erasmus MC ruimte voor hoogwaardige

de binnenstad, is het fors verbeteren van de

zakelijke dienstverlening, en voor bewoners met

het hart van de binnenstad en een podium voor

medische bedrijvigheid, congresfaciliteiten,

kwaliteit van de buitenruimte in termen van

hoge inkomens.

cultuur, handel, ontmoeting en evenement. Het

medische dienstverlening, wellness-voorzienin-

nieuwe station en de Hoge Snelheidslijn geven

gen en horeca. Hier vindt interactie plaats en

rijkste plekken worden met elkaar verbonden

– Wijnhaveneiland

een ongekende impuls aan het gebied. In dit

komen bezoekers, patiënten, personeel,

door drie assen: de Coolsingel, de ‘Culturele

Het Wijnhaveneiland, van oudsher een haven-

gebied is ruimte voor verdere intensivering en

congresgangers en studenten samen.

As’ en de ‘Binnenrotte-corridor’. De Coolsingel

en kantorenlocatie, is geschikt om te transfor-

verdichting. De uitbreiding van het topkantoren-

is hét visitekaartje van de stad.

meren tot een binnenstedelijke woon- en

milieu vindt plaats aan het Weena, in het

– De Boompjes

werklocatie.

Stationskwartier en aan de Coolsingel. Door de

Het noordelijk waterfront heeft nog veel on-

nieuwe ondergrondse parkeergarage onder het

benut potentieel. Er is ruimte om de stad een

uitstraling en fysieke verbindingen. De belang-

Architectuurstad Rotterdam, waar de gebouwen van hoogwaardige en innovatieve architectuur

– Cool

Kruisplein, met een verbinding naar de Schouw-

herkenbaar gezicht aan de Maas te geven. Het

zijn. Van dat type bouwwerken, dat bezoekers

In Cool is een proces van gentrification gaande.

burgpleingarage, verbetert de parkeersituatie in

is bovendien dé plek voor uitbreiding van duur-

naar de stad trekt en het beeldmerk van

Vanuit de Witte de Withstraat wordt de wijk

dit gebied. Met het nieuwe Stationskwartier zet

dere woonmilieus. Voor bezoekers is het van

Rotterdam verder versterkt, komt er meer. Met

steeds aantrekkelijker voor bewoners en

Rotterdam dé nieuwe standaard voor een

belang dat het aanbod van activiteiten rond de

name de vormgeving van de plinten is zeer

bezoekers. Cool is daardoor een interessante

modern, internationaal georiënteerd werkmilieu,

rivier en de havens gedifferentieerd is in sfeer

bepalend voor de beleving op straat. Om dit te

wijk voor jonge een- en tweepersoonshuishou-

waar wonen, cultuur, onderwijs en winkelen

en gebruik. Het verblijfsklimaat (beleving) en de

bereiken geven we als gemeente ruim baan aan

dens. Om gentrification ook in het Oude Westen

samenkomen.

verbinding van een aantal specifieke plekken

ontwikkelaars en architecten om bijzondere

op gang te brengen, is echter meer herstructu-

ontwerpen te maken.

rering nodig. Via herinrichting van de openbare

Het winkelhart rondom de Lijnbaan en de

Park, de Oude Haven en de Boompjes. Met het

met de rivier behoeven dan ook aandacht: Het

ruimte (zoals de pleinen), een hernieuwd

Beurstraverse verweeft zich straks meer met

oog op het verkeer en een goed verblijfsklimaat

Stap 2: Binnenstadskwartieren

parkeerregime en verkoop van huurwoningen

de omliggende binnenstadskwartieren. Naast

hebben we gestudeerd op verschillende varian-

De tweede stap in het vergroten van de

ontstaat een opwaartse ontwikkeling.

de grootstedelijke dynamiek ontstaat dan meer

ten voor ondertunneling van de Boompjes. Een

comfort, diversiteit, functiemenging en intimi-

korte tunnel bij de Willemsbrug lijkt noodzake-

aantrekkelijkheid van de binnenstad is de aanpak van de binnenstadskwartieren. Daarbij

Stap 3: Toplocaties

teit. Centrumstedelijk wonen, boven op het

lijk. Voor de rest van de Boompjes onderzoeken

maken we gebruik van het specifieke karakter

Als laatste stap in de richting van een aantrek-

uitgebreide voorzieningenpakket en nabij Rot-

we – naast de ondertunneling – andere oplos-

van de verschillende kwartieren.

kelijke en vooral complete binnenstad geven we

terdam Centraal, biedt kansen aan doelgroe-

singen om het verblijfsklimaat te verbeteren.

prioriteit aan vier potentiële toplocaties: vier

pen die de stad actief gebruiken (studenten,

Deze locatie wordt pas aangepakt na afronding

– Laurenskwartier

beeldbepalende plekken met een bijzondere

starters, zakenlieden, ouderen). De toevoeging

van de andere toplocaties, om onderlinge con-

Het Laurenskwartier verbindt de zakelijke City

betekenis, die de stedelijke economie kunnen

van betaalbare woningen aan dit gebied is bo-

currentie te voorkomen.

met de meer informele programma’s ten oosten

aanjagen.

vendien van belang voor de levendigheid, met name in de avonduren.

hiervan. Naast de Markthal en de centrummarkt

114

115

Internationale stad aan de rivier hoofdstuk 3 / deel II / gebiedsuitwerking

Stap 4: Bereikbaarheid

ren. Het Dynamisch Verkeersmanagement leidt

De binnenstad blijft goed bereikbaar. Bereik-

het verkeer vooralsnog over de beschikbare

baarheid met de auto is een belangrijke

routes. In de binnenstad zelf mag de doorrijd-

Project

vestigingsvoorwaarde voor bedrijven en daarom

baarheid minder zijn; het verblijfklimaat voor de

Excellente haven

zal Rotterdam die handhaven. Als de binnenstad

bezoeker te voet heeft daar voorrang. De randen

Heijplaat / RDM-west

verder verdicht, neemt de druk op de toevoer-

van de binnenstad vangen het parkeren van

Eemhaven en Waalhaven-west

wegen echter toe. De kans op filevorming en

bezoekers op. Voor het openbaar vervoer blijft

Waalhaven oost en zuid

sluiproutes door de stad groeit dan ook. Om

de tramverbinding over de Willemsbrug de

Maasvlakte 2

filevorming en gebruik van sluiproutes tegen te

ontbrekende schakel die om completering

Green Trade Center

gaan, vergroten we de capaciteit van de

vraagt.

Verbetering A15

Projecten Internationale stad aan de rivier

stedelijke invalswegen. Tunnels onder het traject

Westelijke oeververbinding

Vaanweg/Pleinweg en de Stadhoudersweg zijn

Van haven naar stad

nodig om de verkeersdoorstroming te garande-

Lloydkwartier

2010

Vierhavensstrip Merwehaven en Vierhavens

TOPLOCATIES EN OPENBARE RUIMTE BINNENSTAD

Rijnhaven, Maashaven, Parkstad Katendrecht, Afrikaanderwijk

Binnenstad Aantrekkelijker maken Coolsingel / Schiedamsedijk Culturele As Binnenrotte-corridor Topvoorzieningen

Binnenstadskwartieren Laurenskwartier Baankwartier Scheepvaartkwartier Hofplein e.o. Wijnhaveneiland Gentrification Oude Westen / Cool

Toplocaties Kop van Zuid / Wilhelminapier Stationskwartier Lijnbaankwartier Erasmus Medisch Centrum Boompjes

Bereikbaarheid Ondertunneling Vaanweg/Pleinweg Ondertunneling Stadhoudersweg Parkeren & Rijden Parkeergarages

Overig Waterpleinen centrum 116

117

2010 / 2015

2015 / 2020

2020 / 2030

Hoofdstuk 4

Dubbelslag op Zuid

118

119

DUBBELSLAG OP ZUID

IC

IC

Studie derde stadsbrug

Kanskaarten economie en

Grote herstructureringslocatie

Te ontwikkelen bedrijventerrein

Grote woning-bouw en ontwikkelingslocatie

Creatieve economie: gebieden in opkomst

voorzieningen:

Brugverbinding

Ahoy / Zuidplein

IC station op Zuid Stadionpark

Waterwoonnetwerk

Herstructurering bedrijventerrein

MCRZ

Onderzoek nieuwe vormen wonen op water

China centre

Stadspark Wijkpark Eat en Meet

Waterplein (zoeklocatie)

Verbeteren relatie haven-stad

A15 zone

Groene daken (zoeklocatie)

Opwaarderen tot boulevard

Verbeteren verbinding tussen parken Recreatief Landschap Gentrification en kleinschalige

(Uit)bouwen sterke woonmilieus:

Ondertunneling stedelijke hoofdweg Hoofdwaterkering als verbinding

herstructurering Kwaliteitsverbetering stedelijke hoofdweg

Kop van Zuid en omgeving Pro-actieve aanpak particuliere voorraad Zuiderpark en omgeving gekoppeld aan

(bestaand + nieuw)

Verbeteren recreatieve fietsroute stadlandschap

Hoogwaardige OV ontsluiting Waalhaven

Kwaliteitsverbetering stedelijke hoofdweg

Oud Zuid

waterwoonnetwerk 120

Oost en Ridderkerklijn

121

(bestaand + nieuw)

DUBBELSLAG OP ZUID hoofdstuk 4 / deel II / gebiedsuitwerking

Zuid was in de eerste decennia na de oorlog een zeer geliefd gebied om te wonen en (woon)carrière te maken. Die positie moet Zuid terugwinnen. Met de ontwikkeling van de Kop van Zuid en de herstructurering van een groot aantal wijken wint Zuid aan kwaliteit en aantrekkelijkheid. Samen met corporaties en deelgemeenten wil de gemeente met het Pact op Zuid aan deze positieve ontwikkeling een nieuwe impuls geven.

deel uit van de medische sector.

– nieuwe Kuip en aanvullende (top)sportvoorzieningen;

Ahoy/Zuidplein/VaanwegPleinweg

– nieuw intercitystation, ofwel bij Stadionpark

Zuidplein is het hart van Zuid. Het winkelcentrum, het recent gerenoveerde Zuiderpark en Ahoy zijn

ofwel aan de zuidkant van Parkstad; – aanlanding van een mogelijke derde stadsbrug.

van regionaal en nationaal belang. De ambitie is het Zuidplein te ontwikkelen tot een leisurecentrum

op topniveau, met grootschalige podiumfuncties en Het is noodzakelijk om vóór 2010 het succesvolle een modern winkelcentrum. De aangekondigde

Topsportcentrum uit te breiden. Tegelijkertijd is,

grondige vernieuwing van Ahoy is de eerste stap.

met het oog op versterking van zowel Rotterdam-

Daarna volgt een flinke schuifoperatie: we maken

Zuid als het stadiongebied, de aanleg van een

ruimte in het gebied, voeren het eerste plan uit

extra stedelijke sportaccommodatie wenselijk.

waardoor elders ruimte ontstaat, gaan over tot het

Daarom hebben we besloten tot de aanleg van

volgende plan en zo verder. Met de schuifoperatie

een ijsbaan. Daarnaast passen nieuwe voorzie-

komt ruimte vrij voor nieuwe podiumfuncties en

ningen in Park De Twee Heuvels in het profiel van

verbetering van de kwaliteit van de openbare

het Stadionpark. Tot slot is modernisering van het

ruimte in het gehele gebied.

sportcluster Varkenoord aan de orde.

Het vrijetijdscluster krijgt vorm met de realisatie

Na 2010 volgt de bouw van de nieuwe Kuip, zo

van een omvangrijk sport- en evenemententerrein

mogelijk op het noordelijke deel van het sport-

op de Vaanweide en een 50-meterzwembad. Podia cluster Varkenoord. In onderzoek is de vestiging voor musical, kindertheater en popmuziek, en

van een middelbare school met sportsignatuur en

nieuwbouw van het theater Zuidplein zijn opties.

een eventuele hbo-sportopleiding. Met al deze

De ondertunneling van het traject Vaanweg/

plannen liggen er goede mogelijkheden voor de

In Rotterdam-Zuid maken we een dubbelslag:

tuur van de stad. De opgave voor Zuid is

Pleinweg vermindert de verkeersoverlast in het

ontwikkeling van een aantrekkelijk gebied met

we werken achterstanden weg én pakken

natuurlijk veel groter, waarbij de sociale opgave

gebied en vormt een grotere meerwaarde voor de

nationale uitstraling, waarbij uitbreiding naar de

kansen. Voor Zuid zijn kernbeslissing 6

dominant is. De strategie van Pact op Zuid is

omgeving. Ook de vernieuwing van het busstation

Noorderhelling mogelijk en wenselijk is.

(herstructurering), kernbeslissing 2 (vrijetijds-

bewust gebaseerd op vier pijlers: fysiek,

verbetert de uitstraling van het gebied. In aanslui-

economie) en kernbeslissing 7 (openbare ruimte

sociaal, economisch en kunst & cultuur. Gezien

ting op het Zuidplein biedt de Motorstraat ruimte

MCRZ

en water) van belang. Deze ruimtelijke ontwik-

de aard van dit document richten we ons op de

voor bedrijven, onderwijs en nieuwe woningen.

Het Medisch Centrum Rijnmond-Zuid (MCRZ) is

kelingsstrategie gaat over de fysieke infrastruc-

ruimtelijk-economische ontwikkeling.

4.1 Kanskaarten

een belangrijk knooppunt en cluster voor zorg,

Stadionpark (Sporthart Rotterdam)

educatie, gezondheid / beweging, wonen en

Stadion de Kuip, de Pathé-bioscoop en het

bedrijven, en geeft een economische impuls aan

Topsportcentrum trekken ieder jaar miljoenen

de groeiende markt voor zorg en welzijn. Boven-

bezoekers. De locatie is kansrijk vanwege de

dien heeft het een aanzuigende werking op

Een aantal locaties met een stedelijke, regionale

ven. Daarnaast zijn er vier locaties die een

goede bereikbaarheid, de landmark-werking van

medisch gerelateerde bedrijvigheid en stimuleert

en nationale functie biedt mogelijkheden voor de

essentiële positie innemen bij de ontwikkeling

het stadion en de nog beschikbare, uitgeefbare

het de werkgelegenheid. Het gebied rondom

versterking van Zuid. Deze zogenoemde

van Zuid en de regio daaromheen: Zuidplein /

grond. Het stadiongebied wordt dan ook een van

station Lombardijen profiteert nu al sterk van de

kanskaarten zijn volop in ontwikkeling en

Zuiderpark, Stadionpark, Medisch Centrum

de grote nieuwe ontwikkellocaties, waarbij de

beroepsopleidingen in de omgeving. De uitbrei-

brengen nieuwe bedrijvigheid en werkgelegen-

Rijnmond-Zuid (MCRZ) en de A15-zone. Het

branding is gericht op sport.

ding van bestaande opleidingen en de werving

heid naar Zuid. Allereerst gaat het om de Kop

Zuidplein en het Stadionpark vormen speerpun-

We benaderen de kanskaart vanuit drie invalshoe-

van nieuwe opleidingsinstanties versterken deze

van Zuid, waarvan de ontwikkeling al is beschre-

ten voor de vrijetijdseconomie. MCRZ maakt

ken:

ontwikkeling. Het station en de voorzieningen

122

123

DUBBELSLAG OP ZUID hoofdstuk 4 / deel II / gebiedsuitwerking maken de locatie zeer geschikt als centrumste-

in ontwikkeling: Waalhaven en Ridderster. De

delijk woongebied met een hogere dichtheid,

Waalhaven transformeert tot een overgangszone

met name voor ouderen. Een andere courante

tussen stad en haven, met veel havengerelateer-

ontwikkeling in dit gebied is de opwaardering

de bedrijven in de kennis- en dienstensector. Langs de Ridderster breiden we het aantal

Zuiderpark en Kop van Zuid: (uit)bouwen sterke woonmilieus

ren en de omliggende wijken.

van het bedrijventerrein Hordijk.

bedrijfslocaties uit. Het gebied rond de weg zelf

Vanuit de kracht en de uitstraling van het

sche dijken een rol spelen in de verbetering van

A15-zone tussen Waalhaven en Ridderster

biedt mogelijkheden voor extra werkgelegenheid

Zuiderpark en de Kop van Zuid kan Zuid zich

de verbindingen. Zo verbeteren we de fietsver-

Langs de A15 zijn twee bedrijventerreinen sterk

voor Zuid en voor wonen, groen en recreatie.

verder ontwikkelen. (De Kop van Zuid is bespro-

bindingen tussen de woongebieden op Zuid en

ken in hoofdstuk 3.) Het Zuiderpark kan net als

het regiopark IJsselmonde. We koppelen deze

het Kralingse Bos en de Bergse Plassen op de

verbindingen zo veel mogelijk aan de uitbreiding

noordoever een identiteitsdrager zijn voor

van het waternetwerk.

INFRASTRUCTUUR

4.2 AANTREKKELIJKE WIJKEN

Naast de waterverbindingen kunnen de histori-

nieuwe, aantrekkelijke woonmilieus. Verder kan

Intercitystation

de andere infrastructuur.

Zuid heeft 200.000 inwoners, maar beschikt,

ren naar een uniek woonmilieu, bijvoorbeeld door

Oud Zuid: proactieve particuliere woningverbetering

een deel van de volkstuincomplexen transforme-

in tegenstelling tot veel steden met een gerin-

Vaanweg/Pleinweg

geleidelijk permanente bewoning toe te staan.

Oud Zuid is de verzamelnaam voor de vooroor-

gere omvang, niet over een intercitystation. Een

Een belangrijke ingreep voor Rotterdam-Zuid

Tussen de westkant van het Zuiderpark en de

logse wijken in Feijenoord en Charlois. Deze

intercitystation is essentieel voor Zuid, omdat

is de aanpak van de het traject Vaanweg/Plein-

Waalhaven ligt het wijkje de Wielewaal. Deze

wijken kennen een wankel evenwicht tussen de

het bewoners een veel snellere verbinding met

weg. Door deze ingreep blijft, ondanks alle

woningen zijn op termijn aan herstructurering

aanzet tot gentrification en dreigend verval. In

werklocaties binnen de Randstad biedt. Juist

extra woningbouw, de verkeersstructuur in heel

toe, wat mogelijkheden biedt voor een woonwijk

het kader van het Pact op Zuid ontwikkelen we in

de middengroepen die Zuid aan zich wil binden,

Rotterdam-Zuid goed functioneren en wordt sluip-

die het park en de haven verbindt. Tot slot liggen

de komende tijd een visie op deze wijken.

reizen op deze trajecten. De meest voor de hand

verkeer voorkomen. Ook in de directe omgeving

om het park heen de herstructureringswijken de

De oude wijken liggen tussen twee kanskaarten:

liggende plek voor een nieuw intercitystation is

van de het traject Vaanweg/Pleinweg biedt deze

Vaan, Carnisse en Zuidwijk. Door de nieuwbouw

de Kop van Zuid en Zuiderpark, die beide impact

de omgeving van Parkstad / Stadionpark. De de-

ingreep mogelijkheden. Zo wordt de Valkeniers-

beter te oriënteren op het park ontstaan ook hier

hebben op deze wijken. De eigendomsverhou-

finitieve locatie hangt af van de ontwikkeling van

weide met de omliggende woningbouw beter bij

geheel nieuwe woonkwaliteiten.

dingen zijn daarbij bepalend voor de aanpak.

het Stadionpark en de tramstructuur op Zuid.

het Zuiderpark betrokken. Daarnaast zijn er rond

Hillesluis, Bloemhof en Vreewijk zijn grotendeels

het Zuidplein mogelijkheden voor een betere ver-

Bij de renovatie van het Zuiderpark is veel

in bezit van de corporaties, die dan ook de trek-

Nieuwe hov-verbinding

binding met de omliggende wijken. Door onder-

wateroppervlak aan de omgeving toegevoegd,

kers van de herstructurering zijn. De gemeente

Er wordt een nieuwe hoogwaardige openbaar-

tunneling verbetert de kwaliteit van de leefomge-

om te voorzien in de behoefte aan meer ber-

maakt met deze corporaties gebiedsafspraken

vervoerverbinding tussen het IC-station, het

ving in de omliggende wijken en wordt de huidige

gingscapaciteit. In aansluiting hierop breiden we

over de aanpak van de herstructurering.

Zuidplein en Waalhaven-Oost gerealiseerd.

barrièrewerking van de het traject Vaanweg/Plein-

het waternetwerk van Zuid verder uit. Nieuwe

Tarwewijk, Oud-Charlois en Carnisse zijn groten-

weg opgeheven.

waterlopen in de Tuinsteden en singels in Oud

deels in het bezit van particulieren. De aanpak

Derde Stadsbrug

Zuid bieden perspectief op wonen aan het water,

van deze wijken is lastiger te organiseren. Een

Een brug tussen Kralingen en het Stadionpark

in een kwaliteitsklasse die Zuid nu ontbeert.

duidelijk profiel met een positief perspectief per

maakt de topsportvoorzieningen beter bereikbaar,

Bovendien betrekken de nieuwe watergangen de

gebied moet particulieren verleiden tot investe-

biedt nieuwe mogelijkheden voor de verbinding

omliggende wijken meer bij het Zuiderpark.

ring in hun bezit. Inmiddels hebben ook corporaties zich bereid verklaard om mee te investeren in

van Noord en Zuid en kan een icoon zijn voor het gebied. Ook het openbaarvervoersysteem van

Het Zuiderpark is de belangrijkste component

deze wijken. Dit is een belangrijke ontwikkeling,

de stad verbetert met deze brug, in aansluiting

van de groenstructuur op Rotterdam-Zuid.

omdat zonder investeringen van corporaties en

op een nieuw intercitystation. De kosten zijn

Daarnaast is voor IJsselmonde het park De Twee

gemeente de aanpak onmogelijk is. Investeren in

echter hoog en vooral een autobrug kan overlast

Heuvels van groot belang en speelt de A15-zone

deze wijken is nodig om ze op niveau te houden

veroorzaken. Nader onderzoek moet dan ook de

een belangrijke rol. Wat ontbreekt is echter een

en te voorkomen dat er in de toekomst veel

Kaart: verkeerssituatie op Zuid zonder

goede verbinding tussen de verschillende groen-

grotere investeringen nodig zijn. Ook moeten we

ondertunneling Vaanweg/Pleinweg

structuren onderling en tussen de groenstructu-

de Verenigingen van Eigenaren activeren om na

haalbaarheid van deze brug uitwijzen. Realisatie voor 2015 lijkt uitgesloten, gezien de prioriteit van

124

125

DUBBELSLAG OP ZUID hoofdstuk 4 / deel II / gebiedsuitwerking

gen van woningen en sloop-nieuwbouw zijn de

verbetering terugval te voorkomen.

Ondernemerschap

instrumenten voor een succesvolle aanpak, in Op een aantal plekken in Oud Zuid, de zoge-

samenwerking met huidige en nieuwe bewoners en

De (veelal allochtone) bevolking van Zuid kent

speelt de gemeente daarop in. Winkelstraten,

naamde hotspots, is het verval al zo ver voortge-

huiseigenaren.

een sterke traditie in ondernemerschap. Nieuwe

winkelcentra, bedrijventerreinen en oude

schreden dat alleen zwaar ingrijpen de verval-

In Oud Zuid is weinig ruimte voor nieuw opper-

bedrijven en winkels vormen dan ook een kans

gebouwen van scholen en voorzieningen

spiraal van de omgeving kan stoppen. Verplichte

vlaktewater. Daarom moet per gebied maatwerk

voor Zuid. Met het concept van ‘kansenzones’

bieden ruimte aan nieuwe bedrijvigheid.

woningverbetering met subsidie, aanpak van

worden geleverd, waarbij innovatieve oplossingen

huisjesmelkers en overbewoning, samenvoe-

als waterpleinen en groene daken een optie zijn.

Tuinsteden: herstructurering

In de Tuinsteden zijn ingrijpende herstructure-

Op Zuid liggen veel naoorlogse wijken. Uit de

ringsprogramma’s in uitvoering. Zo gaan

‘Grote Woontest’ blijkt dat deze wijken een

Pendrecht, Zuidwijk, Groenenhagen / Tuinenho-

steeds zwakkere positie innemen op de woning-

ven, Lombardijen en Hordijkerveld op de schop.

Profilering wijken op Zuid Op Zuid zijn de verschillende wijken onvoldoen-

Inmiddels is een studie afgerond naar de

markt. Herstructurering van de Tuinsteden en de

In de toekomst is mogelijk ook herstructurering

de onderscheidend: ze hebben te weinig

profilering van de Zuidelijke Tuinsteden. Ook

oude wijken op Zuid richt zich vooral op het

van andere delen van IJsselmonde noodzakelijk.

identiteit. Dat is een belangrijke conclusie uit de

voor de wijken in Oud Zuid is een dergelijke

vasthouden van de bewoners. Bewoners die

Daarnaast wordt het centrum van IJsselmonde

‘Grote Woontest’. Daarnaast is er te weinig

studie in de maak. De gebiedsprofielen geven

stijgen op de maatschappelijke ladder zijn voor

vernieuwd. De realisatie van groenstedelijke

differentiatie in het woningaanbod. Bewoners

aan voor welke doelgroep een wijk geschikt is

de bouw van woningen de belangrijkste doel­-

woonmilieus vormt het uitgangspunt voor de

willen dat ‘hun wijk’ een eigen gezicht heeft:

en welke investeringen in de buitenruimte,

groep. Zij houden de koopkracht in de wijk en

herstructurering; het bouwprogramma bestaat

een herkenbaar karakter, met voorzieningen en

voorzieningen en woningen daarbij horen.

hebben een voorbeeldfunctie. Concreet gaat het

dan ook zo veel mogelijk uit eengezinswoningen.

een uitstraling die past bij hun leefstijl en

Ondersteuning met een aantal architectonische

om drie (deels overlappende) doelgroepen:

specifieke behoeften. Ook kleinschalige

of cultureel in het oog springende bouwwerken

sociale ‘stijgers’ (vaak van allochtone afkomst),

cultuurvoorzieningen dragen hier aan bij.

ofwel iconen, is daarbij een goede optie.

ouderen (soms terugkeerders naar de stad) en gezinnen (middenkader).

Voorzieningen en onderwijs 4.3 HOOGVLIET Fysieke herstructurering van wijken is alleen

moet dan ook een evenwichtige bevolkingssa-

zinvol als tegelijkertijd de sociale problematiek

menstelling in de Tuinsteden bevorderen:

Hoogvliet heeft de (succesvolle) stap naar een

recreatiegebied. Het goed functionerende

wordt aangepakt. In iedere wijk moet straks een

– meer nichevorming in het aanbod van

vraaggerichte herstructureringsstrategie in

bedrijventerrein Gadering wordt gemoderni-

compleet aanbod zijn van goede basisscholen,

basisonderwijs (bijvoorbeeld Montessori, Dal-

combinatie met een sterke sociale aanpak

seerd. De vernieuwing van Hoogvliet laat zien

gezondheidscentra, wijkgebouwen en sportfaci-

ton);

enige jaren geleden al gemaakt. Hoogvliet blijkt

welke mogelijkheden herstructurering van Zuid

prima mogelijkheden te bieden voor realisatie

biedt.

– havo / vwo op Zuid; dit onderwijsaanbod is

liteiten. Onderwijs is een cruciale schakel in het

momenteel zeer beperkt;

vernieuwingsproces van de Tuinsteden, vooral

– keten vmbo – mbo – bedrijfsleven; ontwikke-

gezien de jonge leeftijd van de bevolking van

van de populaire groenstedelijke woonmilieus. De vernieuwing is nu halverwege, maar moet

Zuid en de beperkte keuze in het huidige onder-

ling van een sterkere relatie tussen theorie en

volop worden doorgezet om succesvol te

wijsaanbod. Daarnaast is onderwijs belangrijk

praktijk en betere kansen voor de doorstro-

blijven. Op termijn is eenderde van de woning-

voor de woningkeuze. Echter, veelal overstijgen

ming van scholieren naar een werkend

voorraad in Hoogvliet vervangen, krijgt de

bestaan;

deelgemeente een vernieuwd stadshart en

de onderwijsopgaven het schaalniveau van de

– meer brede scholen en multifunctionele

Tuinsteden. Een aantal ingrepen in het onderwijs

accommodaties.

126

wordt de groene zone bij de Oude Maas ontwikkeld tot een hoogwaardig natuur- en

127

DUBBELSLAG OP ZUID hoofdstuk 4 / deel II / gebiedsuitwerking

Projecten DUBBELSLAG OP ZUID

Project

-2010

2010 / 2015

2015 / 2020

2020 / 2030

Kanskaarten Ahoy / Zuidplein Stadionpark Nieuwe Kuip Intercity-station Studie derde stadsbrug MCRZ A15-zone Waalhaven-Ridderster Aantrekkelijke wijken Woonmilieu Zuiderpark Integrale aanpak Oud Zuid Hot spots Herstructurering tuinsteden Ondertunneling Vaanweg/ Pleinweg Nieuw oppervlaktewater Fietsverbindingen IJsselmonde Bedrijventerrein Hordijk Hoogvliet Voortzetting herstructurering Bedrijventerrein Gadering

128

129

Hoofdstuk 5

benutten kwaliteiten op noord

130

131

BENUTTEN KWALITEITEN OP NOORD Waterplein (zoeklocatie) Groene daken (zoeklocatie) Versterken recreatieve fucties Gentrification en kleinschalige herstructurering Pro-actieve aanpak particuliere voorraad Strand Creatieve economie: gebied in opkomst Herstructurering bedrijventerrein Kwaliteitsverbetering stedelijke hoofdweg (bestaand + nieuw) Verbeteren bereikbaarheid centrum door tunnel Opwaarderen tot boulevard Lightrail Stadspark Wijkpark Strand

Science Port Holland en andere

Hoogwaardige OV ontsluiting RA en

economische knooppunten:

Schieveen

Science Port Holland

Verbeteren verbinding tussen parken Groot Kralingen

Recreatief landschap

Lloydkwartier / Stadshavens Noord

Verbeteren recreatieve fietsroute stad-

Kantoorontwikkeling Alexander centrum, Brainpark/Rivium Nader te programmeren knooppuntlocatie Ontwikkeling science en businesspark

landschap Grote herstructureringslocatie

(Uit)bouwen sterke woonmilieus: Luchthavengerelateerde kantoor­

Groot Hillegersberg, Rottezoom, Hoek van

ontwikkeling

Holland

Inpassen nieuwe rijksweg

Rottezoom

Hoofdwaterkering als verbinding Grote woningbouw- en ontwikkelingslocatie Waterwoonnetwerk

132

133

BENUTTEN KWALITEITEN op noord hoofdstuk 5 / deel II / gebiedsuitwerking

De opgave op de noordoever is het uitbouwen van de kracht van het gebied. De kantoorlocaties aan deze kant van de stad zijn door hun ligging midden in de Randstad al uiterst succesvol. In de komen­de periode bouwen we op dit succes voort. We voltooien daartoe de locaties Brainpark en Alexander en bouwen het gebied rond de luchthaven uit met specifieke sectoren in de kennis- en diensten­ economie (Science Port Holland).

A Science Port Holland en overige knooppunten 5.1 Science Onder de naam Science Port Holland wordt een

representatieve openbare ruimte tot stand

hoogwaardig Science & Businesspark ontwik-

brengen op Science & Businesspark Schieveen.

keld in polder Schieveen, nabij Rotterdam

We willen een sfeer scheppen die aantrekkings-

Airport, in combinatie met Technopolis in Delft.

kracht uitoefent op de hoogopgeleide kennis-

Daarnaast is er rond Rotterdam Airport ruimte

werkers van de te werven bedrijven. De

voor overige, hoogwaardige (luchthavengerela-

hoogwaardige bedrijvigheid in combinatie met

teerde) bedrijvigheid. De kracht van de Science

het nieuw te ontwikkelen natuurgebied ten

Port ligt in de samenballing van de kennis in de

noorden daarvan, biedt daartoe goede kansen

regio (de universiteiten in Delft en Rotterdam en

(bezoekers en medewerkers kunnen er bijvoor-

het internationale bedrijfsleven), de ligging nabij

beeld wandelen of lunchen).

Rotterdam Airport en de goede aansluiting op het netwerk van de Randstad.

Rotterdam Airport Om een goede bereikbaarheid te garanderen

Rotterdam Airport richt zich in de toekomst

zijn een snelle aanleg van de A13/16 en een

steeds meer op nationaal en internationaal

verbreding van de N209 noodzakelijk. Ook is

zakelijk luchtverkeer. Onder verantwoordelijk-

het belangrijk om de openbaarvervoerbereik-

heid van Schiphol Real Estate wordt op het

baarheid van Rotterdam Airport en Schieveen

terrein van Rotterdam Airport een bedrijven-

te verbeteren. De luchthaven is nu zeer slecht

en kantorenprogramma ontwikkeld. Het betreft

te bereiken vanuit het centrum en Rotterdam

betrekkelijk kleine eenheden met een beperkte

CS. Met de aanleg van een tram- of andere

hoogte, in verband met het vliegverkeer.

ov-verbinding is in één keer ook de ov-behoef-

Uitgangspunt is om hier luchthavengerelateer-

te vanuit woongebied Zestienhoven en Science

de bedrijvigheid onder te brengen.

Met deze plannen geven we vorm aan kernbe-

aan de ambitie om Rotterdam als woonstad

Port Holland opgelost. Hoe een dergelijke

slissing 3: het aanbieden van ruimte aan goede

aanmerkelijk aantrekkelijker te maken, vooral

verbinding concreet gestalte moet krijgen,

Overige knooppunten

kantorenlocaties en specifieke onderdelen van

voor de midden- en hogere inkomensgroepen

wordt in de komende tijd onderzocht.

Science Port Holland biedt plaats aan speci-

de medische sector. De garantie van een goede

(kernbeslissing 5). De oude stadswijken in

bereikbaarheid (kernbeslissing 8) is hiervoor een

Noord lenen zich door de ligging nabij het

Schieveen

aan de groei van de kennis- en dienstenecono-

belangrijke voorwaarde.

centrum en het type bebouwing uitstekend voor

Met de speciale aandacht voor Science Port

mie in het algemeen. Tot 2015 richt Rotterdam

gentrification (kernbeslissing 5). Om de

Holland geeft Rotterdam mede inhoud aan de

zich op een beperkt aantal speerpuntlocaties in

De populaire woonmilieus op de noordoever

woningbouwambities waar te maken is het

ambitie het (internationale) bedrijfsleven aan te

het grootschalige kantorenlocatieaanbod. Op

zijn bij uitstek geschikt voor de ‘olievlekstrate-

cruciaal de wateropgave op te lossen en zorg te

trekken en te versterken. Dat doen we door

korte termijn zetten we vooral in op de afron-

gie’: Groot-Hillegersberg, Groot-Kralingen,

dragen voor een goede openbare ruimte

ruimte te bieden aan onder meer het medische

ding van de Brainparken (langs de A16). Op de

Rottezoom en Hoek van Holland. De uitbreiding

(kernbeslissing 7).

cluster. Juist op deze locatie is ruimte voor de

langere termijn is ruimte op knooppunt Alexan-

onderdelen die niet in de directe nabijheid van

der en (na aanleg van de A13/16) komt ook

het Erasmus MC kunnen worden onderge-

Hoog Zestienhoven in beeld als kantorenloca-

bracht.

tie. Tegen die tijd bekijken we, afhankelijk van

van deze woonmilieus levert een flinke bijdrage

fieke doelgroepen. Daarnaast geven we ruimte

de ontwikkelingen in de markt, welk profiel deze locatie krijgt.

Willen we onze ambitie realiseren, dan moeten we de bereikbaarheid verbeteren en een goede,

134

135

BENUTTEN KWALITEITEN op noord hoofdstuk 5 / deel II / gebiedsuitwerking

5.2 Uitbouwen sterke woonmilieus

studenten. Dit gegeven wordt gekoesterd en

len tot een kustlocatie met een aantrekkelijk

verder uitgebreid.

groenstedelijk woonmilieu. De ontwikkeling van

Rotterdam bouwt voort op de sterke woon­

Groot-Kralingen

milieus van Hillegersberg, Kralingen, de

De potentie van Groot-Kralingen is vergelijkbaar

Rottezoom

Hoek van Holland als badplaats. Ook woning-

omgeving van de Rotte en Hoek van Holland.

met die van Groot-Hillegersberg. Het Kralingse

Het Rottemerengebied is hét recreatieland-

bouw is een belangrijk onderdeel van het

Bos speelt een belangrijke rol in de ontwikkelin-

schap van Rotterdam. Nesselande en de

programma. Er is ruimte voor substantiële

Groot-Hillegersberg

gen en is een belangrijke identiteitsdrager voor

vergrote Zevenhuizerplas koppelen groene kwa-

vergroting van het aantal woningen op te

Groot-Hillegersberg kent een gewaardeerd

de uitbreiding van de rustig-stedelijke woonmi-

liteiten aan een nieuw woonmilieu. Deze

herstructureren glastuinbouwlocaties. Belang-

woonmilieu, met het oude dorp en de Bergse

lieus in Kralingen.

ontwikkelingen zullen, in combinatie met

rijk voor het bepalen van de omvang van deze

Plassen als identiteitsdragers. Momenteel

Er is nog ruimte voor nieuwbouw op de

verbeterde fietsverbindingen, hun uitstraling

woningbouw is de wens tot behoud van het

ontwikkelen we het nabij gelegen Park Zestien-

stadskwekerij en het veilingterrein. De huidige

hebben op de gehele Noordrand van Alexander:

eigen karakter van Hoek van Holland; een

hoven. Hiermee ontstaat in potentie een

aanpak van Nieuw-Crooswijk is een goed

de Rottezoom. Terbregge-Oost is binnen dit

vraagstuk dat we de komende jaren uitwerken.

grootschalig, samenhangend groenstedelijk

voorbeeld van een aantrekkelijk woonmilieu in

geheel een kansrijke woningbouwlocatie. Deze

Van fundamenteel belang is de realisatie van de

woonmilieu aan de noordzijde van Rotterdam.

de nabijheid het Kralingse Bos. Daarnaast zijn

ambities stellen extra eisen aan de inpassing

Hoekse Lijn (2010, stoptrein wordt metro). Met

De herstructurering van Schiebroek-Zuid kan

er mogelijkheden voor herstructurering in

van de verbinding A13/A16.

deze lightrail-verbinding verbetert de relatie

meeliften op deze identiteit. Daarvoor is echter

Kralingen-West (onder meer de wijk Jaffa),

een rigoureuze aanpak vereist. Bijzonder

waarbij een betere vormgeving van de boezem

Hoek van Holland

deze verbinding mogelijkheden voor nieuwe

onderdeel van dit uitgebreide woonmilieu is

ruimtelijk een rol kan spelen. Verbeterde

Hoek van Holland met haar strand, duinen, pier

stations, waaronder de Oranjebuitenpolder.

Hoog Zestienhoven, het gebied tussen Park

verbindingen naar de binnenstad zijn onderdeel

en haven kan zich de komende jaren ontwikke-

Floraland, gerelateerd aan het Westland, is een

Zestienhoven en Schiebroek. Pas in een later

van deze opgave, met als specifiek aandachts-

ontwikkelingsstadium (2015), kunnen we

punt de kwaliteit van het Oostplein en omge-

vaststellen welke invulling dit gebied moet

ving. Verder is het Kralingse Bos een belangrijk

krijgen: de economische kwaliteit van Science

verder te ontwikkelen vrijetijdscluster, met de

Port Holland of de woonkwaliteiten van Park

mogelijkheid van een indooratletiektrainings-

De stadswijken rond de binnenstad zijn veelal

milieu van binnenstedelijke randzones (bijvoor-

Zestienhoven en Schiebroek.

centrum. Naast het Kralingse Bos is de

prima of zitten in de lift. De strategie voor deze

beeld de oude havengebieden). Juist de mix van

universiteit een belangrijke identiteitsdrager in

wijken is gentrification te stimuleren en de juiste

de verschillende groepen stedelingen die deze

Kralingen. In dit deel van de stad wonen veel

voorwaarden te scheppen voor opbloei van de

wijken kenmerkt, vormt de aantrekkingskracht

creatieve economie. Gentrification draagt in de

van deze wijken. In het verlengde hiervan biedt

eerste plaats bij aan de gewenste aantrekkelijk-

gentrification ruimte aan de draagkracht van de

heid van Rotterdam als woonstad voor kennis-

tweede pijler: economische structuurversterking

werkers en als woonstad voor Rotterdammers

door bijdrage aan de creatieve economie.

Wateropgave in Noord

het Waterwegcentrum versterkt de positie van

tussen Hoek van Holland en de stad. Ook biedt

nieuwe toeristische trekker. 5.3 Gentrification

Water levert een belangrijke bijdrage aan

gewilde woonmilieus. In de dichtbebouwde ring

gewilde woonmilieus in Noord rond de

van oude stadswijken rond het centrum zetten

Kralingse Plas, de Bergse Plassen en de

we in op innovatieve oplossingen, zoals water-

singels. De strategie voor dit deel van Noord

pleinen en groene daken, in samenhang met

stuurt aan op versterking van de aanwezige

nieuwe parkeergarages.

(water)kwaliteiten. Voor het water dat we niet

Aan de wateropgave in de overige gebieden

In het centrum en de wijken eromheen

(overdag, maar ook in de avonden en de

binnen de bestaande waterstructuren kunnen

geven we uitvoering door nieuw oppervlaktewa-

bevinden zich de creatieve vestigingsmilieus.

weekends), een zekere kleinschaligheid en een

opvangen en vertragen, realiseren we – in

ter te graven. Dat brengen we vooral ten uitvoer

Om deze wijken verder te ontwikkelen zijn de

uitnodigend openbaar domein. Om de creatieve

laatste instantie – nieuw oppervlaktewater

in te herstructureren gebieden (Crooswijk,

volgende kwaliteiten en voorwaarden nodig:

economie te stimuleren ontwikkelt Rotterdam

(bijvoorbeeld nieuwe singels). Hiermee

Kralingen-West), in bestaande openbare ruimten

functiemenging, (her)gebruik van karakteris-

een speciaal beleid.

ondersteunen we verdere uitbreiding van de

en – op termijn – in te herprofileren singels.

tieke panden, horeca, ruime programmering

136

die houden van het experimentele, pluriforme

Conditioneren van de creatieve economie

137

BENUTTEN KWALITEITEN op noord hoofdstuk 5 / deel II / gebiedsuitwerking

Om gentrification te stimuleren is het allereerst

Delfshaven

zaak de openbare buitenruimten goed te behe-

Delfshaven kent sterke woongebieden, zoals

ren en waar nodig aan te passen, en daarnaast

Historisch Delfshaven (met een belangrijke

het eigen woningbezit te verhogen. In gebieden

recreatieve functie), de Heemraadssingel en de

Grote opgave in de gentrification-wijken is de

ontwikkelingen, de effecten van gentrification al

waar relatief weinig eigen woningbezit is, kan

Mathenesserlaan. Daarnaast zijn gebieden in

stimulans van particulier eigendom en gerichte,

zichtbaar. De bestaande singels, maar ook de

de verkoop van huurwoningen een stimulans

opkomst die de afgelopen decennia als zwak te

kleinschalige herstructurering. Om dit proces

voorzieningen rond het Zwaanshals en het

zijn voor bewoners om te investeren in hun

boek stonden. Op dit moment zit Delfshaven

te bevorderen, is voldoende kwalitatief goede

Noordplein, leggen een goed fundament voor

woonomgeving. Samen met corporaties on-

duidelijk in de lift. In wijken als Middelland en

buitenruimte belangrijk.

de opwaartse beweging van deze gebieden.

derzoeken we waar verkoop en samenvoeging

Spangen zet gentrification langzaamaan door.

De Parklane en de aanleg van het dakpark

Echter, met name de auto-infrastructuur legt

van huurwoningen bijdragen aan het proces.

De gentrification van Middelland en in de

(Vierhavenstrip) geven aan Bospolder-Tussen-

nog een grote claim op deze omgeving. De

Een goede monitoring is hier geboden, zodat

toekomst ook het Oude Westen zal worden

dijken een impuls voor de verdere ontwikkeling.

voorgestelde tunnel in de corridor Stadhouders-

we tijdig kunnen ingrijpen als een neergaande

gestimuleerd door de aanpak van de ’s-Graven-

Daarnaast is de aanleg van een goede route

weg zorgt straks voor een betere inpassing in

spiraal zich aandient. In sommige gebieden is

dijkwal. Het zoveel mogelijk overkappen van

langs de Schie een kwaliteitsverbetering: aan

Blijdorp. Daarnaast ontlast deze ingreep de

kleinschalige herstructurering noodzakelijk om

deze weg is er op gericht de milieuoverlast te

de ene kant in aansluiting op de Parkhaven en

Schieweg / Schiekade, waardoor de uitstraling

de gewenste kwaliteitsslag te maken.

verminderen en de ruimtelijke kwaliteit en

aan de andere kant als verbinding naar Midden-

van het gebied verbetert. Dat heeft ook een

oversteekbaarheid te verbeteren. Samen met

Delfland. Langs deze route ligt ook het vrije-

positieve impact op de omliggende bebouwing

de voorname bebouwing ontstaat daarmee een

tijdscluster Roel Langerakpark (onderdeel van

en de achterliggende wijken.

het klaverblad), dat een belangrijke functie heeft

De aanleg van Randstadrail (gereed in 2009)

voor Noord en Delfshaven.

zorgt eveneens voor nieuwe kansen. Blijdorp

Noord

boulevard met allure.

In Noord zijn, net als bij de voorgaande

Noord Student city

krijgt er met het nieuwe station een goede Bijzonder gebied in Delfshaven is het Lloyd-

openbaarvervoervoorziening bij. Daarnaast geeft het vrijkomen van het Hofpleinviaduct

Studenten zijn belangrijk voor de stad. Zij zijn

onderzocht wat Rotterdam moet doen om meer

kwartier, een voormalig havengebied, waar zich

de kenniswerkers van de toekomst en zorgen

een studentenstad te worden. Gebleken is dat

een mix van wonen en werken ontwikkelt. Hier

nieuwe impulsen aan het Oude Noorden. Het

voor de nodige levendigheid. Rotterdam wil de

de binnenstad en de zone direct daaromheen

zetten we expliciet in op de totstandkoming van

viaduct zetten we onder meer in voor een

binding van de universiteiten en hogescholen

dé locatie is voor universitaire instellingen en

een audiovisueel cluster (creatieve en commer-

fietsverbinding richting de buitengebieden aan

met de stad verbeteren. Daarnaast moeten

hbo-instellingen, en dé plek voor studenten. We

ciële beroepsgroepen in beeld en geluid) om dit

de noordkant van de stad. Ook de verbinding

deze instellingen nog meer onderdeel worden

willen deze onderwijsinstellingen dan ook daar

segment van de creatieve sector extra te stimu-

langs de Rotte en de kwaliteitsverbetering van

van de stad. Met het project Student City is

concentreren, en de attractiviteit voor studenten

leren. Inmiddels zien we dat de ontwikkeling van

de route langs de Rotte zijn van belang voor

in dit gebied stimuleren. Het gebied valt

het Lloydkwartier ook uitstraling heeft naar het

Noord. De herontwikkeling van het Zomerhof-

Bestaande studentenconcentraties: W = wonen U = uitgaan S = studeren

grotendeels samen met de wijken waar

Coolhaveneiland. Dit wordt nog versterkt door

kwartier, waar een centrumstedelijk milieu

Kansrijke zoekgebieden ter versterking van studentenmilieu

gentrification plaatsvindt, met het accent op de

de ligging van het Coolhaveneiland ten opzichte

gecreëerd kan worden, verbetert de aansluiting

oostkant van de stad en de universiteit in

van de belangrijke onderwijsinstellingen.

op het centrum.

Verwachte spin-off op langere termijn Overige stedelijke straten/pleinen met horeca Centraal Station Metrostation

Kralingen. De wensen van studenten – horeca,

Treinstation Drukwerk/copyshop

culturele instellingen, betaalbare woningen –

Erasmus Universiteit Rotterdam Boekhandel Bibliotheek

zijn vergelijkbaar met de wensen van creatieven

5.4 Overige wijken

en andere bewoners van gentrification-wijken. Gentrification, creatieve economie en de

De wijken in de deelgemeenten Alexander en

aandacht, maar het karakter hoeft niet ingrij-

verdere ontwikkeling van Rotterdam tot

Overschie hebben over het algemeen een

pend te veranderen. Zo is Ommoord inmiddels

studentenstad, kunnen in deze gebieden dan

goede kwaliteit en zijn in hun huidige vorm

een belangrijke en aangename wijk voor

ook gelijktijdig vorm krijgen.

belangrijk voor de Rotterdamse woningmarkt.

ouderen. Betere aanhaking aan de Rotte en

Deze gebieden behoeven uiteraard wel

verdere uitbouw van de voorzieningen dragen

perspectief Student City

138

139

BENUTTEN KWALITEITEN op noord hoofdstuk 6 / deel II / gebiedsuitwerking

daaraan bij. Daarnaast is en blijft een wijk als

heeft Oud Overschie een aantal mogelijkheden

Prinsenland door opzet en ligging aantrekkelijk

voor gentrification en geeft de bochtafsnijding

voor jonge gezinnen.

van de Schie ruimte voor kleine verbeteringen. Daarnaast legt de herstructurering van bedrij-

Overschie kent net als Alexander een goede

venterreinen Noordwest en Spaanse Polder een

basis qua woningbouw, die nog verder verbe-

goede economische basis voor deze omgeving.

tert als na aanleg van de A4 en de A13/16 de verkeersoverlast van de A13 vermindert. Zo

Projecten Benutten kwaliteiten op Noord

Project

-2010

2010 / 2015

2015 / 2020

2020 / 2030

Science Port Holland en andere economische knooppunten Science en businesspark Schieveen Rotterdam Airport GK van Hogendorpweg, A13/16, Doenkade Brainpark Alexander Hoog Zestienhoven Uitbouwen sterke woonmilieus Woonmilieu Groot-Hillegersberg Woonmilieu Rottezoom-Zevenh’plas Woonmilieu Groot-Kralingen Woonmilieu Hoek van Holland Gentrification Aanpak ’s-Gravendijkwal Delfshaven Noord Overig Oranjebuitenpolder Sportclusters: Roel Langerakpark, Boszoom, de Esch Routes naar buitengebied Ondertunneling Stadhoudersweg Wateropgave Bedrijventerrein Spaanse Polder

140

141

Hoofdstuk 6

rotterdam in de randstad

142

143

ROTTERDAM IN DE RANDSTAD hoofdstuk 6 / deel II / gebiedsuitwerking

Rotterdam staat als stad niet op zichzelf, maar is onderdeel van de netwerkstad Randstad Holland; de stedelijke agglo­ meratie tussen Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Amsterdam. Op internationaal niveau is de concurrentiepositie van de Randstad in de afgelopen jaren verslechterd. De Randstadpartners werken daarom al enige tijd samen om deze situatie te verbeteren, waarbij zij voortbouwen op eerder vastgestelde beleidsdocumenten als de Nota Ruimte en Pieken in de Delta, en op nieuwe inzichten zoals verzameld in trajecten als de Holland 8.

singen die het Rijk op nationaal nive­au noodzakelijk acht – met name in infrastructureel opzicht – om de Randstad een sterkere internationale concurrentiepositie te geven. Het Bestuurlijk Platform Zuidvleugel heeft de volgende zes hoofdopgaven benoemd: – versterken van Den Haag als internationale stad aan zee; – versterken van de mainport Rotterdam; – versterken van de greenports (Westland, B-driehoek / Zuidplaspolder / Boskoop, Bollenstreek); – versterken van de kennisclusters (Science Port Holland Schieveen / Technopolis Delft, Leiden Bio Science Park); – extra impuls geven aan groen en aan blauwe (water)kwaliteiten (o.a. stadsranden en -parken, regioparken); – extra impuls geven aan (her)ontwikkeling van de Deltapoort (de zone van Rotterdam tot Dordrecht tussen de spoorlijn en de oevers van de Noord, Lek, Beneden-Merwede en Oude Maas).

6.1 Zuidvleugel een Zuidvleugelvisie. Daarin is vastgelegd hoe

Het Bestuurlijk Platform Zuidvleugel (provincie Zuid-Holland, een aantal regionale samenwer-

de Zuidvleugel haar eigen vitaliteit kan verster-

kingsverbanden in de Zuidvleugel en de ge-

ken, en daarmee de internationale aantrekkings-

meenten Den Haag en Rotterdam) is voor het rijk

kracht van de Randstad als geheel. De verschil-

het aanspreekpunt bij de regionale uitwerking

lende overheden in de Zuidvleugel onderzochten

van de Nota Ruimte in concrete projecten en

welke investeringen en projecten het meest aan

programma’s. Rotterdam heeft met de partners

dit doel bijdragen. De keuzes en prioriteiten zijn

in de Zuidvleugel het afgelopen jaar gewerkt aan

in nauwe samenhang bepaald met de beslis-

144

145

ROTTERDAM IN DE RANDSTAD hoofdstuk 7 / deel II / gebiedsuitwerking

Regioparken

6.2 Regionaal ruimtelijk beleid

De ligging in de Delta van Nederland, waar niet In het Ruimtelijk Plan Regio Rotterdam 2020

ruimtetekort van 220 ha voor havengerelateerde

alleen rivieren maar ook enkele bijzondere

(RR 2020) beschrijft de Stadsregio Rotterdam

bedrijvigheid. Om in die behoefte te voorzien

landschappen samenkomen, is grotendeels

hoe zij de ruimtelijke ontwikkeling van de regio

realiseren we in samenwerking met het

bepalend geweest voor het verstedelijkingspa-

ziet. De Rotterdamse ruimtelijke ontwikkelings-

Havenbedrijf Rotterdam NV en de gemeenten in

troon van Rotterdam. Tot de nog aanwezige

strategie is grotendeels een uitwerking van het

de Hoeksche Waard 120 ha in de Noordrand

grote landschappen rekenen we de dynamische

RR 2020, maar verschilt op één belangrijk punt

van de Hoeksche Waard. Voor het resterende

kustzone, de fraaie zeekleipolders, zoals de

van de ingezette koers: de ontwikkelingsstrate-

tekort van 100 ha zoeken we naar aanvullende

Hoeksche Waard, en het laagveengebied,

gie is gericht op het vinden van ruimte binnen

ruimte binnen de stadsregio.

waaronder de Krimpenerwaard. Deze grote

de stadsgrenzen, om aan de vraag naar nieuwe

Aan de noordkant van Rotterdam is voldoende

landschappen en de droogmakerijen ten oosten

woningen te voldoen.

aanbod van nieuwe bedrijventerreinen voor

van de stad bieden goede mogelijkheden om

verschillende sectoren: specifiek luchthaven-

Rotterdam tot een nog aantrekkelijker woon-

Landelijk wonen

gerelateerd op het Airpark, hoogwaardig

stad en vestigingsgebied voor bedrijven te

Omdat Rotterdam volgens het RR 2020 binnen

kennisintensief op Schieveen en daarnaast de

maken. De drie regioparken, IJsselmonde,

de stadsregio ruimte te kort komt voor in totaal

ontwikkeling van Oudeland in de gemeente

Delfland en Rottemeren, zijn in dat opzicht

7000 woningen, is de Zuidplaspolder aange-

Landsingerland, ter aanvulling op bestaande

identiteitsbepalend. Op dit moment zijn deze

wezen als opvanggebied. Uit inventarisatie van

bedrijventerreinen aan de noordzijde van de

groengebieden echter nog onvoldoende

mogelijke bouwlocaties blijkt dat er voldoende

Maas (zoals Spaanse Polder en Noordwest).

‘leefbaar’ en bereikbaar. Rotterdam wil daar,

ruimte binnen het bestaand stedelijk gebied van

Voor de ontwikkeling van grootschalige

samen met de betrokken gemeenten en

Rotterdam is om in die behoefte te voorzien. In

bedrijventerreinen geldt dat (boven)regionale

recreatieschappen, verandering in brengen

dit gebied bouwen we dan ook alleen die wonin-

afstemming van groot belang is en blijft, omdat

zodat de stad optimaal kan profiteren van de

gen die niet binnen de woonmilieus in de stad

deze markt zich voor een groot deel niet op

ligging aan dit landschap. Met het oog daarop

gerealiseerd kunnen worden: dorps wonen en

lokaal niveau beweegt. Samenwerking met

heeft de gemeente de taak op zich genomen

landelijk wonen in lage dichtheden. Samen met

regiogemeenten is dan ook van groot belang.

om de ‘Vlinderstrik’ bij Berkel en Rodenrijs, de Schiezone in de deelgemeente Overschie en de

de provincie en de regio maken we afspraken

Oranjebuitenpolder in Hoek van Holland te

over hoeveel woningen er in de Zuidplaspolder worden gebouwd, in welk woonmilieu en in

Weginfrastructuur

welke fasering.

De bereikbaarheid van Rotterdam is bij uitstek een opgave die niet alleen speelt op het niveau

ontwikkelen. Projecten Buiten Rotterdam

Spiegelbeeldig bouwen

van de stad, maar vooral op regionaal, natio-

Rotterdam wil meer middeninkomens en hoge

naal en internationaal niveau. Zoals in de

inkomens aan de stad binden en de selectieve

uitwerking van kernbeslissing 8 is vastgelegd,

uitstroom stoppen. De stad richt haar bouwpro-

staan de volgende aanpassingen van het

(Boven)stedelijke sportvoorzieningen

gramma dan ook met name op deze doelgroep.

wegennetwerk op het programma: eerst de

Bedrijventerrein Hoeksche Waard

Met de regio is afgesproken dat gemeenten met

aanleg van de A4-Noord door Midden-Delfland

Zuidplaspolder

relatief weinig woningen voor lagere inkomens

en de A16 / 13, dan de A4-Zuid en een nieuwe

A4 Noord

de komende jaren vooral voor die doelgroep

westelijke oeververbinding, inclusief mogelijke

A4 Zuid

bouwen. Dit beleid verdient continuering.

verbreding van de aansluitende A20. Langs de

Verbreding A20

A4 kan een corridor ontstaan die niet alleen als

HSL-oost

Bedrijventerreinen

verbinding van belang is, maar in potentie een

Spoorverdubbeling naar Gouda

In de periode tot 2020 heeft Rotterdam een

vestigingsgebied is voor kantoren en bedrijven.

146

Project

-2010

2010 / 2015

147

2015 / 2020

2020 / 2030

DEEL III

3

UITVOERINGSSTRATEGIE De wijze waarop de Stadsvisie wordt uitgevoerd

Hoofdstuk 7

SAMEN WERKEN AAN DE STAD

150

151

samen werken aan de stad hoofdstuk 7 / deel III / UITVOERINGSSTRATEGIE

Deel II – de gebiedsuitwerking – beschrijft de grote gebiedsontwikkelingen die in Rotterdam plaatsvinden tot 2030. De gemeente Rotterdam heeft aan onder­ zoeks­bureau Ecorys gevraagd een effect­ meti­ng uit te voeren. Dit met het oog op de beperkte overheidsmiddelen, maar vooral om zichtbaar te maken welke van die gebiedsontwikkelingen het meest bijdragen aan de gestelde doelen. Mede op basis van de uitkomst van dat onderzoek hebben we prioriteiten gesteld. Dit betekent niet dat we de reguliere programma’s in de rest van de stad niet doorzetten; wel geven we aan waar we straks een extra inspanning leveren.

Rotterdam verder versterkt wordt;

geleverd; – kwantificeer per investering in welke mate de

hoge inkomensgroepen in de stad;

bijdrage wordt geleverd en definieer

– huisvesten van meer hoger opgeleiden in de

effecten, bestedingen, werkgelegenheid,

stad;

toegevoegde waarde en kosteneffectiviteit;

– verbeteren van woonmilieu voor alle

– benoem een optimaal pakket aan investerin-

Rotterdammers.

gen: de VIP-lijst. De projectinvesteringen vormen de basis voor

Tot slot is de financiële hefboom, de relatie

de beoogde positieve effecten. Er wordt

tussen overheidsinvesteringen en investeringen

geïnvesteerd in kantoren- en bedrijfslocaties,

vanuit de markt, meegewogen.

een vernieuwde woningvoorraad (onder meer gericht op het vasthouden en aantrekken van

Samengevat hebben deze analyses geleid tot

middeninkomens- en hoge inkomensgroepen),

een lijst van dertien grote gebiedsontwikkelin-

allerlei voorzieningen en infrastructuur. Deze

gen die prioriteit krijgen in de nabije toekomst

investeringen leiden tot nieuwe vestigingen,

(de komende tien jaar). Deze dertien gebieden

toename van de (beroeps)bevolking, extra

krijgen de zogenaamde VIP-status. De VIP-

bezoekers (dus meer bestedingen) en minder

status geeft de gebieden extra focus. Ook

reistijd voor weggebruikers.

nemen we ons voor om de procesmatige

De output van de investeringen is omgerekend

aanpak van deze gebieden te verbeteren en te

naar het effect op de werkgelegenheid. Op

vernieuwen, met extra aandacht voor de

basis van deze uitkomst zijn de investeringen

samenwerking met andere (markt)partijen en

onderling – onderverdeeld naar soort investe-

overheden.

ring – redelijk vergelijkbaar. Zo is het mogelijk er vanuit economische invalshoek een prioritering

Naast de dertien gebiedsontwikkelingen zijn er

aan te geven.

natuurlijk nog vele andere belangrijke gebieden, programma’s en projecten, zoals beschreven in

Naast voorgaande factoren is gekeken naar de

de eerste twee delen van de Stadsvisie. Ook

kwalitatieve score van de investeringen in de

deze ontwikkelingen krijgen de benodigde

zes doelstellingen uit deel I, te weten:

aandacht en passende middelen. Hiervoor

– aantrekken en versterken vitaliteit en

maken we een uitvoeringsprogramma, in de

internationale concurrentiekracht bedrijfsle-

vorm van een investeringsprogramma en een

ven, door ruimte te bieden aan kennis- en

gebiedsmonitor, dat we hierna verder toelich-

diensteneconomie, met het accent op de

ten.

clusters Haven & Industrie, Medisch en Creatief; – vergroten van het aantal bezoekers en

7.1 Effectmeting

stimuleren van een langere verblijfsduur in De gemeente heeft Ecorys gevraagd om

45 grote gebiedsontwikkelingen. Deze opdracht

inzichtelijk te maken wat de effecten zijn van de

is opgesplitst in drie deelopgaven:

maatregelen, plannen en projecten zoals

– maak inzichtelijk per investering aan welke doelstellingen (zie deel I) een bijdrage wordt

genoemd in de gebiedsuitwerking; een lijst van

152

– huisvesten van meer midden-inkomens en

de stad; – ruimte bieden aan bedrijven om groei binnen Rotterdam te accommoderen, waardoor de concurrentiepositie van de mainport

153

VIP-KAART Op basis van effect­m eting zijn dertien gebiedsontwikkelingen aangewezen die het belangrijkst zijn voor de realisatie van de doelen ‘sterke economie’ en ‘aantrekkelijke woonstad’, de VIP-gebieden:

9

1. Laurenskwartier 2. Stationskwartier 3. Lijnbaankwartier / Coolsingel 4. Ahoy / Zuidplein / VaanwegPleinweg 5. Stadionpark / nieuwe Kuip 6. Erasmus MC – Hoboken 7. Science en Businesspark Schieveen / Wegen Noordrand

1

8. Stadshavens: RDM, Waalhaven-Oost, Rijn- en Maashaven 9. Maasvlakte 2 10. Hoeksche Waard 11. Woonmilieu Kop van Zuid: Rijn- en Maashaven, Parkstad, Afrikaanderwijk 12. Woonmilieu Groot Hillegersberg: Park Zestienhoven en Schiebroek Zuid 13. Oud Zuid: Aanpak bestaande woningvoorraad

2

9

7

12

3

2 4

7

5

4

11

8

7

8

9

10

11

12

3

6

6

1

13

5 4

13

10 154

155

8

samen werken aan de stad hoofdstuk 7 / deel III / UITVOERINGSSTRATEGIE

7.3 Nieuwe samenwerkingsvormen met de markt

7.2 Vip-gebieden

1. Laurenskwartier* Markthal, parkeergarage, herinrichting buitenruimte, wonen, winkels, horeca.

8. Stadshavens RDM, Waalhaven-Oost, Rijn- en Maashaven (Zie 11.)

Het speelveld voor projectontwikkeling tussen

We willen als gemeente onze publieke taak

publiek en privaat verandert in hoog tempo. De

beter uitvoeren door:

gemeentelijke grondpositie – ooit de dominante

– formulering van heldere kaders voor de

Onderwijs, kennis, energie, creatieve

uitgangspositie van waaruit de gemeente de

2. Stationskwartier*

economie, innovatieve bedrijven, cultureel

regie op zich nam bij ruimtelijke



erfgoed, gemengde woon-werkmilieus.

(her)ontwikkeling – loopt sterk terug. Nu zijn het

RandstadRail, HSL, stationsgebouw, parkeer­

steeds vaker marktpartijen en corporaties die

bij elkaar te brengen en sterk procesma-

appartementen, leisure, onderwijs, buitenruimte. 9. Maasvlakte 2

op basis van eigen grondposities het initiatief

nagement te leveren;



Bedrijventerrein voor containeroverslag,

nemen tot projectontwikkeling en integrale

– uitvoering van wettelijke taken goed en



distributie, chemische industrie en buiten­

gebiedsontwikkeling. In financieel opzicht

voortvarend te volbrengen, zoals het

recreatie (vlieg- en geluidssporten).

investeren marktpartijen ook veel meer in de

verlenen van vergunningen en het maken

stad dan de gemeente. Vanuit dat besef liet de

van bestemmingsplannen;

Herinrichting buitenruimte, theater, horeca, straatverlichting, monumentale gebouwen met

10. Hoeksche Waard

gemeente Rotterdam tachtig interviews houden



Bedrijventerrein gericht op havengerela-

met marktpartijen over hun visie op de ontwik-

de uitwerking van plannen en het faciliteren

teerde (inter)nationale logistiek in chemie,

keling van de stad en hun investeringsbereid-

van marktpartijen.

Hotel, kantoor, parkeergelegenheid, vernieu-

food, textiel, lederwaren en sportartikelen,

heid. We kunnen constateren dat marktpartijen

wing Ahoy, vrijetijdsprogramma, detailhandel,

maakindustrie en eindassemblage.

winkelfuncties, kantoren en appartementen.

4. Ahoy/Zuidplein/VaanwegPleinweg

partijen hun eigen rol spelen; – regievoering door de verschillende partijen

garage, ondertunneling Weena, kantoren,

3. Lijnbaankwartier/Coolsingel*

gebiedsontwikkelingen waarbinnen markt-

– actieve rol (naast het bieden van ruimte) bij

de plannen uit ‘Rotterdam, Gateway to Europe’

We beseffen als gemeente dat daadkrachtige

commerciële voorzieningen, woningen,

steunen en bereid zijn daarin te investeren. Hun

uitvoering van de ruimtelijke ontwikkelingsstra-

busstation, ondertunneling Vaanweg/Pleinweg. 11. Woonmilieu Kop van Zuid

belangrijkste wens is echter een betere

tegie in het algemeen, en de gebiedsontwikkelingen uit de VIP-lijst in het bijzonder, vraagt om



Rijn- en Maashaven*, Parkstad, Afrikaanderwijk

samenwerking met de gemeente, die ze nog te vaak als weinig slagvaardig, verkokerd en

andere en betere samenwerkingsvormen met



Rustig en centrumstedelijk wonen aan het

veeleisend ervaren.

marktpartijen. We denken dan aan participatie

5. Stadionpark/nieuwe Kuip Nieuw voetbalstadion, parkeergelegenheid, winkels, mobimall, horeca, (sport)school,

in ontwikkelingsmaatschappijen, (deel)

water en in gemengde wijken.

concessieverlening en turn key-projecten.

indoorsport, voetbalvelden, honkbalvelden,

6. Erasmus MC – Hoboken

12. Woonmilieu Groot-Hillegersberg Park Zestienhoven* en SchiebroekZuid

Vernieuwen en uitbreiden Erasmus MC,

Woningen in groenstedelijk woonmilieu,

leisure, bedrijfsruimte, ijsbaan.

7.4 Samenwerking met andere overheden Het beoogde effect van de ruimtelijk-economi-

aanvullend voorzieningenmilieu (Amsterdam en

sche plannen is van bovenlokaal belang. Binnen

Den Haag) heeft eveneens een belangrijke

Nederland is Rotterdam namelijk een van de

meerwaarde. Die draagt dan ook bij aan de

Aanpak bestaande woningen, verkoop

regio’s met de grootste toegevoegde waarde;

aantrekkelijkheid van Rotterdam als vestigings-

corporatiewoningen, particuliere woningver-

gaat het goed met Rotterdam, dan heeft dat

stad voor bewoners en bedrijven. Ook op

betering, ondersteuning Vereniging van

positieve gevolgen voor de rest van het land.

regionaal niveau profiteert Rotterdam van de

Eigenaren.

Omgekeerd is een succesvolle ontwikkeling van

kwaliteiten van andere steden. Zo vormen de

Rotterdam afhankelijk van andere regio’s. Voor

historische kernen van Schiedam, Delft en

in campussetting, vrije kavels voor woning-

de haven bijvoorbeeld is Schiphol belangrijk.

Dordrecht een mooie tegenhanger van het

bouw, moerasachtig natuurgebied met piekwa-

Ook de samenwerking met andere havens is

moderne karakter van Rotterdam. Daarnaast

van belang, zoals die binnen de Rijn-Schelde

dragen de groene kwaliteiten van Midden-

Delta. De nabijheid van andere steden met een

Delfland, de Krimpenerwaard en de Rottemeren

ontwikkelen gebied rondom Erasmus MC,

herstructurering naoorlogse woningbouw.

aansluiting stad en medisch centrum,

13. Oud Zuid: aanpak bestaande voorraad*

medische bedrijvigheid, onderzoek, (verzorgd) wonen, voorzieningen, onderwijs.

7. Science & Businesspark Schieveen*/ Wegen Noordrand Kennis- en luchthavengeoriënteerde bedrijven

terberging, aanpak Doenkade en GK van

* Deze projecten maken onderdeel uit van de Investerings­

Hogendorpweg, A13/16.

strategie 2006-2010

156

157

samen werken aan de stad hoofdstuk 7 / deel III / UITVOERINGSSTRATEGIE

Daarbij blijft de gemeente, voortbouwend op de

Investeringsstrategie

lingen nu en in de toekomst een optimale

Stadsvisie, steeds nadrukkelijk aangeven welke

Omdat het programma van de Ruimtelijke

bijdrage leveren aan de versterking van de

Met het oog op de voorgaande aspecten is een

projecten prioriteit hebben, aan de hand van de

Ontwikkelingsstrategie omvangrijk is en de

economische positie van Rotterdam en de

goede samenwerking met andere overheden

volgende vier hoofdcategorieën:

beschikbare middelen beperkt zijn, is het

verbetering van het Rotterdamse woonklimaat.

bij aan de leefkwaliteit in de stad.

van groot belang om goed te bepalen welke

van belang. ‘Goed’ betekent dat we als gemeente ons een betrouwbare partner tonen

– versterking bestaand stedelijk gebied;

projecten als eerste in aanmerking komen

en duidelijk zijn in wat we vragen en bieden aan

– bereikbaarheid Rotterdam over de weg en

voor uitvoering. Om die reden is de Investe-

via het openbaar vervoer;

andere overheden. De Stadsvisie, met de

ringsstrategie ontwikkeld, gebaseerd op de

daaraan gekoppelde VIP-lijst, is dan ook een

– leefkwaliteit binnen en buiten de stad;

economische effectmeting van Ecorys. Door

document dat scherpte in de discussie heeft

– economische toplocaties in de stad.

deze strategie neemt het maatschappelijk en financieel rendement van de stedelijke investe-

gebracht. Het is duidelijk waar Rotterdam de Voor projecten als Stadshavens, Hoeksche

komende jaren voor gaat.

ringsmiddelen toe.

Waard, Science Port Holland, A13/A16, Project Het Rijk en andere partners hebben al aangege-

Mainport Rotterdam, Woningbouwopgave/

De investeringsstrategie prioriteert projecten op

ven in veel projecten te willen participeren. Voor

woonvisie/herstructurering woningbouw, Pact

basis van een aantal criteria. De belangrijkste

andere projecten moeten we de participatie nog

op Zuid, de Binnenstad, Energie & Milieu,

zijn:

nader uitwerken. In de komende periode

Openbare Ruimte en Bereikbaarheid van het

– maatschappelijk-economische hefboom; wat

bekijken we hoe we samen met andere

havengebied en de stad, werken we nauw

zijn de verwachte effecten van het project,

overheden en marktpartijen kunnen werken aan

samen met andere overheden. Zo kunnen we

programma of de gebiedsontwikkeling, en

de uitvoering van de ontwikkelingsstrategie.

deze gebieden optimaal ontwikkelen ten

dragen deze effecten bij aan de doelstellin-

behoeve van Rotterdam en de regio.

gen? – financiële hefboom; wat wordt er door derden geïnvesteerd voor iedere euro die de gemeente investeert?

7.5 Sturen op uitvoering Met de Stadsvisie beschikt Rotterdam over een

wikkelingen te prioriteren naargelang de be­-

Ruimtelijk Economische Gebiedsmonitor

aantal duidelijke doelstellingen en een program-

schikbare middelen: een investeringsstrategie;

De uitvoering van het ruimtelijk programma

– een monitor om te weten of de gebiedsont-

ma waarmee die doelstellingen bereikt kunnen

wordt gemonitord. Deze monitor bestaat uit

worden. Na het inslaan van de juiste richting

wikkelingen en programma’s daadwerkelijk

twee delen:

moeten we ervoor zorgen dat Rotterdam op

bijdragen aan de gestelde doelen (inhoude-

– een effectmonitor om te zien of de veronder-

koers blijft; het programma uitvoeren en de

lijke monitoring) en om te weten hoe de

doelstellingen halen. Dit vergt sturing en het

voortgang verloopt (planning & financiën): de

juiste antwoord op steeds terugkerende vragen,

Ruimtelijk-Economische Gebiedsmonitor

zoals: wat draagt het meeste bij aan de

(REG).

doelstellingen? Hoe ziet de planning eruit? Hoe

stelde effecten (die moeten bijdragen aan de doelstellingen) daadwerkelijk optreden; – een voortgangsmonitor om de planning en de financiën van projecten, programma’s en gebiedsontwikkelingen te volgen.

verhoudt het programma zich tot de beschik-

De twee instrumenten beïnvloeden elkaar. Uit

bare middelen? Wat doen we dus als eerste en

de monitor blijkt welke projecten eventueel

Zowel de Investeringsstrategie als de Ruimtelijk

wat doen we later?

vertragen of vervallen. De middelen die dan

Economische Gebiedsmonitor zijn nog volop in

vrijkomen, kennen we toe aan projecten die

ontwikkeling. Beide instrumenten zijn bedoeld

Om de sturingsvraag mogelijk te maken zijn

prioriteit hebben. Uit de investeringsstrategie

om het gemeentebestuur in staat te stellen (bij)

twee sturingsinstrumenten van belang:

komen de projecten en gebiedsontwikkelingen

te sturen op de ruimtelijk-economische

– een systeem om projecten en gebiedsont-

naar voren die monitoring behoeven.

ontwikkeling van Rotterdam, op basis van outcome. Zo waarborgen we dat de ontwikke-

158

159

verantwoording

Colofon (Particuliere Investeringen Rotterdam 2006-

Na het verschijnen van ‘Rotterdam, Gateway to

2030, Andersson Elffers Felix, oktober 2006);

Europe – de koers naar 2030’ is het document

– binnenstedelijke woningbouw in relatie tot

op ambtelijk en bestuurlijk niveau gepresen-

Uitgave: Gemeente Rotterdam, december 2007

teerd aan de overige overheden. De algemene

woningmarkt en demografie (Nieuwbouw en

reactie was dat de hoofdlijn herkend en

transformatie in Rotterdam en omgeving,

Teksten: dS+V, OBR (i.s.m. JOS, SenR, dKC,

gesteund werd, maar dat een nadere uitwer-

november 2006, ABF);

GW, DCMR)

– globale kostenraming binnenstedelijke

king, onderbouwing en prioriteitstelling nodig was.

woningbouw (Rapportage kosten toekom-

Tekstredactie: S@M stedebouw- en

stige woningbouwlocaties, oktober 2006,

architectuurmanagement, Schrijf Studio

OBR / Breebaart & Huffstadt);

Tachtig marktpartijen zijn in interviews (uitge-

– effectmeting Stadsvisieprojecten door

voerd door bureau Andersson, Elffers en Felix)

Ecorys;

gevraagd naar hun visie op de ontwikkeling van

– haalbaarheid plannen in relatie tot milieuwet-

de stad en hun (investering)plannen. Uit deze

Streefbeeld: Drift (Erasmus Universiteit Rotterdam) / Consonant Communicatiegroep – Loes Elshof

geving, DCMR.

gesprekken blijkt dat er steun is voor de koers

Kaarten: dS+V / RO (tenzij anders vermeld)

van de gemeente en, belangrijker nog, dat de investeringsbereidheid in de stad groot is. De

In de periode na de zomer zijn opnieuw vele

belangrijkste wens van partijen is verbetering

gesprekken gevoerd met andere overheidspar-

van de manier waarop gemeente en marktpar-

tijen en stakeholders in de marktsector, waaron-

tijen samenwerken. Met deze conclusies als

der:

Fotografie: Hannah Anthonysz, Carel van Hees,

gegeven is ‘Gateway’ uitgewerkt in deze

– Sparta-bijeenkomst met projectontwikke-

Maarten Laupman, Jan van der Ploeg, Joop

laars, corporaties en deelgemeenten;

ruimtelijke ontwikkelingsstrategie.

– twee workshops met de Economic Development Board Rotterdam;

In de lente van 2006 begonnen we aan de

Ontwerp: studio Lonne Wennekendonk

Reijngoud, Peter Schmidt, Ben Wind, Eric Fecken en Hollandse Hoogte: Freek van Arkel, Roger Dohmen, Peter Hilz

– bilaterale gesprekken met alle deelgemeen-

ruimtelijke ontwikkelingsstrategie. De dS+V en

ten;

het OBR hebben, net als bij ‘Rotterdam,

In deze uitgave staan (delen van) gedichten.

Gateway to Europe’, er gezamenlijk aan

– bilaterale gesprekken met alle corporaties;

Indien u over de rechten beschikt van één de

gewerkt. We hebben daarbij contact gezocht

– Stadsregio Rotterdam;

gebruikte gedichten en heeft u geen bericht van

met de belangrijkste andere gemeentelijke dien-

– werksessie in Zuidvleugelverband;

ons gehad, dan kunt u een e-mail sturen naar

sten, zoals Gemeentewerken (GW), Sport en

– atelier met vakgenoten.

[email protected].

leving (JOS) en dienst Kunst en Cultuur (dKC).

In het voorjaar van 2007 is een brede consulta-

Informatie: [email protected]

Deze diensten hebben materiaal aangeleverd

tie uitgevoerd onder de Rotterdamse bevolking,

en geparticipeerd in een aantal werkgroepen.

overheden, marktpartijen en adviesorganen.

Daarnaast was ook de Milieudienst Rijnmond

Van de consultatie is verslag gedaan in de

(DCMR) nauw betrokken bij het onderdeel

‘Rapportage Consultatiefase Stadsvisie

milieu en duurzaamheid.

Rotterdam’ uit juli 2007. Het resultaat is

Recreatie (SenR), Jeugd, Onderwijs en Samen-

www.rotterdam.nl/stadsvisie

conform de conclusies uit de rapportage verwerkt in deze Stadsvisie.

Ten behoeve van de uitwerking zijn de volgende onderzoeken verricht: – investeringsbereidheid van private partijen

160

161

Rotterdam, bonte bevolking zwarten, bruinen, geel en rood Rotterdam, hoeft geen vertolking Rotterdam, wat ben je groot Rotterdam je monumenten zwaar bevochten stalen hef Rotterdam, wereldbekende Rotterdam, wat heb je lef Rotterdam, je kille straten rondwaaiende teringzooi Rotterdam, ik kan je haten Rotterdam, wat ben je mooi Marianne Korthuys

Huizen hoog, een grijze mast Het wakend oog op ons gericht Zo schoon, ’t beeld van deze stad Alsof zij van binnenuit wordt verlicht Een zwaan die rust, ’t wiegen nimmer staakt Daar de god der zee bij haar zijn roes uitslaapt Rotterdam, gestolen schat Rotterdam, stad zonder hart Rotterdam, gestolen stad

Frederique Spigt